Republic of the Philippines

ZAMBOANGA PENINSULA POLYTECHNIC STATE UNIVERSITY

COLLEGE OF ARTS, HUMANITIES AND SOCIAL SCIENCES
R.T. Lim Blvd., Baliwasan, Zamboanga City

ELEKTIB 1 (SINING NG PAGTATANGHAL)

Paglalarawan sa Kurso
Sumasaklaw ang kursong ito sa pag-aaral ng iba’t ibang sining pantanghalan
gaya ng pagkukwento, pagsasatao, isahang pagbasa/sabayang pagbigkas at masining
na pagbasa ng tula, dula at iba pang kontemporaryong sining pantanghalan.
Tatalakayin ang mga batayang kaalaman at pangkasaysayang pag-unlad ng mga sining
pantanghalan sa Pilipinas. Bibigyang diin ang mga sangkap at elemento sa
pagtatanghal ng iba’t ibang sining bilang paglalarawan sa isip , buhay at damdamin ng
iba’t ibang tao sa lipunan. Nagbibigay kasanayan sa produksyon ng mga maikling likha
ng mga mag-aaral at iba’t ibang midyum ng interpretasyon.
Mga Paksa
I. Sining Pantanghalan
 Kahulugan, kahalagahan at uri ng Sining
 Mga Elemento ng Sining
 Kasaysayan ng Teatro sa Pilipinas
 Ano ang NCCA?
II. Ang Sining ng Pagkukwento
 Ano ang Pagkukuwento?
 Ang Layunin ng Pagkukwento
 Ang Pakikipag-ugnayan sa Kwento
 Ang Pasalitang Pagkukwento at Ang nararanasan sa pagkukwento
III. Mga paraan sa pagpili ng kwento at Paghahanda sa Pagkukwento

 Ang Pagkukwento sa Harap ng Tagapakinig at ang Mabisang Tagapagkwento

IV. Ang Sining ng Pagsasatao
 Ang Maikling Kasaysayan ng Pagsasatao.
 Ang Pagbuo ng Pagsasatao
 Ang mga Hakbang sa Pagsasagawa ng Pagsasatao.
 Deklamasyon
 Monologo

Republic of the Philippines

ZAMBOANGA PENINSULA POLYTECHNIC STATE UNIVERSITY
COLLEGE OF ARTS, HUMANITIES AND SOCIAL SCIENCES
R.T. Lim Blvd., Baliwasan, Zamboanga City

ELEKTIB 1 (SINING NG PAGTATANGHAL)

Aralin 1: SINING NG PAGTATANGHAL
 Mga Inaasahang Bunga:
1. Matatalakay ang kahulugan ng sining,
2. Maibibigay ang kahulugan ng sining ng pagtatanghal,
3. Maisa-isa ang iba’t ibang uri ng sining at halimbawa nito.

Panimulang gawain

1. Kailan mo masasabi na masining ang iyong nakikita o naririnig?

______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
2. Ano sa palagay mo ang batayan para masabi na ang isang bagay ay nagtataglay ng
sining?
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________

Talakayin natin:

Kahulugan ng Sining ng Pagtatanghal

Tinatawag na sining ng pagganap o sining ng pagpapalabas, ay

isang pagtatanghal, pagsasagawa, pagganap, pagsasakatuparan, o pagpapalabas na
inihaharap sa madla o kapulungan ng mga tagapanood at takapakinig, na
nakaugaliang interdisiplinaryo. Ang pagtatanghal ay maaaring ayon sa inihandang
panitik o script sa Ingles, o kaya ay kusa at hindi pinaghandaan, o kaya ay maingat na
pinaghandaan at binalak na maaaring mayroon o walang paglahok ng madla. Ang
pagtatanghal ay maaaaring isinasakatuparan sa oras mismo ng pagtatanghal (iyong
tinatawag na live, literal na "buhay") o kaya ay sa pamamagitan ng midya; at ang
tagapagtanghal ay maaaring naroroon sa oras ng pagtatanghal o wala dahil, bilang
halimbawa, ay nairekord na ("hindi buhay" ang palabas). Maaari itong isang sitwasyon
na kinasasangkutan ng apat na mga payak o pampatakarang mga elemento: oras
(panahon), puwang (espasyo), ang katawan ng tagaganap, o pagiging naroroon ngunit
nasa isang midyum (midya), at isang ugnayan sa pagitan ng manggaganap at ng
tagapanood at tagapakinig. Maaaring mangyari ang sining ng pagtatanghal kahit na
saan man, na maaaring sa isang itinakdang tanghalan o tagpuan, at isinasakatuparan
sa loob ng anumang haba o tagal ng oras. Ang mga kilos ng isang indibidwal o isang
pangkat sa isang partikular na lugar at sa isang tiyak na oras ang bumubuo sa gawain.
 Ang isang pagganap o pagtatanghal, sa sining ng pagganap o sining ng
pagtatanghal, ay pangkalahatang binubuo ng isang kaganapan o palabas kung saan
ang isang pangkat ng mga tao (ang mga tagapagtanghal, tagatanghal, o manananghal;
maaari ring tagapagpalabas) ay nag-aasal sa isang partikular na paraan para sa isa
pang pangkat ng mga tao (ang tagapanood, tagapakinig, o mga tagapagtangkilik).

