‫مـقـاالت‬
‫پایش تخلیه جزئی ترانسفورماتورهای قدرت‬
‫با استفاده از سنسورهای ‪UHF‬‬
‫‪Prof. Dr.-Ing.‬‬
‫‪Stefan Tenbohlen‬‬
‫‪Institute of Power‬‬
‫‪Transmission and‬‬
‫‪High Voltage Tech-‬‬
‫‪nology, University‬‬
‫‪of Stuttgart‬‬
‫بخشد‪ .‬خطاهای ترانسفورماتور اغلب منجر به آسیبهای شدید و پرهزینه به شبکه‬
‫می شود‪.‬‬
‫کلیه خطاهای داخلی مهم ترانسفورماتور می بایست پیش از وقوع شناسائی شوند از‬
‫اینرو روشهای مختلف عیب یابی ترانسفورماتور مانند تخلیه جزئی برای آشکارسازی‬
‫عیوب سیســتم عایقی مورد استفاده قرار می گیرند‪ .‬تخلیه جزئی پدیده ایست که‬
‫می تواند به گسترش خطا در ترانسفورماتور منجر شود‪ .‬سه روش برای پایش تخلیه‬
‫جزئی وجود دارد‪ :‬شناسائی با کمک آنالیز گازهای محلول در روغن (غیرمستقیم)‬
‫و روشــهای مســتقیم مانند اندازه گیری تخلیه جزئی به روش الکتریکی مطابق‬
‫حوادث برروی این تجهیز مهم جلوگیری نمود‪ .‬پایش پیوسته تخلیه جزئی در‬
‫‪ IEC60270‬یا اندازه گیری الکترومغناطیسی در محدوده فرکانسی بسیار باال (‪300‬‬
‫مقایسه با اندازه‌گیری منقطع آن مزایای زیادی دارد‪ :‬اول اینکه اندازه گیریهای‬
‫مگاهرتز تا ‪ 3‬گیگاهرتز)‪ .‬گازکروماتوگرافی صرفا به وجود یا عدم وجود تخلیه جزئی‬
‫اشاره می کند‪.‬‬
‫در حال حاضر تخلیه جزئی تعداد زیادی از ترانسفورماتورها با کمک روشهای مستقیم‬
‫پایش می شــوند‪ .‬با انجام آزمون تخلیه جزئی می توان آسیبهای موجود در عایق‬
‫ترانســفورماتور را در مراحل اولیه شناسائی نموده و احتمال وقوع خطا برروی آن را‬
‫کاهش داد‪.‬‬
‫اهمیت این تســت در اســتاندارد ‪ IEC60270‬ذکر شــده و انجام آن برروی کلیه‬
‫ترانســفورماتورهای قدرت تولید شده بعنوان آزمون کارخانه ای الزامی است‪ .‬مقدار‬
‫بار ظاهری ‪ QIEC‬در حقیقت شــاخصی برای کیفیت ترانسفورماتور تولیدی است‪.‬‬
‫درحالیکه ‪ UHF‬روشــی مناسب برای پایش آنالین و اندازه گیری تخلیه جزئی در‬
‫سایت است‪.‬‬
‫در این روش تشعشعات الکترومغناطیسی تخلیه جزئی با استفاده از یک آنتن ‪UHF‬‬
‫که در داخل مخزن ترانسفورماتور نصب می‌شود‪ ،‬اندازه گیری می‌گردد‪.‬‬
‫اندازه گیری تخلیه جزئی در شکل یک نمایش داده شده است‪ .‬سیگنالهای الکتریکی‬
‫ســاطع شده از طریق بوشینگ تپ یا یک خازن کوپل خارجی (که در شکل نشان‬
‫داده نشده است) جمع آوری می‌شوند‪ .‬سیگنالهای الکترومغناطیسی در داخل مخزن‬
‫ترانسفورماتورحرکتمی‌کنند‪.‬‬
‫مخزن ترانســفورماتور (که مانند قفس فارادی است) و فیلتر پائین گذر بوشینگ‬
