Jariotasuna lantzeko

mintzamen-ariketa ereduak

Gai monografikoa
Gai monografikoa 9

SARRERA
Jakitun batzuk diotenez, hizkuntz ikaste prozesurik garrantzitsuenak hizkuntza
era naturalean, hots, egoera komunikatiboetan erabiltzen denean ematen dira.
Argi ikusi dugu guk ere azken urteotan euskararen irakaste prozesuan mintza-
menari eman behar zaion garrantzia. Orain, euskara-ikastaro gehienetan, lehen ez
bezala, ahozko komunikazioari ematen zaio lehentasuna. Bidea ibiliz egiten da eta,
oraindik ere asko falta den arren, bide zuzenetik abiatu garela esan liteke inolako za-
lantzarik gabe.
Trebetasun hcnen garrantzia kontutan izanik, berau aztertzeko bi artikulu anto-
latzea pentsatu genuen hasieran: bat mintzamenak bere garapenean dituen zenbait
alderdi teoriko jorratzeko eta beste bat, berriz, HABEren Euskalduntzerako Lan-
gaietan agertzen diren mintzamen-ariketen sorta sistematizatzeko. Hala ere, mono-
grafia izena duen sail honen mugak kontutan harturik eta aipaturiko bi artikulucn lu-
zapena ikusi ondoren, Zutabeko bi aletan argitara emateko erabakia hartu dugu.
Izan ere, bata bestearekin lotuta egon arren, bakoitzak bere aldetik bere entitatea
bait du.
Mintzamena lantzeko erabili ohi diren ariketa-ereduak deskribatzeari ekin diogu
monografía honetan , irakasleak mintzarnen-saioetan nahiko errekurtso aurkituko
duelakoan. Hori bai , azpimarratu beharra dago tokian tokiko eta talde bakoitzaren
ezaugarriak nolakoak diren kontutan hartuz, Jan handi bat uzten dugu irakaslearen
eskuetan ariketak sortu eta egokitzen.
Lehenik eta behin, trebetasun hau lantzea ez da batere erraza gertatzen. Zaila
gertatzen bait da ikasleen motibazioa eta interesak ikastaroaren hasieratik bukaera-
raino rnantentzea, batez ere ikastaro trinkoetan , egunero saio bat behintzat horri de-
dikatzen zaionean. Izan ere, salbuespen izaten dira hasiera-hasieratik beren ikas-
kuntzaren ardura hartu eta klasean ikasteko giro egokia sortzen duten taldeak.
Hauek edozein gai, testu edo puntutik abiatuz, jo ta ke aritzen dira hizketan. Baina,
esan bezala, hori ez da maíz askotan horrela gertatzen. Eta irakasleak, ezagutzen dí-
tuen teknika guztiak aplikatuz, ahal duena egin arren, klaseak ez <lira nahi bezain
arrakastatsu izaten. Ikastaroaren bukaerarako gai guztiez hitzcgitcko astía izaten
dute ikasleek eta aspertu ere egiten dira; azkenerako , ez dakite zertaz hitzegin.
Beste aldetik, mintzamenaren garapena ez da goizetik gauera gertatzen. Bi ari-
keta mota ezberdinez lortzen da hori. Alde batetik, zehaztasuna eta hizkuntzformak
 10
Gai monografikoa

lautzck o ar ik c tc n bidcz., hizkumza ahalík eta era naturalenetan erabiliz; eta beste-
tik , jariotasuna lantzekoen bidez , hizkuntzaren berezko erabilerari Iehentasuna
ematen diotenen bidez, alegia. Azken kasu honetan, erabili behar den hizkuntza
gertuago egoten da eguneroko hizkuntzatik bestean baino. Brumfit-en iritziz, behe
mailetan zehaztasuna izango litzateke nagusi, baina ikasmaila gorantz doan heinean,
aldiz, zehaztasunaren garrantzia ahaztu gabe, jariotasunak izango luke lehentasuna
eta hartuko klasearen denborarik gehiena. Monografía honen ariketa sortak batez
ere jariotasuna lantzeko modukoak dira.
Ohizko mintzamen-saioetan ikasleek denen aurrean hitzegin behar izaten zuten,
irakasleak dena entzuteko eran, horrela bera saioaren ardatz bihurtzen zelarik. Maiz
askotan isilune luzeak, irakaslearen bakarrizketa luzeak eta ikasleen partizipazio
murritza izan ohi ziren saio horien ezaugarri nabarmenetarikoak; batzutan ikasle ba-
naka batzuk eztabaida monopolizatzen zuten, besteak entzuten aspertu eta interesa
guztiz galtzen zuten bitartean. Lehengo mintzamen-saio horiek gai edo mintzagai ja-
kin batzuren inguruan ardazten ziren, ikasleak hitzegitea beste helbururik ez zuen
elkarrizketan parte hartzen saiatuz.
Monografía honetako ariketa sortak, aldiz, bi ezaugarri gehiago kontutan har-
tzen ditu:
• Rolak: mintzamen-saioak ikasleak bizitza errealean eta klasetik kanpoko
egoeretan burutu beharko dituen egitekoak ezin ditu ahaztu. Rolak komunika-
zio-praktikarako aukerak izugarri ugaltzen ditu.
• Eginkizuna: hizketako harremanaren bidez, eginkizun bat bete beharrak ari-
ketaren interesa asko areagotzen du. Eginkizun askok informazio-jauzia du oi-
narri, ariketaren helburua burutu ahal izateko ikasleek duten informazioa el-
karrekin trukatzera bultzatuz.
Azkenik, monografiak ariketak eratzerakoan antolamenduaren alorrean sor dai-
tezkeen arazoei aurpegia nola eman ez du ahazten.
Geure aldetik hori da esan behar genizun guztia, irakurle. Etekinik haundiena
aterako diozulakoan gaude.
Gai monografikoa 11

Jariotasuna lantzeko
mi ntzamen-ari keta ered uak
Begoña Martinez

O. Sarrera 3.5. lnkestak

1. Zuzentasun gramatikalaren eta ja- 3.6. Test psikologikoak eta nor-
riotasunaren arteko tirabira tasuna ezagutzeko jokoak
2. Mintzamena lantzeko ariketen in- 3.7. Txapelketak eta mahai-jokoak
guruko zenbait faktore 3.8. Pentsatzeko jokoak
2.1. Klasearen antolaketa 3.9. Rol-jokoak
2.2. Rol-jokoen eta eginkizunaren 3.1O. Eztabaida sortzeko jokoak
garrantzia 3.10.1. Mintzagaiak
2.3. lnformazio-jauzia 3.10.2. Debateak
3. Ariketa ereduak 3.10.3. Aukerak
3.1. Girotzeko jokoak 3.10.4. Arazo rnoralak
3.2. Binaka egiteko ariketak 3.10.5. lritziak
3.3. Elementu grafikoan oinarri- 3.11. Proiektua
tutako mintzamen-ariketak 4. Oharrak
3.4. lpuinak Bibliografía

