Μπετσάκος Παναγιώτης

“Γιαβάδονηας” ένα ζηιγμιόησπο ηρέτονηος κύμαηος

Δννιά απλές ερωηήζεις και μια πιο δύζκολε
Τε ρξνληθή ζηηγµή t=0 ε αξρή Ο (x=0) κηαο νµνγελνύο, ειαζηηθήο ρνξδήο αξρίδεη λα
εθηειεί απιή αξµνληθή ηαιάλησζε µε εμίζσζε y=Αεµσt, θάζεηα ζηε δηεύζπλζε ηεο
ρνξδήο. Τν θύµα πνπ παξάγεηαη δηαδίδεηαη θαηά ηε ζεηηθή θνξά ηνπ άμνλα x΄Οx µε
πεξίνδν Τ θαη κήθνο θύκαηνο ι. Τε ρξνληθή ζηηγµή t1 ην ζηηγκηόηππν ηνπ θύκαηνο
δείρλεηαη ζην παξαθάησ ζρήκα. Όια νη απαληήζεηο λα δνζνύλ ζε ζπλάξηεζε κε ηα ι,
Τ, Α.

y
t= t1

Μ
Α
0
Κ Λ
x
-Α

Δρωηήζεις

1. Πνηα είλαη ε ζέζε ησλ ζεκείσλ Μ, Κ θαη Λ ζηνλ άμνλα x;

2. Πνηεο ρξνληθέο ζηηγκέο θηάλεη ην θύκα ζηα ηξία ζεκεία;
3. Πνηα είλαη ε θνξά θίλεζεο ησλ ζεκείσλ Μ, Κ θαη Λ θαη πνηα ε αιγεβξηθή ηηκή ησλ
ηαρπηήησλ ηνπο;
4. Πνηα είλαη ε ρξνληθή ζηηγµή t1;
5. Πνην είλαη ην δηάζηεκα πνπ έρνπλ δηαγξάςεη ηα ζεκεία Μ θαη Κ, θαηά ηελ
ηαιάλησζή ηνπο, από ηε ρξνληθή ζηηγµή t=0 κέρξη ηε ρξνληθή ζηηγµή t1;
6. Πόζε είλαη ε θάζε ησλ ηξηώλ ζεκείσλ ηε ρξνληθή ζηηγµή t1;
7. Πνην είλαη ην δηάγξακκα θάζεο ζπλαξηήζεη ηεο ζέζεο ησλ ζεκείσλ γηα ηε ρξνληθή
ζηηγµή t1;
8. Πνην είλαη ην θνηλό δηάγξακκα θάζεο ζπλαξηήζεη ηνπ ρξόλνπ γηα ηα ζεκεία Μ θαη
Κ, από ηε ρξνληθή ζηηγµή t=0 κέρξη ηε ρξνληθή ζηηγµή t1;
9. Πνηα είλαη ε απόζηαζε ησλ ζεκείσλ Μ θαη Λ ηε ρξνληθή ζηηγµή t1;
10. Πνηα είλαη ε ειάρηζηε θαη πνηα ε κέγηζηε απόζηαζε ησλ ζεκείσλ Μ θαη Λ, κεηά
ηε ρξνληθή ζηηγµή t1 θαη πνηεο είλαη νη αληίζηνηρεο ρξνληθέο ζηηγκέο;
Μπετσάκος Παναγιώτης

Απανηήζεις

1. Η ζέζε ησλ ζεκείσλ Μ, Κ θαη Λ θαίλεηαη άκεζα από ην δηάγξακκα θαη είλαη
xM=3ι/4, xΚ=3ι/2 θαη xΛ=2ι.

