Προφίλ μαθητή

 Ο Νικόλας είναι έξι χρονών και φοιτά για δεύτερη συνεχή χρονιά στο τμήμα
ένταξης του συγκεκριμένου νηπιαγωγείου. Η διάγνωσή του αναφέρει
δυσκολίες συμπεριφοράς και ψυχοκινητική ανεπάρκεια.
 Την πρώτη χρονιά εκδήλωνε σοβαρά προβλήματα συμπεριφοράς (έκλαιγε
εύκολα, χτυπιόταν στο πάτωμα, είχε έντονες κυκλοθυμικές αντιδράσεις,
θύμωνε με το παραμικρό, που είχαν ως συνέπεια να μένει σχεδόν πάντα
εκτός της ομάδας συνομηλίκων).
 Την δεύτερη χρονιά ο Νικόλας έχει έρθει στο σχολείο αλλαγμένος, πιο
ήρεμος, με πιο σταθερή συμπεριφορά βελτιωμένη σε όλους τους τομείς.
 Ήταν κατά κανόνα χαμογελαστός, ευδιάθετος και εκδήλωνε έντονα τη
διάθεση να αλληλοεπιδράσει στη τάξη με τους συμμαθητές του.
 Δείχνει προθυμία να πάρει μέρος στις οργανωμένες δραστηριότητες,
παρόλο που η συμμετοχή του ήταν περιορισμένη λόγω των δυνατοτήτων
του.
 Είναι υπεύθυνος και κάνε συνεχής προσπάθεια να φέρει σε πέρας όποιο
καθήκον του αναθέτουν οι νηπιαγωγοί.

1. Ο επικοινωνιακός του λόγος με τους συμμαθητές του είναι λειτουργικός και

ολοκληρωμένος, αλλά έχει ελλιπής δομή και λεξιλόγιο για την ηλικία του.
2. Μιλάει γρήγορα, αλλά η προφορά του δεν είναι πάντα ξεκάθαρη, επομένως
συχνά δεν γίνεται κατανοητός.
3. Επίσης μιλάει ασταμάτητα,
4. Γελάει χωρίς προφανή λόγο,
5. Χρησιμοποιεί στερεότυπες εκφράσεις,
6. Επαναλαμβάνει συστηματικά ορισμένες λέξεις.
7. Είναι παθιασμένος με τη συμμετοχή σε οργανωμένους ομαδικούς αγώνες.

Όταν οι κανόνες ήταν απλοί, συνήθως τα κατάφερνε, αλλά όταν ήταν πιο
περίπλοκοι, δυσκολευόταν. Δεν φαίνεται να τον ενδιαφέρει η νίκη.
 A. Φέτος όμως, φαινόταν ιδιαίτερα χαρούμενος που παίζει με τους
συμμαθητές του,
B. Φαίνεται να λαμβάνει υπόψη τα συναισθήματα των άλλων,
C. Είναι πρόθυμος να βοηθήσει άλλα παιδιά αν το χρειάζονται,

Κατά τη διάρκεια του ελεύθερου παιχνιδιού.

1. Προσπαθεί να παίξει με συγκεκριμένα παιδιά,

2. Όταν χάνει ένα παιχνίδι, συχνά θυμώνει και φεύγει από το παιχνίδι.
3. Επίσης είναι συχνά θυμωμένος όταν δεν είναι γίνεται δικό του.

Στα διαλείμματά,

1. Τρέχει άσκοπα στην αυλή, πειράζοντας φυτά ή παίζοντας μόνος του με

τις κάρτες που έφερε από το σπίτι,
2. Τα άλλα παιδιά δεν επιδιώκουν τη συντροφιά του πριν από το
πρόγραμμα παρέμβασης,
3. Μερικές φορές παραπονιόντουσαν στον εκπαιδευτικό ότι τους
ενοχλούσε ή του το έλεγαν ευθέως,
4. Ή μερικές φορές απλώς αγνόησαν την παρουσία του.

