30.09.2023, 22:24 Trup ciągnie galar na dno!

| Pismo Folkowe

Trup ciągnie galar na

dno!

Przestroga flisacka Stanisława Nęgi z Czernichowa

Fot. A. Kapusta

Prom na Wiśle – jak się do dziś mówi w Czernichowie – swą tradycją flisacką sięga XVIII wieku, a nawet
wcześniej. Wisła pod Czernichowem – wsią w okolicach przysiółka Pasieki – niejeden raz zbierała
śmiertelne żniwo. Mój dziadek, Stanisław Nęga, który w zdrowiu dożył dziewięćdziesięciu ośmiu lat, uczył
mnie rozumieć Wisłę po flisacku. Był przewoźnikiem promowym, a wcześniej, do lat 80. XX wieku dyktował

https://pismofolkowe.pl/artykul/trup-ciagnie-galar-na-dno-5453 1/8
30.09.2023, 22:24 Trup ciągnie galar na dno! | Pismo Folkowe

galary. Ogólnopolskie słowo galar oznaczało łódź transportową, używaną w polskiej żegludze wiślanej do
spławiania przede wszystkim węgla, ale także innych towarów aż do Gdańska. W Czernichowie dyktować
galary znaczyło ‘budować łodzie z drewnianych komponentów’ – tak, aby miały one doskonałą wyporność
i były niezatapialne. Dziadek był mistrzem w dyktowaniu galarów i zyskał sobie sławę w tej profesji.
Znajomość historycznego flisactwa w Czernichowie była też jego niespisaną nigdy autobiografią. Cenił on
sobie szczególnie gatunek flisackiej gadki zwany przestrogą. Były to krótkie, pragmatyczne opowiastki,
exempla retoryczne uczące adeptów flisactwa, co flisak robić powinien, a czego mu nie wolno pod rygorem
nagłej i niespodziewanej śmierci na Wiśle. Wisła była bowiem kapryśną babą. Miała ona swe magiczne moce i
chwile złości. Wisła wciągnęła w siebie tyle chłopa, że nawet szkoda liczyć. Ale Wisła była przede wszystkim
życiem i należało przestrzegać jej reguł. Każdy flisak w Czernichowie wiedział od dziecka, że Wisłą nie
wolno spławiać ani pustych trumien, ani tym bardziej trumien z trupem. Trup ciągnie galar na dno! Tak
brzmiał skrót mądrościowy przestrogi. Po nim następowała egzemplaryczna opowieść o marnym,
śmiertelnym losie tych, co się Wiśle sprzeciwili. Dziadek był uczynnym przewoźnikiem promowym.
Zdarzało się, że przewoził na drugi brzeg w nocy albo wtedy, kiedy poziom wezbranej Wisły powodował
mocne wiry i prądy. Nęga na przewozie – oznaczało w Czernichowie: Wisła pod dobrą kuratelą – można
płynąć, nie ma się czego bać. Razu pewnego poproszono Staszka Nęgę o przewóz trupa w trumnie. Dziadek
się zgodził, choć zimny pot oblał go przez kilkanaście minut przeprawy. Zlekceważywszy flisacką
przestrogę, zaryzykował życiem, bo skalanie królestwa Wisły było ewidentne. Trup ciągnął na dno jak
diabli! Galar ciążył do dna! Czuło się śmierć! Dziadek płynął sam z trumną w milczeniu. Nie chciał
zaryzykować przewozu i utopienia innych ludzi, więc złamanie wiślanego tabu wziął na siebie. Dopłynął,
trumnę odebrano. Przeżył niemalże sto lat. Wisła jednak jest mściwa i nie wybacza nigdy. Wiele lat później
należący do rodziny, nowy przewoźnik promowy utonął podczas dyżuru na Wiśle. Dziadek był na jego
pogrzebie i wówczas ponownie wypowiedział flisacką przestrogę: Trup ciągnie galar na dno! Wisła bierze, co
i jak chce.

Anna Kapusta

Skrót artykułu:
Prom na Wiśle – jak się do dziś mówi w Czernichowie – swą tradycją flisacką sięga XVIII wieku, a
nawet wcześniej. Wisła pod Czernichowem – wsią w okolicach przysiółka Pasieki – niejeden raz
zbierała śmiertelne żniwo. Mój dziadek, Stanisław Nęga, który w zdrowiu dożył dziewięćdziesięciu
ośmiu lat, uczył mnie rozumieć Wisłę po flisacku. Był przewoźnikiem promowym, a wcześniej, do lat
80. XX wieku dyktował galary.

