जाित न पूछो साधु क पूछ लीिजए ान।

मोल करो तलवार का पड़ा रहन दो यान।।

कबीर
Free distribution by Samagra Shiksha, Government of Andhra Pradesh
7

uÒæty Nþqç-7

State Council of Educational Research & Training

Andhra Pradesh
 ÂÒº - 2
uûoy® §çÊç uÒæty
Nþqç-7 Nþy œçe½®-œìËoNþ

œçe½®-œìËoNþ uÄNþçÌ LÄæ ŸNþçƌ Ìuªuo

gç}.¤y.Ÿoçœ ºzg½gy
Eç®çz\Œ Ÿ§çºy
uŒtzÆNþ, ºç[® Æ{uqNþ EŒìÌæ‡çŒ LÄæ ŸuÆqm œuºÊt½, Eçå‡À ŸtzÆ
Èy Nzþ. ºÄëüŒç‡ ºzg½gy
uŒtzÆNþ, ̺Nþçºy œçe½® œìËoNþ ŸzÌ, EªºçÄuo, Eçå‡À ŸtzÆ
̪‹Ä®Nþ :
gç}. Nzþ. Ìì¤ÀÒ½ªl®ª
M.Sc., M.A., M.Ed., M.Phil, Ph.D
Ÿçz¢zþ̺, ºç[® Æ{uqNþ EŒìÌæ‡çŒ LÄæ ŸuÆqm œuºÊt

ÌæœçtNþ ªæg :
Ÿçz¢zþ̺ LÌ.Lª.FãNþ¤ç Ÿçz¢zþ̺ Eçº.LÌ.̺|ç\ì
EÄNþçÆ Ÿç›o Ÿçz¢zþ̺, Eçå‡À uÄÅÄuÄùç®, uÒæty uħçT, Ò{tºç¤çt uľçuÄùç®,
uÄÆçQœb½bmª Ò{tºç¤çt
gç}. Eçz»Tæby Ìyoç ºçª ªîoy| gç}.Ä{.ÂuÂoç Nìþªçºy
EÄNþçÆ Ÿç›o ŸçYç®|, ¤y.Äy.Nzþ Nþç}Âz\, ÌÒç®Nþ EçYç®ç|, gy.¤y.ÒzY.œy.LÌ ¤y.Lg Nþç}Âz\,
uÄÆçQœb½bmª uÄ\®Äçgç
ËÄyNwþuo :
Ÿçz¢zþ̺ ÂçÂYæt Tì›o ªæT Ÿçz¢zþ̺ ªçzҌ
Nìþ»qzÞ uÄÅÄuÄùç®, Ò®ç|mç ut¨y uľçuÄùç®, ut¨y

Eçå‡À ŸtzÆ ÌºNþçº ûçºç ŸNþçuÆo, uÄ\®Äçgç

i
© Government of Andhra Pradesh, Amaravati.

First Published - 2020

New Impressions - 2021, 2022, 2023

All rights reserved.

No part of this publication may be repro-

duced, stored in a retrieval system, or trans-
mitted, in any form or by any means with-
out the prior permission in writing of the
publisher, nor be otherwise circulated in
any form of binding or cover other than
that in which it is published and without a
similar condition including this condition
being imposed on the subsequent
purchaser.
The copy right holder of this book is the
Commissioner of School Education,
Amaravati, Andhra Pradesh.

This book has been printed on 70 G.S.M. SS Maplitho

Title Page 200 G.S.M. White Art Card

̪TÀ uÆqç Eçæ‡À ŸtzÆ ÌºNþçº ûçºç uŒ:ÆìÁNþ uÄoºm

Printed in India
at the Andhra Pradesh Govt. Text Book Press,
Amaravati,
Andhra Pradesh.

–– o ––

ii
 EçªìQ
Eçæ‡ÀŸtzÆ ªõ uÒæty §çÊç Nþç uÆqm uûoy® §çÊç Nzþ ¿œ ªõ Zey Nþqç Ìz Eçºæ§ uNþ®ç \çoç Ò{ @ ̺Nþçº
Nþy œuºÄuo|o uÆqç Œyuo Nzþ EŒìÌçº 2020-21 Æ{uqNþ ÄÊ| Ìz ̺Nþçºy œçeÆçÂçEçõ ªõ 1-6 oNþ NþqçEçõ ªõ
ŒF| uÆqç ŸmçÂy Eç®çz\Œ ÂçTî Nþy TF| @ FÌNzþ EŒìÌçº œçe½® œìËoNþ Nþç Œ®ç ÌæËNþºm uŒNþçÂç \ç ºÒç Ò{
@ FÌ Ëoº œº ¤çÂNþçõ Nþy Eç®ì Ÿç®: S®çºÒ-¤çºÒ ÄÊ| Nþy Òçzoy Ò{ @ FÌ Eç®ì ªõ ¤çÂNþçõ ªõ EÌyª u\rçÌç
Òçzoy Ò{, uÄÆzÊo: EœŒz Yçºçõ Eçzº Nþy ÄËoìEçõ Nzþ uÄÊ® ªõ @ FÌuÂL ºçzYNþ Æ{Ây ªõ ¤çÂNþçõ Nþy NþÁœŒç ÆuOþ
Nþçz Ìw\ŒçnªNþoç Nþy Eçzº ETÀ̺ NþºŒz Nþy ÌçªTÀy tzŒz Nþç Ÿ®nŒ uNþ®ç T®ç Ò{ @
¤çÂNþ §çÊç Eu‡Tª Ìç‡çºmo®ç ÌÒ\ Ä Ã®çÄÒçuºNþ ¿œ ªõ Nþºoz Òø @ Eçº.by.F|.-2009,
LŒ.Ìy.L¢þ-2005, LÌ.Ìy.L¢þ-2010, Eç‡çº œÞ-2011 LÄæ LŒ.F|.œy. - 2019 Nzþ Ìì^çÄçzõ Nþçz †®çŒ ªõ ºQoz
ÒìL FÌ œçe½® œìËoNþ Nþç Ìw\Œ uNþ®ç T®ç Ò{ @ uÞ§çÊç ÌîÞ Nzþ EŒìÌçº ¤çÂNþçõ Nþçz ªç†®uªNþ Ëoº œº Nþª-
Ìz-Nþª oyŒ §çÊçEçõ Nþç rçŒ NþºçŒç Ò{ @ Zey Nþqç Nzþ Ëoº œº ZçÞçõ ªõ uÒæty §çÊç Nzþ Ÿuo »uY Gnœ‹Œ NþºçŒç,
ZçÞçõ Nþçz u\rçÌì ¤ŒçŒç Ä ÌÒ\, îçÄÒçuºNþ LÄæ ªŒçzºæ\Nþ ¿œ Ìz §çÊç\|Œ Nzþ uÂL Ÿzuºo NþºŒç FÌ œçe½®
œìËoNþ Nzþ Gt½tzÅ® Òø @
FÌ œçe½® œìËoNþ ªõ ºæT-u¤ºæTz uYÞ, ¤çÂTyo, Ìæ§çÊm, uYޜeŒ, uYÞNþsç, Eçut Nþçz ËsçŒ ut®ç
T®ç Ò{ @ GOþ ̧y uÄÊ®çõ Nzþ E¥®çÌ - Ì쌌ç, ¤çzŒç, œäjŒç Eç{º uÂQŒç Nzþ EæoT|o ut®z T®z Òø @ F‹Òõ ¤çÂNþçõ
Nzþ îçÄÒçuºNþ \yČ Ìz \çzägç T®ç Ò{ @ ®z E¥®çÌ œîm|o: ÌÒ\ Ä Ã®çÄÒçuºNþ ¿œ Ìz §çÊç\|Œ NþºŒz ªõ
ÌÒç®Nþ Òø @ ºç[® ªõ œÒÂy ¤çº uÒæty Nzþ uÂL œçe½® œìËoNþ Nzþ Ìçs-Ìçs E¥®çÌ œìuËoNþç §y o{®çº Nþy T®y
Ò{ @ FÌNzþ t½Äçºç ºç[® Nzþ E†®çœNþ Eç{º ZçÞ uÄÆzÊ ¿œ Ìz Âç§çu‹Äo ÒçõTz @
uÆqç Nzþ ûçºç Òy ̪ç\ Nþç uÄNþçÌ Ì熮 Ò{ @ FÌ oá® Nþçz ªçŒŒzÄçÂz Eçtºmy® ªìP®ªæÞy ªÒçzt®
Èy. Ä{.®Ì.\TŒªçzҌ ºzg½gy \y Nþçz, ̤ Nþçz TìmÄðçœîm| uÆqç tzŒz NzþuÂL Ìtç œuºÈª NþºŒzÄçÂz ªçŒŒy®
uÆqç ÆçQç ªæÞy ªÒçzt® Èy ¤çznÌç Ìn®Œçºç®m \y Nþçz ¤Òìo ¤Òìo ‡‹®Äçt @ œçe½®œìËoNþçõ Nþy o{®çºy ªõ EœŒz
ªîÁ®ÄçŒ ÌîYŒçLå tzoz ÒìL, ̪yqç Nþºoz ÒìL Òªõ EçTz ¤äjŒz Nzþ uÂL ŸçznÌçҌ tzŒz ÄçÂz œçeÆçÂç uÆqç ªìP®
ÌuYÄ Èy ¤ìuguo ºç\ÆzQº-EçF.L.LÌ \y Nþçz, œçeÆçÂç uÆqç Nþªyƌº (Eç®ìMo) Eç{º Ëbzb Ÿçz\Mb
uŒtz|ÆNþ LÌ. ÌìºzÆ Nìþªçº-EçF.L.LÌ \y Nþçz, EæTÀzã\y ªç†®ª Nzþ uÄÆzÊ Eu‡Nþçuºmy Èyªuo
Nzþ. Äzub~ÌzÁÄy-EçF.L.LÌ \y Nþçz ¤Òìo ¤Òìo ‡‹®Äçt @
ºç[® Æ{uqNþ EŒìÌæ‡çŒ LÄæ ŸuÆqm œuºÊt GŒ ̪Ëo ºYŒçNþçºçõ Nzþ Ÿuo Eç§çº îMo Nþºoç Ò{,
u\ŒNþy ºYŒçLå œìËoNþ ªõ ÆçuªÂ Nþy T®y Òø @ ºYŒçEçõ Nzþ ŸNþçƌçs| EŒìªuo tzŒz Nzþ uÂL LŒ.Ìy.F|.Eçº.by,
ºçÉb~y® Æ{uqNþ EŒìÌæ‡çŒ LÄæ ŸuÆqm œuºÊt, ŒF| ut¨y, ª†®ŸtzÆ, ªÒçºçÉb~, Òuº®çmç osç E‹® ̧y ºç[®
œuºÊtçõ, u\‹ÒçõŒz FÌ œìËoNþ Nþçz ÌçNþçº ¿œ tzŒz ªõ ÌÒ®çzT ut®z Ò{æ GŒNzþ Ÿuo Eç§çº ŸNþb Nþºoz Òø @

gç}.¤y.Ÿoçœ ºzg½gy
uŒtz | Æ Nþ
ºç[® Æ{uqNþ EŒì̇æ çŒ LÄæ ŸuÆqm œuºÊt
Eçæ‡À ŸtzÆ

iii
 uÄÊ® ̪‹Ä®Nþ
gç}. ÆzNþ NþçÂzÆç ¤zTª, M.Sc, MA, MA, B.Ed, Ph.D
œçe½®NÀþª Ä œçe½®-œìËoNþ uħçT
ºç[® Æ{uqNþ EŒìÌæ‡çŒ LÄæ ŸuÆqm œuºÊt, Eçå‡À ŸtzÆ

ÌÒ§çTy Tm
gç}.§çTÄoì ª‡ìªoy gç}. uÄæ\Œæœçub ®Æçz‡ºç
ºç[® ÌæÌç‡Nþ, u\.œ.G€ç œçeÆçÂç, ºç[® ÌæÌç‡Nþ, u\.œ.G€ç œçeÆçÂç,
Tçzºœ¨y, uÄÆçQœb½bmª Tçzub½bœçgì, Tìæbîº u\Âç
œçzºæNþy ŒçTºç\ì LÌ.Âoç
ºç[® ÌæÌç‡Nþ, u\.œ.G€ç œçeÆçÂç, ºç[® ÌæÌç‡Nþ, u\.œ.G€ç œçeÆçÂç,
NþçªÄºœìNþçzbç, œu³çª Tçztçĺy ÄõœÁÂy, Ä{.LÌ.Eçº Nþgœç
ÆzNþ ªìÒ©ªt ®çÌyŒ gç}. Lª.TçzœyŒçs
ºç[® ÌæÌç‡Nþ, u\.œ.G€ç œçeÆçÂç, ºç[® ÌæÌç‡Nþ, u\.œ.G€ç œçeÆçÂç,
¤ìutÂy, EŒæoœìºª uŒgTÁÂì, uÄ\®ŒTºª
gç}. Lª.Qty»ÁÂç QçŒ Äy.ºÄëüÂçÂ
ºç[® ÌæÌç‡Nþ, u\.œ.G€ç œçeÆçÂç, ºç[® ÌæÌç‡Nþ, u\.œ.G€ç œçeÆçÂç,
Nþubªç®Nìþæbç, Ä{.LÌ.Eçº Nþgœç ŒçTÂut‹Œz, NþŒ|îÂ
Nzþ.ËÄçuªŒç‡Œ ÆzNþ ªìÒ©ªt ƺy¢þ
ºç[® ÌæÌç‡Nþ, ̺Nþçºy G€ç œçeÆçÂç, ºç[® ÌæÌç‡Nþ, ªìuŒu̜ Nþçœçz|ºzƌ G€ç œçeÆçÂç,
Nþçz»Nþçõgç, œîÄy| Tçztçĺy TÀy©Ì œzbç, uYðîº
Ìy.ÒzY.Lª.Ìì‡çNþº ªçzT Qç\ç ÒìËÌzŒ
ºç[® ÌæÌç‡Nþ, Lª.œy.®î.œy. œçeÆçÂç, ºç[® ÌæÌç‡Nþ, u\.œ.G€ç œçeÆçÂç,
ºzuhœ¨y, EŒæoœìºª ŒçuTºzuhœ¨y, Ä{.LÌ.Eçº Nþgœç
tzĺœÁÂy Nìþªçº Nzþ. ºç\ÆzQº
ºç[® ÌæÌç‡Nþ, u\.œ.G€ç œçeÆçÂç, ºç[® ÌæÌç‡Nþ, u\.œ.G€ç œçeÆçÂç,
EçF|.EŒæoºç\ì œzbç, Ä{.LÌ.Eçº Nþgœç ª‘çî», Ä{.LÌ.Eçº Nþgœç
EçF|.ÌæoçzÊ Nìþªçº N{þÂç̪ ÆæNþº«®ç
ºç[® ÌæÌç‡Nþ, u\.œ.G€ç œçeÆçÂç, ºç[® ÌæÌç‡Nþ, u\.œ.G€ç œçeÆçÂç,
Ììætºçœìºª, ÈyNþçNìþª u\Âç uYÁÂNîþ», LÌ.œy.LÌ.Eçº. Œz¨î»
oNþŒyNþy ÌÒç®oç
gy.by.œy. œz\ Âz-EÄìb : ºuŪ TÀçu¢þMÌ
Nzþ.ŒçTªum, LÌ.L.uҋty, Nzþ.\y.¤y.Äy.TæTĺª, uYðî»
Lª.Äy.Äy.LŒ.¤Âºçª ªîuo|, oNþŒyNþy ÌÒç®oç, u\.œ.G€ç œçeÆçÂç, ÄuÁœçgì, œ.Tçztçĺy u\Âç
¤y.LÌ.Äy.ºªzÆ, NþÂçNþçº, u\.œ.G€ç œçeÆçÂç, ªÁÂÄçzÂì, NwþÉmç u\Âç
iv
 E†®çœNþçõ Nzþ uÂL ÌîYŒçLå
â LŒ.F|.œy. 2020 Nþy Ìì^çÄçõ Nzþ EŒìÌçº ÌçoÄyæ Nþqç Nzþ œçe½® œìËoNþ
ªõ EçÄÅ®Nþ œuºÄo|Œ uNþ®z T®z Òø @
â FÌ œçe½®-œìËoNþ ªõ 6 œçe Òø @ F‹Òõ uŒ‡ç|uºo Æ{uqNþ ÄÊ| ªõ ÌzuªËbº
®çz\Œç Nzþ EŒìÌçº œäjçLå @
â FÌ œçe½®-œìËoNþ Ìz Eœzuqo Nþç{ÆÂçõ Nzþ EŒì¿œ ZçÞçõ ªõ tqoçEçõ Nþç uÄNþçÌ NþºŒz
œº †®çŒ tõ @
â ªçŒNþ œòuo Nzþ EŒìÌçº §çÊç uÌQçŒz Nzþ E¥®çÌ ut®z T®z Òø @ E†®çœNþ ZçÞçõ Nþç
GuYo ªçT|tÆ|Œ Nþºõ @
â ºçzYNþ NþÒçuŒ®çõ Eç{º NþuÄoçEçõ Ìz ZçÞçõ ªõ ªŒçzºæ\Œ Nzþ Ìçs-Ìçs uÒæty Nzþ Ÿuo
EœŒzœŒ Nþy §çÄŒç ¤äjoy Ò{ @ Tyoçõ Nzþ T箌 Ìz ZçÞçõ ªõ ÌÒ\ ¿œ Ìz ªç{uQNþ uҋty
Æ£tçÄÂy Nþç uÄNþçÌ Òçzoç Ò{ @ GXYçºm Ìæ¤æ‡y EÆìut½‡®çå §y tîº Òçz ÌNþoy Ò{æ @
⠜çe½®œìËoNþ ªõ œçe Ìæ¤æ‡y uYÞ ut®z T®z Òø @ FŒNþy ÌÒç®oç Ìz ¤€ççzæ Ìz ¤çoYyo Nþºõ
Eç{º NþºÄç®zõ @ uÄÄzNþ ¤äjçŒz ÄçÂz ŸÅŒ œîZõ @ ¤çÂNþçõ Nþçz uÄuć twuÉbNþçzmçõ Ìz ÌçzYŒz
Nþç EÄ̺ tõ @
â Òº œçe Nzþ E¥®çÌ ªõ Ì쌌ç, ¤çzŒç, œäjŒç, uÂQŒç, \{Ìz §çÊç Nþç{ÆÂçõ Nzþ Ìçs
§çÊçæÆ Ìw\ŒçnªNþoç Eç{º îçNþºmçæÆçõ Ìz Ìæ¤æu‡o E¥®çÌ ut®z T®z Òø @ FŒ ̧y Nþç
Ìt윮çzT Nþºõ @ Ì쌌z-¤çzŒz Ìæ¤æ‡y uNÀþ®çLå Nþqç ªõ Ä{®uMoNþ Eç{º ÌçªîuÒNþ ¿œ Ìz
NþºÄç®õ @
⠜äjŒç-uÂQŒç E¥®çÌ Nþç®| œçe½® œìËoNþ ªõ Ìæt¥çç|ŒìÌçº Ä{®uMoNþ ®ç ÌçªîuÒNþ ¿œ Ìz
NþºÄç®õ @
â Nwþœ®ç E†®çœNþ LÄæ E†®çuœNþçLå FŒNþç Ì¢þÂoç œîÄ|Nþ Ìt윮çzT Nþºõ @
â FÌ œçe° œìËoNþ ªõ îçÄÒçuºNþ \yČ Ìæ¤æ‡y NìþZ EçÄÅ®Nþ Æ£tçÄÂy Nþç œuºY®
uYÞçõ Nzþ ÌÒçºz ut®ç T®ç Ò{ @
â E†®çœNþ LÄæ E†®çuœNþçLå EœŒy Eçzº Ìz EçÄÅ®Nþoç Nzþ EŒìÌçº uÆqm ªõ EuouºMo
\çŒNþçºy ŸtçŒ Nþºzæ @
â FÌ œìËoNþ Nþç Âß® ¤çÂNþçõ Nþçz §çÊç ÌyQŒz Nzþ uÂL Ÿzºmç tzŒç Ò{ @ Eo: œìËoNþç®
Nþç Ìt윮çzT NþºŒz Nþy utÆç ªõ ¤çÂNþçõ Nþçz Ÿzuºo Nþºõ @
â uÄuć œçeçõ Nzþ Eç‡çº œº Ìæt§ç|ŒìÌçº ZçÞçõ Nþçz ªçŒÄy® ªîÁ®, œ®ç|ĺm, Æçæuo,
EuÒæÌç, tzÆ §uOþ, ÌæÄ{‡çuŒNþ ªîÁ® Eçut Nþç îçÄÒçuºNþ ŸuÆqm §y tõ, u\Ì Ìz ZçÞ
EçtÆ| ŒçTuºNþ ¤Œ ÌNõþ @
v
uÄùçus|®çõ Nzþ uÂL ÌîYŒçLå
â uÞ§çÊç ÌîÞ Nzþ EŒìÌçº Zeë Nþqç Ìz uÒæty §çÊç Nþç uÆqm Eçºæ§ Òçzoç Ò{ @
â ºçÉb~ §çÊç uÒæty Nþç rçŒ Ÿç›o NþºŒç Òº §çºoy® Nþç Nþo|î Ò{ @ uÒæty EçœNzþ uÂL Œ®y
§çÊç Ò{, œº ̺ Eç{º Ìæìtº §çÊç Ò{ @
â FÌ œçe½® œìËoNþ ªõ uYÞ-Nþsç, ºæT-u¤ºæTz uYÞçõ Nþçz ËsçŒ ut®ç T®ç Ò{ @ FŒNzþ ûçºç Eçœ
ÌÒ\ Eç{º ªŒçzºæ\Nþ ¿œ Ìz §çÊç Nþç rçŒ Ÿç›o Nþº ÌNþoz Òø @ ¤çzŒz Nþy qªoç Nþçz
uÄNþuÌo Nþº ÌNþoz Òø @
â Ì쌌ç, ¤çzŒç, œjŒç Eç{º uÂQŒç - Nþç{ÆÂçõ Nzþ uÄNþçÌ Nzþ uÂL œ®ç|›o E¥®çÌ ut®z
T®z Òø @ FŒNzþ ûçºç ÈÄm Nþç{ÆÂ, ÄçYŒ Nþç{ÆÂ, œeŒ Nþç{Æ Eç{º ÂzQŒ Nþç{Æ Nþç
uÄNþçÌ Nþºõ @
â uÂuQo Nþç®| Nþºoz ̪® uÂQz \çŒzÄçÂz Ämçzú, Æ£tçõ LÄæ ÄçM®çõ Nþç ªç{uQNþ GXYçºm
§y EÄÅ® Nþºõ @
â ®Ò œìËoNþ EçœNzþ ut ªõ \¿º uÒæty §çÊç Nzþ Ÿuo »uY Gnœ‹Œ NþºçLTy @ QzÂ-QzÂ
ªõ Eçœ uÒæty §çÊç Nþçz ÌyQ ÌNõþTz @

vi
 ÌzuªËbº-1

M®ç...NþÒçå ?
NÀþ.Ìæ. œçe Nþç Œçª uÄ‡ç ªçÒ œwÉe Ìæ.
Ìæ‘çñoç Nþçº|NÀþª \îŒ

1. rçŒ Òª Nþçz tyu\L NþuÄoç \ìÂçF| 1

2. ÒçzuÆ®çº Nþç{Eç uYÞ-Nþsç \ìÂçF| 9

3. EçutÄçÌy Œwn® - u‡æÌç \yČ Nþy ETËo 21

Vb΍

4. Òª Œ‹Òõ ¤€çz NþuÄoç ETËo 29

5. F|ªçŒtçºy Nþç ¢þ NþÒçŒy uÌo椺 37

6. œÞ ÂzQŒ œÞ EOîþ¤º 45

vii
 Äætzªçoºª½
Äætª
z çoºª½ Äætzªçoºª½
Ìì\Â窽 Ìì¢þÂ窽 ªÂ®\ ÆyoÂ窽
ÌˮŮçªÂ窽 ªçoºª½ Äætzªçoºª½
Æì§[À ®çznÌŒç œìÂuNþo ®çuªŒy
œìÁÂNìþÌìuªoç üìªt Æçzu§Œy
ÌìÒçǔy Ììª‡ìº §çuÊmy
ÌìQt窽 ĺt窽 ªçoºª½
Äætª
z çoºª½ Äætzªçoºª½
- ¤æuNþªYæü Yb\y|
ºçÉb~-TçŒ
\Œ-Tm-ªŒ Eu‡Œç®Nþ \® Òz!
§çºo §çS® ućçoç@
œæ\ç¤, uÌæ‡, Tì\ºço, ªºçeç,
üçuÄäg, GnNþ ¤æTç @
uÄ憮, uÒªçYÂ, ®ªìŒç, TæTç
GXZ \Âu‡-oºæTç @
oÄ Æì§ Œçªz \çTz @
oÄ Æì§ EçuÆÊ ªçTz,
TçÒz oÄ \® Tçsç!
\Œ-Tm-ªæTÂtç®Nþ \® Òzz!
§çºo-§çS®-ućçoç@
\® Òzz! \® Òzz! \® Òz!
\®, \®, \®, \® Òz! - ºÄëüŒçs b{Tçzº
Ÿuorç
§çºo ªzºç tzÆ Ò{ @ ̪Ëo §çºoy® ªzºz §çF|-¤ÒŒ Òø @ ªø EœŒz tzÆ Ìz
Ÿzª Nþºoç Òîå osç FÌNþy ̪wuò Eç{º uÄuć ÌæËNwþuo œº ªì^z TÄ| Ò{ @ ªø
FÌNzþ ®çzS® ÒçzŒz NzþuÂL Ìt{Ä Ÿ®nŒ Nþºoç ºÒîåTç @ ªø EœŒz ªçoç-uœoç
E†®çœNþçõ Eç{º ¤ägçõ Nþç Eçtº Nþ¿åTç Eç{º ̤ Nzþ Ìçs uÆÉboçœîÄ|Nþ îÄÒçº
Nþ¿åTç @ ªø EœŒz tzÆ LÄæ tzÆÄçuÌ®çõ Nzþ Ÿuo uŒÉeç ¤Œç®z ºQŒz Nþy Ÿuorç
Nþºoç Òîå @ GŒNzþ NþÁ®çm LÄæ ̪wuò ªõ Òy ªzºç ÌìQ uŒuÒo Ò{ @

viii
 1 rçŒ Òª Nþçz tyu\L

ÌçzuYL - ¤çzuÂL

ŸÅŒ
1. FÌ uYÞ ªõ M®ç-M®ç utQçF| tz ºÒz Òø ?
2. ¤€çz M®ç Nþº ºÒz Òø?

rçŒ Nþç Es| Ò{ \猌ç @ Òª Tì» Ìz \çŒNþçºy

Âzoz Òø @ §TÄçŒ Ìz Ÿçs|Œç Nþºoz Òø @ Äz Òªõ rçŒ ŸtçŒ Nþºoz
Òø @ Eç\ Òª LzÌy Òy NþuÄoç œjõTz @

ÌçoÄë Nþqç 1 rçŒ Òª Nþçz tyu\L

 1. rçŒ Òª Nþçz tyu\L
- ºçª ŒºzÆ uޜçey
1889-1962

Òz Ÿ§ì EçŒæt - tçoç ! rçŒ Òª Nþçz tyu\L @

ÆyVÀ Ìçºz tìTì|mçzæ Nþçz tîº Òª Ìz Nþyu\L @
Âyu\L Òª Nþçz ƺm ªõ Òª ÌtçYçºy ¤Œõ @
uŒætç uNþÌy Nþy Òª uNþÌy Ìz §î Nþº §y Œ Nþºõ @
F|É®ç| Nþ§y §y Òª uNþÌy Ìz §îÂNþº §y Œ Nþºõ @
Òz Ÿ§ì EçŒæt tçoç ! rçŒ Òª Nþçz tyu\L @@

Ìn® ¤çzÂõ, ^îe n®çTõ ªz EçœÌ ªõ Nþºõ @

Ÿzª Ìz Òª Tì»\Œçõ Nþy uŒn® Òy ÌzÄç Nþºõ @
Ÿzª Ìz Òª ÌæËNwþuo Nþy uŒn® Òy ÌzÄç Nþºõ @
Òz Ÿ§ì EçŒæt tçoç ! rçŒ Òª Nþçz tyu\L @@

¤çzuÂL :
1. Ÿçs|Œç Òª uNþÌ Ìz Nþºoz Òøæ ?
2. Ÿçs|Œç Òª M®çõ Nþºoz Òø ?