Το πρόγραμμα παρέμβασης

Ο σκοπός του προγράμματος βασίζεται σε μια προσέγγιση της κουλτούρας

συνομηλίκων, κυρίως για να ενισχύσει την ισότιμη και αποτελεσματική συμμετοχή
του Νικόλα σε συγκεκριμένα ομαδικά παιχνίδια βελτιώνοντας έτσι την ικανότητα
του ίδιου να πληροί τα κριτήρια που ορίζονται από τη συγκεκριμένη ομάδα
συνομηλίκων για να μπορεί να συμμετέχει.

Α΄ φάση: Σχεδιασμός του προγράμματος

Η α’ φάση περιλαμβάνει:

α) Τη συστηματική παρατήρηση τόσο του Νικόλα και των άλλων παιδιών κατά τη
διάρκεια του διαλείμματος και του ελεύθερου παιχνιδιού για να προσδιοριστούν τα
παιχνίδια που τους κινούν το ενδιαφέρον και το επίπεδο δεξιοτήτων που
επιδεικνύουν.

β) Τη δοκιμή από μια ποικιλία παιχνιδιών ή συνδυασμούς αυτών για να επεκταθεί

το φάσμα των παιχνιδιών που τελικά επιλέχθηκαν

γ) "1, 2, 3, κόκκινο φως" ως προτεινόμενο παιχνίδι

δ) Το παιχνίδι πρέπει να αναλυθεί για να κατανοήσει τους κανόνες, τις δεξιότητες

και τις συμπεριφορές που απαιτούνται για τη συμμετοχή που αποδέχονται οι
συνομήλικοι του Νίκου. Οι συμπεριφορές και οι δεξιότητες χωρίζονται σε τρεις
ομάδες:

 Κανόνες παιχνιδιού με βάση τις ανάγκες των παιδιών,

 Δεξιότητες που απαιτούνται για τη συμμετοχή σε ένα συγκεκριμένο παιχνίδι,

 Οι συγκεκριμένες κοινωνικές συμπεριφορές του Νικόλα που εμποδίζουν την

αποδεκτή συμμετοχή του στο παιχνίδι και απαιτούν τροποποίηση

Β΄ φάση: Υλοποίηση του προγράμματος

Στο συγκεκριμένο παιχνίδι, επιλέγετε ένα παιδί για να το «φυλάξει» στον τοίχο με
την πλάτη γυρισμένη. Τα υπόλοιπα παιδιά στέκονται σε μια ουρά με απόσταση. Το
παιδί που τους φυλάει λέει: «Ένα, δύο, τρία, κόκκινο φως.» Καθώς μιλούσε, τα
παιδιά πήγαν προς το μέρος του. Όταν γυρίσει προς το μέρος τους, θα πρέπει να
σταματήσουν και να μείνουν ακίνητοι. Όποιος κινείται ή μιλάει την ώρα του
παιχνιδιού χάνει. Το πρώτο παιδί που θα πλησιάσει το άτομο που φυλάει, θα τον
χτυπήσει στην πλάτη και το κυνηγητό τότε ξεκινάει. Όποιος πιαστεί πρώτος τα
φυλάει και το παιχνίδι ξεκινάει από την αρχή. Το παιχνίδι «1, 2, 3, κόκκινο φως»
παίζεται με την παρουσία της Νηπιαγωγού. Η παρουσία της νηπιαγωγού
περιορίζετε στη διασφάλιση της τήρησης όλων των συμφωνημένων κανόνων των
παιδιών και δεν παρεμποδίζετε τη συμμετοχή του Νικόλα. Μετά από κάθε παιχνίδι,
η νηπιαγωγός μπορεί να συμπληρώσει ένα ημερολόγιο στο οποίο καταγράφονταν
οι επιδόσεις τόσο του Νικόλα, όσο και των άλλων παιδιών. Επίσης να
καταγράφονται λεπτομερώς όλα τα σημαντικά δεδομένα που αφορούσαν στην
αλληλεπίδραση του Νικόλα με τους συμμαθητές του, καθώς και μεταξύ των
υπολοίπων παιδιών.