KAHULUGAN NG SINING

Ang sining ay iba’t ibang uri ng pag-likha ng biswal, nadidinig, o kaya isang pag
tatanghal na pinapakita ang kahusayan ng isang manlilikha sa kanyang imahinasyon,
malikhang pag iisip, o teknikal na husay na nag-nanais mapahalagahan dahil sa
kanilang kagandahan o sa kakahayan nito mag pa antig ng damdamin. Ang mga
gawain na ito ay maaaring paglikha ng sining, kritisismo ng sining, pag aaral sa
kasaysayan ng sining, at ang astetikong paglaganap ng sining

Ang musika, teatro, pelikula, sayaw at iba pang uri ng pagtanghal kasama na rin ang
literatura at iba pang uri ng media ay saklaw sa malawak na kahulugan ng sining.
Noong ika-17 na siglo, ang sining ay kahit anong kahusayan o kadalubhasaan at di na-
iiba sa agham at pag likha. Sa modernong panahanon pag tapos ng ika-17 na siglo,
ang sining ay nag bibigay ng malaking pag papahalaga sa astetikong pinapakita nito.
Ang pinong sining ay naibuklod sa pandekorasyon na sining.

Bagaman pabago-bago ang kahulugaan at kung ano ang sining, mayroong

nanatiling pangkalahatang ideya parin ang nasasabi kasama nito. Ang pagiging
malikhain o ang kahusayan na ipinapamalas ng tao. Ang kalikasan ng sining at ang
mga ideyang kaugnay dito, pagka-malikhain at interpretasyon ay sinisihayat sa isang
sangay ng pilosopiya na tinatawag na estetika.

Ang salitang sining ay ginagamit upang ilarawan ang ilang mga gawain o mga
paglikhang gawa ng mga tao na may kahalagahan sa isipan ng tao, na patungkol sa
isang pagkaakit sa mga pandama ng tao. Kung kaya, ang isang sining ay nagagawa
kapag ang isang tao ay nagpapadama ng kanyang sarili. Ilan sa mga sining ay
magagamit sa isang diwang praktikal, katulad ng mangkok na putik na ineskultura o
inukit na mapaglalagyan ng mga bagay-bagay. Maraming mga tao ang hindi sumasang-
ayon sa kung paano bibigyan ng kahulugan ang sining. Maraming mga tao ang
nagsasabi na ang tao ay sumusulong na makalikha ng sining dahil sa kanilang panloob
na pagkamalikhain. Kabilang sa sining
ang pagguhit, pagpipinta, paglililok, potograpiya, sining-pagganap, sayaw, musika, panu
laan, prosa, at teatro.

URI NG SINING
 Ang sining ay nahahati sa mga plastikong sining, kung saan ang isang bagay ay
ginagawa, at sa isinasagawang sining (nilapat na sining), kung saan ang isang bagay
ay ginagawa ng mga tao sa pamamagitan ng pagkilos. Ang isa pang paghahati ay sa
pagitan ng dalisay na sining, na ginawa para sa kanilang mga sarili, at ang praktikal na
sining, na ginawa para sa isang praktikal na layunin, subalit mayroong masining na
nilalaman.

 Plastikong sining
o Pinong sining, isang pagpapadama sa pamamagitan ng pagpapaganda o upang
maging kaakit-akit o kahali-halina ng isang bagay sa mga emosyon o damdamin
sa pamamagitan ng mga paraang mapagmamasdan o biswal: katulad ng
pagguhit, pagpipinta, pagbabakat at pagtatatak ng disenyo, at paglililok
o Panitikan: panulaan, malikhaing pagsusulat (sining sa malikhaing pagsulat)
 Isinasagawa o itinatanghal na sining
o Isinasakatuparang sining na kinabibilangan ng drama, na pagpapadamang
ginagamit ang katawan: sayaw, pag-arte, pag-awit
o Nadidinig na sining, na naipapadama sa pamamagitan ng paglikha ng
mga tunog: musika, pagkanta
 Praktikal na sining
o Kulinaryong sining, pagpapadama ng mga pampalasa at mga lasa: pagluluto
o Ang praktikal na sining na nagpapadama sa pamamagitan ng paggawa ng mga
bagay at mga kayarian: arkitektura, pelikula, moda, potograpiya, mga larong
bidyo

Aralin 2: MGA ELEMENTO NG SINING

Mga Inaasahang Bunga:

1. Matatalakay ang mga elemento ng sining,
2. Maipapakita ang ilustrasyon ng bawat elemento ng sining
3. Matatalakay ang kahalagahan ng bawat elemento

Panimulang gawain

1. Anu-ano ang pangunahing elemento ng sining

______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________

2. Gaano kahalaga ang bawat elemnto ng sining?

______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________

Talakayin natin:

