Chemia ogólna z elementami chemii organicznej – Dietetyka 1 rok

ĆWICZENIE 3

REAKCJE PROBÓWKOWE WĘGLOWODORY, ALKOHOLE I FENOLE

1. Węglowodory

1.1. Utlenianie węglowodorów manganianem(VII) potasu w środowisku

obojętnym
Odczynniki i szkło:
1. 1% wodnego roztworu manganianu(VII) potasowego KMnO4
2. n- heksan, n- heptan, cyklokehsen, heksen, toluen
3. Probówki – 3 szt.

Do trzech probówek nalać po 1 ml 1% wodnego roztworu manganianu(VII) potasowego,

a następnie dodać do pierwszej około 2 ml n-heksanu lub n-heptanu, do drugiej około 2 ml
cykloheksenu lub heksenu, zaś do trzeciej 2 ml toluenu. Zawartość probówek przez chwilę
mocno wstrząsać i obserwować zachodzące zmiany. Wyjaśnić różnice w przebiegu reakcji.

1.2. Utlenianie toluenu manganianem(VII) potasu w środowisku kwaśnym

Odczynniki i szkło:
1. H2SO4 st., 1% wodnego roztworu manganianu(VII) potasowego KMnO4
2. Łaźnia wodna, łapa drewniana
3. Probówki – 1 szt.

Do kilku kropli toluenu dodać kilka kropli stężonego kwasu siarkowego ( pod wyciągiem) i
ostrożnie małymi porcjami 5% roztwór nadmanganianu potasowego. Ogrzewać ostrożnie
mieszaninę reakcyjna na wrzącej łaźni wodnej. Wyjaśnić obserwowane zjawisko, podać
równanie reakcji chemicznej.

1.3. Reakcje węglowodorów z woda bromową

Odczynniki i szkło:
1. Roztwór Br2 w CH2Cl2
2. n- heksan, n- heptan, cyklokehsen, heksen, toluen
3. Probówki – 3 szt.
Do trzech probówek wlać po 1 ml trzech różnych węglowodorów, tych samych co w
ćwiczeniu (1.1.), a następnie dodać po około 2 ml roztworu Br 2 w CH2Cl2. Probówką mocno
wstrząsnąć. Zanotować i wyjaśnić wyniki reakcji, podać równanie reakcji.

2. Alkohole i fenole
2.1. Rozpuszczalność alkoholi
Odczynniki i szkło:
1. metanol, etanol, izopropanol, n-butanol, cykloheksanol, woda
2. Probówki – 5 szt.

Do 5 probówek wlać po dokładnie odmierzone 2 ml wody, a następnie dodać ostrożnie po

ściance, np. z pipety, dokładnie odmierzone 2 ml: metanolu, etanolu, izopropanolu, n-
butanolu oraz cykloheksanolu. Sprawdzić granice faz i starannie całość wstrząsnąć, a po
chwili ponownie sprawdzić granice faz. Wyjaśnić różnice we własnościach alkoholi.

2.2. Reakcja z metalicznym sodem

Odczynniki i szkło:
1. 1-butanolu lub 1-oktanolu, 2-butanolu, 2- metylo-2-propanolu, metaliczny sód
2. Probówki – 3 szt.

Do trzech suchych probówek wlać kolejno po 1 ml alkoholu: 1-butanolu lub 1-oktanolu

(n- butylowego, n-oktanol I-rzędowego), 2-butanolu (sec-butylowego, II-rzędowego),
i 2- metylo-2-propanolu (tert-butylowego, III-rzędowego). Do każdej probówki wrzucić mały
kawałek metalicznego sodu ( pod wyciągiem), porównać przebieg reakcji, napisać jej
równanie.

2.3. Rzędowość alkoholi. Próba Lucasa

Odczynniki i szkło:
1. 1-butanol, 2-butanol, 2- metylo-2-propanol, odczynnik Lukasa
2. Probówki – 3 szt.
Do około 1 ml badanego alkoholu umieszczonego w probówce: 1-butanolu(n-butylowego, I-
rzędowego), 2-butanolu (sec-butylowego, II-rzędowego), i 2-metylo-2-propanolu (tert-
butylowego, III-rzędowego), dodać 5 ml odczynnika Lucasa, energicznie wstrząsnąć i
odstawić. Odnotować zjawiska zachodzące w probówkach w ciągu 10-15 minut, porównać
przebieg reakcji, napisać jej równie.

2.4. Utlenianie alkoholi. Próba jodoformowa

Odczynniki i szkło:
1. etanol, 1-propanol, 2- metylo-2-propanol, 5% roztworu NaOH, 20% roztwó r
jodu w jodku potasu
2. Probó wki – 3 szt.
3. łaźnia woda, łapa drewniana
Do pierwszej probó wki wprowadzić 1 ml alkoholu etylowego oraz tyle samo 5%
roztworu wodorotlenku sodowego i powoli kroplami dodawać - jednocześnie
ogrzewając na ciepłej łaźni wodnej - 20% roztworu jodu w jodku potasu, aż do
uzyskania żó łtego osadu jodoformu. Powtó rzyć reakcję w dwó ch kolejnych probó wkach,
używając 2-propanolu oraz 1-propanolu. Poró wnać wyniki, zanotować obserwacje i
napisać ró wnia reakcji.

2.5. Tworzenie kompleksów fenoli

Odczynniki i szkło:
1. fenol, 2-naftol, m-krezol, 5% roztwó r chlorku żelazowego
2. zlewki – 3 szt.
3. pipeta Pasteura 3 szt.
Większość fenoli i ich pochodnych daje z roztworem chlorku żelazowego barwne
reakcje. Do około 0,5 ml roztworu fenolu, 2-naftolu i m-krezolu dodaje się po kropli 5%
roztwó r chlorku żelazowego. Powstają charakterystyczne kolory, ciemniejące po kilku
minutach (fenol – kompleks fioletowy; m-krezol – niebieski; 2-naftol – seledynowe
zmętnienie).
Zapisać obserwacje.
 Wzór sprawozdania

Sprawozdanie z wykonanego ćwiczenia obowiązuje jedno na parę.

Tytuł ćwiczenia: Data wykonania

Prowadzący ćwiczenie: Data oddania

sprawozdania

Wykonujący ćwiczenie:



Uwagi prowadzącego

1. Węglowodory alifatyczne i aromatyczne – właściwości fizyczne i chemiczne. Reakcje

charakterystyczne.
2. Alkohole i fenole- właściwości fizyczne i chemiczne. Rzędowość alkoholi. Reaktywność alkoholi
i fenoli.

3. Opis przebiegu doświadczenia.

4. Obserwacje i wnioski.