Στο συγκεκριμένο παιχνίδι, ο Νικόλας ενδεχομένως να δείχνει βελτίωση σε

ορισμένες μετρήσεις, ιδιαίτερα σε αυτές που σχετίζονται με τις δεξιότητες και την
κοινωνική συμπεριφορά. Για τον πρώτο, η εξήγηση που μπορούμε να δώσουμε,
μέσα από συχνές επαναλήψεις, είναι οι κινήσεις του μπορούν να βελτιωθούν και να
σταθεροποιηθούν μέσα από τη συχνή επανάληψη του παιχνιδιού. Εδώ, πιθανόν η
να έχει σημαντικό ρολό η προθυμία για μίμηση της συμπεριφοράς των
συνομηλίκων. Όσον αφορά τις κοινωνικές συμπεριφορές, ο Νικόλας να υφίσταται
μια σημαντική αλλαγή. Αυτό μπορεί να οφείλεται σε μικρότερο βαθμό στις
συνέπειες μιας αρνητικής του συμπεριφοράς (π.χ. σπρώχνω= χάνω και βγαίνω
εγκαταλείπω το παιχνίδι), και σε μεγαλύτερο βαθμό κυρίως λόγω της δυσαρέσκειας
των άλλων παιδιών μαζί του (Guralnick, Connor, & Johnson, 2011).

 Guralnick, M. J., Connor R. T., & Johnson C.L. (2011) The peer social Networks
of Young Children with Down Syndrome in Classroom Programmes. Journal of
Applied Research in Intellectual Disabilities, 24, pp. 310–321.

Στο σημείο αυτό πρέπει να σημειωθεί ότι:

1. Μέσα από τη διαδικασία της εκπαίδευσης Νικόλα στα ομαδικά παιχνίδια

μπορούν να καλυφθούν βασικά κριτήρια ώστε για να γίνει ένα παιδί μέλος
της ομάδας ενεργό.
2. Να μάθει ενδεχομένως να παίζει το παιχνίδι όπως έπαιζαν και οι
συμμαθητές του,
3. Να κατανοήσει εφαρμόζοντας τους κανόνες του,
4. Να συμπεριφερθεί με ένα τέτοιον τρόπο που είναι στα παιδιά αποδεκτός
Αυτοί ήταν και οι στόχοι του προγράμματος.
Η επίδραση της παγκοσμιοποίησης στην εφαρμογή συμπερίληψης στην
εκπαίδευση στην προσχολική αγωγή

 Κάθε εκπαιδευτικό σύστημα επηρεάζεται από το παγκόσμιο σύστημα και τις

αλλαγές που υφίσταται.
 Τα θεσμικά μοντέλα σε όλο τον κόσμο έχουν αποκτήσει περισσότερα κοινά
στοιχεία ως αποτέλεσμα της παγκόσμιας ενοποίησης, αλλά τα οικονομικά
και πολιτικά συστήματα και οι θρησκευτικές πεποιθήσεις αποτελούν βασικά
σημεία διαφοροποίησης.
 Ως εκ τούτου, η ραγδαία ανάπτυξη του οικονομικού επιπέδου και του
πληθυσμού μιας χώρας κάνει τα ήδη περιορισμένα εκπαιδευτικά κονδύλια
να μοιράζονται περισσότερα άτομα, γεγονός που έχει καταλυτική επίδραση
στα εκπαιδευτικά συστήματα των εξαρτημένων και υπερχρεωμένων χωρών
(Ballantine & Hammack, 2015).

Ballantine, J. & Hammack, F. (2015) Κοινωνιολογία της Εκπαίδευσης. Αθήνα:

Επίκεντρο.

