Analiza i interpretacja wierszy Czesława Miłosza- lekcja 1

Tytuł wiersza Gatunek, typ Podmiot liryczny, adresat, sytuacja Środki formalne (budowa Interpretacja (konteksty;
liryki liryczna wiersza, funkcje środków uniwersalne motywy, toposy,
artystycznych) symbole)
„Który skrzywdziłeś”
(Waszyngton, 1950 r.)

„Moja wierna mowo”

(Berkeley,
1968 r.)

„O! Edward Hopper

(1882-1967), Pokój
hotelowy, Thyssen
Collection, Lugano”
Analiza i interpretacja wierszy Czesława Miłosza- lekcja 2

Tytuł wiersza Gatunek, typ Podmiot liryczny, adresat, Środki formalne (budowa wiersza, Interpretacja (konteksty;
liryki sytuacja liryczna funkcje środków artystycznych) uniwersalne motywy, toposy,
symbole)
„Dar”
(Berkeley , 1971 r.)

„Oeconomia
divina” (Berkeley,
1973 r.)

„Wyznanie”
(1986 r.)
Analiza i interpretacja wierszy Czesława Miłosza- lekcja 1

Tytuł wiersza Gatunek, typ liryki Podmiot liryczny, adresat, sytuacja Środki formalne (budowa Interpretacja (konteksty;
liryczna wiersza, funkcje środków uniwersalne motywy, toposy,
artystycznych) symbole)
„Który Liryka zwrotu do P.L. nie ujawnia się, osądza, upomina się o 4 zwrotki - 13 wersów; język Kontekst historyczny, kulturowy;
skrzywdziłeś” adresata (analogie – prawa słabszych – poeta- moralista; oszczędny, prosty, jasny; POETA – MORALISTA to
(Waszyngton, pieśni Jana Adresat- (totalitarny mocarz – Stalin) Metafory – gromada błaznów, zagrożenie dla tyrana, bo ocenia,
1950 r. ) Kochanowskiego „Wy , osoba krzywdząca moralnie człowieka narodziny nowego poety; daje świadectwo prawdzie,
którzy Pospolitą prostego, cynicznym śmiechem, epitety- złote, zimowy, nowy… przestrzega, karze = hańbi, piętnuje
Rzeczą” upokorzeniem w czasach stalinowskich; Inwersja składniowa- w celu krzywdziciela
Siła krzywdziciela z poklasku otoczenia, naśladowania stylu ROLA POETY – Horacy (exegi
Persyflaż- zastraszenia dworu (gromada błaznów), dworskiego i pointy; monumentum, non omnis moriar),
naśladowanie stylu perfidii propagandy (pomieszanie dobrego Pointa- ostatnia zwrotka – Tyrtajos, Kochanowski, Mickiewicz,
dworskiego w celu i złego) sugestia, że tylko Tuwim itd.
deprecjacji moralnej samobójstwo uchroni tyrana Ponadczasowe – władca i jego
dworu przed hańbą u potomnych dwór, ochrona prostego człowieka
(szyderstwo pod (aluzja do śmierci Zygfryda de przed złem i absurdem historii
maską uprzejmości) Love w „Krzyżakach”)
„Moja wierna Liryka bezpośrednia, Miłosz zwraca się do personifikowanej 3 części wiersza – 3 czasy Konteksty: filozoficzny, kulturowy,
mowo” „ja” autorskie mowy, którą utożsamia z Ojczyzną (słowa Język prosty, jasny, historyczny – 1968
(Berkeley, wskazuje na fakty KLUCZE), domem, schronieniem, emocjonalny; epitety (jasne, Rola poety- emigranta, wzajemne
1968 r.) biograficzne korzeniami, sacrum- czas przeszły. czyste…), metafory (miseczki z uzależnienie poety i jego mowy –
Teraz – 1968 – pejoratywne określenia kolorami, mowa chorych na sacrum- Ojczyzny- narzędzia,
użytkowników j. polskiego (upodleni, własną niewinność…); którym się posługuje, tragedia
konfidenci , nienawidzący…) wielki dramat pejoratywne, emocjonalne poety emigranta – aluzje np.
poety, myśliciela, człowieka- nie chce się określenia użytkowników Mickiewicz
 identyfikować z nimi przez mowę języka polskiego w 1968 r. –
zbeszczeszczoną (historia). zaangażowanie polityczne
Czas przyszły- mowa to tworzywo poety- Miłosza – potwierdził to w
sacrum, musi ocalić mowę polską 1995 r.)
nieskażoną komunizmem, będzie to
ocalenie moralne poety
„O! Edward Liryka pośrednia Opis i interpretacja obrazu E. Hoppera 3 zwrotki – 6 wersów; Kontekst kulturowy – malarstwo E.
Hopper Ekfraza – wiersz „Pokój hotelowy”; P.L. – artysta, filozof 1/Wykrzyknienia i metafory- Hoppera- smutek wielkich miast i
(1882-1967), będący opisem dzieła interpretuje obraz: emocje kobiety określa personifikacja smutku i obskurnych pokoi hotelowych;
Pokój malarskiego jako smutek i rozpacz, opisuje obraz rozpaczy; 2/opis prozatorski- filozoficzny, egzystencjalny;
hotelowy, Tytuł wiersza jest nazywając bohaterkę : KOBIETA KARIERY – wyliczenia, przerzutnie, Modelka – żona artysty, modelka i
Thyssen oryginalny, brzmi jak i podkreślając jej stan : lęki, frustracje, epitety; ofiara - Josephine – z jej
Collection, podpis pod obrazem wątpliwości, refleksje, chwile zadumy nad 3/pytanie retoryczne, pointa – pamiętników można dowiedzieć się
Lugano” własnym losem i jestestwem, przed zmuszają czytelnika do reakcji o torturach psychicznych, jakim
podjęciem ważkich decyzji. Samotność była poddawana przez męża –
wśród tłumów, ubóstwo w bogactwie. związek sadomasochistyczny.
Analiza i interpretacja wierszy Czesława Miłosza – lekcja 2