O. SARRERA Halaber , badira zenbait puntu , ikas-

Mintzamena iantzea. Hona hemen
euskara-ikaslearen zeregin nagusieneta-
ko bat eta irakaslearen kezka-iturri eten-
gabea. Nola jarri ikasleak hizketan?
Nola eutsi motibazioari? Zer egin? Zer
ariketa prestatu? Nola zuzendu ikasleen
akatsak? Nola atera ariketei ahalik eta
etekinik gehien?
Erabateko erantzunak ematen erraza
ez bada ere, aurrera daiteke zenbait ar-
gibide, eskaini zenbait ariketa eta mate-
rial lagungarri.
leen mintzamena lantzen ari den irakas-
leak kontutan izan behar dituenak.
Hauetako batzu argitu nahi ditugu ondo-
ren.
l. ZUZENTASUN GRAMATIKA-
LAREN ETA JARIOTASUNA-
REN ARTEKO TIRABIRA
Irakasleetan maiz ematen den gaiz-
kiulertu bat argitzeko, oinarrizkoa dugu
12
zuzc nrasuu gra111atikala1en eta jariota-
sunaren arteko tirabira aztertzea.
Irakasle asko ez dira ausartzen hiz-
kun tza bere-berean erabiltzea eskatzen
duten ariketak egiten , horrelakoetan
ikasleek huts asko egiten dutelako eta
irakasleak cz duelako dena entzun eta
zuzentzeko aukerarik. Hauen iritziz,
mintzamena lantzeko saioetan ikasleek
denen aurrean hitzegin behar dute ba-
nan-banan , irakasleak denak entzuteko
eran. Saio horiek , bestalde, gramatika-
-egitura landuberriak erabiltzeko dira;
eta ikasleek ez badituzte erabiltzen,
nahiz eta asko hitzegin , saioak porrot
egin duela uste izaten du irakasleak.
Irakasle hauek hizkuntzak ikasteko
eta crabiltzeko mekanismoak nahasten
dituzte. Dikotomia hau askotan izan da
azpimarratua linguistika aplikatuaren li-
teraturan, izen ezberdinak eman bazaiz-
kio ere. Besteak beste, aipa ditzagun
Brumfit ( 1984) eta Krashen eta Terrel-
en (1983) teoriak.
Krashen-ek aipatzen duen dikotomia
ikasteko estrategiei dagokie. Egile ho-
nek bi mekanismo bereizten ditu: ikas-
kuntza (learning) eta lorpena (acquisi-
tion). Lorpena hizkuntza asimilazioaren
bidez ikasten denean ernaten da, era na-
turalean eta egoera komunikatiboetan
erabiliz. Haurrek ama-hizkuntza ikasten
duteneko estrategia da lorpena. Ikas-
kuntzan arau gramatikalen ezagutza
konszientea da. Estrategia hau ohizko
klaseetan ematen da: bigarren hizkuntza
egitura gramatikalak aurkeztuz eta lan-
duz ikasten da; ondorioz, arau gramati-
kalen ezagutza konszientea da.
Brumfit-en arabera , berriz, dikotomia
hizkuntzaren erabilerari dagokio eta ez
ikasteko estrategiari; honek zehaztasun
(accuracy) eta jariotasun (fluency) ter-
minoak erabiltzen ditu. Jariotasuna hiz-
kuntzaren berezko erabilerari dagokio:
formari baino gehiago komunikatu nahi
denari, edukiari, begiratzen zaio. Nahiz
eta egile guztiak honetan ez erabat bat
etorri, honako ezaugarri hauek aitor ge-
Gai monografikoa
nítzaíoke janotasunari: abiadura , jarrai-
pena, koherentzia, kontestuarekiko sen-
tsibilitatea eta sormena. Zehaztasuna,
berriz, hizkuntz zuzentasunari eta
zehaztasun gramatikalari dagokie: edu-
kia ez baina forma azpimarratzen du.
Beraz, ikasaioa prestatzean irakas-
leek kontutan hartu beharko dute diko-
tomia hori. Ariketa batzuk zehaztasuna
eta ikaskuntza izango dute helburu; bes-
teek, berriz, jariotasuna eta lorpena
lantzea.
Zehaztasuna lantzeko ariketetan, ira-
kasleak jar ditzake ikasleak egitura gra-
matikal jakin batzu erabiltzen, baina
kontutan izanik zuzentasuna lantzen ari
dela eta hizkuntza ez dela normalean
hala erabiltzen. Horrelako ariketetan
irakasleak hutsegiteak zuzen ditzake,
oso ariketa kontrolatuak bait dira nor-
malean. Jariotasuna lantzeko ariketek,
berriz, hizkuntza patxadaz eta naturalki
erabiltzen irakastea dute helburu. Ho-
netarako , eguneroko bizitzan bezalajar-
dutea da onena , binaka eta talde txikie-
tan, hizkuntza ikasgai bezala ez baina
komunikazio-tresna bezala erabiliz. Ez
dugu ahaztu behar hitzegitean oso gutxi-
tan izaten dela hizkuntza bera helburu.
Beharrezkoa da, beraz, bi ariketa mo-
tak bereiztea. Bai bait da irakaslerik uste
duenik mintzamena lantzeko saioetan
egitura ikasiberriak erabili gabe jardutea
alferrik jardutea dela. Horrela pentsa-
tzen duena ez da Krashen-ek lorpenaren
eta ikaskuntzaren artean egindako be-
reizketaren jabe.
Ariketa mota bakoitzari eman behar
zaion denborari dagokionean, Brumfit-
en iritziz, behe mailetan zehaztasunak
du lehentasuna; baina zehaztasunari zor
zaion arreta gutxituz joango litzateke
ikasmaila goraka doan heinean. Eta goi
mailetan jariotasunari legokioke lehen-
tasuna eta klasearen denborarik gehie-
na. Ildo honetatik , kontutan izan behar
da artikulu honetan azaltzen diren arike-
tak jariotasuna lantzeko direla batipat
eta, horrexegatik, ez direla egitura gra-
matikal jakin batzu lantzeko moldatu.
Gai monografikoa
13

