Zawartość

Organizacja pierwszej pomocy.................................................................................................4

1. Obowiązek udzielania pierwszej pomocy..........................................................................4
2. Kolejność bezpieczeństwa na miejscu zdarzenia.............................................................4
3. Łańcuch ratunkowy...........................................................................................................4
Łańcuch ratunkowy...................................................................................................................4
1. Triage................................................................................................................................4
2. Ocena przytomności..........................................................................................................4
3. Wywiad z poszkodowanym...............................................................................................4
4. Badanie urazowe:..............................................................................................................5
Krwotoki....................................................................................................................................5
1. Rodzaje krwotoków...........................................................................................................5
2. Pierwsza pomoc................................................................................................................5
3. Krwotok z nosa..................................................................................................................5
4. Ciało obce.........................................................................................................................5
5. Wytrzewienie.....................................................................................................................6
6. Otwarte zranienia czaszkowo-mózgowe...........................................................................6
Rany i Zranienia........................................................................................................................6
1. Ocena stanu rannego........................................................................................................6
2. Rodzaje ran: Otarcie (otarcie może być też poważne).....................................................6
3. Rodzaje ran: Rana cięta....................................................................................................6
4. Rodzaje ran: Rana kłuta (penetrująca)..............................................................................6
5. Rodzaje ran: Rana szarpana (np. rany zadane przez psy drut kolczasty itp.)..................6
6. Rodzaje ran: Rana płatana................................................................................................6
7. Rodzaje ran: Amputacja urazowa.....................................................................................6
8. Rodzaje ran: Stłuczenia (siniaki).......................................................................................7
9. Rodzaje ran: Zmiażdżenia.................................................................................................7
10. Rodzaje ran: Rana postrzałowa......................................................................................7
11. Oznaki zakażenia rany....................................................................................................7
Utrata Świadomości i Drgawki..................................................................................................7
1. Omdlenia: Przyczyny.........................................................................................................7
2. Omdlenia: Objawy.............................................................................................................7
3. Omdlenia: Objawy odczuwalne (co czujemy przed omdleniem).......................................7
4. Omdlenia: Pierwsza Pomoc..............................................................................................7
 5. Omdlenia: Samo-pomoc....................................................................................................8
6. Utrata Przytomności..........................................................................................................8
7. Utrata Przytomności: Pierwsza Pomoc.............................................................................8
8. Napad Drgawek: Pierwsza Pomoc....................................................................................8
9. Napad Drgawek: Czego NIE robić....................................................................................8
Odmrożenia..............................................................................................................................8
1. Miejsca Najczęściej Odmrażane.......................................................................................8
2. Głębokość Odmrożeń (punktowe).....................................................................................8
3. Pierwsza Pomoc: 1 stopień...............................................................................................9
4. Pierwsza Pomoc: 2/3 stopień............................................................................................9
5. Hipotermia.........................................................................................................................9
6. Hipotermia: Objawy...........................................................................................................9
7. Hipotermia: Pierwsza Pomoc: W Pomieszczeniu.............................................................9
8. Hipotermia: Pierwsza Pomoc: Na zewnątrz......................................................................9
Urazy Głowy i Kręgosłupa.........................................................................................................9
1. Wstrząśnienie Mózgu: Objawy Natychmiastowe..............................................................9
2. Wstrząśnienie Mózgu: Objawy nawet kilka godzin od urazu............................................9
3. Wstrząśnienie Mózgu: Pierwsza Pomoc.........................................................................10
4. Urazy Czaszki: Objawy...................................................................................................10
5. Urazy Czaszki: Pierwsza Pomoc.....................................................................................10
6. Pękniecie podstawy czaszki............................................................................................10
7. Urazy Kręgosłupa: Objawy..............................................................................................10
8. Urazy Kręgosłupa: Pierwsza Pomoc...............................................................................10
Oparzenia...............................................................................................................................10
1. Przyczyny i Rodzaje Oparzeń.........................................................................................10
2. Głębokość Oparzeń (stopnie oparzeń termicznych).......................................................11
3. Obliczanie Powierzchni Poparzeń: Dorośli.....................................................................11
4. Obliczanie Powierzchni Poparzeń: Dzieci (do 4-5 lat)....................................................11
5. Miejsca Najbardziej Niebezpieczne Przy Oparzeniach...................................................11
6. Pierwsza Pomoc..............................................................................................................11
Oparzenia Chemiczne............................................................................................................11
1. Rodzaje oparzeń.............................................................................................................11
2. Pierwsza Pomoc: Wapno Na Skórze..............................................................................11
3. Pierwsza Pomoc: Kwasy i Zasady..................................................................................12
4. Pierwsza Pomoc: Oparzenia Oka...................................................................................12
5. Zjedzenie: Objawy...........................................................................................................12
 6. Zjedzenie: Pierwsza Pomoc............................................................................................12
Definicje..................................................................................................................................12
AED.........................................................................................................................................12
Organizacja pierwszej pomocy
1. Obowiązek udzielania pierwszej pomocy nakłada na nas artykuł 162 kodeksu
karnego wraz z pozbawieniem wolności do lat 3. Wyjątkami od tego artykułu są :
- zagrożenie zdrowia lub życia ratownika
- kiedy na miejscu już są służby
- do udzielenia pomocy jest potrzebny specjalistyczny sprzęt lub umiejętności

