IMIESŁÓW PRZYMIOTNIKOWY BIERNY.

Teoria

Imiesłów przymiotnikowy bierny to forma czasownikowa oznaczająca cechę

przedmiotu polegającą na tym, że ten przedmiot został poddany jakiejś czynności. Innymi
słowy jest to forma oznaczająca właściwość przedmiotu spowodowaną przez czyjąś czynność.
wyprana koszula – koszula, którą ktoś wyprał
wybudowany dom – dom, który ktoś wybudował
film reżyserowany przez Wajdę – film, który reżyseruje Wajda

Sposób tworzenia
Imiesłów przymiotnikowy bierny tworzymy od czasowników niedokonanych i
dokonanych za pomocą sufiksów -ny, -ony, -ty

I. Temat bezokolicznika zakończony na -a i -e

temat bezokolicznika + -ny
brać - brany
czytać - czytany
widzieć - widziany (-e-: -a-)
słyszeć - słyszany (-e-: -a-)

II. Temat bezokolicznika zakończony na -i, -y, na spółgłoskę (oprócz r, ł)

temat czasu teraźniejszego + -ony

robić - robiony
tłumaczyć - tłumaczony
piec - pieczony (ty pieczesz)
nieść - niesiony (ty niesiesz)
kłaść - kładziony (ty kładziesz)
jeść - jedzony (oni jedzą)

III. Czasowniki jednosylabowe, gdy temat bezokolicznika zakończony na -i, -y, -u, -ą (należące
do rdzenia) oraz na -ną

temat bezokolicznika + -ty

pić - pity
myć - myty
kuć - kuty
spiąć - spięty (-ą-:-ę-)
zamknąć - zamknięty (-ną-: -nie-)
zmarznąć - zmarznięty (-ną-: -nie-)

UWAGA!
podrzeć - podarty
utrzeć - utarty

Podstawą tworzenia imiesłowu przymiotnikowego biernego jest temat czasu przeszłego 3

osoby liczby pojedynczej czasowników dokonanych i niedokonanych:

1
 dokonany niedokonany
-ny prze-czyta-ł przeczytany czytany przeczytany artykuł
z-rozumia-ł zrozumiany rozumiany niezrozumiana teza
u-gotowa-ł ugotowany gotowany rozgotowany makaron
da-ł/ dawa-ł dany dawany dane przykłady
-ony z-robi-ł zrobiony robiony zrobiony porządek
na-uczy-ł nauczony uczony nauczeni porządku
z-męczy-ł zmęczony męczony zmęczeni ludzie
po-chwali-ł pochwalony chwalony chwaleni chłopcy
kupi-ł/ kupowa-ł kupiony kupowany kupione auto
-ty po-bi-ł pobity bity bita śmietana
wy-pi-ł wypity pity chętnie pite piwo
u-my-ł umyty myty nieumyci sportowcy
różne bra-ł/ wzią-ł zabrany wzięty niezabrane rzeczy
mówi-ł/ powiedzia-ł powiedziany mówiony niewypowiedziane słowa
zaczą-ł/ zaczyna-ł zaczęty zaczynany zaczęta praca

Imiesłowy przymiotnikowe bierne odmieniają się jak przymiotniki.

Przykłady

To jest największy plac Krakowa przedzielony przez środek Sukiennicami. (...który

przedzielono przez środek Sukiennicami.)
Z wyższej wieży słychać co godzinę hejnał mariacki grany na cztery strony świata. (Z wyższej
wieży słychać co godzinę hejnał mariacki, który trębacz gra na cztery strony świata.)
Odłożył na bok przeczytaną książkę. (Odłożył na bok książkę, którą przeczytał.)
Ucieszyła się bardzo z dawno oczekiwanego listu. (Ucieszyła się bardzo z listu, którego dawno
oczekiwała.)

UWAGA!
Jeżeli imiesłów nie ma określenia, występuje przed rzeczownikiem, natomiast grupy składające
się z imiesłowu i określeń występują zwykle po rzeczowniku, np.
napisany artykuł
ale: artykuł napisany w ostatniej chwili
(Możliwy jest również układ: napisany w ostatniej chwili artykuł. Nie należy jednak rozdzielać
grupy imiesłów + określenia.)

ĆWICZENIA
Ćw. 1: Proszę utworzyć imiesłowy przymiotnikowe bierne będące określeniami podanych w
nawiasach rzeczowników.
Przykład: pisać (list) – pisany list
powtarzać (zdanie), przemyśleć (decyzja), wygrać (mecz), kupić (słownik), zacząć (kurs),
wypić (mleko), otruć (król), zamknąć (sklep),skończyć (praca),odłożyć (książka),odnowić
(zabytek), podpisać (kontrakt), wybić (szyba), zepsuć (radio), zapłacić (rachunek)
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………

2
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………..
Ćw. 2: Proszę wpisać odpowiednie formy imiesłowów przymiotnikowych biernych
utworzonych od czasowników podanych w nawiasach.
Przykład: „(darować) koniowi nie patrzy się w zęby”.
„Darowanemu koniowi nie patrzy się w zęby”.