2. MINTZAMENA LANTZEKO leei pasa die irakasleak eta haiek dago-

ARIKETEN INGURUKO ZEN- kie ariketaren helburua betetzea.
BAIT FAKTORE Taldeka lan egiteak zailtasunak ere
sor ditzake, batez ere ohiturarik ez du-
Faktore askok izan dezake eragina ten irakasleekin. lrakasle askok diszipli-
rnintzarnena lantzeko ariketen arrakas- na-arazoak sortzen direla pentsatzen
tan. Faktore hauetako batzu irakaslea- dute. Lehendabiziko arazoa, zenbait ka-
ren kontroletik at gelditzen dira, baina sutan, rnahaiak rnugitzearenaizan daite-
ez denak. Beraz, korneni da kontrola ke. Mahaiak fijo dauden tokiak ez bait
daitezkeenak aldez aurretik kontutan dira toki aproposenak horrelako arike-
hartzea. Hernen inportanteenak azaldu- tak antolatzeko. Baina, dena dela, hone-
ko ditugu banan-banan. lakoetan ere, ikasle batzuri atzera bira-
tzeko esanez, zati daiteke klasea talde
txikiagotan.
Taldeen aurka askotan aipatzen dira
2.1. Klasearen antolaketa beste puntu batzu ere: irakasleak ikas-
leek esaten dutenaren kontrola galtzen
Mintzarnena lantzeko, klasea bi eta
ornen du , ikasleek arna-hizkuntzaerabil
zortzi partaide bitarteko taldetan bana-
ornen dezakete edo huts asko egin eta
tzea korneni da. Talde osoarekin lan egi-
irakasleak ezin izango ornen ditu zuzen-
ten denean, askojaisten da ikasleen par-
du.
taidetza, eta areagotu ikasle gutxi ba-
tzuk eztabaida rnonopolizatu eta bes- Zalantzarik gabe, ikasleak binaka ba-
teak aspertzeko arriskua. daude, irakasleak ezin izango du ikas-
leek esaten duten guztia entzun; baina
Taldeka lan egiteak abantail haundiak klasean·batera eta bestera ibil daiteke,
ditu. Inportanteena ikasleen parte har-
behar den lekuan laguntza ernanez, ahal
tzea da. Ernan dezagun saioak ordubete
duena entzunez eta hizkuntzhutsegiteak
irauten duela eta harnabost ikasle ditu-
apuntatuz, ariketa bukatzean zuzentze-
gula. Talde osoarekin lan eginez gero,
ko. Gainera, ez dezagun ahantz ikasleek
ikasle bakoitzak lau rninutuz hitzegingo
elkar ere zuzen dezaketela.
du bataz beste. Launaka banatzen badi-
tugu, berriz, ordu laurdena dagokio ba-
koitzari; eta, binakajarriz gero, ordu er-
dia. Badago aldea gero.
2.2. Rol-jokoen eta eginkizunaren
Denoi gertatzen zaigu errazagoa talde garrantzia
txikitan edo binaka rnintzatzea. Inhibi-
zioak eragin haundia izan dezake talde Garrantzi haundiko bi elernentu berri
osoarekin lan egiten bada. JCJideasko ez dituzte gaurregungo rnintzarnenalantze-
bait da ausartzen, ezta bere arna-hiz- ko saioek, orain dela hogei urtekoek ez
kuntzan ere, talde haunditan hitzegiten. zituztenak: rolak eta eginkizunak.
Beraz, pentsa dezakegu arazoa areagotu Gaiak edo mintzagaiak izaten ziren
egingodela bigarren hizkuntzan. Bestal- lehengo rnintzarnen-saioetako ardatza.
de, klasearen zentrua eta, ondorioz, di- lkasleei gai konkretu bat ematen zi-
narnika aldatu egiten dira. lrakasleak tzaien eta horri buruz hitzeginbehar zu-
bere protagonisrnoa galtzean, ikasleak ten.
klasearen ardatz bihurtzen dira. Eta hau
oso inportantea da, ikasleak beren ikas- Gaurregun ere erabiltzen dira rnintza-
kuntzaren arduradun izatera behartzen gaiak. Dena den, nahiz eta mintzagai
bait ditugu. Taldetan banatzean ez dira konkretu bat izan klasearen ardatza,
irakasleari begira egongo, honek zer beste bi elementu berri ere ager daitez-
agintzen dien zai. Klasearen ardura ikas- ke: rolak eta eginkizunak.
14
Rul-Jukoak (l)
Rolak ohizko mintzagaiari beste al-
derdi inportante bat eransten dio: komu-
nikazio-praktikarako aukerak izugarri
ugaritzen bait ditu.
Zer da rola? Rola hitza gizarteko le-
kuari dagokion portaera adierazteko
erabiltzen da. Pertsona bakoitzak egu-
nean zehar oso rol ezberdinak bete di-
tzake , eta hizkuntza be te behar den rola-
ri egokitu behar zaio.
Mintzamen-saioetan rol-jokoak era-
biltzen dira. Rol-joko hauetan ikasleek
batzutan beren nortasun propioarekin
jokatzen dute , eta bestetan , aldiz, norta-
sun simulatu bat hartuz. Horrela ikas-
leen hizkuntza ez da ikasgelako hizkun-
tzara mugatzen eta mintzamen-saioak
ikasleak bizitza errealean eta klasetik
kanpoko egoeretan burutu beharko di-
tuen benetako egitekoen entseiu bihur-
tzen dira.
Eginkizunak (2)
Hitzegitea beste helbururik ez duen
elkarrizketa gutxi ematen da eguneroko
bizitzan. Norrnalean , hizkuntza bera ez
den helburu bat betetzeko hitzegiten
bait dugu. Hau mintzamen-saioetan
aplika daiteke. Hizketako harremana-
mintzagaia
1 mintzagaia ~
rol-jokoa
Eginkizunak aurrerapen haundia eka-
rri du mintzamena lantzeko saioetara ,
irakasle askorentzat buruko mina izaten
bait zen mintzatzeko gai interesgarriak
bilatzea. Eta arazoa ez da zertaz hitze-
gin, zergatik hitzegin baizik. Helbururik
ezaren problema iza ten da gehienbat.
Ikasleek ariketa bukatu dutenean , ez
da erabilitako hizkuntza bakarrik eba-
luatuko , eginkizunaren helburua bete
den ala ez ere kontutan hartuko da. Hau
oso inportantea da ikasleentzat, horrela
Gai monografikoa
ren bidez , eginkizun bat betetzeko esa-
ten zaie ikasleei , eta eztabaida askoz in-
teresgarriagoa bihurtzen da horrela.
Eginkizuna aukeratzerakoan , kontu-
tan hartu behar da, ez dela zailegia iza-
tea komeni, ikasleak eztabaidan gal bait
daitezke , eta helburua bete gabe , desa-
nimatu.
Eginkizuna edozein gauza izan daite-
ke: arazo bati irtenbide konkretu bat
ernatea , eskutitz bat idaztea, erruduna
zein den erabakitzea , istorio bat osatzea
eta abar. Gezurra badirudi ere, eginki-
zunak , hau da, erantzun lagungarri eta
egokiak eman beharrak , arazoak arreta
haundiz eta sakonki aztertzera bultza-
tzen di tu ikasleak. Eta gezurra dirudiela
diogu, ez bait du horrelako eraginik izan
dezakeenik ematen. Saina edozeinek
egin dezake aproba eta ikusi zer-nolako
aldea dagoen eginkizunarekin eztabai-
datzetik eginkizunik gabe eztabaidan
aritzera.
Beraz, Penny Ur-ek (1981, 11. or.)
dioen bezala , «X-i buruz hitzegin» esate-
tik urrats bat aurrerago joan gara rol-jo-
koarekin: «X-i buruz hitzegin Y rol-
-egoeran». Azkeneko urratsean, berriz ,
urrutiago joan gara: «Z lortzeko X-i bu-
ruz Y rol egoeran hitzegin» esatera.
mintzagaia
rol-jokoa
eginkizuna
ikusten bait dituzte beren hizketaren
fruituak (3).
2.3. Informazio-jauzia
Informazio-jauzia (information gap)
da rolekin eta eginkizunarekin batera as-
paldi honetan askotan aipatzen den bes-
te puntua.
Eguneroko komunikazioan elkarre-
kin trukatzen dugu inforrnazioa , batak
Gai monografikoa
besteari ez dakiena kontatuz. Oso egoe-
ra anormala litzateke biek aldez aurretik
dakitena elkarri kontatzea. Horrek txo-
rakeria ematen badu ere, geure klasee-
tan erabiltzen dugun zenbait teknika az-
tertzen hasiko bagina, harrituta gelditu-
ko ginateke horrela zenbatetan jokatzen
dugun ikustean. Esate baterako, ikasle
batek besteen aurrean hormairudi bat
deskribatzen duenean, edo denek ipuin
bera irakurri eta, kontatu behar dute-
nean, edo denek ipuin bera irakurri eta,
kontatu behar dutenean, edo denek bi-
deoan ikusitakoa deskribatzen dute-
nean ... Eguneroko bizitzan besteak iku-
si ezin duenean bakarrik deskribatuko
genuke hormairudia edo besteek ezagu-
tzen ez dutenean kontatuko ipuina edo
liburua edo pelikula.
lnformazio-jauzia ikasle batek bes-
teak daukan informazioa ez duenean
ematen da. lnformazio-jauzian oinarri-
tutako ariketetan informazio ezberdina
ematen zaie ikasleei, edo ematen zaien
informazioaren parte batek behintzat
ezberdina behar du izan. Ariketa haue-
tan ikasleek besteek duten informazioa
lortu behar dute ariketaren helburua be-
tetzeko; beraz, elkarrekin trukatzen
dute informazioa.
lnformazio-jauzia erabiliz, askoz mo-
tibagarriagoak gertatzen dira ariketak.
Erabili behar den hizkuntza ere gertua-
go gelditzen da eguneroko hizkuntzatik
bestelako ariketetan baino. Dena dela,
ez da nahikoa informazio-jauzia ematea.
Eginkizunarekin lotuta egonez gero, as-
koz efektiboagoa gertatzen da. Horrela,
ikasleek helburu bat bait dute elkarre-
kinzaren bidez informazio osoa lortzeko.
3. ARIKETA-EREDUAK
Nire asmoa irakasleei nahikoa erre-
kurtso eta ideia eskaintzea izanik, puntu
honetan mintzamena lantzeko erabili
ohi diren ariketa-ereduak azaltzen saia-
tuko naiz.
Bestaldetik, aurrera jarraitu baino
lehen, aniztasunaren beharra azpima-
15
rratu behar da. Ikasleen motibazioa sus-
pertzeko eragin haundiko faktorea dugu
aniztasuna eta irakasleek ez lukete inoiz
ahaztu behar. Irakasle askok zenbait
teknika eta ariketa-eredu erre egiten
bait du gehiegi eta oso jarraian erabil-
tzeagatik. Ezin da egun biz behin rol-joko
bat egin ikasleak aspertu gabe, edo in-
kestak, konkurtsoak, hau da, edozein
teknika. Zenbait teknika beste batzu
baino lehenago erretzen badira ere, guz-
tiekin arreta haundiz ibili behar da kla-
seetan, gehiegi ez erabiliz, ikasleak ari-
keta mota batekin aspertzen badira, ezin
izango bait dugu ariketa mota hori berri-
ro erabili.
3.1. Girotzekojokoak
Funtzio asko bete dezakete ariketa
hauek, baina beren izenak dioen bezala,
girotzea izango litzateke funtziorik in-
portanteenetakoa. Horrez gain, besteak
beste, ikasleak desinhibitzea, motiba-
tzea, mimika eta paralinguistika lantzea
izango lirateke ariketa hauen beste fun-
tzio batzu.
Joko hauen erabilera arrunta, klasea-
ren hasierako bost edo hamar minutue-
tan, ikasleak girotzeko izaten da. Maley
eta Duff-ek (1978, 2. or.) esaten duten
bezala, kirolariek egiten dituzten bero-
tze ariketen gisakoak ditugu girotzeko
jokoak. Irakasleak klasean sartzen dire-
nean ez bait daude denak egoera berean:
bat nekatuta, bestea etxeko arazoak ezin
ahazturik edo gosaldu gabe ... Hala ere,
klaseak arrakasta izan dezan, tal de beza-
la funtzionatu behar dute eta, taldea
osatzeko oso egokiak gertatzen dira gi-
rotzeko ariketak.
Baina girotzeko ariketak ez dira baka-
rrik klasearen hasieran egiten; zenbaite-
tan dinamika aldatzeko erabiltzen dira:
ekintza mota batetik bestera pasatzeko,
oso jarrera pasiboan dauden ikasleak
suspertzeko ...
Ariketa hauetan mimika landu ohi da
eta normalean ikasleek mugitu egin
behar dute, klasean zehar ibili, keinuak
16 Gai monografikoa