Tytuł wiersza Gatunek, typ Podmiot liryczny, adresat, sytuacja liryczna Środki formalne (budowa Interpretacja (konteksty; uniwersalne
liryki wiersza, funkcje środków motywy, toposy, symbole)
artystycznych)
„Dar” Liryka P.L. – osoba dojrzała, która zaakceptowała Wiersz stychiczny, wiersz Kontekst biograficzny (Zatoka San
(Berkeley , 1971 r.) bezpośrednia, siebie i umie się cieszyć; darem jest wolny, 9 wersów. Francisco), kulturowy (malarstwo- C.
refleksyjna; szczęśliwy, słoneczny od rana dzień; Epitety-szczęśliwy, Monet „Dom rybaka” 1882 r.;
impresja o estetyka wpływa na etykę - piękno dnia niebieskie, itd. impresjonizm; „Pan Tadeusz”, „Faust” –
raju łagodzi: chęć posiadania rzeczy personifikacja – kolibry „trwaj chwilo, jesteś piękna”-
darowanym na materialnych, zazdrość, zawistną pamięć, przystawały, anafora – zatrzymanie szczęśliwego czasu; człowiek
chwilę zbytnie wymagania, ból fizyczny. Chęć nie, wyliczenie- morze i w świecie natury w pieśniach Horacego,
utrwalenia w poezji szczęśliwej chwili, żagle; paralelizm skład.; Kochanowskiego), filozoficzny
afirmacja życia i świata pod wpływem rytmizacja tekstu; język (horacjanizm, stoicyzm, klasycyzm),
słonecznego poranka oszczędny, prosty, jasny teologiczny – droga człowieka po
lapidarny podkreśla bezmiarze życia (motyw homo viator),
prostotę uczucia motyw rajskiego ogrodu, krainy
szczęścia, jasność duszy, szczęścia; klasycyzm: estetyka określa
równowagę, harmonię etykę
duchową.
„Oeconomia Liryka P.L. –obserwator chwili osobliwej Wiersz stychiczny, Konteksty kulturowe – Biblia: Bóg, Pan
divina” (Berkeley, bezpośrednia, („Wesele”- Wernyhora i Gospodarz), zdaniowy- oschłość Zastępów- starotestamentowy, groźny
1973 r.) refleksyjna uczestnik dziejącej się rzeczywistości – Bóg podkreśla przestrogę; sędzia; deizm; apokalipsa; znaki kultury –
upokarza = opuszcza ludzi ;daje im całkowitą Antynomie- wszędzie królewskie tragedie Szekspira; motyw
wolność; świat zostaje pozbawiony sacrum było nigdzie i nigdzie, wieży Babel – śmiertelność mowy,
– rozsypuje się- CHAOS; znaki cywilizacji XX wszędzie- chaos przed symboliczny rozpad kultury; znaki
w. (drogi, lotniska, miasta) świadczą o pysze stworzeniem świata – symbolizujące dorobek intelektualny –
 człowieka, rozpadają się z braku zasady – znak biblijny; metafora- zaprzepaszczone – niemoc ręki; obrazy
Boga; materialność opuszcza naturę – litery ksiąg…nikły – apokaliptyczne – nagość ludzi
pustka; symboliczny rozpad kultury, zanik symbol rozpadu kultury, prowokująca Boga do sądu ostatecznego
mowy; rozpad człowieka – bo brak mu jej bezwartościowość; – średniowieczna ikonografia, „Wichry
miłości, wiary, Boga; osąd nad cywilizacją wyliczenie; pointa; wojny”, „Lista Schindlera”; T. Różewicz
współczesną bez duchowości - przestroga paralelizm składniowy „Wygaśnięcie Absolutu”
„Wyznanie” Liryka P.L. – dojrzały mężczyzna, poeta, który z Wiersz stychiczny, brak Kontekst filozoficzny – hedonizm;
(1986 r.) bezpośrednia, perspektywy swojego życia patrzy na siebie, podziału na strofy daje epikureizm; kontekst literacki-
konfesyjna swoje zachowania, myśli ( utożs. z autorem); efekt autentyczności; Mickiewicz, Słowacki – wieszcz
(szczere , apostrofa do Boga z deklaracją zmysłowych, apostrofa – Panie Boże- narodowy; pytanie o rolę poety i poezji;
osobiste hedonistycznych upodobań poety (dżem, podkreśla szczerość p.l.; Noblista z defektem i świadomy tego
wyznanie p.l.) kobiety, wódka, śledzie); problem poety: czy metafora- turniej (Nobel 1980).
hedonista może być wieszczem narodowym głupców= literatura
na miarę Mickiewicza? Życie Miłosza jest =przestrzeń szczerości
dalekie od ideału, nie jest wybrańcem Boga, między zwykłymi ludźmi;
lecz normalnym człowiekiem korzystającym zdania pytające,
z rozkoszy życia. Nie ukrywa słabości i chęci przerzutnie – podkreślają
bycia naprawdę wielkim, ale jest świadom spontaniczny tok myśli;
swej „mniejszości” – zrywa maskę poety język prosty
wielkiego, natchnionego