NþuÄoç Nþç ÌçºçæÆ

¤çÂNþ §TÄçŒ Ìz Ÿçs|Œç Nþºoz Òø uNþ - <<Òz §TÄçŒ ! Òª Nþçz rçŒ tyu\L @ \Áty
Òªçºz tìTìm| çõ Nþçz Òª Ìz tîº Nþyu\L @ Òª uNþÌy Nþy uŒætç Œ Nþºõ @ Òª uNþÌy Ìz F|É®ç| Œ Nþºõ @
Òª ÒªzÆç ÌY NþÒõ @ ^îe n®çT tõ @ Òª ÒªzÆç Tì»\Œçõ Nþy ÌzÄç Nþºõ @ Òª Ÿzª Ìz ÌæËNwþuo
Nþy ÌzÄç Nþºõ @ ®Òy Òªçºy Ÿçs|Œç Ò{ @>>

ÌçoÄë Nþqç 2 rçŒ Òª Nþçz tyu\L

Æ£tçs| :
1. Ÿ§ì = §TÄçŒ 5. F|É®ç| = \Œ
2. ÆyVÀ = \Áty 6. n®çTŒç = ZçzägŒç
3. tìTì|m = ¤ìºz Tìm 7. uŒn® = Ìtç
4. uŒætç = ¤ìºçF| 8. ^îe = EÌn®

ÈìoÂzQ :
Ÿ§ì rçŒ ÆyVÀ F|É®ç| Ìn® ÌæËNwþuo

ÌìuŒL-¤çzuÂL

1. ¤çÂNþ §TÄçŒ Ìz M®ç Ÿçs|Œç Nþºoz Òø ?

2. ¤çÂNþ uNþŒNþy ÌzÄç NþºŒç YçÒoz Òø ?
3. ¤€çz uNþÌz n®çTŒç YçÒoz Òø ?

œuäjL
E) \çzgä y ¤ŒçFL :
1. Ÿ§ì Nþ§y ŒÒë ¤çzŒç YçuÒL @
2. Tì»\Œçõ Ìz tîº ºÒŒç YçuÒL @
3. Ìn® EçŒættçoç Ò{ @
4. ^îe ÒªzÆç ¤çzŒç YçuÒL @
5. tìTì|m Nþy ÌzÄç NþºŒy YçuÒL @

ÌçoÄë Nþqç 3 rçŒ Òª Nþçz tyu\L

Eç) œçe ªõ ÄçM®çõ Nzþ ÌÒy NÀþª Nþçz œÒYçŒNþº NÀþª ÌæP®ç NþçzÉeNþ ªõ uÂuQL @
1. Ÿzª Ìz Òª ÌæËNwþuo Nþy uŒn® Òy ÌzÄç Nþºõ @ [ ]

2. ÆyVÀ Ìçºz tìTì|mçõ Nþçz tîº Òª Ìz Nþyu\L @ [ ]

3. Ìn® ¤çzÂõ, ^îe n®çTõ, ªz EçœÌ ªzæ Nþºõ @ [ ]

4. uŒætç uNþÌy Nþy Òª uNþÌy Ìz §î Nþº §y Œ Nþºõ @ [ ]

5. Òz Ÿ§ì EçŒættçoç! rçŒ Òª Nþçz tyu\L @ [ 1 ]

F) ÌÒy Äo|Œy ÄçÂz Æ£tçõ œº TçzÂç << >> ¤ŒçFL @

1. Ÿ§ì œº§ì Ÿ¤ì Ÿ§î
2. uÆVÀ ÆyTÀ ÆyVº ÆyVÀ
3. F|ºÊ®ç F|É®ç| FÉ®ç| F|ºÊ½ ®
4. ÌæËNwþuo ̪ËNwþuo ̪ËNwþuo ÌæËNìþuo
5. uŒo® uŒn® Œyn® uŒo½®
F|) ŒyYz utL TL ÄçM®çõ ªõ uYÞçõ Ìz Ìæ¤uæ ‡o Æ£tçõ œº TçzÂç < > ¤ŒçFL @

1. Òªõ ¤gçõ Nþy ÌzÄç 2. ¤€çz Ÿçs|Œç Nþºoz Òø @ 3. tî‡ œyŒz Ìz ÆuOþ uªÂoy Ò{ @
NþºŒy YçuÒL @

4. Òª ̤ Tõt Ìz QzÂoz Òø @ 5. NwþÊNþ Qzo \çzooz Òø @

ÌçoÄë Nþqç 4 rçŒ Òª Nþçz tyu\L
 uÂuQL
E) ŒyYz ut®z T®z ŸÅŒçõ Nzþ Gðº Zçzb-z Zçzbz ÄçM®çõ ªõ uÂuQL @
1. EçŒæt-tçoç Nþç{Œ Òø ? Äz Òªõ M®ç tzoz Òø ?
2. Òª ÌtçYçºy Nþ¤ ¤Œ œçoz Òø ?
3. Tì»\Œçõ Nþy ÌzÄç N{þÌz NþºŒy YçuÒL ?
Eç) ŒyYz ut®z T®z ŸÅŒ Nþç G𺠜åçY - ZÒ ÄçM®çõ ªõ uÂuQL @
1. <<rçŒ Òª Nþçz tyu\L>> œçe Nþç ÌçºçæÆ EœŒz Æ£tçõ ªõ uÂuQL @

F) GuYo Æ£tçõ Ìz QçÂy \TÒ §uºL @

1. §TÄçŒ ......................... ŸtçŒ Nþºoz Òø @ (rçŒ / ErçŒ)
2. Òªõ ...................... Ìz tîº ºÒŒç YçuÒL @ (ÌìTmì / tìTm|ì )
3. EçœÌ ªõ Òªõ ................... ºÒŒç YçuÒL @ (uªÂ\ìÂNþº / ^Tgoz)
4. Òªõ ........................ ¤çzŒç YçuÒL @ (Ìn® / ^îe)
5. Tì»\Œçõ Nþy ÌzÄç ............... NþºŒy YçuÒL @ (Nþ§y Nþ§y / uŒn®)

F|) ÌæNþz oçzæ Nzþ Eç‡çº œº Æ£t ¤ŒçFL @

Ì
Ìn®
1. ....................
uŒ n® 2. ....................
3. .....................
Œw
ÌæË
1. ....................

Ÿ Nwþuo 2. ....................
3. .....................
uÄ
ÌçoÄë Nþqç 5 rçŒ Òª Nþçz tyu\L
G) Äm| uÄXZzt Nþyu\L @
1. Ìn® : ̽ + E + o½ + ® + E
2. uŒn® : ________________________
3. Ÿ§ì : ________________________
4. F|É®ç| : ________________________
5. tìTì|m : ________________________

§çÊçæÆ
E) uŒ©Œ ÄT| œÒzÂy tzQNþº œçe ªõ Eç®z Æ£tçõ Nþçz uÂuQL @
Ÿ§ì
1. ..................
Ÿ Eç Œæ t Ìæ
§ì Æy VÀ Ÿz Ë 2. ..................
rç o Ò ª Nwþ 3. ..................
Œ  uŒæ tç uo 4. ..................
Tì » \ Œ Nþ 5. ..................
Eç) œ®ç|®ÄçYy Æ£t uÂuQL @
1. Ÿ§ì - F|Åĺ, §TÄçŒ
2. EçŒæt - ............. , .............
3. Ìn® - ............. , .............
4. uŒn® - ............. , .............
Ìtç-ÒªzÆç QìÆy-ÒÊ|
5. ÌzÄç - ............. , .............
GœYçº-œuºY®ç| ÌìQ-Y{Œ
ÌY-®sçs| F|Åĺ-§TÄçŒ

ÌçoÄë Nþqç 6 rçŒ Òª Nþçz tyu\L

F) uÄÂçzª Æ£t uÂuQL @.........
1. rçŒ × ErçŒ
‡yºz-‡yºz tìºçYçº
2. \Áty × ..........
3. ÌtçYçº × .......... ErçŒ EuŒn®
4. Ìn® × .......... EÌn® tîº
5. uŒn®ã × ..........

Ìw\ŒçnªNþoç

E) TçåÄ Nþç uYÞ tzQNþº Æ£t uÂuQL @

______________________________________

______________________________________

______________________________________

______________________________________

œuº®çz\Œç Nþç®| :
Eç) LNþ Zçzby-Ìy NþuÄoç äjîåuäjL @ Nþqç ªõ utQçFL @
EŒìÄçt Nþyu\L @
1. ªø ZçÞ Òîå @ ......................................................
2. ªø œçeÆçÂç \çoy Òîå @ ......................................................
3. ÂägNþç QzÂoç Ò{ @ ......................................................
4. ªì^z œäjŒç œÌæt Ò{ @ ......................................................
5. ªzºz Òçs ªõ Nþª Ò{ @ ......................................................

ÌçoÄë Nþqç 7 rçŒ Òª Nþçz tyu\L

 îçNþºmçæÆ

œìËoNþ E†®çœNþ Ë®çÒy

Ìæ®ìOþçqº
tçz u§‘ç îæ\Œçõ Nzþ ªz Nþçz Ìæ®ìOþçqº NþÒoz Òø @
Gtç : Ìn®, ÆuOþ, Æ£t, ËÄ®æ Eçut @
uŒ©Œ uÂuQo Æ£tçõ ªõ Ìæ®ìOþçqºçõ Nþçz ºzQçæuNþo Nþyu\L @
Æ£t Y©ªY Ìn® M®ç ug£¤ç E†®çœNþ
ªìuÅNþ Ìn® Ʋþº tçzËo ÆuOþ ‡ª|

M®ç ªø ®Ò Nþº ÌNþoç / ÌNþoy Òîå? Òçå (Ö) ŒÒë (×)

1. <rçŒ Òª Nþçz tyu\L> NþuÄoç Nzþ ¤çºz ªõ ¤çoYyo Nþº
ÌNþoç / ÌNþoy Òîå @
2. œçe Ìz Ìæ¤æu‡o ŸÅŒçõ Nzþ Gðº EœŒz Æ£tçõ ªõ uÂQ
ÌNþoç / ÌNþoy Òîå @
3. œçe Nzþ Æ£tçõ ªõ Ìæ®Oì þçqº œÒYçŒ ÌNþoç / ÌNþoy Òîå @

E†®çœNþçõ NzþuÂL ÌîYŒç :

ºçª ŒºzÆ uޜçey \y Nþy E‹® ºYŒçEçõ ªõ Œ{uoNþ Tìmçõ Ìz Ìæ¤æu‡o LNþ Eç{º ºYŒç ¤€ççõ Nþçz œuºY®
tyu\L @

ÌçoÄë Nþqç 8 rçŒ Òª Nþçz tyu\L

 2 ÒçzuÆ®çº Nþç{Eç

ÌçzuYL - ¤çzuÂL

ŸÅŒ
1. uYÞ ªõ M®ç-M®ç utQçF| tz ºÒz Òø ?
2. ÂägNþç M®ç Nþº ºÒç Ò{ ?

̪ˮçEçzæ Nþç Ò NþºŒz Nzþ uÂL ÌçzYŒç \¿ºy Ò{ @ FÌNzþ Ìçs-Ìçs

uÄÄzNþ §y ÒçzŒç YçuÒL @ FÌÌz Òº \TÒ Ì¢þÂoç uªÂoy Òø @ FÌy ŸNþçº NìþZ NþuÁœo
œçÞçõ Nzþ ÌÒçºz uÄÄzNþ œçŒz Nþy Ÿzºmç tzŒÄz çÂy NþÒçŒy œäjTzæ z @

ÌçoÄë Nþqç 9 ÒçzuÆ®çº Nþç{Eç

 2. ÒçzuÆ®çº Nþç{Eç - uYÞ Nþsç

\æT ªõ Âçzªgä y, QçŒz Nþy Qçz\ ªõ Vîª ºÒy sy @

œzäg œº ¤{ez Nþç{L Nzþ ªìåÒ ªõ ºçzby tzQNþº Âçzªgä y Nzþ ªìÒå ªõ œçŒy
§º Eç®ç @

Âçzªägy Œz Nþç{L Ìz NþÒç - <<Nþç{Eç

§{«®ç ! Nþç{Eç §{«®ç ! ÌìŒç Ò{ uNþ
oìª ¤Òìo EXZç Tçoz Òçz @ ªø LNþ
¤çº oì©Òçºç TçŒç Ì쌌ç YçÒoy Òîå @>>

ÌçoÄë Nþqç 10 ÒçzuÆ®çº Nþç{Eç

 Nþç{Eç, Âçzªägy Eç{º Nþç{L Nþy
œìºçŒy NþÒçŒy Nþçz \çŒoç Ò{ @

Nþç{Eç ºçzby Nþçz EœŒz œ{ºçõ Nzþ ŒyYz ºQ Nþº

¤çzÂç @

1. Âçzªägy Œz Nþç{L Ìz TçŒz Nzþ uÂL M®çõ

NþÒç?
2. Nþç{L Œz ºçzby Nþçz EœŒz œ{ºçõ Nzþ ŒyYz M®çõ
ºQ u®ç ?

ÌçoÄë Nþqç 11 ÒçzuÆ®çº Nþç{Eç

 EXZç oìª ªzºç TçŒç Ì쌌ç
YçÒoz Òçz oçz ÌìŒçz -
<<ÌìŒçz Tç{º Ìz \æT ÄçÂçz,
YçÒz uNþoŒç §y utªçT YÂç Âçz,
ŒÒë ZyŒ ÌNþçzTz ªì^ Ìz ºçzby @
ªø Œz §y ÌyQç Ò{....
®z oìª §y \çŒçz.......

Âçzªgä y Œz TçŒç ÌìŒNþº NþÒç -<<EXZç

Eºz ! ®Ò Nþç{Eç oçz uªÞ ! EçœNþç TçŒç ¤Òìo ª‡ìº sç @
¤Òìo ÒçzuÆ®çº LzÌç TçŒç ªø Œz E§y oNþ ŒÒë ÌìŒç @
ÂToç Ò{ @ ªø EçœNþç ŒçYŒç §y tzQŒç YçÒoy
Òåî @ oìª EXZç ŒçY Âzoz Òçz @>>

ÌçoÄë Nþqç 12 ÒçzuÆ®çº Nþç{Eç

 Nþç{Eç ºçzby Nzþ bìNþgz Nþçz EœŒy YçõY
ªõ œNþägNþº ŒçYŒz ÂTç @

Âçzªägy Œz ÌçzYç -
EçzÒ ! FÌ ¤çº §y ªø
Ì¢þ Œ Òçz ÌNþç @

Âçzªägy Œz NþÒç - ºç\Œ½ ! ªø EçœNþç

TçŒç Eç{º ŒçYŒç LNþ Ìçs tzQNþº
EœŒç \‹ª ‡‹® ªçŒŒç YçÒoy Òîå @

ÌçoÄë Nþqç 13 ÒçzuÆ®çº Nþç{Eç

 EXZç Âçzªgä y \y ! LNþ Ìçs TçŒz Eç{º
ŒçYŒz Nzþ uÂL ªì^z ÆuOþ YçuÒL @
FÌuÂL ªø œÒÂz ºçzby Qç Âzoç Òîå @ ¤çt
ªõ Tçoz ÒìL ŒçY utQçHåTç @

Nþç{Eç ºçzby Nþçz uŒT T®ç @

Nþç{Eç ¤çzÂç - »Nþçz ªzºz uªÞ ! ªzºç

TçŒç Eç{º ŒçYŒç tzQz u¤Œç Òy YÂz
\çEçzTz @ Eºz »Nþçz ! »Nþçz...!

Òz §TÄçŒ !
®Ò Nþç{Eç oçz ¤ägç ÒçzuÆ®çº
Ò{ @ E¤ ªzºy §îQ uªbzTy N{þÌz?
YÂçz Eç{º NþÒyæ jîjå oy Òîå @

Œyuo : ÌçzY-uÄYçº Nþº uÄÄzNþ Ìz Nþçª NþºŒz œº îÄÒçº

ªõ œuºÄo|Œ Eçoç Ò{ Eç{º ¤ìuò Nþç uÄNþçÌ Òçzoç Ò{ @

ÌçoÄë Nþqç 14 ÒçzuÆ®çº Nþç{Eç

 œçe Nþç ÌçºçæÆ
LNþ §îQy Âçzªgä y \æT ªõ §bNþ ºÒy sy @ GÌNþy ÐuÉb œzgä œº ¤{ez ÒìL LNþ Nþç{L œº
œägy @ GÌNþy YçõY ªõ LNþ ºçzby Nþç bìNþägç sç @ Âçzªgä y GÌz œçŒç YçÒoy sy @ Âçzªgä y Œz Nþç{L
Nþy ŸÆæÌç Nþºoz ÒìL GÌÌz TçŒz Nþçz NþÒç @ Nþç{Eç ºçzby Nþçz œ{ºçõ ªõ t¤çNþº TçŒz ÂTç @ Nþç{L
Nþy YçÂçNþy \çŒNþº Âçzªägy Œz GÌz ŒçYŒz Nþçz NþÒç @ YçõY ªõ ºçzby œNþäg Nþº Nþç{Eç ŒçYŒz
ÂTç @ EœŒz Nþçz ÒçzuÆ®çº Ìª^Nþº Âçzªgä y Œz Nþç{L Ìz LNþ Ìçs ŒçYŒz Eç{º TçŒz Nþçz
NþÒç @ Nþç{Eç ºçzby QçŒz Nzþ ¤çt ŒçYŒz Eç{º TçŒz ÂTç @ Nþç{Eç Âçzªgä y Ìz §y YçÂçNþ sç @
Âçzªgä y uŒºçÆ ÒçzNþº YÂy T®y @

Æ£tçs| :
\æT = Č ÆuOþ = oçNþo
Qçz\ = jîjŒå ç §{®ç = §çF|
YìºçŒç = Yçzºy NþºŒç œ{º = œçåÄ
ª‡ìº = ªyeç ÒçzuÆ®çº = ¤ìuòªçŒ

ÈìoÂzQ :
ÒçzuÆ®çº Ã®ÄÒçº œuºÄo|Œ ¤ìuò Œwn®

ÌìuŒL-¤çzuÂL
1. NìþZ œuq®çõ Nzþ Œçª ¤oçFL @
2. Âçzªägy M®ç œçŒç YçÒoy sy ?
3. Nþç{L Œz Âçzªägy Ìz N{þÌç îÄÒçº uNþ®ç ?

ÌçoÄë Nþqç 15 ÒçzuÆ®çº Nþç{Eç

 œuäjL
E) uYÞ Ìz Ìæ¤æu‡o Æ£t \çzugä L @

ºçzby

YçõY

Nþç{Eç

œzäg

Âçzªgä y

Eç) œçe ªõ ÄçM®çõ Nzþ ÌÒy NÀþª Nþçz œÒYçŒNþº NÀþªÌæP®ç NþçzÉeNþ ªõ uÂuQL @
1. Nþç{Eç ºçzby Nþçz uŒT T®ç @ ( )
2. Âçzªägy Nzþ ªìåÒ ªõ œçŒy §º Eç®ç @ ( 1 )
3. ºçzby Nþçz EœŒz œ{ºçõ Nzþ ŒyYz ºQ u®ç @ ( )
4. ªø Nþçª®ç¤ ŒÒë Òçz ÌNþç @ ( )
5. EçœNþç TçŒç ¤Òìo ª‡ìº sç @ ( )
F) ÌÒy Äo|Œy ÄçÂz Æ£tçõ œº TçzÂç < > ¤ŒçFL @
1. ªägy Âçªçzgä y Âçzªgä y Âzªgä y
2. \Tæ \æT \çæT \TÂ
3. Œwn® Œwns Œìn® Œîn®
4. ÒçzÆ®çº ÒçzuÆ®çº ÒzÆ®çº ÒçzuÆ®çº
5. ÆOþ ÌuOþ ÆuOþ ÆNþuo
ÌçoÄë Nþqç 16 ÒçzuÆ®çº Nþç{Eç
F|) ŒyYz ut®z T®z ÄçM®çõ ªõ uYÞçõ Ìz Ìæ¤uæ ‡o Æ£t œº TçzÂç << >> ¤ŒçFL @

1. Òª œ{ºçõ Ìz YÂoz Òø @ 2. ÂägNþç ºçzby Qçoç Ò{ @ 3. ®Òçå VçÌ Ò{ @

4. œzgä œº Nþç{Eç Ò{ @ 5. ÂägNþy ŒçYoy Ò{ @

uÂuQL
E) ŒyYz utL TL ŸÇç’çõ Nzþ Gðº Zçzb-z Zçzbz ÄçM®çõ ªõ uÂuQL @
1. QçŒz Nþy Qçz\ ªõ Nþç{Œ Vîª ºÒç sç ?
2. FÌ NþÒçŒy Ìz M®ç uÆqç uªÂoy Ò{ ?

Eç) ŒyYz ut®z T®z ŸÅŒ Nþç G𺠜çåY-ZÒ ÄçM®çõ ªõ uÂuQL @
<<ÒçzÆy®çº Nþç{Eç>> NþÒçŒy Nþç ÌçºçæÆ uÂuQL @
F) GuYo Æ£tçõ Ìz QçÂy \TÒ §uºL @
1. Âçzªägy Eç{º Nþç{Eç ........... ªõ ºÒoz sz @ (ÆÒº /\æTÂ)
2. .............. §çz\Œ Nþy Qçz\ ªõ Vîª ºÒy sy @ (Âçzªägy / Nþç{Eç)
3. ºçzby Nzþ bìNþägz Nþçz Nþç{L Œz EœŒy .............. Ìz œNþgç @ (YçõY / œæQ )
4. ªø EçœNþç ........ Ì쌌ç YçÒoy Òîå @ (QçŒç / TçŒç)
5. FÌ NþÒçŒy ªõ ............ ÒçzÆy®çº uŒNþÂç @ (Nþç{Eç / Âçzªägy)

ÌçoÄë Nþqç 17 ÒçzuÆ®çº Nþç{Eç

F|) uYÞ tzQ Nþº œçe Ìz Ìæ¤æ‡y Æ£t uÂuQL @

1. QçŒç 2. .................. 3. ..................

4. .................. 5. ..................

§çÊçæÆ
E) Eæn®çqºy uÄu‡ Nzþ EŒìÌçº ŒyYz ut®z T®z Æ£tçõ Nzþ Eç‡çº œº Yçº Æ£t ¤ŒçFL @
1. Nþç{Eç - Eçª - ªŒ - ŒÂ - ®
2. \æTÂ - ________________________
3. TçŒç - ________________________

4. ÒçzuÆ®çº - ________________________

5. œçåY - ________________________

Eç) œ®ç|®ÄçYy Æ£t uÂuQL @

ªyeç-ºÌyÂç, œçåÄ-Yºm, Č-Nþ猌, oÂçÆ-jîjå Œç, ¤ìuòªçŒ-ENþªæt
1. œ{º = œçåÄ - Yºm
2. ÒçzuÆ®çº = _________ , _________

3. \æTÂ = _________ , _________

4. ª‡ìº = _________ , _________

5. Qçz\ = _________ , _________

ÌçoÄë Nþqç 18 ÒçzuÆ®çº Nþç{Eç
 Ìw\ŒçnªNþoç
E) uYÞ tzQNþº Æ£t uÂuQL @
1. ¤ætº
2. ..................................

3. ..................................

4. ..................................

5. ..................................

Eç) œuº®çz\Œç Nþç®| :

NìþZ œuq®çõ Nzþ uYÞ ÌæTuÀ Òo NþºNzþ GŒNzþ Œçª uÂuQL @
F) EŒìÄçt Nþyu\L :
1. ªø œçeÆçÂç \çoç Òîå @ ....................................................................

2. oì©Òçºç Œçª M®ç Ò{ ? ....................................................................

3. ªì^z uÒæty œÌæt Ò{ @ ....................................................................

4. Eçœ œçe œuäjL @ ....................................................................

5. ªzºç §çºo ªÒçŒ Ò{ @ ....................................................................

îçNþºmçæÆ
Ìæ®Oì þçqº
1. Nþ½ + o - Mo 5. T½ + Ä - SÄ 9. Y½ + Z - XZ
2. Nþ½ + ª - Mª 6. T½ + Œ - SŒ 10. Y½ + ® - X®
3. Nþ½ + Â - MÂ 7. T½ + ® - S® 11. \½ + ® - [®
4. Q½ + ® - P® 8. T½ + Â - SÂ 12. \½ + Ä - [Ä
ÌçoÄë Nþqç 19 ÒçzuÆ®çº Nþç{Eç
 13. m½ + b - lb 18. Œ½ + o - ‹o 23. ½ + ® - Á®
14. m½ + Ä - lÄ 19. Œ½ + Ä - ‹Ä 24. ½ + œ - Áœ
15. o½ + Nþ - nNþ 20. œ½ + o - ›o 25. ¤½ + t - £t
16. o½ + Ä - nÄ 21. ¤½ + \ - £\ 26. ̽ + o - Ëo
17. o½ + ª - nª 22. §½ + ® - ¥®

E) ÌyQŒz Nzþ uÂL Eç{º NìþZ E¥®çÌ :

ªwo ÌæoìÉb ̪ìü
ªSŒ EçÈ® ºçËoç
1. ªw = ª½ + J 3. È = ƽ + º 5. SŒ = T½ + Œ
2. Ð = t½ + J 4. Éb = ʽ + b 6. Ëo = ̽ + o

Eç) ŒyYz utL TL Æ£tçõ ªõ Ìz Ìæ®Oì þçqºÄçÂz Æ£t YìŒNþº uÂuQL @

1. †®çŒ ‡çŒ ‡zŒì ‡yºz \Äç¤ : †®çŒ
2. œìº œî\ç œìËoNþ œìºçŒç _________

3. ûyœ tyœ tyQ tyŒ _________

4. uYNþŒç uYь Yy\ YyŒ _________

5. F|bç F|Q F|Æ F|Åĺ _________

M®ç ªø ®Ò Nþº ÌNþoç / ÌNþoy Òîå? Òçå (Ö) ŒÒë (×)

1. œçe Nzþ ¤çºz ªõ ¤çoYyo Nþº ÌNþoç / ÌNþoy Òîå @
2. œçe Nþç ÌçºæçÆ EœŒz Æ£tçõ ªõ ¤oç ÌNþoç / ÌNþoy Òîå @
3. œçe Nþç ÌçºæçÆ EœŒz Æ£tçõ ªõ uÂQ ÌNþoç / ÌNþoy Òîå @
4. œçe Nzþ Æ£tçõ Ìz ÄçM® ¤Œç ÌNþoç / ÌNþoy Òîå @

E†®çœNþçõ NzþuÂL ÌîYŒç :

ÒçzuÆ®çºy Ìz Ìæ¤uæ ‡o LNþ Eç{º ºYŒç Nþçz ¤€ççõ Nþçz œuºY® tyu\L @
ÌçoÄë Nþqç 20 ÒçzuÆ®çº Nþç{Eç
 3 EçutÄçÌy Œwn® - u‡æÌç

ÌçzuYL - ¤çzuÂL

ŸÅŒ
1. uYÞ ªõ M®ç-M®ç utQçF| tz ºÒz Òø ?
2. uËÞ®çå M®ç Nþº ºÒy Òø ?