‫فشاری قوی‪ ،‬اندازه گیری تخلیه جزئی به روش ‪ UHF‬را درمقابل اختالالت خارجی‬
‫‪M. Beltle‬‬
‫‪BSS Hochspan-‬‬
‫‪nungstechnik GmbH‬‬
‫چکیده‬
‫قابلیت اطمینان شبکه برق تابعی از دو عامل کیفیت و کارائی تجهیزات‬
‫الکتریکی بکار رفته در آن مانند ترانسفورماتور است‪ .‬خطاهای داخل‬
‫سیستم عایقی ترانسفورماتور می تواند منجر به شکست الکتریکی‪ ،‬خروج‬
‫ترانسفورماتور از شبکه و خاموشی شود‪ .‬آزمون تخلیه جزئی بعنوان یک تست‬
‫کارخانه‌ای پس از تولید ترانسفورماتور انجام می‌شود‪ .‬در عین حال می‌توان با‬
‫پایش تخلیه جزئی با کمک سنسورهای ‪ UHF‬در زمان بهره برداری‪ ،‬از وقوع‬
‫غیرپیوسته تنها در یک مقطع زمانی مقدار تخلیه جزئی را به ما می دهد و نه‬
‫روند رشد (یا کاهش) را‪ .‬در ثانی بدلیل ماهیت متغیر تخلیه جزئی‪ ،‬اندازه گیری‬
‫غیرپیوسته آن می تواند گمراه کننده باشد‪ .‬بعنوان مثال اگر تست در زمانی‬
‫انجام شود که مقدار تخلیه جزئی کم است ممکن است این تصور پیش آید که‬
‫مشکل تخلیه جزئی در ترانسفورماتور وجود ندارد‪.‬‬
‫در این مقاله در بخش اول دو نوع سنسور فرکانس باال (‪ )UHF‬برای اندازه‌گیری‬
‫تخلیه جزئی معرفی شده و نحوه نصب این سیستم مونیتورینگ برروی‬
‫ترانسفورماتور تشریح می‌گردد‪ .‬در بخش دوم یک تجربه عملی از سه سال‬
‫گردآوری داده‌های تخلیه جزئی از پایش آنالین یک ترانسفورماتور و همچنین‬
‫رابطه بین مقدار تخلیه جزئی‪ ،‬بار‪ ،‬دما و گازهای محلول در روغن ارائه خواهد‬
‫شد‪.‬‬
‫واژه های کلیدی‪:‬‬
‫ترانسفورماتور قدرت‪ ،‬پایش‪ ،‬تخلیه جزئی‪ ،‬سنسورهای ‪UHF‬‬
‫مقدمه‬
‫ترانسفورماتورهای قدرت نقش کلیدی در قابلیت اطمیان شبکه برق ایفا می‌کند‪ .‬از‬
‫اینرو کارکرد مطمئن ترانسفورماتور قدرت می تواند امنیت شبکه برقرسانی را بهبود‬
‫زمستان ‪1396‬‬ ‫|‬ ‫ترانسفورماتور‬ ‫‪30‬‬
‫مـقـاالت‬
‫شکل سه‪-‬الف‪ :‬سنسور بشقابی قابل نصب برروی دیواره مخزن‬
‫ب‪ :‬نصب آزمایشی سنسور بشقابی برروی‬
‫یک ترانسفورماتور قدرت‬
‫شکل چهار‪ :‬سیستم پایش تخلیه جزئی با سنسور ولوی نصب‬
‫شده برروی یک ترانسفورماتور با شیر تخیله ‪DN50‬‬
‫ب) سنسور ‪ UHF‬بشقابی‬
‫سنسوربشقابی (شکلسه‪-‬الف)رامیتوانمستقیمابهدیوارهمخزنترانسفورماتورهای‬
‫نو یا درحال تعمیر متصل نمود‪ .‬در این حالت یک «پنجره عایقی» متشکل از صفحه‬
‫فلزی و پالســتیک مقاوم در برابر روغن و دمای باال به دیواره مخزن وصل می‌گردد‪.‬‬
‫قابلیت گذردهی پالستیک به روغن نزدیک بوده و اجازه عبور سیگنالهای ‪ UHF‬بدون‬
‫افت مقدار را می دهد‪ .‬خود سنسور نیز برروی بدنه پنجره عایقی نصب می‌شود‪.‬‬
