‫‪1‬‬

‫اندازه گيری سيگنالھای ضعيف با‬

‫روش ھای ھمزمان‬
‫ابزاردقيق الکترونيکی پيشرفته‬
 ‫‪2‬‬

‫معرفی مباحث‬
‫• معرفی کليات روشھای ھمزمانی‬
‫• مثال‬

‫• معرفی ‪Lock-in Amplifier‬‬

‫• روشھا‬

‫• حذف نويز ‪Uncorrelated‬‬

‫• قابليتھا و محدوديتھا‬

‫• چند مثال‬
 ‫‪3‬‬

‫تقويت سيگنال در حضور نويز زياد‬

‫‪filter‬‬ ‫‪noise‬‬ ‫‪filter‬‬

‫‪signal‬‬
‫‪noise‬‬

‫‪signal‬‬

‫• سيگنال با عرض باند کم در حضور نويز با عرض باند وسيع‬

‫• سيگنال با عرض باند وسيع در حضور نويز با عرض باند کم‬
‫• حذف نويز‬
‫• استفاده از فيلتر ‪ LP‬يا ‪BP‬‬
‫• مشکالت بالقوه‪:‬‬
‫• نياز به فيلتر با ‪ Q‬بسيار باال در صورت باالبودن سطح نويز‬
‫• تغيير فرکانس پيک فيلتر در صورت تغيير فرکانس سيگنال )نويز(‬
 ‫‪4‬‬

‫ايده کلی ‪Coherent Detection‬‬

‫مدوله کردن سيگنال سنسور با يک سيگنال تحريک متناوب‬ ‫•‬

‫تقويت سيگنال مدوله شده‬ ‫•‬
‫دمدوله کردن سيگنال تقويت شده با سيگنال تحريک )يا نمونه سنکرون آن(‬ ‫•‬
‫فيلتر پايين گذر سيگنال دمدوله شده و تقويت‬ ‫•‬

‫• حذف نويز تقويت کننده بدون نياز به فيلتربا ‪ Q‬باال و نگرانی از جابجايی فرکانسی‬
 ‫‪5‬‬

‫تحليل ‪Coherent Detection‬‬

‫• تحليل بر اساس مثال پل وتستون‪:‬‬

‫• ‪ :φ‬اختالف فاز سيگنال تحريک و خروجی سنسور‬

 ‫‪6‬‬

‫تحليل ‪Coherent Detection‬‬

‫‪2ωexc‬‬
‫صفر‬

‫• با فرض‬

‫• خروجی ‪ :DC‬تابع دامنه تغييرات سنسور‪ ،‬بھره ھای مسير تقويت‪ ،‬کسينوس‬
‫اختالف فاز سيگنال تحريک و خروجی سنسور‬
 ‫‪7‬‬

‫تحليل ‪Coherent Detection‬‬

‫• محدوديت فرکانس تغيرات سنسور نسبت به فرکانس تحريک‬

‫• در مثال‪ ،‬فرض کنيد سيگنال مکانيکی با فرکانس ‪ ωε‬به سنسور اعمال شده‬

‫• ؟‬
 ‫‪8‬‬

‫تحليل ‪Coherent Detection‬‬

‫• محدوديت فرکانس تغيرات سنسور نسبت به فرکانس تحريک‬

‫• با فرض‪:‬‬
 ‫‪9‬‬

‫چرا ‪ Coherent Detection‬مفيد است؟‬

‫• حذف اثر مولفه ھای فرکانس‬
‫پايين شامل نويز ‪ 1/f‬و آفست‬
‫تقويت کننده‬

‫مولفه ناخواسته فرکانس پايين‬

‫حذف مولفه ناخواسته فرکانس پايين در خروجی‬

 ‫‪10‬‬

‫بررسی غير خطی بودن ضرب کننده‪:‬‬

‫• معموال ضرب کننده ھارمونيک ھای سيگنالھای ورودی را نيز ايجاد می کند‬
 ‫‪11‬‬

‫بررسی غير خطی بودن ضرب کننده‪:‬‬

‫• با فرض‪:‬‬

‫• با توجه به اينکه ‪ ωr=ωi‬می باشد‪ :‬ضرايب توانھای زوج‪ ،‬مولفه ‪ DC‬ايجاد می‬
‫کنند‬
‫• ايجاد خطای بھره در تقويت کننده‬
‫• افزايش دامنه خروجی ضرب کننده‪ :‬بزرگتر شدن ‪ δ2‬و افزايش خطا‬
‫• استفاده از ضرب کننده باالنس برای کاھش ضرايب زوج‬
 ‫‪12‬‬

‫وجود ھارمونيک در سيگنال تحريک‬

‫• نفوذ ھارمونيک ھا به سيگنال سنسور‬

‫• ايجاد مولفه ‪ DC‬از تمام ھارمونيک ھا‪ :‬خطای بھره‬

 ‫‪13‬‬

‫بررسی آفست سيگنال سنسور و تحريک‬

‫• در صورت وجود مولفه ‪ DC‬در ورودی ھای ضرب کننده‪:‬‬

‫• ضرب شدن ‪ DC‬ھا در خروجی‪:‬‬

‫• مولفه ‪ DC‬خروجی به شکل خطای آفست‬

 ‫‪14‬‬

‫جايگزينی ضرب کننده با روشھای ديگر پياده سازی‬

‫• مشکالت ضرب کننده‪:‬‬

‫• دامنه بزرگ خروجی‬
‫• استفاده از ميکسر سوئيچ شونده‬
‫• سادگی پياده سازی‬
‫• عدم اشباع سيگنال خروجی‬
‫• وجود ھارمونيکھای فرکانس اصلی‬