Hœº ut®z T®z uYÞ Nþçz tzuQL @ uËÞ®çå ŒçY ºÒy Òø @ Òªçºy §çºoy® ÌæËNwþuo ªõ
Œwn®çõ Nþç §y ¤ägç ËsçŒ Ò{ @ u‡æÌç LNþ ÂçzNþ Œwn® Ò{ @ ®Ò EçutÄçuÌ®çõ Nþç Œwn® Ò{ @
FÌ œçe ªõ EçutÄçuÌ®çõ Nzþ ¤çºz ªõ §y ¤oç®ç T®ç Ò{ @ GŒNzþ n®çç{Òçºçõ Nzþ ¤çºz ªõ §y
¤oç®ç T®ç Ò{ @ Eç\ Òª GŒNzþ ¤çºz ªõ œjõTz @
ÌçoÄë Nþqç 21 EçutÄçÌy Œwn® - u‡æÌç
 3. EçutÄçÌy Œwn® - u‡æÌç
LNþ utŒ Òª u‡æÌç Œwn® Nzþ ¤çºz ªõ \猌z Nzþ uÂL
<EºNìþ> T®z sz @ ®Ò uÄÆçQœb½bmª u\Âz Nþç LNþ œÒçägy
TåçÄ Ò{ @ ®Ò LNþ Ììtæ º œ®|bNþ Ës Ò{ @ FÌz <Eçå‡çÀ Hby>
§y NþÒoz Òø @ ®Ò uÄÆçQœb½bmª Ìz Nþºy¤ 114 uNþÂçzªybº
Nþy tîºy œº Ò{ @ ®Òåç Ìz EºNìþ \çŒz Nzþ uÂL ºz ªçT| §y Ò{ @
ºz Nþy ®çÞç Nþºoz ̪® ŸãNþw uo Nþy Ììtæ ºoç tzQŒz Âç®Nþ
Òçzoy Ò{ @ ®Òçå Nþy ¤çzºç| Tì¢ã þçLå ¤Òìo Òy ŸuÌò Òø @ ®Ò LNþ
Ììætº ªŒªçzÒNþ Ës Ò{ @
<EºNìþ> ªõ EçutÄçÌy ÂçzT ºÒoz Òø @ Äz <NìþÄy> §çÊç
ªõ ¤ço Nþºoz Òø @ GÌ §çÊç Nþy NþçzF| uÂuœ ŒÒë Ò{ @ Äz Nþçz®ç,
ozÂìTì, Eçzuäg®ç ªõ §y ¤ço Nþºoz Òø @ <u‡æÌç> GŒNþy ÌæËNwþuo
Nþç ŸªìQ Œwn® Ò{ @ FÌ ÂçzNþŒwn® Nþç Ÿçºæ§ <Ìçõœy > ŒçªNþ
TåçÄ ªõ ÒìEç sç @ ®Ò n®ç{Òçºçõ Eç{º GnÌÄçõ Nzþ utŒçõ ªõ ŒçYç
\çoç Ò{ @ Œwn® tzQŒz Nzþ uÂL tîº-tîº Ìz œ®|bNþ Eçoz Òø @
Nþ§y-Nþ§y Äz FŒNzþ Ìçs uªÂ\ì Nþº ŒçYoz §y Òø @
<u‡æÌç> Nþç Es| Ò{ - NîþtŒç, \çzº \çzº Ìz Nþtª uÒÂçŒç @ \Òåç Œwn® uNþ®ç \çoç Ò{, GÌ ËsçŒ Nþçz <YçÄägy>
NþÒoz Òø @ Äz <oìgªì >ì ŒçªNþ Äçt½® ®æÞ Nþç Gœ®çzT Nþºoz Òø @ FÌ Œwn® ªæz LNþ ªìP® Œo|Nþ ºÒoç Ò{ @ FÌz <ŒçbNþçºy>
NþÒoz Òø @ ÄÒ LNþ Òçs ªõ ªçzº Nzþ œæQ Eç{º tî̺z Òçs ªõ ¤çæ̺ì y ÂzNþº ŒçYoç Ò{ @ ®Ò Œwn® TçzÂçNþçº ªõ ªçŒÄ-
Òçº Nþy oºÒ ¤ŒNþº ŒçYoz Òø @ t Nzþ ̧y ÂçzT ŒçbNþçºy
Nzþ EŒìÌçº ŒçYoz Òø @ 1. EçutÄçuÌ®çõ Nzþ ¤çºz ªõ Eçœ M®ç \çŒoz Òø ?
Äz <Nþçzº|Nþçzbb½ ç, FbìNþÂç œægìTç, ªçztNþçzæg©ªç \çoºç, 2. NìþZ ŸªìQ œ®|bNþ ËsçŒçõ Nzþ Œçª ¤oçFL @
Œæty, uÄubæT> n®ç{Òçº ªŒçoz Òø @ <ªçztNþçzæg©ªç> GŒNþy tzÄy
Ò{ @ Gnoº-Eçå‡À, EçzugÆç Nzþ ÂçzT ªçztNþçõg©ªç Nþy œî\ç Nþºoz Òø @ ®Òåç ÒçzŒz ÄçÂy \çoºç ¤Òìo ŸuÌò Ò{
@ Eçå‡À ̺Nþçº ®Òçå œº oºÒ-oºÒ Nzþ GnÌÄçõ Nþç Eç®çz\Œ Nþºoy Ò{ @ ®Ò Ììtæ º Eç{º ªŒªçzÒNþ ËsçŒ Ò{@
œçe Nþç ÌçºçæÆ
FÌ œçe ªõ EçutÄçuÌ®çõ Nzþ ÂçzNþ Œwn® u‡æÌç Nzþ ¤çºz ªõ ¤oç®ç T®ç Ò{ @ EºNìþ LNþ
œÒçägy TåçÄ Ò{ @ ŸNwþuo Nzþ Ììætº ÐÅ® ªŒ Nþçz ªçzÒ Âzoz Òø @ <u‡æÌç> Nþy Æì¿Eço Ìçõœy ŒçªNþ
TåçÄ ªõ ÒìEç @ ®Ò n®ç{Òçºçõ Eç{º GnÌÄçõ Nzþ ̪® ŒçYç \çoç Ò{ @ u‡æÌç Nþç Es| Ò{ - NîþtŒç
Eç{º \çzº-\çzº Ìz Nþtª uÒÂçŒç @ ̤ uªÂNþº YçÄägy ªõ ŒçYoz Òø @ Äz >oìgìªì> ŒçªNþ Äçt½®
®æÞ Nþç Gœ®çzT Nþºoz Òø @ Äz EŒzNþ ŸNþçº Nzþ n®ç{Òçº ªŒçoz Òø @ ªçztNþçõg©ªç GŒNþy tzÄy
Ò{ @ ®Òåç ÒçzŒz ÄçÂy \çoºç ¤Òìo ŸuÌò Ò{ @ Eçå‡ÀŸtzÆ ºç[® ̺Nþçº Œz FÌ ËsçŒ Nþçz œ®|bNþ
Ës ¤Œç ut®ç Ò{ @ Eçå‡ÀŸtzÆ ÌºNþçº ®Òåç œº EŒzNþ GnÌÄçõ Nþç Eç®çz\Œ Nþºoy Ò{ @

ÌçoÄë Nþqç 22 EçutÄçÌy Œwn® - u‡æÌç

Æ£tçs| :
Œwn® = ŒçY Nþºy¤ = uŒNþb ŸuÌò = ªÆÒîº
ËsçŒ = ŸtzÆ t = ̪îÒ
ÈìoÂzQ :
Œwn® uÄÆçQœb½bmª NþçzºN| þçzb½bç ªçztNþçõg©ªç ¤çzºç| Tìã¢þçLå

ÌìuŒL-¤çzuÂL
1. EçutÄçuÌ®çõ Nþç ŸªìQ Œwn® M®ç Ò{ ?
2. EºNìþ Nþy Ììætºoç Nzþ ¤çºz ªõ ¤çzuÂL @
3. Eçå‡À ŸtzÆ Nzþ NìþZ ÂçzNþŒwn®çõ Nzþ ¤çºz ªõ ¤oçFL @

œuäjL
E) \çzgä y ¤ŒçFL :
1. oìgìªì œ®|bNþ Ës Ò{ @
2. uÄubæT Òçs ªõ ÂzNþº ŒçYoz Òø @
3. ¤çæÌìºy EçutÄçuÌ®çõ Nþy tzÄy Ò{ @
4. EºNìþ EçutÄçÌy n®ç{Òçº Ò{ @
5. ªçztNþçõg©ªç Äçù®æÞ Ò{ @

Eç) œçe ªõ ÄçM®çõ Nzþ ÌÒy NÀþª Nþçz œÒYçŒNþº NÀþªÌæP®ç NþçzÉeNþ ªõ uÂuQL @
1. Äz <NìþÄy> §çÊç ªõ ¤ço Nþºoz Òø @ [ ]

2. ®Òåç ÒçzŒz ÄçÂy \çoºç ¤Òìo ŸuÌò Ò{ @ [ ]

3. FÌ Œwn® ªæz LNþ ªìP® Œo|Nþ ºÒoç Ò{ @ [ ]

4. EºNìþ uÄÆçQœb½bmª u\Âz Nþç œÒçägy TåçÄ Ò{ @ [ 1 ]

5. ®Ò LNþ Ììætº ªŒªçzÒNþ Ës Ò{ @ [ ]

ÌçoÄë Nþqç 23 EçutÄçÌy Œwn® - u‡æÌç

F) ÌÒy Äo|Œy ÄçÂz Æ£tçõ œº TçzÂç << >> ¤ŒçFL @
1. Œwn® Œo|® Œìo® Œìo|®
2. ªîP® ªìM® ªîM® ªìP®
3. NþçzºçNþçze½b NþçzºN| þçzb½bç NþçzºçNþçzðç Nþç{ºçNþðç
4. Ììtæ º Ììtº Ìîtæ º Ìì‡æ º
5. ozÂìTì ozÂîTì ozÂîTî ozÂìTî
F|) uYÞ Ìz Ìæ¤æu‡o Æ£t \çzugä L @

1. ªçzº \æT ªõ ºÒoç Ò{ @

2. ºz Nþy ®çÞç Ììºuqo Ò{ @

3. NîþuYœîgy E狇À Nþç Œwn® Ò{ @

4. ¤çåÌ Ìz bçzNþºy ¤Œçoz Òø @

5. ¤çå̺ì y Nþç Œçt ÌìºyÂç Ò{ @

uÂuQL
E) ŒyYz ut®z T®z ŸÅŒçõ Nzþ Gðº Zçzb-z Zçzbz ÄçM®çõ ªõ uÂuQL @
1. u‡æÌç Œwn® uNþÌ ŸtzÆ Nþç Ò{ ?
2. u‡æÌç Nþç Es| M®ç Ò{ ? ®Ò NþÒåç ŒçYç \çoç Ò{ ?
3. EçutÄçÌy Nþç{Œ-Nþç{Œ Ìz n®ç{Òçº ªŒçoz Òø ?

ÌçoÄë Nþqç 24 EçutÄçÌy Œwn® - u‡æÌç

Eç) ŒyYz ut®z T®z ŸÅŒ Nþç G𺠜åçY - ZÒ ÄçM®çõ ªõ uÂuQL @
1. EçutÄçuÌ®çõ Nzþ Œwn® <<u‡æÌç>> Nzþ ¤çºz ªõ Eçœ M®ç \çŒoz Òø ?

F) GuYo Æ£tçõ Ìz QçÂy \TÒ §uºL @

1. EçutÄçÌy NìþÄy §çÊç ªõ ¤çzÂoz Òø@ ( NìþÄy / œæ\ç¤y )
2. ............... Œwn® tzQŒz \çoz Òø @ ( œuºÄçº / œ®|bNþ )
3. u‡æÌç Nþç \‹ª .............ŒçªNþ TåçÄ ªõ ÒìEç @ ( Ìçõœy / EºNìþ )
4. ªìP® Œo|Nþ Nþçz ................... NþÒoz Òø @ ( ŒçbNþ / ŒçbNþçºy )
5. EçutÄçuÌ®çõ Nþy tzÄy ..................... Ò{ @ ( ªçztNþçõg©ªç / ªçY©ªç )
F|) uYÞ tzQNþº Æ£t uÂuQL @
(ÆÒt Nþç}¢þy u‡æÌç ºyeç FªÂy)

ÆÒt
1. ......................... 2. ......................... 3. .........................

4. ......................... 5. .........................
G) Äm| uÄXZzt Nþyu\L @
1. Œwn® : Œ½ + J + o½ + ®½ + E
2. u‡æÌç : .........................................
3. Ììætº : .........................................
4. œ®|bNþ : .........................................
5. Œo|Nþ : .........................................
ÌçoÄë Nþqç 25 EçutÄçÌy Œwn® - u‡æÌç
 §çÊçæÆ
E) œçe Nzþ Eç‡çº œº ÄT| œÒzÂy Ìz Æ£tçõ Nþçz jîjå Nþº uÂuQL @
EºNìþ
1. ..................
E º Nìþ
oì Œæ ty 2. ..................
gì t  3. ..................
ªì Q½ ® 4. ..................
¤çæ Ìì ºy 5. ..................

Eç) uÄÂçzª Æ£t uÂuQL @.........

1. TçåÄ × ÆÒº
œçÌ EŒzNþ
2. tîº ×
3. ŸuÌò ×
Nþª EŸuÌt½‡
4. LNþ × ÆÒº [®çtç
5. ¤Òìo ×

Ìw\ŒçnªNþoç

E) NîþuYœîgy Œwn® Nþç uYÞ tzQNþº tçz Æ£t uÂuQL @

...........................................................................

...........................................................................

.............................................................................
.............................................................................
.............................................................................
ÌçoÄë Nþqç 26 EçutÄçÌy Œwn® - u‡æÌç
Eç) NìþZ ŸªìQ §çºoy® Œwn®çõ Nzþ uYÞ jîuå jL Eç{º Nþqç ªõ utQçFL @
F) EŒìÄçt Nþyu\L @
1. ÌæNþÀ çæuo LNþ ŸªìQ n®ç{Òçº Ò{ @ ...............................................
2. EºNìþ LNþ Ììtæ º œ®|bNþ Ës Ò{ @ ................................................
3. §çºo Nþy ºç\‡çŒy ut¨y Ò{ @ ................................................
4. Äymç LNþ Äçt½® ®æÞ Ò{ @ ................................................
5. ªçzº Ììtæ º œqy Ò{ @ ................................................

îçNþºmçæÆ
E) uûnÄçqº: tçz ̪¿œy îæ\Œçõ Nzþ ªz Nþçz uûnÄçqº NþÒoz Ò{ @
Gtç : uÄÆçQœb½bmª, ªçztNþçõg©ªç, TìËÌç, ¤€çç, uÒ©ªo @
Nþ½ + Nþ = MNþ (YMNþy) T½ + T = ST (ÌìSTç)
Y½ + Y = XY (̀çç) \½ + \ = [\ (Â[\ç)
b½ + b = b½b (Òb½bç) g½ + g = g½g (Eg½gç)
m½ + m = l½m (NþlmŒ) o½ + o = ð (§ðç)
t½ + t = t½t (Nþt½t)î Œ½ + Œ = ‹Œ (T‹Œç)
¤½ + ¤ = £¤ (T죤çºç) ª½ + ª = ©ª (E©ªç)
®½ + ® = «® (Æ«®ç) ½ +  = Á (¤¨ç)
Ľ + Ä = ÃÄ (NþÃÄçÂy) ̽ + Ì = ËÌ (ºËÌy)

Eç) uŒ©Œ uÂuQo TùçæÆ ªõ uûnÄçqº Æ£t œÒYçŒ Nþº ºzQçæuNþo Nþyu\L @
ÌæTyo, §ºoŒçb½®ª Eç{º NþºTçb½bª Nþç \‹ª ËsçŒ ouªÂŒçgì ªçŒç \çoç Ò{ @ ®Òåç Nzþ œÒçägy
ŸtzÆçõ ªõ NþçzgM{ NþçŒçÂ, NþçzuÁªçÂ{, ŒyÂuTºy ŸªìQ Òø @ ouªÂ §çÊç ¤Òìo ŸçYyŒ Ò{ @ ouªÂ §çÊç
Nþç uÆ›œçu‡Nþ纪½ LNþ ªÒçNþçî Ò{ @ ouªÂ §çÊç Nzþ uo»MNìþºÂ Nþçz uÄÅÄ Äzt ªçŒç T®ç Ò{ @
FÌNzþ ÂzQNþ uo»Ä¨ìĺ Ò{ @ ouªÂ §çÊç ÌìÌœæ ‹Œ Eç{º ̪wò §çÊç Ò{ @

ÌçoÄë Nþqç 27 EçutÄçÌy Œwn® - u‡æÌç

F) ŒyYz utL TL Æ£tçõ ªõ uûnÄçqº Æ£tçõ Nþçz ºzQçæuNþo Nþyu\L @
1. ¤€çç Ìn® M®ç S®çºÒ
2. ÄnÌ º©®ç TìËÌç ‹®ç®
3. ¤ÁÂç Òn®ç n®çT GnÌçÒ
4. ªMQy Nþ€çç ªç‹® ÄætŒç
5. NþÁ®çm ªÁÒçºy \ìÁª œÁÂÄ

M®ç ªø ®Ò Nþº ÌNþoç / ÌNþoy Òîå? Òçå (Ö) ŒÒë (×)

1. œçe Nzþ ¤çºz ªõ ¤çoYyo Nþº ÌNþoç / ÌNþoy Òîå @
2. œçe Nþç ÌçºæçÆ EœŒz Æ£tçõ ªõ ¤oç ÌNþoç / ÌNþoy Òîå @
3. u‡æÌç Œwn® Nzþ ¤çºz ªõ EœŒz Æ£tçõ ªõ uÂQ ÌNþoç / ÌNþoy Òîå @
4. uûnÄçqº Æ£tçõ Nþçz œÒYçŒ ÌNþoç Òåî @

E†®çœNþçõ NzþuÂL ÌîYŒç :

¤€ççõ Nþçz EœŒz Eç̜çÌ Nzþ E‹® LNþ Eç{º ÂçzNþŒwn® Nþç œuºY® tyu\L @

uTŒoy
LNþ - 1 S®çºÒ - 11 F²þyÌ - 21
tçz - 2 ¤çºÒ - 12 ¤çF|Ì - 22
oyŒ - 3 ozºÒ - 13 ozF|Ì - 23
Yçº - 4 Yç{tÒ - 14 Yç{¤yÌ - 24
œçåY - 5 œæüÒ - 15 œ€çyÌ - 25
Z: - 6 ÌçzÂÒ - 16 Z£¤yÌ - 26
Ìço - 7 ÌÞÒ - 17 ÌðçF|Ì - 27
Eçe - 8 EeçºÒ - 18 Eb½eçF|Ì - 28
Œç{ - 9 G‘çyÌ - 19 GŒoyÌ - 29
tÌ - 10 ¤yÌ - 20 oyÌ - 30

ÌçoÄë Nþqç 28 EçutÄçÌy Œwn® - u‡æÌç

 4 Òª Œ‹Òõ ¤€çz

ÌçzuYL - ¤çzuÂL

ŸÅŒ
1. uYÞ ªõ M®ç-M®ç utQçF| tz ºÒz Òø ?
2. Ì{uŒNþ M®ç Nþº ºÒz Òø ?

FÌ uYÞ ªõ Òª tzQ ÌNþoz Òø uNþ - \ÄçŒ EœŒy ªçow§uî ª Nþy ºqç Nzþ
uÂL EœŒç Nþo|î uŒ§ç ºÒz Òø @ tzƧuOþ Ìz Ìæ¤uæ ‡o LzÌy Òy LNþ Eç{º NþuÄoç
Eç\ Òª œäjTõ z @

ÌçoÄë Nþqç 29 Òª Œ‹Òõ ¤€çz

 4. Òª Œ‹Òõ ¤€çz
-- ÌçzҌÂç uûÄzty
\yČNþç : 1906 - 1988
Òª Œ‹Òz-æ Œ‹Òzæ ¤€çz Ò{,æ
ŒçtçŒ, Gªº Nzþ Nþ€çz Òø,
œº EœŒy ‡ìŒ Nzþ ̀çz Ò{æ @
\ŒŒy Nþy \®-\® TçLåT,z
§çºo Nþy †Ä\ç ¢þÒºçLåTz @

EœŒç œs Nþ§y Œ ZçzägTõ z,

EœŒç Ÿm Nþ§y Œ oçzägTõ z,
uÒ©ªo Ìz Œçoç \çzägõTz,
Òª uÒªuTuº œº Yäj \çLåT,z
§çºo Nþy †Ä\ç ¢þÒºçLåTz @

Òª §® Ìz Nþ§y Œ gçzÂTõ ,z
EœŒy oçNþo Nþçz oçzÂõTz,
\ŒŒy Nþy \®-\® ¤çzÂõTz @
EœŒç u̺ §õb YäjçLåT,z
§çºo Nþy †Ä\ç ¢þÒºçLåTz @

1. ¤€ççõ ªõ Nþç{Œ-Nþç{Œ Ìz Tìm Òçzoz Òø ?

2. ÆÒyt uNþÌz NþÒoz Òø ?

œçe Nþç ÌçºçæÆ

NþuÄ NþÒoz Òø uNþ - Òª Zçzbz ¤€çz Òø @ Òª ŒçtçŒ Ò{æ @ Òª Nþª GªÀ Nzþ Ò{æ @ Òª
ÌY ¤çzÂoz Òø @ Òª §çºoªçoç Nþy \® Tçoz Òø @ Òª §çºo Nþç ^ægç ¢þÒºçoz Òø @
Òª EXZz ºçËoz œº YÂoz Òø @ Òª EœŒç Äçtç ŒÒë oçzgä oz Òø @ Òª ‡{®| Ìz ºÒoz Òø @
Òª Nþ§y ŒÒë ägºoz Òø @ \¿ºo œägŒz œº Òª EœŒy oçNþo utQçoz Òø @

ÌçoÄë Nþqç 30 Òª Œ‹Òõ ¤€çz

Æ£tçs| :
GªÀ = Eç®ì ‡ìŒ = ÂTŒ
oçNþo = ÆuMo Œçoç = Ìæ¤æ‡
œs = ªçT| ÆçŒ = ŸuoÉeç
Ÿm = Äçtç uÒ©ªo = ‡{®|
†Ä\ç = ^ægä ç Œ‹Òz = Zçzbz
ÈìoÂzQ :
Œ‹Òõ ¤€çz †Ä\ç uÒ©ªo Ÿm

ÌìuŒL-¤çzuÂL
1. ¤€çz N{þÌz Òçzoz Òø ?
2. ¤XYz M®ç oçzgä Œç ŒÒë YçÒoz Òø ?
3. ¤€çz M®ç ¢þÒºçŒç YçÒoz Òø ?

œuäjL
E) \çzgä y ¤ŒçFL :
1. ¤XYz \ŒŒy §õb YäjçLåTz @
2. ¤€çz uÒ©ªo †Ä\ç ¢þÒºçLåTz @
3. EœŒç u̺ œº Yäj \çLåTz @
4. §çºo Nþy Nþy \® TçLåTz @
5. Òª uÒªuTuº Ìz Œçoç \çzgä Tõ z @

ÌçoÄë Nþqç 31 Òª Œ‹Òõ ¤€çz

Eç) œçe ªõ ÄçM®çõ Nzþ ÌÒy NÀþª Nþçz œÒYçŒNþº NÀþªÌæP®ç NþçzÉeNþ ªõ uÂuQL @
1. Òª §® Ìz Nþ§y Œ gçzÂTõ z @ [ ]

2. \ŒŒy Nþy \®-\® TçLåTz @ [ ]

3. EœŒç u̺ §õb YäjçLåTz @ [ ]

4. ŒçtçŒ, Gªº Nzþ Nþ€çz Òø @ [ 1 ]

5. EœŒç Ÿm Nþ§y Œ oçzägTõ z @ [ ]

F) ÌÒy Äo|Œy ÄçÂz Æ£tçõ œº TçzÂç < > ¤ŒçFL @

1. NþXYz NþYYz Nþ€ççz NþXYî
2. Ò©ªo uÒ©ªo Òçz©ªo Òz©ªo
3. §zb §õbç §õb §õby
4. tÄ\ç ‡Ä\ç †Ä\z †Ä\ç
5. ‡ìŒ ‡îŒ ‡çzŒ ‡yŒ

F|) uYÞçõ Ìz Ìæ¤uæ ‡o Æ£tçõ œº TçzÂç < > ¤ŒçFL @

1. Òª ̤ Œ‹Òzæ ¤XYz Òø @ 2. ¤€çz uÒªuTuº œº YäjõTz @ 3. ®Ò §çºo Nþç ^ægä ç Ò{ @

4. EœŒç œs Nþ§y Œ ZçzägTõ z @ 5. ¤€çz §çºo ªçoç Nþç \® TçŒ NþºõTz @

ÌçoÄë Nþqç 32 Òª Œ‹Òõ ¤€çz

 uÂuQL
E) ŒyYz ut®z T®z ŸÅŒçõ Nzþ Gðº Zçzbz - Zçzbz ÄçM®çõ ªõ uÂuQL @
1. ¤€çz EœŒy ‡ìŒ Nzþ N{þÌz Òø ?
2. ¤XYz uNþÌÌz Œçoç \çzägŒç YçÒoz Òø ?
3. §çºo Nþy ÆçŒ Nþ¤ ¤äjT zy?

Eç) ŒyYz ut®z T®z ŸÅŒ Nþç G𺠜çåY-ZÒ ÄçM®çõ ªõ uÂuQL @
<<Òª Œ‹Òõ ¤€çz>> - NþuÄoç Nþç ÌçºçæÆ uÂuQL @

F) GuYo Æ£tçõ Ìz QçÂy \TÒ §uºL :

1. ¤XYz ŒçtçŒ GªÀ Nzþ NþXYz Òçzoz Òø @ (NþXYz / ÌXYz)
2. Äz EœŒç ..............Nþ§y Œ oçzg ä Tõ z @ (Ÿm / Č)
3. ̤ uªÂ Nþº §çºo Nþy ..... GägçLåTz @ (†Ä\ç / ‡ìŒ)
4. ¤XYz ...... Ìz Œçoç \çzg
ä Tõ z @ (uÒ©ªo / uÒªuTºy)
5. ¤çÂNþ EœŒy ....... Nþçz oçzÂT õz@ (oçNþo / Gªº)

F|) ÌæNþz oçõ Nzþ Eç‡çº œº Æ£t ¤ŒçFL @

¤ ¤€çz uŒ ...........
Nþ XYz ........ †Ä \ç ...........
Ì ........ Ëo ...........

G) Äm| uÄXZzt Nþyu\L @

1. ¤€çz : ¤½ + E + Y½ + Y½ + L
2. Œ‹Òõ : ..........................................................
3. ‡ì Œ : ..........................................................
4. †Ä\ç : ..........................................................
5. oçNþo : ..........................................................

ÌçoÄë Nþqç 33 Òª Œ‹Òõ ¤€çz

 §çÊçæÆ

E) Eæn®çqºy uÄu‡ Nzþ EŒìÌçº ŒyYz ut®z T®z Æ£tçõ Nzþ Eç‡çº œº Yçº Æ£t ¤ŒçFL @
1. Gªº º\o oŒ Œ®Œ Œº
2. œs _____ _____ _____ _____
3. ÆçŒ _____ _____ _____ _____
4. §çºo _____ _____ _____ _____
5. \® _____ _____ _____ _____

Eç) œ®ç|®ÄçYy Æ£t uÂuQL @

1. ºçËoç : ºçÒ, œs
2. oçNþo :
3. \ŒŒy :
ªçå-ªçoç ºçÒ-œs
4. Ÿm :
^æägç-œoçNþç ÆuMo-¤Â
5. †Ä\ç :
Ÿuorç-ÌæNþÁœ

Ìw\ŒçnªNþoç
E) uYÞ Nþçz tzQNþº tçz Æ£t uÂuQL @

............................................
............................................

ÌçoÄë Nþqç 34 Òª Œ‹Òõ ¤€çz

Eç) œuº®çz\Œç Nþç®| :
tzƧuOþ Ìz Ìæ¤uæ ‡o tçz Œçºz uÂQ Nþº Nþqç ªõ utQçFL @
F) EŒìÄçt Nþyu\L :
1. ^ægç ºçÉb~ Nþy ÆçŒ Ò{ @ ......................................................
2. ªø §çºo Nþç ŒçTuºNþ Òîå @ ......................................................
3. u񻍨 HåYç œÄ|o Ò{ @ ......................................................
4. ¤€çz QzÂŒç œÌæt Nþºoz Òø @ ......................................................
5. Òª ̤ Tyo Tçoz Òø @ ......................................................