Elemento ng Sining

1. Linya
- itinuturing na pinakasimple, pinakauna at pinakaunibersal na paglikha ng sining-biswal
- mga palatandaan itong nagpapakita ng direksyon, oryentasyon o mosyon ng isang
likha
- itinuturing din itong isang omnipresenteng elemento na napakadinamiko ang pwersa
sapagkat ito ang humahatak sa paningin kapag minamasdan ang obrang sining
- mga palatandaan itong nagpapakita ng direksyon, oryentsayon o mosyon ng isang
likha
2 Pangunahing Klase ng Linya:
1. Tuwid o diretso
a. Patayo (Vertiko)
b. Pahalang (Horisontal0
c. Dayagonal (Pahilis o Pahilig)
2. kurbado
a. Solo
b. Doble
c. Mabilis
d. Kumbidado
e. Mabagal
2. Kulay
- ayon kay Webster, ito ay isang phenomenon na liwanag o persepyong biswal na
nagbibigay tunog sa paningin para napag-iba ang magkaparehong bagay
3 Katangian ng kulay:
a. Hyu o Hue
-pinakabatayang pangalan ng kulay tulad ng pula, berde at bughaw
b. Saturasyon
-lakas o intensidad itong taglay ng hyu na maaaring matingkad o
malamlam
-nag-iiba-iba ang intensidad ng kulay na maaring ganap, di-gaanong
ganap at nuetral
c. Katingkaran
 -katingkaran o kalamlaman ng kulay (intensity or brightness and dullness
of a color)
3. Tekstura
- ito ang elementong pangunahing umaapela sa pandama o paghimo sapagkat kalidad
o katangiang nangingibabaw sa anumang bagay
- maaaring makinis o magaspang, madulas o mabako, manipis o mapino o Malabo
-pangunahing batayan ng tekstura ang midyum. Sa pinta, makinis ang water color,
magaspang ang olyo o oil.
4. Espasyo
Direktamenteng elemento ng arkitektura ang espayo dahil bilang espasyong
sining, dito dumidepende ang gamit nito
5. Valyu
- degri ito ng kaliwanagan at kadiliman sa isang pinta o grahic
- tinatawag na medyo malapit o malapit-lapit ang valyu hindi lumalapat sa alinmang
punto sa iskala ang mga valyu.
6. liwanag at Dilim (Chlaroscuro)
- ito ang epekto ng liwanag at dilim ang tinutukoy nito sa alinmang sining-biswal ayon sa
kung paano humuhunab ang liwanag sa iba’t ibang ibabaw na bahagi ng obra kapag
nasisinagan
7. Vulyum
-solido kung tawagin. Tumutukoy sa kabuuan ng espasyong inuukupa ng katawan
-may haba, kapal, lawak na katangian ang bagay

Aralin 3: KASAYSAYAN NG TEATRO SA PILIPINAS

Mga Inaasahang Bunga:

1. Maisasalaysay ang kasaysayan ng teatro sa Pilipinas,
2. Maipaliliwanag ang kahulugan ng teatro,
3. Mapagtatanghal ng isang mini-teatro bilang gawaing pangklasrum.

Panimulang gawain

1. Ano ang teatro?

______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
2. Paano sa palagay mo nagsimula ang teatro sa Pilipinas?
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________

Talakayin natin:

Kahulugan ng teatro

Ang Teatro ay isang uri ng collaborative na anyo ng pinong sining na binubuo ng

mgaaktor at aktres upang ipakita ang isang sitwasyon o karansan ng isang tunay o
naisip nakaganapan.Tulad na lamang sa uri ng pamumuhay na mayroon ang mga
ninuno noon, mayroon nanguri ng teatro ang bansa. Bago pa man sakupin ng mga
Espanyol ang Pilipinas, ang ating mganinuno ay mayroong mga ritwal, pagsasayaw, at
pag-aawit bilang pagsamba sa iba’t ibang mga diyos noon na tinaguriang indigenous
drama. Nang dumating ang mga Espanyol, angkinasanayang mga kaugalian ng mga
ninuno ay pinalitan ng impluwensiya ng mga dayuhan. Naipakilala
ang komedya, zarzuela, playlets, sinakulo, at drama, mga uri ng teatro na nilalamanng
kulturang Espanyol at Kristiyanismo, na dinudula, inaawit, at sinasayaw. Matapos
ang pananakop ng mga Espanyol, ipinakilala naman ng mga Amerikano sa mga Pilipino
ang bodabil(vaudeville).Ang taon ng 1898 ay nagmarka sa pag-usbong ng moderong
drama sa Pilipinas. Ito ayisang uri ng drama na hindi katulad ng kumedya o moro-moro
na ginamitan ng sariling wika odiyalekto na tampok ang kakaibang mga karakter at mga
problema sa relihiyon. Ang modernongdrama ay itinatanghal ang mga katutubo o
natural na karakter, tema at sitwasyon. (Hernandez,1976). Malaki ang naging ambag ng
teatro sa kulturang Pilipino dahil ito ay isa sa mga nagingdaan upang mamulat ang mga
Pilipino sa tunay na buhay.Sa paglipas ng panahon, umusbong ang makabagong
teknolohiya na nagbigay-
daansa pelikula. Dahil dito, iilan na lamang ang tumatangkilik sa dulaan o teatro. Sa pa
nanaliksik na ito, binibigyan ng pansin ang “pagtatanghal” bilang daan ng pag-usbong
ng mas makulay nakultura at sining sa Pilipinas na kakikitaan ng mayaman na Sining
Pagtatanghal at drama.Layunin ng pananaliksik na ito na malaman ang estado ng
teatro sa Pilipinas. Isa din ang epekto nito sa Kultural, Social at politikal na aspeto.