2. Kolejność bezpieczeństwa na miejscu zdarzenia

1. Osoba udzielająca pomocy/ ratownik przedmedyczny
2. Osoby trzecie/świadkowie/gapie
3. Poszkodowany

3. Łańcuch ratunkowy
1. Ocena i zabezpieczenie miejsca zdarzenia
2. Ocena poszkodowanego
3. Zapewnienie sobie pomocy
4. Telefoniczne wezwanie pomocy
- miejsce zdarzenia (w dużych miejscach publicznych (tak jak szkoła) wskazać
dokładniejszy adres (np. która sala w szkole) lub wysłać kogoś by poprowadził
służby)
- charakter zdarzenia (co się stało)
- ilość i stan poszkodowanego
- dane personalne
5. Dalsze czynności ratunkowe
6. Pomoc medyczna i transport do SOR-u

Łańcuch ratunkowy
1. Triage – segregacja poszkodowanych, przyznanie kolorów w zależności od urazu
1. Zielony – pomoc odroczona, przytomny mobilny
2. Żółty – pomoc pilna, poszkodowany przytomny, problemy z poruszaniem
3. Czerwony – pomoc natychmiastowa, zagrożenie życia
4. Czarny – zgon

2. Ocena przytomności
1. Zapytać, delikatnie poruszyć
2. Przy podejrzeniu urazu kręgosłup, najpierw stabilizujemy, potem gadamy
3. Oddech: udrożnienie dróg oddechowych, przyłożyć ucho do ust, patrzymy na
klatkę piersiową, położyć dłoń na przeponie, sprawdzanie Odechów przez 10 sec.
Musimy usłyszeć minimum 2 oddechy, w przypadku 1 lub braku pewności - RKO

3. Wywiad z poszkodowanym
1. Objawy
2. Choroby (w tym ciąża)
3. Leki
4. Alergia
5. Posiłek
 6. Coś się stało

4. Badanie urazowe:
1. Zaczynając od głowy dotykamy dokładnie całego ciała, zwracamy uwagę na:
- Reakcja poszkodowanego
- Przebarwienia
- Obrzęki
- Nieregularne kształty
- Ciała obce
2. Szukamy dodatkowych informacji w kieszeniach/portfelu

Krwotoki
1. Rodzaje krwotoków
- krwotoki żylne (krew beztlenowa) (kolor krwi: ciemnoczerwona) (wypływa
jednostajnie i grawitacyjnie)
- krwotoki tętnicze (krew tlenowa) (kolor krwi: jasnoczerwona) (wypływa pulsacyjnie w
rytm bicia serca) (Zależy od sytuacji ale teoretycznie najbardziej niebezpieczna)
- krwotoki miąższowe (uszkodzone naczynia włosowate (np. siniaki)) (Zależy od
sytuacji ale teoretycznie najmniej niebezpieczna)