1. Długo rozmawiali o ……………………. (przegrać) meczu.

2. Dzieci zbierały ……………………. (rozsypać) klocki.
3. Jurek ucieszył się z decyzji ……………….…… (podjąć) przez brata.
4. Była zła z powodu …………….……… (poplamić) sukni.
5. Trzeba odebrać ………………….… (zamówić) książki.
6. Podobają mi się ściany…………….……… (pomalować) na biało.
7. Nagle zobaczyli domek …………….……… (ukryć) wśród drzew.
8. Prokurator przesłuchiwał mężczyznę .................... ………. (podejrzeć) o napad.
9. Musimy zaraz iść po walizki……………….…… (zostawić) w przechowalni bagażu.
10. Ustalały termin …………….……… (planować) wycieczki.
11. Oglądaliśmy makietę ostatnio………. .................. (zaprojektować) centrum handlowego.
12. Był dumny z …………….………(otrzymać) nagrody.
13. Miała ……………….…… (zamknąć) oczy, ale nie spała.
14. Chorzy na żołądek nie mogą jeść …………….……… (smażyć) potraw.
15. Kupiliśmy od rybaków ………………….… (złowić) tej nocy ryby.

Ćw. 3: Proszę przekształcić zdania, zmieniając podkreślone fragmenty na imiesłowy

przymiotnikowe bierne. Proszę zwrócić uwagę na szyk zdań.
Przykład: Ucieszyła się z listu, który otrzymała. - Ucieszyła się z otrzymanego listu.
1. Włożył do koperty list, który napisał przed chwilą.
………………………………………………………………………………………………
2. Ćwiczenia, które skończycie, zostawcie mi na biurku.
………………………………………………………………………………………………
3. Na szczęście znalazłam klucze, które zgubiłam w parku.
………………………………………………………………………………………………
4. Postaw na stole świeczkę, którą zapaliłeś.
………………………………………………………………………………………………
5. Wyrzuć szklanki, które rozbiłeś.
………………………………………………………………………………………………
6. Oddajcie do biblioteki książki, które przeczytaliście.
………………………………………………………………………………………………
7. Umówiłem się z dziewczyną, którą poznałem na przyjęciu u kolegi.
………………………………………………………………………………………………
8. Naprawię ci tę zabawkę, którą zepsułeś.
………………………………………………………………………………………………
9. Usiedliśmy do stołu, który pięknie nakryłam.
………………………………………………………………………………………………
10. Zapach ciasta, które piekłam, rozchodził się po całym domu.
………………………………………………………………………………………………
11. Czasopisma, które pan zamówił, otrzyma pan za dwa tygodnie.

3
 ………………………………………………………………………………………………
12. Tam leżą kasety, które przygotowałem na dzisiejszą uroczystość.
………………………………………………………………………………………………
13. Szefowi podobał się projekt, który przedstawiłeś na spotkaniu.
………………………………………………………………………………………………
14. Proszę oddać zadania, które państwo poprawili.
………………………………………………………………………………………………
15. Dobrze, zaszyję ci spodnie, które podarłeś.
………………………………………………………………………………………………

Ćw. 4: Proszę utworzyć imiesłów przymiotnikowy bierny od czasownika podanego w nawiasie

i wstawić go w odpowiednim miejscu w zdaniu. Proszę pamiętać o formie gramatycznej.
Przykład: Odłożył na bok przeczytaną książkę……….(przeczytać)
Zaniósł do redakcji ………artykuł napisany w ostatniej chwili. (napisać)

…………………… dokumenty ……………… znaleziono w windzie (zgubić).

Proszę natychmiast oddać do biblioteki …………………… książki …………………… rok
temu. (pożyczyć)
Nasz przyjaciel malarz nie chciał nam pokazać …………………… ostatnio obrazu
………………… (namalować)
Gorąco……… .... ……… artysta..................... kłaniał się publiczności. (oklaskiwać)
Z ......................... torebki ................................ wysypały się różne drobiazgi. (otworzyć)
Przed .................. ……… kasą ........................ ustawiła się długa kolejka. (zamknąć)
Nikt nie zgodził się na ……… ........................ przez Piotra …………………… plan.
(zaproponować)
W konkursie będą mogli wziąć udział ……………… uczniowie …………… przez
nauczyciela. (wybrać)
Wszystkie …………………… pieniądze ……………… wydał na książki. (zarobić)
Wędkarze zwykle nie jedzą ............................. przez siebie ryb ……………(złowić)
Gdzie powiesić …………… ręczniki ............. ? (wyprać)
Muszę kupić ten ……………proszek do prania ……………(reklamować)
…………… Zosia ........................................... postanowiła nigdy nie wybaczyć swojej
przyjaciółce. (obrazić)
Czekaliśmy z niecierpliwością na ................... obiad …………… (zamówić)
Bardzo lubię wiersz Tuwima .......................... słowik …………… (spóźnić (się))

Ćw. 5: Przekształć podane zdania, używając imiesłowów. W których zdaniach nie można tego
zrobić? Dlaczego?

