‫اسيلتور چيست؟‬

‫ا سيلتور ها براي ساختن موج حامل انرژي راديوئي و صوتي در مدارات راديوئي‬
‫اسکتفاده مکي شونکد‪.‬و اصکول داراي خروجکي موج سکينوسي هسکتند‪.‬گرچکه شککل‬
‫موجها ميتوانند ‪.‬‬
‫ا سيلتور ها براي ساختن موج حامل انرژي راديوئي و صوتي در مدارات راديوئي‬
‫اسکتفاده مکي شونکد‪.‬و اصکول داراي خروجکي موج سکينوسي هسکتند‪.‬گرچکه شککل‬
‫موجها ميتوانند مانند موج مربعي يا دندانه اره اي متفاوت باشند‪.‬شکل موج هاي‬
‫سينوسي ممکن است ‪ dc‬يا ‪ ac‬باشند‪.‬‬

‫اسيلتور هاي استفاده شده در مدارات راديو فرکانسي هميشه بخشهائي با توان‬
‫کم هستند ( البته در مقايسه با ژنراتورهاي ‪ ac‬پر توان‪ ).‬با وجود اين ژنراتورهاي‬
‫ولتاژ ‪ ac‬با الکترونيکي در اين که هر دو توليد موج سينوسي الکتريکي ميکنندبه‬
‫هم شبيه هستند ‪.‬تفاوت ژنراتورهاي ‪ ac‬با الکترونيکي در اين است که اسيلتور‬
‫الکترونيککي مکي توانکد خروجکي اي در محدوده فرکانسکي ‪ mhz 10‬بدهکد‪.‬اسکيلتور‬
‫هاي ويژه مي توانند خروجي در حدود فرکانس ميکرو توليد کنند‪.‬‬

‫خروجکي فرکانکس راديوئي سکاخته شده توسکط يکک اسکيلتور در شککل اصکلي آن‬
‫يک موج حامل با توان کم مي باشد‪.‬در يک فرستنده يا گيرنده راديوئي تا چندين‬
‫اسيلتور ممکن است به کار برده شود‪.‬‬

‫اسیلتور کنترل‌شده با ولتاژ‬

‫اسکیلتور کنترل شده بکا ولتاژ یکا ‪ VCO‬یکک اسکیلتور الکترونیککی اسکت بکه ویژه‬
‫جهت کنترل فرکانس نوسان توسط ولتاژ ‪ ،‬طراحی شده‌است ‪ .‬فرکانس نوسان‬
‫یا سرعت تکرار در ثانیه متناسب با ولتاژ ‪ DC‬ورودی ‪ ،‬تغییر می‌کند ‪ ،‬پس وقتی‬
‫سکیگنال پیام را بکه ‪ VCO‬دهیکم مدولسکیون فرکانکس (‪ ، )FM‬مدولسکیون فاز (‬
‫‪ )PM‬و مدولسیون پهنای پالس (‪ )PWM‬را می‌توانیم ‪ ،‬بدست آوریم ‪.‬‬

‫کنترل فرکانس در ‪VCO‬‬

‫‪1‬‬
‫در فرکانسک‌های بال ‪ ،‬عنصکر کنترل شونده بکا ولتاژ ‪ ،‬عموماً ديود واراکتور اسکت‬
‫که به قسمتی از مدار تانک اسیلتور ‪ ، LC‬متصل است ‪.‬در فرکان س‌های پایین ‪،‬‬
‫دیگکر روش‌های تغییکر فرکانکس همچون دگرگونکی در سکرعت شارژ خازن ‪ ،‬یعنکی‬
‫منبع جریان کنترل شونده با ولتاژ ‪ ،‬استفاده می‌شود ‪.‬‬

‫اسیلتور کریستالی کنترل شونده با ولتاژ‬

‫یکک اسکیلتور کریسکتالی کنترل شونده بکا ولتاژ (‪ )VCXO‬زمانکی اسکتفاده می‌شود‬
‫که ‪ ،‬فرکانس کار به مقدار تنظیمات نسبی کوچک (مقدار دقیق فرکانس یا فاز‬
‫اسککیلتور بسککیار حیاتککی باشککد) یککا بککا اعمال یککک ولتاژ متغیککر در ورودی کنترلی‬
‫اسکیلتور ‪ ،‬می‌خواهیکم ‪ ،‬تداخلت رادیکو فرکانسکی را بر روی یکک رنکج فرکانسکی‬
‫برای رفع ایراد ‪ ،‬حذف کنیم ‪.‬‬
‫اسکککیلتور‌هایی هسکککتند ککککه بر روی رنج‌های فرکانسکککی پهناور کار می‌کننکککد ‪.‬‬
‫اسکیلتور‌های متغییکر فرکانکس (‪ ، )VFOs‬بکه وسکیله مقدار یککی از مدارات تعییکن‬
‫کننده فرکانکس ‪ ،‬فرکانکس خود را تغییکر می‌دهنکد ‪ .‬یکک اسکیلتور کنترل شونده بکا‬
‫ولتاژ (‪ )VCO‬یکی از عناصر تعیین کننده فرکانس است که به صورت الکتریکی‬
‫کنترل می‌شود ‪.‬‬