2. Pierwsza pomoc
1. Zakładamy rękawiczki (każde byle były wodoodporne (np. lateksowe, takie do
sprzątania kibla, narciarskie)
2. Każemy poszkodowanemu usiąść albo się położyć i przycisnąć swoją ranę
3. Zakładamy jałowy (bzdura) opatrunek
4. Wykonujemy opatrunek (dociskamy materiał do rany) (najlepiej z ubrań osoby
poszkodowanej, żeby nie przekazywać im naszych bakterii)
5. Jeśli opatrunek nasiąka - nakładamy kolejną warstwę (nie zmieniamy, żeby nie
zerwać strupa)
6. Przy dużych krwotokach stosujemy opatrunek uciskowy (nie opaskę uciskową)
materiał dociskamy przedmiotem (np. butelka wody, zwiniętym zeszytem)
7. (kontynuacja 6) Na kolejna warstwę opatrunku kładziemy twardy przedmiot który
dociśnie opatrunek do rany
8. Opaskę uciskową stosujemy przy masywnych krwotokach: odcięciach,
zmiażdżeniach, katastrofach masowych
9. Opaskę uciskowa zakładamy na pojedyncze kości (udowa i ramienna),
zaciskamy tak mocno żeby krew przestała lecieć, zapisujemy godzinę założenia,
zdejmuje wyłącznie lekarz (aby martwa krew w oddzielonej części ciała nie
dostała się do krwioobiegu)

3. Krwotok z nosa
1. Pochylić się
2. Zimne okłady na czoło i kark
3. Rytmicznie zaciskamy i puszczamy skrzydełka nos
4. Staramy się nie smarkać do dwóch godzin (aby nie zerwać strupa_
4. Ciało obce
- stabilizujemy, uszczelniamy, prawie nigdy nie wyjmujemy (wyjątkiem jest na
przykład pręt w plecach uniemożliwiający wykonanie Rko kiedy jest potrzebne)
- wyjątkami kiedy wyjmujemy jest:
- jeśli ciało obce jest silnie toksyczne (np. brudna igła)
- jeśli ciało obce przeszkadza w Rko

5. Wytrzewienie
- jelita układamy na brzuchu (nie wkładamy ich z powrotem)
- zakładamy delikatny, wilgotny opatrunek żeby nie wyschły

6. Otwarte zranienia czaszkowo-mózgowe

- opatrunek delikatny (pochłaniający krew ale nie tamujący krwawienia – nawet
najmniejsze ilości krwi dostających się do mózgu może doprowadzić do stałych i
poważnych konsekwencji
np. paraliże)

Utrata Świadomości i Drgawki

1. Omdlenia: Przyczyny
- odwodnienie/niedożywienie
- niedotlenienie
- zmiana ciśnienia
- stres
- czynniki chorobowe
- urazy/utrata krwi itp.

2. Omdlenia: Objawy
- bladość
- zaburzenie równowagi
- potliwość
- nieregularny oddech
- coś się dzieje z oczami

3. Omdlenia: Objawy odczuwalne (co czujemy przed omdleniem)

- zawroty głowy
- duszność
- zmiana temperatury
- zaburzenia równowagi i kontaktu (nie rozumiemy kto coś do nas mówi)
- osłabienie mięśni
- mroczki przed oczami (zaburzenie wzroku) itp.

4. Omdlenia: Pierwsza Pomoc

- asekuruj ((jak nie możemy usadzić) chwyt Rauteki  łapiemy pod pachy)
- zapewnij dostęp do świeżego powietrza
- rozluźnij ubranie (kołnierz, krawat, szal)
- osobie siedzącej każemy włożyć głowę między kolana (wyjątkiem są osoby starsze i
kobiety w ciąży)
- osobie lezącej unosimy nogi nad poziom serca (krzesło, itp. Pod kolano)
 - po odzyskaniu świadomości i OCHLAP, możemy podać wodę, ewentualnie coś
słodkiego

Rany i Zranienia
1. Ocena stanu rannego
- ocena głębokości rany (co można w środku zobaczyć)`
- umiejscowienie rany
- ocena brzegów rany (czym została zadana)

