1

https://www.psyxiatros.gr

Κατηγορίες Ψυχικών Παθήσεων

1. ΔΙΑΤΑΡΑΧΕΣ ΔΙΑΘΕΣΗΣ
ΚΑΤΑΘΛΙΨΗ
ΜΑΝΙΟΚΑΤΑΘΛΙΨΗ ή ΔΙΠΟΛΙΚΗ ΔΙΑΤΑΡΑΧΗ

2. ΑΓΧΩΔΕΙΣ ΔΙΑΤΑΡΑΧΕΣ
ΔΙΑΤΑΡΑΧΗ ΠΑΝΙΚΟΥ
ΙΔΕΟΨΥΧΑΝΑΓΚΑΣΤΙΚΗ ΔΙΑΤΑΡΑΧΗ
ΦΟΒΙΕΣ
ΓΕΝΙΚΕΥΜΕΝΗ ΑΓΧΩΔΗΣ ΔΙΑΤΑΡΑΧΗ
ΕΠΙΛΟΧΙΑ ΚΑΤΑΘΛΙΨΗ
ΑΥΤΟΚΤΟΝΙΚΟΤΗΤΑ

3.ΨΥΧΩΣΙΚΕΣ ΔΙΑΤΑΡΑΧΕΣ
ΣΧΙΖΟΦΡΕΝΕΙΑ
ΜΑΝΙΟΚΑΤΑΘΛΙΨΗ ή ΔΙΠΟΛΙΚΗ ΔΙΑΤΑΡΑΧΗ
ΚΛΙΝΙΚΗ ΚΑΤΑΘΛΙΨΗ

4.ΔΙΑΤΑΡΑΧΕΣ ΜΝΗΜΗΣ
Η ΉΠΙΑ ΓΝΩΣΤΙΚΗ ΔΙΑΤΑΡΑΧΗ
Η ΝΟΣΟΣ ALZHEIMER – ΑΛΤΣΧΑΪΜΕΡ
Η ΑΓΓΕΙΑΚΗ ΆΝΟΙΑ
Η ΜΕΤΩΠΟΚΡΟΤΑΦΙΚΗ ΆΝΟΙΑ
ΆΝΟΙΑ ΤΥΠΟΥ LEWY BODY

5. ΔΙΑΤΡΟΦΙΚΕΣ ΔΙΑΤΑΡΑΧΕΣ
ΨΥΧΟΓΕΝΗΣ ΑΝΟΡΕΞΙΑ
ΨΥΧΟΓΕΝΗΣ ΒΟΥΛΙΜΙΑ
ΔΙΑΤΑΡΑΧΗ ΕΠΕΙΣΟΔΙΑΚΗΣ ΥΠΕΡΦΑΓΙΑΣ

6. ΔΙΑΤΑΡΑΧΕΣ ΠΡΟΣΩΠΙΚΟΤΗΤΑΣ
1. ΠΕΡΙΕΡΓΟΙ Η ΕΚΚΕΝΤΡΙΚΟΙ
Α) ΠΑΡΑΝΟΕΙΔΗΣ ΔΙΑΤΑΡΑΧΗ ΠΡΟΣΩΠΙΚΟΤΗΤΑΣ
Β) ΣΧΙΖΟΕΙΔΗΣ ΔΙΑΤΑΡΑΧΗ ΠΡΟΣΩΠΙΚΟΤΗΤΑΣ
Γ) ΣΧΙΖΟΤΥΠΗ ΔΙΑΤΑΡΑΧΗ ΠΡΟΣΩΠΙΚΟΤΗΤΑΣ

2. ΔΡΑΜΑΤΙΚΟΙ Η ΣΥΝΑΙΣΘΗΜΑΤΙΚΟΙ
Α) ΑΝΤΙΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΔΙΑΤΑΡΑΧΗ ΠΡΟΣΩΠΙΚΟΤΗΤΑΣ (ΠΑΛΑΙΟΤΕΡΕΣ ΟΝΟΜΑΣΙΕΣ, ΨΥΧΟΠΑΘΗΤΙΚΗ Η
ΚΟΙΝΩΝΙΟΠΑΘΗΤΙΚΗ ΔΙΑΤΑΡΑΧΗ)
Β) ΙΣΤΡΙΟΝΙΚΗ ΔΙΑΤΑΡΑΧΗ ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΑΣ (ΥΣΤΕΡΙΚΗ/ΔΡΑΜΑΤΙΚΗ ΔΙΑΤΑΡΑΧΗ ΠΡΟΣΩΠΙΚΟΤΗΤΑΣ)
Γ) ΝΑΡΚΙΣΣΙΣΤΙΚΗ ΔΙΑΤΑΡΑΧΗ ΠΡΟΣΩΠΙΚΟΤΗΤΑΣ
Δ) ΟΡΙΑΚΗ Η ΜΕΘΟΡΙΑΚΗ Η ΜΕΤΑΙΧΜΙΑΚΗ ΔΙΑΤΑΡΑΧΗ ΠΡΟΣΩΠΙΚΟΤΗΤΑΣ

3. ΑΓΧΩΔΕΙΣ Η ΦΟΒΙΣΜΕΝΟΙ
Α) ΙΔΕΟΨΥΧΑΝΑΓΚΑΣΤΙΚΗ ΔΙΑΤΑΡΑΧΗ
Β) ΑΠΟΦΕΥΚΤΙΚΗ ΔΙΑΤΑΡΑΧΗ ΠΡΟΣΩΠΙΚΟΤΗΤΑΣ
Γ) ΕΞΑΡΤΗΤΙΚΗ ΔΙΑΤΑΡΑΧΗ ΠΡΟΣΩΠΙΚΟΤΗΤΑΣ
 2

1.ΔΙΑΤΑΡΑΧΕΣ ΔΙΑΘΕΣΗΣ

Κατάθλιψη

Οι καταθλιπτικές συνδρομές είχαν πρωτοπεριγραφεί από τον Ιπποκράτη και θεωρούνταν ανάμεσα στις πιο
εμμένουσες , σταθερές και σωστά διαγνωσμένες ιατρικές καταστάσεις.

Τα κύρια παράπονα των καταθλιπτικών ασθενών σχετίζονται με το οδυνηρό αίσθημα άγχους και της θλιψης.

Οι καταθλιπτικές διαταραχές συγκαταλέγονται στις πιο συχνά εμφανιζόμενες καταστάσεις στην ψυχιατρική με
ποσοστό εμφάνισης 8% στην ζωή ενός ανθρώπου.
Σε κάποια άτομα εμφανίζεται μονό ένα επεισόδιο διαταραχής, που διαρκεί από κάποιες εβδομάδες μέχρι μήνες,
αλλά οι περισσότεροι ασθενείς αντιμετωπίζουν χρόνια, επαναλαμβανόμενα καταθλιπτικά επεισόδια. Επίσης,
υπάρχει ακόμη μια υποομάδα ασθενών που πάσχουν από διπολική διαταραχή, εναλλάσσοντας μανιακά με
καταθλιπτικά επεισόδια.

Συμπτώματα Κατάθλιψης

Συναίσθημα

Το καταθλιπτικό άτομο αισθάνεται μειωμένη διάθεση. Συνήθως το περιγράφει ως θλίψη, ακεφιά ή απόγνωση.

Ο καταθλιπτικός ασθενής χάνει το ενδιαφέρον για την ζωή, ελαττώνει τις αγαπημένες του δραστηριότητες. Σε ήπιες
μορφές ¨προσπαθεί¨ να φάει, ¨προσπαθεί¨ να κάνει έρωτα ή ¨προσπαθεί¨ να ενασχοληθεί με δραστηριότητες.

Όσο επιδεινώνεται η νόσος, ο καταθλιπτικός ασθενής γίνεται σημαντικά αδιάφορος προς τις καθημερινές του
δραστηριότητες, ακόμη και σε αυτές που πρωτύτερα του προκαλούσαν ευχαρίστηση.

Το χιούμορ του φαίνεται να έχει εξαφανιστεί, παρά μόνο εάν αυτό έχει ένα κυνικό ή σαρδόνιο πέπλο.

Το άγχος είναι επίσης συχνή ψυχολογική απόκριση του καταθλιπτικού ασθενούς. Αυτό συμβαίνεις υποσυνείδητα
,γιατί πιστεύει ότι επίκειται κάποια απειλή προς την υγεία του.

Στην σοβαρή μορφή της νόσου το άγχος μετατρέπεται σε απόσυρση και απάθεια. Ο ασθενής γίνεται απαθής γιατί
δεν μπορεί να βοηθήσει τον εαυτό του.

Έτσι αποσύρεται για να προστατευτεί από τα εσωτερικά του συναισθήματα (συνήθως θυμού) καθώς η αγωνία του
μετατρέπεται σιγά σιγά σε οξεία απόγνωση.

Ο θυμός είναι ένα από τα προεξέχοντα συμπτώματα του συναισθήματος του και μπορεί να είναι ευθύς (γιατί
θεωρεί ότι δεν είναι αγαπητός από τους άλλους) ή ύπουλα κεκαλυμμένος προσπαθώντας να κάνει και την ζωή των
γύρω του δύσκολη.

Σκέψη

Το καταθλιπτικό άτομο είναι απασχολημένο με τον εαυτό του και την κακή του κατάσταση, ανησυχώντας για τις
κακοτυχίες του και τις επιπτώσεις που είχαν αυτές στην ζωή του. Σκέφτεται και ξανασκέφτεται διαρκώς το
παρελθόν του και αισθάνεται μετάνοια (remorse) καθώς φαντάζεται μαγικές λύσεις στα τωρινά του προβλήματα.
Αυτό γίνεται πάντα με την βοήθεια κάποιας ανώτερης δύναμης, αν και νιώθει ότι έχει λιγοστές ελπίδες. Οι
επανηλειμένες και μηρυκαστικές σκέψεις του γίνονται μονότονη χροιά των συζητήσεων του. Ο ήπιος καταθλιπτικός
 3

ασθενείς μπορεί εσκεμμένα να κατευθύνει τις σκέψεις του αλλού, ένας αμυντικός μηχανισμός που συναντάται
στους ιδεοψυχαναγκαστικούς ασθενείς. (π.χ. Γιατί να συμβεί αυτό σε μένα Παναγιά μου ; Τι σου κάνα Χριστέ μου
και με τιμωρείς έτσι; Πως μπορώ να βγάλω από το μυαλό μου τα προβλήματα μου;) Προτάσεις που μπορεί να
εναλλάσσονται ή να δημιουργούνται διαρκώς καινούργιες δίχως να επιμένει σε μία. Οι καταθλιπτικοί ασθενείς με
ψυχωτικά μπορούν να αναπολούν μικροπεριστατικά του παρελθόντος όπου τα ανακαλούν με φόβο και ενοχή για
τυχόν αντίποινα ή τιμωρία. (π.χ. Ένας μεσήλικας πιστεύει ότι η τοπική εφημερίδα θα δημοσιεύσει δικιές του
φωτογραφίες του παρελθόντος από μία ομοφυλοφιλική επαφή που είχε όταν ήταν νέος). Όχι μόνο το περιεχόμενο
της σκέψης είναι διαταραγμένο, αλλά και οι γνωστικές λειτουργίες του εγκεφάλου είναι σοβαρά διαταραγμένες. Το
σύνολο των σκέψεων του είναι σημαντικά μειωμένο, έχει μείωση λήψης πρωτοβουλιών και αυθορμητισμού,
απαντάει συνήθως συνοπτικά δίχως να παρέχει νέες πληροφορίες. Όταν η κατάθλιψη είναι σοβαρή μπορεί λόγω
της αδυναμίας συγκέντρωσης να έχει ακόμη και ψευδοάνοια. Η διαφοροδιάγνωση της όμως γίνεται εύκολα αφού
είναι τις λίγες αναστρέψιμες άνοιες και όταν υποχωρήσει η κατάθλιψη υποχωρεί και η άνοια.

Συμπεριφορά

Η βραδύτητα τόσο στην λειτουργία, όσο και στην επεξεργασία (της σκέψης) είναι χαρακτηριστικό στους
καταθλιπτικούς ασθενείς. Οι κινήσεις του και οι απαντήσεις του είναι αργές ακόμη και αν βρίσκεται σε διέγερση ή
είναι υπερκινητικός , η κύρια συμπεριφορά του είναι σκόπιμα μειωμένη.

Σωματικά συμπτώματα

Στην κατάθλιψη όμως υπάρχουν σημαντικές αλλαγές στην φυσιολογική λειτουργία του σώματος με μειωμένο
μεταβολικό ρυθμό, γαστρεντερική δυσλειτουργία, ξηροστομία και μεταβολές σε όλες τις σωματικές λειτουργίες
που βρίσκονται υπό νευροορμονικό έλεγχο.

Δεν θα πρέπει να ξεχνάμε ότι η κατάθλιψη συνοδεύεται από υψηλή θνητότητα και θνησιμότητα από σωματικές
παθήσεις. Πιο συχνά συμπτώματα είναι η αϋπνία με δυσκολία στον έναρξη του ύπνου ή αδυναμία ξυπνήματος το
πρωί, η κόπωση, η μείωση της όρεξης, η δυσκοιλιότητα (αν και στα αρχική καταθλιπτιπή συνδρομή υπάρχουν
διαρροϊκές κενώσεις), η μείωση της λίμπιντο, οι πονοκέφαλοι, η αυχεναλγία, η οσφυαλγία, τα διάφορα άλλα άλγη
και ξηρότητα με καύσος της στοματικής κοιλότητας και συνοδή μη ευχάριστη γεύση. Τα συμπτώματα πρέπει να τα
εκτιμήσουμε στην ψυχιατρική εξέταση, αφού αυτά μπορεί να έχουν κάποιο συμβολικό νόημα για τον ασθενή.

Κοινωνικές Σχέσεις

Ο καταθλιπτικός αναζητάει την αγάπη από τους άλλους δίχως όμως να μπορεί να την ανταποδώσει και έτσι δεν
μπορεί να ανταμείψει ψυχικά τον συνάνθρωπο του ή να ενισχύσει με κάποιον τρόπο την σχέση του. Επίσης μπορεί
να απομονωθεί, αισθάνοντας ανίκανος να βρει άλλους ή εντοπίζοντας φίλους και συντρόφους η προσκολλημένη
και αυτοπασχολούμενη συμπεριφορά του απλά να προκαλέσει την αποξένωση του.

Όσο η κατάσταση επιδεινώνεται, η ενεργητικότητα και οι επιδιώξεις του μειώνονται και ο ασθενείς τελικά
αποσύρεται μη μπορώντας να συναντήσει τους οικείους του.

Μελαγχολία και Άτυπη Κατάθλιψη

Υπάρχει μια σοβαρή καταθλιπτική συνδρομή που περιγράφεται από τους αρχαίους έλληνες ως Μελαγχολία
(ετυμολογία μαύρη χολή) κατά την οποία ο ασθενής έχει ολική απώλεια της ικανότητας για ευχαρίστηση και
αξιοσημείωτες αλλαγές στις φυτικές λειτουργίες όπου βάσει το DSM-IV-TR περιγράφεται ως ”μελαγχολική
κατάθλιψη”

Οι ασθενείς που πάσχουν από άτυπη κατάθλιψη παρουσιάζουν αντίστροφα μοτίβα φυτικών λειτουργιών. Συνήθως
έχουν μακροχρόνια ευαισθησία στην διαπροσωπική απόρριψη και ως προς την διάθεση έχουν υψηλού βαθμού
αντίδραση. Επίσης αντί να έχουν αϋπνία, χρειάζονται περισσότερο ύπνο και κατά την διάρκεια της νύχτας και της
ημέρας, η όρεξη τους είναι αυξημένη και έχουν αύξηση σωματικού βάρους. Συνήθως αυτή συνδέεται με
 4

διαταραχές προσωπικότητας, πιο συχνά συναντάται στο γυναικείο φύλλο και απ’ότι γνωρίζουμε υπάρχει
διαφορετική ανταπόκριση στην Φ.Α.

Διπολική Διαταραχή

Διπολική Διαταραχή

Η διπολική διαταραχή ανήκει στις διαταραχές διάθεσης. Είναι μία πάθηση στην οποία το συναίσθημα του
θεραπευόμενου κινείται εντός μη φυσιολογικού εύρους. Εναλλάσσεται από περιόδους νορμοθυμίας
(φυσιολογικής διάθεσης), σε περιόδους μανίας, υπομανίας ή κατάθλιψης. Ανάλογα με τον τύπο (πιο
πολλά καταθλιπτικά, μανιακά επεισόδια ή μικτά επεισόδια) η διπολική διαταραχή διαχωρίζεται σε
υποκατηγορίες (τύπος Ι, ΙΙ, ΙΙΙ, ΙV ). Προκειμένου κάποιος να διαγνωσθεί με διπολική διαταραχή πρέπει να
έχει τουλάχιστον ένα επεισόδιο μανίας ή μία περίοδο υπομανιακής συμπεριφοράς, δίχως να βρίσκεται
υπό την επήρεια ναρκωτικών ουσιών (π.χ. κοκαΐνη ή ecstasy κτλ).

Είναι σύνηθες οι ασθενείς που πάσχουν από διπολική διαταραχή να επισκέπτονται τον θεραπευτή όταν
βρίσκονται σε καταθλιπτικά επεισόδια. Αυτό κυρίως συμβαίνει διότι εκείνη την χρονική περίοδο νιώθουν
αβοήθητοι και διακατέχονται από «δυσάρεστο συναίσθημα».

Αντιθέτως, όταν οι διπολικοί ασθενείς βρίσκονται σε «υπομανιακό» ή «μανιακό» επεισόδιο, δεν

αντιλαμβάνονται την σοβαρότητα της κατάστασης. Εκείνη την περίοδο νιώθουν γεμάτοι ενέργεια,
αισθάνονται ότι δεν τους χρειάζεται ύπνος, μπορεί να μιλάνε ακατάπαυστα και γρηγορότερα από ότι
συνήθως, μπορεί να έχουν έντονη σεξουαλική διάθεση ή να ξοδεύουν υπέρογκα χρηματικά ποσά σε
πράγματα που δεν χρειάζονται.
 5

Τα συμπτώματα στην φαση της κατάθλιψης μπορεί να ποικίλουν από ήπια έως σοβαρά και
μπορεί να περιλαμβάνουν:

 Αίσθημα θλίψης
 Απώλεια ενδιαφέροντος ή ευχαρίστησης σε δραστηριότητες που παλαιότερα ήταν ευχάριστες
 Αλλαγές στην όρεξη – απώλεια ή αύξηση βάρους που δεν σχετίζεται με δίαιτα
 Προβλήματα στον ύπνο (αϋπνία ή ανάγκη για περισσότερο ύπνο).
 Απώλεια ενέργειας ή αυξημένη κόπωση
 Αύξηση της άσκοπης σωματικής δραστηριότητας (π.χ. χτύπηματα με το χέρι ή βηματισμός) ή
επιβραδύνση των κινήσεων και της ομιλίας (πράξεις που μπορούν να παρατηρηθούν από άλλους)
 Αίσθημα αναξιότητας ή ένοχής
 Δυσκολία στην καθαρή σκέψη, συγκέντρωσης ή λήψης αποφάσεων
 Σκέψεις θανάτου ή αυτοκτονίας
 Σε σοβαρότερες καταστάσεις μπορεί να συναντηθούν αλλόκοτες σκέψεις ή συμπεριφορές

Τα συμπτώματα πρέπει να διαρκούν τουλάχιστον δύο εβδομάδες για τη διάγνωση της κατάθλιψης.

Καταθλιπτικό επεισόδιο

Η κατάθλιψη είναι μια κοινή και σοβαρή ιατρική ασθένεια που επηρεάζει αρνητικά τον τρόπο που
αισθάνεται, τον τρόπο που σκέφτεται και το πώς ενεργεί ο καταθλιπτικός ασθενής. Ευτυχώς, είναι επίσης
θεραπεύσιμη. Η κατάθλιψη προκαλεί συναισθήματα θλίψης ή / και απώλεια ενδιαφέροντος για
δραστηριότητες που απολάμβαναν κάποτε. Μπορεί να οδηγήσει σε μια ποικιλία συναισθηματικών και
σωματικών προβλημάτων και μπορεί να μειώσει την ικανότητα του ατόμου να λειτουργεί στην εργασία
και στο σπίτι.

Μανιακό επεισόδιο

Η φάση μανίας της διπολικής διαταραχής περιλαμβάνει ένα ασυνήθιστα υψηλό επίπεδο ενέργειας και
δραστηριότητας. Είναι σύνηθες για τους ανθρώπους σε αυτή τη φάση να βιώνουν πολλαπλές
”καλπάζουσες” σκέψεις, λιγότερη ανάγκη για ύπνο και να εμφανίζουν δυσκολία στην συγκέντρωσης ή να
είναι υπερπαρατηρητικοί. Μπορεί ο ρυθμός της ομιλίας τους να είναι αυξημένος. Επίσης, κατά την
διάρκεια των μανιακών επεισοδίων μπορεί να εμφανίσουν παράτολμη, επιθετική ή αλλόκοτη
συμπεριφορά, που πρωτύτερα δεν είχαν.

Υπομανία

Είναι η κατάσταση υπερλειτουργίας του εγκεφάλου και του οργανισμού μου μοιάζει με την μανία αλλά με
μικρότερη κλινική αναπαράσταση. Αυτά τα επεισόδια ίσως είναι τα δυσκολότερα στην διάγνωση, αφού ο
ασθενής είναι λειτουργικός και υπερπαραγωγικός για μεγάλα διαστήματα, δίχως να φτάνουν τα επίπεδα
έντασης και σοβαρότητας της μανίας.
 6

Μικτά επεισόδια

Πιο σπάνια, υπάρχουν ασθενείς που εμφανίζουν μικτή συμπτωματολογία. Έτσι, θα μπορούσαν να
δείχνουν καταθλιπτικοί ή να έχουν κάποια από τα συμπτώματα της κατάθλιψης, αλλά να εμφανίζουν
αυξημένη σεξουαλική όρεξη ή να έχουν καλπάζουσες σκέψεις ή να ξοδεύουν υπέρογκα ποσά σε προϊόντα
που δεν θα αγόραζαν.

Θεραπεία

Η θεραπεία που ακολουθείται βασίζεται στην συμφωνία που θα κάνει ο θεραπευτής με τον
θεραπευόμενο.

Ανάλογα με τα συμπτώματα ο ασθενής συνήθως συνταγογραφείται αντίστοιχα σκευάσματα. Έτσι, σε

καταθλιπτικά επεισόδια, η χορήγηση αντικαταθλιπτικής αγωγής ή αντιψυχωσικών νέας γενεάς ο
συνδυασμός ή η επιλογή του ενός από τα δύο με έναν σταθεροποιητή διάθεσης είναι επιθυμητή. Τα
ευρήματα για τόν συνδιασμό ολανζαπίνης-φλουοξετίνης , αριπιπραζόλης, κουετιαπίνης είναι
ενθαρρυντικά για σοβαρά καταθλιπτικά επεισόδια της διπολικής διαταραχής. Σε πιο σοβαρές
περιπτώσεις ο συνδυασμός καρβαμαζεπίνης ή λίθιου είναι αναγκαίος.

