Aralin 5

Dula: Salamin ng Tradisyon at Kulturang Malay-Islamiko

Isa sa ipinagmamalaki ng bansang Brunei Darussalam ang kanilang habing

tela.

Sultan Bolkiah - Namuno mula 1485-1524.

Mga kilalang disenyo nito: Kain Bertabur, Sipugut, Sukmaindera, Silubang

Bangsi, Arab Gagati.

Ang Brunei ay isa sa mga pinakamatandang sibilisasyon sa rehiyon ng Timog-

Silangang Asya.

Matatagpuan sa Hilangang-Silangan ng Borneo, ang bansa ay may apat na

distrito: Brunei-Muara, Tutong, Belait, at Temburong. Ang punong lungsod nito
ay ang Bandae Seri Begawan.

Ang pambansang wika dito ay Malay.

Ayon kay Yaacob Harum, Islam ang puso ng kulturang Malay.

Kahulugan ng Salita Batay sa Estruktura

a. Paggamit ng mga panlapi

 Sulat (liham/pandiwa) = sulatan (bagay kung saan maaaring magusulat)
 Labas (dakong nakalantad) = tagalabas (dayuhan)
 Hungkag (walang laman) = kahungkagan (estado ng pagiging hungkag)

b. Pagtatanggal o pagdadagdag ng titik

 Alaala (gunita) = alang alang (konsiderasyon)
 Mabihag (pandiwa) = mambibihag (pangngalan; taong bumibihag)
 Maaari (puwede) = maari (maangkin)
 Pantas (matalinong tao) = patas (walang nakakalamang)

c. Pagbabago ng titik
 Sulatan (bagay nasinusulatan) = sulatin (kilos na pagsulat)
 Pangarap (ambisyon) = mangarap (pag-iisip tungkol sa ambisyon)
 Salo-salo (sabay-sabay na pagkain) = salusalo (piging)

d. Pagsasama ng mga salita

 Isip (pangngalan) + bata (pangngalan) = isip-bata (pang-uri)
 Dalaga (tao) + bukid (lugar) = dalagambukid (isang uri ng isda)
Mga Estratehiya sa Mabilisang Pagbasa

Layunin sa skimming na magkaroon ng pangkalahatang larawan o ideya ng

teksto ang mambabasa. Ginagawa ito sa pamamagitan ng pagtuon sa
sumusnod:

 Pamagat ng buong teksto

 Panimula o introduksion
 Maliliit na pamagat o subheading (kung mayroon)
 Huling talata o kongklusyon
 Mga salitang magkakaugnay o nauulit
 Mga larawan, grap, o talahanayan (kung mayroon)
 Talaan ng nilalaman (kung ito ay aklat)

Layon naman sa scanning na mahanap ang espesipikong salita, detalye, o

impormasyon sa teksto. Ilang paraan sa scanning ay ang sumusunod:

 Laging isaisip ang salita, detalye, o impormasyon na nais mahanap habang

nagbabasa.
 Alamin kung ano ang anyo ng hinahanap.
 Muling basahin ang buong teksto o bahagi lamang nito.

Paggawa ng Rebyung Pampanitikan

Rebyung pampanitikan - isang pagpapahalaga sa isang akdang pampanitikan.

Ito ay isinusulat upang magkaroon ng ideyo ang mga tao tungkol sa isang akda
at ipakita kung ito ba ay karapat-dapat tangkilikin o hindi.

Ang pagpapahalaga dito ay maaaing nakatuon sa paggamit ng wika,

estruktura o daloy ng paglalahad o pagsasalaysay, estratehiya sa
pagsulat, karakterisasyon, pag-iimahen, at iba pang pormal ne
elemento.

Maaari ding nakatuon sa pagiging makatotohanan ng akda o kung gaano

ito kalapit sa tunay na buhay o pangyayari.

Ang mga karaniwang nilalaman ng isang rebyu:

A. Paksa at buod ng akda
B. Pagsusuri sa mga bahagi ng akda at sa kabuuan nito
C. Kabuluhan ng akda
D. Hatol ng gumagawa ng rebyu tungkol sa akda

Sining ng Pagkatha sa Tradisyong Hapones

Origami - pagtutupi ng papel

Ang sining ng pagsusuot ng kimono, at ang kabuki at nob.
Kabuki at nob - dalawang anyo ng panteatrong pagtatanghal .

Samurai - mandirigma
Katana - matalas at mahabang espada ng mga samurai.

sushi - hilaw na karne ng isdang binalot sa kanin.

Masarap na ramen. :P

Ang bansang Hapon ay isang arkipelago na binubuo ng 6,853 na isla.

4 na pinakamalaking isla:
-Honshu -Hokkaido
-Kyushu -Shikoku
Ang mga ito ay bumubuo sa 97% ng Hapon.