2. Τν θύκα θηλείηαη κε ζηαζεξή ηαρύηεηα π, ε νπνία ζπλδέεηαη κε ηα ι θαη Τ κε ηε

ζεκειηώδε εμίζσζε ηεο θπκαηηθήο, ι=πΤ. Η απόζηαζε πνπ δηαδίδεηαη ην θύκα ζε
ρξνληθό δηάζηεκα t είλαη x=πt. Άξα, ην θύκα θηάλεη ζηα ηξία ζεκεία ηηο ρξνληθέο
ζηηγκέο
3
xM 3
tM   4 
  4
3
x 3
t    2 
  2
x 2
t     2
 

3. Κάζε πιηθό ζεκείν ηνπ κέζνπ, ζην νπνίν δηαδίδεηαη ην εγθάξζην αξκνληθό θύκα,
θηλείηαη πξνο ην ακέζσο πξνεγνύκελό ηνπ, γηαηί δέρεηαη ειαζηηθέο δπλάκεηο απ’
απηό. Άξα, ην ζεκείν Κ θηλείηαη πξνο ηα θάησ θαη αθνύ βξίζθεηαη ζηε ζέζε
ηζνξξνπίαο ηνπ έρεη ηαρύηεηα κέγηζηνπ κέηξνπ
2π
  max     

Οκνίσο, ην ζεκείν Λ θηλείηαη πξνο ηα πάλσ, κε ηαρύηεηα κέγηζηνπ κέηξνπ, αθνύ ην
θύκα κόιηο έρεη θηάζεη ζην ζεκείν απηό
2π
  max    

Τέινο, ην ζεκείν Μ είλαη αθίλεην, θαζώο βξίζθεηαη ζηελ αθξαία ζεηηθή ζέζε ηεο
ηαιάλησζήο ηνπ.

4. Τν θύκα θηλείηαη κε ζηαζεξή ηαρύηεηα π θαη έρεη δηαδνζεί ζε απόζηαζε xΛ=2ι.

Άξα, ε ρξνληθή ζηηγµή t1 ηζνύηαη κε
x 2
t1     2
 
3
5. Τν ζεκείν Μ από ηε ζηηγκή t M  , πνπ μεθίλεζε λα ηαιαληώλεηαη, σο ηε
4
ρξνληθή ζηηγµή t1=2Τ έρεη ηαιαλησζεί γηα ρξνληθό δηάζηεκα
Δt=t1- tM=2Τ-3T/4=5T/4 θαη έρεη δηαγξάςεη δηάζηεκα ίζν κε 5Α.
3
Τν ζεκείν Κ από ηε ζηηγκή t   , πνπ μεθίλεζε λα ηαιαληώλεηαη, σο ηε ρξνληθή
2
ζηηγµή t1=2Τ έρεη ηαιαλησζεί γηα ρξνληθό δηάζηεκα
Δt=t1- tΚ=2Τ-3T/2=T/2 θαη έρεη δηαγξάςεη δηάζηεκα ίζν κε 2Α.
Μπετσάκος Παναγιώτης

6. Η θάζε ησλ ζεκείσλ πνπ ηαιαληώλνληαη δίλεηαη από ηε ζρέζε

t x
  2 (  )
T 
Αλ ζέζνπκε ζηελ εμίζσζε ηε ρξνληθή ζηηγµή t1=2Τ θαη ηε ζέζε ηνπ θάζε ζεκείνπ
βξίζθνπκε
t x 2T 3 / 4
  2( 1   )  2(  )  2,5 rad
T  T 
t x 2T 3 / 2
  2( 1   )  2(  )   rad
T  T 
t x 2T 2
  2( 1   )  2(  )0
T  T 
Όπσο ήηαλ αλακελόκελν, ε θάζε ηνπ ζεκείνπ Λ είλαη κεδέλ, θαζώο ην θύκα κόιηο
έθηαζε ζην Λ θαη απηό ηώξα μεθηλάεη λα ηαιαληώλεηαη. Επίζεο, ε θάζε ηνπ ζεκείνπ
Μ είλαη ε κεγαιύηεξε, θαζώο ην Μ είλαη ην πιεζηέζηεξν ζεκείν ζηελ πεγή θαη
ηαιαληώλεηαη γηα κεγαιύηεξν ρξνληθό δηάζηεκα.