Για τα μανιακά επεισόδια τα αντιψυχωσικά φάρμακα είναι πιο αποτελεσματικά από τους
σταθεροποιητικές της διάθεσης (ή αντιεπιληπτικά). Η ρισπεριδόνη, η ολανζαπίνη, η αριπιπραζόλη ή η
κουετιαπίνη θεωρούνται ως μία από τις καλύτερες διαθέσιμες επιλογές για τη θεραπεία μανιακών
επεισοδίων. Σε αυτούς τους ασθενείς, οι σταθεροποιητές διάθεσης μειώνουν τις υποτροπές όταν αυτοί
επανέρχονται στην φάση της νορμοθυμίας.

Σε περιόδους νορμοθυμίας (φυσιολογικής διάθεσης), η συνταγογράφηση μόνο ενός σταθεροποιητή

διάθεσης είναι σύμφωνο με τις κατευθυντήριες οδηγίες. Έτσι, η διατήρηση της συνταγογράφησης
βαλπροϊκού οξέος ή λιθίου σε ανθρώπους που πάσχουν από πολλαπλά επεισόδια μανίας και
καρβαμαζεπίνης ή λιθίου σε περίπτωσεις που πάσχουν από πολλαπλά επεισοδία κατάθλιψης είναι
θεμιτή.

 Σύμφωνα με την παγκόσμια βιβλιογραφία, καλύτερα θεραπευτικά αποτελέσματα έχει ο συνδυασμός

φαρμακευτικής αγωγής με ψυχοεκπαίδευση. Η θεραπεία μολονότι είναι μακροχρόνια, με την κατάλληλη
στήριξη και συνεργασία με τον θεραπευτή αντιμετωπίζεται επιτυχώς.
 7

2. ΆΓΧΟΣ ΚΑΙ ΑΓΧΩΔΕΙΣ ΔΙΑΤΑΡΑΧΕΣ

 Διαταραχή Πανικού
 Ιδεοψυχαναγκαστική Διαταραχή
 Φοβίες
 Γενικευμένη Αγχώδης Διαταραχή

Άγχος και Αγχώδεις διαταραχές

Τι πραγματικά είναι το άγχος και οι αγχώδεις διαταραχές

Άγχος και Αγχώδεις διαταραχές

Tο άγχος είναι ένα συναίσθημα που υπάρχει σε όλους μας. Ο λόγος ύπαρξης του είναι εξελικτικός, αφού
μέσω του «συναισθήματος του άγχους» το σώμα μας λαμβάνει από τον εγκέφαλο «σήματα» που το
προειδοποιεί ότι μια κατάσταση μπορεί να γίνει επικίνδυνη και απειλητική για το ίδιο. Μέσω του άγχους,
ο «άνθρωπος των σπηλαίων» θα αποφεύγε να γίνει θήραμα από τα αρπακτικά. Χαρακτηρίζεται από
συναισθήματα έντονης ανησυχίας και έντασης οδηγώντας ένα σύνολο αλλαγών στο σώμα μας ,
όπως αυξημένη αρτηριακή πίεση, ταχυκαρδία και εγρήγορση. Πως γίνεται όμως ένα θετικό συναίσθημα
επιβίωσης αντί να μας βοηθάει να γίνεται εμπόδιο στην καθημερινότητα μας;

Το πρόβλημα δεν έγκειται στο ίδιο το συναίσθημα, αλλά στις σκέψεις που προηγούνται (π.χ. τι
πραγματικά ο εγκέφαλος μας προσλαμβάνει ως απειλή). Διότι υπάρχει σημαντική διαφορά στην σκέψη
μεταξύ του «θέλω να γίνω παραγωγικός» απ’το «με κυνηγάει κάποιο θήραμα». Έτσι το άγχος μπορούμε
να το χωρίσουμε σε «παραγωγικό ή καλοήθες άγχος» και « αντιπαραγωγικό ή κακοήθες άγχος»
 8

Οι άνθρωποι που πάσχουν από αγχώδεις διαταραχές διατηρούν αυξημένα επίπεδα κακοήθους άγχους.
Ταλαιπωρούνται από επαναλαμβανόμενες ενοχλητικές σκέψεις ή τις ανησυχίες σχετιζόμενες με την
καθημερινότητας τους, λαμβάνοντας αυτές ως «απειλή». Λόγω αυτής της συνεχιζόμενης επαφής τους με
τον «ΑΟΡΙΣΤΟ ΑΠΕΙΛΗΤΙΚΟ ΠΑΡΑΓΟΝΤΑ» εμφανίζουν ανησυχία. Μπορούν επίσης να έχουν σωματικά
συμπτώματα όπως εφίδρωση, τρέμουλο, ζάλη ή ταχυκαρδία.
 9

ΔΙΑΤΑΡΑΧΗ ΠΑΝΙΚΟΥ
Η κρίση πανικού συνήθως εκδηλώνεται ως «κεραυνός εν αιθρία», αιφνιδιάζοντας και ενίοτε
τρομοκρατώντας τον πάσχοντα, αφού πρόκειται για ένα έντονο και πρωτόγνωρο για εκείνον ψυχικό και
σωματικό βίωμα. Τα συμπτώματα κορυφώνονται σε μέγιστο χρονικό διάστημα 10 λεπτών και είναι
ψυχολογικά [έντονο άγχος, δυσφορία , φόβος, ενίοτε ψυχικός τρόμος, αίσθημα αποξένωσης από τον
εαυτό του (αναφέρει ότι νιώθει σαν να «βγαίνει από το σώμα του»), πεποίθηση ότι θα «χάσει τα λογικά
του» και ότι θα πεθάνει ή θα λιποθυμήσει] και σωματικά [αίσθημα παλμών, ταχυκαρδία, εφίδρωση,
δυσχέρεια στην αναπνοή, αίσθημα βάρους στο στήθος, μουδιάσματα, αίσθημα αστάθειας].

Η προσβολή πανικού δεν συνιστά από μόνη της ψυχική διαταραχή και δεν συνεπάγεται αυτονόητα τη
διάγνωση «Διαταραχή Πανικού», καθώς παρατηρείται και σε άλλες ψυχικές διαταραχές. Χρειάζεται όμως
ιδιαίτερη προσοχή στη διαγνωστική προσέγγιση, καθώς πολλές φορές τα σωματικά συμπτώματα που
αναφέρονται παραπάνω συγχέονται με εκείνα του εμφράγματος του μυοκαρδίου, της στηθάγχης ή της
υπογλυκαιμίας. Είναι σύνηθες φαινόμενο ο ασθενής να επισκέπτεται καρδιολόγο (συχνά και σε τμήμα
επειγόντων περιστατικών λόγω της αγωνιώδους αίσθησης ότι έχει πάθει έμφραγμα ) και, αφού οι
σχετικές εξετάσεις βγουν αρνητικές, ο καρδιολόγος να τον παραπέμψει σε ειδικό της ψυχικής υγείας.

Η Διαταραχή Πανικού είναι μια αγχώδης διαταραχή, με αιφνίδιες και επαναλαμβανόμενες κρίσεις
πανικού, αίσθηση ότι θα ακολουθήσουν κι άλλες, αλλαγές στη συμπεριφορά (π.χ. αποφυγή σκέψεων,
καταστάσεων, τόπων κ.τ.λ. που θυμίζουν ή συνδέονται με τις προηγούμενες κρίσεις), μόνιμο φόβο ότι θα
πάθει «έμφραγμα» ή ότι θα «τρελαθεί» και δυσκολία στο να βρεθεί ανάμεσα σε πολύ κόσμο ή σε
κλειστούς χώρους.

Πριν από την κρίση πανικού συνήθως έχει προηγηθεί περίοδος έντονου στρες, χωρίς όμως να αποκλείεται
η εκδήλωσή της εν μέσω σχετικής ηρεμίας δίχως κάποιο στρεσσογόνο συμβάν. Στην αιτιοπαθογένεια της
Διαταραχής Πανικού εμπλέκονται τόσο ψυχοκοινωνικοί και γνωσιακοί παράγοντες όσο και
νευροβιολογικοί.

Διαταραχή πανικού ή Κρίσεις Πανικού

Η διαταραχή πανικού είναι μια κατάσταση διαφορετική από τον συνηθισμένο φόβο ή τις αγχώδεις
αντιδράσεις σε στρεσογόνα γεγονότα . Είναι μια σοβαρή ψυχική νόσος που χτυπά χωρίς λόγο ή
προειδοποίηση. Τα συμπτώματα της διαταραχής πανικού περιλαμβάνουν ξαφνικές επιθέσεις φόβου και
έντονης νευρικότητας, καθώς επίσης τα σωματικά συμπτώματα περιλαμβάνουν εφίδρωση και
ταχυκαρδία. Κατά τη διάρκεια μιας επίθεσης πανικού, η αντίδραση στην απειλή είναι δυσανάλογη προς
την κατάσταση, η οποία συνήθως δεν ειναι απειλητική. Με την πάροδο του χρόνου, το άτομο που πάσχει
από διαταραχή πανικού αναπτύσσει έναν συνεχή φόβο ότι θα πάθει ακόμη μία προσβολή πανικού, το
οποίο σταδιακά θα επηρεάσει την καθημερινή του λειτουργικότητα και δραστηριότητες, μειώνοντας
σημαντικά την γενική ποιότητα της ζωής του. Πολλές φορές ασθενείς με την διαταραχή μένουν
κλεισμένοι στο σπίτι φοβούμενοι την επόμενη κρίση πανικού.
 10

Συμπτώματα Διαταραχής Πανικού

Λόγω της φύσης της διαταραχής ο ασθενής πριν προσέλθει στον ψυχίατρο, θα πρέπει τουλάχιστον μία
φορά να έχει κάνει πρόσφατο καρδιολογικό (καρδιογράφημα ή τεστ κοπώσεως) και θυρεοειδικό έλεγχο
( αιμοτολογικό έλεγχο θυρεοειδικών ορμονών) , προκειμένω να αποκλείστει τυχόν πρόβλημα της
καρδιάς ή υπερλειτουργίας θυρεοειδούς, αφού αυτές οι δύο κλινικές οντότητες μπορεί να εμφανίσουν
παρόμοια συμπτωματολογία.

Τα κύρια συμπτώματα της Διαταραχής πανικού μπορεί να είναι:

 Ένας φόβος που έχετε χάσει τον έλεγχο ή πρόκειται να πεθάνει

 Μούδιασμα στα δάχτυλα των χεριών και των ποδιών
 Έντονη αίσθηση του φόβου
 Δυσκολία στην αναπνοή
 Έντονος πόνος στην καρδιά ή βάρος στο στήθος
 Αίσθημα πνιγμού
 Ζάλη ή αίσθημα λιποθυμίας
 Εφίδρωση
 Ναυτία ή τάση για έμετο
 Ρίγη ή εξάψεις

Επίσης η διαταραχή πανικού εμφανίζεται συχνά μαζί με άλλες σοβαρές παθήσεις , όπως η κατάθλιψη , ο
αλκοολισμός, ή κατάχρηση ναρκωτικών.
 11

ΙΔΕΟΨΥΧΑΝΑΓΚΑΣΤΙΚΗ ΔΙΑΤΑΡΑΧΗ (ΙΔΨ)

Η ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή ( OCD ), είναι μία ψυχική πάθηση που χαρακτηρίζεται από παράλογες
σκέψεις, ιδέες, εικόνες (εμμονές – ιδεοληψίες ή ψυχαναγκασμούς) και οδηγεί τους πάσχοντες σε
επαναλαμβανόμενες συμπεριφορές ( καταναγκασμούς). Επίσης είναι πιθανό να υπάρχει μόνο μία από τις
δύο (μόνο ψυχαναγκασμοί ή μόνο επαναλαμβανόμενες συμπεριφορές) και η διάγνωση τους να
παραμένει η ίδια .

Αυτός που πάσχει από ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή, συνήθως είναι ικανός να συνειδητοποιήσει ότι οι
ψυχαναγκαστικές ιδέες του είναι παράλογες και προσπαθεί να τις αγνοήσει ή να τις σταματήσει. Αυτό
έχει ως τελικό αποτέλεσμα σταδιακά να αυξάνεται η αγωνία και το άγχος του. Τελικά, συνήθως
καταφεύγει στην εκτέλεση ψυχαναγκαστικών πράξεων, σε μια απέλπιδα προσπάθεια να μειώσει τα
επίπεδα του άγχους του και να κατευνάσει τα δυσφορικά του συναισθήματα.

Η διαταραχή συχνά επικεντρώνεται γύρω από συγκεκριμένα θέματα , όπως ο φόβος του ασθενούς μη
μολυνθεί από μικρόβια. Για να απαλύνει τους φόβους της μόλυνσης , μπορεί να πλένει ψυχαναγκαστικά,
αναρίθμητες φορές τα χέρια μέχρι αυτά να γίνουν επώδυνα και σκασμένα. Αυτός που πάσχει από την
νόσο, παρά τις προσπάθειες του να αγνοήσει ή να απαλλαγεί από τις ενοχλητικές «εισβάλουσες»
«παρεισφρύνουσες» σκέψεις, αυτές συνεχίσουν να επανέρχονται πίσω. Αυτό οδηγεί σε πιο τελετουργική
συμπεριφορά προκαλώντας τον χαρακτηριστικό «φαύλο κύκλο» της ιδεοψυχαναγκαστικής διαταραχής.

Θεραπεία

Η θεραπεία που προτείνεται στην ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή ( OCD ) είναι ανάλογη με την βαρύτητα
της νόσου. Σε ήπιες μορφές συστήνεται ψυχοθεραπεία, ενώ σε βαρύτερες μορφές η καλύτερη
θεραπευτική αντιμετώπιση, με βάσει πάντα την διεθνή βιβλιογραφία, συνήθως είναι συνδυασμός
κάποιου αντικαταθλιπτικού με ψυχοθεραπεία.
 12

ΦΟΒΙΕΣ
 Με τον όρο «Φοβία» στην ψυχιατρική περιγράφουμε ένα αφόρητο, αβάστακτο και παράλογο
φόβο προς ένα αντικείμενο ή κατάστασης που στην πραγματικότητα αποτελεί μικρό κίνδυνο ,
αλλά προκαλεί άγχος και προσπαθούμε να το αποφύγουμε. Σε αντίθεση με τη σύντομη ανησυχία
που οι περισσότεροι άνθρωποι αισθάνονται όταν πρέπει να δώσουν μια ομιλία ή είναι να
υποβληθούν σε μια δοκιμασία , η «φοβία» είναι μακράς διαρκείας , προκαλεί έντονη σωματικές
και ψυχολογικές αντιδράσεις και μπορεί να επηρεάσει την ικανότητά του ατόμου να λειτουργήσει
κανονικά στην εργασία ή στο κοινωνικό του περιβάλλον .
 Υπάρχουν πολλοί τύποι φοβιών . Μερικοί άνθρωποι φοβούνται μεγάλους , ανοιχτούς χώρους .
Άλλοι δεν είναι σε θέση να ανεχθούν ορισμένες κοινωνικές καταστάσεις. Άλλοι ακόμα μπορεί
να έχουν μια «ειδική φοβία» , όπως ο φόβος για τα φίδια (οφιδιοφοβία), του ύψους (υψοφοβία ή
ακροφοβία), τις αράχνες (αραχνοφοβία),τα σκυλιά (κυνοφοβία), τα έντομα (εντομοφοβία), τους
ανελκυστήρες και τους κλειστούς χώρους(κλειστοφοβία), την νύχτα (νυχτοφοβία) κ.α.

 Όλες οι φοβίες δεν χρειάζονται θεραπεία . Μόνο αυτές που επηρεάζουν σημαντικά την
λειτουργικότητα μας στην καθημερινή σας ζωή. Για την αντιμετώπιση των δυσλειτουργικών
φοβιών υπάρχουν πολλά είδη θεραπείας που μπορούν να σας βοηθήσουν να ξεπεράσετε τους
φόβους σας – περιστασιακά ή μόνιμα.
 Η γνωστική συμπεριφορική θεραπεία (CBT), μέσω συνεδριών έχει τα καλύτερα αποτελέσματα.
Συνήθως αυτά τα στάδια της CBT περιλαμβάνουν την γνωστική αναδόμηση, την σταδιακή έκθεση
στον φοβικό παράγοντα και εκπαίδευση ενσυνειδητότητας (mindfulness training).
 13

ΓΕΝΙΚΕΥΜΕΝΗ ΑΓΧΩΔΗΣ ΔΙΑΤΑΡΑΧΗ

Η γενικευμένη αγχώδης διαταραχή (ΓΑΔ) χαρακτηρίζεται από επίμονη και υπερβολική ανησυχία για
διάφορα θέματα. Τα άτομα που πάσχουν από ΓΑΔ μπορεί να προβλέπουν καταστροφικά καθημερινές
τους αρμοδιότητες ή ασχολίες με αποτέλεσμα να ανησυχούν υπερβολικά για τα οικονομικά, την υγεία,
την οικογένεια, την εργασία κτλ. Τα άτομα με ΓΑΔ δυσκολεύονται να ελέγξουν την ανησυχία τους. Μπορεί
να ανησυχούν περισσότερο από ό,τι θα έπρεπε για πραγματικά γεγονότα ή μπορεί να περιμένουν το
χειρότερο ακόμη και όταν δεν υπάρχει προφανής λόγος ανησυχίας.

Συμπτώματα

Τα συμπτώματα της γενικευμένης αγχώδους διαταραχής συνήθως ποικίλουν.

Μπορεί να περιλαμβάνουν:

 Επίμονη ανησυχία σχετικά με ορισμένους τομείς που δεν έχουν ανάλογο αντίκτυπο.
 Αντιλαμβανόμενες καταστάσεις και γεγονότα ως απειλητικές, ακόμα και όταν δεν είναι.
 Δυσκολία στην αντιμετώπιση της αβεβαιότητας.
 Αναποφασιστικότητα και φόβος να κάνει λάθος απόφαση.
 Αδυναμία να παραμερίσει ή να αφήσει μια ανησυχία.
 Αδυναμία χαλάρωσης, αίσθημα ανησυχίας και αίσθημα κλειδώματος ή άκρη.
 Δυσκολία συγκέντρωσης, ή η αίσθηση ότι το μυαλό σας “είναι κενό”

Τα σωματικά συμπτώματα μπορεί να περιλαμβάνουν:

 Κούραση
 Δυσκολία στον ύπνο
 Μυϊκό πόνο
 Αίσθημα σπασμωδίας
 Νευρικότητα
 Ναυτία, διάρροια ή σύνδρομο ευερέθιστου εντέρου

Θεραπεία

Ανάλογα με την σοβαρότητα της κατάστασης θα προταθεί στον ασθενή φαρμακευτική αγωγή ή/και
ψυχοθεραπεία. Καλά αποτελέσματα στην ΓΑΔ έχει η χορήγηση SSRI’s αντικαταθλιπτικών (αναστολέων
επαναπρόσληψης σεροτονίνης). Ορισμένοι τύποι ψυχοθεραπείας μπορούν επίσης να βοηθήσουν στην
ΓΑΔ. Η υποστηρικτική και διαπροσωπική θεραπεία έχει αποδειχτεί ότι είναι αποτελεσματική. Η γνωστική
συμπεριφορική θεραπεία (CBT) έχει ερευνηθεί επίσης και στοχεύει σε σκέψεις, φυσικά συμπτώματα και
συμπεριφορές που συνδέονται με την διαταραχή.
 14

ΕΠΙΛΟΧΕΙΑ ΚΑΤΑΘΛΙΨΗ
Το φαινόμενο όπου μία γυναίκα μετά τη γέννα εμφανίζεται «πεσμένη» και δυστυχισμένη δίχως να
ενδιαφέρεται για το νεογέννητο μωρό της ονομάζεται επιλόχεια κατάθλιψη. Σε αυτές τις περιπτώσεις η
λεχώνα ή η νεαρή μητέρα μπορεί να νιώθει χειρότερα συγκεκριμένες στιγμές της ημέρας. Να δακρύζει και
να δείχνει ότι δεν ενδιαφέρεται για το τέκνο της. Αυτό βέβαια πολλές φορές μπορεί να την κάνει να
αισθάνεται ενοχικά. Σε μερικές περιπτώσεις μπορεί να έχει καλές μέρες οι οποίες σας κάνουν να ελπίζετε
ότι όλα τελείωσαν. Όταν όμως ακολουθούνται από «κακιές» μέρες, αυτό είναι πολύ απογοητευτικό. Αυτή
η κατάσταση μπορεί να γίνει ιδιαίτερα οδυνηρή εφόσον περιμένατε με τόση ανυπομονησία το μωρό σας
όλους τους μήνες της εγκυμοσύνης. Μπορεί να νιώθετε ένοχη για τα συναισθήματά σας αυτά, ή ακόμα να
νιώθετε ότι δεν μπορείτε να τα βγάλετε πέρα με το ρόλο σας ως μητέρα. Το φαινόμενο αυτό μπορεί να
διαρκέσει για εβδομάδες, ή ακόμα και μήνες. Τα άτομα με ήπια επιλόχεια κατάθλιψη μπορούν να
βοηθηθούν λαμβάνοντας υποστήριξη από την οικογένεια και τους φίλους τους. Άτομα με κατάθλιψη πιο
βαριάς μορφής θα χρειαστούν επιπρόσθετη βοήθεια από τον ιατρό τους, την ιατρική επισκέπτρια, ή σε
ορισμένες περιπτώσεις από ψυχολόγο ή ψυχίατρο.

Περίπου 1 στις 10 γυναίκες έχει επιλόχεια κατάθλιψη μετά τη γέννα. Αν δε δοθεί θεραπευτική αγωγή
μπορεί να κρατήσει για μήνες, ή ορισμένες φορές και περισσότερο.

Τι νιώθουν οι γυναίκες που υποφέρουν από Επιλόχεια Κατάθλιψη;

Τα συμπτώματα της επιλόχειας κατάθλιψης αποτελούν την:

1) Ευερεθιστότητα (να αρχίσετε να θυμώνετε εύκολα με άλλα παιδιά ή και με το δικό σας παιδί ή ν’
αρχίσετε να γκρινιάζετε στο σύντροφό σας),

2) Κόπωση

3) Αϋπνία

4) ανορεξία

5) Απώλεια της ικανότητας ευχαρίστησης

5) Νιώθετε ανίκανη να ανταπεξέλθετε

5) Ενοχές

6) Άγχος
 15

Άλλα ψυχικά προβλήματα μετά τη γέννα

Επιλόχεια ψύχωση

Πρόκειται για μια σοβαρή πάθηση η οποία χρειάζεται επειγόντως θεραπεία και υποστήριξη. Προσβάλλει
περίπου 1 στις 500 γυναίκες, συνήθως μερικές μέρες ή εβδομάδες μετά τη γέννα. Μπορεί να έχετε
γρήγορες αλλαγές στη διάθεσή σας, περίεργες πεποιθήσεις, ή να ακούτε φωνές και να συμπεριφέρεστε
περίεργα ή απρόβλεπτα. Αν συμβαίνει αυτό θα χρειαστείτε ιατρική βοήθεια και υποστήριξη. Ίσως
χρειαστεί να εισαχθείτε στο νοσοκομείο όπου μπορείτε να έχετε και το μωρό σας μαζί όσο θα
αναρρώνετε. Έχετε περισσότερες πιθανότητες να πάθετε επιλόχεια ψύχωση αν έχετε:

 οικογενειακό ιστορικό επιλόχειας ψύχωσης

 οικογενειακό ιστορικό διπολικής (μανιοκαταθλιπτικής) διαταραχής
 προηγούμενο επεισόδιο επιλόχειας ψύχωσης ή διπολικής διαταραχής.