îçNþºmçæÆ

Ìî®| YNÀþ b~Nþ

ËÄT|
1. ªçT|
ÄT|
} º½ + T = T|

\¤ <<º>> îæ\Œ Ëĺ ºuÒo Òçzoç Ò{, oçz ®Ò EœŒz Ìz EçTzÄçÂz Äm| Nzþ u̺ œº ÂToç Ò{@

}
YNÀþ
2. ÄNÀþ Nþ + º = NÀþ
u\NÀþ
<<º>> Ìz œÒÂz NþçzF| §y Ëĺ ºuÒo îæ\Œ ÒçzŒz œº ÄÒ GÌNzþ œ{ºçõ ªõ ÂToç Ò{@
b~Nþ
3. b~æœ
b~çÂy
} b~ + º = b~

<b> <g> îæ\Œ Nzþ Ìçs <<º>> Nþç Ìæ®çzT ÒçzŒz œº FŒNzþ ŒyYz ÄÒ EœŒç ¿œ u¤ÂNìþ œuºÄuo|o Nþº Âzoç Ò{ @
ÌçoÄë Nþqç 35 Òª Œ‹Òõ ¤€çz
E) ŒyYz ut®z T®z ÌæNþz oçõ Nzþ Eç‡çº œº Æ£t uÂuQL @
1. oçœ _____ 2. Ìî ______

Ÿ ®çzT _____ Eç ®| ______

NþçÆ _____ Nþç ______

Eç) ŒyYz utL TL ÄçM®çõ ªõ Ìz <<ºz¢þ>> Æ£tçõ Nzþ ŒyYz ºzQçæuNþo Nþyu\L @
1. Òªçºz ^ægz Nzþ ¤yY ªõ EÆçzNþ YNÀþ Ò{ @
2. ÌìºÆz g~çªç tzQŒz T®ç @
3. Ìî®| Nþy uNþºmõ oz\ Òçzoy Òø @
4. Yæü Nþçz Yçåt §y NþÒoz Òø @
5. Nþm| Nþçz tçŒ Nþm| NþÒoz Òø @

M®ç ªø ®Ò Nþº ÌNþoç / ÌNþoy Òîå? Òçå (Ö) ŒÒë (×)

1. ªø œçe Nzþ ¤çºz ªõ ¤çoYyo Nþº ÌNþoç / ÌNþoy Òîå @
2. ªø NþuÄoç Ìz Ìæ¤uæ ‡o ŸÅŒçõ Nzþ Gðº EœŒz Æ£tçõ ªõ
uÂQ ÌNþoç / ÌNþoy Òîå @
3. ªø <<Òª Œ‹Òõ ¤€çz Ò{>æ > œçe Nþçz EœŒz Æ£tçõ ªõ uÂQ
ÌNþoç / ÌNþoy Òîå @
4. ªø <<ºz¢þ>> ÄçÂz Æ£tçõ Nþçz œÒYçŒ ÌNþoç / ÌNþoy Òîå @

E†®çœNþçõ NzþuÂL ÌîYŒç :

ÌçzҌÂç uûÄzty \y Nzþ ûçºç uÂuQo tzƧuOþ Ìz Ìæ¤uæ ‡o NþuÄoç Nþçz TçNþº ÌìŒçFL @

ÌçoÄë Nþqç 36 Òª Œ‹Òõ ¤€çz

 5 F|ªçŒtçºy Nþç ¢þÂ

ÌçzuYL - ¤çzuÂL

ŸÅŒ
1. uYÞ ªõ M®ç utQçF| tz ºÒç Ò{ ?
2. ÂägNþç M®ç Nþº ºÒç Ò{ ?

t®ç, œºçzœNþçº, uČ®, ÌzÄç, F|ªçŒtçºy Œ{uoNþ Tìm NþÒÂçoz Òø @ GŒNzþ

EçYºm Ìz ªçŒÄ Nþç \yČ ÌÒy ªçT| œº YÂoç Ò{ @ FÌNþç ¢þ ªÒçŒ Òçzoç Ò{ @
Gœ®ìO| þ uYÞ Ìz LzÌz Tìmçõ Nþçz Òª ÌyQ ÌNþoz Òø@ Eç\ Òª FÌ Ìz Ìæ¤uæ ‡o
NþÒçŒy œäjõTz @
ÌçoÄë Nþqç 37 F|ªçŒtçºy Nþç ¢þÂ
 5. F|ªçŒtçºy Nþç ¢þÂ
LNþ ÂNþägÒçºç sç @ ÄÒ \æT ªõ Œty Nzþ uNþŒçºz
ÂNþuäg®çå Nþçboç sç @ ÄÒ GŒ ÂNþuäg®çõ Nþçz ¤zY Nþº
EœŒç \yČ u¤oçoç sç @ LNþ utŒ ÄÒ Œty Nzþ uNþŒçºz
ÂNþuäg®çå Nþçb ºÒç sç @ EYçŒNþ GÌNþy NìþÁÒçägy Œty ªõ
uTº TF| @ FÌz tzQ Nþº ÄÒ ºçzŒz ÂTç @
ÂNþägÒçºz Nþçz tzQNþº Œty Nþy tzÄy \ Ìz ¤çÒº
Eç®y @ tzÄy Œz ÂNþägÒçºz Ìz ºçzŒz Nþç Nþçºm œîZç @
ÂNþägÒçºz Œz NþÒç uNþ - <<tzÄy ªçå, ªzºy NìþÁÒçägy Œty ªõ
uTº T®y @ ®Òy ªzºz \yČ Nþç Eç‡çº Ò{ @>> tzÄy Nþçz GÌ
œº t®ç Eç®y @ tzÄy Œz GÌNþçz ÌçzŒz Nþy NìþÁÒçägy utQçF| @
ÂNþägÒçºz Œz NþÒç uNþ <<®Ò ªzºy ŒÒë Ò{ @>>
tzÄy u¢þº \ Nzþ Eætº TF| @ \ Ìz ¤çÒº EçNþº
tzÄy Œz Yçåty Nþy NìþÁÒçägy utQçF| @ ÂNþägÒçºz Œz NþÒç -
<<®Ò §y ªzºy ŒÒë Ò{ @>> oy̺y ¤çº tzÄy Œz ÂçzÒz Nþy
NìþÁÒçägy utQçF| @ ÂNþägÒçºz Œz NþÒç uNþ <<Òçå ®Òy ªzºy
NìþÁÒçägy Ò{ @>>
tzÄy Œz NþÒç uNþ <<ªø oì©Òçºy F|ªçŒtçºy Ìz ¤Òìo QìÆ
Òîå @ FÌuÂL ®z oyŒçõ NìþÁÒçuäg®çå Âz Âçz @>> ÂNþägÒçºz Œz tzÄy
Nþçz Ÿmçª uNþ®ç @ QìÆy Ìz oyŒçõ NìþÁÒççuäg®çå ÂzNþº YÂç
T®ç @ FÌ NþÒçŒy Ìz ®Ò ÌyQ uªÂoy Ò{ uNþ - <<F|ªçŒtçºy
Nþç ¢þÂ ªyeç Òçzoç Ò{ @>>

1. \æT ªõ M®ç-M®ç uªÂoz Òø ?

2. œuº®çõ Nzþ ¤çºz ªõ oìª M®ç \çŒoz Òçz ?

œçe Nþç ÌçºçæÆ

LNþ ÂNþägÒçºz Nþy NìþÁÒçägy Œty ªõ uTº TF| @ Œty Nþy tzÄy Œz GÌz ÌçzŒz Eç{º Yçåty
Nþy NìþÁÒçuäg®çå utQçF| @ ÂzuNþŒ Ǧz F|ªçŒtçºy Ìz EœŒy NìþÁÒçägy Òy ªçåTy@ FÌÌz GÌz oyŒçõ
NìþÁÒçuäg®çå F|Œçª Nzþ ¿œ ªõ uªÂë @ FÌ Ìz ®Ò uÆqç uªÂoy Ò{ uNþ F|ªçŒtçºy Nþç ¢þ ªyeç
Òçzoç Ò{ @
ÌçoÄë Nþqç 38 F|ªçŒtçºy Nþç ¢þÂ
Æ£tçs| :
\æT = Č Œty = Ìuºoç
ªyeç = ª‡ìº ÂNþägÒçºç = ÂNþuäg®çå NþçbŒzÄçÂç
F|ªçŒtçºy = ̀ççF| ÌyQ = Œyuo
Yçåty = º\o ÌçzŒç = NþŒNþ, NæþYŒ
ÈìoÂzQ :
NìþÁÒçägy F|ªçŒtçºy \æT ÂNþägÒçºç Yçåty ÂNþuäg®çå Ÿmçª \yČ

ÌìuŒL-¤çzuÂL
1. Œty Ìz M®ç - M®ç Âç§ Òø ?
2. NìþZ œzgä çz Nzþ Œçª ¤oçFL @
3. F|ªçŒtçºy Nþç ¢þ N{þÌç Òçzoç Ò{ ?

œuäjL
E) \çzgä y ¤ŒçFL :
1. NìþÁÒçägy E)

2. tzÄy Eç)

3. ÂNþägÒçºç F)

4. œÒçäg F|)

5. œzäg G)

ÌçoÄë Nþqç 39 F|ªçŒtçºy Nþç ¢þÂ

Eç) œçe ªõ ŒyYz ut®z T®z ÄçM®çõ Nzþ ÌÒy NÀþª Nþçz œÒYçŒNþº GŒNþy NÀþªÌæP®ç NþçzÉeNþ ªõ uÂuQL @
1. Ǧz ÌçzŒz Nþy NìþÁÒçägy utQçF| @ ( )
2. LNþ ÂNþägÒçºç sç @ ( 1 )
3. Òçå, ®Òy ªzºy NìþÁÒçägy Ò{ @ ( )
4. ÂNþägÒçºç ºçzŒz ÂTç @ ( )
5. ®Ò ªzºy ŒÒë Ò{ @ ( )
F) ÌÒy Äo|Œy ÄçÂz Æ£tçõ œº TçzÂç < > ¤ŒçFL @
1. F|ªŒtºy F|ªŒz tçºy F|ªŒì tçºy F|ªçŒtçºy
2. t̺y tî̺y tçz̺y tz̺y
3. ÂNzþgä Òºç ÂNþägÒçºç ÂNìþgä Òçºç ÂuNþägÒçºç
4. NìþÁÒçägy NìþÁÒzägy NìþÁÒçägz NìþÁÒçgì
5. œmçª Ÿmçª œzmçª Ÿzmçª
F|) ŒyYz ut®z T®z ÄçM®çõ ªõ uYÞçõ Ìz Ìæ¤uæ ‡o Æ£tçõ œº < > TçzÂç ¤ŒçFL @

1. ®Ò ÌçzŒz Nþy EæTîey Ò{ @

2. ®z Yçåty Nzþ Œîœºì Òø @

3. ®Ò ÂçzÒz Nþy NìþÁÒçägy Ò{ @

4. ®Ò œyo Nþy Nþbçzºy Ò{ @

5. ®Ò oçæ¤z Nþç uTÂçÌ Ò{ @

ÌçoÄë Nþqç 40 F|ªçŒtçºy Nþç ¢þÂ

 uÂuQL
E) ŒyYz ut®z T®z ŸÅŒçõ Nzþ Gðº Zçzb-z Zçzbz ÄçM®çõ ªõ uÂuQL @
1. ÂNþägÒçºç M®ç Nþºoç sç ?
2. Œty Nþy tzÄy M®çõ QìÆ ÒìF| ?

Eç) ŒyYz ut®z T®z ŸÅŒ Nþç G𺠜çåY-ZÒ ÄçM®çõ ªõ uÂuQL @
<<F|ªçŒtçºy Nþç ¢þÂ>> NþÒçŒy Nþç ÌçºçæÆ uÂuQL @
F) GuYo Æ£t Ìz QçÂy \TÒ §uºL @
1. ÄÒ .................. ªõ ÂNþuäg®çå Nþçboç sç @ (\æT / ª{tçŒ)
2. Œty ªõ ..................... \ç uTºy @ (NìþÁÒçägy / ÂNþägy)
3. Œty Nþy tzÄy ................. Eç®y @ (Eætº / ¤çÒº)
4. tzÄy Œz GÌNþçz .................. NìþÁÒçuäg®çå tz të @ (LNþ / oyŒçõ)
5. F|ªçŒtçºy Nþç ¢þ ................... Òçzoç Ò{ @ (ªyeç / NþgìEç)

F|) ÌæNþz oçõ Nzþ Eç‡çº œº Æ£t uÂuQL @

Æç Æçª
Œç Eç ..........................
ª ..........................
‡ç Nþç ..........................
..........................
G) Äm| uÄXZzt Nþyu\L @
1. \æT : \½ + Eæ + T½ + E + ½ + E
2. NìþÁÒçägy : ............................................................
3. Eç‡çº : ............................................................
4. Ÿmçª : ............................................................
5. NþÒçŒy : ............................................................
ÌçoÄë Nþqç 41 F|ªçŒtçºy Nþç ¢þÂ
 §çÊçæÆ
E) Eæn®çqºy uÄu‡ Nzþ EŒìÌçº ŒyYz ut®z T®z Æ£t Nzþ Eç‡çº œº Yçº Æ£t ¤ŒçFL @
Gtç : ÂNþägÒçºç - ºçª - ªTº - ºªzÆ - ƺo
1. \æTÂ : ................, ................., ..................., ...................
2. Œty : ................., ................., ..................., ...................
3. tzÄy : ................, ................., ..................., ...................
4. ÌçzŒç : ................, ................., ..................., ...................
5. LNþ : ................, ................., ..................., ...................

Eç) œ®ç|®ÄçYy Æ£t uÂuQL @

1. \ : œçŒy, Œyº
2. \æTÂ : ...........................
3. ÂNþägy : ...........................
4. ªyeç : ........................... EçŒæt ª‡ìº Č œçŒy
5. QìÆ : ........................... Œyº gægç Nþ猌 Nþçe
ÌæoçzÊ ºÌyÂç
E) uÄÂçzª Æ£t uÂuQL @
1. ¤çÒº x Eætº
2. EçŒç x Eætº GeŒç
3. uTºŒç x ¤zF|ªçŒ œºç®ç
4. F|ªçŒ x
\çŒç
5. EœŒç x

ÌçoÄë Nþqç 42 F|ªçŒtçºy Nþç ¢þÂ

 Ìw\ŒçnªNþoç

(E) uYÞ Nþçz tzQNþº Zçzb-z Zçzbz Æ£t uÂuQL @

1. ÂägNþç 2. .................. 3. ................... 4. .................. 5. ...................

(Eç) œuº®çz\Œç Nþç®| @
NìþZ Œyuo ÄçM®çõ Nþç ÌæNþŒ Nþyu\L @
(F) EŒìÄçt Nþyu\L @
1. ÂNþägÒçºç ÂNþuäg®çå Nþçboç Ò{ @ ......................................................
2. \æT ªõ EŒzNþ \yÄ-\æoì ºÒoz Òø @ ......................................................
3. Œty ªõ ªZu®çå ºÒoy Òø @ ......................................................
4. ÌçzŒç ¤Òìo ªÒåTç Ò{ @ ......................................................
5. ¤ägçõ Nþçz Ÿmçª NþºŒç YçuÒL @ ......................................................

îçNþºmçæÆ

oçzoç ºçŒy u¤¨y tî‡

ÌçoÄë Nþqç 43 F|ªçŒtçºy Nþç ¢þÂ
 ÂNþägy ¤îjä ç ªçzº
(E) œuº§çÊç:
uNþÌy îuOþ, ËsçŒ, Tìm , §çÄ ®ç ÄËoì Nzþ Œçª Nþçz <<Ìærç>> NþÒoz Òø @
GtçÒºm:- ªçzҌ, ÂägNþç, ut¨y, œçŒy, ªz\ã , ‡ª| Eçut @
(Eç) uŒ©Œ uÂuQo ÄçM®çæz ªõ Ìærç Æ£tçõ Nþçz œÒYçŒNþº uÂuQL @
1. ̤ ‡ª| EXZz Òçzoz Òø @ ‡ª|
.............................
2. ª{tçŒ ªõ Vçzg
ä ç Ò{ @ .............................
3. tyœç Tçoy Ò{ @ .............................
4. Äz uÄ\®Äçägç ªõ ºÒoz Òø @ .............................
5. <<uÒæty>> ̺ §çÊç Ò{ @ .............................
(F) ŒyYz ut®z T®z ÄçM®çõ ªõ Ìærç Æ£tçõ Nþçz ºzQçæuNþo Nþyu\L @
1. ÄÒ \æT ªõ ÂNþuäg®çå Nþçboç sç @ ...................
2. Œty Nþy tzÄy \ Ìz ¤çÒº Eç®y @ ...................
3. ®Ò ªzºy NìþÁÒçägy ŒÒë Ò{ @ ...................
4. LNþ ÂNþägÒçºç Č ªõ T®ç @ ...................
5. tzÄy Nþçz GÌ œº t®ç Eç®y @ ...................
M®ç ªø ®Ò Nþº ÌNþoç / ÌNþoy Òîå? Òçå (Ö) ŒÒë (×)
1. œçe Nzþ ¤çºz ªõ ¤çoYyo Nþº ÌNþoç / ÌNþoy Òîå @
2. œçe Ìz Ìæ¤uæ ‡o ŸÅŒçõ Nzþ Gðº EœŒz Æ£tçõ ªõ
uÂQ ÌNþoç / ÌNþoy Òîå @
3. œçe Ìz Ìæ¤uæ ‡o ÄçM®çõ ªõ Ìærç Æ£tçõ Nþçz œÒYçŒ ÌNþoç / ÌNþoy Òîå @

E†®çœNþçõ NzþuÂL ÌîYŒç :

F|ªçŒtçºy Ìz Ìæ¤æu‡o NìþZ VbŒçEçõ Nþç Äm|Œ Nþyu\L @
ÌçoÄë Nþqç 44 F|ªçŒtçºy Nþç ¢þÂ
 6 œÞ-ÂzQŒ

ÌçzuYL - ¤çzuÂL

ŸÅŒ
1. uYÞ ªõ M®ç-M®ç utQçF| tz ºÒz Òø ?
2. œÞ M®çõ uÂQç \çoç Ò{ ?

EœŒy §çČçEçõ Nþçz tî̺çõ oNþ œÒìåYçŒz Nzþ uÂL œÞ uÂQoz Òø @ œÞçõ Ìz
ÌîYŒçLå uªÂoy Òø @

ÌçoÄë Nþqç 45 œÞ ÂzQŒ

 6. œÞ-ÂzQŒ
Zìcy œÞ ºçªçœìºª,
utŒçæNþ: 20.10.2021.
ÌzÄç ªõ,
ÈyªçŒ Ÿ‡çŒç†®çœNþ \y,
̺Nþçºy ªç†®uªNþ œçeÆçÂç,
ºçªçœìºª @
ªÒçzt®,
Ìçtº Ÿmçª @ ªø ÌçoÄë Nþqç Nþç ZçÞ Òîå @ ªì^z tçz utŒ Ìz ¤ìQçº Ò{ @ ªø E˜oç \çŒç YçÒoç
Òîå @ FÌ Nþçºm Ìz ªø œçeÆçÂç Eç ŒÒë ÌNþoç Òîå @ FÌuÂL ªì^z utŒçæNþ 20.10.2021 Ìz 22.10.2021
oNþ oyŒ utŒ Nþy Zìcy tzŒz Nþy Nwþœç Nþºõ @
‡‹®Äçt @
EçœNþç EçrçNþçºy ZçÞ,
1. Òª œÞ M®çõ uÂQoz Òø ? ÌìºzÆ,
NÀþªçæNþ-19,
ÌçoÄë Nþqç @
Æ£tçs| :
¤ìQçº = [ĺ Zìcy = EÄNþçÆ
ªÒçzt® = ªÒçÆ® Nwþœç = t®ç
EçrçNþçºy = uČªÀ Nþqç = ÄT|
ÈìoÂzQ :
Ÿ‡çŒç†®çœNþ EçrçNþçºy NÀþªçæNþ œçeÆçÂç ¤ìQçº

ÌìuŒL-¤çzuÂL
1. FÌ œÞ ªõ Nþç{Œ EËÄËs Ò{ ?
2. ÌìºzÆ Œz uNþoŒz utŒçõ Nþy Zìcy ªåçTy ?
3. ÌìºÆz uNþÌ Nþqç Nþç ZçÞ Ò{ ?

ÌçoÄë Nþqç 46 œÞ ÂzQŒ

 œuäjL
E) \çzgä y ¤ŒçFL :

1. E˜oçÂ

2. ZçÞ

3. œçeÆçÂç

4. Nþª

5. ZçÞç

Eç) œçe Nzþ Eç‡çº œº ÄçM®çõ Nzþ ÌÒy NÀþª Nþçz œÒYçŒNþº NÀþªÌæP®ç NþçzÉeNþ ªõ uÂuQL @
1. Zìcy tzŒz Nþy Nwþœç Nþºõ @ ( )
2. ªì^z tçz utŒçõ Ìz ¤ìQçº Ò{ @ ( )
3. ªø ÌçoÄyæ Nþqç Nþç ZçÞ Òîå @ ( 1 )
4. ªø E˜oç \çŒç YçÒoç Òîå @ ( )
5. ªø œçeÆçÂç ŒÒë Eç ÌNþoç @ ( )

F) ÌÒy Äo|Œy ÄçÂz Æ£t œº TçzÂç < > ¤ŒçFL @

1. ªÒçztç® ªÒçzt® ªÒçz®t ªçÒçzt®
2. Ÿç‡çŒç†®œNþ œ‡çŒç†®çœNþ œ‡Œç†®œNþ Ÿ‡çŒç†®çœNþ
3. Eç˜oç EçÌçœoç E˜oç EçÌçœçoçÂ
4. ‡Œ®çÄçt ‡‹®Äçt ‡ç‹®Äçt ‡‹®Äçtç
5. œçeÆçÂç œçeçÆçÂç œeÆçÂç œçeÆçÂ
ÌçoÄë Nþqç 47 œÞ ÂzQŒ
F|) ŒyYz ut®z T®z ÄçM®çõ ªõ uYÞçõ Ìz Ìæ¤uæ ‡o Æ£tçõ œº < > TçzÂç ¤ŒçFL @

ÂägNþç œÞ uÂQoç Ò{ @ ®Ò gçNþ Vº Ò{ @

E†®çuœNþç œçe œäjçoy Ò{æ @ ¤çÂNþ uYb½ey gçNþ ug£¤z ªõ gçÂoç Ò{ @

uÂuQL
E) ŒyYz ut®z T®z ŸÅŒçõ Nzþ Gðº Zçzb-z Zçzbz ÄçM®çõ ªõ uÂuQL @
1. ÌìºzÆ Œz uNþÌNþçz œÞ uÂQç ?
2. œÞ Nþç uÄÊ® M®ç Ò{ ?

Eç) ŒyYz ut®z T®z ŸÅŒ Nþç G𺠜çåY-ZÒ ÄçM®çõ ªõ uÂuQL @
Eçœ EœŒy ¤ÒŒ Nþy Æçty ªõ \çŒç YçÒoz Òø @ FÌuÂL oyŒ utŒ Nþy Zìcy ªçåToz ÒìL Ÿ‡çŒç†®çœNþ
Nzþ Œçª œº œÞ uÂuQL @
F) GuYo Æ£t Ìz QçÂy \TÒ §uºL @
1. ÌìºÆz ÌçoÄë Nþqç ªõ œäjoç Ò{ @ (oy̺y / ÌçoÄë)
2. ªì^z tçz utŒ Ìz ..... Ò{ @ (¤ìQçº / Ò{\ç)
3. ªø ............. \çŒç YçÒoç Òîå @ (ªæutº / E˜oçÂ)
4. ªø ........ ŒÒë Eç ÌNþoç @ (Vº / œçeÆçÂç)
5. ªì^z ....... utŒ Nþy Zìcy tyu\L @ (Ìço / oyŒ)

ÌçoÄë Nþqç 48 œÞ ÂzQŒ

F|) uYÞ tzQ Nþº œçe Ìæ¤æ‡y ÄçM® uÂuQL @

gçuNþ®ç œÞ Âçoç Ò{ @
...................................... ......................................

...................................... ......................................
G) œÞ Nzþ Ÿç¿œ Nzþ EŒìÌçº ŒyYz ut®z T®z Æ£tçõ Nþçz GŒNzþ ÌÒy ËsçŒ œº uÂuQL @
· EçœNþç EçrçNþçºy · ÌzÄç ªõ · œoç · ËsçŒ
· uÄÊ® · ‡‹®Äçt · ªÒçzt® · utŒçæNþ

ÌçoÄë Nþqç 49 œÞ ÂzQŒ

H) Äm| uÄXZzt Nþyu\L @
1. Zìbb½ y : Z½ + G + b½ + b + F|
2. œÞ :
3. ªÒçzt® :
4. Ÿ‡çŒç†®çœNþ :
5. Nwþœç :

§çÊçæÆ
E) Eæn®çqºy uÄu‡ Nzþ EŒìÌçº ŒyYz ut®z T®z Æ£t Nzþ Eç‡çº œº Yçº Æ£t ¤ŒçFL @
1. Ÿ‡çŒç†®çœNþ Nþª ªŒ ŒªËNþçº ºÌ
2. ªÒçzt® ......... ......... ......... .........
3. ̺Nþçº ......... ......... ......... .........
4. E˜oç ......... ......... ......... .........
5. œçeÆçÂç ......... ......... ......... .........

Eç) œ®ç|®ÄçYy Æ£t uÂuQL @

(Nþ»mç, t®ç, EçrçœçÂNþ, t\ç|, ÄT|, uous, oçºyQ, EÄNþçÆ, uÄÈçª, uČªÀ)
1. EçrçNþçºy - uČªÀ, EçrçœçÂNþ
2. Nþqç -
3. utŒçæNþ -
4. Nwþœç -
5. Zìb½by -
F) uÄÂçzª Æ£t uÂuQL @
1. ̺Nþçºy × T{º ̺Nþçºy
2. ºço × __________ T{º ̺Nþçºy
3. EçŒç × __________ EÄrç tzŒç
4. Eçrç × __________ utŒ \çŒç
Gg΍
5. ÂzŒç × __________
ÌçoÄë Nþqç 50 œÞ ÂzQŒ
 Ìw\ŒçnªNþoç

E) uYÞ tzQNþº ÄçM® uÂuQL @

...........................................................................................

...........................................................................................

...........................................................................................

...........................................................................................

...........................................................................................

Eç) œuº®çz\Œç Nþç®|

œÞ Nzþ uÄu§‘ç ¿œçõ Nþçz Nþqç ªõ utQçFL @
F) EŒìÄçt Nþyu\L@
1. ZçÞ Qo uÂQoç Ò{ @ ......................................................................................................
2. Òªçºy œçeÆçÂç ªõ tyÄçº-œuÞNþç Ò{ @ .............................................................................
3. Òª ̤ Tyo Tçoz Òø @ ..................................................................................................
4. Òªçºz Vº Nzþ œçÌ gçNþVº Ò{ @ ......................................................................................
5. gçuNþ®ç uYb½ey Âçoç Ò{ @ ..............................................................................................