egineta abar. Beraz, ikasle lotsatiak de-
sinhibitzeko joko aproposak dira. Zen-
baitek pentsatuko du helduak ez direla
oso pozik arituko horrelako ariketak
egiten. Aitzitik, ikasleei ariketen helbu-
ruak adierazten bazaizkie, oso gustara
egiten dituzte eta ez da beste ariketa mo-
tekin baino arazo gehiagorik izaten.
Hemen lau adibide azalduko ditut (4).

lspiluaren jokua
Klasean bi talde egin. Talde batekoak ispiluak dira eta beste taldekoak ohetik altxa-
tzen direnak. Hauek komunera joan eta ispiluaren aurrean jarriko dira, normalean ispilu
aurrean egiten ditugun mogimenduak eginez: hortzak garbitu, orraztu ... lspiluak direnek
besteen mogimenduak imitatu behar dituzte, haiekin batera eginez, noski.

lgogailua
Klasean igogailu imajinarioak egiten ditugu eta bakoitzean bost edo sei ikasle sartzen.
Bapatean igogailua geratu egiten da eta ezin dira atera. Hitzegiten hasi behar dute.

Martzianoa
Norbaitek atea jotzen du eta ikasleei esaten diegu irekitzera ateratzeko. lrekitzen du-
tenean, ikasleek ezagutzen ez duten irakasle bat sartzen da, martzianoz jantzirik: buzo
haundi bat, motorrean ibiltzeko kaskua, eskularru haundiak etab. Martzianoak ez daki he-
mengo ohituren berri: ez daki ibiltzen eta erakutsi egin beharko diote. Gero martzianoz
jantzirik sartu den irakasleak galderak egin beharko dizkie ikasleei.

ltsu-mutila
lkasleen erdiari zapi bat ipiniko diogu begietan, ikus ez dezaten. Besteei itsu-mutilak
direla esango diegu eta lagunak gidatu behar dituztela euskaltegian zehar, aginduak
emanez.

3.2. Binaka egiteko ariketak errazago gainditzen dituzte inhibizioa

Joko hauetan, izenak dioen bezala,
ikasleak binaka jartzen dira mintzatze-
ko. Betidanik erabili izan da teknika
hau, baina azkeneko urteotan garrantzi
berezia hartu du (5). Binaka egiteko ari-
ketak zertxobait aldatu dira gaurregun,
rolen; eginkizunaren eta informazio-jau-
ziaren kontzeptuak mintzamena lantze-
ko ariketetan aplikatzen direnez geroz-
tik.
Binakako ariketen abantailak nabar-
menak dira: batetik, ikasleen partehar-
tzea (hitzegiten denbora gehiago ematen
dute beste edozein ariketarekin baino)
eta, bestetik, binaka hitzegiterakoan
eta lotsa.
Gaurregun erabiltzen den zenbait bi-
nakako ariketaren berri ematen saiatu-
ko naiz. Lehenengo taldean «Fikziozko
elkarrizketak» edo «Egoerak» ditugu.
Horrelako ariketak aspaldi erabiltzen
dira euskararen irakaskuntzan. lkasleei
egoera bat aurkezten zaie eta gehienez
rolak banatu egiten dira. Ondoren ikas-
leak hizketan hasten dira, mintzagaia
bukatu arte, normalean ez bait dute ino-
lako eginkizunik edo helburu zehatzík
bete behar.
Adibide bezala, hona hemen «Fik-
ziozko elkarrizketak» ariketa (Euskal-
duntzearen A Mailarako Langaiak; l.
BERRIKUSKETA MINTZ. 10).
Gai monografikoa 17

lkasleak honako egoeretan azaltzen diren pertsonaien kopuruaren arabera elkartuko

dira.
Egoera ulertu behar dute eta bertan adierazten dena antzeztu.

Senar-emazteak eta amorantea

Senarrak, gizartean eraba! murgildurik, etxetik kanpo lan egiten du. Emazteak, berriz,
etxean zokoraturik, etxeko lanak egiten ditu, haurrak hezi eta hazi. Denerako bakarrik
dago. Emaztea amorante batekin harremanetan hasten da. Etxean elkarrekin daudelarik,
senarra sartu da etxean. Hango elkarrizketa.

Piper egitea
Klase-egun batean piper egin nahi duten ikasleen arteko elkarrizketa.

Oporretan
Trenean bi neska daude. Biak oporretara doaz.

Zuzendariarekin
Euskaltegiko zuzendariak errieta ematen die ikasleei.

Euritakoa
Erosketak egitera joan den emakumeak euritakoa dendan utzi du ahaztuta. Dendaria-
rekiko elkarrizketa telefonoz.

Auto-stop egiten
Stopean ari den mutila hartzen du txoferrak.

Autobusaren ordua eta eguna

Autobus-geltoki batean zain dagoen lagun batek handik pasatzen den beste bati infor-
mazioa eskatzen dio.

Norbaiten berri
Bi lagunek topo egin dute. Hiru urte lehenago unibertsitatean elkarrekin ibiliak dira. El-
karri familia eta lagunen berri galdetzen diote.

Egoera hauei informazio-jauziaren Honelakoen artean , hona hemen adi-

printzipioa aplikatzen ha si zenean , bi bide bat: «Grezia/Egoerak» ariketa
ikasleei informazio ezberdina ematen (Euskalduntzearen A Mailarako Lan-
zitzaien. Hala ere, ez zuten inolako hel- gaiak . 2.36 MINTZ. 04).
buru zehatzik bete behar eta elkarrizke-
tak luzatu egiten ziren ikasleak aspertu
edo irakasleak ariketa moztu arte.
18 Gai monografikoa

AIKASLEA

EGOERAK
Hemen dituzu lau egoera zeure ondokoarekin antzezteko. Hasi
baino lehen, irakurri eta pentsatu (batez ere 2. eta 4.a) zer esan
behar duzun.
Prest zaudenean antzeztu.
1. EGOERA
Etxean zaude eta bidai agentziako liburuskak irakurtzen ari zara.
Greziari buruzkoak dira. Datorren udan lagun batekin joango
zara, ilusio handia duzu, eta egun osoa Greziari buruzko liburuak
eta liburuskak irakurtzen ematen duzu.
Bapatean telefonoak jotzen du.
Zurekin Greziara joango den laguna da. Pozik zaude deitu duela-
ko. Galderak egin behar dizkiozu oporrei buruz.
(Oharra: Zure laguna asko gustatzen zaizu eta bidaia honen ai-
tzakiarekin ligatu egin nahi duzu).