‫آنتن ‪ RF‬از طریق پنجره به داخل مخزن راه می یابد‪ .‬در سنسورهای بشقابی‪ ،‬برخالف‬
‫سنسورهای ولوی‪ ،‬تعویض سنسور نیازمند خارج کردن روغن نیست‪ .‬شکل سه‪-‬ب‬
‫پنجره عایقی قابل نصب بر روی بدنه مخزن را نشان می دهد‪ .‬سنسورهای بشقابی را‬
‫می توان به هر نقطه ای از مخزن جوش داد‪.‬‬
‫پنجره عایقی را می‌توان در مرحله تولید حتی بدون سنسور به مخزن جوش داد و در‬
‫صورت لزوم در زمان بهره برداری سنسور را به آن اضافه نمود‪.‬‬
‫سیستم پایش تخلیه جزئی به روش ‪UHF‬‬
‫در این بخش یک سیستم پایش همزمان ‪ 4‬کاناله معرفی می شود که می تواند برروی‬
‫چهار دستگاه ترانسفورماتور نصب شده یا چهار نقطه از یک ترانسفورماتور را پایش‬
‫کند‪ .‬شکل چهار سیستم پایش تخلیه جزئی به روش ‪ UHF‬با سنسور ولوی نصب‬
‫شده برروی یک ترانسفورماتور را نشان می دهد‪.‬‬
‫سیستم پایش چهار کاناله از یک سیستم رزولوشن عمودی ‪ 14‬بیتی برای هر کانال‬
‫استفاده می‌کند‪ .‬با این روش می‌توان بصورت همزمان سیگنالهای ‪ UHF‬سطح نویز‬
‫از یک میلی ولت تا ‪ 2000‬میلی ولت را در هر چهار کانال شناسائی نمود‪ .‬رزولوشن‬
‫فازی برای فرکانسهای ‪ 50‬و ‪ 60‬هرتز یک درجه بوده که با آن می توان الگوهای فازی‬
‫دقیق تخلیه جزئی (‪ )PRPDs‬برای ارزیابی فنی را ذخیره نمود‪.‬‬
‫به وســیله این سیستم تغییرات دامنه ‪ UHF‬و مقدار تخلیه جزئی بر دقیقه جهت‬
‫ارزیابی بلند مدت یا بدســت آوردن مقدار همبستگی آن با سایر پارامترهای ترانس‬
‫(مانند ولتاژ‪ ،‬بار‪ ،‬دما و ‪ )...‬محاسبه می شود‪ .‬با بدست آوردن تغییرات می توان الگوی‬
‫‪31‬‬ ‫زمستان ‪1396‬‬ ‫|‬ ‫ترانسفورماتور‬
‫شکل یک‪ :‬اندازه گیری تخلیه جزئی داخلی و خارجی‬
‫‪UHF‬‬ ‫ترانسفورماتور قدرت به روشهای الکتریکی و‬
‫شکل دو‪ :‬سنسور ‪ UHF‬شیر تخلیه ‪DN50/DN80‬‬
‫مصون نگه می‌دارد‪ .‬از اینرو اندازه گیری تخلیه جزئی به این روش‪ ،‬در مقایسه با اندازه‬
‫گیری تخلیه جزئی به روش الکتریکی‪ ،‬کمتر در مقابل اختالالت خارجی آسیب پذیر‬
‫بوده و این مزیتی است که روش ‪ UHF‬را برای کاربرد در محیط با نویز باال مناسبتر‬
‫می سازد‪ .‬کارگروه ‪ A2-27‬سیگره در گزارش شماره ‪ 343‬خود استفاده از شیرهای‬
‫‪ DN50‬در ترانسفورماتور را برای امکان نصب سنسور ‪ UHF‬توصیه می کند‪ .‬در غیر‬
‫اینصورت می توان از «پنجره عایقی» برای نصب سنسور ‪ UHF‬استفاده نمود‪ .‬هر دو‬
‫نوع سنسور ‪ UHF‬در بخش بعد توضیح داده می‌شوند‪.‬‬
‫سنسورها‬
‫سنســور ‪ UHF‬متشکل از یک آنتن باند پهن که برای شناسائی فرکانسهای ‪UHF‬‬