2. Rodzaje ran: Otarcie (otarcie może być też poważne)

- stosunkowo mało krwawi (jak jest tarcie tworzy się energia w postaci ciepła)
- podatne na zakażenia
- długo się goi

3. Rodzaje ran: Rana cięta

- stosunkowo mocno krwawi
- stosunkowo mało podatne na zakażenia (sama się czyści)
- stosunkowo krótko się goi

4. Rodzaje ran: Rana kłuta (penetrująca)

- niebezpieczna bo głęboko wprowadzone zarazki
- krwawi i goi się w zależności od uszkodzonych naczyń krwionośnych
- jeśli nie idziesz do szpitala (bo mało poważna rana) obserwuj zakażenia

5. Rodzaje ran: Rana szarpana (np. rany zadane przez psy drut kolczasty itp.)
- dużo krwawi
- podatna na zakażenia
- długo się goi
- jest to wszystko co zostanie uszkodzone nierównymi powierzchniami

6. Rodzaje ran: Rana płatana

- dużo krwawi, podatna na zakażenia, długo się goi
- jeśli jest możliwe, płat skóry przykładamy powrotem i opatrujemy (jeśli jeszcze wisi)
- iść do lekarza (oczyści, zastrzyk przeciw tężcowy)

7. Rodzaje ran: Amputacja urazowa

- Na kikut (cześć która została przy ciele) nakładamy opaskę i opatrunek naciskowy)
- amputant (to co odcięte) wkładamy do woreczka i szczelnie zamykamy, wkładamy
ten woreczek do drugiego woreczka z woda z lodem
- wybity ząb wkładamy do mleka lub trzymamy w ustach

8. Rodzaje ran: Stłuczenia (siniaki)

- niebezpieczny przy dużych powierzchniach lub w okolicach ważnych organów

9. Rodzaje ran: Zmiażdżenia

- zawsze zakładamy opaskę uciskową

10. Rodzaje ran: Rana postrzałowa

- styczne (tzw. obcierki)
 - ślepe (pocisk zostaje w ranie)
- przestrzałowe (pocisk wychodzi z drugiej strony)
- pierwsza pomoc  zakładamy duży opatrunek uciskowy (duże krwotoki), zawsze
szukamy rany wylotnej

11. Oznaki zakażenia rany

- obrzęki i zaczerwienienia w okolicy rany
- ropienie rany
- nieadekwatny ból
- rumieniec przesuwający się w kierunku serca

5. Omdlenia: Samo-pomoc
- powiadomić kogoś (z otoczenia)
- zaciskać pięści i wspinać się na palce
- ewentualnie siadamy

6. Utrata Przytomności
Utrata Przytomności  Poszkodowany nie reaguje na bodźce zewnętrzne

7. Utrata Przytomności: Pierwsza Pomoc

- udrożnienie dróg oddechowych i kontrola oddechu
- jeżeli nie ma przeciwwskazań układamy w pozycji bocznej bezpiecznej
- przeciwwskazania  urazy kręgosłupa, miednicy lub uda, kobiety ciąży układamy
na lewym boku

8. Napad Drgawek: Pierwsza Pomoc

- zabezpieczyć głowę (spleść ręce i pod głowę, głowa na uda, głowa na ?- jak znam,
jak nie znam – kładziemy stopy)
- zabezpieczamy otoczenie
- po ataku pozycja bezpieczna

9. Napad Drgawek: Czego NIE robić

- wkładać cokolwiek do ust
- powstrzymywać drgawki
- przenosić osoby w trakcie ataku

Odmrożenia
1. Miejsca Najczęściej Odmrażane
- uszy
- palce
- nos
- policzki
- broda

2. Głębokość Odmrożeń (punktowe)

1. Stopień  skóra jest zaczerwieniona, lekko opuchnięta, obrzęknięta, piecze,
szczypie
 2. Stopień  skóra jest blada, powstają bąble z osoczem
3. Stopień  fioletowa/granatowa skóra, martwica głęboka
- W stopniu 2 są też rzeczy z stopnia 1, a w stopniu 3 są też rzeczy z stopni 1 i 2