ÌçoÄë Nþqç 51 œÞ ÂzQŒ

 îçNþºmçæÆ

Vçzgä ç Vçzgä z

uNþoç¤ uNþoç¤õ

NzþÂç NzþÂz

Âoç ÂoçLå

Nþª Nþªõ

Æ£t Nzþ u\Ì ¿œ Ìz LNþ ®ç EŒzNþ Nþç ¤çz‡ Òçzoç Òçz, GÌz <<ÄYŒ>> NþÒoz Ò{æ @
u\Ì Æ£t Ìz LNþ Nþç ¤çz‡ Òçzoç Ò{ GÌz <<LNþ ÄYŒ>> NþÒoz Òø @
u\Ì Æ£t Ìz tçz ®ç tçz Ìz Eu‡Nþ Nþç ¤çz‡ Òçzoç Ò{ GÌz <<¤Òì ÄYŒ>> NþÒoz Òø @

E) uŒ©Œ uÂuQo TùçæÆ ªõ ¤Òì ÄYŒ Æ£tçõ Nþçz ºzQçæuNþo Nþyu\L @

Òª ÌçoÄë Nþqç Nzþ ZçÞ Òø @ Òªçºy œçeÆçÂç ªõ ZçÞçLå Eç{º ZçÞ œäjoz Òø @ Òªçºy œçeÆçÂç
ªõ tÌ NþqçLå Òø @ ÂäguNþ®åç Eç{º ÂägNzþ ª{tçŒ ªõ QzÂoz Òø @ TÀsæ ç® ªõ NþF| ŸNþçº Nþy œìËoNõþ Òø @

ÌçoÄë Nþqç 52 œÞ ÂzQŒ

Eç) ŒyYz ty T®y oçuÂNþç Nzþ Eç‡çº œº Yçº - œçåY ÄçM® uÂuQL @
ªø
Òª
oìª QzÂoç Òîå @
Eçœ ¢ìþb¤ç} QzÂoz Ò{ @
®Ò QzÂoy Òø @
ÄÒ Òçz @
®z
Äz
Gtç:- E) ªø ¢ìþb¤ç} QzÂoç Òîå @ (LNþÄYŒ)
Eç) Òª ¢ìþb¤ç} QzÂoz Òø @ (¤ÒìÄYŒ)
1. E) ............................ 2. E) .....................................
Eç) ........................... Eç) ....................................
3. E) ............................ 4. E) .....................................
Eç) ............................ Eç) ....................................

M®ç ªø ®Ò Nþº ÌNþoç / ÌNþoy Òîå? Òçå (Ö) ŒÒë (×)

1. œçe Nzþ ¤çºz ªõ ¤çoYyo Nþº ÌNþoç / ÌNþoy Òîå @
2. œÞ ºYŒç Nzþ ¤çºz ªõ EœŒz Æ£tçõ ªõ ¤oç ÌNþoç / ÌNþoy Òîå @
3. Zìbb
½ y œÞ uÂQ ÌNþoç / ÌNþoy Òîå @
E†®çœNþçõ NzþuÂL ÌîYŒç :
œÞ Nzþ uÄuć ŸNþçºçõ Nzþ ¤çºz ªõ \çŒNþçºy tyu\L @

ÌçoÄë Nþqç 53 œÞ ÂzQŒ

 Academic standards / Learning Outcomes
Æ{uqNþ ªçœtæg / ÌyQŒz Nþy ÌæŸçu›o
1. Ì쌌ç-¤çzŒç:-
* ÌìŒNþº \çŒy ÒìF| ¤çoõ ŸNþb NþºŒç @
* ÌìŒz ÒìL EæÆçõ Nzþ ¤çºz ªõ Nþç{Œ? M®ç? NþÒåç? \{Ìz ŸÅŒçõ Nzþ Gðº tzŒç?
* ÌîYŒçLå ÌìŒNþº Es|-TÀÒm NþºNzþ GÌy Nzþ EŒìÌçº Nþº ÌNþŒç @
* ÌìŒoz ̪® Æ£tçõ Nzþ GXYçºm §ztçõ Nþçz œÒY猌ç @
* \çŒz ÒìL Eç{º tzQz ÒìL uÄÊ®çõ Nzþ ¤çºz ªõ ËÄoæÞoç Ìz ¤çz ÌNþŒç @
* uYÞçõ Nzþ Eç‡çº œº ¤çz ÌNþŒç Nþç{Œ Ò{? M®ç Òçz ºÒç Ò{? M®ç Nþº ºÒz Òø? \{Ìz uÄÊ®çõ Nzþ
¤çºz ªõ ¤çz ÌNþŒç @
* uûnÄçqº Eç{º Ìæ®ìOþçqºçõ Nþçz ˜Éb ¿œ Ìz G€ççºm Nþº ÌNþŒç @
2. ϊj΍:-
* Tyo Eç{º NþuÄoçEçõ ªõ ÄçM®çõ Nþçz œÒYçŒ ÌNþŒç @
* ut®z T®z uÄÊ®çõ ªõ uûnÄçqº Eç{º Ìæ®ìMoçqºçæz Nþçz œÒYçŒ ÌNþŒç @
* ÄçM®çõ Nþçz œäjoz ̪® Æ£tçõ Nþç GXYçºm ˜Éb ¿œ Ìz Òçz ÌNþŒç @
* uYÞçõ Ìz ÌÒy Æ£t \çzäg ÌNþŒç @
* œçe œäjNþº Es| TÀÒm Nþº ÌNþŒç @
3. uÂQŒç:-
* Zçzbz-Zçzbz ÄçM®çõ ªõ ŸÅŒçõ Nzþ Gðº uÂQ ÌNþŒç @
* ÌæNzþoçõ Nzþ Eç‡çº œº Æ£t ¤Œç ÌNþŒç @
* Äm| uÄXZzt Nþº ÌNþŒç @
* EœŒz Æ£tçõ ªõ œçe Nþç ÌçºçæÆ uÂQ ÌNþŒç @
4. Ìw\ŒçnªNþoç / §çÊçæÆ:
* Tyo Eç{º NþuÄoçEçõ Nþçz ® Nzþ EŒìÌçº TçŒç @
* uYÞ tzQNþº Æ£t uÂQŒç @
* Zçzbz-Zçzbz ÄçM®çõ Nþçz EœŒy §çÊç ªõ EŒìÄçt NþºŒç @
* Æ£t NþçzÆ Nþç Gœ®çzT Nþºoz ÒìL Æ£tçs| Eç{º œ®ç|®ÄçYy Æ£tçõ Nþçz E†®®Œ NþºŒç @
* Eæn®çqºy uÄu‡ Ìz Œ®z Æ£t ¤ŒçŒç @
5. îçNþºmçæÆ
* îçNþºmçÆçõ Nþç rçŒ Ÿç›o NþºŒç @ (Ìæ®ìMoçqº, uûnÄçqº, ºz¢þ, Ìærç, ÄYŒ, uÂæT,
ÌÄ|Œçª, uÄÆzÊm, uNÀþ®ç, uNÀþ®ç uÄÆzÊm)
* îçNþºm Nzþ uŒ®ªçõ Nþçz ˜Éb ¿œ Ìz œÒY猌ç, Ìæt§ç|ŒìÌçº Ã®çNþºm tçzÊçõ Nzþ u¤Œç uÂQ
ÌNþŒç @
ÌçoÄë Nþqç 54 œÞ ÂzQŒ
 Æ£tNþçzÆ
EXZç = eT+º, good ‡ìŒ R ©qeT>·T³, zeal, tune up
EŒìNþºm = nqT¿£]+#á&+ƒ , imitation †Ä\ç R CÉ+&†, flag
E˜oç R €dŸT|ŸçÜ, hospital ‡‹®Äçt R <óŠq«y<ŠeTT\T, thanks
EçŒæt R dŸ+ÔÃwŸeTT, happy uŒætç R n|Ÿy<ŠeTT, blame
EçœÌ ªõ R ÿ¿£]¿=¿£sTÁ , each other uŒn® R ç|ŸÜsÃE, regularly
Eç®çz\Œ R “sÁÇVŸ²D, organize uŒTŒç R $T+>·&+ƒ , swallow
EçrçNþçºy R $<ój û Tá T&ƒT, obedient œæQ R ‡¿£, feather.
F|É®ç| R ndŸÖjáT, jealous Œçoç R dŸ+‹+<óeŠ TT, relationship
F|ªçŒtçºy R “C²sTTr, honesty. œÒçäg R |ŸsÇÁ ÔáeTT, mountain
GnÌÄ R –ÔáàeeTT, celebration œ®|bNþ R jáÖçÜÅ£”&ƒT, tourist
GªÀ R ejáTdŸT, age œs R eÖsÁeZ TT, <‘], path, road
Nþç{Eç R ¿±¿ì, crow Ÿm R ç|ŸÜÈã, pledge
Nþºy¤ R <Š>sZ· ,Á close Ÿ‡çŒç†®çœNþR ç|Ÿ<‘ó HÃbÍ<ó‘«jáTT&ƒT,
NîþtŒç R <ŠTeTTÅ£”³, bounce, jump headmaster
Nþtª R n&ƒT>·T, step œÞ R –Ôásï +Á , letter
uNþŒçºç R ÿ&ƒT,¦ rsÁeTT, bank, coast ¢þÒºçŒç R m>·TsÁyj û Tá T³, hoist
Nwþœç R <ŠjTá , mercy ¤çå̺ì y R |¾\¢qç>Ã$, flute
Nþqç R Ôás>Á Ü · , class room ¤ìQ
ã çº R ÈÇsÁeTT, fever.
NÀþªçæNþ R ç¿£eTdŸ+K«, roll number §î R Ôá|ðŸ , bõsÁbͳT, mistake
YìºçŒç R <=+>·*+#áT³, steal §õb R ¿±qT¿£, gift
YçõY R eTTÅ£”Ø, beak ªçŒŒç R n+^¿£]+#áT³, to accept
YäjçŒç R m¿ìØ+#áT³, lift ªÒçzt® R njáÖ«, sir
ZyŒŒç R ý²¿ÃØe&ƒ+, snatch ÂNþägÒçºç R ¿£f\¼É T ¿=fñy¼ &ƒT, woodcutter
Zìb½by R ™d\eÚ, leave, holiday ÆyVÀ R yî+³Hû, immediately
ZçÞ R $<‘«]œ, student ÆçŒ R >=|ŸÎ<Šq+, magnificance
\æT R n&ƒ$, forest ÌtçYçº R dŸçÔáÎ|ŸesÁqï , gentleness
^îe R n‹<ŠeÆ TT, lie ÌzÄç R de, service
n®çT R Ԑ«>·eTT, sacrifice ÌæËNwþuo R dŸ+dŸØÜ, culture
Qçz\ã R yî<TŠ Å£”, search ̺Nþçº R ç|ŸuT„ó ÔáÇeTT, government
n®ç{Òçº R |Ÿ+&ƒT>·, festival ÒçzuÆ®çº R Ôî*yîqÕ , brilliant
oçNþo R Xø¿,ïì stamina uÒÂçŒç R ¿£~*+#á&+ƒ , shakeup
tìT|ìm R <ŠTsÁTD Z eTT, bad quality uÒ©ªo R <ósÕî «Á eTT, daring
tîº R <ŠÖsÁeTT, far rçŒ R C²ãqeTT, knowldge
utªçT R yîT<Š&Tƒ , brain
t R ȳT¼, team.

ÌçoÄë Nþqç 55 œÞ ÂzQŒ

ÂÒº - 2
ÌzuªËbº - 2
 ÌzuªËbº-2
M®ç...NþÒçå ?
NÀþ.Ìæ. œçe Nþç Œçª uÄ‡ç ªçÒ œwÉe Ìæ.
7. Nþçz®Â NþuÄoç ŒÄ椺 58

8. EçEçz uҋty ÌyQõ ÌæÄçt utÌ椺þ 67

9. ÌçÒÌy ¤çÂNþ NþÒçŒy utÌ椺þ 77

10. Nþ¤yº Nþy Äçmy NþuÄoç \ŒÄºy 85

11. Ì¢þÂoç Nþç ªæÞ NþÒçŒy ¢þºÄºy 94

12. NþçõgçœÁÂy Nþy ®çÞç ®çÞç Äm|Œ ªçY| 102

 Nþçz®Â
7

NþÄu®Þy : Èyªoy Ìì§üç Nìþªçºy Yç{ÒçŒ

ÌçzuYL - ¤çzuÂL 1904 - 1948

ŸÅŒ
1. uYÞ ªõ M®ç-M®ç utQçF| tz ºÒz Òø?
2. Eç{ºo M®ç Nþº ºÒy Ò{ ?

ÄÌæo J oì ªõ Ìî®çzt| ® Nzþ ̪® ŸNwþuo Nþy Ììtæ ºoç tzQŒz Âç®Nþ Òçzoy Ò{ @
FÌ J oì ªõ Òª Nþçz®Â Nþy NîþNþ ÌìŒoz Òø @ E¤ Òª FÌ œçe ªõ Nþçz®Â Nzþ ¤çºz
ªõ œjõTz @

ÌçoÄë Nþqç 58 Nþçz®Â

 7. Nþçz®Â
tzQçz Nþçz®Â NþçÂy Ò{ œº
ªyey Ò{ FÌNþy ¤çzÂy @
F̌z Òy oçz NîþNþ NîþNþ Nþº
Eçªçõ ªõ uªÈy VçzÂy @

Nþçz®Â Nþçz®Â ÌY ¤oÂçŒç

M®ç ÌætÆz ç ÂçF| Òçz @
¤Òìo utŒçõ Nzþ ¤çt Eç\ u¢þº
FÌ gçÂy œº EçF| Òçz @@

M®ç Tçoy Òçz? uNþÌz ¤ìÂçoy...

¤oÂç tçz Nþçz®Â ºçŒy @
›®çÌy ‡ºoy tzQ ªåçToy
Òçz M®ç ªzVçõ Ìz œçŒy ?

1. NìþZ œuq®çõ Nzþ Œçª ¤oçFL @

2. ÄÊç| Nþy ¤îåtõ NþÒåç Ìz uTºoy Òø ?

œçe Nþç ÌçºçæÆ

Nþçz®Â NþçÂy Òçzoy Ò{ @ GÌNþy EçÄçã\ ªyey Òçzoy Ò{ @ GÌNþy NîþNþ Eçªçõ ªõ uªÈy \{Ìy
uªeçÌ VçzÂoy Ò{ @ Nþçz®Â ›®çÌy ‡ºoy Nzþ uÂL ªzVçõ Ìz œçŒy ªåçT ºÒy Ò{ @ ÄÒ EœŒç ÌætzÆ
ÂzNþº ¤Òìo utŒçõ Nzþ ¤çt gçÂy œº Eç®y Ò{ @ NþuÄoç Nþç ÌçºçæÆ ®Ò Ò{ uNþ ª‡ìº ¤çzŒz Ìz
Òº \TÒ Eçtº uªÂoç Ò{ @

ÌçoÄë Nþqç 59 Nþçz®Â

Æ£tçs| :
1. ¤çzÂy = Äçmy 2. NîþNþŒç = NìþÒî-NìþÒî EçÄç\ NþºŒç
3. uªÈy = uªÌºy 4. VçzŒç = uªÂçŒç
5. ÌætÆz ç = ̪çYçº 6. ªzV = ¤çtÂ
7. gçÂy = ÆçQç 8. ‡ºoy = \ªyŒ
ÈìoÂzQ :
Nþçz®Â Eçª uªÈy ‡ºoy ªzV

ÌìuŒL-¤çzuÂL
1. FÌ œçe ªõ uNþÌNzþ ¤çºz ªõ ¤oç®ç T®ç Ò{ ?
2. Nþçz®Â Nþy ¤çzÂy N{þÌy Òçzoy Ò{ ?
3. Nþçz®Â uNþÌÌz œçŒy ªåçToy Ò{ ?

œuäjL
E) ÌÒy \çzgä y ¤ŒçFL @
1. ¤çzÂy (Nþ) ¤çtÂ

2. uªÈy (Q) ÆçQç

3. ªzV (T) ̪çYçº

4. gçÂy (V) uªÌºy

5. ÌætzÆ (g) Äçmy

ÌçoÄë Nþqç 60 Nþçz®Â

Eç) œçe ªõ ÄçM®çõ Nzþ ÌÒy NÀþª Nþçz œÒYçŒNþº NÀþª ÌæP®ç NþçzÉeNþ ªõ uÂuQL @
1. Òçz M®ç ªzVçõ Ìz œçŒy ? ( )
2. Nþçz®Â, Nþçz®Â ÌY ¤oÂçŒç ( )
3. Eçªçõ ªõ uªÈy VçzÂy ( )
4. tzQçz Nþçz®Â NþçÂy Ò{ œº ( 1 )
5. ¤oÂç tçz Nþçz®Â ºçŒy ( )
F) ÌÒy Äo|Œy ÄçÂz Æ£tçõ œº TçzÂç < > ¤ŒçFL @
1. Nþçz®Â Qçz®Â Nþçz®ç Nþçz®Ây
2. Eª Eçª Eçªç Eªç
3. ÌZ ÌYç ÌY ÆY
4. ¤Òìo §Òìo ¤Òîo ¤çÒìo
5. tºoy ‡ºoy ‡çºoy ‡ºuo

F|) uYÞçõ Ìz Ìæ¤æu‡o Æ£tçõ œº TçzÂç < > ¤ŒçFL @

1. œzgä œº Nþçz®Â Ò{ @

2. ÄÒ Vº Ò{ @

3. ÄÒ Ìîº\ Ò{ @

4. ÄÒ Eçª Nþç œzäg Ò{ @

5. ÄÒ gçÂy Ò{ @

ÌçoÄë Nþqç 61 Nþçz®Â

 uÂuQL
E) ŒyYz utL TL ŸÅŒçõ Nzþ Gðº Zçzb-z Zçzbz ÄçM®çõ ªõ uÂuQL @
1. Nþçz®Â Nþy ¤çzÂy N{þÌy Ò{ ?
2. Eçªçõ ªõ uªÈy uNþ̌z §ºy ?
3. Nþçz®Â Tçoz ÒìL uNþÌz ¤ìÂç ºÒy Ò{ ? M®çõ ?

Eç) ŒyYz ut®z T®z ŸÅŒ Nþç G𺠜çåY-ZÒ ÄçM®çõ ªõ uÂuQL @
<<Nþçz®Â>> NþuÄoç Nþç ÌçºçæÆ EœŒz Æ£tçõ ªõ uÂuQL @

F) GuYo Æ£t Ìz QçÂy \TÒ §uºL @

1. Nþçz®Â Nþç ºæT NþçÂç Ò{ @ (NþçÂç / Ì¢zþt)
2. Nþçz®Â Nþy ¤çzÂy .......... Ò{ @ (NþägÄç / ªyey)
3. Nþçz®Â Œz EœŒy NîþNþ Ìz ..... ªõ uªÈy VçzÂy Ò{ @ (Eçªçõ / Eª¿t)
4. ›®çÌy ‡ºoy Nzþ uÂL ..... Ìz œçŒy ªåçToy Ò{ @ (Ìîº\ / ªzVçõ)
5. Nþçz®Â, Nþçz®Â ..... ¤oÂçŒç @ (ÌY / ^îe)

F|) ÌæNþz oçz Nzþ Eç‡çº ÄçM® uÂuQL @

gçÂy 1. Nþçz®Â NîþNþoy Ò{ @

2. ............................................................
NþçÂy Nþçz®Â ªyey 3. ............................................................
4. ............................................................
NîþNþoy
5. ............................................................

ÌçoÄë Nþqç 62 Nþçz®Â

G) Äm| uÄXZzt Nþyu\L @
1. Nþçz®Â : Nþ½ + Eçz + ®½ + E + ½ + E
2. uªÈy : ....................................................
3. gçÂy : ....................................................
4. ›®çÌç : ....................................................
5. ªzV : ....................................................

§çÊçæÆ
E) Eæn®çqºy uÄu‡ Nzþ EŒìÌçº ŒyYz ut®z T®z Æ£t Nzþ Eç‡çº œº Yçº Æ£t ¤ŒçFL @
1. Nþçz®Â - Âoç - oçÂç - Âç\ - \Â
2. Eçª - ....................................................
3. Eç\ - ....................................................
4. ºçŒy - ....................................................
5. ªzV - ....................................................

Eç) œ®ç|®ÄçYy Æ£t uÂuQL @

1. ÌY - Ìn®, ®sçs|

2. TçŒç - ....................
3. ªåç - ....................
Tyo, oºçŒç, \ŒŒy,
4. Ìtç - .................... ªçoç, ÒªzÆç, ÌÄ|tç,
5. ÌætÆz - .................... Ìn®, ®sçs|, ÄçËouÄNþoç
Q
ã ¤º, ̪çYçº,

ÌçoÄë Nþqç 63 Nþçz®Â

F) uÄÂçzª Æ£t uÂuQL @ 
Zçzbç Nþª Ìã¢zþt ^îe LNþ \çzº Ìz
1. Ů窜b NþçÂç Ò{ @ Ìã¢zþt
2. ¤çT ªõ EŒzNþ œzgä Òø @ .....................
3. Ìtç ÌY ¤çzŒç YçuÒL @ .....................
4. ¤çT ªõ ¤Òìo œzäg Òø @ .....................
5. Òªçºz Vº Nþç EçåTŒ ¤Òìo ¤ägç Ò{ @ .....................

Ìw\ŒçnªNþoç

(E) uYÞ tzQNþº ÄçM® uÂuQL @

1. ....................................................................................

2. ....................................................................................

3. ....................................................................................

4. ....................................................................................

(Eç) œuº®çz\Œç Nþç®|

1. NìþZ œÆì-œuq®çõ Nzþ uYÞ FNþb½eç NþºNzþ Nþqç ªõ utQçFL @

ÌçoÄë Nþqç 64 Nþçz®Â

(F) EŒìÄçt Nþyu\L @
1. Eçª ªyeç Òçzoç Ò{ @
2. ¤€ççõ Nþçz uªeçF| œÌæt Ò{ @
3. œo^äg ªõ œðz uTºoz Òø @
4. ‡ºoy Òªçºy ªçoç Ò{ @
5. œçŒy Ìz ›®çÌ ¤ì^oy Ò{ @

îçNþºmçæÆ
(E) ŒyYz utL TL ÄçM®çõ ªõ ºzQçæuNþo Æ£t ÌÄ|Œçª NþÒÂçoz Òø @

ªø œäjoç Òîå @

Òª œäjoz Òø @

®Ò ¢îþ Ò{ @

®z ¢þÂ Òø @

ÄÒ ¢þÂ Qçoç Ò{ @

ÌçoÄë Nþqç 65 Nþçz®Â

ÌÄ|Œçª œuº§çÊç:
Ìærç Nzþ ¤tÂz ªõ Ÿ®çzT uNþ®z \çŒz ÄçÂz Æ£tçõ Nþçz <<ÌÄ|Œçª>> NþÒoz Òø @
\{Ìz: ªø, Òª, oî, oìª, Eçœ, ®Ò, ÄÒ, ®z, Äz, M®ç, Nþç{Œ, EœŒç...Eçut @
E) NþuÄoç œäjNþº ÌÄ|Œçª Æ£t ºzQçæuNþo Nþyu\L @
Eç) ŒyYz ut®z T®z ÄçM®çõ ªõ Ìz ÌÄ|Œçªçõ Nþçz œÒYçŒNþº uÂuQL @
1. ÄÒ Nþçz®Â Ò{@ ÄÒ
...................
2. ®Ò Eçª Nþç œzäg Ò{ @ ...................
3. Eçœ Eçª QçFL @ ...................
4. Nþç{Œ TçŒç Tç ºÒç Ò{ ? ...................
5. ªø Tyo Tçoç Òîå @ ...................

M®ç ªø ®z Nþº ÌNþoç / ÌNþoy Òîå? Òçå (Ö) ŒÒë (×)

1. NþuÄoç Nzþ ¤çºz ªõ ¤çoYyo Nþº ÌNþoç / ÌNþoy Òîå @
2. NþuÄoç Ìz Ìæ¤æu‡o ŸÅŒçõ Nzþ Gðº EœŒz Æ£tçõ ªõ uÂQ
ÌNþoç / ÌNþoy Òîå @
3. Nþçz®Â œçe œj ÌNþoç / ÌNþoy Òîå @
4. ÄçM®çõ ªõ ÌÄ|Œçªçõ Nþçz œÒYçŒ ÌNþoç / ÌNþoy Òîå @

E†®çœNþçõ NzþuÂL ÌîYŒç :

Ìì§üç Nìþªçºy Yç{ÒçŒ \y Nþy NìþZ E‹® NþuÄoçLå œäjNþº Nþqç ªõ ÌìŒçFL @

ÌçoÄë Nþqç 66 Nþçz®Â

 8 EçEçz uÒæty ÌyQõ

ÌçzuYL - ¤çzuÂL

ŸÅŒ
1. uYÞ ªõ M®ç M®ç utQçF| tz ºÒz Òø ?
2. ¤€çz M®ç Nþº ºÒz Òø ?