‫تخلیه جزئی کالیبره شده است و همچنین تبدیل مکانیکی الزم برای نصب آن برروی‬
‫ترانسفورماتورمی‌باشد‪.‬‬
‫دو نوع تبدیل برای نصب سنسور ‪ UHF‬استفاده می‌شود‪:‬‬
‫الف) سنسور ‪ UHF‬قابل نصب در شیر تخلیه ترانسفورماتور‬
‫سنســور ‪ UHF‬شیر تخلیه ویژه ترانسفورماتورهایی است که شیر تخلیه استاندارد‬
‫‪ DN50‬یا ‪ DN80‬دارند‪ .‬استفاده موقت از سنسور برای اندازه تخلیه جزئی در سایت‬
‫یا نصب بصورت دائم برای پایش آنالین تخلیه جزئی امکان پذیر است‪ .‬ابتدا الزم است‬
‫سنسور ‪ UHF‬را برروی شیر تخلیه سوار کرد‪ .‬سپس شیر را به آرامی بازکرده و سنسور‬
‫را از طریق یک شیرتخلیه کوچک هواگیری می‌کنیم‪ .‬بعد از هواگیری می توان شیر‬
‫را کامل باز نموده و سنســور را داخل مخزن ترانسفورماتور قرارداد‪ .‬کافی است نوک‬
‫سنسور (آنتن) به میزان تقریبی ‪ 50‬میلیمتر داخل ترانسفورماتور قرار گیرد‪ .‬اگر آنتن‬
‫کامل درون مخزن قرارنگیرد‪ ،‬سنسور به دلیل تداخلهای الکترومغناطیسی دقت کافی‬
‫برای اندازه گیری نخواهد داشــت‪ .‬همچنین رعایت فاصله بین سنسور و سیم پیچ‬
‫ترانس ضروری است‪.‬‬
 ‫مـقـاالت‬

‫(دقیقه ‪ 240‬تا دقیقه ‪)420‬‬ ‫شکل شش‪ :‬نمودار ‪UHF PRPD‬‬ ‫شکل پنج‪ :‬نرم افزار پایش تخلیه جزئی به روش‬
‫‪ UHF‬با منحنیهای ‪PRPD‬‬

‫نبود‪ .‬با توجه به عدم وجود یک نرخ رشد مشخص‪ ،‬سطوح آالرم باالتر از مقدار نرمال‬ ‫تخلیه جزئی را محاســبه کرد‪ :‬از الگوهای زمانی ‪ PRPDs‬می توان برای شناسائی‬
‫تخلیه جزئی تعیین شد‪ .‬مقادیر آالرم برحسب حداکثر دامنه سیگنال ‪ UHF‬تخلیه‬ ‫تغییرات ‪ PRPDs‬و همبســتگی با سایر پارامترها اســتفاده نمود‪ .‬الگوهای زمانی‬
‫جزئی (برحسب میلی ولت) و تعداد وقوع تخلیه جزئی برحسب دقیقه تنظیم شد‪.‬‬ ‫‪ PRPDs‬و همچنین یک مثال در این خصوص در بخش بعد ذکر شده است‪.‬‬
‫شکل شش‪-‬الف الگوی تغییرات و داده های ‪ UHF PRPD‬در طول زمان را نشان‬ ‫به منظور ثبت اطالعات و تحلیل داده ها‪ ،‬سیســتم پایش ‪ UHF‬به یک دیتا سرور‬
‫می دهد‪ .‬تغییرات رنگ نشــان دهنده تعداد وقوع تخلیه جزئی برحســب دقیقه و‬ ‫یا کامپیوتر متصل می‌شود‪ .‬این سیستم به راحتی به یک نرم افزار متصل شده که‬
‫نشاندهنده دامنه ‪ UHF‬برحسب میلی ولت است‪.‬‬ ‫پارامترهایی مانند آســتانه‌های آالرم و نمایش گرافیکی مقادیر اندازه‌گیری شده را‬
‫الگوی تغییرات ‪ UHF PRPD‬در شکل شش نشان دهنده داده های ‪ PRPD‬شکل‬ ‫می‌توان بوسیله آن تنظیم نمود‪.‬‬