Aralin 4: ANO ANG NCCA?

Mga Inaasahang Bunga:

1. Mailiwanag ang kahulugan ng NCCA,
2. Maiisa-isa ang tungkulin ng NCCA sa pagpapalaganap ng sining,

Panimulang gawain
1. Ano ang tungkulin ng National Commission for Culture and the Arts (NCCA)?
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________

KAHULUGAN NG NCCA
Ang Pambansâng Komisyón pára sa Kultúra at mga Sining o National
Commission for Culture and the Arts (NCCA) ang pangkalahatang ahensiya para sa
paggawa ng patakaran, pag-uugnayan, at paggagawad ng tulong tungo sa pag-iingat,
pagpapaunlad, at pagpapalaganap ng mga sining at kultura ng Filipinas. Nagsimula ito
bilang Presidential Commission on Culture and the Arts na itinatag noong 1987 ni
Pangulong Corazon C. Aquino. Naging NCCA ito noong 1992 nang pagtibayin ng
Kongreso ng Filipinas ang Batas Republika 7356.
Pangunahing tungkulin ng NCCA na magbalangkas ng mga patakaran na
magpapaunlad ng sining at kultura sa bansa. May apat na subkomisyon ito na binubuo
ng mga boluntaryong manggagawa at alagad ng sining sa iba’t ibang larang ng mga
sining, pamánang pangkultura, at disimenasyon. Pinag-uugnay din nitó ang mga
ahensiyang pangkultura sa pamamagitan ng isang Kalupunan ng mga Komisyoner, na
kinabibilangan ng mga kinatawan ng Kagawaran ng Batayang Edukasyon, Kagawaran
ng Turismo, Mababà at Mataas na Kapulungan ng Kongreso, National Archives,
National Library, National Museum, National Historical Commission of the Philippines,
Komisyon sa Wikang Filipino, Cultural Center of the Philippines. Nagdudulot ito ng mga
grant at tangkilik bilang tagapangasiwa ng National Endowment Fund for Culture and
the Arts (NEFCA).

Sinasalamin ng sagisag ng NCCA ang muling pamumulaklak ng kultura at sining sa

Filipinas. Ang Alab ng Haraya na kinakatawan ng apoy at insensaryo ay nagsisilbing
sagisag ng kadakilaan ng katutubong kultura ng bansa. Bilang pagtalima sa mga
pangunahing tungkulin nito, naglulunsad ang ahensiya ng mga proyekto para sa iba’t
ibang disiplina ng sining. Tinutulungan din nito ang mga organisasyong pangkultura,
lokal na gobyerno, pribadong sektor, at ibang ahensiya ng pamahalaan na
makapaglunsad ng proyektong pangkultura. Itinataguyod ng NCCA ang paglalathala ng
mga aklat at publikasyong pangkultura upang mapaunlad ang kamalayang makasining.

Ang NCCA ay isang nagsasariling ahensiya ng gobyerno sa ilalim ng Opisina ng

Pangulo ng Filipinas. Direkta itong nagbibigay ng ulat sa Pangulo at sa Kongreso ng
Filipinas. (SMP)
Aralin 5: ANG SINING NG PAGKUKWENTO

Mga Inaasahang Bunga:

1. Maisasalaysay ang kasaysayan ng teatro sa Pilipinas,
2. Maipaliliwanag ang kahulugan ng teatro,
3. Mapagtatanghal ng isang mini-teatro bilang gawaing pangklasrum.

Panimulang gawain

1. Ano ang teatro?

______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________

Ano ang Pagkukwento?

PAGKUKWENTO

- Ang pagkukwento ay naghahatid sa mga tagapakinig ng mataas na antas ng

kamalayan ng pagtataka at misteryo ng buhay (Baker at Greene, 1977)
- Isang buhay na sining. Ang produkto nito ay ang paglikha ng magkatuwang na
karanasang ibinatay sa mga salita at imahinasyon
- Ang sining ng pagkukwento ay nakasalalay sa tagapagkwento na kayang
sasaliksikan, isasagawa at palalaguin (Sawyer, 1977)
- Pagsasalaysay ng mga pangyayari sa pamamagitan ng mga salita, imahe at
tunog. Ito’y naibabahagi sa iba’t ibang kultura

Layunin ng Pagkukwento:

- Makapagturo, makapagbigay-liwanag at nakapagdudulot ng inspirasyon sa

buhay. Ito’y nakapagpapatalas ng isipan at nakapag-aaliw ng pagod sa pang-
araw-araw na Gawain. Dahil sa pagkukwento, naibababahagi ang kultura ng iba’t
ibang bansa sa tulong ng edukasyon, enterteynment at pagpapanatilu ng
kinagisnang kultura at halagang moral

Ang Pakikipag-ugnayan sa mga Kwento

- Bagamat marami ang nagsasagawang pagtatangka upang mabago at

maiagapay sa panahon ang anyo nito, katulad ng pagsasagawa ng pagkukwento
 sa paraang elektroniko sa mga palatuntunang pantelebisyo, ang pasalitang
pagkukwento ay hindi kalian man maluluma bumilang man ang mga tao
- Nito, sa pagkukwento, ang payak na paglalarawan ay lagi’t lagi nang nagiging
suhay ng masining na pamaraan ng pagtuturo. Sa pakikipag-ugnayan sa mga
kwento, ang bawat isa’y nagkakaroon ng karanasan sa tunay at
makapangyarihang wika ng komunikasyong personal
- Kolokyal man o matalinghaga, tahas man o mabulaklak, ang kompletong
sangkap ng wika ay taglay ng mga kwento