‫کاربردهای ‪VCO‬‬
‫‪VCO‬ها در مواردی همچون زیر استفاده می‌شوند ‪:‬‬

‫فانکشن ژنراتور‬
‫برای تغییر تن موزیک در تهیه موزیک الکترونیکی‬
‫حلقه فاز قفل شونده (‪)PLL‬‬
‫در مدارات مخابراتی سینتی سایزر‬

‫گیرنده فرستنده های آنالوگ ‪RF‬‬

‫‪2‬‬
‫گیرنده فرسکتنده های آنالوگ ‪ RF‬گیرنده فرسکتنده های آنالوگ عمومکا بکه دو‬
‫دسته طبقه بندی می شوند‪ ، AM .‬که در آن اطلعات ارسالی در دامنه موج‬
‫حامل مدوله شده و گیرنده فرستنده های ‪ FM‬که در آن اطلعات ارسالی در‬
‫فاز موج حامل قرار می گیرد‪.‬‬
‫عموما گیرنده فرستنده ها دارای بخش های زیر هستند‪:‬‬
‫•اسیلتور‪ ،‬که فرکانس موج کاریر باند فرستنده رادیویی را تعیین می کند‪.‬‬
‫•میکسکر ‪ ،‬ککه اطلعات ارسکالی را در بانکد فرکانسکی مورد نظکر مدوله مکی‬
‫کند‪.‬‬
‫همانطور ککه گفتکه شکد در طراحکی هکر گیرنده و فرسکتنده دو بخکش اصکلی‬
‫وجود دارد‪ .‬اسکیلتور و میکسکر ‪ .‬اسکیلتور فرکانکس موج حامکل را تعییکن مکی‬
‫کند‪ .‬در اینجا مداری را که می خواهیم طراحی کنیم باند وسیعی از فرکانس‬
‫های رادیویی ‪ AM‬مانند باند ‪۱۰۴‬مگا هرتز رادیو پیام ‪ ،‬فرکانس ‪ ۹۸‬مگا هرتز‬
‫رادیکو تهران و … و همچنیکن بانکد مورد اسکتفاده برای فرسکتنده ‪ AM‬طراحکی‬
‫شده در این پروژه می باشد ‪ .‬بنابراین در طراحی اسیلتور موج حامل از یک‬
‫خازن متغیر در مدار تیونر اسیلتو استفاده می کنیم‪.‬‬
‫بنابراین اولین قدم در طراحی یک گیرنده فرستنده ‪ ،‬طراحی اسیلتور است‪.‬‬
‫اسکیلتور در واقکع مداری اسکت ککه پکس از طکی مدت زمان کوتاهکی پکس از‬
‫اتصککال تغذیککه ‪ ، DC‬بککه نوسککانات پایدار مککی رسککد‪ .‬اسککیلتور هککا در ابتدا بککا‬
‫اسکتفاده از فیدبکک مثبکت ناپایدار شده و دامنکه نوسکانات رو بکه افزایکش مکی‬
‫نهد‪ .‬اما در دامنه ای معین این افزایش دامنه متوقف شده و نوسان ساز در‬
‫آن دامنککه شروع بککه نوسککان مککی کنککد‪ .‬لذا بککه طور خلصککه خصککوصیات یککک‬
‫اسیلتور را می توان به شرح زیر توصیف نمود‪:‬‬
‫‪ -۱‬یکک اسکیلتور بایسکتی دارای فیدبکک مثبکت برای افزایکش دامنکه نوسکانات‬
‫باشد‪.‬‬
‫‪ -۲‬یکک اسکیلتور مکی بایسکت پکس از رسکیدن بکه دامنکه نهایکی از ناپایدار شدن‬
‫نوسانات جلوگیری کند‪ .‬و با آن دامنه به نوسانات خود ادامه دهد‪.‬این امر از‬
‫طرق مختلفککی قابککل دسککتیابی اسککت‪ .‬برای مثال اسککتفاده از خاصککیت بهره‬
‫ترانزیستور که در آن با افزایش دامنه سیگنال اعمالی به بیس ترانزیستور‪،‬‬