Είναι σημαντικό να ενημερώσετε τους ιατρούς σας και τις μαίες σχετικά με οποιοδήποτε από τα
παραπάνω ενόσω είστε έγκυος, καθώς η θεραπεία που θα σας δοθεί μπορεί να ελαττώσει τον κίνδυνο να
πάθετε επιλόχεια ψύχωση. Αν και πρόκειται για σοβαρή ασθένεια, με την κατάλληλη θεραπεία μπορείτε
να αναρρώσετε πλήρως.

Μελαγχολία της λοχίας

Την τρίτη ή τέταρτη ημέρα μετά τη γέννα, περίπου οι μισές από τις νέες μητέρες νιώθουν έτοιμες να
κλάψουν, «πεσμένες» και καθόλου σίγουρες για τον εαυτό τους. Αυτό είναι γνωστό ως «μελαγχολία της
λοχίας» και περνάει μετά από μερικές ημέρες.

Πότε παρουσιάζεται η επιλόχεια κατάθλιψη;

Οι περισσότερες περιπτώσεις επιλόχειας κατάθλιψης αρχίζουν μέσα σε ένα μήνα από τη γέννα, αλλά
μπορεί να αρχίσει και μέχρι έξι μήνες αργότερα.

Τι την προκαλεί;

Δεν ξέρουμε αρκετά για τους λόγους που προκαλούν την επιλόχεια κατάθλιψη ώστε να είμαστε σίγουροι
για το ποια άτομα έχουν περισσότερες πιθανότητες να προσβληθούν από αυτή. Το πιθανότερο είναι ότι
δεν υπάρχει μόνο ένας λόγος, αλλά διάφοροι στρεσογόνοι παράγοντες μπορεί να την προκαλέσουν.
Ξέρουμε ότι μία γυναίκα έχει περισσότερες πιθανότητες να υποφέρει από επιλόχεια κατάθλιψη εάν:

 είχε και παλαιότερα κατάθλιψη (κυρίως εάν είχε επιλόχεια κατάθλιψη)

 ο σύντροφός της δεν την στηρίζει
 το μωρό της γεννήθηκε πρόωρα ή είναι άρρωστο
 έχασε η ίδια τη μητέρα της όταν ήταν παιδί
 σε μικρή χρονική περίοδο υπέφερε από πολύ άγχος.

Για παράδειγμα, λόγω του θανάτου κάποιου κοντινού προσώπου, απώλειας της εργασίας της ή της
εργασίας του συντρόφου της, οικονομικών προβλημάτων ή προβλημάτων με το σπίτι.

Ωστόσο, μπορεί κάποιος να πάθει επιλόχεια κατάθλιψη ακόμα κι αν δεν έχει συμβεί τίποτε από τα
παραπάνω και δεν υπάρχει προφανής λόγος. Εξάλλου, το να έχει κάποιος αυτά τα προβλήματα δε
σημαίνει αναγκαστικά ότι θα πάθει επιλόχεια κατάθλιψη.
 16

Τι συμβαίνει με τις ορμόνες;

Τα επίπεδα των οιστρογόνων, της προγεστερόνης, καθώς και άλλων ορμονών που συνδέονται με τη
σύλληψη και τη γέννα, πέφτουν ξαφνικά όταν γεννηθεί το μωρό. Το πώς ακριβώς επηρεάζουν τη διάθεση
και τα συναισθήματα δεν είναι ξεκάθαρο. Δεν έχουν βρεθεί σημαντικές διαφορές στην αλλαγή των
ορμονών στις γυναίκες που πάσχουν από επιλόχεια κατάθλιψη με αυτές που δεν πάσχουν, και δεν έχουν
βρεθεί στοιχεία από έρευνες που να δείχνουν ότι αυτός είναι ένας σημαντικός λόγος που συμβάλλει στην
κατάθλιψη. Οι ορμονικές αλλαγές μπορεί να παίζουν πιο σημαντικό ρόλο στην μελαγχολία της λοχίας και
στην επιλόχεια ψύχωση.

Οι μητέρες που πάσχουν από Επιλόχεια Κατάθλιψη κάνουν κακό στα μωρά τους;

Πολύ σπάνια, αν και συχνά οι μητέρες που πάσχουν από κατάθλιψη ανησυχούν ότι αυτό μπορεί να
συμβεί. Μπορεί να βοηθήσει το να συζητήσετε για τα συναισθήματά σας με τον γιατρό σας ή την ιατρική
επισκέπτρια.

Μερικές φορές, λόγω της υπερβολικής κούρασης και απελπισίας, μπορεί να νιώσετε ότι θέλετε να
χτυπήσετε ή να ταρακουνήσετε το μωρό σας. Πολλές μητέρες (και πατέρες) νιώθουν έτσι μερικές φορές,
όχι μόνο όσοι πάσχουν από επιλόχεια κατάθλιψη. Ωστόσο, ακόμα κι αν νιώθουν έτσι μερικές φορές, οι
περισσότερες μητέρες ποτέ δεν πραγματοποιούν τις σκέψεις αυτές. Το ίδιο ισχύει και όταν η μητέρα
πάσχει από επιλόχεια κατάθλιψη.

Τι μπορεί να γίνει για να βοηθηθούν;

Αρχικά, πρέπει να αναγνωριστεί ότι το άτομο πάσχει από κατάθλιψη. Στο παρελθόν συχνά παραβλεπόταν
ή θεωρούνταν απλώς μελαγχολία της λοχίας.

Μπορεί να μην ξέρετε τι σας συμβαίνει και να ντρέπεστε να παραδεχτείτε ότι δεν νιώθετε και πολύ
χαρούμενη που γίνατε μητέρα. Μπορεί ν’ ανησυχείτε ότι αν το παραδεχτείτε θα σας πάρουν το μωρό σας.
Αυτό είναι πολύ απίθανο. Ο ιατρός σας, η ιατρική επισκέπτρια, ή η μαία θέλουν να σας βοηθήσουν να
γίνετε καλύτερα ώστε να μπορείτε να χαρείτε και να φροντίσετε το μωρό σας.

Ο κόσμος σήμερα είναι πιο ενημερωμένος για την κατάθλιψη, οπότε η επιλόχεια κατάθλιψη δεν θα
πρέπει να διαφεύγει των ιατρών τόσο συχνά. Ένα ερωτηματολόγιο, όπως το ερωτηματολόγιο του
Εδιμβούργου για τη διαβάθμιση της επιλόχειας κατάθλιψης, μπορεί να βοηθήσει τις ιατρικές
επισκέπτριες και τους γιατρούς να εντοπίσουν την επιλόχεια κατάθλιψη.

Τρόποι για να βοηθήσετε τον εαυτό σας

Εκφράστε τα συναισθήματά σας

Εάν νιώθετε δυστυχισμένη, ευερέθιστη, ανίκανη, φοβισμένη και δεν έχετε ενδιαφέρον για το μωρό σας
τότε πείτε το σε κάποιον. Πολλές άλλες γυναίκες έχουν νιώσει έτσι. Εάν νιώθετε ότι δεν μπορείτε να
μιλήσετε στην οικογένειά σας ή στους φίλους σας, μιλήστε στην ιατρική επισκέπτρια ή στον ιατρό σας.
Αυτοί ξέρουν ότι τα συναισθήματα αυτά είναι συνηθισμένα και ξέρουν πώς να βοηθήσουν.

Μην αφήσετε τη διάγνωση να σας φοβίσει. Τουλάχιστον ξέρετε ποιο είναι το πρόβλημα, ότι είναι ένα
πρόβλημα που πολλές άλλες μητέρες έχουν βιώσει, κι ότι θα γίνετε καλύτερα με το καιρό. Μπορεί να
βοηθήσει τον σύντροφό σας, τους φίλους και την οικογένειά σας να ξέρουν τι συμβαίνει ώστε να
μπορέσουν να καταλάβουν τι περνάτε και να μπορέσουν να βοηθήσουν.
 17

Τρόποι με τους οποίους μπορούν να βοηθήσουν οι άλλοι

Μη σοκαριστείτε ή απογοητευτείτε αν η γυναίκα σας, η σύντροφός σας, η αδερφή σας ή η φίλη σας, σας
εκμυστηρευτεί ότι νιώθει άσχημα από τότε που γέννησε. Ακούστε την και φροντίστε να λάβει την
απαραίτητη υποστήριξη.

Προσπαθήστε να μη σοκαριστείτε ή απογοητευτείτε εάν διαγνωσθεί Επιλόχεια Κατάθλιψη· μπορεί να

θεραπευτεί αποτελεσματικά και η αγαπημένη σας να γίνει καλά.

Κάντε ό,τι μπορείτε για να βοηθήσετε με τα πρακτικά πράγματα που πρέπει να γίνουν όσο η σύντροφός
σας νιώθει ότι δεν μπορεί να τα κάνει: ψώνια, άλλαγμα και τάισμα του μωρού, ή δουλειές στο σπίτι.
Μπορεί να είναι δύσκολα για λίγο καιρό αλλά αξίζει τον κόπο.

Σιγουρευτείτε ότι γνωρίζετε ακριβώς τι συμβαίνει και ότι ξέρετε πώς να βοηθήσετε, ειδικά εάν είστε ο
σύντροφος της μητέρας.

Φροντίστε να έχετε κι εσείς ο ίδιος υποστήριξη. Αν πρόκειται για το πρώτο σας παιδί, μπορεί να νιώθετε
παραμελημένος τόσο λόγω του μωρού, όσο και λόγω των αναγκών της συντρόφου σας. Προσπαθήστε να
μη δυσανασχετείτε. Η σύντροφός σας χρειάζεται την υποστήριξη και την ενθάρρυνσή σας. Το να
προσφέρετε πρακτική βοήθεια με το μωρό, να ακούτε τη σύντροφό σας με κατανόηση, να κάνετε
υπομονή και να της προσφέρετε στοργή και τρυφερότητα, καθώς και το να είστε θετικός, βοηθούν πολύ.
Η σύντροφός σας θα το εκτιμήσει, ακόμα κι όταν γίνει καλύτερα.

Κι αν δε θέλω να λάβω θεραπεία;

Οι περισσότερες γυναίκες γίνονται καλύτερα μετά από μερικές εβδομάδες, μήνες, ή κάποιες φορές
περισσότερο. Ωστόσο, αυτό συχνά σημαίνει ότι υποφέρουν πολύ. Η επιλόχεια κατάθλιψη μπορεί να
καταστρέψει την εμπειρία της μητρότητας και να καταπονήσει τη σχέση σας με το μωρό σας και τον
σύντροφό σας. Οπότε όσο λιγότερο διαρκεί, τόσο το καλύτερο. Είναι σημαντικό να λάβετε βοήθεια το
συντομότερο δυνατό ώστε να μετριαστεί η κατάθλιψη, και να ενισχύσετε τη σχέση που αναπτύσσετε με
το μωρό σας. Αυτό θα βοηθήσει την ανάπτυξη του μωρού σας μακροπρόθεσμα.

Μπορείς να θεραπευτείς μιλώντας για το πρόβλημά σου;

Μπορεί να είναι πολύ ανακουφιστικό απλώς να μιλάει κανείς σε έναν ακροατή με κατανόηση, συμπόνια,
και χωρίς κριτική. Αυτός θα μπορούσε να είναι ένας φίλος, συγγενής, κάποιος εθελοντής, κάποιος ιατρός,
ή ειδικευμένο νοσηλευτικό προσωπικό. Πολλά ιατρικά κέντρα παρέχουν πλέον συμβούλους, καθώς και
εκπαιδευμένες ιατρικές επισκέπτριες οι οποίες μπορούν να βοηθήσουν με την θεραπεία της επιλόχειας
κατάθλιψης.

Υπάρχουν και πιο εξειδικευμένες ψυχολογικές θεραπείες. Η Γνωστική-Συμπεριφορική Θεραπεία μπορεί

να σας βοηθήσει να καταλάβετε και να βρείτε μια λύση για την κατάθλιψη εξετάζοντας το πώς σκέφτεστε
για τον εαυτό σας, τον κόσμο και τους άλλους ανθρώπους.

Η ψυχοθεραπεία μπορεί να σας βοηθήσει να καταλάβετε γιατί πάθατε κατάθλιψη εξετάζοντας γεγονότα
που σας συνέβησαν στο παρελθόν.

Οι θεραπείες αυτές μπορούν να κανονιστούν μέσω είτε του ιατρού σας, κάποιας νοσοκόμας ειδικευμένης
σε ψυχιατρικά περιστατικά, κάποιου ψυχολόγου ή ψυχιάτρου.
 18

Υπάρχουν προβλήματα με αυτές τις θεραπείες;

Οι θεραπείες αυτές είναι συνήθως πολύ ασφαλείς, αλλά μπορεί να έχουν και ανεπιθύμητες επιπτώσεις.
Το να μιλάει κανείς για αυτά που του συμβαίνουν μπορεί να φέρει στην επιφάνεια δυσάρεστες
αναμνήσεις από το παρελθόν και αυτό μπορεί να είναι οδυνηρό. Κάποιοι άνθρωποι βρίσκουν ότι η
θεραπεία αυτού του είδους καταπονεί τη σχέση με το σύντροφό τους.

Σιγουρευτείτε ότι μπορείτε να εμπιστευθείτε τον ψυχολόγο σας και ότι έχει την κατάλληλη εκπαίδευση.
Ένα άλλο πρόβλημα με την ψυχοθεραπεία είναι ότι σε μερικές περιοχές της Βρετανίας είναι ακόμα
δύσκολο να λάβετε τέτοιου είδους θεραπεία. Υπάρχουν μεγάλες λίστες αναμονής, οπότε μπορεί να μην
λάβετε θεραπεία για αρκετό καιρό.

Υπάρχουν χάπια;

Εάν έχετε κατάθλιψη πιο βαριάς μορφής, ή εάν η κατάθλιψή σας δεν έχει βελτιωθεί λαμβάνοντας
βοήθεια και υποστήριξη, ίσως βοηθήσει κάποιο αντικαταθλιπτικό φάρμακο. Τα αντικαταθλιπτικά
παίρνουν περίπου δύο εβδομάδες για να αρχίσουν να ενεργούν και θα πρέπει να παίρνονται για έξι μήνες
αφού αρχίσετε να νιώθετε καλύτερα.

Ποια είναι η δράση τους;

Η δράση των αντικαταθλιπτικών δεν είναι εξακριβωμένη αλλά επηρεάζουν την δράση δύο χημικών
ουσιών στον εγκέφαλο, της σεροτονίνης (γνωστή και ως 5HT) και της νοραδρεναλίνης.

Τα αντικαταθλιπτικά χάπια έχουν ανεπιθύμητες παρενέργειες;

Τα καινούρια αντικαταθλιπτικά είναι σχετικά ασφαλή. Μπορεί να προκαλέσουν ναυτία ή αύξηση του
άγχους, αρχικά, αλλά αυτές οι παρενέργειες συνήθως εξασθενούν μετά από λίγο. Μερικά μπορεί να
φέρουν υπνηλία ή ξηροστομία. Εάν θηλάζετε, φροντίστε να ενημερώσετε τον ιατρό σας. Για πολλά
αντικαταθλιπτικά δεν υπάρχουν στοιχεία ότι προκαλούν προβλήματα στα μωρά που θηλάζουν, οπότε
συνήθως μπορείτε να θηλάζετε ενώ τα παίρνετε. Ωστόσο, αυτή είναι δική σας απόφαση· ο ιατρός σας
μπορεί να σας βοηθήσει δίνοντάς σας συμβουλές και πληροφορίες.

Ορισμένα άτομα έχουν στερητικά συμπτώματα όταν σταματούν αυτά τα φάρμακα, οπότε το καλύτερο
είναι να τα ελαττώσετε σταδιακά.

Οι ορμόνες έχουν προταθεί ως θεραπεία για την επιλόχεια κατάθλιψη. Ωστόσο, δεν είναι σίγουρο ότι
λειτουργούν και έχουν κι αυτές κινδύνους, ειδικά εάν είχατε θρομβώσεις οποιουδήποτε είδους.

Υπάρχουν εναλλακτικές λύσεις;

Υπάρχουν κάποια στοιχεία ότι η συστηματική άσκηση μπορεί να τονώσει τη διάθεσή σας και να βοηθήσει,
κάνοντάς σας να νιώθετε λιγότερο απομονωμένη. Μπορεί να σας ωφελήσει η γυμναστική μαζί με άλλους
ανθρώπους.
 19

Τελικά πια θεραπεία είναι η καλύτερη;

Όλοι μπορούν να δοκιμάσουν τα απλά βήματα που περιγράφει αυτό το φυλλάδιο. Οι ψυχοθεραπεία και
τα αντικαταθλιπτικά είναι το ίδιο αποτελεσματικά, αλλά είναι πιο πιθανό να σας συστήσουν
αντικαταθλιπτικά εάν η κατάθλιψή σας είναι βαριάς μορφής ή εάν την είχατε για πολύ καιρό. Επίσης
δρουν λίγο γρηγορότερα από την ψυχοθεραπεία.

Η ψυχοθεραπεία και τα αντικαταθλιπτικά μπορούν να δοθούν μαζί. Ο ιατρός σας ή η ιατρική επισκέπτρια
θα σας συμβουλέψουν πρόθυμα για το τι είναι καλύτερο για εσάς. Κάποιες φορές βοηθάει το να
συζητάτε τις επιλογές σας με την οικογένεια σας ή με κάποιον στενό φίλο. Είναι σημαντικό να νιώθετε
άνετα με την επιλογή βοήθειας και θεραπείας σας.

Μητέρες με ειδικές ανάγκες

Οι μητέρες που έχουν ιστορικό προβλημάτων ψυχικής υγείας, σωματική αναπηρία ή μαθησιακές
δυσκολίες αντιμετωπίζουν επιπρόσθετα προβλήματα. Επίσης αντιμετωπίζουν επιπρόσθετη κριτική και
έλεγχο από τους άλλους, πράγμα το οποίο είναι το ίδιο δύσκολο. Τα άτομα αυτά θα πρέπει να λαμβάνουν
επιπρόσθετη βοήθεια και υποστήριξη για να μπορέσουν να κρατήσουν τον εαυτό τους και το μωρό τους
καλά.

Αυτό-βοήθεια

Δεν ξέρουμε ακόμα αρκετά για την επιλόχεια κατάθλιψη ώστε να μπορούμε να την αποτρέψουμε αλλά
μερικές συμβουλές αποδεικνύονται χρήσιμες:

 ΜΗΝ προσπαθείτε να γίνετε η «σούπερ- γυναίκα». Προσπαθήστε να κάνετε λιγότερα πράγματα κατά τη
διάρκεια της εγκυμοσύνης σας και φροντίστε να μην κουράζεστε πολύ. Εάν είστε στη δουλειά, φροντίστε να
τρώτε κανονικά και βάλτε τα πόδια σας ψηλά στο διάλειμμα.
 ΜΗ μετακομίσετε (εάν αυτό είναι εφικτό) ενώ είστε έγκυος ή μέχρι το μωρό σας να γίνει έξι μηνών.
 Δημιουργήστε φιλίες με άλλα ζευγάρια που περιμένουν παιδί ή που μόλις απέκτησαν παιδί. Αυτό θα σας
προσφέρει πολλά πλεονεκτήματα, όπως το ότι στο μέλλον θα μπορείτε να αφήνετε το μωρό σας εκεί για να
σας το προσέχουν.
 Βρείτε κάποιον στον οποίο μπορείτε να μιλήσετε. Βοηθάει πάρα πολύ το να έχετε ένα στενό φίλο στον
οποίο μπορείτε να στραφείτε.
 Πάτε σε μαθήματα ανώδυνου τοκετού και πάρτε μαζί και τον σύντροφό σας.

Κρατείστε επαφή με τον γιατρό σας και την ιατρική σας επισκέπτρια εάν έχετε υποφέρει ξανά από
επιλόχεια κατάθλιψη. Αυτό θα βοηθήσει στην έγκαιρη αναγνώριση οποιωνδήποτε συμπτωμάτων
επιλόχειας κατάθλιψης οπότε θα μπορείτε ν’ αρχίσετε αμέσως θεραπεία
 20

Αφού το μωρό σας γεννηθεί:

 Αδράξτε κάθε ευκαιρία ξεκούρασης. Προσπαθήστε να μάθετε να παίρνεται γρήγορους ύπνους. Ο
σύντροφός σας μπορεί να ταΐσει το μωρό με το μπιμπερό τη νύχτα. Εάν θέλετε μπορείτε να
χρησιμοποιήσετε το δικό σας μητρικό γάλα για το σκοπό αυτό.
 Τρώτε καλά. Υγιεινά φαγητά όπως σαλάτες, φρέσκα λαχανικά, φρούτα, φρουτοχυμοί, γάλα και
δημητριακά, κάνουν όλα καλό. Είναι γεμάτα βιταμίνες και δε χρειάζεται να μαγειρευτούν.
 Βρείτε το χρόνο για να περάσετε καλά με το σύντροφό σας. Προσπαθήστε να βρείτε μια μπέιμπι σίτερ και
βγείτε μαζί έξω για φαγητό ή για να βρεθείτε με φίλους.
 Προσπαθήστε να διατηρείτε τη σεξουαλική σας σχέση με το σύντροφό σας· τουλάχιστον δώστε του ένα
φιλί, μια αγκαλιά, ένα χάδι. Αυτό θα σας ευχαριστήσει και τους δυο και θα βοηθήσει στο να επανέλθουν τα
συναισθήματα σεξουαλικής έλξης συντομότερα. Μη νιώθετε ενοχές εάν αυτό παίρνει χρόνο.
 ΜΗΝ κατηγορείτε τον εαυτό σας ή το σύντροφό σας: η ζωή σας είναι δύσκολη σε αυτή τη φάση και η
κούραση και η οξυθυμία και των δυο σας μπορεί να οδηγήσει σε καυγάδες. Το να φωνάζετε ο ένας στον
άλλο μπορεί να αποδυναμώσει τη σχέση σας, τη στιγμή που πρέπει να είναι όσο γίνεται δυνατότερη.
 ΜΗ φοβάστε να ζητήσετε βοήθεια όταν τη χρειάζεστε. Εάν μάθατε για την επιλόχεια κατάθλιψη μέσω των
μαθημάτων ανώδυνου τοκετού (και μέσω φυλλαδίων σαν κι αυτό), μπορεί να αναγνωρίσετε τα
προειδοποιητικά σημάδια πριν από τους άλλους.