3. Pierwsza Pomoc: 1 stopień

- rozcieramy
- pobudzić krążenie (klaskać, zaciskać pięści, tupać)
- można schować pod pachy lub pachwiny
- ostrożnie z chuchaniem

4. Pierwsza Pomoc: 2/3 stopień

- opatrunek delikatny i puszysty (aby nie uszkodzić pęcherzy)
- niezbędna konsultacja lekarska

5. Hipotermia
- temperatura ciała spada poniżej 35 stopni C
- przyczyna może być np. wpadnięcie do zamarzniętego jeziora

6. Hipotermia: Objawy
- drżenie ciała
- gęsia skórka
- blada, zimna skóra na kończynach
- zaczerwienienie okolic klatki piersiowej
- bóle w okolicach ramion i przedudzi
- powolny lub brak nawrotu włośniczkowego
- zaburzenia świadomości
- apatia (mam na to wszystko wywalone)
- brak łaknienia

7. Hipotermia: Pierwsza Pomoc: W Pomieszczeniu

- stopniowo bardzo powoli ogrzewamy
- ogrzewamy zaczynając od klatki piersiowej, pach i pachwin
- podajemy słodkie, ciepłe napoje
- nie podajemy alkoholu

8. Hipotermia: Pierwsza Pomoc: Na zewnątrz

- podajemy ciepłe, słodkie napoje
- osobę mokrą jeśli jest to możliwe przebieramy (jeżeli to możliwe (min. 3 os) owijamy
go w ubrania suche, a nie kładziemy na mokre
- w skrajnych przypadkach osobę poszkodowaną musimy transportować
- nie zmuszamy do ruchu
- sadzamy na czymś, co izoluje od podłoża
- w skrajnych przypadkach, jeśli pomoc jest blisko, a stan poszkodowanego, znacznie
się pogorsza, ogrzać poszkodowanego ciepłem własnego ciała (przytulić)

Urazy Głowy i Kręgosłupa

1. Wstrząśnienie Mózgu: Objawy Natychmiastowe
- krótkotrwała utrata świadomości
- utrata pamięci krótkotrwałej
2. Wstrząśnienie Mózgu: Objawy nawet kilka godzin od urazu
- bóle i zawroty głowy
- nudności i wymioty
- zaburzenia równowagi
- senność

3. Wstrząśnienie Mózgu: Pierwsza Pomoc

- utrzymanie świadomości (sprowokuj do opowieści)
- konsultacja lekarska (niezbędna)

4. Urazy Czaszki: Objawy

- efekt skorupki jajka
- zniekształcenie czaski (ewidentnie widoczne)
- miękki galaretowaty obszar na głowie
- wyciek krwi z nosa lub uszu
- wyciek płynu mózgowo-rdzeniowego

5. Urazy Czaszki: Pierwsza Pomoc

- stabilizujemy głowę wraz z odcinkiem szyjnym
- nie tamujemy wycieków
- utrzymujemy czynności życiowe

6. Pękniecie podstawy czaszki

- powszechne na przykład przy wypadkach komunikacyjnych
- objawy takie jak przy urazach czaski ale dodatkowo: sinienie za uszami i do okoła
uszu
- pierwsza pomoc tak jak przy urazach czaszki

7. Urazy Kręgosłupa: Objawy

- niedowład lub bezwład kończyn
- niekontrolowane skurcze
- brak reakcji na ból
- mimo wolne oddanie moczu
- niesymetryczny kształt kręgosłupa

8. Urazy Kręgosłupa: Pierwsza Pomoc

- stabilizujemy
- oceniamy oddech
- przemieszczamy wyłącznie w sytuacji zagrożenia życia

Oparzenia
1. Przyczyny i Rodzaje Oparzeń
- gorące ciecze lub pary
- suche ciepło (gorące powierzchnie)
- słoneczne (nie ciepło tylko promieniowanie UV)
- Promieniotwórcze
- Roślinne (np. barszcz Sosnowskiego)
- Chemiczne
 - Elektryczne

