Kwas askorbinowy:

C6H8O6
- odgrywa rolę regulacyjną
- kofaktor enzymów
- bezbarwne trwałe kryształy, topnieje w 190oC, kwaśny, bez zapachu
- w wodzie ulega oksydatywnej degradacji
- AA utlenia się do DHA pod wpływem wysokiej temp, pH>6, miedź, żelazo, światło, UV
- y-lakton kwasu 2,3-dehydro-L-gulonowego
- powstaje w wyniku przemian związków cukrowych
- 2 główne drogi biosyntezy: z glukozy i galaktozy
- działanie wiąże się z ugrupowaniem endiolowym, którego obecność warunkuje właściwości redukujące i
charakter kwasowy
- ma zdolność do odwracalnego utleniania i redukcji
- główny antyoksydant nieenzymatyczny środowiska wodnego komórki, chroniący przed skutkami stresu
oksydacyjnego
- najwyższe stężenie kwasu – stroma chloroplastów
- brak zdolności biosyntezy: ludzie, małpy, owocożerne nietoperze, kawia domowa à wit. Musi być przyjmowana z
pożywieniem (brak dehydrogenazy L-gulono-y-

- współdziała z antyoksydantami lipofilowymi komórek – tokoferolami i karotenoidami

à forma zredukowana – kwas l-askorbinowy AA àutleniany enzy i nieenzy do aniono-rodnika skorbylowego,
monodehydro- i dehydroaskorbinianu àregenerowany do formy zredukowanej (droga enzymatyczna) à przy
udziale reduktazy dehydroaskorbinianowej
à forma utleniona – kwas l-dehydroaskorbinowy DHA
àTworzą układ oksydoredukcyjny

Stres oksydacyjny – ochrona komórek: silna reaktywność wobec anionorodnika ponadtlenkowego, nadtlenku
wodoru, rodnika hydroksylowego, nadtlenków lipidowych i tlenu singletowego

Peroksydazy askorbinowe:
- hemoproteiny specyficzne względem askorbinianu jako donora elektronów
- posiadają rośliny
- współdziała z reduktazą dehydroaskorbinianową i reduktazą glutationową w szeregu sprzężonych reakcji,
określanych mianem cyklu Halliwela-Asady, mających na celu usuwanie H2O2 w chloroplastach, mitochondriach,
peroksysomach, glioksysomach

a-TOC – a-tokoferol + LOO – rodniki nadtlenkowe à a-TOC

CAR – karotenoidy

MDHA – kwas L-monodehydroaskorbinowy, AA i DHA – forma zredukowana i utleniona witaminy C

Reaktywne formy tlenu (RFT)

- powstają na skutek niecałkowitej (jedno-, dwu-, lub trójelektronowej redukcji cząsteczki tlenu
- przegrupowanie elektronów

Całkowita redukcja cząsteczki tlenu, prowadząca do powstania 2 cz. H2O, wymaga przyłączenia 4 elektronów i 4
protonów

Do RFT należą:
à anionorodnik ponadtlenowy O2 –
 (produkt jednoelektronowej redukcji tlenu:
O2 + e- à O2 –
à rodnik wodoronadlenkowy HO2 –
Produkt przyłączenia w roztworze wodnym protonu przez anionorodnik ponadtlenkowy
O2 - + H+ à HO2 –
à nadtlenek wodoru H2O2
Produkt przyłączenia kolejnego elektronu do anionorodnika ponadtlenkowego lub 2 elektronów do cząsteczki
tlenu
O2 + 2e- + 2H+ àH2O2 ß O2 - + e- + 2H+
à rodnik hydroksylowy OH
Produkt przyłączenia 3 elektronów do cząsteczki tlenu
H2O2 + O2 - à (jony metali ziem przejściowych) OH + OH- + O2
Reakcja ta, katalizowana prez jony metali ziem przejściowych, określana jest jako reakcja Habera-Weissa
à tlen singletowy O2
Powstający w wyniku wzbudzenia cząsteczki tlenu, czyli dostarczenia energii umożliwiającej przegrupowanie i
sparowanie elektronów w cząsteczce tlenu

- Głównym źródłem RFT w komórkach aerobowych jest transport elektronów w mitochondriach.

