ΔΙΑΤΑΡΑΧΕΣ ΤΗΣ

ΣΥΝΕΙΔΗΣΗΣ
1
 2

Η συνείδηση, ως θεμελιώδης ψυχική λειτουργία του

ανθρώπου συνοδεύει και ενοποιεί τις υπόλοιπες
ψυχικές λειτουργίες του.
 ΒΑΣΙΚΟΙ ΤΥΠΟΙ ΣΥΝΕΙΔΗΣΗΣ
3

Διακρίνονται δύο βασικοί τύποι ή βαθμίδες συνείδησης:

(α) η πρωτοβάθμια συνείδηση περιλαμβάνει την

αίσθηση και αντίληψη, εξωτερικών ή εσωτερικών ως προς
το άτομο, καταστάσεων ή συμβάντων και καλείται
επίγνωση ή ενημερότητα( awareness)

(β) η δευτεροβάθμια συνείδηση συνιστάται στο

στοχασμό του ατόμου πάνω σε βιώματα της πρωτοβάθμιας
συνείδησής του και καλείται επίγνωση εαυτού ή
συνείδηση εαυτού (self-awareness ή self –
consciousness).
 ΒΑΣΙΚΟΙ ΤΥΠΟΙ ΣΥΝΕΙΔΗΣΗΣ
4

Αμφότεροι οι τύποι συνείδησης προϋποθέτουν την

επαγρύπνηση (vigilance) και την εγρήγορση
(arousal) του ατόμου.

 Η επίγνωση αποτελεί αναγκαία προϋπόθεση της

συνείδησης εαυτού, το αντίστροφο δεν ισχύει.
 ΤΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΤΗΣ ΣΥΝΕΙΔΗΣΗΣ
5

1. Το επίπεδο διαύγειας της συνείδησης

2. Ο βαθμός συνοχής
3. Η ροή των βιωμάτων της
4. Το εύρος του πεδίου της

αποτελούν εκείνα τα χαρακτηριστικά της

συνείδησης, βάσει των οποίων ταξινομούνται οι
σημειολογικές διαταραχές της που ενδιαφέρουν
την Κλινική Ψυχιατρική.
ΣΗΜΕΙΟΛΟΓΙΚΕΣ ΔΙΑΤΑΡΑΧΕΣ ΤΗΣ ΣΥΝΕΙΔΗΣΗΣ
6

Οι σημειολογικές διαταραχές της συνείδησης που

αναπτύσσονται στα επόμενα, σχετίζονται κυρίως με
την επίγνωση και μόνο έμμεσα με τη συνείδηση
εαυτού.
 ΣΗΜΕΙΟΛΟΓΙΚΕΣ ΔΙΑΤΑΡΑΧΕΣ ΤΗΣ ΣΥΝΕΙΔΗΣΗΣ
7

1. Διαταραχές της διαύγειας της συνείδησης

Διακρίνονται, κατ΄ αύξουσα σειρά βαρύτητας, οι
εξής βαθμίδες ελάττωσης της διαύγειας ή θόλωσης
της συνείδησης:
 Ελαφρά υπνηλία
 Υπνηλία
 Νάρκη
 Προ-κώμα και κώμα.
 Διαταραχές της διαύγειας της συνείδησης
8

Η ελαφρά υπνηλία χαρακτηρίζεται από μείωση της

προσοχής, ψυχοκινητική επιβράδυνση και νύστα.
Στην υπνηλία, το άτομο επιδεικνύει απάθεια και
αδιαφορία για τα συμβάντα στο περίγυρό του.
Μολονότι τείνει να αποκοιμηθεί, αφυπνίζεται
εύκολα.
Αντίθετα, στη νάρκη η αφύπνισή του είναι δυσχερής,
διατηρούνται ωστόσο οι αντανακλάσεις του.
Στο προ- κώμα η αφύπνισή του είναι ανέφικτη και
επιπλέον παύει η έκλυση-ορισμένων τουλάχιστον-
αντανακλάσεων.
 Διαταραχές της διαύγειας της συνείδησης
9

Η διαύγεια της συνείδησης παραβλάπτεται σε μια

πλειάδα οξειών προσβολών, άμεσων ή έμμεσων, του
κεντρικού νευρικού συστήματος(ΚΝΣ) ποικίλης
αιτιολογίας όπως:
(1) διάσειση και τραυματισμοί εγκεφάλου
(2)αυξημένη ενδοκρανιακή πίεση
(3) διαταραχές της αιμάτωσης και της οξυγόνωσης του
εγκεφάλου
(4) επιληπτικές κρίσεις
(5) φλεγμονές εγκεφάλου
(6) ενδογενείς ή εξωγενείς τοξικές καταστάσεις
 Διαταραχές της διαύγειας της συνείδησης
10

Ψυχοπαθολογικό ενδιαφέρον ενδέχεται να

παρουσιάζει η αύξηση της διαύγειας ή διεύρυνση της
συνείδησης.
Χαρακτηρίζεται από αυξημένη και εντονότερη
αντίληψη του περίγυρου και επιτάχυνση της
μνημονικής λειτουργίας και της σκέψης.
Απαντάται κυρίως σε δευτερογενείς ψυχικές
διαταραχές που οφείλονται σε λήψη ψυχοδραστικών
ουσιών , στη μανία και σπανιότερα κατά το
εναρκτήριο στάδιο των σχιζοφρενικών διαταραχών.
ΣΗΜΕΙΟΛΟΓΙΚΕΣ ΔΙΑΤΑΡΑΧΕΣ ΤΗΣ ΣΥΝΕΙΔΗΣΗΣ
11