Πηγή: RCPsych https://www.rcpsych.ac.uk/mental-health/translations/greek/postnatal-depression

βίωσης”).
 21

ΑΥΤΟΚΤΟΝΙΚΟΤΗΤΑ
Παράγοντες κινδύνου αυτοκτονικότητας:

Το ιστορικό προηγούμενης απόπειρας αυτοκτονίας θεωρείται ο καλύτερος προγνωστικός δείκτης

επικινδυνότητας για πιθανή αυτοκτονικότητα. Ωστόσο δεν επαρκεί αφού τα 2/3 των πρώτων αποπειρών
αυτοκτονίας οδηγούν στο θάνατο. Το ιστορικό ετεροκαταστροφικής συμπεριφοράς επίσης αξιολογείται,
καθώς η ετεροκαταστροφικότητα αποτελεί την άλλη όψη του ίδιου νομίσματος. Η επιθετικότητα ενός
ατόμου μπορεί άλλοτε να στραφεί εναντίον του περιβάλλοντος και άλλοτε εναντίον του ίδιου του εαυτού.
Άλλοι σημαντικοί παράγοντες κινδύνου για την εκδήλωση αυτοκτονικής συμπεριφοράς είναι οι εξής:
• Η διάγνωση ψυχιατρικής διαταραχής (ιδίως κατάθλιψης).
• Κλινικές εκδηλώσεις όπως η αϋπνία, το έντονο άγχος, η ανηδονία και οι ακουστικές ψευδαισθήσεις
προτρεπτικού ή ενοχικού περιεχομένου.
• Η γνωσιακή ακαμψία (η αδυναμία ανεύρεσης εναλλακτικών επιλογών κατά τη διαδικασία επίλυσης
προβλημάτων με συνέπεια τη δημιουργία αδιεξόδων).
• Το αίσθημα απελπισίας (συχνά αποτελεί παράγωγο της γνωσιακής ακαμψίας).
• Η παρορμητικότητα.
• Η χρήση ουσιών (ιδίως η κατάχρηση αλκοόλ).
• Η ηλικία (>45 ετών).
• Το φύλο (οι άνδρες πραγματοποιούν περισσότερο σοβαρές και θανατηφόρες απόπειρες αυτοκτονίας).
• Ψυχοπιεστικές καταστάσεις όπως απώλειες, αποτυχίες, απορρίψεις, αλλαγές ή συγκρούσεις (πχ.
θάνατος κοντινού προσώπου, χωρισμός, απόλυση, χρέη, ερωτική απογοήτευση, ανεπαρκή προσωπικά
επιτεύγματα, μετάβαση από μια κοινωνική θέση σε κάποια άλλη, σοβαρά δυσλειτουργικές
διαπροσωπικές σχέσεις κλπ.) που είναι πιθανό να οδηγήσουν σε χαμηλή αυτοεκτίμηση και αισθήματα
αναξιότητας, ενοχής ή ντροπής.
• Σωματική νόσος χρόνια, επώδυνη, ανίατη ή τερματική-αναπηρία.
• Έλλειψη υποστηρικτικού περιβάλλοντος (οι άγαμοι, οι διαζευγμένοι, οι χήροι και οι κοινωνικά
απομονωμένοι-αποσυρμένοι αυτοκτονούν συχνότερα).
• Κληρονομικό ιστορικό αυτοκτονικής συμπεριφοράς.

Προειδοποιητικά σημάδια ενδεχόμενης επερχόμενης απόπειρας αυτοκτονίας είναι τα εξής:

• Απειλές για αυτοβλαπτική συμπεριφορά.

• Συζητήσεις ή γραπτές σημειώσεις περί θανάτου ή αυτοκτονίας.
• Έκφραση συναισθημάτων απελπισίας, οργής, θυμού ή εκδίκησης.
• Απερίσκεπτες ή επικίνδυνες συμπεριφορές που δεν συνηθίζονταν από το άτομο.
• Έκφραση συναισθημάτων παγίδευσης σε αδιέξοδες καταστάσεις.
• Κατάχρηση αλκοόλ ή χρήση ουσιών, ενώ δεν συνηθιζόταν από το άτομο.
• Κοινωνική απομόνωση-απόσυρση από οικογένεια και φίλους.
• Υπερβολικό άγχος ή αντιθέτως ξαφνική αλλαγή της διάθεσης μετά από μια μακρά χρονική περίοδο
άγχους ή θλίψης σε αίσθημα ευτυχίας, ανακούφισης ή γαλήνης.
• Διαταραχές του ύπνου ή της όρεξης.
• Ξαφνική ενασχόληση με άμεση διευθέτηση και επίλυση νομικών ή προσωπικών ζητημάτων.
• Παροχή προσωπικών αντικειμένων ή περιουσιακών στοιχείων σε οικεία πρόσωπα.
• Αδιαφορία για το μέλλον, έλλειψη κινήτρων και στόχων.
• Συχνά αρνητικά σχόλια για τον εαυτό, έκφραση ενοχικών συναισθημάτων.
• Αγορά αντικειμένων ή ουσιών που δυνητικά μπορούν να χρησιμοποιηθούν σαν μέσα απόπειρας
αυτοκτονίας.
 22

Αξίζει να σημειωθεί ότι κάποιες από τις προαναφερόμενες συμπεριφορές είναι πιθανό να εμφανιστούν
σε καταστάσεις σωματικής ή ψυχολογικής κόπωσης, άγχους ή αναστάτωσης ακόμα και αν δεν υπάρχει
συνειδητός αυτοκτονικός ιδεασμός. Η προσπάθεια επικοινωνίας της αυτοκτονικής πρόθεσης δεν είναι
σπάνια, συχνά ωστόσο υποαξιολογείται ή διαφεύγει της προσοχής. Υπολογίζεται ότι οι μισοί περίπου
ασθενείς που διαπράττουν απόπειρα αυτοκτονίας έχουν αποκαλύψει τις αυτοκαταστροφικές τους
σκέψεις σε ιατρό, οικογενειακό, φιλικό ή άλλο οικείο πρόσωπο κατά τον τελευταίο μήνα πριν την
επιτέλεση της αυτοκαταστροφικής πράξης.
 23

3. ΨΥΧΩΣΙΚΗ ΔΙΑΤΑΡΑΧΗ

Με τον όρο ‘’Ψυχωσική διαταραχή’’ αναφερόμαστε στην δυσλειτουργία της σκέψης

κάποιου ατόμου, ενώ συχνά περιγράφεται σαν «απώλεια επαφής του ασθενούς με την
πραγματικότητα».

Θεωρείται «γενικός όρος» κάποιας ψυχιατρικής κατάστασης και μπορεί να συναντηθεί σε ποικίλες
ιατρικές παθήσεις όπως:

 Σχιζοφρένεια
 Κατάθλιψη
 Διπολική διαταραχή
 Σχιζοσυναισθηματική διαταραχή
 Βραχύ ψυχωτικό επεισόδιο
 Παραληρητική διαταραχή
 Μετατραυματική διαταραχή
 Σπανίως σε ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή
 Επιλόχειος Ψύχωση
 Ντελίριο – ιδίως ατόμων 3ης ηλικίας
 Νόσος Alzheimer
 Εγκεφαλικό επεισόδιο
 Πολλαπλές Ιατρικές καταστάσεις που χρήζουν εξέταση από Ψυχίατρο προκειμένω να αποκλειστεί ο
οργανικός παράγοντας (ενδοκρινολογικές, διαταραχές ισοζυγίου, αυτοάνοσες παθήσεις, αβιταμινώσεις,
εγκεφαλίτιδες, Σκλήρυνση κατά πλάκα κ.α)
Οι άνθρωποι που βιώνουν την ψύχωση μπορεί να παρουσιάζουν κάποιες αλλαγές στην προσωπικότητα και
διαταραχές στη σκέψη.

Ανάλογα με την σοβαρότητα της, αυτή μπορεί να συνοδεύεται από ασυνήθιστη ή παράξενη
συμπεριφορά, καθώς και δυσκολία στην κοινωνική αλληλεπίδραση.
Επιπροσθέτως συνήθης είναι η δυσλειτουργία κατά την εκτέλεση καθημερινών δραστηριοτήτων.

Συμπτώματα της μπορεί να είναι:

 Παραληρητικές ιδέες
 Ψευδαισθήσεις
 Παραισθήσεις
 Αποδιοργάνωση του λόγου (εκτροχιασμός ή ασυναρτησίες)
 Έντονα αποδιοργανωμένη ή κατατονική συμπεριφορά
 24

Σχιζοφρένεια
Η σχιζοφρένεια είναι μια νόσος με κύριο γνώρισμα την διαταραχή στην σκέψη. Ανήκει στις ψυχωσικές
διαταραχές και έχει ποικιλόμορφη κλινική εικόνα. Ο ασθενής που πάσχει από σχιζοφρένεια μπορεί να
παρουσιάσει θετικά (δηλαδή επιπρόσθετα χαρκτιριστικά, δηλαδή συν κάτιι, όπως παραληρητικές ιδέες,
ψευδαισθήσεις, αποδιοργάνωση της συμπεριφοράς), αρνητικά (δηλαδή να μειώνονται οι λειτουργίες
του, πλην κάτι), δηλαδή συν κάτι (συναισθηματική επιπέδωση, αλογία , αβουλία και ανηδονία) ή μεικτά
συμπτώματα.

Διάγνωση

Το DSM-5 (Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders – 5) όρισε ότι, για τη διάγνωση της
σχιζοφρένειας, απαιτούνται δύο τουλάχιστον κριτήρια από τα ακόλουθα έξι. Το ένα εκ των δύο, πρέπει να
ανήκει υποχρεωτικά στα πρώτατρία της ομάδας Α (i,ii,iii) και να εμμένει επί αρκετό χρονικό διάστημα.

Κριτήρια Α.
i. Παραληρητικές ιδέες
ii. Ψευδαισθήσεις
iii. Αποδιοργανωμένος λόγος
iv. Αποδιοργανωμένη ή κατατονική συμπεριφορά
v. Αρνητικά συμπτώματα
Κριτήριο Β. Έκπτωση της λειτουργικότητας
Κριτήριο Γ. Διάρκεια συμπτωμάτων πέραν των 6 μηνών
Κριτήριο Δ. Αποκλεισμός ύπαρξης σχιζοσυναισθηματικής, καταθλιπτικής ή διπολικής διαταραχής
Κριτήριο Ε. Αποκλεισμός επίδρασης λήψης ουσιών ή ύπαρξης σωματικής νόσου
Κριτήριο ΣΤ. Ιστορικό ύπαρξης διάχυτης αναπτυξιακής διαταραχής όπως αυτισμός
Βάσει της πορείας της νόσου ταξινομείται ως 1. Επεισοδιακή με ή χωρίς υπολειμματικά συμπτώματα
μεταξύ των επεισοδίων 2. Συνεχής, με συμπτώματα σε όλη την διάρκεια της παρακολούθησης και 3.
Μοναδικό επεισόδιο με μερική ή πλήρη ύφεση των συμπτωμάτων.
Οι τύποι της σχιζοφρένειας είναι :ο παρανοειδής, ο αποδιοργανωτικός, ο κατατονικός , ο
αδιαφοροποίητος ο υπολειμματικός, ο τύπος Ι και τύπος ΙΙ με αντίστοιχα τα θετικά και τα αρνητικά
συμπτώματα , η παραφρενία και η απλή σχιζοφρένεια

Αίτια

Τα αίτια της νόσου δεν έχουν ακόμη διευκρινιστεί, αλλά κατά καιρούς έχουν διατυπωθεί διάφορες
υποθέσεις. Η ποικιλομορφία τόσο της κλινικής εικόνας, όσο και της πρόγνωσης της νόσου αποδίδεται σε
διάφορους παράγοντες. Έτσι υπάρχουν διάφοροι προδιαθεσικοί παράγοντες που όταν συνυπάρχουν
στρεσσογόνες καταστάσεις εμφανίζεται η νόσος . Οι παράγοντες αυτοί μπορεί να είναι γενετικοί ,
βιολογικοί και κοινωνικοί ή περιβαλλοντολογικοί. Τους γενετικούς παράγοντες υποστηρίζουν μελέτες σε
οικογενειακό επίπεδο και σε μονοζυγωτικούς και διζυγωτικούς διδύμους. Στους βιολογικούς παράγοντες
υποστηρίχθηκαν υποθέσεις διαταραχής βιοχημικών συστημάτων όπως στο ντοπαμινεργικό, το
νοραδρεναλινικό, το GABA-μινεργικό, της σεροτονίνης , των ενδογενών ψευαισθησιογόνων, του
γλουταμικού, και της εμβρυϊκής νευροαναπτυξιακής- νευροεκφυλιστικής εξέλιξης. Τέλος στους
κοινωνικούς ή περιβαλλοντολογικούς παράγοντες περιλαμβάνονται οικογενειακοί , στρεσογόνες
περιβαλλοντολογικές συνθήκες ή έκθεση σε λοιμώδεις νόσους.
 25

Διαφορική διάγνωση

Ο ιατρός οφείλει να διαφοροδιαγνώσει την σχιζοφρένεια από παθολογικές και νευρολογικές καταστάσεις
που παρουσιάζουν ανάλογα συμπτώματα, όπως οι τοξικώσεις, οι λοιμώδεις καταστάσεις ,οι αγγειακές
διαταραχές, οι σύνθετες επιληπτικές καταστάσεις και εκφυλιστικά νοσήματα . Η σχιζοφρενικόμορφη
συνδρομή και η βραχεία ψυχωσική συνδρομή παρουσιάζουν συμπτώματα ανάλογα με αυτά της
σχιζοφρένειας, αλλά η διάρκειά τους είναι το πολύ βραχύτερη, 6μήνες και 1μήνα αντίστοιχα. Άλλες
διαταραχές που οφείλεται να αποκλειστούν είναι:
1. Η διαταραχή της διάθεσης
2. Σχιζοσυναιθηματική διαταραχή
3. Ψυχωσική διαταραχή μη προσδιοριζόμενη διαφορετικά
4. Παραληρητική διαταραχή
5. Διαταραχή της προσωπικότητας
6. Προσποιητή ή υποκριτική διαταραχή
7. Διάχυτες αναπτυξιακές διαταραχές όπως η αυτιστική
8. Νοητική υστέρηση
9. Παράδοξες πολιτισμικές πεποιθήσεις ορισμένων πληθυσμών

Αν και όλες οι προσεγγίσεις έχουν διαφορές ως προς τους θεραπευτικούς στόχους , όλες οι ατομικές
ψυχοθεραπειες έχουν κάποια κοινά χαρακτηριστικά:

o Η σχιζοφρένεια είναι μια βιολογικά βασισμένη διαταραχή και μπορεί μερικώς να διαχειριστεί με
την εκμάθηση και την άσκηση εξατομικευμένων αμυντικών μηχανισμών

o Το μοντέλο «ευάλωτος προς στο άγχος» χρησιμοποιείται σε όλους τους ασθενείς για εξήγηση των
συμπτωμάτων, αλλά και για την εξέλιξη της νόσου

o Η δημιουργία θεραπευτικής σχέσης ιατρού ασθενούς είναι προαπαιτούμενη

o Η κατανόηση των υποκειμενικών εμπειριών του ασθενούς και η ενίσχυση των φυσικών αμυντικών
μηχανισμών είναι επιβεβλημένη

o Η θεραπεία μεταβάλλεται ανάλογα με τις ανάγκες και τις δυνατότητες του κάθε ασθενούς

o Προϋπόθεση για όλους τους ασθενείς είναι να λάβουν προοδευτικά υποστηρικτική φροντίδα και
διαχείριση περιλαμβάνοντας προσοχή στην φαρμακευτική αγωγή, βοήθεια από κοινωνικές
υπηρεσίες και υπηρεσίες αποκατάστασης-επανένταξης.
 26

Τι είναι η σχιζοφρένεια
Σχιζοφρένεια είναι μία πολύ σοβαρή ψυχική διαταραχή που αποτελεί μια μορφή ψύχωσης και
περιλαμβάνει διαφορές στον τρόπο που κάποιος σκέφτεται, νιώθει και δρα. Συχνά οι ασθενείς με
σχιζοφρένεια δυσκολεύονται να αντιληφθούν τι είναι αληθινό και τι προϊόν της φαντασίας τους.
Παρουσιάζουν ψευδαισθήσεις, παραληρηματικές ιδέες και απομονώνονται, ενώ δεν είναι εύκολο να
προσαρμοστούν στο κοινωνικό περιβάλλον.

Η νόσος εμφανίζεται στους άνδρες συνήθως στην αρχή της δεκαετίας των 20 ετών. Στις γυναίκες
εμφανίζεται λίγο αργότερα, στο τέλος της ίδιας δεκαετίας. Στα παιδιά δεν είναι σύνηθες να εμφανιστεί, το
ίδιο και σε άτομα άνω των 45 ετών. Όταν εμφανιστεί πριν την ηλικία των 20 ετών, ονομάζεται
ηβηφρένεια.

Η σχιζοφρένεια δε σχετίζεται με διχασμένη ή πολλαπλή προσωπικότητα. Η πλειοψηφία των ασθενών δεν

είναι βίαιοι και δεν αποτελούν κίνδυνο για τους γύρω τους. Είναι πολύ σημαντικό να διαγνωστεί νωρίς
και να ληφθεί η κατάλληλη θεραπεία, η οποία θα είναι συνήθως για μεγάλο χρονικό διάστημα. Αν ο
ασθενής ακολουθεί πιστά τη θεραπεία, μπορεί συνήθως να ζήσει μια φυσιολογική ζωή χωρίς
συμπτώματα.

Αίτια σχιζοφρένειας
Τα αίτια της σχιζοφρένειας δεν είναι απολύτως σαφή. Εικάζεται από τους επιστήμονες ότι είναι απόρροια
γενετικών παραγόντων (γονίδια), προ ή περιγεννητικών επιπλοκών, νευροχημικών δυσλειτουργιών
(νευροδιαβιβαστές). Απεικονιστικές μελέτες δείχνουν ότι υπάρχουν δομικές και μορφολογικές αλλοιώσεις
του εγκεφάλου. Σχετιζόμενοι παράγοντες κινδύνου είναι το οικογενειακό ιστορικό, οι αυτοάνοσες
παθήσεις ή κάποιες φλεγμονές που επηρεάζουν το νευρικό σύστημα, η μεγάλη ηλικία του πατέρα,
επιπλοκές κατά την εγκυμοσύνη (έκθεση στον ιό της γρίπης, σε τοξικά, υποσιτισμός), λήψη ψυχοτρόπων
ουσιών κατά την εφηβική και νεαρή ενήλικη ζωή.

Συμπτώματα σχιζοφρένειας
Η σχιζοφρένεια εκδηλώνεται με διαφορετικό τρόπο σε κάθε άτομο. Είναι μία πάθηση που αλλάζει τον
τρόπο που κάποιος σκέφτεται και συμπεριφέρεται. Πριν εκδηλωθούν τα πρώτα συμπτώματα ο ασθενής
συνήθως εμφανίζει μια προνοσηρή προσωπικότητα, δηλαδή κάποια πρώτα σημάδια σχιζοφρένειας που
περιλαμβάνουν παράξενη συμπεριφορά, περίεργες αντιδράσεις και αλλαγή στον τρόπο που μιλά ή
εκφράζεται.

Σε γενικές γραμμές, τα βασικά συμπτώματα που εμφανίζει ένας ασθενής με σχιζοφρένεια είναι:

 Παράλογες σκέψεις/παραλήρημα
 Ψευδαισθήσεις (κυρίως φωνές)
 Έμμονες ιδέες
 Αποδιοργανωμένος λόγος (ασυναρτησίες)
 Έντονα αποδιοργανωμένη συμπεριφορά
 Έλλειψη θέλησης
 Έλλειψη συναισθημάτων
 Απάθεια
 Αδράνεια
 Αδιαφορία για καθημερινές δραστηριότητες
 Αλλαγή στην υγιεινή και στην εμφάνισή του
 27

 Παράξενη στάση σώματος

 Αϋπνία
 Αναίτιο γέλιο
 Ευερεθιστότητα απέναντι σε αγαπημένα πρόσωπα
 Απόσυρση από την κοινωνική ζωή
 Αίσθηση ότι κάποιος τους παρακολουθεί
 Αλλαγή στη συμπεριφορά
 Καχυποψία
 Επιθετικότητα απέναντι στους άλλους
 Κοινωνική απομόνωση
 Απώλεια ευχαρίστησης
 Τάσεις αυτοκτονίας

Τα συμπτώματα διαφέρουν από άτομο σε άτομο τόσο σε βαρύτητα όσο και σε συχνότητα εμφάνισης.

Στους εφήβους (ηβηφρένεια) τα συμπτώματα που παρουσιάζονται συνήθως είναι:

 Απομόνωση από φίλους και οικογένεια

 Αιφνίδια μειωμένη απόδοση στο σχολείο
 Διαταραχές ύπνου
 Κατάθλιψη
 Υπερβολικές αντιδράσεις
 Ευερεθιστότητα
 Έλλειψη κινήτρων και ενδιαφέροντος
 Αναίτια γέλια
 Οπτικές ψευδαισθήσεις

Διάγνωση και τεστ σχιζοφρένειας

Η διάγνωση της σχιζοφρένειας δεν είναι μια εύκολη υπόθεση. Απαιτούνται αρκετές συνεδρίες σε
ψυχίατρο για να διαπιστωθεί και κυρίως, να διαφοροδιαγνωστεί από άλλες ψυχικές διαταραχές με
παρόμοια συμπτώματα. Πολύ σημαντική για τη διάγνωση είναι η κλινική συνέντευξη, κατά την οποία ο
γιατρός διαπιστώνει το είδος των συμπτωμάτων που έχει ο ασθενής, αλλά και το βαθμό και την
επικινδυνότητά τους (π.χ. τάσεις αυτοκτονίας, ψευδαισθήσεις, επιθετική συμπεριφορά).

Ο γιατρός εφαρμόζει ειδικά διαγνωστικά τεστ, όπου εντοπίζεται αν πληρούνται τα διαγνωστικά κριτήρια.

Θεραπείες και αντιμετώπιση σχιζοφρένειας

Η θεραπεία της σχιζοφρένειας περιλαμβάνει φαρμακευτική αγωγή και ψυχοθεραπεία. Η κάθε περίπτωση
ασθενούς είναι διαφορετική, γι’ αυτό και η θεραπευτική προσέγγιση πρέπει να είναι εξατομικευμένη. Σε
ορισμένες δύσκολες περιπτώσεις μπορεί να εφαρμοστεί και ηλεκτροσπασμοθεραπεία.

Θεραπεία χωρίς φάρμακα για τη σχιζοφρένεια δεν υπάρχει. Μόνο με τακτική φαρμακευτική αγωγή
μπορούν να τεθούν υπό έλεγχο τα συμπτώματα. Υπάρχει μεγάλη διαβάθμιση στη βαρύτητα των
συμπτωμάτων. Κάποιες περιπτώσεις ασθενών είναι βαριές, γι’ αυτό χρήζουν νοσηλείας. Ωστόσο,
υπάρχουν συχνές περιπτώσεις ασθενών που ζουν καλά με τα φάρμακα (περίπου το 1/3 των ασθενών
είναι καλά υπό αγωγή, 1/3 δεν έχει πολύ καλή λειτουργικότητα αλλά αυτοσυντηρούνται και 1/3 είναι πιο
βαριά περιστατικά και χρήζουν υποστήριξης).
 28

Τα φάρμακα που χορηγούνται συνήθως σε αρχικό στάδιο είναι τα αντιψυχωτικά. Δρουν εμποδίζοντας την
επίδραση της χημικής ουσίας ντοπαμίνης στον εγκέφαλο. Τα αντιψυχωτικά μειώνουν το στρες και την
ευερεθιστότητα που μπορεί να νιώθει ο ασθενής όταν βιώνει ένα επεισόδιο σχιζοφρένειας, ενώ μερικές
μέρες μετά μπορούν να μειώσουν και το σύμπτωμα των ψευδαισθήσεων και των παραληρηματικών
σκέψεων. Υπάρχουν τα αντιψυχωτικά πρώτης γενιάς και δεύτερης γενιάς. Η επιλογή του κατάλληλου
θεραπευτικού σχήματος γίνεται αποκλειστικά από τον θεράποντα γιατρό βάσει του ιστορικού και των
κλινικών συμπτωμάτων του ασθενούς και μπορεί να τροποποιηθεί μόνο υπό τη δική του συμβουλή και
λαμβάνοντας υπόψιν τις παρενέργειες που μπορεί να έχει το κάθε ένα από αυτά.