Ang Pasalitang Pagkukwento

- Lumilinang ng kakayahan sa pakikinig sa katang-tanging paraan. Natatamo ng

mga tagapakinig nito ang kakayahang matuklasan ang hindi polisadong wika na
nagmumula sa pagkukwento nang walang paghahanda
- Habang pinakikinggan ang pagkukwento, nakatuklas ang mga tagapakinig ng
istrukturang makatutulong sa kanila upang maunawaan ang higit na
komplikadong mga kwentong pampanitikan
- Sa pamamagitan ng tradisyyonal na kwento, nagpapahayag ang tagakwento
halagang pangkatauhan, takot, pag-asa at pangarap. Ang mga kwentong psalita
ay ang tuwirang pagpapahayag o ekspresyon ng pamanang pampanitikan o
pangkultural, at dahil sa mga ito, an gating pamana ay napahalagahan,
naunawaan at napanatiling buhay

Ang Nararanasan sa Pagkukwento

- Sa pamamagitan ng pagkukwento, nararanasan ng mga tagapakinig ang

naiibang damdamin para sa nakaraan at ng kaisahan ng iba;t ibang kkultura ng
kasalukuyang, habang nadaragdagan ang kanilang pananaw sa mga motibo at
balangkas ng kaasalang pantao.
- Gayunpaman, nadarama ng maraming tagapagkwento na ang pagpapayaman
sa kaalaman ay hindi lamang ang pangunahing layunin ng kanilang sining. Hindi
mabilang ang iba’t ibang uri ng damdaming nadarama ng mga tagapakinig para
sa pagpapaunlad ng kanilang kalagayang kultural at emosyonal
- Ang sesyon ng pagkukwento ay sandali ng pakikibahagi ng damdamin. Ang
maginhawa at masayang pag-uugnayan ng tagapagkwento at ng kanyang mga
tagapakinig ay naisasagawa, napagsasanib at nabibigyan ng magkatuwang na
pagpapalagayang-loob
- Sa kabilang dako, kung ang mga bata ang tagapakinig, ang pagkkukwento ay
makatutulong sa kanila upang makilala nila ang kanilang sarili ang kanilang
kapwa upang malutas nila ang mga suliraning pansikolohikal ng isang batang
lumalaki
Ang Paraan ng Pagpili ng Kwentong Gagamitin sa Pagkukwento

Si Pederson (1995) ay nagbigay ng mga paraan ng pagpili ng kwentong

gagamitin sa pagkukwento:

1. Bumasa, bumasa at bumasa

Bagamat ang pagkuha ng mga kwento mula sa mga kwento, mula sa mga
tagapagkwento ay nasa paraang tradisyonal, higit na makabubuti ang pagkahilig sa
pagbabasa ng mga aklat

2. Pumili ng mga Kwentong naiibigan

Magiging higit na epektibo at makatotohanan ang gagawing pagkukwento kung

ito’y pinili dahil may kahulugan ito sa iyo

3. Pumili ng kwentong may payak na istruktura

Pumili ng kwentong maiibigang pakinggan ng mga tagapakinig dahil umaayon sa

kanilang gulang at antas ng wikang ginagamit

4. Pumili ng kwentong may payak na istruktura

Pumili ng kwentong isa isa at maayos na banghay, hindi nagbabago ang istilo,
may nag-iisang karakterisasyon (maliban marahil sa mga protagonist), kalutasan sa
tunggalian, madula, may kaisahan, may nakakasiyang tema at may matatag na
nilalamang emosyonal

5. Pumili ng kwentongmay positibong halagang pantao

Pumili ng kwentong nagpapahayag ng tuwa, pagmamahal, katatawanan, kasinupan

at iba pang positibong aspeto ng kahalagayang pantao

6. Pag-aaralan ang kaligiran ng kwento

Alamin ang kaligirang pangkultural, panlipunan at pangkasaysayan ng kwento at

ng bansang pinagmulan nito

7. Ipabasa sa iba ang kwento

Ang pagwawakas sa pagpili ng kwento ay maisasagawa sa pamamagitan ng

pag-alam sa mga positibo at negatibong reaksyon ng mga mambabasa

Paghahanda ng Pagkukwento (Pederson, 1995)