2. Głębokość Oparzeń (stopnie oparzeń termicznych)

1. Stopień  zaczerwienienie, pieczenie
2. Stopień  zaczerwienienie, pieczenie, bąble z osoczem
3. Stopień  zaczerwienienie, pieczenie, bąble z osoczem, uszkodzone wszystkie
warstwy skóry i rany płaczące
4. Stopień  zwęglenie

3. Obliczanie Powierzchni Poparzeń: Dorośli

- dłoń osoby poszkodowanej równa się 1% powierzchni ciała
- metoda dziewiątek

Głowa 9%
Kończyna górna 9%
Kończyna górna 18%
Tłów 36%
krocze 1%
4. Obliczanie Powierzchni Poparzeń: Dzieci (do 4-5 lat)
- metoda dziesiątek

Głowa 20%
Tłów 40%
Jedna Kończyna 10%
5. Miejsca Najbardziej Niebezpieczne Przy Oparzeniach
- czaszka
- szyja
- klatka piersiowa
- okolice stawów
- krocze
- małe dzieci w całości

6. Pierwsza Pomoc
- odizolować od źródła ciepła
- zdejmujemy ozdoby (pierścionki, bransoletki itp.)
- schładzamy (im większa powierzchnia tym krócej) (na dużych powierzchniach
staramy się użyć bardziej gęstych płynów (np. maślanka z lodówki))
- zakładamy nieprzyklejający się opatrunek (najlepiej hydrożelowy)
- materiały sklejone ze skóra pozostawiamy
- oparzone palce opatrujemy osobno
- przy oparzeniach stawów, dodatkowo stabilizujemy
- odzież paląca się na człowieku gasimy poprzez odcięcie dopływu tlenu

Oparzenia Chemiczne
1. Rodzaje oparzeń
- oparzenia kwasem (powstają twarde suche strupy o różnokolorowym zabarwieniu)
- zasady (powstają oparzenia podobne do II stopnia oparzeń termicznych)
- wapno (silnie reaguje z wodą)
2. Pierwsza Pomoc: Wapno Na Skórze
- najpierw usuwamy za pomocą suchego materiału (szybko bo skóra się poci), resztę
usuwamy bieżącą wodą

3. Pierwsza Pomoc: Kwasy i Zasady

-spłukujemy dużą ilością bieżącej (stały, równy wypływ, np. w kranie) wody, po jak
najmniejszej powierzchni (by nie rozprowadzić substancji).

4. Pierwsza Pomoc: Oparzenia Oka

- spłukujemy dużą ilością bieżącej (stały, równy wypływ, np. w kranie) wody, od nosa,
na zewnątrz

5. Zjedzenie: Objawy
- oparzenie okolic jamy ustnej (szczególnie kąciki ust)
- ślinotok
- pieczenie w jamie ustanej i w gardle

6. Zjedzenie: Pierwsza Pomoc

- wezwanie pogotowania
- podajemy duże ilości wody (wypełnia żołądek, rozcięcza)
- nie powodujemy wymiotów
- jeśli wymioty wystąpiły samoistnie, zabezpieczamy treść pokarmową, ewentualnie
opakowanie trucizny

Definicje
1. SOR – Szpitalny Oddział Ratunkowy
2. ZSRN – Zautomatyzowany System Radarowego Nadzoru – system, który zbiera
informacje o sytuacji na polskich obszarach morskich pozwalając na koordynowanie
działań Straży Granicznej
3. CPR – Centrum Powiadomienia Ratunkowego – jednolity system, który obsługuje
zgłoszenia alarmowe kierowane pod numery alarmowe
4. LPR – Lotnicze Pogotowie Ratunkowe
5. RKO – Resuscytacja Krążeniowo-Oddechowa – sztuczne oddychanie

AED
Serducho z piorunem

Skrót AED to rozwinięcie angielskiego Automated External Defibrillator, co w wolnym

tłumaczeniu oznacza Automatyczny Defibrylator Zewnętrzny. Jest to stosowane w
przypadku zatrzymania krążenia urządzenie, które wyzwala impuls elektryczny w celu
zatrzymania migotania komór i przywrócenia prawidłowej akcji serca