‫‪3‬‬
‫بهره تقویتکی ترانزسکتور کاهکش مکی یابکد و بکه جای تقویکت ‪ ،‬تضعیکف صکورت‬
‫مکی گیرد‪ .‬بهره متغیکر ترانزیسکتور بکا پارامتکر (‪ x)g‬نشان داده مکی شود‪ .‬و بکا‬
‫سیگنال اعمالی به بیس ترانزیستور رابطه معکوس دارد‪.‬‬
‫اسککککیلتورهای معمول در رادیوهای ‪ AM‬و ‪ ، FM‬عمومککککا از مدار اسککککیلتور‬
‫کولپیتس‪ ،‬استفاده شده است‪.‬‬
‫‪ FSK‬یا ‪ frequency shift keying‬چیست ؟‬

‫همانطور ککککه در مطالب قبلی نیکککز اشاره کردم ‪ ،‬امروزه ‪ FSK‬رایکککج تریکککن‬
‫روش مدولسککیون اسککت کککه در سککاخت مودم های ‪ PLC‬برای کاربرد های‬
‫خانگکی یکا اصکطلحا ‪ indoor‬اسکتفاده مکی شود و تقریبکا بیشتکر مودم های ‪PLC‬‬
‫ککه تکا کنون تولیکد شده انکد از ایکن طرح مدلسکیون اسکتفاده مکی کننکد ‪FSK .‬‬
‫مشکلتی نیز دارد که سعی میکنیم از این پس به فواید و معایب این روش‬
‫بپردازم ‪ ،‬امکا پیکش از هرچیکز مکی بایسکت بدانیکم که اسکاس ‪ FSK‬بر چیسکت ‪.‬‬
‫از ایککن رو در مقالت آتککی ‪ FSK‬را بیشتککر شرح میدهککم ‪ .‬بککا جسککتجوی لغککت‬
‫‪ frequncy shift keying‬در موتورهای جستجو تعاریفی از این روش ارائه شده‬
‫است که ترجمه خلصه شده ای از آن ها را در ادامه می آورم ‪.‬‬
‫تعریف ‪: FSK‬‬
‫‪ fsk‬روشککی برای ارسککال سککیگنال های دیجیتال اسککت ‪ .‬اگککر دو حالت باینری‬
‫موجود یعنکی صکفر و یکک منطقکی را توسکط یکک شککل موج آنالوگ تعریکف‬

‫‪4‬‬
‫کنیکد ‪ ،‬صکفر منطقکی در ایکن روش توسکط یکک موج بکا فرکانکس خاص و یکک‬
‫منطقکی نیکز توسکط موجکی دیگکر بکا فرکانکس متفاوت تعریکف مکی شود ‪ .‬یکک‬
‫مودم ‪ FSK‬اطلعات باینری موجود در کامپیوتر را به سیگنال ‪ FSK‬تبدیل می‬
‫کند تا بتوان آن ها را روی خطوط تلفن ‪ ،‬کابل ها ‪ ،‬فیبر نوری و یا به صورت‬
‫بی سیم ارسال کرد ‪ .‬این مودم همچنین میتواند سیگنال های ‪ FSK‬رسیده را‬
‫نیکز بکه حالت های صکفر و یکک دیجیتال تبدیکل کنکد تکا کامپیوتکر بتوانکد آن هکا را‬
‫بفهمد ‪.‬‬
‫اسکککتفاده از روش ‪ FSK‬برای اولیکککن بار در چاپگرهای ماشینکککی راه دور در‬
‫اوسط قرن بیستم مرسوم شد ‪ .‬سرعت استاندارد این ماشین ها ‪ ۴۵‬باوود ‪،‬‬
‫معادل ‪ ۴۵‬بیکت بر ثانیکه بود ‪ .‬وقتکی ککه کامپیوتکر های شخصکی رایکج شدنکد و‬
‫شبکه ها رونق گرفتند ‪ ،‬این چنین سرعتی برای ارسال یک سند متنی بزرگ‬
‫یکا مثل ارسکال برنامکه هکا واقعکا اذیکت کننده بود ‪ .‬در دهکه ‪ ۱۹۷۰‬مهندسکان در‬
‫جسکتجوی دسکتیابی بکه پهنای بانکد بیشتکر مودم هایکی سکاختند ککه بکا سکرعت‬
‫بیشتری کار میکرد ‪ ،‬تلشککی کککه تککا امروز ادامککه داشتککه اسککت ‪ .‬امروزه یککک‬
‫مودم تلفنی استاندارد می تاند با سرعتی تا هزاران بیت بر ثانیه کار می کنند‬
‫‪ .‬حتی مودم های بی سیم و کابلی می توانند با سرعتی بیشتر از یک مگابیت‬
‫بر ثانیه کار کنند و مودم های فیبر نوری با سرعتی در حد چندین مگابیت بر‬
‫ثانیه عمل می کنند ‪ .‬جالب توجه است که بدانید اصول ابتدایی ‪ FSK‬بیش از‬
‫نیم قرن است که تغییر نکرده است ‪.‬‬