1. Myszy, kiedy wybierały określony smak, musiały nacisnąć na daną dźwignię.

………………………………………………………………………………………………
2. Szczury miały dostęp do dwóch dozowników: w jednym znajdowała się woda z dodatkiem
cukru, w drugim kokaina.
………………………………………………………………………………………………
3. Kiedy szczury, które przyzwyczajano przez kilka tygodni do sporych dawek cukru, nagle
go nie dostały, były wyraźnie rozdrażnione.
……………………………………………………………………………………………
4. Cukier, który znajduje się w wielu produktach spożywczych, jest niebezpieczny nie tylko
dla zębów.
……………………………………………………………………………………………

4
5. Kiedy zjada się duże ilości cukru, nie zauważa się, że się do niego nadmiernie
przyzwyczaiło.
……………………………………………………………………………………………
6. Chciałabym zamówić tort urodzinowy, który byłby odpowiedni dla starszej osoby.
……………………………………………………………………………………………
7. Niektórzy naukowcy uważają, że sprzedaży słodyczy w szkole powinno się zakazać.
……………………………………………………………………………………………
8. Kiedy dostajemy dawkę produktu, od którego jesteśmy uzależnieni, nasze samopoczucie
się poprawia.
9. ……………………………………………………………………………………………
10. Gdy zjedliśmy obiad, zadzwonił telefon.
……………………………………………………………………………………………
11. Kiedy piekłam ciasto, zapomniałam dodać proszku do pieczenia.
……………………………………………………………………………………………
12. Po zrobieniu sałatki, zaczęłam nakrywać do stołu.
……………………………………………………………………………………………
13. Kucharz, który przygotowywał deser, bardzo chciał zaskoczyć gości nowym smakiem.
……………………………………………………………………………………………

Ćw. 6: Wpisz właściwą formę imiesłowu przymiotnikowego biernego

oddać towar / towar, który ktoś oddał - towar …………………………
napisać skargę / skarga, którą ktoś napisał - skarga …………………………
zapłacić fakturę / faktura, którą ktoś zapłacił - faktura …………………………
ocenić usterkę / usterka, którą ktoś ocenił - usterka …………………………
rozpatrzyć skargę / skarga, którą ktoś rozpatrzył - skarga …………………………
przyjąć reklamację / reklamacja, którą ktoś przyjął - reklamacja ………………………
rozbić ekran / ekran, który się rozbił - ekran …………………………
zepsuć telewizor / telewizor, który się zepsuł - telewizor …………………………

Ćw. 7: Zamień według wzoru:

List, który Piotr wysłał – wysłany list (wysłać)
1. Ćwiczenie, które Piotr zrobił –
2. Hałas, który Piotr słyszy –
3. Hałas, który Piotr usłyszał –
4. Książka, którą Piotr przeczytał –
5. Książka, którą Piotr teraz czyta –
6. Miejsce, które zajęłam –
7. Okno, które umyłam –
8. Praca, którą Piotr skończył –
9. Przedstawienie, które Piotr obejrzał –
10. Przedstawienie, które Piotr ogląda –
11. Referat, który Piotr napisał –
12. Referat, który Piotr pisze –
13. Sala, którą zamknęłam -
14. Samochód, który Piotr kupił –
15. Sukienka, którą uszyłam –
16. Światło, które Piotr zapalił –
17. Tekst, który Piotr powtórzył –
18. Wazon, który rozbiłam –
19. Zegarek, który się zepsuł –
5
Ćw. 8: Wpisz odpowiednią formę imiesłowu przymiotnikowego.
1. Jurek napisał list. ………………… list wysłał pocztą.
2. Ktoś zgubił klucz. ………………… klucz znalazł mój syn.
3. Ewa oglądała film. ………………… film bardzo jej się podobał.
4. Adam przeczytał książkę. ………………… książka była ciekawa.
5. Przetłumaczyłem tekst z angielskiego. ………………… tekst przepisałem ręcznie.
6. Umyłam okno. ………………… okno trzeba pomalować.
7. Krawcowa uszyła sukienkę. ………………… sukienka jest elegancka.
8. Mój telewizor zepsuł się. ………………… telewizor muszę oddać do naprawy.
9. Zdjąłem płaszcz. ………………… płaszcze powiesiłem na wieszaku.
10. Zacząłem pisać referat. ………………… referat skończę jutro.

Ćw. 9: Słowa w nawiasach podaj w odpowiedniej formie fleksyjnej.

1. Nie lubię ………………… (pieczone kurczaki).
2. Oglądałem kilka ………………… (film reżyserowany) przez Wajdę.
3. Przed ………………… (zamknięte drzwi) siedział pies.
4. Po ………………… (skończona praca) mogliśmy zjeść obiad.
5. Podałam kawę ………………… (zmęczeni koledzy).
6. Z ………………… (rozbita butelka) wylało się mleko.
7. Profesor mówił o ………………… (rozpoczęte badania).
8. Szliśmy z ………………… (zapalone latarki).