- U roślin ważnym źródłem RFT jest proces fotosyntezy, gdzie dochodzi do przeciekania elektronów z
fotosyntetycznego łańcucha transportu elektronów à powstanie O2-
- Nadtlenek wodoru – H2O2 powstaje głównie w peroksysomach w procesie fotooddychania i B-oksydacji kwasów
tłuszczowych
- RFT są bardziej reaktywne niż cząsteczka tlenu w stanie podstawowym (są zdolne do nieselektywnej reakcji z
większą liczbą substancji znacznie szybciej niż tlen cząsteczkowy)
- RFT uważane są za czynniki powodujące uszkodzenia oksydacyjne białek, peroksydację lipidów i mutagenezę
- jest zjawiskiem fizjologicznym związanym z metabolizmem tlenowym
- system oksydacyjny – zapobiega powstawaniu negatywnych skutków stresu oksydacyjnego

Antyoksydanty nieenzymatyczne – związki, które działając w małych stężeniach (w porównaniu z substancją

ulegającą utlenieniu) opóźniają bądź hamują utlenianie tej substancji. Efektywność – pomiar całkowitej zdolności
antyoksydacyjnej (CZA) materiału biologicznego.

CZA:
- wypadkowa zdolność badanego materiału do przeciwdziałania określonej reakcji utleniania
- pomiar CZA nie dostarcza informacji z jakimi antyoksydantami mamy do czynienia

Rośliny użytkowe są ważnym źródłem antyoksydantów niskocząsteczkowych, do których należą:

à związki fenolowe:
witamina E (tokoferole np. a-tokoferol i tokotrienole),
flawonoidy (np. rutyna),
antocyjany,
kwasy fenolowe (np. kwas kawowy),
chalkony (np. floretyna)
à związki zawierające azot:
alkaloidy (np. kofeina)
betalainy
pochodne chlorofilu
aminokwasy
aminy
à karotenoidy
à witamina C (kwas askorbinowy)
à peptydy (np. glutation)

Badania epidemiologiczne wykazały, że dieta bogata w owoce i warzywa oraz produkty pochodzenia roślinnego
znacząco redukuje częstotliwość występowania chorób przewlekłych, np. miażdżyca tętnic, zaćma, nowotwory,
cukrzyca, reumatoidalne zapalenie stawów, choroby neurologiczne, autoimmunizacyjne, u których podłoża leży
stres oksydacyjny.

1. AA – kwas L-askorbinowy
MDHA – L-monodehydroaskorbinowy
DHA – L-dehydroaskorbinowy
2. Kwas askorbinowy jest wit. C dla: niektórych agat. Zwierząt, ludzi
3. Pojęcie wit. C obejmuje: kwas askorbinowy? (L-dehydroaskorbinowy), …
4. Związki odwracalnego utleniania kw. Askorbinowego to: kwas 2,3-diokso-L-gulonowy, kwas szczawiowy,
kwas L-dehydroaskorbinowy
5. Regeneracja dehydroaskorbinianu do formy zredukowanej wymaga …AA i …DHA
6. Jaką rolę pełni skrobia podczas oznaczania zawartości kwasu askorbinowego metodą jodometryczną
AA ulega utlenieniu do DHA, po zakończeniu reakcji, nadmiar jodu wybarwia skrobię na niebiesko. Skrobia
jest wskaźnikiem.
7. Reaktywne formy tlenu powstają na skutek:
Jednoelektronowej redukcji cząsteczki
Dwuelektronowej redukcji cząsteczki
trójelektronowe redukcji cząsteczki
przyłączenie 4 protonów
8. Nadtlenek wodoru jest produktem …przyłączenia elektronowej … cząsteczki tlenu, powstaje na drodze
przyłączenia kolejnego elektronu do anionorodnika ponadtlenkowego … lub …przyłączenia 2 e- do
cząsteczki tlenu
9. Zdefiniuj pojęcie „system antyoksydacyjny”
Zapobiega powstaniu negatywnych skutków stresu oksydacyjnego, tworzą go współdziałające
antyoksydanty enzymatyczne i nieenzymatyczne
10. Zdefiniuj pojęcie „antyoksydant nieenzymatyczny”
Związek, który działając w malym stężeniu (porównujac z substanją, która ulega utlenieniu), opóznia lub
hamuje utlenianie substancji. Efektywność à CZA materiału biologicznego
11. Zaznacz antyoksydanty niskocząsteczkowe
Tokferole
Antocyjany
Betalainy
Kwas askorbinowy
Kofeina
Rutyna
12. Podaj równanie reakcji metody oznaczania CZA na zasadzie redukcji jonów żelaza III
K3[Fe(CN)6] + reduktor à K4[Fe(CN)6] + FeCl3 à Fe4[Fe(CN)6]3 + utleniony reduktor