B IKASLEA

EGOERAK
Hemen dituzu lau egoera, zeure ondokoarekin antzezteko. Hasi
aurretik, irakurri eta pentsatu (batez ere 1.eta 3.a) zeresan behar
duzun.
Prest zaudetenean antzeztu.
1. EGOERA
Elkarrekin Greziara joango zaretela hitza eman diozu lagun bati.
Baina goizean zeure lagun sueziar baten eskutitza iritsi zaizu eta
uda elkarrekin Estokolmon pasatzea proposatzen dizu.
Zuk Sueziara joan nahiago duzu; lagun sueziarra asko gustatzen
zaizu eta ligatu nahi egin duzu.
Orain zeure lagunari deitu eta emaiozu berarskín Greziara sz
joateko aitzakiren bat.
Lagunaren estimazioa ez duzu galdu nahi, aqran datorren urtean
horrekin ligatu nahiko bait duzu. Ez diozu, beraz, egia osoa
esango.
Gai monografikoa 19

AIKASLEA

EGOERAK
2. EGOERA
Datorren hilean ezkontzekoa zara, baina norbait ezagutu duzu,
asko gustatu zaizu eta eroaren gisa maitemindu zara.
Orain ez duzu ezkondu nahi, zeure burua argitu arte behintzat.
Oso txoratuta zaude norbait horrekin.
Zeure senargaiari/andregaiari deitzen diozu. Hori ere gustatzen
zaizu, baina... Zeure arazoa konta iezaiozu.

BIKASLEA

EGOERAK
2. EGOERA
Datorren hilean ezkontzekoa zara eta oso urduri zaude. Zurean-
dregaia/senargaia asko maite duzu.
Arratsaldeko telefono ondoan egoten zara zeure senargaiaren/
emaztegaiaren eguneroko deiaren zain.
Telefonoa deika ari da.
Zure senargaia/andregaia da.
Oso pozik zaude deitu duelako; zera galdetu nahi diozu: eazure-
kin lanean ari diren lagunak ezteietara konbidatuko dituzuen ala
ez.

BIKASLEA

EGOERAK
3. EGOERA
Mutrikura joan zara eguna pasatzera eta zeure lehengo lagun bat
ikustera joan nahi duzu.
Urte asko da ez duzula ikusi, hamarren bat urte gutxi gorabehera.
Beste lagun batek esan dizu oraindik lehengo lekuan bizi dela.
Etxe horretara iritsi zara, atea jo duzu eta...

AIKASLEA

EGOERAK
3. EGOERA
Zeure auzokoarekin erritan aritu zara, horren txakurra egun
osoan zaunkaz ari delako. Zuk bi haur txiki dituzu, txakurrak es-
natu egiten ditu eta gero umeak negar eta negar egoten dira.
Orain dela bost minutu izan duzu haserrea eta etxean sartu zara.
Atea jo du norbaitek.
Ziur zaude bizilaguna dela.
Haserre zaude eta aurpegia gorri-gorri daukazu amorruaren
amorruz. Atea ireki duzu berriro erritan hasteko prest, eta ezeza-
gun bat duzu ate aurrean.
20 Gai monografikoa

BIKASLEA

IEGOERAK
4. EGOERA
Goizeko ordubata da, oheratu berria zara. Bapatean norbaitek
zure etxeko txirrina jo du.
Haserretu egin zara, baina bata jantzi eta atea ireki duzu.
Ezezagun bat dago zutik zure ate aurrean. Flipatuta dagoela
ematen du.

AIKASLEA

EGOERAK
4. EGOERA
Tolosan bizi zara eta Donostiara joan zara rock-kontzertu baten-
tzutera.
Zoritxarrez azkeneko autobusa galdu egin duzu eta ez duzu taxi a
hartzeko hainbat diru. Goizeko ordubata da.
Zeure anaiaren lagunaz gogoratu zara. lzena eta helbidea bada-
kizkizu, behin zeure anaiarekin haren etxera joan zinelako, baina
lagun horrek ez zaitu zu ezagutzen, ez daki zu nor zaren.
Haren etxera joan zara.
Heldu eta txirrina jo duzu.

Eta azkenik , ariketa hauei eginkizuna
edo helburua jarri zitzaien. Ariketa
hauetan ikasleek elkarrekin trukatzen
dute daukaten informazioa , irakasleak
emandako helburua lortzeko. Horrela
ariketaren arrakasta eginkizunaren ara-
bera neurtzen da. Ariketa bukatzen da
ikasleek eginkizuna bukatzen dutenean.
Adibide gisa, ikus «Betxonale herria»
ariketa (Euskalduntzearen A Mailarako
Langaiak, l.05 MINTZ. 03).

--

lkasleak binaka jarriko dira, elkarri bizkarra emanez.

Bati falta zaion informazioa besteak emango dio, helburua bete dezan.

A
EGOERAK:
1 2 3 4
Zu liburutegi aurrean lbilbide Nagusiko gaso- Arana kaleko eskola Zure kotxea hondatuta
zaude, Narrika kalean. lindegian zaude. Zure ondean zaude. Tren- dago Erreka kalean,
Hartzak jatetxean baz- laguna Ea kalean bizi -geltoki aurrean zure fa- botika ondean. Telefo-
karia duzu, baina zure da, baina zure mapan milia dago. Haur bati (B no bat nahi duzu. Gizon
mapan ez da ageri jale- kale hori ez da ageri. ikasleari) galdetu. bati (B ikasleari) galde-
txe hori. Gasolina-saltzaileari tu.
Liburudendariari (B (B ikasleari) galdetu.
ikasleari) galdetu.
Gai monografikoa 21

Betxonaleko mapa erabili. Erantzunak «X» batez seinalatu mapan.

Adibidez: A ikaslea: (Orain Erreka kalean zaude). Aizu. ernakume! Betxonalen galduta nago. Non
dago autobus-geltokia? Zein kaletan? Zein etxeren ondoan?
Gero erantzuna mapan seinalatu.

BETXONALE herria

B
A ikaslea Betxonale herrian galduta dago. A ikasleari informazioa eman.
Hitz hauek erabili: ondoan, aurrean, atzean, kanpoan, barruan, erdian, parean, artean..
Adibidez: A ikaslea. -Aizu, gizon, zein kaletan dago liburudenda?
B ikaslea. -Ba, begira. Arana kalean dago, jantzidenda eta Toribio Pubaren artean.

BETXONALE herría
22
Binaka egiteko ariketen artcan , inge-
lesez «Flow-charts» izena duen teknikak
(euskaraz batzutan «puntuka» deitu izan
da) aipatzea merezi duela uste dut.
Teknika hau oso aproposa da eduki
zehatz bat edo funtzio bat lantzeko. Gai-
nera , horrelako ariketak prestatzeko
A iKaslea
IKASLEA
BOllKAAIA
A iKaslea
SEMEA AITA
Ariketa hauek oso kontrolatuak edo
nahiko askeak izan daitezke , irakasleak
ematen duen informazioaren arabera.
Binaka egiteko ariketa gehiago ikusi
nahi duenak begira beza aipatutako Bi-
naka A eta B ikasleak izeneko liburuan.
3.3. Elemento grafikoan oinarritutako
mintzamen-ariketak
Elementu .grafikoa oso egokia izaten
da ikasleei hitzegin erazteko. Elementu
Gai monografikoa
oso denbora gutxi behar da. Hamar mi-
nututan presta dezake irakasleak nahi
duen egitura lantzeko ariketa egokia.
Hona hcmen adibide bat behar izan
eta -tzeko formak lantzcko: «Lana behar
dut» ariketa (Euskalduntzearen A Mai-
larako Langaiak , 1.09 AR. AN. 03).
BiKaslea
/KAS LEA BOTIKAAIA
B iKaslea
SEMEA AITA
grafikoak era askotakoak izan daitezke:
marrazkiak , argazkiak , grafikoak, ko-
mikiak , diaporamak , diapositibak , hor-
mirudiak eta abar.
Horrelako ariketak irakasleen artean
oso ezagunak direnez , ez du merezi asko
luzatzeak.
Gure klaseetan erabilienak komikiak
direla uste dut. Atsegina izateaz gain,
era askotara lan daitezke , eta bestalde,
irakasleek nahikoa material aurki deza-
kete bi hilabetez behin ateratzen den
Gai monografikoa 23

HABEKO MIK aldizkarian. Gehien • Zatikako istoriak

erabiltzen diren ariketak honako hauek Adibidez, Euskalduntzen A Mailara-
dira: ko Langaiak . 2.26 MINTZ. 01 ariketa.

