Autorzy i ich utwory

Epoka literacka Rodzaj literacki Terminy

epika liryka dramat
epopeja – Homer oda – Horacy tragedia Król Edyp katharsis
antyk Iliada, Odyseja Wystawiłem pomnik tragizm- bohater fatum
(starożytność) tragiczny
Tyrtajos – literatura
tyrtejska
parabola/ przypowieść Psalm- Dawid
Pieśń o Rolandzie- ars Bogurodzica- deesis
moriendi- sztuka
średniowiecze umieranie; kodeks
rycerski
Dzieje Tristana i Izoldy-
romans dworski
odrodzenie Nowela Sokół Pieśń o spustoszeniu Makbet Szekspir
(antyku i Biblii)/ motyw sokoła Podola (patriotyczna)
renesans Kochanowski
Fraszka Romeo i Julia
np. „Do gór i lasów” Szekspir
(autobiograficzna)
Kochanowski
puenta
Tren
IX X XI Kochanowski
(treny są poświęcone
dziecku, ale bohaterem
lirycznym jest sam
Kochanowski)
Sonety
barok Pamiętnik -Jan Świętoszek vanitas
Chryzostom Pasek (komedia) Molier
komizm; słowny,
postaci, sytuacyjny
Skąpiec Molier

oświecenie Satyra Żona modna Bajki- Krasicki

Krasicki morał
romantyzm epopeja Oda dramat Motywy: miłość
Pan Tadeusz Oda do młodości romantyczny (romantyczna; do
Mickiewicz Mickiewicz (synkretyczny) ojczyzny), bunt,
Dziady cz. II, IV, III mesjanizm,
Mickiewicz prometeizm,
Kordian Słowacki tyrteizm; natura
ballada sonet
Romantyczność Sonety Krymskie
Mickiewicz Mickiewicz
powieść poetycka
Konrad Wallenrod
Mickiewicz
 powieść w listach
Cierpienia młodego
Wertera Goethe
powieść realistyczna praca organiczna;
Lalka Prus praca u podstaw;
powieść asymilacja Żydów;
psychologiczna motyw miasta;
Zbrodnia i kara idealista (Ochocki,
Dostojewski Wokulski, Rzecki);
pozytywizm powieść historyczna społecznik-
Krzyżacy/ Potop/ Quo Wokulski;
vadis Sienkiewicz społeczeństwo
nowela
Mendel Gdański
Konopnicka;
nowele patriotyczne:
Gloria victis
Orzeszkowa,
Latarnik Sienkiewicz
felieton
Młoda Polska Powieść o cechach Kazimierz Przerwa dramat wieś- chłopomania;
epopei Tetmajer: synkretyczny: natura, miłość;
Chłopi Reymont - Koniec wieku XIX dramat życie, śmierć,
(manifest dekadentów), obyczajowy→ dekadentyzm;
- Melodia mgieł nocnych dramat symboliczny psychizacja natury;
impresjonistyczny opis), Wesele Wyspiański społeczeństwo;
- Lubię, kiedy kobieta... naród;
(EROTYK; opis kobiety w katastrofizm;
trakcie aktu SYMBOLE
seksualnego)
Jan Kasprowicz:
- Dies irae (HYMN;
apokaliptyczna wizja
Sądu Ostatecznego),
-Krzak dzikiej róży w
Ciemnych Smreczynach
(psychizacja krajobrazu;
limba, róża)
Leopold Staff :
- Kowal (SONET;
przeciwstawienie
dekadenckim
postawom);
- Deszcz jesienny
(smutek
współodczuwany przez
naturę)
 powieść społeczno Julian Tuwim
polityczna (skamandryci):
Przedwiośnie Żeromski - Do krytyków
( „program”
skamandrytów)
Opowiadania Julian Przyboś
Sklepy cynamonowe (Awangarda
Schulz Krakowska):
dwudziestolecie oniryzm, mityzacja -Notre- Dame
międzywojenne (pochwała ludzkiego
geniuszu i pracy podczas
podziwiania katedry)
powieść Bolesław Leśmian:
awangardowa - W malinowym
Ferdydurke chruśniaku (EROTYK;
Gombrowicz natura jako miejsce
groteska intymnych przeżyć)
słowa klucze: gęba,
pupa, łydka, kupa
wojna i Opowiadania Tadeusza Krzysztof Kamil Holokaust;
okupacja Borowskiego – dotyczy Baczyński: rzeczywistość
życia w niemieckim - Pokolenie (manifest obozowa;
obozie! Kolumbów) totalitaryzm; godne
behawioryzm, - *** [ Niebo złote ci życie i godna
człowiek zlagrowany, otworzę] śmierć;
dehumanizacja
Literatura faktu- Czesław Miłosz:
reportaż -Campo di Fiori
Inny Świat (powstanie w getcie
Herling- Grudziński- warszawskim
relacja autora z pobytu porównane do aktu
w sowieckim obozie spalenia Giordana
pracy ŁAGRZE/ Bruna);
GUŁAGU - Moja wierna mowo
(przemyślenia poety na
emigracji związane ze
zmianami dziejącymi się
w mowie za sprawą
totalitaryzmu)
Reportaż- rozmowa z
Markiem Edelmanem
Zdążyć przed Panem
Bogiem Krall

powstanie w getcie
warszawskim
brak chronologii,
cechy języka
mówionego
współczesność parabola Wisława Szymborska: dramat groteskowy przeszłość; bunt;
Dżuma Camus -Cebula (rozważania na Tango Mrożek konflikt pokoleń;
filozofia temat doskonałości)
egzystencjalna -Monolog do Kasandry
(odwołanie do tradycji
antycznej; osobisty
dramat bohaterki ma
symbolizować każdego
człowieka)

prostota, ironia
antyutopia Zbigniew Herbert :
Rok 1984 Orwell -Przesłanie Pana Cogito
(nawiązanie do Cogito
ergo sum; manifest
poglądów poety i poezji;
nawoływanie do
wierności swoim
poglądom i wartościom)
parabola Stanisław Barańczak:
Folwark Zwierzęcy - Widokówka z tego
Orwell świata ( refleksja nad
ludzką egzystencją we
współczesnym świecie)
Tadeusz Różewicz:
- Na odejście poety i
pociągu osobistego
(odwołania
autobiograficzne- ocena
swojej twórczości)
- Określona epoka
(swego rodzaju bełkot
w celu obnażenia
języka propagandy
poezja lingwistyczna-
demaskowanie
nowomowy