Ο γιατρός μπορεί να δοκιμάσει διάφορα θεραπευτικά σχήματα μέχρι να καταλήξει σε κάποιο που να έχει
το επιθυμητό αποτέλεσμα. Σε κάθε περίπτωση είναι πολύ σημαντικό την εποπτεία και παρακολούθηση
της ασθένειας να την έχει ο ίδιος.

Η οικογένεια και οι φίλοι του ασθενούς παίζουν πολύ σημαντικό ρόλο στην πορεία και στην εξέλιξη της
νόσου. Βοηθά πολύ τον πάσχοντα αν το περιβάλλον του είναι υποστηρικτικό και δείχνει κατανόηση. Η
κριτική και η αμφισβήτηση των όσων βιώνει (π.χ. Όταν ακούει φωνές που δεν υπάρχουν στην
πραγματικότητα ή βλέπει κάτι που δεν υπάρχει) δεν τον βοηθούν αλλά τον κάνουν να φοβάται
περισσότερο και έτσι, να γίνεται πιο επιθετικός.

Συμβουλές για την αντιμετώπιση της σχιζοφρένειας από φίλους και

οικογένεια
Το στενό περιβάλλον του ασθενούς παίζει καθοριστικό ρόλο στην εξέλιξη της πορείας της νόσου. Είναι
σημαντικό η οικογένεια και οι φίλοι να είναι υποστηρικτικοί και να δείχνουν κατανόηση. Αν θέλεις να
βοηθήσεις ένα άτομο με σχιζοφρένεια, μπορείς να το κάνεις με τους εξής τρόπους:

Ενημερώσου σωστά για τη σχιζοφρένεια

Η παραπληροφόρηση γύρω από τις ψυχικές νόσους αποπροσανατολίζει από την πραγματικότητα και
συχνά αποτελεί ανασταλτικό παράγοντα στην αναζήτηση ιατρικής βοήθειας και εν τέλει, στον έλεγχο των
συμπτωμάτων. Μίλα με έναν εξειδικευμένο γιατρό, μάθε τι πρέπει να κάνεις για να βοηθήσεις τον
άνθρωπό σου και τι ακριβώς είναι αυτό που του συμβαίνει. Μη φοβάσαι να ζητήσεις λεπτομέρειες. Η
γνώση θα σε βοηθήσει να έρθεις πιο κοντά με τον ασθενή και να τον στηρίξεις με το σωστότερο δυνατό

τρόπο.
Εντάξου σε κάποια ομάδα ψυχολογικής υποστήριξης
Αν νιώθεις ότι θέλεις να βρεις συμπαράσταση και συμβουλές για το πώς να διαχειριστείς ένα άτομο με
σχιζοφρένεια, μπορείς να απευθυνθείς σε μια συμβουλευτική ομάδα και να ενταχθείς σε συνεδρίες είτε

ομαδικές είτε ατομικές.

Φρόντισε ο ασθενής να λαμβάνει τα φάρμακά του
Τα φάρμακα είναι απαραίτητα για να μειωθεί η ένταση και η συχνότητα των συμπτωμάτων. Βεβαιώσου

ότι ο ασθενής τα λαμβάνει όταν πρέπει και ότι παρακολουθείται από γιατρό.
Μη θυμώνεις με τις αντιδράσεις του ασθενούς
Πρέπει να αντιληφθείς τη φύση και τη συμπτωματολογία της πάθησης, ώστε να μπορέσεις να
αναγνωρίσεις και να διαχειριστείς σωστά ένα επεισόδιο κρίσης. Θα σε βοηθούσε πολύ αν συζητούσες με
τον θεράποντα γιατρό του, για τους τρόπους διαχείρισης αλλά και το πώς μπορείς να τον βοηθήσεις.
 29

4. ΔΙΑΤΑΡΑΧΕΣ ΜΝΗΜΗΣ
Άνοια
Ως άνοια περιγράφεται μία ομάδα διαταραχών του εγκεφάλου που οδηγεί σε απώλεια της μνήμης, της
πνευματικής λειτουργίας και των κοινωνικών δεξιοτήτων.
Είναι μία ομάδα κλινικών σύνδρομών που οφείλονται σε εγκεφαλική πάθηση και καταστροφή των
νευρώνων του εγκεφάλου. Σε αυτήν τα εγκεφαλικά κύτταρα γηράσκουν νωρίτερα από ότι θα έπρεπε.

Αυτή συνήθως είναι χρόνια και προοδευτική και χαρακτηρίζεται από την έκπτωση πολλαπλών φλοιϊκών
λειτουργιών του εγκεφάλου. Έτσι, οι ασθενείς που πάσχουν από κάποιο ανοϊκο σύνδρομο μπορεί να
εμφανίσουν μειωμένη:

• μνήμη
• μάθηση
• κρίση
• προσανατολισμό στον τόπο και τον χρόνο
• αντίληψη
• συγκέντρωση
• λόγο
• αφηρημένη σκέψη
• ευπραξία
• επιτέλεση αριθμητικών πράξεων

Η προσωπικότητα του πάσχοντα σταδιακά αλλοιώνεται, παρουσιάζοντας συγκινησιακού ελέγχου

διαταραχές και διαταραχές της κοινωνικής συμπεριφοράς,

ικανές να προκαλέσουν σημαντική δυσχέρεια και έκπτωση στις καθημερινές τους δραστηριότητες.

Κύριες κατηγορίες ανοϊκών συνδρόμων (υπότυποι) είναι:


o Η Ήπια Γνωστική Διαταραχή
o Η Νόσος Alzheimer – Αλτσχάϊμερ
o Η Αγγειακή Άνοια
o Η Μετωποκροταφική Άνοια
o Άνοια τύπου Lewy Body
 30

Αλτσχάιμερ vs άνοια

Κατ’ αρχάς, θα πρέπει να υπογραμμιστεί ότι η άνοια δεν αποτελεί μεμονωμένη νόσο, αλλά περιγράφει
ένα σύνολο συμπτωμάτων όπως τα προβλήματα μνήμης, οι δυσκολίες στον συλλογισμό και την επίλυση
προβλημάτων, καθώς και οι διαταραχές της ομιλίας και της αντίληψης.

Η άνοια είναι αποτέλεσμα διαφόρων επιμέρους νόσων που οδηγούν σε απώλεια νευρικών κυττάρων στον
εγκέφαλο. Μία από αυτές τις νόσους –και μάλιστα η συχνότερη αιτία άνοιας– είναι το Αλτσχάιμερ. Βάσει
στοιχείων του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας, από το σύνολο των 50 εκατομμυρίων διαγνωσμένων
περιστατικών άνοιας σε παγκόσμια κλίμακα, ποσοστό 60-70% οφείλεται στο Αλτσχάιμερ.

Άλλες αιτίες της άνοιας είναι η αγγειακή άνοια και η άνοια με σωμάτια του Λούι (Lewy body dementia).

Κριτήρια Διάγνωσης των Ανοϊκών Συνδρόμων

Έκπτωση πολλαπλών νοητικών λειτουργιών που εκδηλώνονται με διαταραχή μνήμης και

Αφασία – Να μην μπορεί να εκφραστεί σωστά ή να ξεχνάει λέξεις ή ορισμούς .

Απραξία – Να συναντά δυσκολίες στην χρησιμοποίηση αντικειμένων (π.χ. μαχαιροπήρουνα), που προηγουμένως τα
χειριζόταν με ευκολία

Αγνωσία – Να μην γνωρίζει την έννοια των λέξεων-ορισμών προ πρωτύτερα γνώριζε

Διαταραχή εξειδικευμένων εκτελεστικών λειτουργιών – Δυσκολίες στο μαγείρεμα, οδήγηση, καθαριότητα, προσωπική
υγιεινή κ.α.

Επηρεάζονται οι επαγγελματικές και κοινωνικές δραστηριότητες

Εκτός από τα αμιγή ανοϊκά σύνδρομα, υπάρχουν ψυχιατρικές καταστάσεις, όπως η κατάθλιψη ή το
ντελίριο, που δίνουν παρόμοια κλινική εικόνα και θα μπορούσαν να μπερδέψουν κλινικούς ιατρούς
άλλων ειδικοτήτων ή ακόμη και ψυχιάτρους ή νευρολόγους όταν αυτοί έχουν μικρή εμπειρία στον τομέα
των ανοϊκών συνδρόμων.
 31

4. ΔΙΑΤΑΡΑΧΕΣ ΠΡΟΣΛΗΨΗΣ ΤΡΟΦΗΣ

Κάποιος πάσχει από μία διατροφική διαταραχή είναι όταν έχει μια ανθυγιεινή στάση απέναντι στην
φαγητό, η οποία μπορεί να γίνει εμμονική, να αναλάβει μεγάλα κομμάτια της ζωή σας και να σας κάνει να
αρρωστήσετε. Μπορεί να περιλαμβάνει καταστάσεις όπου καταναλώνεται μεγάλη ή υπερβολικά μικρή
ποσότητα τροφής, ή να έχετε κάποια εμμονή με το βάρος και το σχήμα του σώματός σας.

Υπάρχουν θεραπείες που μπορούν να βοηθήσουν και μπορείτε να ανακάμψετε από μια διαταραχή
πρόσληψης τροφής. Άνδρες και γυναίκες οποιασδήποτε ηλικίας μπορούν να πάθουν διαταραχή
διατροφής, αλλά εμφανίζεται συχνότερα σε νεαρές γυναίκες ηλικίας 13 έως 17 ετών.

Βασικές Κατηγορίες Διαταραχών πρόσληψης τροφής

 Ψυχογενής Ανορεξία
 Ψυχογενής βουλιμία
 Διαταραχή Επεισοδιακής Υπερφαγίας
 32

Βουλιμία
Η Βουλιμία ή αλλιώς Ψυχογενή Βουλιμία (ΨΒ), είναι μια διατροφική διαταραχή που χαρακτηρίζεται από επεισόδια
μυστικής υπερφαγίας, και έπειτα ακολουθούν ακατάλληλοι μέθοδοι ελέγχου του σωματικού βάρους. Το άτομο
υποβάλλει τον εαυτό του σε εξαγωγές, παίρνει διουρητικά ή καθαρτικά και άλλοτε ακολουθεί εξαντλητική άσκηση.

Όπως και στην Νευρική Ανορεξία, η βουλιμία είναι μια ψυχολογική διαταραχή. Είναι μια ακόμη κατάσταση που
ξεπερνάει τον έλεγχο της δίαιτας. Ο κύκλος της υπερφαγίας και του εξαγνισμού πολύ γρήγορα μπορεί να γίνει
ιδεοληψία, παρόμοια με τον εθισμό σε φάρμακα ή άλλες ουσίες. Αυτή η διαταραχή εκδηλώνεται έπειτα από
πολλαπλές και αποτυχημένες προσπάθειες δίαιτας.

Η Βουλιμία εκτιμάτε, ότι προσβάλλει το 3% του πληθυσμού των γυναικών στις ΗΠΑ κάποια στιγμή της ζωής τους.
Το 6% αναφέρεται σε έφηβες και το 5% σε φοιτήτριες. Περίπου το 10% των διαγνωσμένων βουλιμικών ασθενών
είναι άνδρες. Οι βουλιμικοί είναι ευαίσθητοι και σε άλλους εξαναγκασμούς, συναισθηματικές διαταραχές ή
εθισμούς. Το 20-40% των γυναικών με βουλιμία, έχουν ιστορικό με προβλήματα που σχετίζονται με ουσίες ή
χρήση αλκοόλ, κάτι το οποίο δείχνει ότι οι γυναίκες που πάσχουν από την ΨΒ πιθανόν να έχουν δυσκολία να
ελέγξουν την συμπεριφορά τους.

Όπως και στην Νευρική Ανορεξία, δεν υπάρχει κάποια συγκεκριμένη αιτία που την προκαλεί.

Όμως, βιολογικοί παράγοντες, όπως η κληρονομικότητα, καθώς και το επίπεδο κάποιων ορμονών στον εγκέφαλο (
υποθάλαμο), όπως της κορτιζόλης, φαίνεται πως παρατηρείται σε άτομα με διατροφικές διαταραχές ιδιαίτερα στην
Νευρική Ανορεξία και Βουλιμία.

Άλλοι παράγοντες που συντελούν στην ανάπτυξη της νόσου, είναι τα κοινωνικά πρότυπα, που κυρίως εισβάλλουν
από τα ΜΜΕ, προβάλλοντας το αδύνατο σώμα ως το επιτυχημένο, ευτυχισμένο και υγιές.

Τέλος, η προσωπικότητα του ατόμου καθώς και τα χαρακτηριστικά της οικογενειακού περιβάλλοντος, είναι κάποιοι
ακόμη παράγοντες που συντελούν στην νόσο.

Η διάγνωση του ατόμου που πάσχει από βουλιμία δεν είναι πάντα εύκολη. Και αυτό γιατί ο πάσχον μπορεί να έχει
οποιοδήποτε σωματότυπο, δηλαδή να είναι υπέρβαρος, λιποβαρής ή ακόμη και φυσιολογικού σωματικού βάρους.
Παρόλα αυτά όμως υπάρχουν κάποια προειδοποιητικά σημάδια που επιβεβαιώνουν την διάγνωση της Βουλιμίας
και αυτά είναι ψυχολογικά και βιολογικά.

Τα ψυχολογικά συμπτώματα έχουν τρείς παραμέτρους που έχουν να κάνουν με τις σκέψεις, δηλαδή τι σκέφτεται
το άτομο που βιώνει αυτή την κατάσταση, τα συναισθήματα, πώς νιώθει και τέλος πώς συμπεριφέρεται.

Σκέψεις :

Παρατηρείται δυσαρέσκεια με το σχήμα του σώματος και /ή το βάρος. Έτσι το άτομο έχει ως κύρια σκέψη το
χάσιμο βάρους με κάθε τρόπο καθώς και υπερβολική ανησυχία με την εικόνα του σώματος και του βάρους.

Συναισθήματα:

Η αίσθηση του ατόμου ότι χάνει τον έλεγχο της προσλαμβανόμενης τροφής κατά την διάρκεια του επεισοδίου, ή η
αίσθηση αδυναμίας να σταματήσει να τρώει.
 33

Συμπεριφορά:

 Επισκέψεις στην τουαλέτα μετά από κάθε γεύμα ( προκαλώντας εμετό)

 Καταναγκαστική και υπερβολική σωματική άσκηση
 Χρήση διουρητικών, καθαρτικών και υποκλυσμών
 Επαναλαμβανόμενα επεισόδια υπερφαγίας. Συνήθως κάθε δύο ώρες τα άτομα προσλαμβάνουν
μεγαλύτερη ποσότητα φαγητού από αυτή που θα κατανάλωνε κάποιος σε φυσιολογικά επίπεδα.

Σωματικά συμπτώματα

Φυσικά σημάδια εμφανίζονται από τις υπερβολικές εξαγωγές, όπως:

 οίδημα στα μάγουλα ή το σαγόνι,

 σπασμένα αγγεία στην περιοχή των ματιών,
 και καταστροφή της αδαμαντίνης των δοντιών από τους εμετούς.

Η θεραπευτική αντιμετώπιση της βουλιμίας συνήθως γίνεται με Ψυχολογική παρέμβαση.

Η Ψυχολογική κατάσταση του ατόμου με την διαταραχή βουλιμίας επηρεάζεται σημαντικά. Έτσι, η Ψυχολογική
Υποστήριξη στις περισσότερες περιπτώσεις επαρκεί για την θεραπευτική αντιμετώπιση. Η πιο γνωστή αλλά και
αποτελεσματική θεραπευτική μέθοδος που εφαρμόζεται για την βουλιμία είναι η Γνωσιακή Συμπεριφορική
Θεραπεία.

Η Γνωσιακή Θεραπεία βοηθάει:

 Τον τρόπο που σκέφτεται το άτομο για τον εαυτό του, τον κόσμο και τους άλλους ανθρώπους γύρω του
 Πώς αυτά που κάνει ( η συμπεριφορά του) επηρεάζει τις σκέψεις και τα συναισθήματα του

Tο άτομο μπορεί να βοηθηθεί, ώστε να αλλάξει:

 τον τρόπο που σκέφτεται (γνωσίες) και

 αυτά που κάνει (συμπεριφορά)
 34

Νευρική ανορεξία
Οι άνθρωποι με νευρική ανορεξία δίνουν μεγάλη αξία στον έλεγχο του βάρους και στην σιλουέτα τους, ενώ
χρησιμοποιούν ακραίες μεθόδους για να το πετύχουν αυτό, οι οποίες παρεμβαίνουν σημαντικά με τις υπόλοιπες
δραστηριότητες στην ζωή τους.

Για να αποφύγουν την παραμικρή αύξηση βάρους ή για να συνεχίσουν να χάνουν βάρος, οι άνθρωποι με ανορεξία
συνήθως περιορίζουν σοβαρά την ποσότητα των τροφών που καταναλώνουν. Μπορούν να “ελέγχουν” την
πρόσληψη θερμίδων κάνοντας εμετό μετά το φαγητό ή με την κατάχρηση καθαρτικών, διατροφικών
συμπληρωμάτων, διουρητικών, ή ακόμα και κλυσμάτων. Μπορούν επίσης να προσπαθούν να χάσουν βάρος με την
υπερβολική άσκηση.

Η ακριβής αιτία της νευρικής ανορεξίας είναι άγνωστη. Όπως και με πολλές ασθένειες, είναι πιθανώς ένας
συνδυασμός βιολογικών, ψυχολογικών και περιβαλλοντικών παραγόντων.

Η Νευρική Ανορεξία ή Ανορεξία είναι μια διατροφική διαταραχή η οποία χαρακτηρίζεται και ως ψυχολογική
διαταραχή. Το άτομο με ανορεξία συνήθως ξεκινάει δίαιτα για να χάσει βάρος. Έπειτα, το χάσιμο βάρους
εξελίσσεται σε κυριότητα και έλεγχο. Ο αρχικός στόχος του ατόμου να χάσει βάρος, είναι δευτερεύον, καθώς
ενδιαφέρεται περισσότερο για τον έλεγχο και / ή τους φόβους που σχετίζονται με το σώμα του. Συχνά το άτομο
που πάσχει από νευρική ανορεξία, υιοθετεί νέες συμπεριφορές όπως, εξαντλητική άσκηση, ή την κατανάλωση
διαιτητικών χαπιών, διουρητικών, καθαρτικών και/ή κλυσμάτων έτσι ώστε να χάσει βάρος. Με αυτούς τους
τρόπους, το άτομο, φτάνει σε σημείο εξαντλητικής πείνας και έτσι νιώθει ότι έχει τον έλεγχο του σώματος του.
Αυτός ο κύκλος, γίνεται ιδεοληψία στο άτομο και δεν διαφέρει από οποιοδήποτε άλλο τύπο εθισμού.

Το 95% των ατόμων που προσβάλλονται από Νευρική Ανορεξία είναι γυναίκες, αυτό όμως δεν σημαίνει πως δεν
προσβάλλονται και οι άνδρες. Ενώ συνήθως πρώτη φορά κάνει την εμφάνιση της στην εφηβεία, έχει επίσης
παρατηρηθεί σε παιδιά και ενήλικες. Επίσης, είναι πιο συχνή η εμφάνιση της σε άτομα για τα οποία το αδύνατο
σώμα είναι περισσότερο επιθυμητό και είναι αυτά των οποίων το σώμα τους συνδέεται με την δουλειά τους, όπως
οι αθλητές, τα μοντέλα, οι χορευτές και οι ηθοποιοί.

Προς το παρόν, δεν έχει βρεθεί κάποια συγκεκριμένη αιτία που προκαλεί την Νευρική Ανορεξία. Παρόλα αυτά, η
έρευνα μεταξύ του ιατρικού και ψυχολογικού τομέα, συνεχίζεται και συνεχώς προβάλλονται πιθανά αίτια, όπως
αναφέρονται:

Έτσι, βιολογικοί παράγοντες, όπως η κληρονομικότητα, καθώς και το επίπεδο κάποιων ορμονών στον εγκέφαλο
(υποθάλαμο), όπως της κορτιζόλης, φαίνεται πως παρατηρείται σε άτομα με διατροφικές διαταραχές ιδιαίτερα
στην Νευρική Ανορεξία.

Άλλοι παράγοντες που συντελούν στην ανάπτυξη της νόσου, είναι τα κοινωνικά πρότυπα, που κυρίως εισβάλλουν
από τα ΜΜΕ, προβάλλοντας το αδύνατο σώμα ως το επιτυχημένο, ευτυχισμένο και υγιές.

Τέλος, η προσωπικότητα του ατόμου καθώς και τα χαρακτηριστικά του οικογενειακού περιβάλλοντος, είναι
κάποιοι ακόμη παράγοντες που συντελούν στην νόσο.

Η διάγνωση της Νευρικής Ανορεξίας είναι δύσκολη γιατί συχνά τα άτομα που πάσχουν από αυτή, κρύβουν την
νόσο. Τόσο η άρνηση, όσο και η μυστικότητα, είναι χαρακτηριστικά που συχνά συνοδεύουν και άλλα συμπτώματα
της Νευρικής Ανορεξίας. Συχνά τα άτομα που πάσχουν από Νευρική Ανορεξία δεν αποδέχονται ότι πάσχουν από
αυτήν τη νόσο και αυτό έχει ως αποτέλεσμα να μην ζητούν επαγγελματική βοήθεια ( άρνηση). Σε πολλές
περιπτώσεις, η διάγνωση γίνεται, αφού έχουν εκδηλωθεί βιολογικές επιπλοκές στον οργανισμό και ακόμη και όταν
ζητούν ιατρική βοήθεια, δεν έχουν συνειδητοποιήσει το μέγεθος του προβλήματός τους. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα
την μη έγκυρη πληροφόρηση στους ειδικούς από το ίδιο το άτομο και περαιτέρω βοήθεια από την οικογένεια για
το προφίλ της νόσου τις περισσότερες φορές είναι απαραίτητη.
 35

Τέσσερα βασικά κριτήρια υπάρχουν για την διάγνωση της Νευρικής Ανορεξίας και αυτά είναι:

1. Άρνηση του ατόμου να διατηρήσει το βάρος του σώματος στο επίπεδο, ή πάνω από το επίπεδο, του
ελάχιστα φυσιολογικού βάρους για την ηλικία και το ύψος του ( π.χ. απώλεια βάρους που έχει ως
αποτέλεσμα τη διατήρησή του βάρους κάτω από το 85% του αναμενόμενου ή αποτυχία να έχει την
αναμενόμενη αύξηση βάρους κατά την περίοδο της ανάπτυξης που έχει ως αποτέλεσμα, βάρος σώματος
λιγότερο από το 85% του αναμενόμενου).
2. Έντονος φόβος του ατόμου ότι θα αυξηθεί το βάρος του ή ότι θα γίνει παχύ, ακόμη και όταν το βάρος του
είναι κάτω από το κανονικό.
3. Διαταραχή του τρόπου με τον οποίο βιώνεται το βάρος ή το σχήμα, υπέρμετρη επίδραση του βάρους ή του
σχήματος του σώματος στην αυτοαξιολόγηση, ή άρνηση της σοβαρότητας του υπάρχοντος χαμηλού
βάρους του σώματος.
4. Σε γυναίκες μετά την εμμηναρχή, αμηνόρροια, δηλαδή απουσία τουλάχιστον τριών διαδοχικών
εμμηνορρυσιακών κύκλων. ( Μια γυναίκα θεωρείται ότι έχει αμηνόρροια αν οι περίοδοι της εμφανίζονται
μόνο μετά την χορήγηση ορμονών, π.χ. οιστρογόνων).