• Komikia binetetan zatitu.

• lkasleak bosnaka jarriz, hiru talde egin.
• Talde bakoitzean komiki-zatiak banatu.
• lkasle bakoitzak bere zatiak deskribatuko dizkie taldeko lagunei, ahal dituen zehazta-
sun gehienak emanez.
• Denek kontaketa bukatzen dutenean, zatiak bilduko dira; ikusi gabe, noski.
• Talde bakoitzak komikia konpondu behar du. Horretarako, ikasle bakoitzak detaile guz-
tiak aurrez apuntatuak izango ditu.
• Hirunaka elkartu, elkarrekin talde ezberdinetakoak daudelarik, beren taldeko istorioa
kontatzeko.
• lstorio ezberdinak ateratzen badira, eztabaida sortuko da ikasle guztien artean.
• Azkenik, irakasleak komikia erakutsiko du.

• Istorioaren bukaera • Komikia elkarri kontatzea

Istorioaren bukaerari jarraibide hipo- Komiki ezberdinak irakurri eta ondo-
tetiko bat eman. ren elkarri kontatzea. Adibidez, Euskal-
duntzearen A Mailarako Langaiak , 2.31
MINTZ. 03 ariketa.

lkasleak lau taldetan jarriko dira, talde bakoitzari komiki bat banatzen zaiolarik. Den-
bora emango zaie kontaketa presta dezaten, zehar estiloan prestatu ere.
Taldeak desegin eta berriak sortu, aurreko taldeetako batekin osatuz. Nork bere komi-
kia aurkeztuko du.

• Hitzik gabeko komikiak saren irakaskuntzan ere oso erabiliak zi-

ren.
Hitzik gabeko komikiak (marrazkiak
Gero nolabaiteko kontrako joera sor-
ed argazkiak) banatu irudietako gizonen
arteko elkarrizketa asma dezaten, ondo- tu zen. Ipuinak umeentzako egokiak ba-
ziren ere, helduekin erabiltzeko ez ornen
ren beste bikote batí, edo talde bati kon-
zirela hain aproposak eta horrelakoak
tatzeko. Komikiek hitzak izanez gero,
esaten ziren. Gaurregun badirudi merezi
puxikak husten dira. Adibidez, Euskal-
duen balioa ematen zaiola berriz ere
duntzearen A Mailarako Langaiak, 2.32
ipuinari. Mintzamenari dagokionez,
MINTZ 03 ariketa (6).
ipuinak lantzeko erabiltzen diren tekni-
ka ezagunenak honako hauek dira.
3.4. Ipuinak
• lpuina asmatzea
Lehen ipuinak asko erabiltzen ziren
euskarazko klaseetan, eta euskararen Ikasleek bakarka ala taldeka ipuin
kasuan ez ezik, ingelesaren edo frantse- edo istorio bat asmatu behar dute. Ho-
24 Gai monografikoa

rrctaruko era uskotaku tc+..nikak etabil-
tzen dira (7). Batzutan ipuina asma de-
zaten ez zaie ezer ematen ikasleei , baina
beste zenbaitetan argazkiak edo marraz-
kiak banatzen zaizkie.
• Elkarri kontatzea
Ikasleei ipuin ezberdinak banatzen
zaizkie eta ondoren elkarri kontatu
behar diote irakurritako ipuina. Ariketa
hau binaka , hirunaka , edo launaka egi-
ten da, banatzen den ipuin kopuruaren
arabera.
Beste aldaera izaten da irakurri beha-
rrean ipuinak entzutea.
Adibidez, «Lapur zuriak l » ariketa
(Euskalduntzearen B Mailarako Lan-
gaiak , Entzumena Lantzen).

lkasleak bi taldetan banatuko dira. Taldeek ipuin (8) bana bi aldiz entzungo dute. Ondo-
ren, ikasleak binaka jarriko dira, bakoitzak entzun duen ipuina kontatzeko. Gero, aldame-
nekoak kontatu dien ipuina banatuko zaie ikasleei, irakurdezaten. Bukatzeko, entzundako
eta irakurritako ipuinen artean aurkitu dituzten desberdintasunak komentatuko dituzte.

Teknika hau nahiko erraza da, eta
ikasleen gustokoa. Dena dela, beti tek-
nika bera ez erabiltzearren, aldaera ba-
tzu egin daitezke; esate baterako, ikas-
leei hasieratik ipuin osoa eman beha-
rrean, zatika ernatea, lehendabizi osa
dezaten. Adibidez, «Ipuin beltzak» ari-
keta (Euskalduntzearen B Mailarako
Langaiak, Mintzamena Lantzen).

Klasea bi taldetan banatuko da: A eta B taldeetan. Talde bakoitzak bere ipuina (9) ira-
kurriko du, pasarteak dagokien tokian sartuko dituztelarik.
Egindakoa zuzendu ondoren, ikasleak binaka jarriko dira, talde ezberdinetakoak izan-
go direlarik.
lrakurritako ipuina elkarri kontatzean, denen artean ipuinik beltzena aukeratuko dute.

Hau da, esate baterako, B ikasleari koa da, baina beste ipuina erabiliz).
ematen zaion fitxa (A ikaslearena antze-
 25
Gai monografikoa

1. Begira ezazu marrazkia eta pentsa ezazu

ipuinaren nondik norakoa.
2. Orain ipuina irakurri eta saiatu ondoko pa-
sarteak dagokien tokian jartzen. . ,,_'f-
.S-'"
<'~ º01>
·()'<> <--<;; ~0
~e ?>e
10'<>01)'
· ()1>0 · e0
'ó..e .,,, 06'
'Q?> 0-0 v;:..'<>
0c,0 e<:f' <..,\f-
~ 0'?> eóe

. @ ,u••::~l~~;.-•'
0'{:> o'"' '<'e
~ ~ 1 '<>~e~~'<' 0e0'e
~~ •
. óe''O- e0·
o0 <(:..1.- 'f-1>'
-;o'l}
*-' .,,0 o/
ii-'e ~0. :¡..?>~ :J..·

"''1i¡¡¡¡¡¡¡;:~"'
•
-:(> ~óee ,¿:fil'· 0-+-~0
r'1mt" ,,,o'<> e0'e 0'?>
'Oe' . ?>« -¡__,'<'
o..?Y-0 ev
'V >-.7>0'
i'v
Ondoren
estuak eta ok pasaturikoak na .
zerraldoa k I erraxzirelarik h1ago ditut ah
a era eraisteko . , sekulako manio~ztu. Nirebeha
etxek.o eskailerak o
@
rak egin
rizan zitu7t so
~en, nire

© Lauretan \oak hartu ninduela badiotsuet, ez didazue sinestuko. Gorpu oat

nola \oak har? Saina \oak hartu ninduen, ez dakit nola. Mugimendu haundi
batzuk iratzarri ninduten. Ohe bigunetik aidean altxatu ninduten, eta ondoren
zerraldo gogor eta estu batetan sartu. Birao bat bota nuen baina, zoritxarrez,

ez zuen inork entzun.

@
Lurpean sartu nindutenean, orduxean ulertu nuen, argi eta garbi, «betikc
atsedenarsn» esangura miragarri eta osoa. «Betiko atsedenak» zera esan
nahi du: Lurpean egonez gero, ez zaituela molestatu ahal izango inongo izo-
rratzailek.
®
Eta berriro nabaritu nituen kilikiliak. Zenbat denboratan fehortzen dira bi
malko? Ez dakit, baina denbora luzetan, zalantzarik gabe. Han egon nintzen,
hazkuren menpean, malkoak, beren bidaia eginik, lehortu ziren arte.