7. Η θάζε ησλ ζεκείσλ πνπ

θ (rad) t1 =2T
ηαιαληώλνληαη δίλεηαη από ηε ζρέζε
t x 4π
  2 (  )
T  2,5π
Αλ ζέζνπκε ζηελ εμίζσζε ηε π
ρξνληθή ζηηγµή t1=2Τ έρνπκε 0
3ι/4 3ι/2 2ι x
Μ Κ Λ
t1 x 2T x
  2(  )  2(  )
T  T 
x
  4  2

Τν δηάγξακκα δείρλεηαη ζην παξαπάλσ ζρήκα, όπνπ θαίλεηαη όηη ε ζπλάξηεζε είλαη
θζίλνπζα θαη όηη ε θάζε ησλ ζεκείσλ κηθξαίλεη όζν απηά είλαη πην καθξηά από ηελ
πεγή.

8. Τν θνηλό δηάγξακκα θάζεο

θ (rad)
ζπλαξηήζεη ρξόλνπ ησλ ζεκείσλ Μ
θαη Λ, από ηε ρξνληθή ζηηγµή t=0 2,5π
κέρξη ηε ρξνληθή ζηηγµή t1, δείρλεηαη Μ
ζην δηπιαλό ζρήκα. π
K
Παξαηεξνύκε όηη νη δύν επζείεο είλαη 0
3T/4 3T/2 2T t
παξάιιειεο, θαζώο ε θιίζε ηεο
γξαθηθήο παξάζηαζεο ηεο θάζεο -1,5π
2
ηζνύηαη κε   , πνπ είλαη ίδηα -3π
T
γηα όια ηα ζεκεία ηνπ κέζνπ πνπ ηαιαληώλεηαη θαη γη’ απηό ε θάζε ησλ δύν ζεκείσλ
δηαθέξεη δηαξθώο (από ηε ζηηγκή ηεο έλαξμεο ηαιάλησζεο θαη ησλ δύν ζεκείσλ)
Μπετσάκος Παναγιώτης

θαηά 1,5π rad. Αλ αθαηξέζνπκε, άιισζηε, ηηο ζρέζεηο ησλ θάζεσλ ησλ δύν ζεκείσλ
πξνθύπηεη
x 2 2 3 / 2 3 / 4
      2  (x M  x K )  (  )  1,5 rad
    

9. Τα ζεκεία Μ θαη Λ ηε ρξνληθή ζηηγµή t1 έρνπλ απόζηαζε

3 5
d  x 2  y2  (x   x  ) 2  2  (2  ) 2  2  ( )2  2
4 4

10. Α. Τα ζεκεία Μ θαη Λ ζα έρνπλ ειάρηζηε απόζηαζε ηε ρξνληθή ζηηγµή tει, όηαλ
ζα έρνπλ ηελ ίδηα απνκάθξπλζε yM=yΛ.

y tει
dmin
2 Μ Λ

2
0 x

Απηή ε απόζηαζε ζα είλαη

dmin=Δx= xΛ- xM=2ι-3ι/4=5ι/4.
Γηα λα ζπκβεί ε ηζόηεηα yM=yΛ, πξέπεη ην Μ, θαηεβαίλνληαο, λα έρεη αξλεηηθή
ηαρύηεηα θαη ην Λ, αλεβαίλνληαο λα έρεη ζεηηθή ηαρύηεηα. Άξα πM=-πΛ. Είλαη
t x t x t x t x
y  y    2(   )   2(   )  2(   )  2     2(   ) 
T  T  T  T 
t 3 / 4 t 2 t
2(  )  2     2(  )  4  2   6,5
T  T  T

Γηα λα πξνθύςεη ε ζηηγκή tει ακέζσο κεηά ηε ρξνληθή ζηηγµή t1 πξέπεη θ=1 θαη
8,5T 17T T
πξνθύπηεη t    t1 
4 8 8
Οη απνκαθξύλζεηο ησλ δύν ζεκείσλ ζα είλαη
t x 17T / 8 3 / 4 11 11
y  y   2(    )   2(  )   2   
T  T  8 4
3 2
y  y    
4 2
Μπετσάκος Παναγιώτης