§çºo ªõ EÂT - EÂT §çÊçLå ¤çzÂy \çoy Òø @ uÒæty Òªçºy ÌæœNþ| §çÊç Eç{º ºç\
§çÊç Ò{ @ ®Ò ̺ §çÊç Ò{ @ FÌz ÌyQŒç Òªçºç Nþo|î Ò{ @ FÌ œçe ªõ uҋty ªõ
uÂæT Eç{º ÄYŒ Nzþ ¤çºz ªõ tçz ¤€çz ¤çoYyo Nþºoz Òø @

ÌçoÄë Nþqç 67 EçEçz uÒæty ÌyQõ

 8. EçEçz uÒæty ÌyQõ

ºç\î Eç{º ºªç tçzŒçõ LNþ Òy Nþqç Nzþ ZçÞ Òø @ ºç\î œçeÆçÂç ªõ Œ®ç Ò{ @ tçzŒçõ Nþqç ªõ ¤çoYyo
Nþºoz Òø @
ºç\î : ªø ºç\î Òîå @
1. ªçow§çÊç ¤çzŒz ªõ EXZy ÂToy Ò{ @ M®çõ?
ºªç : ªø ºªç Òîå @ 2. Òªõ uÒæty M®çõ ÌyQŒy YçuÒL ?
ºªç : ºç\î ! oì©Òçºy ªçow§çÊç M®ç Ò{ ?
ºç\î : ªzºç ªçow§çÊç ozÂìTì Ò{ @
ºªç : (ÒåÌoz ÒìL ) <ªzºç> ŒÒë <ªzºy> NþÒçz @ ªzºy ªçow§çÊç uÒæty Ò{ @ <§çÊç> ËÞy uÂæT Æ£t Ò{ @
ºç\î : ºªç ! Òªõ uÒæty Nþç{Œ œäjçoz Òø ?
ºªç : ̺Âç \y Òªõ uÒæty œäjçoy Òø @
ºç\î : Òçå ! Äz ËÞy Òø FÌuÂL o쪌z NþÒç - <<œäjçoy Òø>>, <<œäjçoç Ò{>> ŒÒë @
ºªç : oìª §y E¤ uҋty îçNþºm EXZy oºÒ ̪^Œz ÂTz Òçz @
ºç\î : ÄÒçå tzQçz @ ª{tçŒ ªõ NþF| Vçzägç Ò{ @
ºªç : ºç\î LNþ ŒÒë @ NþF| Vçzägz Òø @
LNþ Ìz [®çtç ÒçzŒz œº ¤ÒìÄYŒ ªõ <Vçzägç> ŒÒë, <Vçzägz> NþҌç YçuÒL Eç{º <Ò{> ŒÒë <Òø> NþҌç
YçuÒL @
ºç\î : ºªç \y @ EçœNþy uÒæty ¤Òìo EXZy Ò{ @ EçœNzþ Ìçs ºÒ Nþº ªø §y \Áty EXZy uÒæty ªõ
¤çz ÌNîþåTç @ (ºªç Nþçz ¤Òìo ›®çÌ ÂTy)
ºªç : ªì^z œçŒy œyŒç Ò{ @
ºç\î : ÂzuNþŒ ªì^z ƺ¤o œyŒç Ò{ @
ºªç : EXZç @ YÂçz, tçzŒçõ YÂõTz @
ºç\î : oì©Òçºy Vº NþÒçå Ò{ ?
ÌçoÄë Nþqç 68 EçEçz uÒæty ÌyQõ
ºªç :
<oì©Òçºy> ŒÒë, <oì©Òçºç> NþÒçz @
ºç\î :
Eºz! TÂoy Òçz T®y @ Vº œìuÁÂæT Ò{ Œ ?
ºªç :
oìª ªzºç ¤ço ÌìŒçz @
ºç\î :
Eºz, FÌ ¤çº oìª TÂo N{þÌz ¤çzÂy ?
<ªzºç ¤ço> ŒÒë, <ªzºy ¤ço> NþҌç YçuÒL Œ ?
ºªç : Òçå ! - Òçå ! ªø TÂo ¤çzÂy @
(uҋty ªõ ¤çoYyo Nþºoz ºÒŒz Ìz TÂuo®çå Ì쇺 \çLåTy EXZy uҋty ¤çz ÌNõþTz @)
ºç\î : Òçå, ÌÒy Ò{ @ E¤ YÂõ @

œçe Nþç ÌçºçæÆ

FÌ œçe ªõ uÒæty ªõ ¤ço Nþºoz ̪® uÂæT Eç{º ÄYŒ Nzþ Ÿ®çzT ªõ ÒçzŒzÄçÂy TÂuo®çõ
Nþçz Ìì‡çºŒz Nþç Ÿ®nŒ uNþ®ç T®ç Ò{ @ FÌ œçe ªõ Íçy uÂæT Eç{º œìu¨æT Æ£tçõ Nzþ ¤çºz ªõ
¤oç®ç T®ç Ò{ @ ®Ò ˜Éb uNþ®ç T®ç Ò{ uNþ ªzºç - ªzºy, oì©Òçºç - oì©Òçºy \{Ìz Æ£tçõ Nþç
Ÿ®çzT Nþ¤, N{þÌz NþºŒç Ò{ @ FÌy oºÒ FÌ œçe ªõ LNþ ÄYŒ Eç{º ¤Òì ÄYŒ Nzþ Ÿ®çzT
Nzþ ¤çºz ªõ ¤oç®ç T®ç Ò{ @

Æ£tçs| :
̺ = EçÌçŒ Vº = ªNþçŒ
Vçzägç = LNþ \çŒÄº TÂoy = §îÂ
ª{tçŒ = QzÂNîþt Nþy \TÒ ¤çÂNþ = ÂägNþç
Nþqç = ÄT| ËÞy = Eç{ºo
ÈìoÂzQ :
Nþçz®Â Eçª uªÈy ‡ºoy ªzV

ÌìuŒL-¤çzuÂL
1. œçe ªõ uÒæty ¤çzŒz ªõ Nþç{Œ TÂuo®çå Nþº ºÒç Ò{ ?
2. ºç\î Eç{º ºªç NþÒçå uªÂoz Òø ?
3. ºªç Nþy ªçow§çÊç M®ç Ò{ ?
ÌçoÄë Nþqç 69 EçEçz uÒæty ÌyQõ
 œuäjL

E) \çzgä y ¤ŒçFL :

1. ªçoç

2. uNþoç¤

3.
ƺ¤o

4.
ÂägNþç

5. Vçzägç

Eç) œçe ªõ ÄçM®çõ Nzþ ÌÒy NÀþª Nþçz œÒYçŒ Nþº NÀþª ÌæP®ç NþçzÉeNþ ªõ uÂuQL @
1. ºªç, Òªõ uÒæty Nþç{Œ œäjçoz Òø ? ( )
2. ª{tçŒ ªõ Vçzägç Ò{ @ ( )
3. ªzºy ªçow§çÊç uÒæty Ò{ @ ( )
4. ºç\î œçeÆçÂç Nþç Œ®ç ZçÞ Ò{ @ ( 1 )
5. ÂzuNþŒ ªì^z ƺ¤o œyŒç Ò{ @ ( )

ÌçoÄë Nþqç 70 EçEçz uÒæty ÌyQõ

F) ÌÒy Äo|Œy ÄçÂz Æ£tçõ œº TçzÂç < > ¤ŒçFL @
1. E) NþçzŒ Eç) Nþç{Œ F) NþçGŒ F|) NþçzGŒ
2. E) ªtçŒ Eç) ªçtçŒ F) ªtçŒç F|) ª{tçŒ
3. E) E€çç Eç) E€çy F) EXZç F|) EçYç
4. E) ‡‹®Äçt Eç) ‡uŒ®Äçt F) ‡ŒçÃ®ç‡ F|) ‡ŒçÄçt
5. E) ¤oYyo Eç) ¤çouYo F) ¤çoYyo F|) ¤oçuYo

F|) uYÞçõ Ìz Ìæ¤æu‡o Æ£tçõ œº TçzÂç < > ¤ŒçFL @

1. ÂägNþç œçeÆçÂç \ç ºÒç Ò{ @

2. Vçzägç ª{tçŒ ªõ Ò{ @

3. E†®çuœNþç œçe œäjç ºÒy Òø @

4. ®Ò ÂägNþy Ò{ @

5. ÄÒ œçŒy œyoç Ò{ @

ÌçoÄë Nþqç 71 EçEçz uÒæty ÌyQõ

 uÂuQL
E) ŒyYz ut®z T®z ŸÅŒçõ Nzþ Gðº Zçzbz-Zçzbz ÄçM®çõ ªõ uÂuQL @
1. ̺Âç \y M®ç œäjçoy Òø ?
2. ºç\î Œz ª{tçŒ ªõ M®ç tzQç ?
3. ºªç M®ç œyŒç YçÒoy Ò{ ?

Eç) ŒyYz ut®z T®z ŸÅŒ Nþç G𺠜çåY-ZÒ ÄçM®çõ ªõ uÂuQL @
1. <<EçEçz uÒæty ÌyQõ>> œçe Nþç ÌçºçæÆ uÂuQL @

F) GuYo Æ£t Ìz QçÂy \TÒ §uºL @

1. ºç\î œçeÆçÂç \ç ºÒç Ò{ @ (ºÒç / ºÒy )
2. ºç\î Eç{º ºªç œçeÆçÂç \ç ............. Òø @ (ºÒz / ºÒç )
3. ̺Âç \y Nþqç ªõ Eç ............... Òø @ (ºÒy / ºÒz )
4. Vçzägç ª{tçŒ ªõ Yº ........... Ò{ @ (ºÒç / ºÒy )
5. ªçå QçŒç ¤Œç ........... Ò{ @ (ºÒy / ºÒz )

(F|) uYÞ tzQNþº ÄçM® uÂuQL @

1. ZçÞ œäjoç Ò{ @

2. .................................

3. .................................

ÌçoÄë Nþqç 72 EçEçz uÒæty ÌyQõ

 4. .................................

5. .................................

G) Äm| uÄXZzt Nþyu\L @

1. §çÊç : §½ + Eç + ʽ + Eç
2. EXZç : .......................................................
3. oì©Òçºç : .......................................................
4. îçNþºm : .......................................................
5. ËÞy : .......................................................

§çÊçæÆ
E) Eæn®çqºy uÄu‡ Nzþ EŒìÌçº ŒyYz ut®z T®z Æ£t Nzþ Eç‡çº œº Yçº Æ£t uÂuQL @
ºªç - ªçºç - ºço - oŒ - ŒÂ
\Â - .......................................................1
̺Âç - .......................................................
¤ço - .......................................................
¤çz‡ - .......................................................

ÌçoÄë Nþqç 73 EçEçz uÒæty ÌyQõ

Eç) œ®ç|®ÄçYy Æ£t uÂuQL @
1. uÄt½®ç® - œçeÆçÂç, ËNîþÂ
2. ΀yΠ-
3. ÆyVÀ -
Œ®ç, Eç‡ìuŒNþ
4. uÄNþçÌ -
\Áty, oìºæo œçeÆçÂç
5. Vº - ¤jŒç, Äwuò, ËNîþÂ
ªNþçŒ, EçÄçÌ
F) uÄÂçzª Æ£t uÂuQL @ 
1. ̺ x NþueŒ
2. ÌÒy x ...................... NþueŒ EœuºuYo
3. LNþ x ...................... ¤ìºç EŒzNþ
4. EXZç x ...................... TÂo ‡yºz-‡yºz
5. œuºuYo x ......................

Ìw\ŒçnªNþoç

E) uYÞ tzQNþº ÄçM® uÂuQL @

1. .......................................
2. .......................................
3. .......................................
4. .......................................
5. .......................................

ÌçoÄë Nþqç 74 EçEçz uÒæty ÌyQõ

Eç) œuº®çz\Œç Nþç®|
<<uҋty utÄÌ>> Ìz Ìæ¤æu‡o uYÞ FNþdç Nþyu\L @
F) NìþZ uYÞ FNþb½eç NþºNzþ uÂæT œÒYçŒNþº uÂuQL @
F|) EŒìÄçt Nþyu\L @
1. ªzºy ªçow§çÊç ozÂìTì Ò{ @ ..................................................
2. ª{tçŒ ªõ Vçzägç Ò{ @ ..................................................
3. TÂo Nþçª ŒÒë NþºŒç YçuÒL @ ..................................................
4. ̤ Ìz ¤çoYyo NþºŒy YçuÒL @ ..................................................
5. T‘çz Nþç ºÌ œyŒz Ìz ›®çÌ ¤ì^oy Ò{ @ ..................................................

îçNþºmçæÆ

E) œìuÁæÂT ËÞy uÂæT

œÒÂz uYÞ Ìz œì¿Ê \çuo Nþç ¤çz‡ Òçzoç Ò{ @

tî̺z uYÞ Ìz ËÞy \çuo Nþç ¤çz‡ Òçzoç Ò{ @
œuº§çÊç : \çz Æ£t œì¿ÊÄçYNþ Òø, G‹Òõ œìuÁÂæT NþÒoz Òø @
\çz Æ£t ËÞy ÄçYNþ Òø, G‹Òõ ËÞyuÂæT NþÒoz Òø @
\{Ìz : œìuÁÂæT Æ£t : ÂägNþç, Vçzägç, ¤Nþºç, ªìTç|, Eçut @
ËÞy uÂæT Æ£t : ÂägNþy, Vçzägy, ¤Nþºy, ªìTy| Eçut @

ÌçoÄë Nþqç 75 EçEçz uÒæty ÌyQõ

Eç) ŒyYz ut®z T®z ÄçM®çõ ªõ ËÞy uÂæT Æ£t ºzQçæuNþo Nþyu\L @
1. ̺Âç \y uÒæty œäjçoy Òø @
2. ºªç Nþy ªçow§çÊç uÒæty Ò{ @
3. ÂägNþy œçeÆçÂç \çoy Ò{ @
4. E†®çuœNþç œçe œäjçoy Ò{æ @
5. ªçå QçŒç ¤Œçoy Ò{ @
F) ŒyYz ut®z T®z ÄçM®çõ ªõ œìuÁæÂT Æ£t ºzQçæuNþo Nþyu\L @
1. Eçtªy Yç® œy ºÒç Ò{ @
2. uœoç\y ¤ç\çº \ç ºÒz Òø @
3. ºç\Nìþªçº Č T®ç @
4. ªçªç œìËoNþ œäj ºÒz Òø @
5. Æzº \æT Nþç ºç\ç Ò{ @

M®ç ªø ®Ò Nþº ÌNþoç / ÌNþoy Òîå? Òçå (Ö) ŒÒë (×)

1. <EçEçz uÒæty ÌyQõ> Nzþ ÌæÄçtçõ Nþçzz ÌìŒNþº Ÿzºmç œç
ÌNþoç / ÌNþoy Òîå @
2. LNþ ÄYŒ Eç{º ¤ÒìÄYŒ Æ£t œÒYçŒ ÌNþoç / ÌNþoy Òîå @

3. ËÞyuÂæT Eç{º œìuÁæÂT Æ£t œÒYçŒ ÌNþoç / ÌNþoy Òîå @

E†®çœNþçõ NzþuÂL ÌîYŒç :

uÒæty §çÊç Ìz Ìæ¤uæ ‡o NìþZ uÄÊ®çõ Nþçz ÐÅ® ¿œ ªõ utQçFL @

ÌçoÄë Nþqç 76 EçEçz uÒæty ÌyQõ

 9 ÌçÒÌy ¤çÂNþ

ÌçzuYL - ¤çzuÂL

ŸÅŒ
1. uYÞ ªõ M®ç-M®ç utQçF| tz ºÒz Òø ?
2. EçT ÂTŒz œº ÂägNzþ Œz M®ç uNþ®ç ?

Òªõ uNþÌy Ìz gºŒç ŒÒë YçuÒL @ gºŒç ÌçÒÌ ŒÒë Ò{ @ gº œº uÄ\® œçŒç
ÌçÒÌ NþÒÂçoç Ò{ @ Òªõ ‡{®| Eç{º ÌçÒÌ Ìz Nþçª ÂzŒç YçuÒL @ ¤YœŒ Ìz Òy ‡{®| Eç{º
ÌçÒÌ ¤€ççõ ªõ utQçF| tzoz Ò{,æ LzÌz Òy ¤€çz EçTz YÂNþº ÌçÒÌy ¤Œoz Òø @ Eç\ Òª LNþ
ÌçÒÌy ¤çÂNþ Nzþ ¤çºz ªõ œäjTõ z @ ÄÒ ¤YœŒ Ìz Òy EœŒz ÌçÒÌ Nzþ uÂL ŸuÌò sç @

ÌçoÄë Nþqç 77 ÌçÒÌy ¤çÂNþ

 9. ÌçÒÌy ¤çÂNþ
LNþ ¤çÂNþ sç@ ÄÒ Yç{sy Nþqç ªõ œäjoç
sç @ GÌNþç ËNîþ TåçÄ Ìz tîº sç @ ÄÒ ŸuoutŒ
œ{t YÂNþº ËNîþ \çoç sç @ ºçËoz ªõ Œty ¤Òoy
sy @ ŒçÄ Ìz \çŒz Nzþ uÂL GÌNzþ œçÌ œ{Ìz ŒÒë Òçzoz
sz @ ÄÒ ºçz\ o{º Nþº Òy ËNîþ \çoç sç @
Ìty| Nzþ utŒ sz @ ¤çÂNþ ËNîþ \çŒz Nzþ uÂL
Œty ªõ Nîþt œgç @ o{ºoz-o{ºoz Œty Nzþ ¤yY \ç
œÒìYå ç @ GÌy ̪® NìþZ ®çÞy ŒçÄ œº ÌÄçº Nþº
Œty œçº Nþº ºÒz sz @ G‹ÒçõŒz ÌçzYç uNþ ¤çÂNþ Œty ªõ gî¤ \çLTç @ Äz EœŒy ŒçÄ ¤çÂNþ Nzþ œçÌ Âz TL @
GÌz QëY Nþº ŒçÄ ªõ u¤eç u®ç @
¤çÂNþ Nzþ YzÒºz œº NþçzF| gº ®ç V¤ºçÒb ŒÒë sy @ ̧y ÂçzT YuNþo ºÒ TL @ FoŒç Zçzbç, FoŒç
ÌçÒÌy ! Äz ¤çzÂz oî ! gî¤ ªºçzTz M®ç ? Nþ§y §y LzÌç ÌçÒÌ ŒÒë NþºŒç YçuÒL @>>
o¤ ¤çÂNþ ¤çzÂç - <<ÌçÒÌ NþºŒç Òy œägoç Ò{ \y, E¤ ÌçÒÌ ŒÒë Nþ¿åTç oçz EçTz YÂNþº ªø ¤äg-z
¤ägz Nþçª N{þÌz Nþº ÌNîþåTç ? ªø ºçz\ ËNîþ Œty ªõ o{ºNþº Òy \çoç Òîå @>> ÂçzT GÌNþy ¤ço ÌìŒ Nþº tæT
ºÒ T®z @ ®Òy ÌçÒÌy ¤çÂNþ EçTz YÂNþº §çºo Nþç Ÿ‡çŒªæÞy ¤Œç @ F‹Òzæ Ìçºç ÌæÌçº Âç ¤Òçtìº ÆçÍçy
Nzþ Œçª Ìz \çŒoç Ò{ @ F‹ÒçõŒz Òy tzÆ Nþçz \®-\ÄçŒ \®-uNþÌçŒ Nþç Œçºç ut®ç @

1. ÆçËÞy\y ªõ ÌçÒÌ Nzþ EÂçÄç Eç{º Nþç{Œ Nþç{Œ-Ìz

EXZz Tìm Ò{æ ? ¤oçFL @
2. ETº oìª ¤çÂNþ Nþy \TÒ œº Òçzoz oçz M®ç Nþºoz ?

ÌçoÄë Nþqç 78 ÌçÒÌy ¤çÂNþ

 œçe Nþç ÌçºçæÆ
LNþ ¤çÂNþ Yç{sy Nþqç ªõ œäjoç sç @ GÌNzþ œçÌ œ{Ìz ŒÒë sz @ FÌ Nþçºm ÄÒ Œty
ªõ o{ºNþº ËNîþ \çoç sç @ LN þ¤çº NìþZ ®çÞy ŒçÄ ªõ Œty œçº Nþº ºÒz sz @ GŒNþçz ÂTç
uNþ ¤çÂNþ Œty ªõ gî¤ \ç®zTç @ G‹ÒçõŒz GÌz QëYNþº ŒçÄ ªõ u¤eç u®ç @ ÄÒ ÌçÒÌy
¤çÂNþ sç @ ÄÒ ¤çzÂç uNþ <<ªø ºçz\ o{º Nþº Òy ËNîþ \çoç Òîå @ ̤ ÂçzT EçÅY®| YuNþo
ºÒ T®z @ ®Òy ÌçÒÌy ¤çÂNþ Âç¤Òçtìº ÆçÍçy sç @ EçTz YÂNþº Äz §çºo Nzþ Ÿ‡çŒªæÞy
¤Œz @

Æ£tçs| :
ËNîþ = œçeÆçÂç ÌçÒÌ = uÒ©ªo
tæT ºÒ \çŒç = EçÅY®| YuNþo ÒçzŒç TçåÄ = TÀçª
ÌæÌçº = tìuŒ®ç ŸuoutŒ = Òº ºçz\
ÈìoÂzQ :
ÌçÒÌ ŸuoutŒ œ{t §çºo ÌæÌçº Ÿ‡çŒªæÞy

ÌìuŒL-¤çzuÂL
1. NìþZ ÌçÒÌy ¤çÂNþçõ ®ç ¤çuÂNþçEçõ Nzþ Œçª ¤oçFL @
2. Eçœ ËNîþ N{þÌz Eçoz Òø ?
3. Eç凟À tzÆ Nþy ŸªìQ Œut®çõ Nzþ Œçª ¤oçFL @

œuäjL
E) \çzgä y ¤ŒçFL :
1. Œty Yç{sy Nþqç ªõ œäjoç sç @
2. ¤çÂNþ ¤Òoy sy @
3. ËNîþ \® \ÄçŒ - \® uNþÌçŒ Nþç Œçºç ut®ç @
4. ÂçzT TåçÄ Ìz tîº sç @
5. Âç ¤Òçtìº ÆçËÞy Œz GÌNþy ¤çoçõ Ìz tæT ºÒ T®z @

ÌçoÄë Nþqç 79 ÌçÒÌy ¤çÂNþ

Eç) œçe ªõ ÄçM®çõ Nzþ ÌÒy NÀþª Nþçz œÒYçŒ Nþº NÀþª ÌæP®ç NþçzÉeNþ ªõ uÂuQL @
1. o{ºoz-o{ºoz Œty Nzþ ¤yY Eç œÒìåYç @ ( )
2. LNþ ¤çÂNþ Yç{sy Nþqç ªõ œäjoç sç @ ( 1 )
3. LzÌç ÌçÒÌ ŒÒë NþºŒç YçuÒL @ ( )
4. FoŒç Zçzbç FoŒç ÌçÒÌy @ ( )
5. ÂçzT GÌNþy ¤çoçõ Ìz tæT ºÒ TL @ ( )
F) ÌÒy Äo|Œy ÄçÂz Æ£t œº TçzÂç < > ¤ŒçFL @
1. ÌçÒÌy ÌÒÌy ÌÒÌç uÌÒÌy
2. Œçtç Œty Œut Œçtz
3. œ{g œ{t tœz œç{tÂ
4. ¤ÂçNþ ¤ÂNþ ¤çÂNþ ¤çzÂNþ
5. NþÌçŒ Nþy̌ uNþÌçŒç uNþÌçŒ
F|) uYÞçõ Ìz Ìæ¤æu‡o Æ£t œº TçzÂç < > ¤ŒçFL @

®Ò ËNîþ Ò{ @ ªø uNþÌçŒ Òîå @ ŒçÄ YÂoy Ò{ @

ªø §çºo Nþç \ÄçŒ Òîå @ ®Ò Ììtæ º TåçÄ Ò{ @

ÌçoÄë Nþqç 80 ÌçÒÌy ¤çÂNþ

 uÂuQL
E) ŒyYz ut®z T®z ŸÅŒçõ Nzþ Gðº Zçzbz-Zçzbz ÄçM®çõ ªõ uÂuQL @
1. ÆçËÞy \y ËNîþ N{þÌz \çoz sz?
2. Âç¤Òçtìº ÆçËÞy \y Œz tzÆ Nþçz Nþç{Œ-Ìç Œçºç ut®ç?

Eç) ŒyYz ut®z T®z ŸÅŒ Nþç G𺠜çåY-ZÒ ÄçM®çõ ªõ uÂuQL @
<<ÌçÒÌy ¤çÂNþ>> œçe Nþç ÌçºçæÆ EœŒz Æ£tçõ ªõ uÂuQL @

F) GuYo Æ£t Ìz QçÂy \TÒ §uºL @

1. ÆçËÞy \y ..................... Nþqç ªõ œäjoz sz @ (Yç{sy / ÌçoÄë)
2. ¤çÂNþ o{ºoz-o{ºoz ..................... Nzþ ¤yY Eç œÒìYå ç @ (Œty / ̪ìü)
3. ®çÞy ..................... Nþçz ¤çÂNþ Nzþ œçÌ Âz TL @ (ŒçÄ / Nþçº)
4. G‹ÒçæzŒz \® \ÄçŒ \® .......... Nþç Œçºç ut®ç @ (uNþÌçŒ / uÄrçŒ)
5. ÂçzT GÌNþy ¤çoçõ Ìz .............. ºÒ TL @ (tæT / ºæT)

F|) ÌæNþz oçõ Nzþ Eç‡çº œº ÄçM® uÂuQL @

Ÿ‡çŒªæÞy

ÌçÒÌy ÆçÍçy \y Œçºç

Œty œ{tÂ
1. ÆçËÞy \y ÌçÒÌy ¤çÂNþ sz @
2. .......................................................................................................

3. .......................................................................................................

4. .......................................................................................................

5. .......................................................................................................

ÌçoÄë Nþqç 81 ÌçÒÌy ¤çÂNþ

G) Äm| uÄXZzt Nþyu\L @
1. œ{t : œ½ + Lz + t½ + E + ½ + E
2. QëYŒç : .........................................................
3. ºçËoç : .........................................................
4. ÆçËÞy : .........................................................
5. Ÿ‡çŒªæÞy : .........................................................

§çÊçæÆ
E) Eæn®çqºy uÄu‡ Nzþ EŒìÌçº ŒyYz ut®z T®z Æ£tçõ Nzþ Yçº Æ£t uÂuQL @
1. ËNîþ - ÂägNþç - Nþçª - ªŒ - ŒÂ
2. ¤çÂNþ - ......... ......... ......... .........
3. ŒçÄ - ......... ......... ......... .........
4. §çºo - ......... ......... ......... .........
5. uNþÌçŒ - ......... ......... ......... .........
Eç) œ®ç|®ÄçYy Æ£t uÂuQL @
1. TåçÄ - TÀçª tzÒço
2. ËNîþÂ - .......... ...........
3. Œty - .......... ........... §®, ÞçÌ, uÄùç®,
4. gº - .......... ........... œçeÆçÂç, uÒ©ªoy,
utÂzº, Œt, Ìuºoç,
5. ÌçÒÌy - .......... ........... TÀçª, tzÒço
F) uÄÂçzª Æ£t uÂuQL @
1. LNþ × EŒzNþ
2. TåçÄ × .................... ÆÒº, EŒzNþ
uÄtzÆ
3. tzÆ × .................... œçÌ, ¤ägç
4. tîº × .................... ºço
5. Zçzbç × ....................
ÌçoÄë Nþqç 82 ÌçÒÌy ¤çÂNþ
 Ìw\ŒçnªNþoç

E) uYÞ tzQNþº tçz ÄçM® uÂuQL @

1. .......................................
2. .......................................

Eç) œuº®çz\Œç Nþç®|

ªÒ猽 îuOþ®çõ Nzþ Œçºçzæ Nþçz ÌæTÀuÒo NþºNzþ Yçb| œº uÂuQL @

F) EŒìÄçt Nþyu\L @
1. ªø ÌçoÄyæ Nþqç ªõ œäjoç Òîå @
2. §çºo ¤Òì §çÊy tzÆ Ò{ @
3. TæTç Œty ¤Òoy Ò{ @
4. ÄÒ ÒçzuÆ®çº ¤çÂNþ Ò{ @
5. o{ºçNþ Œz ̧y ÂçzTçõ Nþçz ¤Yç®ç @
................................................
................................................
................................................
................................................
................................................

îçNþºmçæÆ
Gtç : 1. ªø ÌçÒÌy Òîå @
2. TçåÄ ªõ Zçzby Ìy tîNþçŒ Ò{ @
3. ®Ò Âç Ìz¤ Ò{ @
œuº§çÊç : Ìærç ®ç ÌÄ|Œçª Nþy uÄÆzÊoç ¤oçŒzÄçÂz Æ£tçõ Nþçz <<uÄÆzÊm>> NþÒoz Òø @
\{Ìz Zçzbç, ¤ägç, Ììtæ º, ÌçÒÌy, ¤ìuñªçŒ, ªyeç, Nþª Eçut @

ÌçoÄë Nþqç 83 ÌçÒÌy ¤çÂNþ

E) uŒ©Œ uÂuQo ÄçM®çõ ªõ uÄÆzÊm Æ£t Nþçz ºzQçæuNþo Nþyu\L @
1. TìÂç¤ Ìætì º Òçzoç Ò{ @
2. Eçª ªyeç Òçzoç Ò{ @
3. ÄÒ EXZç ÂägNþç Ò{ @
4. TæTç œuÄÞ Œty Ò{ @
5. ªì^z Tºª œçŒy tyu\L @

Eç) uŒ©Œ uÄÆzÊm Æ£tçõ Nþçz EœŒz ÄçM®çõ ªõ Ÿ®çzT Nþyu\L @

1. ŒyÂç - EçÌªçŒ ŒyÂç Ò{@

2. ªçzbç - .................................................................................
3. Âç - .................................................................................
4. HåYç - .................................................................................
5. ªyeç - .................................................................................

M®ç ªø ®Ò Nþº ÌNþoç / ÌNþoy Òîå? Òçå (Ö) ŒÒë (×)

1. Âç ¤Òçtìº ÆçËÞy \y Nzþ ¤çºz ªõ ¤çoYyo Nþº
ÌNþoç / ÌNþoy Òîå @
2. œçe Nþç ÌçºæçÆ EœŒz Æ£tçõ ªõ uÂQ ÌNþoç Òîå @
3. uÄÆzÊm Æ£tçõ Nþçz œÒYçŒ ÌNþoç Òîå @

E†®çœNþçõ NzþuÂL ÌîYŒç :

ÌçÒÌy ¤çÂNþçõ Nzþ ÌçÒÌ Nþç®çzú Nzþ ¤çºz ªõ Nþqç ªõ YYç| Nþyu\L @

ÌçoÄë Nþqç 84 ÌçÒÌy ¤çÂNþ

 10 Nþ¤yº Nþy Äçmy

ÌçzuYL - ¤çzuÂL

ŸÅŒ
1. uYÞ ªõ M®ç-M®ç utQçF| tz ºÒz Òø ?
2. Äz M®ç Nþº ºÒz Òø ?
3. Gœ®ìM| o uYÞ uNþÌÌz Ìæ¤uæ ‡o Ò{ ?