‫هفت از دقیقه ‪ 240‬تا دقیقه ‪ 420‬اســت‪ .‬در این بازه زمانی سیگنالهای قوی ‪UHF‬‬ ‫شکل پنج تصویری از نرم افزار پایش تخلیه جزئی به روش ‪ UHF‬را نشان می‌دهد‪.‬‬
‫اتفاق افتاد که آالرم دامنه در سیستم را فعال کرد‪ .‬در این فاصله دامنه و تعداد تخلیه‬ ‫مقادیر ‪(UHF PRPDs‬چپ) و منحنی تغییرات (راست) دو سنسور ‪ UHF‬نیز در این‬
‫های جزئی ثابت بود بهمین دلیل تصمیم گرفته شد که ترانسفورماتور در مدار باقی‬ ‫شکل قابل مشاهده است‪.‬‬
‫بماند‪ .‬پس از سه ساعت دامنه باال‪ ،‬تخلیه جزئی به مقدار نرمال کاهش یافت‪.‬‬ ‫کلیه نمودارها قابل ذخیره ســازی و نمایش بصورت فایل ‪ jpg‬بوده و می توان از آن‬
‫مقادیر گازهای محلول در روغن تقریبا چهار ساعت پس از اتمام تخلیه جزئی‪ ،‬افزایش‬ ‫بصورت دوره ای گزارش گرفت‪ .‬همچنین می توان آســتانه آالرم برای مقدار دامنه‬
‫یافت‪ .‬شکل هشت نشاندهنده رابطه بین دامنه تخلیه جزئی و مقدار گازهای محلول‬ ‫و تعداد تخلیه جزئی شــمارش شده در هر بازه زمانی تعریف کرد‪ .‬داده های خام و‬
‫در روغن شناسائی شده توسط دستگاه مونیتورینگ گاز (هیدران) است‪.‬‬ ‫منحنیهای رشد را می توان بصورت فایل ‪ csv‬ذخیره نمود‪ .‬سوابق رشد مقادیر نیز‬
‫مقادیر گازهای محلول در روغن تقریبا هفت ســاعت پس از شروع تخلیه جزئی از‬ ‫برای ارزیابی ‪ PRPDs‬در نرم افزار ذخیره می شــود‪ .‬سیستم مونیتورینگ طراحی‬
‫مقدار آستانه آالرم تعریف شده عبور کرد‪ .‬این تاخیر به دلیل قابلیت انحالل گاز در‬ ‫شده به بهره بردار این امکان را می دهد ارزیابی دقیقتری از وضعیت ترانسفورماتور‬
‫روغن و سرعت انتشار آن در روغن بود‪ .‬این موضوع برتری سیستمهای پایش تخلیه‬ ‫داشته باشد‪.‬‬
‫جزئی بــر گازهای محلول در روغن را ثابت می کند‪ .‬مونیتورینگ تخلیه جزئی در‬ ‫همچنین به متخصصین تخلیه جزئی این امکان را می دهد که شــناخت بهتری‬
‫صــورت وقوع این پدیده اعالم آالرم کرده و مقدار آن را می توان با کمک ‪PRPDs‬‬ ‫از خطاهای ناشــی از این پدیده داشــته و ارتباط تخلیه جزئی با سایر پارامترهای‬
‫مشاهده نمود‪.‬‬ ‫ترانسفورماتور را بررسی کنند‪.‬‬
‫درحالیکه آالرم سیستم مونیتورینگ گازهای محلول در روغن با چند ساعت تاخیر‬
‫فعال شــده و هیچ اطالعاتی در خصــوص علت وقوع تخلیه جزئی به ما نمی دهد‪.‬‬ ‫نمونه عملی‪ :‬پایش تخلیه جزئی ترانسفورماتور اصلی نیروگاهی ‪120MVA‬‬
‫اطالعات بدســت آمده از آزمونهای اندازه گیری تخلیه جزئی تنها اطالعات مربوط‬ ‫نمونه عملی بررسی شــده مربوط به پایش تخلیه جزئی یک ترانسفورماتور اصلی‬