1. Pag-aralan ang kwento

2. Balangkasin ang kwento

3. Kontrolin ang haba ng kwento

4. Kontrolin ang talasalitaan ng kwento

5. Pinuhin ang istilo ng kwento

6. Magsanay, magsanay at magsanay pa

7. Magrelaks bago magkwento

Ang Pagkukwento sa Harap ng Tagapakinig

1. Simulan sa dapat simulan

2. Maging matapat sa sarili

3. Bigyang-pansin ang tinig

4. Panatilihin ang tingin nang mata sa mata

5. Gamitin ang mga kamay at katawan

6. Gumamit ng props (kung kinakailangan)

7. Bigyang-pansin ang pisikal na tagpuan

Ang Sining ng Pagsasatao

- Itinuturing ang sining bilang isa sa mga mahahalagang instrument sa anumang

uri ng institusyon sa paghubog ng kasanayan, kakayahan at pagdebelop sa
talentong mgamag-aaral.
- Ayon naman sa Wikipedia, ang malayang ensiklopedya, ang sining, bagaman
kadalasang tumutukoy ang salitang ito sa sining biswal, ay patuloy na
nagbabagong kaisipan kung ano ang sining. Marahil sa pinakasimpleng
kahulugan nito ay tinutukoy ng sining ang lahat ng malikhaing pagsisikap ng tao.
Ito ay ginagamit upang ilarawan ang ilang mga gawain o mga paglikhang gawa
ng mga tao na may kahalagahan sa isipan niya, na patungkol sa isang pagkaakit
ng kanyang mgapandama. Kung kaya, ang isang sining ay nagagawa kapag ang
isang tao ay nagpapadama ng kanyang sarili.
- Napakarami ng uri ng sining, may tungkol sa palakasan, brodkasting, pagpipinta
at iba pang likhang kamay, pagsasayaw at mga pawang may kaugnayan sa
mundong pagtatanghal. Ang pagsasatao bilang isang sining na nagpapamalas
ng angking kakayahan ng bawat indibidwal sa larangan ng pag-arte na maaaring
sinasaliwan ng musika o tunog, mga kagamitan na maaaring magpalutang sa
banghay ng mga pangyayari. Isinasakatuparan nito ang sining na kinabibilangan
ng drama, pagpapadamang ginagamit ang katawan: sapamamagitan ng pag-arte
 ng mga kwento sa harap ng mga nakikinig na ginagamita
ng magkahalong salita, galaw, musika, sayaw, tunog at panooring kahanga-
hanga. Tunay nga na katatagpuan ito ng isa o higit pa na sangkap ng sining para
sa mga gumaganap

Narito ang payak na pagakaiba ng Monologo, Deklamasyon at Pagsasatao:

Monologo

- Ang monologo (sarili) ay isang dula na kung saan isang tao lamang ang
gumaganap sa buong dula. ito ay parang naging isang drama sa tv na iisang
taoang nagsasadula, kinikilos ang hinihingi ng bawat pangungusap o isang linya.
Ang piyesa ay maaaring mula sa mga story or movie play, drama, comedy at iba
pa. Kahit na mayroong mga nanonood hindi isinasaalang-alang sapagkat ang
mahalaga ay maitanghal niya mula sa simula hanggang sa pagtatapos ang
kanyang piyesa na gagamitin.

Deklamasyon

- Ang deklamasyon (audience). Ito ay itinatanghal sa harap ng maraming tao na

isinasaalang-alang ang mga manonood .Ang pagkakamukha lamang ng
monologo at deklamasyon ay iisang tao lamang ang nagtatanghal o gumaganap.

Ang pagsasatao

- pagpapalit ng gawi ng isang tao paragumanap (role) ng isang mahalagang papel

sa kanyang buhay. Ito ay isang aktuwal na pagganap sa tanghalan o teatro o
maging sa klasrum para ipakita o itanghal angisang sitwasyon sa araling
tinatalakay. Binubuo ng maraming tauhan.
- Halos magkakapareho lamang ang monologo, deklamasyon, at pagsasatao ay
kapwa sila mga sining ng pagpapahayag sa harap ng maraming tao
sapamamagitan ng pagtatanghal o pag-arte na ginagamitan ng tamang
damdamin o emosyon na pinalulutang ng mga kapana-panabik na mga
pangyayari nanakasalalay sa mga tauhang gaganap o tauhang gaganap.

Ang maikling kasaysayan ng pagsasatao.

- Itinuturing na ang nakatuklas ng pagsasatao ay si Jacob L. Moreno, isang

psychiatrist na Vietnamese. Ito’y naganap noong 1920 nang minsang gayahin ni
Moreno ang mga sinasabi at ikinikilos ng ilan sa kanyang mga pasyente
habangtinatanong at kinakausap niya ang mga ito sa kanyang klinika. Naisip
niyangpalaganapin ito matapos niyang makita ang bisa ng kanyang ginawa sa
harap ngkanyang mga tagapakinig at tagapanood. Kaya noong sumunod na
taon, a nagtayo siya ng isang teatro na maipagtatanghalan, at ito’y tinawag
niyang Theaterof Spontaneity.
-

Ang pagbuo ng pagsasatao

Upang makabuo ng isang pagsasatao, sundin ang mga sumusunod na

 hakbang:

1. Maghanap ng mga paksa.

Maghanap ng mga paksa na makatutulong sagagawin mong pagsasatao. Piliin ang

paksang kakikitaan mo ng interes omakapagbibigay sa iyo ng kasiyahan upang gawin.
Anong paksa ba anggusto mo? Ito ba ay patungkol sa pag-ibig, pagluluksa,
kasaysayan, paghihirap, dalamahati? Maraming paksa na maaaring mahanap o
makitapara sa pagsasatao ngunit mas higit na magiging maluwag ang proseso
ngpagbubuo ng isang pagsasatao kung ang paksang gagamitin ay maabotang layunin
ng mga tauhang magsisiganap sa pagsasatao. Kunghalimbawa, ito ay pagsasatao ng
Impeng Negro nais nilang matimo saisipan ng mga manonood na, hindi kailanman
maaaring mang-api, mang-alipin o mang-alipusta ng isang tao dahil sa naiiba lamang
ang katayuan salipunang kanyang ginagalawan.