‫• ورودی بايد از ھارمونيکھا فيلتر شود‬

 ‫‪15‬‬

‫جايگزينی ضرب کننده با روشھای ديگر پياده سازی‬

‫• استفاده از ميکسر سوئيچ شونده‬

‫• با فرض‬
 ‫‪16‬‬

‫جايگزينی ضرب کننده با روشھای ديگر پياده سازی‬

‫• استفاده از ميکسر سوئيچ شونده‪ Aliasing:‬نويز بوسيله ھارمونيکھا به داخل‬

‫باند عبور فيلتر )‪(DC‬‬

‫برای توان نويز سفيد )‪ (1.23‬معادل ‪0.9dB‬‬ ‫• اثر ‪ :Aliasing‬ضريب‬

 ‫‪17‬‬

‫‪Lock-in Amplifier‬‬

‫تقويت کننده اصلی‬

‫فيلتر ميان گذر‬

‫شيفت دھنده فاز‬ ‫)حذف ھارمونيک(‬
‫پيش تقويت کننده ھای‬
‫ورودی‬ ‫• تقويت کننده عمومی بر اساس روش ھمزمانی‬
‫• دو کانال ورودی )سيگنال و مرجع(‬
‫• شيفت دھنده فاز در کانال مرجع )معموال دستی ( جھت صفر کردن اختالف فاز‬
‫سيگنال و مرجع‬
 18

Lock-in Amplifier ‫نمونه‬

(Femto LIA-MV-150) ‫• ماژول‬
 19

Lock-in Amplifier ‫نمونه‬

(Femto LIA-MV-150) ‫• ماژول‬
 ‫‪20‬‬

‫نمونه ‪Lock-in Amplifier‬‬

‫• سيستم آنالوگ‬
 ‫‪21‬‬

‫حذف اثر اختالف فاز بصورت اتوماتيک‬

‫• ضرب سيگنال ورودی در سيگنال مرجع و سيگنال با اختالف فاز ‪ 90‬درجه‬

‫•‬ ‫‪sin‬‬
‫•‬ ‫‪cos‬‬

‫‪• Vout k‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪V‬‬

 ‫‪22‬‬

‫بازيابی سيگنال مرجع با ‪PLL‬‬

‫• استفاده از ‪ PLL‬در ‪lock-in Amplifier‬‬

‫• به عنوان توليد کننده سيگنال مرجع )سيگنال تحريک( در ‪Frequency‬‬
‫‪Synthesizer‬‬
‫• باز يابی سيگنال مرجع از سيگنال سنسور در صورت در دسترس نبودن مرجع‬
‫اصلی‬
 ‫‪23‬‬

‫‪DSP (Digital) Lock-in Amplifier‬‬

‫• انجام‬
‫مدوالسيون و‬
‫فيلتر بصورت‬
‫ديجيتال‬

‫• تقويت آنالوگ‬
 ‫‪24‬‬

‫پياده سازی ‪ Digital lock-in Amp‬با ‪FPGA‬‬

‫• تبديل سيگنال ورودی به ديجيتال‬

‫• استفاده از ‪ PLL‬ديجيتال برای بازيافت مرجع‬
 ‫‪25‬‬

‫نمونه کاربرد‪ :‬آزمايشھای اپتيک‬

‫آزمايش اپتيک‬ ‫•‬

‫• چرخ گردان )چاپر(‬
‫تست سنسور‬ ‫•‬
‫تست اپتيک غير خطی‬ ‫•‬
‫اسپکتروفوتومتری‬ ‫•‬
 ‫‪26‬‬

‫نمونه مدار ‪lock-in‬‬

‫• مدار پل وتستون با سنسور ترميستوری‬

‫• دمدوالسيون با ميکسرسوئيچ شونده‬
 ‫‪27‬‬

‫‪Lock-in Amplifier IC‬‬

‫‪ADA2200‬‬ ‫•‬
‫دمدوالتور‬ ‫•‬
‫فيلتر ديجيتال قابل‬ ‫•‬
‫برنامه ريزی‬
‫شيف فاز ‪ 90‬درجه‬ ‫•‬
‫تقويت کننده‬ ‫•‬
‫مولد سيگنال‬ ‫•‬
‫برنامه ريزی‬ ‫•‬
‫ديجيتال‬
 ‫‪28‬‬

‫استفاده از ‪ Correlation‬در اندازه گيری‬

‫‪Cross-correlation signal analyzer‬‬ ‫•‬

‫دو کانال تقويت ورودی مستقل )جريان يا ولتاژ(‬ ‫•‬
‫ضرب سيگنالھای تقويت شده و انتگرالگيری‬ ‫•‬
‫حدف نويز ھای ھر تقويت کننده در محاسبات ‪cross-correlation‬‬ ‫•‬
‫باقی ماندن سيگنال مشترک ناشی از ‪DUT‬‬ ‫•‬
 ‫‪29‬‬

‫استفاده از ‪ Correlation‬در اندازه گيری‬

‫• امکان تحليل در حوزه فرکانس‬

 ‫‪30‬‬

‫استفاده از ‪ Correlation‬در اندازه گيری‬

‫قابل استفاده برای اندازه گيری جريان يا ولتاژ‬ ‫•‬

‫قابليت اندازه گيری سيگنال بسيار پايين تر از سطح نويز‬ ‫•‬
‫افزايش چشمگير زمان اندازه گيری بخاطر عمليات ‪ FFT‬يا انتگرالگيری‬ ‫•‬
‫عدم حذف بخشی از نويز ھا به دليل مقاومت منبع سيگنال )ايجاد ‪(correlation‬‬ ‫•‬