Tâhir Makamı Seyri

İstanbul Belediyesi Konservatuvarı (Darül-Elhan) Türk Musikisi Talebe Cemiyeti

Ahmet Şefik Gürmeriç

Usûlü : Sofyan















[ 1904
- 1967


]

  
4




















 




7













 

 













10















13


  













Tâhir Makamı
Nevâ makamı dizisinin inici şeklidir. Sofyan Usûlü
a ) Durağı: Dügâh perdesidir.
*) Dört zamanlıdır.
b ) Seyri: İnicidir.
*) İki tane iki (2 +2 = 4) zamanın veya
c ) Dizisi: Yerinde Uşşak dörtlüsüne Nevâ’da Rast beşlisinin eklenmesinden meydana gelmiştir.
Tâhir makamı, inici bir makam olduğu için, birinci mertebede güçlü Muhayyer perdesidir. Yarım iki Nîm Sofyân'ın birleşmesinden
karar bu perdede yapılır. Bu tiz bölgede bir seyir alanı meydana getirmek için ana dizinin durağı meydana gelmiştir.
üzerindeki Uşşak dörtlüsü tiz durak Muhayyer üzerine simetrik olarak aynen göçürülmüştür. *) 4/8'lik ve 4/4'lük iki mertebesi
d ) Güçlüsü: Tâhir makamı inici bir makam olduğu için, birinci mertebede güçlü tiz durak varsa da, 4/4'lük ikinci mertebe daha
Muhayyer perdesidir. İkinci mertebede güçlü ise ana dizinin güçlüsü olan Nevâ perdesidir. çok kullanılmıştır.
e ) Asma Karar Perdeleri: Tâhir makamının ana dizisinde Nevâ perdesi üzerinde Rast çeşnisi vardır. *) Pışrevlerde, İlâhîlerde, şarkılarda,
Fakat bâzen inici nağmelerde iniş câzibesiyle Eviç perdesi yerine Acem perdesi kullanılabilir. O
türkülerde, oyun havalarında, kısaca
zaman Nevâ perdesi üzerinde Bûselik, Çargâh perdesi üzerinde de Çargâh çeşnileri meydana gelir
özel usûl mecburiyeti olmayan hemen
ki, bu perdelerde adı geçen çeşnilerle asma kararlar yapılabilir. Eviç perdesinde de Segâh’lı asma
karar yapılabilir. her formada kullanılmıştır
Nevâ perdesinde Rast çeşnisinin bir tanini üstünde, yâni Hüseyni perdesinde Uşşak çeşnisi Sofyan D a r b Usûlü
bulunursa da, Tâhir makamı Hüseyni perdesinde pek asma karar yapmaz. Halbuki Muhayyer
makamı çok zaman ikinci mertebe güçlüsü Hüseyni’den Nevâ perdesine inip, Nevâ’da Rast’lı asma 1 . Darb :
karar yapar. ( Dü-Üm) / [ 2 Zamanlı ve Kuvvetli ]
f ) Donanımı: Nevâ makamı gibi si için koma bemolü, fa için bakiye diyezi donanıma yazılır. 2 . Darb :
g ) Perdelerin T.M.deki isimleri: Pestten tize doğru Dügâh, Segâh, Çargâh, Nevâ, Hüseyni, Eviç, ( Te ) / [ 1 Zamanlı ve Yarı Kuvvetli ]
Gerdâniye, Muhayyer’dir. 3 . Darb :
h ) Yeden’i: 2.çizgideki sol Rast perdesidir. ( Ke ) / [ 1 Zamanlı ve Zayıfr ]
ı ) Genişlemesi: Tahir makamının Tiz Durağı olan Muhayyer perdesi aynı zamanda Güçlü vazifesini
de görür. Dizi Muhayyer üzerinde Bûselik'li olarak genişler.

Seyri: Tiz durak Muhayyer perdesi civârından seyre başlanır. Muhayyer ve Neva
perdelerinde kalışlar gösterilerek dizinin diğer seslerinde dolaşılır. Uşşak dörtlüsünün
sesleri kullanılarak Dügâh perdesinde karar verilir.
Not: Bu makamın icrâsından sonra, yerinde Bûselik dizi veya beşlisi ile karar verilirse,
Tâhir Bûselik meydana gelir.

Kaynak : Türk Mûsikîsi Nazariyâtı ve Usûlleri-Kudüm Velveleleri / İsmail Hakkı ÖZKAN [1941- 2010]

/ İSMEK / Fındıkzade Müzik İhtisas Merkezi / Perihan Dönmez / Murselin Güney / 2018 / N.E.Ünal / http://lilypond.org/