2. Διαταραχή της συνοχής και της ροής των

βιωμάτων της συνείδησης.
Χαρακτηρίζεται από διάσπαση ή κατακερματισμό
της οργάνωσης και της ροής των βιωμάτων της
συνείδησης.
Συνοδεύεται από σοβαρές διαταραχές της προσοχής,
του προσανατολισμού, της αντίληψης – με
παραγνωρίσεις ή ψευδαισθήσεις, ιδιαίτερα οπτικές-
αμηχανία, άγχος και ψυχοκινητική ανησυχία ή
διέγερση, καθώς και διαταραχές της οργάνωσης της
σκέψης και της ομιλίας, με λεκτική ασυναρτησία.
 Διαταραχή της συνοχής και της ροής των βιωμάτων της συνείδησης.
12

Απαντάται:
 Σε ποικίλες παθολογικές καταστάσεις οξείας
προσβολής του ΚΝΣ, ιδιαίτερα στις οξείες
επιπλοκές του χρόνιου αλκοολισμού (delirium
tremens).
Σε τοξικές καταστάσεις που προκαλούνται
από λήψη ψυχοδραστικών ουσιών (κοκαΐνη,
LSD,PCP) ή ψυχοφαρμάκων, προπάντων
τρικυκλικών αντικαταθλιπτικών και
αντιχολινεργικών.
ΣΗΜΕΙΟΛΟΓΙΚΕΣ ΔΙΑΤΑΡΑΧΕΣ ΤΗΣ ΣΥΝΕΙΔΗΣΗΣ
13

3. Διαταραχή του εύρους του πεδίου της

συνείδησης.
 Ιδιαίτερο ψυχοπαθολογικό ενδιαφέρον
παρουσιάζει η στένωση του πεδίου της
συνείδησης, η οποία προκύπτει από την
αποκλειστική επικέντρωση της προσοχής του
ατόμου σε κάποια καθορισμένα βιώματά του με
παράλληλη ελάττωση του ενδιαφέροντός του για
τον περίγυρο.
 Διαταραχή του εύρους του πεδίου της συνείδησης.
14

 Χαρακτηρίζει τις λυκοφωτικές καταστάσεις και απαντάται

σε ποικίλες ψυχοπαθολογικές καταστάσεις, (επεισοδιακές
διαταραχές, που παρουσιάζονται σε άτομα με επιληψία. θόλωση της συνείδησης,
ευερεθιστότητα, καθώς επίσης στερεοτυπικές και επαναλαμβανόμενες κινήσεις (π.χ. σαν
να προσπαθούν να κρυφτούν) σε ένα φόντο γενικής ανησυχίας. Η διάρκειά της, αν
ακολουθεί μια επιληπτική κρίση, είναι συνήθως μέχρι μια έως δύο ώρες. Μερικές φορές
παρατηρούνται παραληρητικές ιδέες, ψευδαισθήσεις, παραισθήσεις, διαταραχές του
συναισθήματος, και καταναγκαστικές πράξεις, ενώ επιφανειακά το επίπεδο συνείδησης
δεν φαίνεται επηρεασμένο. )
 Πρωτογενείς – οξείες αντιδράσεις τρόμου σε σοβαρά
ψυχοπιεστικά συμβάντα κατά κανόνα ανώριμων ατόμων με
έντονα χαρακτηριστικά ιστριονικού τύπου προσωπικότητας.
 Δευτερογενείς – όπως, ψυχοκινητική επιληψία ,
κρανιοεγκεφαλικές κακώσεις, αρτηριοσκλήρυνση ή υποξαιμία
εγκεφάλου και ενδογενείς ή εξωγενείς τοξικές καταστάσεις.
 Διαταραχή του εύρους του πεδίου της συνείδησης.
15

Παρεμφερείς προς τις λυκοφωτικές είναι οι

καλούμενες ονειροειδείς διαταραχές της
συνείδησης, στις οποίες η προσοχή του ατόμου
απορροφάται από συναισθηματικά έντονα
φορτισμένες φανταστικές και ψευδαισθητικές
σκηνές, στις οποίες αυτό συμμετέχει.

Ωστόσο, ενώ οι λυκοφωτικές διαταραχές της

συνείδησης συνοδεύονται κατά κανόνα από αμνησία
του παθολογικού επεισοδίου μετά την αποδρομή του,
αυτό δε συμβαίνει στις ονειροειδείς διαταραχές.
 Διαταραχή του εύρους του πεδίου της συνείδησης.
16

Ονειροειδείς διαταραχές της συνείδησης ενδέχεται

να εμφανιστούν:
 σε οξείες υποτροπές σχιζοφρενικών διαταραχών
 στην οξεία ψυχωσική διαταραχή
 σε επιληψίες
 σε τοξικές καταστάσεις από λήψη φαρμακευτικών
παραγόντων.