. Ni hil nintzenean
eg1nzen nire ba , gorago esandak
ondoren, eulia ;;~r~n, bai. Saina euli hu~~auzak nabaritu nituen F
®
Esku· ro etorn zitzaida E han zeb1ien Bi rn . Baketasuna
in masailetik gora eta beh n.. skuin rnasaile~a or~~utuhaiek pasatu
era 1b1ltzenh . ' ngoan.
@ as. zen eulia.

Sudurraren puntan hazkura nabaritu nuen. Euli bat ote zen? .

Gorpu batek ezin ditu eskuak [aso Sudurreko hazkura, ordea, gero eta bi-
ziagoa zen. Nire gorpuaren barrua urduri ¡artzen nas: zen.
"Hazkura sudurrean, eta ezin dut ezer egin", pentsatu nuen.
26 Gai monografikoa

Nire neke guztiak behingoan amaitu ziren. Han, ohearen gainean etzanik, nire gibelako
mina itzali egin zen, sua uretan bezala. Nire gorputza aorpu hotz bihurtu zen. Nire ahoak
«agur» esan zuen; baina boza hortz artean galdu zen. Begiak zabalik gelditu ziren, logelako
sabaiari begira.

Norbaitek -nire emazteak, uste dut- nire begiak itxi egin zituen. Gaitzerdi! Mugimendu
honek eulia uxatu zuen, eta berriro bakea egin zen nire barruan.
Bi minutuz trankil egon nintzen.
«Hona hemen nire heriotza!», pentsatu nuen, «hona hemen zer den mundu batetik bestera
pasatzea».
Nire lehen heriotza zenez gero, gauza batzuk harritu egin ninduten. Esate baterako, pen-
tsatzen segitzeak, nahiz eta gorpu bat izan. Nik zera uste nuen, azken amasa eman ondoren,
dena bukatzen zela, edo eta beste munduko aldea ikusiko nuela. Saina ez da honela.

Hanka bakoitzaren pausoa igartzen nuen masailan. Batzutan eulia geldi geldi egoten zen,
eta bere tronpatxo bustiarekin izugarrizko hazkura ematen zidan. Gero bere bideari jarraitzen
zitzaion, sei hankak arinki mugituz. Nire eskuin eskua mugitu nahi izan nuen berriro, baina alfe-
rrik.

Berriro trankil geratu nintzen. Neure alboan negar zotin batzu entzun nintuen. Momentu
hartan nire heriotzak lehen aldiz tristatu ninduen, eta negar egiteko gogoa etorri zitzaidan. Nire
betazalen artetik malko bi atera ziren. Momentu batez betazal ertzetan ziren. Baina gero, pix-
kanaka, astiro astiro, nire masailetatik beherajausten hasi ziren, merkuriozko bolatxo bi legez.

«Agur Maria ..., Santa Maria ..., Agur Ma ..., Santa Ma ..., Agur ..., Santa ..., Agur ..., Santa ...».
Nire logelak herriko parrokia zirudien. Neure buru aldean berotasun arraro bat nabaritzen
nuen. Kandelak zirela pentsatu nuen. Gaua zen. Norbaitek-bedeinkatua izan bedi!-nire ez-
ker belarria pixka bat doblaturik zegoela ikusi zuen, eta ondo jarri zidan. Beraren hatzamarren
37 gradutako berotasun gozoak belarriaren punta segundu batez berotu zidan. Eskerrik asko!
Gaua luzea, oso luzea izan zen. Aspertu egin nintzen, ohearen gainean, ezer egin ezinik,
geldi geldi. Etxeko erloju zaharrak, ordu guztiak jo zituen. Bat, bi, hiru, lau ... Gaueko laurak!
Neure bizitzako gau guztiak bururatu zitzaizkidan. Eguberrietako gauak, musean pasaturiko
gauak, lagunen arteko gauak! Laurak, ordu zaila, ordu arriskugarria beti!
Gai monografikoa 27

Zerraldo estu hartan sartu ninduten, oin haundi bat zapata txiki batetan sartzen den legez.
Nire emazteak zerbait esan zuen, zerraldoaren estutasuna ikusiz. Saina beste batek zera
erantzun zion: -Herrian ez dago zerraldo haundiagorik. Eta, gainera, hilak hilik daude, eta ez
dute ez estutasunik ez ezer nabaritzen»,

Zerraldoaren ordez, zuhaitz enbor bat zeramatela zirudien. Makinatxo bat kolpe eta zarta-
da hartu nituen eskaileretan behera. Zerraldoaren estalkia lauzpabost aldiz jo nuen buruaz, bai
eta ezker besoa bihurtu ere.
Etxetik hilerrira egindako bidaia ez zen txantxetakoa izan. Bideko harriak bustirik zeuden;
eta eramaten nindutenetariko batek behaztopo egin zuen eta ia ia lurrera jausi zen, zerraldo
eta guzti.

················································································································································
·············································································································
····································
················································································································································
3. Binaka eseri eta irakurritako ipuina elkarri kontatu.
4. Bi ipuinak entzun ondoren, denen artean ipuinik beltzena aukeratu.

• Zatikako ipuinak Mailarako Langaiak., Irakurmena lan-

Ipuina zatitu egiten da, bost zatitan
edo. Ikasleak bostnakajarriko dira. Tal-
deko ikasleei za ti bana ematen zaie, ge ro
denen artean osatu eta konta dezaten.
Adibidez, «Nire Beñat erdi bizirik bizi
da» (10) ariketa (Euskalduntzearen B
tzen).
Teknika honen aldaera sinpleena ipui-
na bitan banatzea izaten da. Adibidez,
«Kirten urdinetako armairu roxa» ( 11)
ariketa (Euskalduntzearen B Mailarako
Langaiak, Entzumena Lantzen).

Klasea bi taldetan banatuko da: A eta B taldeetan. A taldeak ipuinaren hasiera entzun-
go du eta B taldeak bukaera.
Gero, bikoteka, batak besteari entzundakoa kontatuko dio.

• Amaitugabeko ipuinak tezke, ikasleek nahi dutena aukera deza-

Asko erabiltzen den teknika dugu ho-
nako hau. Era askotara erabili ohi da,
baina funtsean honela: ipuinari bukaera
kentzen zaio eta ikasleek bukaera asma-
tu behar dute.
Aldaera ugari izan ditzake teknika ho-
nek. Euskarazko klaseetan askotan era-
bili izan da Rodariren Jo/as egiteko ipui-
nak (12) liburua. Bukaerarik gabeko
ipuinak dira; eta, nahi izanez gero, ipuin
bakoitzarentzat egileak eskaintzen di-
tuen hiru bukaera posibleak erabil dai-
ten. Liburuaren azken orrialdeetan, egi-
ten du idazleak bere aukera. Ipuin ba-
koitzeko zein bukaera aukeratzen duen
eta zergatik aukeratzen duen ere adie-
razten du laburki.
Amaitu gabeko ipuinen teknika beste
zenbait teknikarekin elkar daiteke.
Hona hemen esate baterako , «Txakur
berdea» ariketa (13) tEuskaiduntzearen
C Mailarako Langaiak, oraindik argita-
ratu gabe).
28 Gai monografikoa

1. lkasleek ipuinaren hasiera irakurriko dute.

2. Marrazkiak ikusita, norberak ipuinaren jarraipena eta bukaera asmatuko ditu.
3. Bakoitzak bere istorioa azaldu ondoren, ipuin bakarra asmatuko dute denen artean
taIdean.
4. Talde bakoitzak bere ipuina aurkeztuko du klasearen aurrean.
5. Ondoren, ipuinaren benetazko jarraipena bi zatitan banaturik entzungo dute, zati ba-
koitzaren bukaeran irakasleak, haria hobeto ulertzeko, galderak egingo dituelarik.
6. lpuinaren bukaera irakurriko dute ikasleek, eta haiek asmatutako istorioak benetazko
ipuinarekin konparatuko dituzte.
7. Bukatzeko, test psikologikoa egineta ondorioak komentatuko dituzte ikasleek.