Τα παιδιά σε ένα τέτοιο σχολικό πλαίσιο συμπερίληψης για να αισθάνονται

ασφάλεια και να μη φοβούνται για την ταυτότητα τους, εφόσον έχουν:

A. Σταθερότητα
B. Ένα σχολικό περιβάλλον για να νιώθουν αποδεκτά,
C. Απομόνωση δεν υπάρχει
D. Το σχολείο σέβεται και μοιράζεται τη μητρική τους γλώσσα.
E. Το σχολείο επίσης σέβεται και μοιράζεται τις διάφορες κουλτούρες στη
καθημερινή λειτουργία του,
F. Τα παιδιά αισθάνονται μοναδικά και ταυτόχρονα εξίσου μέρος του σχολικού
συστήματος,
G. Ευκαιρίες έχουν να εκφράσουν τη δημιουργικότητά τους, την περιέργεια και
την επιθυμία να επενδύσουν στη γνώση και να είναι ανοιχτά σε σχέσεις
εμπιστοσύνης (Μπίμπου, 2013).
 • Μπίμπου, Ι. (2013) Μετανάστευση ψυχολογία και σχολείο. [Διαδίκτυο].
Διαθέσιμο στο: http://www.diapolis.auth.gr/diapolis_files/drasi6/a5.pdf
(Ημερομηνία πρόσβασης: 10 Ιανουαριου 2024).

Μερικές στρατηγικές συμπερίληψης

Οι δάσκαλοι επιλέγουν στρατηγικές που:

1) Ο στόχος τους είναι οι τέσσερις τομείς που περιλαμβάνουν περιεχόμενο,

διαδικασία, αποτελέσματα και μαθησιακό περιβάλλον. Αυτές οι
στρατηγικές δίνουν τη δυνατότητα στους μαθητές:
 να εργαστούν στο δικό τους επίπεδο και
 να γίνουν αποδεκτοί ως ενεργά μέλη της τάξης για τις μοναδικές τους
ικανότητες (Zoniou-Sideri & Vlachou, 2006).
2) Το εννοιολογικό τους περιεχόμενο να είναι προσαρμοσμένο στα ενδιαφέροντα
των μαθητών και στις έννοιες που πρέπει να κατακτήσουν.
3) Η προσοχή που χρειάζεται κατά τον σχεδιασμό διδακτικού περιεχομένου για
μαθητές με ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες.
4) Οι γνώσεις και οι δεξιότητες που πρέπει να αποκτήσουν ποικίλλουν ανάλογα με
τις εκπαιδευτικές τους ανάγκες και τους στόχους του προγράμματος
5) Το πρόγραμμα σπουδών στις τάξεις της συνεκπαίδευσης περιλαμβάνει ποικίλη
διδασκαλία που είναι συγκεκριμένη για τη φυλή, τις ικανότητες και την
εθνικότητα (Zoniou-Sideri & Vlachou, 2006).

Επιπλέον ορισμένες αποτελεσματικές στρατηγικές που πρέπει να εφαρμοστούν στις

τάξεις της συμπερίληψης περιλαμβάνουν:

 τη ομαδική συζήτηση,
 τη αλληλοδιδακτική προσέγγιση,
 τη διαφοροποίηση του χρόνου ανάλογα με τη δυσκολία της εργασίας ή τον
διαφορετικό σχεδιασμό της μαθησιακής διαδικασίας για κάθε μαθητή και
 τη δημιουργία κέντρων μάθησης που επιτρέπουν στους μαθητές να
ενεργούν ανεξάρτητα,
 τη διαδικασία απόκτησης διαφοροποιημένου περιεχομένου και
εκπαιδευτικού υλικού, ώστε όλα τα παιδιά να μπορούν να συμμετέχουν στη
μάθηση διαδικασία,
 τη χρήση τεχνολογίας (Αγγελίδης, 2012).

 Zoniou- Sideri and Vlachou, ( 2006) Greek teachers’ belief systems about
disability and inclusive education. International Journal of Inclusive Education
10 (4-5) (2006), pp. 379-394.
 Αγγελίδης, Π.(2012) Συμπεριληπτική Εκπαίδευση και Βελτίωση Σχολείων.
Σχέση αμφίδρομη. Ζεφύρι: Διάδραση.