Nþ¤yºtçÌ uҋty Nzþ ªÒ猽 NþuÄ sz @ Nþ¤yº Nzþ tçzÒz Œyuo §ºz Òçzoz Òø @ FÌ œçe ªõ
¤oç®ç T®ç Ò{ uNþ - §çºoy® ÌæËNwþuo ªÒ猽 Ò{ @ §çºo ªõ Tì»\Œçõ Nþç Eçtº Nþºoz Òø @
§çºo ªõ ‡ª| Nþç œçŒ Nþºoz Òø @ EçæouºNþ ÌæËNþçºçõ Nþçz ¤Œç®z ºQoz Òø @
rçŒ Ìz \yČ u¤oçoz Òø @

ÌçoÄë Nþqç 85 Nþ¤yº Nþy Äçmy

 10. Nþ¤yº Nþy Äçmy
NþuÄ: Nþ¤yºtçÌ
\ܻ:1398-1518

oyºs TL Ìz LNþ ¢þÂ, Ìæo uªÂz ¢þ Yçº @

ÌoTì» uªÂz EŒzNþ ¢þÂ, NþÒz Nþ¤yº uÄYçº @@
§çÄçs|: Nþ¤yº NþÒoz Òø uNþ - <<oys| \çŒz Ìz LNþ ¢þ uªÂoç
Ò{ @ Ìæoçõ Nþy ÌæTuo Ìz Yçº ¢þ uªÂoz Òø @ ÂzuNþŒ ̀çz Tì» Nþçz
œç ÂzŒz Ìz \yČ ªõ EŒzNþ ¢þ uªÂoz Òø @>>

\Òçå t®ç oÒçå ‡ª| Ò{, \Òåç Âçz§ ÄÒåç œçœ @

\Òåç NÀþçz‡ oÒçå Nþç Ò{, \Òåç qªç ÄÒåç Eçœ @@
1. NþuÄÄzªŒç Nzþ ¤çºz ªõ Eçœ M®ç \çŒoz Òø ?
2. \yČ ªõ œºçzœNþçº Nþç ªÒnÄ M®ç Ò{ ?

§çÄçs|: Nþ¤yº NþÒoz Òø uNþ - <<\Òåç t®ç Òçzoy Ò{ ÄÒåç ‡ª| Òçzoç Ò{ @ \Òåç Âçz§ Òçzoç Ò{ ÄÒåç œçœ Òçzoç
Ò{ @ \Òåç NÀþçz‡ Òçzoç Ò{ ÄÒçå ŒçÆ Òçzoç Ò{ @ \Òçå qªç Òçzoy Ò{ ÄÒåç §TÄçŒ Nþç ÄçÌ Òçzoç Ò{@>>

ŒÒç®z ‡çz®z M®ç ÒìEç, \çz ªŒ ª{ Œ \çL @

ªyŒ Ìtç \ ªõ ºÒz, ‡çz®z ¤çÌ Œ \çL @@

§çÄçs|: Nþ¤yº NþÒoz Òø uNþ - <<NzþÄ ŒÒçŒz, ‡çzŒz Ìz ªŒ Nþç ª{ ŒÒë \çoç @ ªZÂy ÒªzÆç \ ªõ ºÒoy
Ò{ @ u¢þº §y GÌNþy ¤t¤î ŒÒë \çoy Ò{ @ Òªõ oŒ Nzþ ¤\ç® ªŒ Nþç ª{ tîº NþºŒç YçuÒL @>>

ÌçoÄë Nþqç 86 Nþ¤yº Nþy Äçmy

 Nþ¤yº ÂÒuº ̪ætº Nþy, ªçzoy u¤Qºz EçF| @
¤TìÂç §zt Œ \çŒF|, ÒåÌç YìŒy-YìŒy QçF| @@

§çÄçs|: Nþ¤yº NþÒoz Òø uN þ - <<̪ìü Nþy ÂÒºçõ Nzþ Ìçs ªçzoy EçNþº ob œº u¤Qº \çoz Òø @ ¤TìÂç GŒNþç
ªÒnÄ ŒÒyæ \çŒoç @ ªTº ÒæÌ GŒNþç ªÒnÄ \çŒoç Ò{ @ FÌyuÂL ÒæÌ ªçzuo®çõ Nþçz YìŒ-YìŒNþº
Qçoç Ò{ @ Esç|o½ EÌÂy ÄËoì Nþç ªÒnÄ uÌ¢|þ rçŒy Òy \çŒoç Ò{ @>>
Æ£tçs| :
Ìæo = ªÒçnªç uÄYçº = ÌçzY
Âçz§ = ÂçÂY ªyŒ = ªZÂy
Ìtç = ÒªzÆç ̪ætº = ÌçTº
NÀþçz‡ = TìËÌç ¢þ = œuºmçª
qªç = ªç¢þ ÒæÌç = ÒæÌ
ÈìoÂzQ :
ÌoTì» NÀþçz‡ qªç ¤TìÂç Âçz§

ÌìuŒL-¤çzuÂL
1. Tì» Nzþ ªÒnÄ Nzþ ¤çºz ªõ ¤oçFL @
2. ÒæÌ Nþy oìŒç uNþÌÌz Nþy T®y ?
3. ̪ìætº ªõ M®ç-M®ç uªÂoz Òø ?

ÌçoÄë Nþqç 87 Nþ¤yº Nþy Äçmy

 œuäjL
E) \çzgä y ¤ŒçFL :
1. ̀çz Tì¿ Nþçz œçŒz Ìz E) ÄÒçå ‡ª| Ò{ @
2. \Òçå t®ç Ò{ Eç) ÄÒçå §TÄçŒ Nþç ÄçÌ Òçzoç Ò{ @
3. \Òçå qªç Ò{ F) rçŒy Òy \çŒoç Ò{ @
4. ŒÒçŒz ‡çzŒz Ìz F|) \yČ ªõ EŒzNþ ¢þ Ÿç›o Òçzoz Òø @
5. EÌÂy ÄËoì Nþç ªÒnÄ G) ªŒ Nþç ª{ ŒÒë \çoç @

Eç) tçzÒz Nzþ NÀþª Nþçz œÒYçŒ Nþº GÌNþy NÀþªÌæP®ç NþçzÉeNþ ªõ uÂuQL @
1. \Òåç Âçz§ ÄÒåç œçœ @ [ ]

2. \Òçå NÀþçz‡ oÒçå Nþç Ò{ @ [ ]

3. \Òçå qªç ÄÒçå Eçœ [ ]

4. \Òçå t®ç ÄÒçå ‡ª| Ò{ @ [ 1 ]

F) ÌÒy Äo|Œy ÄçÂz Æ£tçõ œº TçzÂç < > ¤ŒçFL @

1. ÒæÌ ÒÌ Ò‹Ì ÒŒÌ
2. œìm® œì‹® œìl® œìŒ®
3. ÌYTì» ÌoVì» ÌtçTì» ÌoTì»
4. ªYÂy ªZÂy ªZu ªçZÂy
5. ¤TÄçŒ §ÄTçŒ §TçÄçŒ §TÄçŒ

ÌçoÄë Nþqç 88 Nþ¤yº Nþy Äçmy

F|) ŒyYz utL TL ÄçM®çõ ªõ uYÞçõ Ìz Ìæ¤æu‡o Æ£tçõ œº TçzÂç < > ¤ŒçFL @

1. ªZÂy œçŒy ªõ ºÒoy Ò{ @

2. Nþ¤yºtçÌ uÒæty Nzþ ªÒçŒ NþuÄ sz @

3. ªçzoy ÌçTº ªõ uªÂoz Òø @

4. ÒæÌ Nþç ºæT Ì¢zþt Òçzoç Ò{ @

5. œzäg œº ¤TìÂç Ò{ @

uÂuQL
E) ŒyYz utL TL ŸÅŒçõ Nzþ Gðº Zçzb-z Zçzbz ÄçM®çõ ªõ uÂuQL @
1. ÌoTì» Nþçz œç ÂzŒz Ìz M®ç Òçzoç Ò{ ?
2. NÀþçz‡ Nþç œuºmçª M®ç Òçzoç Ò{ ?
3. ÒæÌ Nþy uÄÆzÊoç M®ç Ò{ ?

Eç) ŒyYz ut®z T®z ŸÅŒ Nþç G𺠜åçY-Z: ÄçM®çõ ªõ uÂuQL @
1. <<Nþ¤yº Nþy Äçmy>> Ìz EœŒz ªŒ œÌæt uNþ‹Òyæ tçz tçzÒçõ Nþç §çÄ EœŒz Æ£tçõ ªõ uÂuQL @

ÌçoÄë Nþqç 89 Nþ¤yº Nþy Äçmy

F) GuYo Æ£tçõ Ìz QçÂy \TÒ §uºL @
1. ÌoTì» Nþçz œç ÂzŒz Ìz ................... Âç§ Òçzoz Òø @ (EŒzNþ / Yçº)
2. \Òåç t®ç Òçzoy Ò{ ÄÒçå ................... Òçzoç Ò{ @ (qªç / ‡ª|)
3. ªyŒ Ìtç ...................ªõ ºÒoy Ò{ @ (\ / ¤çtÂ)
4. ...................§zt ŒÒë \çŒoç Ò{ @ (¤TìÂç / ÒæÌ)
5. ÒæÌ ...................... YìŒ-YìŒ Nþº Qçoç Ò{ @ (ªçzoy / NæþNþg)
F|) ÌæNþz oçz Nzþ Eç‡çº œº ÄçM® uÂuQL @
1. ªŒìÉ® ªõ t®ç ÒçzŒy YçuÒL@
t®ç
2. .................................................
3. .................................................
œçœ qªç
ªŒìÉ®
4. .................................................
5. .................................................
œìl®Nþç®| Âçz§

G) Äm| uÄXZzt Nþyu\L @

1. oys| : o½ + F| + º½½ + s½ + E
2. NÀþçz‡ : .........................................................
3. ÌæTuo : .........................................................
4. ÌoTì¿ : .........................................................
5. u¤QºŒç : .........................................................

§çÊçæÆ
E) Eæn®çqºy uÄu‡ Nzþ EŒìÌçº ŒyYz ut®z T®z Æ£tçõ Nzþ Yçº Æ£t uÂuQL @
1. EŒzNþ - Nþ¤yº - º¤äg - gª¿ - ¿Qç
2. Nþç - ...........................................................................
3. Ìtç - ...........................................................................

ÌçoÄë Nþqç 90 Nþ¤yº Nþy Äçmy

 4. œçœ - ...........................................................................
5. ¢þÂ - ...........................................................................
Eç) œ®ç|®ÄçYy Æ£t uÂuQL @
1. œçœ TìŒçÒ, Eœºç‡
2. NÀþçz‡ ..................... , .....................
3. ªyŒ ..................... , ..................... Eæoº Œçºç\ TìËÌç
4. \ ..................... , ..................... œçŒy Œyº ªç¢þ
TìŒçÒ ¢þN|þ ªZÂy
5. §zt ..................... , .....................
ªnË® Eœºç‡
F) uÄÂçzª Æ£t uÂuQL @
1. rçŒy × ErçŒy
2. ‡ª| × ............... E‡ª| œìl® Æçæo
3. œçœ × .............. u¤ZägŒç EŒzNþ
4. NÀþçz‡ × ............... ErçŒy
5. uªÂŒç × ...............

Ìw\ŒçnªNþoç

E) uYÞ tzQNþº ÄçM® uÂuQL @

1. ªZÂy \ Nþy ºçŒy Ò{ @

2. ................................................

ÌçoÄë Nþqç 91 Nþ¤yº Nþy Äçmy

 3. ...............................................

4.
...............................................

5. ...............................................

Eç) œuº®çz\Œç Nþç®|

NìþZ tçzÒçõ Nþç ÌæNþŒ NþºNzþ Nþqç ªõ utQçFL @
F) EŒìÄçt Nþyu\L@
1. ¤çÂNþ ŒÒçoç Ò{ @ ...................................................................................

2. Tì» œçe œäjçoz Òø @ ...................................................................................

3. ÒæÌ ªçzoy Qçoç Ò{ @ ...................................................................................

4. tzÄy ¤çã\çº \çoy Ò{ @ ...................................................................................

5. ºç\ç TçŒç Tçoç Ò{ @ ...................................................................................

îçNþºmçæÆ

ÂägNþç œäjoç Ò{ @ ÂägNþç uÂQoç Ò{ @ ÂägNþy Ÿçs|Œç Nþºoy Ò{ @

ÂägNþy ÌçFuNþ YÂçoy Ò{ @ ÂägNþç o{ºoç Ò{ @ ¤€çz œçeÆçÂç \çoz Òø @

ÌçoÄë Nþqç 92 Nþ¤yº Nþy Äçmy
uNÀþ®ç :
<<uNþÌy Nþçª Nzþ ÒçzŒz ®ç NþºŒz Nþç ¤çz‡ NþºçŒzÄçÂz Æ£tçõ Nþçz <<uNÀþ®ç>> NþÒoz Òø @>>
GtçÒºm : QçŒç, œyŒç, ÌçzŒç, GeŒç, ¤{eŒç @
uŒ©Œ uÂuQo ÄçM®çõ ªõ uNÀþ®ç Æ£t Nþçz ºzQçæuNþo Nþyu\L@
1. ªçzҌ ¤çã\çº \çoç Ò{ @
2. Gªç QçŒç Qçoy Ò{ @
3. ÂägNþç Eçª Qçoç Ò{ @
4. ºç\ç uÄ\®Äçägç Ìz Eçoç Ò{ @
5. ÂäguNþ®çå œç{‡z ÂTçoy Òø @

M®ç ªø ®Ò Nþº ÌNþoç / ÌNþoy Òîå? Òçå (Ö) ŒÒë (×)

1. tçzÒçõ Nzþ ¤çºz ªõ ¤çoYyo Nþº ÌNþoç / ÌNþoy Òîå @
2. tçzÒçõ Nzþ §çÄçs| EœŒz Æ£tçõ ªõ ¤çz ÌNþoç / ÌNþoy Òîå @
3. tçzÒçõ Nzþ §çÄçs| EœŒz Æ£tçõ ªõ uÂQ ÌNþoç / ÌNþoy Òîå @
4. Nþ¤yº Nzþ œt Tç ÌNþoç / ÌNþoy Òîå @

E†®çœNþçõ NzþuÂL ÌîYŒç :

Nþ¤yº Nzþ NìþZ E‹® Œyuo tçzÒz ¤€ççõ Nþçz uÌQçFL @

ÌçoÄë Nþqç 93 Nþ¤yº Nþy Äçmy

 11 Ì¢þÂoç Nþç ªæÞ

ÌçzuYL - ¤çzuÂL

ŸÅŒ
1. uYÞ ªõ M®ç-M®ç utQçF| tz ºÒz Òø ?
2. Eçtªy M®ç Nþº ºÒç Ò{ ?

Gœ®ìO| þ uYÞ ªõ LNþ Eçtªy ºçËoç ¤Œç ºÒç Ò{ @ ÄÒ œÒÂz ªŒ ªõ ºçËoç ¤ŒçŒz Nþç
uŒm|® Âzoç Ò{ @ u¢þº ÄÒ Ì¢þ Òçz \çoç Ò{ @ u\ÌNzþ œçÌ Ðj ÌæNþÁœ Òçzoç Ò{, ÄÒ
NþueŒ Ìz NþueŒ Nþçª Nþçz §y œîºç Nþº ÌNþoç Ò{ @ LzÌy Òy LNþ NþÒçŒy Eç\ Òª œäjõTz @

ÌçoÄë Nþqç 94 Ì¢þÂoç Nþç ªæÞ

 11. Ì¢þÂoç Nþç ªæÞ
LNþ ¤çº NìþZ îçœçºy EœŒç ªçÂ
¤zYŒz ºzuTËoçŒ Ìz Tìã\º ºÒz sz @ GŒNzþ Ìçs
Håb Eç{º ¤{ §y sz @ Tªy| Nzþ Nþçºm Äz utŒ
ªõ Ìã¢þº ŒÒë Nþº œç ºÒz sz @ FÌyuÂL Äz ºço
Nzþ ̪® ®çÞç Nþº ºÒz sz @ GŒNzþ Œzoç
ªçT|tÆ|Nþ ¤ŒNþº EçTz \ç ºÒz sz @ ̤
GŒNzþ œyZz Y ºÒz sz @ Eæ‡zºz Nzþ Nþçºm Äz
ºçËoç §bNþ T®z @ EçuQº \¤ ̤zºç ÒìEç
o¤ Äz ÄÒë œÒìåYz \Òçå Ìz Æì¿ ÒìL sz @ FÌ
Ìz Äz ̤ tì:Qy ÒìL @
GŒNzþ œçÌ LNþ ¤îåt œçŒy oNþ ŒÒë sç @ ̤
EœŒz Œzoç œº uY¨çŒz ÂTz @ Œzoç ÌçzY ªõ œäg T®ç @
<<ÌæNþb Nþç ‡{®| Ìz Ì窌ç NþºŒç YçuÒL@>> EYçŒNþ
GÌ Nþy Œã\º LNþ VçÌ Nzþ uoŒNzþ œº œägy @ GÌz ÂTç
uNþ \¿º ®Òçå œçŒy ÒçzTç @ FÌuÂL NìþZ ÂçzTçõ Nþy
ÌÒç®oç Ìz ÄÒçå QçztŒz ÂTç @ ¤Òìo tzº QçztŒz Nzþ
¤çt ÄÒçå LNþ œnsº utQçF| œägç @ FÌz tzQNþº ̤
ÂçzT Œzoç Nþy uæŒætç NþºŒz ÂTz @ o¤ Œzoç Œz NþÒç
<<tçzËoçõ, ¤yY ªõ Òy EœŒç Ÿ®çÌ ŒÒë ZçzägŒç YçuÒL @
YÂçz FÌ œnsº Nþçz oçzgõTz @>> LNþ ®ìÄNþ Œz GÌ œnsº Nþçz Òsç{gz Ìz oçzäg gçÂç @ œnsº bîboz Òy œçŒy Hœº
Eç®ç @ FÌz tzQNþº ̤ QìÆ ÒìL @ ̤ EœŒy ›®çÌ
1. ̪ˮç Nþç Ì窌ç N{þÌz NþºŒç YçuÒL ?
¤ì^çNþº ®çÞç Nzþ uÂL EçTz ¤äj T®z @
2. Ì¢þÂoç Ÿç›o NþºŒz Nzþ uÂL M®ç NþºŒç YçuÒL?
Œyuo : ÌæNþÁœ Nþy Ðäjoç Ìz \¿º Ì¢þÂoç uªÂoy Ò{ @
œçe Nþç ÌçºçæÆ
NìþZ îçœçºy ªç ÂzNþº ºzuTËoçŒ Ìz \ç ºÒz sz @ E懺z z Nzþ Nþçºm ºçËoç §bNþ T®z @
FÌÌz Äz tì:Qy ÒìL @ FŒNzþ œçÌ œyŒz Nþç œçŒy §y ŒÒë sç @ Œzoç ÌçzY ªzæ œäg T®ç @ ÌæNþb
Nþç ‡{®| Ìz Ì窌ç NþºŒz Nþç uŒÅY® uNþ®ç @ EYçŒNþ GÌNþy Œã\º LNþ uoŒNzþ œº œägy @
QçztŒz œº ÄÒçå LNþ œnsº utQçF| œägç @ œnsº Nþçz Òsç{ägç Ìz oçzägç @ œnsº Nzþ bîboz Òy œçŒy
Hœº Eç®ç @ ÌæNþÁœ Nþy Ðjoç Ìz Ìã¢þÂoç uªÂoy Ò{ @

ÌçoÄë Nþqç 95 Ì¢þÂoç Nþç ªæÞ

Æ£tçs| :
ÌæNþÁœ = Ðäj uŒÅY® Ìã¢þº = ®çÞç
EçuQº = Eæo ªõ ̤zºç = Ìì¤Ò
§bNþŒç = ºçËoç §î \çŒç Tìã\ºŒç = \çŒç
ÈìoÂzQ :
îçœçºy Håb œÒìåYŒç uY¨çŒç Òsç{gç ÌæNþÁœ

ÌìuŒL-¤çzuÂL
1. îçœçºy NþÒçå Ìz Tìã\º ºÒz sz ?
2. îçœçºy ºçËoç M®çõ §bNþ T®z ?
3. Ì¢þÂoç N{þÌz uªÂoy Ò{ ?

œuäjL
E) \çzgä y ¤ŒçFL :
1) NìþZ îçœçºy E) ®çÞç Nþº ºÒz sz @
2) ÌæNþb Nþy uËsuo ªõ Eç) uoŒNzþ œº œägy @
3) Œzoç Nþy Œã\º F) \¿º Ì¢þÂoç uªÂoy Ò{ @
4) ÌæNþÁœ Nþy Ðäjoç Ìz F|) ºzuTËoçŒ Ìz Tì\ã º ºÒz sz @
5) ºço Nzþ ̪® G) ‡{®| Ìz Nþçª ÂzŒç YçuÒL @

Eç) œçe ªõ ÄçM®çõ Nzþ ÌÒy NÀþª Nþçz œÒYçŒNþº NÀþª ÌæP®ç NþçzÉeNþ ªõ uÂuQL @
1. EYçŒNþ GÌNþy Œã\º LNþ uoŒNzþ œº œägy @ [ ]
2. ¤Òìo tzº QçzztŒz Nzþ ¤çt ÄÒçå LNþ œnsº utQçF| œägç @ [ ]

3. NìþZ îçœçºy ºzuTËoçŒ Ìz Tì\

ã º ºÒz sz @ [ 1 ]
4. ̤ EœŒy ›®çÌ ¤ì^çNþº ®çÞç Nzþ uÂL EçTz ¤äjz @ [ ]
5. FÌÌz Äz ̤ tì:Qy ÒìL @ [ ]

ÌçoÄë Nþqç 96 Ì¢þÂoç Nþç ªæÞ

F) ÌÒy Äo|Œy ÄçÂz Æ£tçõ œº TçzÂç < > ¤ŒçFL @
1. ºzuTËoçŒ ºç{uTËsçŒ ºzuTËsçŒ ºzuVËoçŒ
2. Tuºªy Tuª| Tºªy Tªy|
3. t{®| ‡{®| ‡ç{®| ‡{º®
4. œðº œosº œnsº œoºº
5. Òsç{ägç Òoç{ägç Ògç{jç Òoçzägç
F|) ŒyYz utL TL ÄçM®çõ ªõ uYÞçõ Ìz Ìæ¤æu‡o Æ£tçõ œº TçzÂç < > ¤ŒçFL @

1. ºzuTËoçŒ ªõ ®çÞç ªìuÅNþ Ò{ @

2. îçœçuº®çõ Nzþ œçÌ Håb sz @

3. uoŒNþç ÒÄç ªõ Gäg ºÒy Ò{ @

4. œnsº oçzgä Œz œº œçŒy Hœº Eç®ç @

5. ̤zºç ¤Òìo ÌìÒçČç Ò{ @

uÂuQL
E) ŒyYz ut®z T®z ŸÅŒçõ Nzþ Gðº Zçzb-z Zçzbz ÄçM®çõ ªõ uÂuQL @
1. ºzuTËoçŒ Ìz Nþç{Œ Tìã\º ºÒz sz ? GŒNzþ Ìçs M®ç-M®ç sz ?
2. îçœçºy uNþÌ Ìª® ®çÞç Nþº ºÒz sz ?
3. Œzoç Nþy Œã\º uNþÌ œº œägy sy ? Ǧz M®ç uNþ®ç ?
ÌçoÄë Nþqç 97 Ì¢þÂoç Nþç ªæÞ
Eç) ŒyYz ut®z T®z ŸÅŒ Nþç G𺠜åçY-ZÒ ÄçM®çõ ªõ uÂuQL @
1. <<Ì¢þÂoç Nþç ªæÞ>> œçe Nþç ÌçºçæÆ EœŒz Æ£tçõ ªõ uÂuQL @

F) GuYo Æ£tçõ Ìz QçÂy \TÒ §uºL @

1. Tªy| Nzþ Nþçºm îçœçºy utŒ ªõ Ìã¢þº ŒÒë Nþº œç ºÒz sz @ (Ìty| / Tªy|)
2. E懺z z Nzþ Nþçºm Äz ........... §bNþ T®z @ (ºçËoç / ÌägNþ)
3. îçœçuº®çõ Nzþ œçÌ ............... ŒÒë sç @ (Tçgy / œçŒy)
4. ÌæNþb Nþç Ì窌ç ............. Ìz NþºŒç YçuÒL @ (‡{®| / E‡{®|)
5. ¤yY ªõ Nþ§y §y ........... ŒÒë ZçzägŒç YçuÒL @ (Nþçª / Ÿ®çÌ)

F|) œçe ªõ Eç®z Æ£tçõ Nzþ Eç‡çº œº ÄçM® uÂuQL @

uo¿œuo LNþ ®çÞç ËsçŒ Ò{ @
1. ....................................................1
®ç Þç îç T uo
2. ...................................................
Ì ºç œç Œy Œ
3. ...................................................1
¢þ Ë ºy u Nþç
4. ...................................................
º oç Ìæ Nþ b 5. ...................................................

G) Äm| uÄXZzt Nþyu\L @

1. ãuY¨çŒç : Y½ + F + ½ + ½ + Eç + Œ½ + Eç
2. ºzuTËoçŒ : .................................................................
3. ‡{®| : .................................................................
4. ÌæNþÁœ : .................................................................
5. œnsº : .................................................................

§çÊçæÆ
E) Eæn®çqºy uÄu‡ Nzþ EŒìÌçº ŒyYz ut®z T®z Æ£tçõ Nzþ Eç‡çº œº Yçº Æ£t ¤ŒçFL @
1. œçŒy - Œyº\ - \Â\ - \ªçŒç - Œçª - ªTº
ÌçoÄë Nþqç 98 Ì¢þÂoç Nþç ªæÞ
 2. uoŒNþç - .................................................................
3. ÌÒç®oç - .................................................................
4. EYçŒNþ - .................................................................
5. Ìã¢þº - .................................................................
Eç) œ®ç|®ÄçYy Æ£t uÂuQL @
1. ªç = Nþyªoy ÄËoì, ¿œ®ç
2. ̤zºç =

3. Æì¿ = ÐuÉb-uŒTçÒ
Ìì¤Ò-Ÿço:NþçÂ
4. Œã\º =
\Â-Œyº Ÿçºæ§-Eçºæ§
5. œçŒy = Nþyªoy ÄËoì-¿œ®ç
F) uÄÂçzª Æ£t uÂuQL @
1. utŒ × ºço
2. EçTz × ................ G\çÂç, œyZz, ºço,
3. Eæ‡zºç × ................ QºytŒç, Æçª
4. ̤zºç × ................ Eæo
5. ¤zYŒç × ................

Ìw\ŒçnªNþoç
E) uYÞ tzQNþº ÄçM® uÂuQL @

1. Håb ¤ägç \çŒÄº Ò{ @

2. ................................................

ÌçoÄë Nþqç 99 Ì¢þÂoç Nþç ªæÞ

 3. ...............................................

4.
...............................................

5. ...............................................

Eç) œuº®çz\Œç Nþç®|:

Ì¢þÂoç Ìz Ìæ¤æu‡o LNþ Zçzby Ìy NþÒçŒy uÂuQL @
F) EŒìÄçt Nþyu\L@
1. Ìã¢þº NþºŒz Ìz ª\ç Eçoç Ò{ @ ..........................................................................

2. ÌæNþb uËsuo ªõ ÌçzYŒç YçuÒL @ ..........................................................................

3. EçåQçõ ªõ uoŒNþç Eç uTºç @ ..........................................................................

4. Œzoç ̤Nþç EçtÆ| Òçzoç Ò{ @ ..........................................................................

5. Ÿ®çÌ Nzþ Nþçºm Ì¢þÂoç uªÂoy Ò{@ ..........................................................................