‫به لحظه اندازه گیری را به ما می دهد درحالیکه سیستم مونیتورینگ تخلیه جزئی‬ ‫نیروگاهی تقریبا ‪ 50‬ساله‪ 110/10KV ،‬و ‪ 120MVA‬است‪ .‬پیش از انجام تست تخلیه‬
‫جزئی‪ ،‬ترانســفورماتور به مدت ‪ 8‬سال خارج از مدار بود‪ .‬آزمون تخلیه جزئی انجام‬
‫شده برروی ترانسفورماتور مطابق اســتاندارد ‪ IEC60270‬پیش از ورود آن به مدار‬
‫شکل هفت‪ PRPD :‬دوبعدی برمبنای زمان‬
‫نشان دهنده وجود تخلیه جزئی در ولتاژ نامی بود‪.‬‬
‫با توجه به اینکه استاندارد و دستورالعملی برای حداکثر مقدار قابل قبول تخلیه جزئی‬
‫در ترانســفورماتورهای کارکرده وجود ندارد لذا تصمیم گرفته شد ترانسفورماتور به‬
‫شرطی وارد مدار شود که سیستم پایش تخلیه جزئی برروی آن نصب گردد‪ .‬به‌منظور‬
‫پایش پیوسته تخلیه جزئی‪ ،‬یک سیستم مونیتورینگ ‪ UHF‬با سنسور ولوی برروی‬
‫ترانسفورماتور نصب شد‪ .‬همچنین مقادیر ولتاژها‪ ،‬بار‪ ،‬جریان‪ ،‬دمای محیط و درجه‬
‫حرارت باالی روغن‪ ،‬ارتعاشات مکانیکی و گازهای محلول در روغن بصورت پیوسته‬
‫پایش شد‪ .‬نرخ رشد تخلیه جزئی تعیین می‌کند که آیا عیوب عایقی تجهیز در حال‬
‫بدتر شدن هست یا نه‪.‬‬
‫داده های بدست آمده از پایش ‪ PRPD‬نشان داد که بیش از یک منبع تخلیه جزئی‬
‫در ترانسفورماتور وجود دارد‪ .‬با این وجود و به رغم ثبات ولتاژ‪ ،‬مقدار تخلیه جزئی ثابت‬

‫زمستان ‪1396‬‬ ‫|‬ ‫ترانسفورماتور‬ ‫‪32‬‬

‫مـقـاالت‬
‫خصوص تعیین اقدامات آتی می‌نمایند‪.‬‬
‫داده های گردآوری شده توسط سیستم آنالین نیاز به یک روش تحلیل جدید دارد‪.‬‬
‫مراجع‪:‬‬
‫‪[1] S. Tenbohlen, S. Coenen, M. Djamali, A. Mueller, M. H. Samimi,‬‬
‫‪M. Siegel , „Diagnostic Measurements for Power Transformers,“ En-‬‬
‫‪ergies 2016, Vol. 9, Issue 5, No. 347; doi:10.3390/en9050347‬‬
‫‪[2] International Electrotechnical Commission (IEC), IEC 60270 High‬‬
‫‪Voltage Test Techniques - Partial Discharge Measurements, Geneva,‬‬
‫‪Switzerland, 2000.‬‬
‫‪[3] S. Coenen, “Measurements of Partial Discharges in Power Trans-‬‬
‫‪formers using Electromagnetic Signals,” Universität Stuttgart: Books‬‬
‫‪on Demand GmbH, ISBN 978-3-84821-936-0, 2012.‬‬
‫‪[4] J. Fuhr, “Procedure of Identification and Localization of Danger-‬‬
‫‪ous PD Sources in Power Transformers,” IEEE Transactions on Die-‬‬
‫‪lectrics and Electrical Insulation Vol. 12, No. 5, 2005.‬‬
‫‪[5] M. Judd, “Power Transformer Monitoring Using UHF Sensors:‬‬
‫‪Installation and Testing,” IEEE International Symposium on Electrical‬‬