‫البتکه در تعریکف فوق هیکچ اشاره ای بکه اسکتفاده از روش مدولسکیون ‪FSK‬‬
‫‪5‬‬
‫برای سکاخت مودم های ‪ PLC‬نشده اسکت ولی جالب خواهکد بود اگکر بدانیکد‬
‫مودم های ‪ PLC‬ککه از روش ‪ FSK‬اسکتفاده مکی کننکد سکرعتی تکا ‪ ۱۰۰‬مگابیکت‬
‫بر ثانیه ارائه خواهند کرد یک نکته ای که به طور غیر مستقیم در این تعریف‬
‫آورده شده ایکن بود ککه در روش ‪ FSK‬دو فرکانکس حامکل خواهیکم داشکت ککه‬
‫سیستم به طور پیاپی بین این دو فرکانس کلید زنی می کند ‪.‬‬
‫تعریککف روش های مدولسککیون دیجیتال ‪ FSK‬در سککایت از سککایت دپارتمان‬
‫‪: UCL‬‬
‫طبکق متنکی ککه در ایکن سکایت آمده اسکت ‪ FSK‬یککی از روش های مدلسکیون‬
‫دیجیتال است که در آن فرکانس موج سینوسی حامل بر اساس سیگنال پیام‬
‫تغییکر مکی کنکد ‪ .‬از دیگکر روش های مدولسکیون دیجتال ‪ ASK‬و ‪ PSK‬را مکی‬
‫توان نام برد که در ‪ ASK‬دامنه و در ‪ PSK‬فاز موج حامل تغییر می کند‪.‬‬
‫در روش ‪ FSK‬از یک حامل ( یا دو حامل ) با فرکانس های متفاوت برای ‪ ۰‬و‬
‫‪ ۱‬استفاده می شود سیگنال مدوله شده منتج ممکن است همچون جمع دو‬
‫سیگنال دامنه مدوله شده باشد که فرکانس حامل شان متفاوت بوده است‬
‫‪.‬‬
‫برای عدم تداخل سیگنال های ارسالی توسط فرستنده مان با سیگنال های‬
‫رادیویککی ارسککالی توسککط فرسککتنده های رادیککو و تلوزیون بانککد فرکانسککی را‬
‫انتخاب می کنیم که سیگنالی در ان ارسال نشده باشد‪.‬‬

‫اسیلتور بوت‪:‬‬
‫این قطعه در واقع یک مدار مجتمع اسیلتور است و با رنج فرکانسی ‪ 26‬یا‬
‫‪ 13‬مگاهرتز که برای ‪ Ic Rf‬و ‪ Cpu‬ایجاد نوسان می کند‬
‫ین قطعه چون یک مدار مجتمع می باشد نیاز به تغذیه دارد و ‪ 4‬پایه نیز دارد‬
‫‪.‬‬
‫این قطعه به ضربه و رطوبت بسیار حساس است و امکان دارد بر روی ان‬
‫یک شیلد فلزی قرار داشته باشد ‪.‬‬
‫در صکورت از کار افتادن ایکن قطعکه گوشکی بکه هیکچ عنوان روشکن نمکی شود‪.‬‬
‫اما اگر روشن شود ولی فرکانس ان به هر دلیلی تغییر نماید گوشی روشن‬
‫می شود ولی به هیچ عنوان انتن نمیدهد‪.‬‬
‫‪6‬‬
 ‫لزم ذککر اسکت ‪ Rf‬و ‪ Cpu‬جهکت راه اندازی و پردازش نیاز بکه یکک فرکانکس‬
‫دارنکد ککه فرکانکس مورد نظکر ‪ Cpu‬در تمام گوشیهکا ‪13‬مگاهرتکز و فرکانکس‬
‫مورد نیاز ‪ Rf‬در گوشیهای نوکیا ‪ 26‬مگاهرتز ودر بقیه گوشی ها ‪ 13mhz‬می‬
‫باشد ‪.‬‬
‫در گوشی های نوکیا یک اسیلتور ‪ 26mhz‬به کار رفته و مستقیم به ‪Rf‬وصل‬
‫مکی شود ‪ .‬در داخکل ‪ Rf‬ایکن فرکانکس تقسکیم بر ‪ 2‬شده و ‪13‬مگاهرتکز از ان‬
‫خارج و مستقیم به ‪Cpu‬اعمال می گردد ‪.‬‬
‫بنابرایکن در گوشکی های نوکیکا چنانچکه ‪ Ic Rf‬نصکب نباشکد گوشکی نیکز روشکن‬
‫نخواهد شد‪.‬‬

‫منابع‪:‬‬

‫‪http://www.sobhdam.com/index/content/view/909/140/‬‬
‫‪http://www.kashan-gsm.com/thread181.html‬‬

‫‪7‬‬