Ποια είναι τα συμπτώματα της Νευρικής Ανορεξίας;

Η Νευρική Ανορεξία αν και μπορεί να έχει ψυχολογικές και βιολογικές επιπτώσεις σε όλες τις πλευρές της ζωής του
ατόμου και μπορεί να επηρεάσει ακόμη και τα υπόλοιπα μέλη της οικογένειας, δεν σημαίνει όμως ότι δεν μπορεί
να αντιμετωπιστεί εάν διαγνωστεί έγκαιρα.

Έτσι λοιπόν, υπάρχουν τρείς διαστάσεις που κυρίως επηρεάζονται στον ψυχολογικό τομέα. Αυτές είναι:

 Οι σκέψεις
 Τα συναισθήματα
 Η συμπεριφορά

Σκέψεις

Το άτομο όταν βλέπει τον εαυτό του στον καθρέφτη διαστρεβλώνει την πραγματικότητα και βλέπει ότι σωματικό
βάρος και το σχήμα του σώματός του είναι παραπάνω/ μεγαλύτερο. Έτσι λοιπόν, γίνεται εμμονή το χάσιμο βάρους.

Συναισθήματα

Όταν το άτομο γίνεται λιπόβαρο, αυτό μπορεί να οδηγήσει σε κατάθλιψη. Επίσης, γίνεται οξύθυμο, αναστατώνεται
πολύ εύκολα.

Συμπεριφορά

Λόγω της εξωτερικής εικόνας, το άτομο συχνά παρουσιάζει κοινωνική απόσυρση και έχει δυσκολία στις
συναναστροφές τους με άλλους ανθρώπους. Επίσης, λόγω της εξωτερικής εμφάνισης, συχνά φοράει φαρδιά ρούχα
για να «καλύψει» το υπερβολικά αδύνατο σώμα.

Υπάρχουν όμως και βιολογικές επιπτώσεις, καθώς παρουσιάζεται:

 Απουσία τουλάχιστον τριών εμμηνορρυσιακών κύκλων, λόγω ορμονικών διαταραχών,

 Δυσκολία στον ύπνο κάτι το οποίο οδηγεί το άτομο σε πλήρη εξάντληση κατά την διάρκεια της ημέρας.
 Τέλος, η προσοχή και η συγκέντρωση του ατόμου μειώνεται σημαντικά.
 36

Η θεραπευτική αντιμετώπιση της Νευρικής Ανορεξίας γίνεται με Ιατρική και Ψυχολογική παρέμβαση.

Ιατρικά: Το άτομο με την διαταραχή της Νευρικής Ανορεξίας συνήθως αν όχι πάντα, νοσηλεύεται για την ιατρική
αντιμετώπιση των βιολογικών διαταραχών και άλλων συμπτωμάτων ανά περίπτωση. Όπως προαναφέρθηκε
υπάρχουν ορμονικές διαταραχές, καθώς και άλλα συμπτώματα ανά περίπτωση.

Ψυχολογικά: Η Ψυχολογική κατάσταση του ατόμου με την διαταραχή της Νευρικής Ανορεξίας επηρεάζεται
σημαντικά. Έτσι, η Ψυχολογική Υποστήριξη μόνο, δεν είναι πάντα αρκετή. Στις περισσότερες περιπτώσεις, η
παρέμβαση του Ψυχολόγου γίνεται με σκοπό την θεραπεία. Η πιο γνωστή αλλά και αποτελεσματική θεραπευτική
μέθοδος που εφαρμόζεται, είναι η Γνωσιακή Συμπεριφορική Θεραπεία.

Η Γνωσιακή Συμπεριφορική Θεραπεία προσεγγίζει:

 Τον τρόπο που σκέφτεται το άτομο για τον εαυτό του, τον κόσμο και τους άλλους ανθρώπους γύρω του και
 Πώς αυτά που κάνει το άτομο, οι συμπεριφορά του επηρεάζει τις σκέψεις και τα συναισθήματα του

Έτσι, με την Γνωσιακή Συμπεριφορική Θεραπεία το άτομο μπορεί να βοηθηθεί, ώστε να αλλάξει:

 τον τρόπο που σκέφτεται ( γνωσίες) και

 αυτά που νιώθει (συναισθήματα)
 και αυτά που κάνει ( συμπεριφορά)

Αυτές οι αλλαγές βοηθούν το άτομο να αισθάνεται καλύτερα. Σε αντίθεση με άλλες θεραπευτικές μεθόδους, η
Γνωσιακή Συμπεριφορική Θεραπεία εστιάζει στο « εδώ και τώρα», σε προβλήματα και δυσκολίες, παρά στις αιτίες
ή τα συμπτώματα του παρελθόντος, ψάχνει να βρει τρόπους που θα βελτιώσουν την παρούσα κατάσταση του νου.

Η Γνωσιακή Συμπεριφορική Θεραπεία μπορεί να βοηθήσει το άτομο να « τακτοποιήσει» τα προβλήματά του

σπάζοντας τα σε μικρά κομμάτια. Αυτό, κάνει το άτομο να δει πιο εύκολα πώς συνδέονται μεταξύ τους αλλά και
πώς το επηρεάζουν. Τα μικρά κομμάτια ή αλλιώς οι κατηγορίες από ένα πρόβλημα, είναι:

Η κατάσταση: το πρόβλημα, ένα γεγονός ή μια δύσκολη κατάσταση.

Από αυτό ακολουθούν:

 Οι σκέψεις
 Τα συναισθήματα
 Φυσικές αισθήσεις
 Ενέργειες

Η κάθε μία από αυτές τις περιοχές μπορεί να επηρεάσει σημαντικά την άλλη. Το πώς σκέφτεται τα άτομο για το
πρόβλημα, μπορεί να επηρεάσει το πώς αισθάνεται φυσικά (σωματικά) και συναισθηματικά. Επίσης, μπορεί να
καθορίσει την συμπεριφορά του ατόμου για το συγκεκριμένο πρόβλημα. Τέλος, παράγοντες όπως η δουλειά, οι
οικογενειακές δυσκολίες και η οικονομική κατάσταση του ατόμου, είναι σημαντικοί αλλά όταν βελτιωθεί πρώτα
ένας τομέας, τότε σίγουρα μπορούν να βελτιωθούν και άλλοι τομείς της ζωής του ατόμου.
 37

ΕΠΕΙΣΟΔΙΑΚΗ ΥΠΕΡΦΑΓΙΑ
Η επεισοδιακή υπερφαγία είναι μια διατροφική συμπεριφορά που χαρακτηρίζεται από συνεχή και συχνή
κατανάλωση φαγητού. Οι άνθρωποι που πάσχουν από επεισοδιακή υπερφαγία τρώνε συνήθως γρήγορα, συχνά, σε
ακατάστατα, τσιμπολογώντας, κρυφά, και έχουν συναισθήματα ντροπής, ενοχής και θλίψης για την σχέση τους με
το φαγητό και την εικόνα του σώματος τους.

Η Επεισοδιακή υπερφαγία όπως και οι άλλες διατροφικές διαταραχές σχετίζονται με πολλούς παράγοντες. Αυτό
δεν σημαίνει απαραίτητα ότι οι παράγοντες αυτοί είναι και υπεύθυνοι που η Επεισοδιακή Υπερφαγία εμφανίζεται.
Αυτό που μπορούμε να πούμε με σχετική σιγουριά είναι ότι κάποια συγκεκριμένα γεγονότα μπορούν να
δημιουργήσουν την προδιάθεση για να αναπτυχθεί η διαταραχή.

Παρακάτω είναι μερικές από τις γνωστές αιτίες της Επεισοδιακής Υπερφαγίας και γενικά των διατροφικών
διαταραχών:

 Γονίδια
 Γονείς με ιδιαίτερα διατροφικά θέματα
 Πειράγματα για το βάρος είτε στο σπίτι είτε στο σχολείο
 Κακοποίηση, αμέλεια ή εγκατάλειψη στην παιδική ηλικία.
 Ψυχικό τραύμα ή χαμένη παιδικότητα
 Πρώιμη εφηβεία (μόνο στα κορίτσια)
 Παχυσαρκία στην παιδική ηλικία
 Οικογενειακές σχέσεις.
 Προβλήματα σεξουαλικής ταυτότητας
 Το να υπάρχει φίλος με διατροφική διαταραχή
 Η προσωπικότητα κάποιου
 Ο χαρακτήρας κάποιου
 Η κουλτούρα

Η παραπάνω λίστα μας δείχνει ότι δεν υπάρχει συγκεκριμένη αιτία, οτιδήποτε μπορεί να κάνει το άτομο ευάλωτο
και οτιδήποτε θα μπορούσε να το πυροδοτήσει. Από την άλλη πλευρά, πολλοί μπορούν να έχουν κάποιον από τους
παράγοντες αυτούς στην ζωή τους αλλά να μην αναπτύξουν ποτέ μια διατροφική διαταραχή όπως είναι η
Επεισοδιακή Υπερφαγία. Η επεισοδιακή υπερφαγία είναι πιο συχνή στις γυναίκες, ενώ αφορά κυρίως ηλικίες 46 με
55 ετών. Έχει παρουσιαστεί σε ποσοστό 3% ενηλίκων στην Αμερική. Είναι πιο συχνή στους υπέρβαρους παρά στους
παχύσαρκους ενώ έχει παρατηρηθεί και στους ανθρώπους με νοσογόνο παχυσαρκία. Άνθρωποι με κανονικό βάρος
είναι πολύ πιθανό να έχουν αυτή τη διαταραχή ενώ οι υπέρβαροι συχνά κάνουν αυστηρές δίαιτες χωρίς
αποτέλεσμα λόγω αυτής της διαταραχής.

Αν παρατηρείτε στην σχέση σας με το φαγητό κάτι από τα παρακάτω:

 Τρώτε πολύ στα κρυφά είτε συνεχώς ή κάποιες φορές

 Αισθάνεστε ότι οι διατροφικές σας συνήθειες δεν είναι φυσιολογικές
 Αισθάνεστε ενοχές γι’ αυτά που έχετε φάει ή ότι είστε κακός άνθρωπος
 Είστε σε μια συνεχόμενη προσπάθεια να χάσετε βάρος ή να μην πάρετε βάρος και τελικά να
αποτυχαίνετε
 Σκέφτεστε και αγχώνεστε για το φαγητό συνεχώς
 Αισθάνεστε εκτός ελέγχου με κάποια είδη φαγητού ή οποιοδήποτε είδος φαγητού
 38

6. ΔΙΑΤΑΡΑΧΕΣ ΠΡΟΣΩΠΙΚΟΤΗΤΑΣ
1. Περίεργοι ή Εκκεντρικοί

α) Παρανοειδής Διαταραχή Προσωπικότητας

β) Σχιζοειδής Διαταραχή Προσωπικότητας
γ) Σχιζότυπη Διαταραχή Προσωπικότητας

2. Δραματικοί ή Συναισθηματικοί

α) Αντικοινωνική Διαταραχή Προσωπικότητας (παλαιότερες ονομασίες, Ψυχοπαθητική ή

Κοινωνιοπαθητική Διαταραχή)
β) Ιστριονική Διαταραχή Συμπεριφοράς (Υστερική/Δραματική Διαταραχή Προσωπικότητας)
γ) Ναρκισσιστική Διαταραχή Προσωπικότηταςδ) Οριακή ή Μεθοριακή ή Μεταιχμιακή Διαταραχή
Προσωπικότητας

3. Αγχώδεις ή Φοβισμένοι

α) Ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή
β) Αποφευκτική Διαταραχή Προσωπικότητας
γ) Εξαρτητική Διαταραχή Προσωπικότητας
 39

6. ΔΙΑΤΑΡΑΧΕΣ ΠΡΟΣΩΠΙΚΟΤΗΤΑΣ

Ένα από τα πρώτα πράγματα που πρέπει να γίνουν κατανοητά είναι ότι οι Αγχώδεις Διαταραχές και οι Διαταραχές
της Διάθεσης δεν ταυτίζονται με τις Διαταραχές Προσωπικότητας. Οι πρώτες δύο δεν είναι απαραίτητα χρόνιες,
ενώ εκφράζονται κατά περίπτωση απλώς ως συμπτωματολογίες των Διαταραχών Προσωπικότητας ή συνυπάρχουν
με αυτές και ως εκ τούτου είναι απαραίτητο να μη συγχέονται. Οι σχετικές μελέτες έχουν δείξει ότι οι πάσχοντες
από Διαταραχές Προσωπικότητας παρουσιάζουν Μείζονα Κατάθλιψη (24% – 74%), Διπολική Διαταραχή (4%-20%)
και πολύ συχνά Αγχώδεις Διαταραχές. Οι Διαταραχές Προσωπικότητας όμως έχουν να κάνουν με γενικότερες,
βαθιά ριζωμένες και διαχρονικές πεποιθήσεις του ατόμου απέναντι στους άλλους και τα πράγματα και σχετίζονται
με τον τρόπο που το άτομο συνδέεται και αντιδρά απέναντι στον εαυτό του αλλά και τον κόσμο που το περιβάλλει
καθ’ όλη τη διάρκεια της ζωής του. Συνέπεια των προηγουμένων είναι τα άτομα με Διαταραχή Προσωπικότητας να
αποκρίνονται σταθερά με τρόπο δυσπροσαρμοστικό και ανελαστικό σε στρεσογόνα γεγονότα.
Οι άνθρωποι αντιδρούν κάθε φορά διαφορετικά στον περίγυρό τους, ανάλογα με την προσωπικότητα που έχουν.
Στην προσπάθειά τους να διαχειριστούν μια δυσκολία, ενδέχεται να αναζητήσουν τη βοήθεια φίλων, οικείων ή
ακόμη και αγνώστων ή εν τέλει να την αντιμετωπίσουν μόνοι τους. Μπορεί να αποδώσουν μικρή ή μεγάλη
σημασία, να αποστασιοποιηθούν ή να ταυτιστούν τελείως μ’ ένα πρόβλημα. Γενικότερα υιοθετούν διαφορετικές
κάθε φορά στρατηγικές που τους επιτρέπουν να προσαρμόζονται στο περιβάλλον ώστε να παραμένουν
λειτουργικοί και αποτελεσματικοί στη δυναμική εξέλιξη της πραγματικότητας, στη ροή του φαινομένου της ζωής.
Όλα τα παραπάνω εξαρτώνται από τα ειδοποιά γνωρίσματα του χαρακτήρα του ατόμου.

Όταν μιλάμε για γνωρίσματα του χαρακτήρα εννοούμε μια σειρά από στοιχεία που συναποτελούν και απαρτιώνουν
αυτό που ονομάζουμε «προσωπικότητα»:

 αν δηλαδή είμαστε αυτόνομοι ή έχουμε την τάση να εξαρτιόμαστε από τους άλλους
 αν είαστε εξωστρεφείς ή εσωστρεφείς
 αν οι αντιδράσεις μας σε «πιεστικά» συμβάντα είναι νευρωσικές ή ψυχωσικές
 αν είμαστε δεκτικοί ή παρορμητικοί
 αν η αυτοεκτίμησή μας είναι υγιής ή όχι
 αν έχουμε αυξημένη αυτοκριτική διάθεση ή όχι
 αν είμαστε θετικοί και διεκδικητικοί ή αρνητικοί και παθητικοί
 αν είμαστε ευπροσήγοροι, καταδεκτικοί και καλοπροαίρετοι στην επικοινωνία με τους άλλους ή το
αντίθετο
 αν μπορούμε να δούμε τον εαυτό μας ως αυτόν που πραγματικά ελέγχει τις εξωτερικές καταστάσεις και τις
εσωτερικές αποκρίσεις στα ερεθίσματα και τις συνθήκες του περιβάλλοντος ή όχι

Στοιχείο που διακρίνει καθολικά τις διαταραχές προσωπικότητας είναι το γεγονός ότι παρουσιάζονται άκαμπτες,
εξελίσσονται σταθερά μες στο χρόνο, αντιστέκονται στην αλλαγή και θεωρούνται φυσιολογικές και δεδομένες από
το άτομο που πάσχει, το οποίο κατά συνέπεια αποδίδει τα προβλήματά του στο περιβάλλον και όχι στο ίδιο. Όσον
αφορά τη συμπτωματολογία τους, όπως προαναφέραμε, εκδηλώνονται ως Διαταραχές της Διάθεσης, αλλά και ως
αυτοκτονικές απόπειρες, βία και αντικοινωνική συμπεριφορά, πρόσκαιρο ψυχωτισμό, ή εξαρτήσεις και κατάχρηση
ουσιών.
Γενικότερα, μια Διαταραχή Προσωπικότητας συνιστά ένα σχετικά σταθερό ανελαστικό πρότυπο που απαρτίζεται
από βαθιά εδραιωμένες αρνητικές εσωτερικές εμπειρίες και από εξωτερικές συμπεριφορές, οι οποίες αποκλίνουν
από αυτό που πολιτισμικά καθορίζεται ως φυσιολογικό. Το πρότυπο αυτό σταθεροποιείται κατά το τέλος της
παιδικής ηλικίας και την έναρξη της εφηβείας και διαρκεί για το υπόλοιπο της ζωής, πράγμα που σημαίνει ότι για
τη διάγνωση της διαταραχής ο πάσχων πρέπει να είναι άνω των 18 ετών και να παρουσιάζει σε κάποιο βαθμό
έκπτωση στην κοινωνική, μορφωτική, επαγγελματική και διαπροσωπική του λειτουργία.
Το σταθερό αυτό χαρακτηριολογικό μοτίβο έχει να κάνει με διαφορετικά επίπεδα του εαυτού καθώς καθορίζεται
από τον τρόπο που επηρεάζει τη γνωσιακή μας λειτουργία, τα συναισθήματα, τη σύνδεση και την αλληλεπίδραση
με τους άλλους, τη δυνατότητά μας να ελέγχουμε ή να αφηνόμαστε στις παρορμήσεις μας. Το διαταραγμένο
πρότυπο είναι σχεδόν άκαμπτο και καθηλώνει το άτομο, που εξαιτίας του δεν μπορεί να προσαρμοστεί και να
λειτουργήσει φυσιολογικά, διαταράσσοντας έτσι την εσωτερική, την προσωπική και την επαγγελματική του ζωή.
Υψώνει δηλαδή εμπόδια σε βασικές παραμέτρους της ζωής του ανθρώπου: την αγάπη, τη διασκέδαση, την
 40

εργασία. Επηρεάζει με λίγα λόγια το άτομο τόσο εσωτερικά όσο και διαπροσωπικά και κοινωνικά και ανάγεται στην
υφή και τη δομή του χαρακτήρα του.
Τα αίτια που οδηγούν στη διαταραχή προσωπικότητας είναι πολυπαραγοντικά και περιλαμβάνουν τόσο
προδιαθεσικούς όσο και περιβαλλοντικούς παράγοντες: η απουσία κατάλληλης μητρικής και γονεϊκής φροντίδας, η
δυσλειτουργική οικογένεια, η κληρονομικότητα, τα κοινωνικά και πολιτισμικά πλαίσια αλληλοδιαπλέκονται για να
οδηγήσουν στη διαμόρφωση των Διαταραχών Προσωπικότητας.

Ομαδοποιήσεις και Είδη Διαταραχών Προσωπικότητας.

Ανάλογα με το είδος και τα χαρακτηριστικά τους έχουν αναγνωριστεί δέκα Διαταραχές Προσωπικότητας οι οποίες
ομαδοποιούνται σε τρεις ευρύτερες ομάδες σύμφωνα με τα κυρίαρχα χαρακτηριστικά των πασχόντων, αν και δεν
έχει λείψει η κριτική για την ισχύ και την εγκυρότητα αυτού του μοντέλου:

1. Στην πρώτη ομάδα περιλαμβάνονται εκείνοι που μπορούν να χαρακτηριστούν «περίεργοι» ή «εκκεντρικοί». Οι
Διαταραχές Προσωπικότητας που συνδέονται με αυτή την ομάδα είναι οι: α) η παρανοειδής, β) η σχιζοειδής και γ)
η σχιζότυπη.

2. Στη δεύτερη ομάδα περιλαμβάνονται όσοι μπορούν να χαρακτηριστούν «δραματικοί» ή «συναισθηματικοί». Οι

Διαταραχές Προσωπικότητας που συνδέονται με αυτή την ομάδα είναι α) η αντικοινωνική, β) η ιστριονική, γ) η
ναρκισσιστική και δ) η οριακή.