îçNþºmçæÆ
1. Œzoç EçTz \ç ºÒz sz @
2. Eæ‡zºz Nzþ Nþçºm Äz ºçËoç §bNþ T®z @

3. Äz ̤ EœŒz Œzoç œº uY¨çŒz ÂTz @

4. œnsº bîboz Òy œçŒy Hœº Eç®ç @

5. ̧y ÂçzTçõ Œz EœŒy ›®çÌ ¤ì^çF| @

Gœ®|ìMo ÄçM®çõ ªõ ºzQçæuNþo Æ£t uNþÌy Nzþ ûçºç uNþL \çŒzÄçÂz Nþçª Nþçz ÌîuYo Nþºoz Òø @

ÌçoÄë Nþqç 100 Ì¢þÂoç Nþç ªæÞ

œuº§çÊç: u\Ì Æ£t Ìz uNþÌy Nþçª Nzþ ÒçzŒz ®ç NþºŒz Nþç ¤çz‡ Òçz, GÌz uNÀþ®ç NþÒoz Òø @
Gtç:- œäjŒç, YŒç, tç{ägŒç, ¤{eŒç, QçŒç, uÂQŒç Eçut @
E) uŒ©Œ uÂuQo ÄçM®çõ ªõ uNÀþ®ç Æ£t Nþçz ºzQçæuNþo Nþyu\L@
1. Ìuºoç NþuÄoç uÂQoy Ò{ @
2. ÂägNzþ ª{tçŒ ªõ Qz ºÒz Òø @
3. ÄçÌî Vº ªõ QçŒç Qçoç Ò{ @
4. ªçzº ŒçYoç Ò{ @

Eç) ÄçM®çõ ªõ uNÀþ®ç Æ£tçõ Nþçz œÒYçŒ Nþº uÂuQL@

1. ̺Âç Tçägy YÂçoy sy @ ......................
2. ºuÄ Vº ªõ QçŒç Qçoç sç @ ......................
3. uœoç\y Eç\ ¤çã\çº \çoz Òø @ ......................
4. ÄÒ by.Äy. ªõ ǔzªç tzQoy Ò{ @ ......................
F) ŒyYz ut®z T®z uNÀþ®ç Æ£tçõ Nþç ÄçM®çõ ªõ Ÿ®çzT Nþyu\L @
1. YäjŒç : ÂgNþç œzgä œº Yäjoç Ò{ @
2. o{ºŒç : ......................................................
3. ¤çzŒç : ......................................................
4. Òå̌ç : ......................................................
5. Ì쌌ç : ......................................................
M®ç ªø ®Ò Nþº ÌNþoç / ÌNþoy Òîå? Òçå (Ö) ŒÒë (×)
1. œçe Nzþ ¤çºz ªõ ¤çoYyo Nþº ÌNþoç / ÌNþoy Òîå @
2. FÌ œçe Nþçz œäjNþº ªø Ÿzºmç œç ÌNþoç / ÌNþoy Òîå @
3. uNÀþ®ç Nzþ Æ£tçõ Nþçz \çŒ ÌNþoç / ÌNþoy Òîå @
4. uYÞçõ Nþçz tzQNþº ¤çoYyo Nþº ÌNþoç / ÌNþoy Òîå @

E†®çœNþçõ NzþuÂL ÌîYŒç :

¤€ççõ Nþçz NìþZ E‹® \çoNþ NþsçLå ÌìŒçFL @
ÌçoÄë Nþqç 101 Ì¢þÂoç Nþç ªæÞ
 12 NþçzægçœÁÂy Nþy ®çÞç

ÌçzuYL - ¤çzuÂL

ŸÅŒ
1. FÌ uYÞ ªõ EçœNþçz M®ç-Nþ®ç utQçF| tz ºÒz Òø ?
2. Nþœägz ¤ŒçŒzÄçÂz Nþçz M®ç NþÒoz Òø ?

Eçå‡À ŸtzÆ Nzþ ‡ª|ĺª½, ªç‡Äºª½, G›œçgç, œçõtî¿, œçbî¿, TçåÄ Òs NþºVz Ìz
¤Œy Ìçug®çõ Nzþ uÂL ŸuÌt½‡ Òø @ LubNþçz›œçNþç, ¤çzu£¤Ây Eçut ËsçŒ uQÂç{Œçõ Nzþ uÂL
ªÆÒîº Òø @ YuÂL, Eç\ Òª LzÌy Òy ÒËoNþÂçEçzæ Nzþ uÂL ŸuÌt½‡ LNþ Eç{º TçåÄ Nzþ
¤çºz ªõ \çŒõTz @
ÌçoÄë Nþqç 102 Nþçzgæ çœÁÂy Nþy ®çÞç
 12. Nþçzgæ çœÁÂy Nþy ®çÞç
Eçæ‡ÀŸtzÆ Nzþ NwþÉmç u\Âz ªzæ LNþ TçåÄ Ò{ @ FÌ Nþç
Œçª NþçõgçœÁÂy Ò{ @ ®Ò uÄ\®Äçgç Ìz 24 uNþ.ªy. Nþy
tîºy œº Ò{ @ ®Ò Ÿçæo Òçs Ìz ¤Œy ÂNþägy Nzþ uQÂç{Œçõ Nzþ
uÂL ŸuÌt½‡ Ò{ @ F‹Òõ tzQŒz Nzþ uÂL tîº-tîº Ìz ÂçzT
Eçoz Òø @ LNþ utŒ œçeÆçÂç Nzþ NìþZ ZçÞ EœŒz
E†®çœNþ Nzþ Ìçs ºuÄÄçº Nþçz NþçõgçœÁÂy Nþy ®çÞç œº
T®z @ ÄÒçå œº LNþ œìºçŒç uNþÂç Ò{ @ FÌ uNþÂz Nþçz 14 Äyæ
Æoç£ty Nzþ ºç\çEçzæ Œz ¤Œç®ç @ FÌz tzQ Nþº ¤XYz ¤Òìo 1. EœŒz TçåÄ Nþy ÒËoNþÂçEçzæ Nzþ ¤çºz ªõ Eçœ
QìÆ ÒìL @ GÌNzþ ¤çt ÄÒçå Nzþ uQÂç{Œz tzQŒz TL @ M®ç \çŒoz Òø ?
E†®çœNþ Eç{º ZçÞçõ Nþçz tzQNþº ËsçŒy® uQÂç{Œz
¤ŒçŒzÄçÂz NþçºyTºçõ Œz GŒNþç ËÄçTo uNþ®ç @ Eçå‡ÀŸtzÆ
ªõ ÂçzT ÌæNÀþçæuo Eç{º tÆÒºç Nzþ œÄ| utŒçõ ªõ <TçzÂî >
®çŒy <¤çz©ªÂ NþçzÂìÄì> ºQoz Òø @ ®z uQÂç{Œz Eç̜çÌ
Nzþ <ozÁÂç œçzumNþy> ŒçªNþ Œºª ÂNþägy Ìz ¤Œç®z \çoz
Òø @ F‹Òõ ŸçNwþuoNþ ºæTçõ Ìz ºæTç \çoç Ò{ @
®Òçå NþF| ŸNþçº Nzþ uQÂç{Œz ¤Œoz Òø @ FŒ uQÂç{Œçõ ªõ tÆçÄoçº, oçäg Nþç œzäg, ¤{ÂTçägy,
TyoçzœtzÆ, œçÂNþy, ĺ-ćì, Œo|Nþy, Òçsy Nþç Òç{tç,
TÀçªym Äçoçĺm Nzþ uQÂç{Œz ŸuÌt½‡ Òø @
Eç\Nþ ®z ÒËoNþÂçLå ‡yºz-‡yºz Âì›o Òçzoy \ç
ºÒy Òø @ Eçå‡À ŸtzÆ ÌºNþçº <Âzœçqy> ŒçªNþ u¤NÀþy Nõþüçõ
ûçºç F‹Òõ ¤zYoy Ò{ @ FÌÌz NþçºyTºçõ Nþçz Eç\yuÄNþç Eç{º
ŸçznÌçҌ uªÂoç Ò{ @

œçe Nþç ÌçºçæÆ

NþçõgçœÁÂy Nþy ®çÞç œçe ªõ ÒËoNþÂçEçzæ Nzþ ¤çºz ªõ Äm|Œ Ò{ @ Nþçõg眨y Eç凟À tzÆ Nþç
ŸuÌt½‡ ÒËoNþÂç Nõþü Ò{ @ ®Òåç ¤Œz EŒzNþ oºÒ Nzþ ÂNþägy Nzþ uQÂç{Œçõ ªõ NþçºyTºçõ Nþç Nþç{ÆÂ
utQçF| tzoç Ò{ @ ÌæNÀþçæuo œÄ| Nzþ utŒ TçzÂî ºQç \çoç Ò{ @ Òªõ ÒËoNþÂçEçzæ Nþçz ŸçznÌçҌ tzŒç
YçuÒL @

ÌçoÄë Nþqç 103 Nþçzgæ çœÁÂy Nþy ®çÞç

Æ£tçs| :
1. ÂçzT = \Œoç 2. Œã\tyNþ = œçÌ
3. E†®çœNþ = uÆqNþ 4. ºuÄÄçº = FoÄçº
5. u¤NÀþy = uÄNÀþ® 6. Eç\yuÄNþç = ºçz\Tçº
ÈìoÂzQ :
NþçõgçœÁÂy Eçå‡À ŸtzÆ Âzœçqy ÒËoNþÂç E†®çœNþ uQÂç{Œz

ÌìuŒL-¤çzuÂL
1. Eç凟À tzÆ Nþy ÒËo NþÂçEçõ Nzþ ¤çºz ªõ ¤oçFL @
2. Nþçõg眨y uNþÂz Nþç uŒªç|m uNþÌ Æoç£ty ªõ ÒìEç ?
3. TçzÂî uNþÌz NþÒoz Òø?

œuäjL
E) \çzgä y ¤ŒçFL :
1. TçzÂî E. Òçs NþºVz Ìz ¤Œy Ìçgy
2. oz¨ œçzumNþy Eç. ÂNþgy Ìz ¤Œç uQÂç{Œç
3. tÆçÄoçº F. Œºª ÂNþgy
4. ‡ª|ĺª F|. 14 Äy. Æoç£ty
5. Nþçõg眨y uNþÂç G. ¤çz©ªÂ NþçzÂÄì ì

Eç) œçe ªõ ÄçM®çõ Nzþ ÌÒy NÀþª Nþçz œÒYçŒNþº NÀþª ÌæP®ç NþçzÉeNþ ªõ uÂuQL@
1. Eç\Nþ ®z ÒËoNþÂçLå Âì›o Òçzoy \ç ºÒy Òø @ ( )
2. ozÂìTì ªõ TçzÂî Nþçz ¤çz©ªÂç NþçzÂìÄì NþÒoz Òø @ ( )
3. FÌ uNþÂz Nþç uŒªç|m 14 Äë Æoç£ty ªõ ÒìEç @ ( 1 )
4. FÌÌz NþçºyTºçõ Nþçz Eç\yuÄNþç uªÂ ºÒy Ò{ @ ( )
5. GÌNzþ ¤çt Nþçõg ä çœÁÂy Nzþ uQÂç{Œz tzQŒz TL @ ( )
ÌçoÄë Nþqç 104 Nþçzgæ çœÁÂy Nþy ®çÞç
F) ÌÒy Äo|Œy ÄçÂz Æ£tçõ œº TçzÂç < > ¤ŒçFL @
1. uQÂç{Œç uQÂçŒç uQÂçzŒç uNþÂç{Œç
2. E†®œNþ E†®çœNþ E†®çœNþç E熮çœNþ
3. NþçºyTº NþçºTº NþºyTº NþçºyTçº
4. œçeÆçÂç œçeÆ砜eÆçÂç œçeÆÂç
5. Eç\yuÄNþ Eç\yuÄNþç Eç\uÄNþç Eç\yÄNþç
F|) ŒyYz utL TL ÄçM®çõ ªõ uYÞçõ Ìz Ìæ¤æu‡o Æ£tçõ œº TçzÂç < > ¤ŒçFL @

1. ®Ò Tì¢ã þç Ò{ @

2. E†®çœNþ œäjçoz Òø @

3. ÂäguNþ®çå uQÂç{Œçõ Ìz QzÂoy Òø @

4. ¤XYz Qçoz Òø @

5. Eçª Nþç œzäg ¤ägç Ò{ @

uÂuQL
E) ŒyYz ut®z T®z ŸÅŒçõ Nzþ Gðº Zçzb-z Zçzbz ÄçM®çõ ªõ uÂuQL @
1. NþçõgçœÁÂy uÄ\®Äçägç Ìz uNþoŒz uNþÂçzªybº Nþy tîºy œº Ò{ ?
2. NþçõgçœÁÂy ªõ uQÂç{Œz ¤ŒçŒzÄçÂçõ Nþçz ̺Nþçº uNþÌ oºÒ ŸçznÌçҌ tz ºÒy Ò{ ?
ÌçoÄë Nþqç 105 Nþçzgæ çœÁÂy Nþy ®çÞç
Eç) ŒyYz ut®z T®z ŸÅŒ Nþç G𺠜åçY-ZÒ ÄçM®çõ ªõ uÂuQL @
<<NþçõgçœÁÂy ®çÞç>> œçe Nþç ÌçºçæÆ EœŒz Æ£tçõ ªõ uÂuQL @
F) GuYo Æ£tçõ Ìz QçÂy \TÒ §uºL @
1. NþçõgçœÁÂy .............. u\Âz ªõ Ò{ @ (NwþÉmç / Nþägœç)
2. Nþçõg眨y .................... Nzþ uÂL ªÆÒîº Ò{ @ (uYÞNþÂç / uQÂç{Œçõ)
3. TçzÂî .............. n®ç{Òçº Nzþ utŒçõ ªõ ºQç \çoç Ò{ @ (ÌæNþÀ çæuo / GTçty)
4. uQÂç{Œz ............... ºæTçõ Ìz ºæTz \çoz Òø @ (ŸçNwþuoNþ / NwþuÞª)
5. Nþçõg眨y tzQŒz .............. Nzþ utŒ TL @ (ÌçzªÄçº / ºuÄÄçº)

F|) ÌæNþz oçzæ Nzþ Eç‡çº œº ÄçM® ¤ŒçFL @

1.
Nþçõäg眨y NwþÉmç u\Âz ªõ Ò{ @
....................................................1
NwþÉmç u\Âç
2. ...................................................
u¤NÀþy Nõþü Nþçõg眨y uNþÂç 3. ...................................................1
4. ...................................................
Òçsy Nþç Òç{tç oz¨çœçzumNþy 5. ...................................................
G) Äm| uÄXZzt Nþyu\L @
1. uQÂç{Œç : Q + F + ½ + Eç{ + Œ½ + Eç
2. Nþçõg眨y : .......................................................
3. ÌæNþÀ çæuo : ......................................................
4. TçzÂî : ......................................................
5. ŸuÌt½‡ : ......................................................

ÌçoÄë Nþqç 106 Nþçzgæ çœÁÂy Nþy ®çÞç

 §çÊçæÆ
E) ÄT| œÒzÂy Ìz œçe ªõ Eç®z Æ£tçõ Nþçz jîjå Nþº uÂuQL @

Tçz Âî Nwþ Émç 1. NwþÉmç

Ìæ uQ Âç{ Œzþ 2. .................
NÀþçæ Ÿ uÌ ò 3. .................
uo  Nþ gy 4. .................
Nþçõ ägç œ ¨y 5. .................

Eç) œ®ç|®ÄçYy Æ£t uÂuQL @

1. Òçs - Nþº, ÒËo
2. œçeÆçÂç -
3. ZçÞ - Nþº ÒËo uÄùç®
ËNîþÂ uÄùçsy| uÆqçsy|
4. tÆ|Œ - tzQŒç Äyqm Nþª|Yçºy
5. NþçºyTº - Nþçª NþºŒzÄçÂz

F) uÄÂçzª Æ£t uÂuQL @

1. ÆÒº ´ TåçÄ

2. ŸuÌò ´

3. ¤zYŒç ´
tîº ŒQìÆ
EŸuÌt½‡
4. QìÆ ´
QºytŒç EŒzNþ
5. œçÌ ´
TçåÄ

ÌçoÄë Nþqç 107 Nþçzgæ çœÁÂy Nþy ®çÞç

 Ìw\ŒçnªNþoç

E) uNþÌy LNþ ®çÞç Nþç Äm|Œ EœŒz Æ£tçõ ªõ Nþyu\L @

Eç) œuº®çz\Œç Nþç®| :
1. uªb½by ®ç NþçãT\ Ìz uQÂç{Œçõ Nþçz ¤ŒçNþº Nþqç ªõ utQçFL @

F) EŒìÄçt Nþyu\L @
1. ¤€ççõ Nþçz uQÂç{Œz œÌæt Ò{æ @
2. Äymç ÂNþägy Ìz ¤ŒçF| \çoy Ò{ @
3. ut¨y tzÆ Nþy ºç\‡çŒy Ò{ @
4. ¤õTÂî¿ Ììætº ŒTº Ò{ @
5. uÒæty ̺ §çÊç Ò{ @
...............................................
...............................................
...............................................
...............................................
...............................................

îçNþºmçæÆ

uÒºŒ oz\ tç{gä oç Ò{ @ ¤€çz ¤çÒº QzÂoz Òø @

NþZìEç ‡yºz-‡yºz YÂoç Ò{ @ Ìîº\ ŸuoutŒ GToç Òø @

ÌçoÄë Nþqç 108 Nþçzgæ çœÁÂy Nþy ®çÞç

uNÀþ®ç uÄÆzÊm
ºzQçæuNþo Æ£t uNÀþ®ç Nþy uÄÆzÊoç ¤oçoz Ò{æ @ uNÀþ®ç Nþy uÄÆzÊoç ¤oçŒzÄçÂz Æ£tçõ Nþçz uNÀþ®ç-uÄÆzÊm
NþÒoz Ò{æ @
Gtç : ‡yºz-‡yºz, oz\, ¤çÒº, ŸuoutŒ, Qî¤ Eçut @
E) ŒyYz ut®z T®z ÄçM®çõ ªõ uNÀþ®ç - uÄÆzÊm Æ£t Nþçz œÒYçŒNþº uÂuQL @
1. tyœç ‡yºz-‡yºz Qçoy Ò{ @ ‡yºz-‡yºz
2. œºÌçõ ªø ut¨y \çHåTç @ .....................................
3. Œty uŒºæoº ¤Òoy Ò{ @ .....................................
4. oìª \Áty EçEçz @ .....................................
5. ºªç ÄÒçå ¤{ey Ò{ @ .....................................

M®ç ªø ®Ò Nþº ÌNþoç / ÌNþoy Òîå? Òçå (Ö) ŒÒë (×)

1. ªø Nþçõäg眨y Nzþ ¤çºz ªõ ¤çoYyo Nþº ÌNþoç / ÌNþoy Òîå @
2. ªø Nþçõgä 眨y Nþy ®çÞç œçe Nþç ÌçºçæÆ EœŒz Æ£tçõ ªõ
uÂQ ÌNþoç / ÌNþoy Òîå @
3. ªø œçe Nþç ÌçºçæÆ EœŒz Æ£tçõ ªõ ¤oç ÌNþoç / ÌNþoy Òîå @
4. ªø œçe Ìz Ìæ¤æu‡o uNÀþ®ç uÄÆzÊm Æ£tçõ Nþçz œÒYçŒ
ÌNþoç / ÌNþoy Òîå @

E†®çœNþçõ NzþuÂL ÌîYŒç :

ÂNþägy Ìz ¤Œz uQÂç{Œçõ NzþuÂL ŸuÌò E‹® ŸtzÆçõ Nzþ ¤çºz ªõ Nþqç ªõ YYç| Nþyu\L @

ÌçoÄë Nþqç 109 Nþçzgæ çœÁÂy Nþy ®çÞç

 Academic standards / Learning Outcomes
Æ{uqNþ ªçœtæg / ÌyQŒz Nþy ÌæŸçu›o
1. Ì쌌ç-¤çzŒç:-
* ÌìŒNþº \çŒy ÒìF| ¤çoõ ŸNþb NþºŒç @
* ÌìŒz ÒìL EæÆçõ Nzþ ¤çºz ªõ Nþç{Œ? M®ç? NþÒåç? \{Ìz ŸÅŒçõ Nzþ Gðº tzŒç?
* ÌîYŒçLå ÌìŒNþº Es|-TÀÒm NþºNzþ GÌy Nzþ EŒìÌçº Nþº ÌNþŒç @
* ÌìŒoz ̪® Æ£tçõ Nzþ GXYçºm §ztçõ Nþçz œÒY猌ç @
* \çŒz ÒìL Eç{º tzQz ÒìL uÄÊ®çõ Nzþ ¤çºz ªõ ËÄoæÞoç Ìz ¤çz ÌNþŒç @
* uYÞçõ Nzþ Eç‡çº œº ¤çz ÌNþŒç Nþç{Œ Ò{? M®ç Òçz ºÒç Ò{? M®ç Nþº ºÒz Òø? \{Ìz uÄÊ®çõ Nzþ
¤çºz ªõ ¤çz ÌNþŒç @
* uûnÄçqº Eç{º Ìæ®ìOþçqºçõ Nþçz ˜Éb ¿œ Ìz G€ççºm Nþº ÌNþŒç @
2. ϊj΍:-
* Tyo Eç{º NþuÄoçEçõ ªõ ÄçM®çõ Nþçz œÒYçŒ ÌNþŒç @
* ut®z T®z uÄÊ®çõ ªõ uûnÄçqº Eç{º Ìæ®ìMoçqºçæz Nþçz œÒYçŒ ÌNþŒç @
* ÄçM®çõ Nþçz œäjoz ̪® Æ£tçõ Nþç GXYçºm ˜Éb ¿œ Ìz Òçz ÌNþŒç @
* uYÞçõ Ìz ÌÒy Æ£t \çzäg ÌNþŒç @
* œçe œäjNþº Es| TÀÒm Nþº ÌNþŒç @
3. uÂQŒç:-
* Zçzbz-Zçzbz ÄçM®çõ ªõ ŸÅŒçõ Nzþ Gðº uÂQ ÌNþŒç @
* ÌæNzþoçõ Nzþ Eç‡çº œº Æ£t ¤Œç ÌNþŒç @
* Äm| uÄXZzt Nþº ÌNþŒç @
* EœŒz Æ£tçõ ªõ œçe Nþç ÌçºçæÆ uÂQ ÌNþŒç @
4. Ìw\ŒçnªNþoç / §çÊçæÆ:
* Tyo Eç{º NþuÄoçEçõ Nþçz ® Nzþ EŒìÌçº TçŒç @
* uYÞ tzQNþº Æ£t uÂQŒç @
* Zçzbz-Zçzbz ÄçM®çõ Nþçz EœŒy §çÊç ªõ EŒìÄçt NþºŒç @
* Æ£t NþçzÆ Nþç Gœ®çzT Nþºoz ÒìL Æ£tçs| Eç{º œ®ç|®ÄçYy Æ£tçõ Nþçz E†®®Œ NþºŒç @
* Eæn®çqºy uÄu‡ Ìz Œ®z Æ£t ¤ŒçŒç @
5. îçNþºmçæÆ
* îçNþºmçÆçõ Nþç rçŒ Ÿç›o NþºŒç @ (Ìæ®ìMoçqº, uûnÄçqº, ºz¢þ, Ìærç, ÄYŒ, uÂæT,
ÌÄ|Œçª, uÄÆzÊm, uNÀþ®ç, uNÀþ®ç uÄÆzÊm)
* îçNþºm Nzþ uŒ®ªçõ Nþçz ˜Éb ¿œ Ìz œÒY猌ç, Ìæt§ç|ŒìÌçº Ã®çNþºm tçzÊçõ Nzþ u¤Œç uÂQ
ÌNþŒç @
ÌçoÄë Nþqç 110 Nþçzgæ çœÁÂy Nþy ®çÞç
 ªÒyŒçõ Nzþ Œçª
\ŒÄºy - January - Èqe]
¢þºÄºy - February - |˜ç¾ ‹e]
ªçY| - March - eÖ]Ì
EŸ{ - April - @ç|¾ýÙ
ªF| - May - yûT
\îŒ - June - pHŽ
\ìÂçF| - July - pýÉÕ
ETËo - August - €>·d¼t
uÌo椺 - September - ™d™|¼+‹sY
EOîþ¤º - October - n¿Ã¼‹sY
ŒÄ椺 - November - qe+‹sY
utÌ椺 - December - &X+ø ‹sY
uºËoztçº
ªçå, ªçoç - Mother - Ôá*¢
¤çœ, uœoç - Father - Ôá+ç&
§çF| - Brother - kþ<ŠsTÁ &ƒT
¤ÒŒ - Sister - kþ<Š]
ªçªç - Uncle - eÖejáT«
ªçªy - Aunt - nÔáïjTá «
YçYç - Uncle - u²u²sTT, ºH•q•
YçYy - Aunt - |¾“•, ºq•eTˆ
oçH - Uncle - ™|<ŠÝ Hq•
oçF| - Aunt - ™|<ŠeÝ Tˆ
Jìoì / ªç{̪
ÄÌæo - Spring season - edŸ+Ôá ‹TTÔáTeÚ
TÀyɪ - Summer season - ç^wŸˆ ‹TTÔáTeÚ
ÄÊç| - Rainy season - esÁü ‹TTÔáTeÚ
ƺt½ - Autumn season - Xøs<Á Ž ‹TTÔáTeÚ
Òzªæo - Pre-Winter season - V²eT+Ôá ‹TTÔáTeÚ
uÆuƺ - Winter season - ¥¥sÁ ‹TTÔáTeÚ
ÌçoÄë Nþqç 111 Nþçzgæ çœÁÂy Nþy ®çÞç
 uÄt½®ç® Ìæ¤æ‡y
E†®çœNþ - Teacher - –bÍ<ó‘«jáTT&ƒT
E†®çuœNþç - Teacher (Lady) - –bÍ<ó‘«sTT“
ZçÞ - Student (Boy) - $<‘«]œ
ZçÞç - Student (Girl) - $<‘«]œ“
ªzã\ - Table - yûTC² ‹\¢
NìþÌy| - Chair - Å£”¯Ì
Ů窜b - Black Board - q\¢‹\¢
œìËoNþ, uNþoç¤ - Book - |ŸÚdŸ¿ï e£ TT
Nþª - Pen - ¿£\eTT
œõuÌ - Pencil - ™|“àýÙ

Æ£tNþçzÆ
NîþNþŒç R Å£LjáTT³, chirp ºuÄÄçº R €~ysÁeTT, Sunday.
TÂoy R bõsÁbͳT, mistake Âçz§ R ýËuóe„ TT, greed
TçåÄ R ç>±eTeTT, village ÂçzT R ç|ŸÈ\T, people.
VçzŒç R ¿£\|Ÿ&eƒ TT, mix. uÄNþçÌ R n_óe~Æ, development
ƺ¤o R bÍújáTeTT, juice ÌætÆz ç R dŸ+<ûXeø TT, message.
\Áty R Ô=+<Šs>Á ±, soon, hurry ÌæÌçº R ç|Ÿ|+Ÿ #áeTT, world
gçÂy R ¿=eTˆ, branch ÌoTì¿ R dŸ<TŠ sZ TÁ eÚ, Sadguru
Œ®ç R ¿=Ôá,ï new Ìì¤Ò R –<ŠjTá eTT, morning.
Œã\tyNþ R <Š>sZ· ,Á close ̪^çŒç R $e]+#áT³, explain.
›®çÌ R <Š|ξ ¿£, thirst ̪^Œç R Ôî\TdŸT¿Ãe&ƒ+, know.
œ{t R ¿±*q&ƒ¿£, on foot ̪ìtæ º R dŸeTTç<ŠeTT, sea
¤çoYyo R dŸ+uó²wŸD, conversation. ÌæNþÁœ R dŸ+¿£\ÎeTT, determination.
ªzV R yûT|˜ÖŸ \T, clouds. Ìã¢þº R jáÖçÔá, travel.
ªÒçnªç R dŸÔTá ÎsÁTwŸ§&ƒT, great person ÌY R “ÈeTT, truth.
ªyŒ R #û|,Ÿ fish ÌçćçŒy R C²ç>·Ô,ïá caution.

ÌçoÄë Nþqç 112 Nþçzgæ çœÁÂy Nþy ®çÞç