Β. Τα ζεκεία Μ θαη Λ ζα έρνπλ κέγηζηε απόζηαζε ηε ρξνληθή ζηηγµή tκεγ, όηαλ ζα

έρνπλ αληίζεηε απνκάθξπλζε yM=-yΛ θαη ε ηαρύηεηά ηνπο ζα έρεη ίδην κέηξν. Μεηά
από απηή ηε ζηηγκή ζηνλ άμνλα y ζα αξρίζνπλ λα πιεζηάδνπλ.

y tκεγ
dmin=Δx
2 Λ

2 Δymax
0 dmax x
- 2
2 Μ

Γηα λα ζπκβεί ε ηζόηεηα yM=-yΛ, πξέπεη ην Μ, θαηεβαίλνληαο, λα έρεη αξλεηηθή

ηαρύηεηα θαη ην Λ, θαηεβαίλνληαο λα έρεη επίζεο αξλεηηθή ηαρύηεηα. Άξα πM=πΛ.
Είλαη
t x  t x  t x t x
y   y   2(   )    2(   )   2(   )  2  2(   ) 
T   T   T  T 
t 3 / 4 t 2 t
2(  )  2  2(  )  4  2  5,5
T  T  T

Γηα λα πξνθύςεη ε ζηηγκή tκεγ ακέζσο κεηά ηε ρξνληθή ζηηγµή t1, πξέπεη θ=2 θαη
9,5T 19T 3T
πξνθύπηεη t    t1 
4 8 8
Οη απνκαθξύλζεηο ησλ δύν ζεκείσλ ζα είλαη
t x 19T / 8 3 / 4 13 13
y   y    2(  )   2(  )   2   
T  T  8 4
5 2
y   y     
4 2
Άξα, ε κέγηζηε απόζηαζε ησλ δύν ζεκείσλ ζα είλαη
2
 2 3 5
d max  x  ymax  (x   x  )   2
2 2 2
  (2  ) 2  22  ( ) 2  2 2
 2 
 4 4
Μηαο θαη είκαζηε ζην θεθάιαην ησλ θπκάησλ, έλα πνίεκα κε ζέκα ηα ρξώκαηα.
Μπετσάκος Παναγιώτης

Σηάιεο από ρξσκαηηθέο απνξίεο

Πάληα είρα κηα αλαπάληεηε απνξία:

ηη είλαη απηό πνπ θάλεη ηα ρξώκαηα ηόζν δηαθνξεηηθά;
Δηάβαζα, παξαηήξεζα, πεηξακαηίζηεθα.
Έβαια δηάθνξεο κπνγηέο ζε δηάθαλα πνηεξάθηα
θαη ηηο κύξηδα, ηηο αθνπκπνύζα,
ηηο δνθίκαδα δηζηαρηηθά κε ηε γιώζζα κνπ.
Κακηά δηαθνξά.

Γηαηί νη κπνγηέο είλαη ίδηεο ζ’ όιεο ηηο αηζζήζεηο

θαη ηα κάηηα ηηο βιέπνπλ ηόζν δηαθνξεηηθέο;
Καη όρη κόλν ηηο κπνγηέο,
αιιά θαη όια όζα αγθαιηάδνπλ:
ην ραξηί, ηα ξνύρα, ηελ ςπρή καο ηελ ίδηα.
Άιιν λα βιέπεηο ην αηρκεξό πξάζηλν
ή ην απαιό θίηξηλν
θη άιιν ην θόθθηλν ην δπλαηό.

Ο θπζηθόο πνπ ζα ζνπ πεη γηα αλαθιάζεηο,

κήθε θύκαηνο θαη κόξηα
δελ κπνξεί λα εμεγήζεη
πώο θηάλεη ην θσο κεο ζηελ ςπρή καο
θαη πώο ηελ επεξεάδεη.

Καη ην ιεπθό,
πνπ είλαη ην ζύλνιν ησλ ρξσκάησλ
θαη ην καύξν,
πνπ είλαη ό,ηη δελ βιέπνπκε
κνπ είλαη αθόκε πην αδηεπθξίληζηα.

Τν θσο ην έθηηαμε ν Θεόο πξώηα απ’ όια

θαη ίζσο ζα ’λαη ην ηειεπηαίν
πνπ ζα κάζνπκε ηα κπζηηθά ηνπ.