Fot. A. Kapusta

https://pismofolkowe.pl/artykul/trup-ciagnie-galar-na-dno-5453 2/8
30.09.2023, 22:24 Trup ciągnie galar na dno! | Pismo Folkowe

Autor: Anna Kapusta (/osoby/anna-kapusta)

Dział: Pocztówka (/dzialy/pocztowka)

Tags: Wisła (/tags/wisla)

flisactwo (/tags/flisactwo)
kultura ludowa (/tags/kultura-ludowa)
przepowiednia (/tags/przepowiednia)
trup (/tags/trup)

Dodaj komentarz!

Artykuł z numeru

https://pismofolkowe.pl/artykul/trup-ciagnie-galar-na-dno-5453 3/8
30.09.2023, 22:24 Trup ciągnie galar na dno! | Pismo Folkowe

(/numer/143)

https://pismofolkowe.pl/artykul/trup-ciagnie-galar-na-dno-5453 4/8
30.09.2023, 22:24 Trup ciągnie galar na dno! | Pismo Folkowe

W numerze:

Co słychać?

 2023-09-26
 Patronat,  Wydarzenia

(/news/festiwal-czango-6595)

Festiwal Czango (/news/festiwal-czango-6595)

 2023-09-15
 Wydarzenia

(/news/etno-brzeg-wisly-6594)

Etno Brzeg Wisły (/news/etno-brzeg-wisly-6594)

 2023-09-01
 Patronat

(/news/historia-mowiona-geneza-rozwoj-koncepcje-6593)

https://pismofolkowe.pl/artykul/trup-ciagnie-galar-na-dno-5453 5/8
30.09.2023, 22:24 Trup ciągnie galar na dno! | Pismo Folkowe

Historia mówiona: geneza, rozwój, koncepcje (/news/historia-mowiona-geneza-rozwoj-koncepcje-6593)

 2023-08-31
 Patronat,  Wydarzenia

(/news/pardes-festival-6592)

Pardes Festival (/news/pardes-festival-6592)

 2023-08-30
 Patronat,  Wydarzenia

(/news/turniej-muzykow-prawdziwych-6571)

Turniej Muzyków Prawdziwych (/news/turniej-muzykow-prawdziwych-6571)

 2023-08-26
 Patronat,  Wydarzenia

(/news/spiewy-pogranicza-6570)

Śpiewy Pogranicza (/news/spiewy-pogranicza-6570)

PF na FB
https://pismofolkowe.pl/artykul/trup-ciagnie-galar-na-dno-5453 6/8
30.09.2023, 22:24 Trup ciągnie galar na dno! | Pismo Folkowe

Pismo Folkowe
4,8 tys. obserwujący

Follow Page

Pismo Folkowe
12 godz. temu

Jeżeli spędzacie weekend w

Bieszczadach lub Beskidzie
Niskim, zapraszamy na
koncerty! Orkiestra Świętego
Mikołaja (PL) i Joryj Kloc (UA)
zagrają dziś razem koncert w
amfiteatrze w Polańczyku.
Zespoły zaprezentują swój
najnowszy repertuar ze wspólnej
płyty "MUZA - Muzyka
Pogranicza • Музика
Пограниччя". A jutro Joryj Kloc
wystąpi w Restauracja Pub

Zadanie jest współfinansowane przez Województwo Lubelskie

https://pismofolkowe.pl/artykul/trup-ciagnie-galar-na-dno-5453 7/8
30.09.2023, 22:24 Trup ciągnie galar na dno! | Pismo Folkowe

Dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego pochodzących z Funduszu

Promocji Kultury, uzyskanych z dopłat
ustanowionych w grach objętych monopolem państwa,
zgodnie z art. 80 ust. 1 ustawy z dnia 19 listopada 2009 r. o grach hazardowych.

Mikołajki Folkowe (http://mikolajki.folk.pl) | Orkiestra św. Mikołaja (http://mikolaje.lublin.pl) |

Stowarzyszenie Animatorów Ruchu Folkowego (http://www.orkiestra.umcs.lublin.pl/sarf/)

Strona w wersji już prawie nie beta

https://pismofolkowe.pl/artykul/trup-ciagnie-galar-na-dno-5453 8/8