2. Gawing malinaw ang papel ng gagampanan.

Ipakita sa mga manonood ang iyong kagalingan sa papel na ginagampanan. Kung

sa paghahanap ng isang paksa ay naroon ang iyong interes, ngayon na man bilang
isang tauhan ay kinakailangan mong matukoy kung sino ang angkop na tauhanang
iyong gagampanan batay sa iyong katauhan. Upang nang sa ganoon ay maluwag at
hindi mabigat sa iyong loob kung sino ang gagampanang tauhan. Sa ganoong paraan
ay mas mauunawaan, mas makikilala, at magagampanan mo ang tauhan na iyong pinili
sa personalidad na mayroon ka. Maaaring kung ikaw ay salbahe o mapangutya at
walang ibang ginawa sa buhay kung hindi hanapin ang kapangitan o kamalian ng isang
tao ay mas madali para sa iyo ipotrey ang tauhang si Ogor.

3. Pumili ng mga pahayag na bibigkasin.

Gawing malinaw ang gagawing pagpapahayag. Kailangang maging maliwanag ang

bawat salita at pangungusap na bibigkasin. Sa pagsasatao maraming dapat isaalang-
alang. Isa na rito ang pagkakaroon ng malinaw at malakas na tinig nakinakailang may
malinaw na emosyon o damdaming nais ipahayag ng tauhan sa mga manonood upang
higit na maunawaan at mapakinggan ang bawat salitang bibigkasin. Ang tamang
pagbigkas ay nakatutulong upang lalong maunawaan ng mga tagapakinig ang
kaisipang nais iparating ng mga tauhan. May mga pahayag na binibigkas nang mabilis,
marahan, maikli, malungkot, masaya, mahina o malakas.

SABAYANG PAGBIGKAS
- Isang masining na pagpapakahulugan o interpretasyon sa anumang anyo ng
panitikan sa pamamagitan ng sabayang pagbasa nang malakas ng isang koro o
pangkat. (Melendres-Andrade, 1984)
- Binabasa o binibigkas nang sabay-sabay ang piyesa at nilalapatan ng
interpretasyon o pagpapakahulugan
- Ang koro o pangkat ay maaaring buuin ng hindi kukulangin sa dalawampu’t
limang (25) kasapi
- Ang pagsasanib ng iba’t ibang uri ng tinig ayon sa wasto nilang tunog, himig,
puwersa at lakas na siyang nagbibigay ng kariktan (Andrade, 1993)
KAHALAGAHAN NG SABAYANG PAGBIGKAS:
1. Nalilinang ang kasanayan sa mabisang pakikipagtalastasan
 2. Napagtutuunan ng pansin ang paraan ng paggamit ng wika tulad ng
pagpapahayag ng damdamin, panghihikayat, atbp. (Jakobson, 2003)
3. Nasasanay ang wastong pagbigkas ng mga salita at pangungusap
4. Nagagamit bilang estratehiya sa pagtuturo ng wika, pagbasa at panitikan
5. Naipamamalas ang pagiging masining, malikhain at nagagamit ang kritikal na
pag-iisip sa panahon ng pagpaplano, pagpapasya at pagtatanghal
6. Naipapanaig sa diwa at puso ang halaga at pagkakaisa, pamumuno,
paggalang sa opinion at karapatan ng iba, pagkakaroon ng tiwala sa sarili at kapwa.
ANYO NG SABAYANG PAGBIGKAS:
1. PAYAK O MADAMDAMING PAGBIGKAS
- hindi kailangang isaulo ang piyesa. Sapat nang mabigkas ang piyesa nang wastong
pagkikipil ng mga salita
2. WALANG KILOS NA PAGBIGKAS
- Tanging ang ulo at ang mahahalagang bahagi ng mukha lamang ang ginagamit sa
pagbabasang walang kilos. Pinapagalaw ang mga kilay, mata at bibig
3. MADULANG PAGBIGKAS
- Itinuturing na isang kabuuang pagtatanghal (total theather) dahil bukod sa pagbigkas
ng koro ng sabay-sabay, sila rin ang mga tauhang gaganap sa pagtatanghal
Sangkap ng Madulang Pagbigkas:
- Soloista - angkop na kasuotan
- Dayalog - paglalapat ng tunog at musika, awit, sayaw
- Koryograpi - props at pailaw
ANG PARAAN/ PAMARAAN NG PAGBUBUO NG SABAYANG PAGBIGKAS
1. Pumili ng paksa
2. Bumuo ng iskrip
3. Pumili ng mga kalahok
4. Suriin at pangkatin ang tinig ng mga kalahok
5. Pag-usapan ang nilalaman ng piyesa
6. Ituro ang wastong pagbigkas ng mga salita
7. Lapatan ng wastong pagkumpas ang ilang piling mga salita