‫‪Insulation, Anaheim, USA, 2000.‬‬
‫‪[6] M. Judd, “Partial Discharge Monitoring for Power Transformers‬‬
‫‪Using UHF Sensors Part 2: Field Experience,” IEEE Electrical Insula-‬‬
‫‪tion Magazine, Vol. 21, No. 3 May/June 2005.‬‬
‫‪[7] CIGRE WG A2.27, “Recommendations for Condition Monitoring‬‬
‫‪and Condition Assessment Facilities for Transformers,” Cigre Bro-‬‬
‫‪chure 343.‬‬
‫‪[8] S. Tenbohlen, M. Siegel, M. Beltle, M. Reuter, “Suitability of Ultra‬‬
‫‪High Frequency Partial Discharge Measurement for Quality Assur-‬‬
‫‪ance and Testing of Power Transformers,” CIGRE SC A2 & C4 Joint‬‬
‫‪Colloquium, Zürich, Switzerland, 2013.‬‬
‫]‪[9‬‬ ‫‪BSS‬‬ ‫‪Hochspannungstechnik‬‬ ‫‪GmbH,‬‬ ‫‪online‬‬
‫‪19.07.2016, www.bss-hochspannungstechnik.de‬‬
‫‪[10] CIGRE WG.21.03, “Recognition of Discharges,” CIGRE Electra,‬‬
‫‪No.11, December 1969.‬‬
‫‪[11] M. Siegel, M. Beltle, S. Tenbohlen, S. Coenen, “Application of‬‬
‫‪UHF sensors for PD measurement at power transformers,” IEEE‬‬
‫‪Transactions on Dielectrics and Electrical Insulation,Year: 2017, Vol-‬‬
‫‪ume: 24, Issue: 1, pp: 331 – 339.‬‬
‫‪[12] Müller, A.; Beltle, M.; Siegel, M.; Tenbohlen, S., “Assessment of‬‬
‫‪UHF PD Monitoring Data by Means of Pattern Recognition,” In Pro-‬‬
‫‪ceedings of the 18th International Symposium on High Voltage Engi-‬‬
‫‪neering, Seoul, Korea, 25–30 August 2013.‬‬
‫‪33‬‬ ‫زمستان ‪1396‬‬ ‫|‬ ‫ترانسفورماتور‬
‫شکل هشت‪ :‬حداکثر مقدار‬
‫تخلیه جزئی آشکار شده‬
‫به روش ‪( UHF‬برحسب میلی‬
‫ولت) با مقادیر گاز محلول در‬
‫روغن (برحسب ‪) ppm‬‬
‫امکان شناسائی تغییرات تخلیه جزئی در طول زمان را فراهم می سازد‪ .‬لیکن تحلیل‬
‫از اینرو استفاده از روشی که منابع تخلیه جزئی را با استفاده از الگوهای ‪ PRPD‬طبقه‬
‫بندی کند‪ ،‬توصیه می‌شود‪ .‬الگوهای نمونه را می توان به اشکال انتزاعی که منحصرا‬
‫منبع تخلیه جزئی را توصیف کند‪ ،‬تقلیل داد‪ .‬این قالب را می توان با الگوهای ‪PRPD‬‬
‫بدست آمده از داده های پایش مقایسه نمود‪ .‬مشابهت الگوها و قالب با یک الگوریتم‬
‫نرمال شده دوبعدی محاسبه می شود‪ .‬با معرفی مجموعه ای از قالبهای همبستگی‪،‬‬
‫گســترش منابع تخلیه جزئی و همچنین تغییرات آنها در طول زمان و همبستگی‬
‫فازی شناسائی می‌گردد‪.‬‬
‫نتیجه‌گیری‬