Ang Hapon ay ika-sampu sa may pinakamalaking populasyon.

Tsion o kanji - bumubuo sa salitang hapon na nagangahulugang “pinagmulan

ng araw” kung saan hango ang taguri sa bansa na Land of the RIsing Sun.

Sinaunang Panahon ng Panitikan - wala pang ginagamit na sariling sistema

ng pagsulat ang mga hapones.

Manyogana - pinakaunang uri ng kana o sistema ng pagsulat.

Kojiki - tala tungkol sa kasaysayan at naglalaman din ng mga sinaunang mito at
awiting-bayan.

Nihon Shoki - nakasulat sa wikang tsino. Naglalaman ng mga talang

pangkasaysayan at sinaunang panitikan. Mas detalyado ang mga salaysay nito.

Man’yoshu - antolohiya ng mga tula.

Panahon ng Klasikong Panitikan - nabuo ang sinasabing isa sa mga unang

akda na anyong nobela.

Genji Monotagari - sinulat ni Murasaki Shikibu.

Murasaki Shikibu - babaeng manunulat noon panahon ng Heian.
Kokin Wakashu - antolohiya ng mga tulang waka.
Makura no Soshi - pawang mga salaysay tungkol sa buhay, pag-ibig, at iba
pang mga paksa ng may kinalaman sa buhay-palasyo.
Sei Shonagon - sumulat ng “Makura no Soshi”. Siya rin ay isang babaeng
manunulat.
Taketori Monogatari - isa sa unang uri ng science fiction
Konjaku Monogatarishu - koleksyion ng libo-libong bilang ng kuwento,
binubuo ng 31 tomo, at hind lang mula sa Hapon kundi maging sa India at Tsina.

Panahon ng Medibyal na Panitikan - nakaranas ng marami at iba’t-ibang

digmaan ang bansa.

The Tale of the Heike - tungkol sa dalawang angkang naglalaban para sa

pamamahala ng Hapon.

Anyo ng panitikan - renga at dulang Noh.

Panahon ng Modernong panitikan - nahahati sa dalawang bahagi. Ang

Naunang Modernong Panitikan at Modernong Panitikan .

Panahon ng Naunanang Modernong Panitikan - payapang pamumuhay ng

mga tao, pag-angat ng mga nasa gitnang uri ng lipunan at manggagawa,
paglaganap ng karunungan sa pagbasa, at pagbubukas ng mga silid-aklatan na
nagpapahiram ng mga aklat.

Kabuki - mula sa naunang dulang Nob

Chikamatsu Monzaemon - tagalikha ng mga joruri at dulang kabuki. Siya ang

itinuturing Shakespeare ng Hapon.

Matsuo Basho - pinakilalang manunulat ng tulang haiku, ang Oku no

Hosomichi.

Hokusai - pinakatanyag na woodblock print artist.

Ihari Saikaku - nagpakilala ng anyonh nobela sa Hapon.

Yomihon - mga akdang historical romance na nasusulat sa anyong prosa.

Kibyoshi - tungkol sa katatakutan, krimen, katatawanan, pornograpiya, at iba

pa na kadalasang may kasamang wood print.

Panahon ng Modernong Panitikan - noong panahong meiji, muling nabuksan

ang Hapon sa mga bansa sa Kanluran. Dito bumilis ang pag-usad ng
industriyalisasyon.
Yasunara Kawabata - unang hapones na nagwagi ng Nobel Prize for
Literature.

Panahon pagkatapos ng Ikalawang Digmaang Pandaigdig - naghudyat sa

pag-usbong ng mga panitikang tumatalakay sa mga tema ng kawalang-
kasiyahan.
Haruo Umesaki - sakurajima
Osamu Dazai - The Setting Sun
Shohei Ooka - nanalo ng Gawad Yomuiri sa kanyang nobelang Fires on the
Plain.
Nobuo Kojima - The American School
Ibang manunulat:
Kensaburo Oe, Mitsuaki Inoue, Shusaku Endo, at Yasushi Inoue.

Tradisyonal na Panulaan sa Hapon

Kanshi - sinaunang anyo ng tula na nasusulat sa wikang tsino.
Waka - tradisyonal na anyo ng tula na isinusulat ng mga makatang hapones sa
wikang hapones.

2 uri ng waka:
Choka - isang mahabang waka
Tanka - maikling waka

Renga - isang anyo ng tula na kinakatha sa pamamgitan ng pagtutulong-tulong

ng dalawa o higit pang bilang ng makata.

Haikai - tulad ng renga ngunit tumatalakay sa paksang mas magaan at may

kaunting katatawanan.

Hokku - unang saknong na binubuo ng tatlong linya. Binubuo rin ito ng 17

pantig na may pantigang 5-7-5 bawat linya.