3. Στην τρίτη ομάδα περιλαμβάνονται άνθρωποι που μπορούν να χαρακτηριστούν «αγχώδεις» ή «φοβισμένοι». Οι
Διαταραχές Προσωπικότητας που συνδέονται με αυτή την ομάδα είναι α) η ιδεοψυχαναγκαστική, β) η αποφευκτική
και γ) η εξαρτητική
 41

1. Περίεργοι ή Εκκεντρικοί
α) Παρανοειδής Διαταραχή Προσωπικότητας

Οι άνθρωποι με Παρανοειδή Διαταραχή Προσωπικότητας παρουσιάζονται συνήθως ψυχροί και απόμακροι. Οι

εσωτερικές τους συγκρούσεις προβάλλονται προς τα έξω αντί να επιλυθούν με αποτέλεσμα να διακρίνουν
υστερόβουλες προθέσεις και σκοπιμότητες πίσω από τη συμπεριφορά των άλλων. Η καχυποψία αποτελεί βασικό
χαρακτηριστικό τους, γεγονός που μπορεί να τους κάνει επιθετικούς και εύθικτους. Συχνά η επιθετική
συμπεριφορά τους τους κάνει απωθητικούς με αποτέλεσμα να ενισχύονται οι στρεβλές πεποιθήσεις τους για την
υποτιθέμενη εχθρότητα και τη μοχθηρία των υπολοίπων. Ο μηχανισμός αυτός τους δυσκολεύει να αντιληφθούν με
ποιο τρόπο συμβάλλουν οι ίδιοι στις διενέξεις στις οποίες εμπλέκονται. Τα παραπάνω ενισχύουν την τάση τους για
απομόνωση. Συχνά όταν εργάζονται μόνοι τους είναι ιδιαιτέρως ευσυνείδητοι και αποδοτικοί. Τα διαγνωστικά
κριτήρια που διακρίνουν άτομα με Παρανοειδή Διαταραχή Προσωπικότητας είναι τα ακόλουθα:

 θεωρούν ότι οι άλλοι τους χλευάζουν ή προσπαθούν να τους εξαπατήσουν και να τους εκμεταλλευτούν
εσκεμμένα
 αντιλαμβάνονται τον εαυτό τους ως πολύ σημαντικό και ξεχωριστό
 είναι εξαιρετικά δύσκολα στις διαπροσωπικές τους σχέσεις
 δεν εκμυστηρεύονται εύκολα καθώς θεωρούν πως ό,τι πουν μπορεί να χρησιμοποιηθεί εναντίον τους
 διακρίνουν μειωτικά ή απειλητικά σχόλια σε φευγαλέες και ουδέτερες παρατηρήσεις των άλλων
 ελέγχουν συχνά την αξιοπιστία και την καλή πίστη των φίλων, των οικείων και των συναδέλφων τους στην
εργασία
 είναι μνησίκακα και δεν συγχωρούν
 είναι συχνά εξαιρετικά καχύποπτα με το σύντροφό τους και κάνουν σκηνές ζηλοτυπίας
 γίνονται εύκολα εχθρικά και πολύ επιθετικά όταν έρχονται αντιμέτωπα με πράξεις ή σχόλια που
εκλαμβάνουν ως προσβολές εναντίον του χαρακτήρα ή της αξιοπρέπειάς τους
 42

β) Σχιζοειδής Διαταραχή Προσωπικότητας

Τα άτομα που πάσχουν από Σχιζοειδή Διαταραχή μιλούν ελάχιστα, είναι συνήθως μοναχικά και χωρίς κοινωνικές
σχέσεις. Προς τα έξω εμφανίζονται απόμακρα και ψυχρά. Γενικότερα η εικόνα που δίνουν είναι αυτή της
εσωστρέφειας και της συστολής. Οι σκέψεις τους περιστρέφονται γύρω από τα αισθήματα και τις φαντασιώσεις
τους, οι οποίες αποτελούν και τον μηχανισμό άμυνας του εγώ τους. Γενικότερα όσοι πάσχουν από Σχιζοειδή
Διαταραχή Προσωπικότητας είναι στην πραγματικότητα δυσλειτουργικοί στον τρόπο που σχετίζονται με τους
άλλους. Στον γενικό πληθυσμό, η διαταραχή εμφανίζεται συχνότερα στους άνδρες παρά στις γυναίκες. Τα
συνηθέστερα συμπτώματα-κριτήρια που συσχετίζονται με τους πάσχοντες από Σχιζοειδή διαταραχή είναι τα
ακόλουθα:

 επιδίδονται και απολαμβάνουν ελάχιστες δραστηριότητες ή απέχουν τελείως από οποιαδήποτε

δραστηριότητα
 όταν επιλέγουν κάποια δραστηριότητα φροντίζουν να είναι μοναχική και να μην περιλαμβάνει άλλους
 δεν ευχαριστιούνται τη συναναστροφή τρίτων ακόμη και αν πρόκειται για μέλη της οικογένειάς τους
 το ενδιαφέρον τους για σεξουαλικές εμπειρίες είναι μειωμένο ή ανύπαρκτο.
 είναι μονήρεις χωρίς στενούς φίλους και συνήθως συναναστρέφονται αποκλειστικά συγγενείς πρώτου
βαθμού
 η κριτική ή ο έπαινος τους είναι αδιάφορος
 το συναίσθημά τους είναι επίπεδο και εμφανίζονται συναισθηματικά ψυχροί και απόμακροι χωρίς να
μπορούν να εκφράσουν τρυφερότητα, μίσος, οργή ή αγάπη
 δεν μπορούν να δώσουν ή να εισπράξουν αγάπη
 αδιαφορούν για τις κοινωνικές συμβάσεις
 επικοινωνούν με παράξενο τρόπο και είναι άκαμπτοι

Έχει παρατηρηθεί ότι ένα ποσοστό όσων πάσχουν από Σχιζοειδή Διαταραχή Προσωπικότητας θα
αναπτύξει σχιζοφρένεια.
 43

γ) Σχιζότυπη Διαταραχή Προσωπικότητας

Τα άτομα που πάσχουν από Σχιζότυπη Διαταραχή Προσωπικότητας έχουν ιδιαίτερα παράδοξη σκέψη.
Αντιλαμβάνονται τα πράγματα με ιδιόρρυθμο τρόπο και επικοινωνούν με εκκεντρικότητα ενώ ρέπουν προς την
απόσυρση και την κοινωνική και συναισθηματική απομόνωση. Ένα ακόμη χαρακτηριστικό τους είναι οι παρανοϊκές
τους σκέψεις. Παρά το γεγονός ότι πολλά από τα χαρακτηριστικά της προσωπικότητάς τους είναι συμβατά με
συμπτωματολογία σχιζοφρένειας δεν αναπτύσσουν την πάθηση. Θεωρείται μάλιστα ότι η διαταραχή αποτελεί
πρόδρομη φάση της σχιζοφρένειας, αλλά λειτουργεί ως εμπόδιο που αναχαιτίζει την εισβολή σχιζοφρενικών
συμπτωμάτων. Υπολογίζεται ότι οι πάσχοντες αποτελούν το 3% του γενικού πληθυσμού. Πιο συγκεκριμένα τα
κριτήρια που πρέπει να πληρούνται προκειμένου να βεβαιωθεί ότι το άτομο πάσχει από Σχιζότυπη Διαταραχή
Προσωπικότητας είναι τα ακόλουθα:

 έχουν ιδέες αυτοαναφοράς ή συσχέτισης που δίνουν την αίσθηση στο άτομο ότι αποτελεί το επίκεντρο
γεγονότων στον περίγυρό τους, τα οποία αποκτούν ιδιαίτερη σημασία για τον άτομο. Ο πάσχων, π.χ.,
μπορεί να πιστεύει ότι κάτι που ακούει στο ραδιόφωνο αναφέρεται προσωπικά σε αυτόν.
 πιστεύουν ότι διαθέτουν ιδιαίτερες υπερδυνάμεις (ικανότητα να προβλέπουν ή να επηρεάζουν το μέλλον,
τηλεπάθεια, ικανότητα να διαβάζουν τη σκέψη των άλλων, κτλ.) που δεν είναι σύμφωνες με το
κοινωνικοπολιτισμικό τους περιβάλλον
 συχνά έχουν παράδοξες αντιληπτικές αισθητηριακές εμπειρίες στις οποίες περιλαμβάνονται και σωματικές
παραισθήσεις
 παρουσιάζουν εκκεντρικότητα στην αντίληψη, την ομιλία, την εμφάνιση και τη συμπεριφορά
 ο τρόπος σκέψης και ομιλίας τους διακρίνεται από παραδοξότητα, μπορεί να είναι ασαφής,
υπεραναλυτικός, μεταφορικός, στερεοτυπικός ή φευγαλέος και αόριστος
 είναι ιδιαιτέρως καχύποπτα και η σκέψη τους έχει παρανοειδή χαρακτηριστικά
 η εν γένει συμπεριφορά και η εμφάνισή τους είναι εκκεντρική και ιδιόρρυθμη
 συναισθηματικά είναι άτομα ψυχρά και απόμακρα και προτιμούν την κοινωνική απόσυρση
 δεν έχουν στενούς φίλους και κατά κύριο λόγο επικοινωνούν και συναναστρέφονται με συγγενείς πρώτου
βαθμού
 όταν συναναστρέφονται άλλους το κοινωνικό τους άγχος κορυφώνεται, αν και αυτό συσχετίζεται
περισσότερο με τον παρανοειδή τρόπο σκέψης τους παρά με χαμηλή αυτοεκτίμηση, όπως συμβαίνει στους
κοινωνιοφοβικούς — η οικειότητα δεν περιορίζει το άγχος τους.
 44

2. Δραματικοί ή Συναισθηματικοί

α) Αντικοινωνική Διαταραχή Προσωπικότητας (παλαιότερες ονομασίες, Ψυχοπαθητική ή Κοινωνιοπαθητική

Διαταραχή)

Τα άτομα που πάσχουν από αντικοινωνική διαταραχή προσωπικότητας παρουσιάζουν πλήρη έλλειψη
ενσυναίσθησης, πλήρη δηλαδή ανικανότητα να ταυτιστούν συναισθηματικά με την ψυχική διάθεση των άλλων,
αλλά και να αντιληφθούν να κατανοήσουν τη θέση, τις σκέψεις και τη συναισθηματική κατάσταση όσων
προσεγγίζουν. Για την ακρίβεια αδιαφορούν τελείως για όλα τα παραπάνω, και δεν διστάζουν να γίνουν χειριστικοί
προκειμένου να εκμεταλλευτούν και να εξαπατήσουν με σκοπό το προσωπικό τους όφελος και την προσωπική τους
ικανοποίηση χωρίς να αισθάνονται τύψεις ή ενοχές. Κοινό χαρακτηριστικό τους είναι ότι γίνονται επιθετικοί και
αντιπαραθετικοί χωρίς να υπολογίζουν τις συνέπειες, ενώ τους είναι πολύ εύκολο να καταφύγουν στη βία. Η
ματαίωση ή η τιμωρία δεν συμβάλλει στη μεταβολή της συμπεριφοράς τους. Ως εκ τούτου, δεν είναι παράδοξο ότι
η παραβατικότητα, η ανευθυνότητα και η αδιαφορία για τους κανόνες αποτελούν κοινό τους χαρακτηριστικό.
Συχνά καταφεύγουν στην παρανομία, συμπεριφορά που τους οδηγεί στη φυλακή. Υπολογίζεται ότι το 40% όσων
είναι κρατούμενοι πάσχουν από αντικοινωνική διαταραχή. Κατά μέσο όρο ζουν λιγότερο από τον γενικό πληθυσμό
εξαιτίας τόσο της παραβατικής συμπεριφοράς τους όσο και των εξαρτήσεων που συχνά αναπτύσσουν. Ενδιαφέρον
είναι το γεγονός ότι η διαταραχή είναι συχνότερη στους άνδρες (3%) απ’ ό,τι στις γυναίκες (1%) κι ότι εμφανίζεται
στατιστικά συχνότερα μεταξύ των κατώτερων στρωμάτων στους αγροτικούς πληθυσμούς. Οι βασικές πυρηνικές
τους αντιλήψεις περιλαμβάνουν απόψεις όπως:

 οι άνθρωποι αποτελούν λεία

 ο καλύτερος τρόπος να επιτευχθεί ένας στόχος είναι η βία και η πονηριά
 η ζωή είναι μια ζούγκλα στην οποία μόνο ο ισχυρότερος επιβιώνει
 αν δεν εξαπατήσω εγώ πρώτος τους άλλους, θα το κάνουν αυτοί
 έχω υποστεί πολλές αδικίες, επομένως έχω δικαίωμα να πάρω αυτό που μου αναλογεί με οποιονδήποτε
τρόπο
 ο καθένας οφείλει να φροντίζει για τον εαυτό του· αν δεν μπορεί είναι πρόβλημά του

Τα διαγνωστικά κριτήρια που χρησιμοποιούνται για την αναγνώριση των ατόμων που πάσχουν από Αντικοινωνική
Διαταραχή Προσωπικότητας είναι τα ακόλουθα:

 αδιαφορία για τα κοινωνικά θέσμια και συμπεριφορές που οδηγούν σε αυξημένη παραβατικότητα, η οποία
μπορεί να οδηγήσει στην παρανομία και στη σύλληψη
 απάτη, πλαστοπροσωπία, ψέματα με σκοπό το προσωπικό κέρδος και/ή την ευχαρίστηση
παρορμητικότητα
 αδυναμία υλοποίησης στόχων
 απερίσκεπτη και περιφρονητική αδιαφορία για την ασφάλεια τόσο των ίδιων όσο και των άλλων
 αδυναμία διατήρησης σταθερής εργασίας και εκπλήρωσης οικονομικών υποχρεώσεων με αποτέλεσμα τη
σταθερή ασυνέπεια
 απουσία τύψεων και ενοχών
 αδιαφορία και εκλογίκευση όταν πληγώνουν, εξαπατούν, ή κακοποιούν τους άλλους
 45

β) Ιστριονική Διαταραχή Συμπεριφοράς (Υστερική/Δραματική Διαταραχή Προσωπικότητας)

Τα άτομα που πάσχουν από Ιστριονική Διαταραχή Συμπεριφοράς είναι ιδιαιτέρως θεατρικά και υπερβολικά στη
συμπεριφορά τους. Αποζητούν συνεχώς την προσοχή και θέλουν να βρίσκονται στο επίκεντρο των συζητήσεων και
των συναναστροφών, ενώ αισθάνονται έντονη δυσφορία όταν δεν το επιτυγχάνουν. Η ομιλία τους χαρακτηρίζεται
από εντυπωσιοθηρία, αλλά σπανίως ακριβολογούν, καθώς μιλούν συνήθως με γενικότητες και αόριστα. Η
σεξουαλική τους συμπεριφορά είναι συχνά προκλητική αν και σκοπό τους έχουν συνήθως να σαγηνεύσουν παρά να
αποπλανήσουν. Απώτερος στόχος είναι να γίνουν συμπαθή προκειμένου να εξασφαλίσουν την προστασία των
άλλων ή να εξαρτηθούν από αυτούς. Συχνά δείχνουν υποχόνδρια αλλά υπερβάλλουν ως προς την πραγματική ή τη
φανταστική συμπτωματολογία τους προσπαθώντας να αποσπάσουν περισσότερη προσοχή. Αναπτύσσουν εύκολα
κοινωνικότητα, αλλά οι σχέσεις τους είναι επιφανειακές και ασταθείς. Η δίψα τους για αδιάκοπη προσοχή είναι
επίμονη και καταλήγει να γίνεται κουραστική και φορτική. Τα κριτήρια διάγνωσης ενός ατόμου με Ιστριονική
Διαταραχή Προσωπικότητας είναι τα εξής:

 αισθάνονται αμήχανα όταν δεν αποτελούν το επίκεντρο της προσοχής

 τα αισθήματά τους μεταβάλλονται απότομα με επιδεικτικό τρόπο, αλλά παραμένουν ρηχά
 φροντίζουν ιδιαίτερα την εξωτερική τους εμφάνιση για να τραβήξουν την προσοχή των άλλων
 καταφεύγουν συχνά στη σεξουαλική σαγήνη όταν αλληλεπιδρούν με τρίτους
 η συμπεριφορά τους χαρακτηρίζεται από υπερβολή, θεατρικότητα και εκδραματισμό με ιδιαίτερα έντονη
έκφραση ρηχών συναισθημάτων
 η γνώμη των άλλων και οι περιστάσεις μπορούν να τα επηρεάσουν σε μεγάλο βαθμό
 συχνά θεωρούν τις σχέσεις τους στενότερες απ’ όσο πραγματικά είναι

Αξίζει να σημειωθεί ότι όταν επικαλούνται αυτοκτονικό ιδεασμό (επιθυμία δηλαδή να αυτοκτονήσουν) είναι
φρόνιμο να λαμβάνονται σοβαρά οι προθέσεις που εκφράζουν.
 46

γ) Ναρκισσιστική Διαταραχή Προσωπικότητας

Τα άτομα που πάσχουν από Ναρκισσιστική Διαταραχή Προσωπικότητας έχουν υπερτονισμένη την αίσθηση της
προσωπικής τους αξίας, έχουν δηλαδή ψευδαισθήσεις μεγαλείου. Παρουσιάζουν έντονη ευαισθησία στην
αποτυχία ή την παραμικρή κριτική, η οποία μπορεί να τους οδηγήσει σε ανεξέλεγκτα ξεσπάσματα οργής ή και
κατάθλιψη. Δεν διστάζουν να γίνουν χειριστικά προκειμένου να πετύχουν τον στόχο τους και στερούνται
ενσυναίσθησης γεγονός που σημαίνει ότι δεν είναι σε θέση να αισθανθούν αγάπη. Προς τα έξω συχνά
παρουσιάζονται σαγηνευτικά και δυναμικά, ενώ δεν είναι σπάνιο να παρουσιάζουν εξαιρετική επιτυχία σε αυτά με
τα οποία καταπιάνονται. Κατά βάθος όμως η μειονεξία, την οποία κρύβουν επιμελώς, είναι το συναίσθημα που
τους διακρίνει. Ως προς τον συναισθηματικό τους κόσμο αυτός είναι ρηχός, καθώς συχνά μιμούνται παρά βιώνουν
πραγματικά συναισθήματα. Τρέφονται από τον θαυμασμό των άλλων και το γεγονός ότι θεωρούν τους εαυτούς
τους ανώτερους από τους υπόλοιπους τους κάνει συχνά να αναπτύσσουν πολύ έντονο αυτονόητο δικαίωμα.
Θεωρούν δηλαδή ότι δικαιούνται ιδιαίτερης μεταχείρισης, ακόμη και αν αυτό δεν δικαιολογείται από τα πράγματα.
Αν και είναι εγωκεντρικοί και υπερόπτες μπορούν συχνά να κρύβουν χειριστικά αυτή την πλευρά τους και να
παρουσιάζονται γοητευτικοί. Τα χαρακτηριστικά και τα διαγνωστικά συμπτώματα των ατόμων που πάσχουν από
ναρκισσιστική διαταραχή είναι τα ακόλουθα:

 έχουν συχνές φαντασιώσεις επιτυχίας, ευφυΐας, ομορφιάς, εξιδανικευμένης αγάπης, εξουσίας

 πιστεύουν ότι είναι μοναδικά και γι’ αυτό πρέπει να συναναστρέφονται με άτομα υψηλού γοήτρου, που
είναι και τα μόνα που
 μπορούν να τους καταλάβουν, ή να συνδέονται με θεσμούς που προσδίδουν κύρος
 αποζητούν συνεχώς τον θαυμασμό
 απαιτούν ιδιαίτερη μεταχείριση και δεν θεωρούν ότι οι κοινωνικές ή άλλες συμβάσεις πρέπει να ισχύουν γι’
αυτούς
 γίνονται χειριστικά και εκμεταλλεύονται τους άλλους προκειμένου να πετύχουν τους σκοπούς τους
 δεν διαθέτουν ενσυναίσθηση, δεν μπορούν δηλαδή να ταυτιστούν και να συντονιστούν με τα
συναισθήματα και τις ανάγκες των άλλων
 έχουν μεγάλη ιδέα για τον εαυτό τους και παρά το γεγονός ότι δεν διαθέτουν τα αντίστοιχα προσόντα
αναμένουν την αναγνώριση της σπουδαιότητάς τους από τους άλλους
 φθονούν ή πιστεύουν ότι και τα ίδια αποτελούν αντικείμενο φθόνου
 μπορούν να γίνουν υπερόπτικά και αλαζόνικά
 47

δ) Οριακή ή Μεθοριακή ή Μεταιχμιακή Διαταραχή Προσωπικότητας

Τα άτομα που πάσχουν από Οριακή Διαταραχή προσωπικότητας είναι εσωτερικά και εξωτερικά ασταθή με έντονη
παρορμητικότητα. Η εικόνα που έχουν για τον εαυτό τους μεταβάλλεται συνέχεια και με έντονα δραματικό τρόπο
από το ένα άκρο στο άλλο και το ίδιο συμβαίνει με τη διάθεσή και τον τρόπο με τον οποίο συνδέονται (ερωτικά ή
φιλικά) με τους άλλους. Οι σχέσεις τους με τρίτους κινείται συνέχεια ανάμεσα στην εξιδανίκευση και τη
δαιμονοποίηση, ενώ κάνουν τα πάντα για να αποφύγουν την εγκατάλειψη. Η φευγαλέα έστω σκέψη ότι θα επέλθει
χωρισμός ή εγκατάλειψη μπορεί να οδηγήσει σε ακραίες αλλαγές στην εικόνα που έχουν για τον εαυτό τους και να
επηρεάσουν τη συμπεριφορά και τις γνωσιακές τους δομές. Και η παραμικρή αλλαγή στο περιβάλλον μπορεί να
έχει πολύ βαθύ αντίκτυπο πάνω τους καθώς βιώνουν δραματικό άγχος εγκατάλειψης και αναντίστοιχη και
ανεξέλεγκτη οργή στον αβάσταχτο φόβο ότι θα μείνουν μόνα. Οι απέλπιδες προσπάθειές τους να αποφύγουν
ακόμη και την παροδική έστω μοναξιά μπορεί να τα οδηγήσει σε παρορμητικές πράξεις όπως η αυτοκτονικότητα
και οι αυτοτραυματισμοί. Έχει παρατηρηθεί ότι η οριακότητα ως χαρακτηριστικό των πασχόντων μειώνεται με την
πάροδο των χρόνων, αν και κάνει την εμφάνισή της νωρίς στην ενήλικη ζωή. Κοινή διαταραχή που εμφανίζεται
μεταξύ των οριακών είναι η κατάθλιψη, αν και δεν λείπουν προβλήματα, όπως η εξάρτηση από ουσίες, οι
διατροφικές διαταραχές κ.ά. Αν αισθανθούν ότι οι φροντιστές τους ή τα άτομα που έχουν εξιδανικεύσει τα
εγκαταλείπουν αισθάνονται μοναξιά και ακραία εγκατάλειψη και η ψυχική τους διάθεση αλλάζει με δραματικό
τρόπο. Στις περιπτώσεις αυτές μπορούν να παρουσιάσουν ακόμη και ψυχωτισμό, παράνοια και ψευδαισθήσεις. Τα
διαγνωστικά κριτήρια που επιτρέπουν την ανίχνευση της οριακότητας στα άτομα που πάσχουν από τη διαταραχή
είναι τα ακόλουθα:

 απέλπιδες προσπάθειες να αποφύγουν μια πραγματική ή εικαζόμενη εγκατάλειψη

 ασταθείς και έντονες διαπροσωπικές σχέσεις που χαρακτηρίζονται από εξιδανίκευση και δαιμονοποίηση
του άλλου προσώπου
 διαταραγμένο αίσθημα ταυτότητας με εξαιρετικά και μόνιμα ασταθή εικόνα ή αίσθηση του εαυτού
 παρορμητικότητα σε δύο τουλάχιστον τομείς που είναι εν δυνάμει επιβλαβείς για το ίδιο το άτομο (π.χ.
επικίνδυνη οδήγηση, υπερφαγία, σεξουαλική ελευθεριότητα, κατάχρηση ουσιών, κτλ.)
 επαναλαμβανόμενη αυτοκτονική συμπεριφορά, αυτοτραυματισμοί
 συναισθηματική αστάθεια που οφείλεται σε δραματικές μεταπτώσεις της διάθεσης
 χρόνια αίσθηση εσωτερικού κενού
 ανεξέλεγκτη, αναντίστοιχη οργή ή δυσκολία ελέγχου του θυμού
 βραχύχρονος, παρανοϊκός ιδεασμός που προκαλείται από στρεσογόνες καταστάσεις με διασχιστικά
συμπτώματα
 48

3. Αγχώδεις ή Φοβισμένοι
α) Ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή

Καταρχάς η διαταραχή εμφανίζεται δύο φορές συχνότερα στον ανδρικό πληθυσμό σε σχέση με τον γυναικείο. Το
ιδεοψυχαναγκαστικό άτομο έχει ανάγκη από εγγυήσεις και βεβαιότητα και εμφανίζει εμμονή με τη
σχολαστικότητα. Είναι λεπτολόγο και μπορεί να ασχοληθεί σε παραλυτικό βαθμό με λεπτομέρειες, ενώ αγαπά
ιδιαίτερα την πειθαρχία, τη μεθοδικότητα και την τάξη. Αν και τα παραπάνω μοιάζουν και μπορούν όντως να έχουν
προσαρμοστική αξία, στα άτομα που πάσχουν από τη διαταραχή αποτελούν εμπόδιο για την ολοκλήρωση
υποχρεώσεων και προκαλούν σοβαρά προβλήματα στην εργασία αλλά και τη διαπροσωπική τους ζωή: η εμμονική
τους ενασχόληση με τις λεπτομέρειες τούς κάνει συχνά να «βλέπουν το δέντρο, αλλά να χάνουν το δάσος». Δεν
διαθέτουν ευελιξία, αποζητούν τον έλεγχο και συχνά δεν είναι αποτελεσματικά. Δεν είναι ασύνηθες να είναι
μονίμως απασχολημένα γιατί πρέπει να ολοκληρώσουν «στην εντέλεια μια εργασία» με αποτέλεσμα να
καταλήγουν με ελάχιστο ελεύθερο προσωπικό χρόνο. Η τελειοθηρία τους τους κάνει να αισθάνονται άβολα με
καταστάσεις που είναι απρόβλεπτες και ιδιαίτερα όταν πρέπει να βασιστούν σε άλλους. Ταυτόχρονα η αφοσίωσή
τους στην δουλειά και την παραγωγικότητα αποβαίνει εις βάρος της προσωπικής ευχαρίστησης και της
καλλιέργειας φιλικών σχέσεων. Διακρίνονται από ακαμψία σε ζητήματα ηθικής ή αξιακών συστημάτων, και
εμφανίζονται εξίσου ανελαστικά σε ό,τι έχει να κάνει με την απόδοσή τους. Τα διαγνωστικά κριτήρια που
αποκαλύπτουν την ύπαρξη της Ιδεοψυναγκαστικής Διαταραχής Προσωπικότητας είναι τα ακόλουθα:

 το άτομο απασχολείται σε υπερβολικό βαθμό με λεπτομέρειες, κανόνες, λίστες, τάξη, οργάνωση ή

προγράμματα, σε βαθμό που ο αρχικός σκοπός της εργασίας χάνει τη σημασία του
 αδυνατεί να ολοκληρώσει εργασίες εξαιτίας των υψηλών απαιτήσεων που έχει θέσει στον εαυτό του
είναι υπέρμετρα αφοσιωμένο στη δουλειά και την παραγωγικότητα εις βάρος της προσωπικής
ευχαρίστησης και των φιλικών συναναστροφών
 είναι καθ’ υπερβολήν ευσυνείδητο, άκαμπτο και προσεκτικό σε ηθικά, δεοντολογικά και αξιακά ζητήματα
 αποφεύγει να ξεφορτωθεί φθαρμένα ή άχρηστα αντικείμενα ακόμη κι αν δεν έχουν καμία συναισθηματική
αξία
 διστάζει να κάνει καταμερισμό εργασιών σε άλλους ή να συνεργαστεί με άλλα άτομα εκτός και αν
συμμορφωθούν απόλυτα με τον τρόπο που κάνει τα πράγματα
 οικονομικά είναι ιδιαίτερα φειδωλό τόσο σε σχέση με τον εαυτό του όσο και σε σχέση με τους άλλους: τα
χρήματα πρέπει να αποταμιεύονται για μελλοντικές δυσκολίες
 εμφανίζει έλλειψη ευελιξίας και ισχυρογνωμοσύνη
 49

β) Αποφευκτική Διαταραχή Προσωπικότητας

Οι πάσχοντες από Αποφευκτική Διαταραχή Προσωπικότητας έχουν ιδιαίτερη ευαισθησία στην απόρριψη και
αποφεύγουν να ξεκινήσουν νέες ασχολίες ή σχέσεις επειδή φοβούνται την απογοήτευση. Διακρίνονται από
αίσθηση προσωπικής ανεπάρκειας, χαμηλή αυτοεκτίμηση και αυτοπεποίθηση και είναι εξαιρετικά ευαίσθητα στην
αρνητική κριτική. Η ανάγκη τους για αποδοχή και φροντίδα είναι μεγάλη με αποτέλεσμα η μοναξιά να τους
προκαλεί ιδιαίτερη δυσφορία και θλίψη. Η τάση τους να αποφεύγουν νέες καταστάσεις έχει ως αποτέλεσμα να
δυσκολεύονται στη συναναστροφή με τους άλλους. Συχνά υποβάλλουν όσους επιθυμούν να συναναστραφούν σε
δοκιμασίες προκειμένου να βεβαιωθούν ότι είναι αποδεκτά. Η διαπροσωπική εγγύτητα τους είναι δύσκολη αν και
μπορούν να κάνουν ερωτικές σχέσεις όταν αισθανθούν ότι γίνονται αποδεκτά χωρίς καμία κριτική διάθεση.
Γενικότερα η Αποφευκτική Διαταραχή Προσωπικότητας θυμίζει από πολλές απόψεις την Κοινωνική Φοβία. Το
ποσοστό εμφάνισής της στον γενικό πληθυσμό είναι μεγάλο καθώς κυμαίνεται μεταξύ 1-10% και η έναρξη της
διαταραχής γίνεται αντιληπτή στην αρχή της ενήλικης ζωής. Τα χαρακτηριστικά των ατόμων με Αποφευκτική
Διαταραχή είναι τα ακόλουθα:

 αποφυγή επαγγελματικών δραστηριοτήτων που απαιτούν επαφή με άλλους εξαιτίας του φόβου τους ότι θα
γίνουν αντικείμενα κριτικής, χλεύης, η απόρριψης
 αποθυμία να συναναστραφούν άλλους αν δεν είναι βέβαια ότι θα γίνουν αρεστά
 περιορισμοί στις στενές σχέσεις επειδή φοβούνται ότι θα γελοιοποιηθούν
 σε κοινωνικές περιστάσεις τους απασχολεί πολύ αν θα γίνουν αντικείμενα κριτικής ή απόρριψης
 αισθάνονται αναστολές σε διαπροσωπικές καταστάσεις εξαιτίας του αισθήματος προσωπικής ανεπάρκειας
 θεωρούν τον εαυτό τους κοινωνικά αδέξιο, απωθητικό ή κατώτερο από τους υπόλοιπους
 διστάζουν ιδιαίτερα να αναλάβουν προσωπικά ρίσκα ή να ξεκινήσουν νέες ασχολίες γιατί μπορεί να έρθουν
σε δύσκολη θέση που θα τους προκαλέσει ντροπή
 50

γ) Εξαρτητική Διαταραχή Προσωπικότητας

Τα άτομα που πασχουν από Εξαρτητική Διαταραχή Προσωπικότητας δεν διαθέτουν αυτοπεποίθηση και
αυτοεκτίμηση και αισθάνονται ανίκανα να φροντίσουν τον εαυτό τους. Τους είναι πολύ δύσκολο να πάρουν
αποφάσεις ακόμη και για απλά καθημερινά πράγματα χωρίς να ζητήσουν τη συμβουλή των άλλων, ενώ συχνά δεν
ξέρουν πώς και τι να κάνουν. Κοινό χαρακτηριστικό που τους διακρίνει είναι ότι αφήνουν αυτούς από τους οποίους
έχουν εξαρτηθεί να παίρνουν αποφάσεις για τους ίδιους σε σημαντικούς τομείς της ζωής τους, ενώ παραμερίζουν
τις δικές τους ανάγκες για να ικανοποιήσουν τους άλλους από φόβο μην εγκαταλειφθούν. Αποφεύγουν τις
αντιπαραθέσεις και γίνονται υποτακτικά για τον ίδιο λόγο κάνοντας πράγματα που μπορεί να είναι και αντίθετα με
τις πεποιθήσεις ή τις ανάγκες τους, ενώ πληγώνονται πολύ εύκολα από την κριτική. Η συμπεριφορά τους έχει
σκοπό την εξασφάλιση της φροντίδας — ανάγκη η οποία αναδύεται από τη βαθιά εδραιωμένη πεποίθηση ότι μόνα
τους είναι ανίκανα να σταθούν στα πόδια τους και να φροντίσουν τον εαυτό τους χωρίς τη βοήθεια και τη
συμπαράσταση των άλλων. Αποτέλεσμα είναι ότι δεν εκφράζουν συχνά τον θυμό τους από φόβο μην αποξενώσουν
αυτούς από τους οποίους εξαρτώνται. Συχνά δυσκολεύονται να ξεκινήσουν καινούργια πράγματα ή να πράξουν
ανεξάρτητα καθώς θεωρούν ότι χρειάζονται τη βοήθεια άλλων για να το καταφέρουν. Αν μια σχέση τελειώσει
αποζητούν αμέσως να βρουν καινούργιο σύντροφο για να εξαρτηθούν, καθώς τους είναι αδιανόητο να
λειτουργήσουν μόνα τους και να φροντίσουν τον εαυτό τους. Κοινά χαρακτηριστικά των ατόμων με Εξαρτητική
Διαταραχή Συμπεριφοράς είναι τα ακόλουθα:

 δυσκολεύονται να πάρουν καθημερινές αποφάσεις χωρίς υπερβολικές διαβεβαιώσεις και συμβουλές από
τους άλλους
 αποζητούν από τους άλλους να αναλάβουν την ευθύνη για όλες τις σημαντικές όψεις της ζωής τους
 δυσκολεύονται να εκφράσουν τη διαφωνία τους εξαιτίας του φόβου ότι θα χάσουν την υποστήριξη ή την
έγκρισή των άλλων
 δυσκολεύονται να αρχίσουν καινούργια πράγματα ή να πράξουν αυτόβουλα εξαιτίας της έλλειψης πίστης
στην κρίση ή τις ικανότητές τους
 καταβάλλουν υπερβολική προσπάθεια προκειμένου να εξασφαλίσουν τη φροντίδα και την υποστήριξη
αυτών από τους οποίους εξαρτώνται σε βαθμό που προθυμοποιούνται να κάνουν πράγματα που τους είναι
δυσάρεστα
 αισθάνονται πολύ άβολα ή ανήμπορα όταν είναι μόνα τους εξαιτίας υπέρμετρων φόβων ότι δεν μπορούν
να φροντίσουν τον εαυτό τους
 αποζητούν πολύ γρήγορα νέους ερωτικούς συντρόφους μετά τη λήξη μιας σχέσης ως πηγή φροντίδας και
υποστήριξης
τους απασχολεί σε μεγάλο βαθμό ο ανυπόστατος φόβος ότι θα μείνουν μόνα τους και δεν θα μπορούν να
φροντίσουν τον εαυτό τους.
 51

https://www.psychiatriki.net/anoia/

Άνοια - Διαταραχές μνήμης - συγκέντρωσης

• Η μνήμη είναι η ανώτερη νοητική λειτουργία που ευθύνεται για τη συγκράτηση και αποθήκευση των
γνώσεων που αποκτούν οι οργανισμοί για τον κόσμο, ως αποτέλεσμα αλληλεπιδράσεων των γενετικοί και
αναπτυξιακών τους διαδικασιών με τη μάθηση.

• Ανάλογα με τον τρόπο αποθήκευσης και ανάκλησης των πληροφοριών, η μνήμη διαχωρίζεται σε έκδηλη ή
κατηγορηματική, και άδηλη ή αντανακλαστική μνήμη. Η άδηλη και η έκδηλη μνήμη χρησιμοποιούν
διαφορετικά νευρωνικά κυκλώματα.

• Η έκδηλη μνήμη αφορά σε μάθηση που προϋποθέτει συνειδητή αντίληψη (πληροφορίες για αντικείμενα,
άτομα ή τοποθεσίες που μπορούν ν' αναφερθούν προφορικά), και επιτρέπει τη συνειδητή, σκόπιμη,
ανάκλησή τους. Στην έκδηλη μνήμη παρεμβαίνει το σύστημα του έσω κροταφικού λοβού.

• Η άδηλη μνήμη αναφέρεται στη μη συνειδητή, αυτόματη ανάκληση αντιληπτικών και κινητικών
ικανοτήτων μέσω αντιληπτικοί και αντανακλαστικοί οδών, όπως της αμυγδαλής και παρεγκεφαλίδας. Απλές
μορφές άδηλης μνήμης οδηγούν σε τροποποιήσεις της συναπτικής μεταβίβασης.

• Διακρίνονται στάδια μνήμης ανάλογα με τη χρονική διάρκεια του ίχνους της.

• Η μακρόχρονη μνήμη αφορά στη διατήρηση των πληροφοριών για ώρες, μέρες, χρόνια μετά την εγγραφή
τους. Αντιπροσωπεύεται σε πολλές περιοχές του εγκεφάλου.

• Η άμεση ή βραχεία μνήμη είναι η ικανότητα του ατόμου να συγκρατεί περιορισμένο αριθμό πληροφοριών
για περιορισμένο χρονικό διάστημα. Μερικοί περιλαμβάνουν την ενεργό μνήμη στη βραχεία μνήμη. Η
ενεργός μνήμη αναφέρεται στη δυναμική σχέση μεταξύ της παθητικής αποθήκευσης πληροφοριών που
διατηρούνται στη βραχεία μνήμη και της ενεργής επεξεργασίας των πληροφοριών αυτών.

• Οι πλαστικές μεταβολές που επισυμβαίνουν κατά την κωδικοποίηση των αποκτώμενων πληροφοριών
μπορεί να εντοπίζονται σε διαφορετικά σημεία του εγκεφάλου.

Θεραπεία της άνοιας

Μερικά περιστατικά με αναστρέψιμη άνοια θεωρούνται θεραπεύσιμα με την έγκαιρη εφαρμογή θεραπείας.
Αντίθετα, οι άνοιες που προαναφέρθηκαν δεν είναι αναστρέψιμες, συνεπώς δεν είναι και θεραπεύσιμες. Η όλη
θεραπευτική παρέμβαση είναι συμπτωματική και στοχεύει στη βελτίωση της ποιότητας ζωής και στην επιβράδυνση
της νόσου, όπου αυτή είναι εφικτή. Ένα πλήρες ιατρικό ιστορικό, η φυσική εξέταση και. ο εργαστηριακός έλεγχος -
περιλαμβανομένης της νευροαπεικόνισης- θα πρέπει να γίνει όταν υπάρχει υποψία της νόσου. Εάν η αιτία της
άνοιας είναι αναστρέψιμη, η θεραπεία στοχεύει στην ... περισσότερα

Νόσος Huntington
Πρόκειται για κληρονομικό νόσημα το οποίο χαρακτηρίζεται από χορειοαθετωσικές κινήσεις και άνοια. Οφείλεται
σε συγκεκριμένο γονίδιο που βρίσκεται στο χρωμόσωμα 4 και παρουσιάζει αυτοσωματική επικρατητική
μεταβίβαση με πλήρη διεισδυτικότητα. Ένα άτομο με έναν γονέα με v. Huntington έχει 50% πιθανότητα να
αναπτύξει τη νόσο. Η επίπτωση της νόσου είναι 2-6 περιστατικά το έτος ανά 100.000 άτομα. Η επίπτωση είναι η
ίδια στους άνδρες και τις γυναίκες, και προοδευτικά η νόσος επιδεινώνεται και οδηγεί στον θάνατο περίπου 15—20
έτη από τη διάγνωση. ... περισσότερα
 52

Νόσος των Creutzfelt-Jakob

Πρόκειται για ταχείας εξέλιξης εκφυλιστική άνοια οφειλόμενη σε λοίμωξη από πρωτεΐνη prion. Η μετάδοση της
νόσου γίνεται με μεταμόσχευση μολυσμένης σκληράς μήνιγγας ή κερατοειδούς, ή με κατανάλωση κρέατος
βοοειδών με σπογγώδη εγκεφαλοπάθεια. Η νόσος αναπτύσσεται στην ηλικία των 40-60 ετών. Κλινικά εκδηλώνεται
με αταξία, εξωπυραμιδικά σημεία, χορειοαθετωσικές κινήσεις και δυσαρθρία, ενώ συχνά εμφανίζονται μυοκλονίες.
Οι ασθενείς συνήθως καταλήγουν μέσα σε 6-12 μήνες από τη διάγνωση. Ο απεικονιστικός έλεγχος αναδεικνύει
ατροφία φλοιού και παρεγκεφαλίδας. Στα όψιμα στάδια της νόσου παρατηρούνται οι χαρακτηριστικές ...
περισσότερα

Η άνοια με σωμάτια του Lewy

Η άνοια με σωμάτια του Lewy είναι εξίσου συχνή με τις άλλες άνοιες. Σε κάθε 4-5 περιστατικά με άνοια τύπου
Alzheimer αντιστοιχεί ένα περιστατικό με άνοια με σωμάτια του Lewy. Αν και υπάρχουν διαγνωστικά κριτήρια,
δυστυχώς μπορεί να αναγνωρίσουν μονάχα ένα στα τρία περιστατικά. Αυτό το γεγονός καθιστά την άνοια αυτή
ιδιαίτερα σοβαρή, δεδομένου ότι διαλάβει την προσοχή και χρήζει διαφορετικής θεραπείας απ' ό,τι οι άλλες
μορφές άνοιας. Οι θεραπευτικοί στόχοι εστιάζουν σε πολλά πεδία, όπως κίνηση, γνωσιακή λειτουργία, ψυχιατρικά
συμπτώματα, ... περισσότερα

Νόσος Pick
Σε αντίθεση με τη βρεγματο-κροταφική εντόπιση της v. Alzheimer, η v. Pick ή μετωπο-κροταφική άνοια
χαρακτηρίζεται από ατροφία των μετωπο-κροταφι-κών περιοχών του εγκεφάλου, και σήμερα δεν θεωρείται ενιαία
νοσολογική οντότητα, αλλά αποτελείται από διαφορετικούς φαινοτύπους, ανάλογα με την τοπογραφική κατανομή
της βλάβης, μετωπιαία ή κροταφικά. Χαρακτηρίζεται ειδικότερα από ατροφία των μετωπιαίων και κροταφικών
λοβών, από απώλειες νευρώνων και γλοίωση, και από την παρουσία σωματίου του Pick (συσσωρεύσεις
κυτταροσκελετικών στοιχείων). Η νόσος ευθύνεται για το 5% του συνόλου των μη αναστρέψιμων ανοιών. ...
περισσότερα

Αγγειακή άνοια
Αποτελεί τη δεύτερη σε συχνότητα άνοια και οφείλεται σε πολλαπλή προσβολή των εγκεφαλικών αγγείων. Η
ασθένεια πρωταρχικά προσβάλλει τα μικρού και μεσαίου μεγέθους εγκεφαλικά αγγεία τα οποία αποφράσσονται,
με αποτέλεσμα πολλαπλές παρεγχυματικές βλάβες (έμφρακτα) διάχυτα κατανεμημένες στον εγκέφαλο. Το αίτιο
της απόφραξης των αγγείων δυνατόν να είναι αρτηριοσκληρυντικές πλάκες ή περιφερικοί θρόμβοι. Η άνοια
αγγειακού τύπου συνήθως εξελίσσεται κατά ώσεις, επιδεινούμενη μετά από κάθε έμφρακτο. Μία υποκατηγορία
της αγγειακής άνοιας είναι η Binswanger, γνωστή ως υποφλοιώδης αρτηριοσκληρωτική εγκεφαλοπάθεια. Η νόσος
χαρακτηρίζεται από ... περισσότερα

Νόσος Alzheimer
Η νόσος του Alzheimer (ΝΑ) είναι μια προοδευτική νευροεκφυλιστική διαταραχή του εγκεφάλου με συγκεκριμένα
κλινικά και ιστοπαθολογικά χαρακτηριστικά, αλλά με ατομική διακύμανση σε ό,τι αφορά στην ηλικία έναρξης, στον
τύπο νοητικής διαταραχής και στον ρυθμό εξέλιξης της νόσου. Αντιπροσωπεύει περίπου τα δύο τρίτα του συνόλου
τοον περιπτώσεων άνοιας στους ενήλικες. Η ΝΑ χαρακτηρίζεται από προοδευτική προσβολή των νοητικών
λειτουργιών, η οποία βαθμιαία οδηγεί σε άνοια. Τα συμπτώματα της νόσου εμφανίζονται συνήθως στη διάρκεια
της έβδομης ή όγδοης δεκαετίας της ζωής. Η πτώση ... περισσότερα
 53

ΜΕΛΕΤΗΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ ΑΥΤΗΝ ΤΗΝ ΣΕΛΙΔΑ

https://www.iatrikistinpraxi.gr/category/psuxika/

Ψυχικά

Άγχος, Ανησυχία, Γενικευμένη αγχώδης διαταραχή, ΓΑΔ

Άνοια

Ανορεξία
Αϋπνία ή Διαταραχές ύπνου – Οξείες σχετικές με ψυχική κατάσταση

Αϋπνία ή Διαταραχές ύπνου – Χρόνιες

Διαταραχές προσαρμογής

Διαταραχές προσωπικότητας ενηλίκων

Διαταραχή πανικού

Διπολική διαταραχή, Μανιοκαταθλιπτική νόσος

Εκτίμηση πιθανού κινδύνου αυτοκτονίας

Κατάθλιψη

Καταναγκαστικές διαταραχές (Obsessive Compulsive Disorder/ OCD),

Καταναγκαστικές σκέψεις
Κόπωση

Κυκλοθυμία, Κυκλοθυμική προσωπικότητα

Μανία

Μειωμένη νοητική λειτουργία (νοητική υστέρηση) σε ενήλικες

Νευρογενής ανορεξία, Διαταραχή σίτισης
 54

Νευροψυχιατρικές λειτουργικές διαταραχές ενηλίκων

Νομοθεσία για περίθαλψη χρηστών σε συγκεκριμένες περιπτώσεις

Οξεία αντίδραση σε στρες, Μεταψυχοτραυματική διαταραχή, PTSD

Παροδική ολική αμνησία

Πιστοποιητικό νοσηλείας, Νομοθεσία για υποχρεωτική ψυχιατρική

περίθαλψη

Στρες, Ψυχοκαταπόνηση, Φυσιολογική αντίδραση προσαρμογής

Σύγχυση, Θόλωση συνείδησης

Σύνδρομο επαγγελματικής εξουθένωσης, (’’Burn out’’ /

’’Utbrändhet’’) Αντίδραση δυσπροσαρμογής

Σύνδρομο χρόνιας κόπωσης, ΣΧΚ, Μυαλγική εγκεφαλομυελίτιδα,

Μυαλγική εγκεφαλοπάθεια, Σύνδρομο-ΜΕ (Chronic Fatigue
Syndrome/ CFS)

Σωματόμορφες διαταραχές – Αδιαφοροποίητες σωματόμορφες

διαταραχές

Σωματόμορφες διαταραχές – Διαταραχή σωματοποίησης

Σωματόμορφες διαταραχές – Σωματόμορφη διαταραχή πόνου

Υπομανία
Υποχονδρία

Φοβίες – Αγοραφοβία, Κοινωνικό άγχος

Φοβίες – Κοινωνική φοβία

Ψύχωση – Γενικά
Ψύχωση – Κυκλοειδής ψύχωση
 55

Ψύχωση – Παραληρητική διαταραχή, Παρανοειδής ψύχωση

Ψύχωση – Παραληρητική κατάθλιψη

Ψύχωση – Σχιζοσυναισθηματική διαταραχή

Ψύχωση – Σχιζοφρένεια