‫امروزه اندازه گیری تخلیه جزئی بعنوان یک تســت کارخانه‌ای و عیب یابی برروی‬
‫ترانســفورماتور انجام می‌شود‪ .‬این آزمون کاربردی بودن خود را در شناسائی عیوب‬
‫سیستم عایقی پیش از تبدیل شدن آن به شکست نشان داده است‪ .‬از اینرو استفاده‬
‫از آن بصورت سیســتم پایش پیوسته مناسبتر و مفیدتر از صرفا انجام آن بصورت‬
‫آزمون است‪.‬‬
‫آزمون تخلیه جزئی تنها اطالعات لحظه انجام تست و نه میزان رشد را به ما می‌دهد‬
‫که بدلیل ماهیت متغیر تخلیه جزئی می تواند گمراه کننده باشد‪ .‬اگر تست در زمانی‬
‫انجام شده باشد که فعالیت تخلیه جزئی در شرایط حداقلی خود باشد نمی توان از این‬
‫آزمون نتیجه گرفت که خطای تخلیه جزئی در ترانسفورماتور وجود ندارد‪ .‬این نقص را‬
‫می توان با استفاده از سیستم پایش پیوسته تخلیه جزئی برطرف نمود‪.‬‬
‫تخلیه جزئی را می‌توان هم به روش الکتریکی (مطابق استاندارد ‪ )IEC60270‬و هم به‬
‫روش ‪ UHF‬با استفاده از یک آنتن مناسب اندازه گیری نمود‪ .‬استفاده از روش ‪UHF‬‬
‫برای پایش ترانســها در سایت مناسبتر است چراکه این سنسورها نیاز به استقامت‬
‫الکتریکی باال یا وجود تپ در بوشــینگ نداشته و کمتر تحت تاثیر منابع خارجی‬
‫تخلیه جزئی (مانند کرونا) قرار می‌گیرند‪ .‬سنسورها را می توان برروی شیرهای تخلیه‬
‫‪ DN50/DN80‬یا بصورت پنجره عایقی در ترانسفورماتور نو‪/‬تحت تعمیر نصب نمود‪.‬‬
‫نمونه عملی ارائه شده در این مقاله در خصوص یک سیستم پایش پیوسته تخیله‬
‫‪datasheet,‬‬ ‫جزئی اســت که بهمراه دســتگاه مونیتورینگ گازهای محلــول در روغن برروی‬
‫ترانسفورماتور اصلی نیروگاهی نصب شده است‪ .‬ارزیابی بلند مدت نتایج ثابت می کند‬
‫منبع تولید تخلیه جزئی بسیار ناپایدار و متغیر است‪ .‬در یک مقطع زمانی‪ ،‬افزایش‬
‫مقدار گازها با افزایش مقدار تخلیه جزئی همراه بود که موجب اعالم آالرم در هردو‬
‫سیستم مونیتورینگ گاز و تخلیه جزئی شد‪ .‬این سیستمهای مونیتورینگ تفاوت‬
‫زمانی زیادی در اعالم آالرم داشــتند‪ :‬آالرم تخلیه جزئی ‪ 7‬ساعت پیش از آالرم گاز‬
‫اعالم شد که علت آن ثابت زمانی زیاد حل شدن گاز در روغن است‪.‬‬
‫ازاینرو ترکیب دو سیســتم مونیتورینگ تخلیه جزئی و گازهای محلول در روغن‬
‫بهترین پایش برای ترانسفورماتور قدرت است‪ .‬پایش تخلیه جزئی سریعترین روش‬
‫شناسائی خطاست‪ .‬بعالوه با مقایسه نتایج آن با گازکروماتوگرافی می توان به شناخت‬
‫بهتری از وضعیت ترانسفورماتور رسید‪ .‬سوابق سیستمهای مونیتورینگ کمک شایانی‬
‫به بهره برداران ترانسفورماتور در خصوص شناسائی خطا و همچنین تصمیم گیری در‬