DULA
- Isang uri ng akda kung saan ang kaisipan ng sumulat ay inilalagay sa bibig ng
mga tauhang gumaganap sa tanghalaan o dulaan (Pineda at Ongoco)
- Isang larawan ng buhay na sinasangkapan ng wika, damdamin, at sining. Ang
dula ay isang katha na ang layunin ay maglarawan ng isang tanghalan, sa
pamamagitan ng kilos at galaw, ng isang kawil ng mga pangyayaring
naghahayag ng isang kapana-panabik na bahagi ng buhay ng tao (Salazar)
- Isang uri ng panitikan na nahahati sa ilang yugto na maraming tagpo.
Pinakalayunin nitong itanghal ang mga tagpo sa isang tanghalan o entablado
 - Isang sining ng paggagayaa o paglimita sa kalikasan ng buhay. Ipinakikita nito
ang reyalidad sa buhay ng tao gayundin ang kanyang mga iniisip, ikinikilos at
isinasaad. Ito ay isinulat at itinatanghal upang magsilbing salamin ng buhay na
naglalayong makaaliw, makapagturo, makapagbigay ng mensahe
- Hango sa salitang Griyego na “drama” na nangangahulugang Gawain o kilos
- Isang pampanitikang panggagaya sa buhay upang maipamalas sa tanghalan. Sa
pamamagitan ng dula, nailalarawan ang buhay ng tao na maaaring malungkot,
masaya, mapagbiro, masalimuot atpb. (Arrogante, 1991)
URI NG URI BATAY SA PARAAN NG PAGTATANGHAL:
1. DULANG PANRADYO
- Isang uri ng dula na isinasagawa o isinasadula sa radio. Boses lamang ng mga tauhan
sa isang dula ang maririnig at ang mga iba’t ibang tunog

2. DULANG PANTELEBISYON
- Ito ay mula sa konsepto o istorya na nakabatay sa iskrip at kadalasaang pinapalabas
gabi-gabi o lingo-linggo
- Telenovela, Teleserye, Pulis at Imbestigasyon, Anime o Cartoo, Tlak Show,
Tantaserye atbp.
3. DULANG PANLANSANGAN
- Isinasagawa sa lansangan. Kadalasang dulang panrelihiyon na umusbong sa
panahon ng Kastila
- Panunuluyan, Santa Cruzan, Senakulo, Salubong, Tibag atbp.
4. TULANG DULA
- ay dramang sinulat bilang isang berso para wikain
- Wayang Orang ng mga katutubo Purwa (Bisaya)
- Embayoka at Sayatan (Muslim sa Jolo at Lanao)
URI NG DULA AYON SA TEMA:
1. DULANG KOMEDYA
- masaya at nagwawakas nang kasiya-siya sa mga manonood, bagamat may layuning
magpatawa, ang paksa ay makabuluhan at karaniwang sumasaklaw sa mga
napapanahong isyu
2. DULANG TRAHEDYA
- ang uring ito’y nagtataglay ng mahigpit na tunggalian, ang mga tauhan ay may
mapupusok at masisidling damdamin at humahantong sa pagkapahamak at pagkasawi
ng pangunahing tauhan at iba pang tauhan
3. MELODRAMA
- ang mga sangkap ay malulungkot ngunit nagwawakas na kasiya-siya at masaya para
sa mabuting tauhan ng dula. Ang karaniwang tanda ng melodrama ay ang pagtataglay
nito ng lampas na pananalita at damdamin
4. PARSA
- Ang layunin nito’y magpatawa at ito ay sa pamamagitan ng pananalita, kilos at mga
pangyayaring nakakatawa
5. SAYNETE
- Itinuturing na isa sa mga dulang panlibangan nang mga huling taon ng pananakop ng
mga Kastila, mga karaniwang ugali ang pinapaksa nito
SINAUNANG ANYO NG DULA:
1. KOMEDYA/MORO-MORO
- Isang matandang dulang Kastila na naglalarawan ng pakikipaglaban ng Espanyol sa
mga Muslim noong unang panahon
2. KARILYO
- Pagpapagalaw ng mga anino ng mga pira-pirasong karting-hugis tao sa likod ng isang
kumot na puti na may ilaw
3. SARSUWELA
- Isang komedya o melodramang may kasamang awit at tugtog, may tatlong yugto, at
nauukol sa mga masisidhing damdamin tulad ng pag-ibig, paghihiganti, panibugho,
pagkasuklam atbp.
4. DUNG-AW
-Binibigkas nang paawit ng isang naulila sa piling ng bangkay ng yumaong asawa.
Magulang at anak
5. KARAGATAN
- Nanggagalin sa alamat ng prinsesang naghulog ng singsing sa karagatan, tapos
nangakong papakasalan niya ang binatang makakakuha nito.
6. DUPLO
- Larong paligsahan sa pagbigkas ng tula na isinasagawa biang paglalamay sa patay
- Isinasagawa sa ika-9 na araw ng pagkamatay
- Pagalingan ito sa pagbigkas at pagdebate, pero kailangan may tugma/sa paraang
patula
- Gumagamit ng mga biro, kasabihan, salawikain at taludtod galling sa banal na
kasulatan
- tinatawag na Bilyako (lalake) at Bilyaka (babae) ang mga mambibigkas (Duplero)

Inihanda ni:
ROSELYN BORNALES-DELOS REYES
Asso. Prof. 2