3.5. Inkestak Inkestak ere oso aproposak gertatzen

Inkestak oso aproposak dira mintza-
mena lantzeko saioetan. Inkestak era-
biltzeko modurik errazena ikasleei gaia
ematea izaten da. beraiek galderak pres-
ta ditzaten. Bestela, aldizkarietan argi-
taratzen diren inkestak ere erabil daitez-
ke, euskeratuz gero. Gainera inkesta
hauek askotan erantzunen portzentaiak
eta ondorioak izaten dituzte , eta klase-
koekin gonbara daitezke.
dira euskaltegiko bi edo hiru klase el-
kartzeko. Ikasleak klase berekoekin hi-
tzegiten ohitzen bait dira, baina ez klase
kanpokoekin hitzegiten; askotan lotsatu
egiten drra , nahiz eta hauek ere ikasleak
izan.
Hona hemen , adibidez , «Zer gusta-
tzen zaio jendeari» ariketa (Euskaldun-
tzearen A Mailarako Langaiak , 2.23
MINTZ. 01).

Joko hau hiru ikasgelatan balera egin daiteke.

lkasgela bakoitzean lau talde egingo dira, eta inkestatzaileen fitxak banatuko zaizkie
ikasleei.
Prestaketa egineta gero (inkesta mota berdinekoak elkarrekin jarriko dira, eta inkesta
irakurri eta aztertu ondoren, ea beste zerbait erantsi nahi dioten eztabaidatuko dute), in-
kesta betetzeari ekingo diote ikasleek, gutxienez pertsona bati galdetuz.
Bukatzen dutenean, berriro taldeko guztiak bilduko dira, inkesten erantzunak aztertu
eta ondorioak ateratzeko. Gero ikasleak beren ikasgeletara itzuliko dira, eta denen artean
lau inkesta desberdinen ondorioak eztabaidatuko dituzte.

Eta hau da ariketa honetako inkesta

bat.

ZER GUSTATZEN ZAIO JENDEARI? A

TELElllSTA

1. - Telebista lkustea gustatzen zalzu? ----------

Gai monografikoa 29

2. - Astean zenbat ordu pasatzen duzu telebista ikusten?

----- bost baino gutxlago
5 - 10
-----10 - 15
----- 15 - 20
----- 20 ordu baino gehiago
3. - Zein programa mota gustatzen zalzu?
Zein ez zalzu gustatzen?
Mota bakoitzeko adibideak lplnl.

GUSTATZENZAIZKIT EZ ZAIZKIT GUSTATZEN

Pelikulak:
- Polizi pelikulak
- Serialak
- Abentura-pelikulak
-
-
Musika-saioak:
- Rock-pop musika saioak
- Musika klasiko saioak
- Musikalak
-
-
Eztabaida-saioak:
- Mahainguruak
-
-

Berriemankizunak:
-
-

Antzerkia:
-
-
Kirol-saioak:
-
-
Lehiaketak:
-
-
Umeentzako saioak:
-
-
OHARRAK:
 30 Gai monografikoa

4. - Publizitatea:
- Telebistako iragarkiak gustatzen zaizkizu?
Bai Asko Piska bat
Ez Bat ere ez Gorroto diet
- Telebistako publizitatea azaltzen da eta:
---- ez duzu begiratzen
---- arreta handiz begiratzen duzu
hizketan hasten zara
komunera joaten zara
irakurtzen hasten zara
iragarkiak komentatzen dituzu.
- Telebistako iragarkiak zure iritziz:
---- gehiengoa oso txarra da
---- gehiengoa on samarra da
---- gehiengoa oso ona da.
- Zure ustez telebistan:
---- iragarki asko azaltzen da
---- iragarki gutxi azaltzen da
iragarki-kopurua normala da.

5. - Zein telebista duzu nahiaqo?

Frantziako Telebista
Euskal Telebista
Espainiako Telebista

Asko gustatzen Zertxobait gusta- Ez zait gustatzen

zait tzen zait

OHARRAK:

INKESTATZAILEA

Multinazional batek hemengo jendearen gustuak zeintzu diren jakiteko inkesta egin du.

1.- Zuk • TELEBIST

A• inkesta hartu eta jendea inkestatu.
2. - Gero • TELEBISTA· inkesta duten beste inkestatzaileekin ondorioak atera.

ONDORIOAK

1.- Jendeari telebista ikustea gustatzen zaio?

2. - Astean zenbat ordu ikusten du?

3. - Zein programa mota gustatzen zaio jendeari?
a- pelikulak -----------------
b- musika-saioak
e- eztabaida-saioak
d- berriemankizunak --------------
e- antzerkia
f- kirol-saioak
g- lehiaketak
h- umeentzako saioak
 Gai monografikoa 31

4. - Jendeari telebistako iragarkiak gustatzen zaizkio?

5.- Nongo telebista du nahiago jendeak?

3. - Azkenik, denekin batera -Oporrak-. • Musika-. •Teleblsta- eta • l.iburuak- inkesten

ondorioak atera.

A mailan egitura zehatzak lantzcko , ariketa t Euskaldunt zcarrn A Mailarako

askotan crabiltzcn den inkesta mota, Langaiak , 2.21 AR.AN.01).
dugu hau. Adibidez , «Lezioa hartzen»

HELBURUA

Honako hizkuntz forma hauek aurkeztea eta lantzea:

JAKIN -T(Z)EN

Lantzea:
lkasleak galdera-orri bat bete behar du, bertan aipatutakoa egiten dakiten ikaskideen ize-
nez bete ere. Ekintza bakoitzeko ikasle bat aurkitu behar du; beraz, hamabi guztira. Galde-eran-
tzunak, berriz, zuzen eta osorik egingo dituzte.

IAOAl(IZU IZENAk SINAOUPU.

Irakasleak landu nahi duen egitura sar mintzamena ere Jan daiteke , inkestan
dezake inkestan. Egitura landu ondo- emandako erantzunak gehiago adiera-
ren, inkesta abiapuntutzat harturik ziz.
32 Gai monografikoa

3.6. Test psikologikoak eta nortasuna
ezagutzeko jokoak
Test psikologikoek eta nortasuna eza-
gutzeko jokoek beti izaten dute arrakas-
ta ikasleen artean.
Adibidcz, ikus «Test Psikologikoak»
ariketa (Euskalduntzearen A Mailarako
Langaiak , 2.34 MINTZ. 02) eta «Nola-
koa zara? Zer gustatzen zaizu?» (aip.
lib., 3.42 MINTZ. 01).
HABE aldizkariak argitaratutako test
psikologikoak ere erabil daitezke. Hona
hemen zerrenda.
1984ean 48. zenb. Baketsua al naiz?
50. zenb. Modernoa al naiz?
52. zenb. Burua ala bihotza?
54. zenb. Etsi ala borroka-
tu?
1985ean 56. zenb. Bal al duzu taktu-
rik?
58. zenb. Neurotikoa al za-
ra?
60. zenb. Lagun ona al zara?
61. zenb. Zuzendari izateko
kapaza al naiz?
63. zenb. Ondo aukeratu al
duzu?
65. zenb. Txofer ona al za-
ra?
67. zenb. Heldua al zara?
72. zenb. Zein da zure gus-
toko gizona?
74. zenb. Lanbide egokiena
zein?
76. zenb. Lantokian nagusi
egokia al zara?
1986an 79. zenb. Nagia zara ala saia-
tuegia?
Guzti honetaz gain , testak eta norta-
sun jokoak eskaintzen dituzten nahikoa
liburu eta artikulu argitaratzen da urtero
(14).
3.7. Txapelketa eta mahai-jokoak
Mintzamena lantzeko saioetan , arra-
kasta haundia izaten dute bi ariketa
mota hauek.
Txapelketak lehengo «Cesta y Pun-
tos» eta «Bat , bi , hiru erantzun berriro»
telesaioen antzera egiten dira normalean
klaseetan.
Hona hernen bi txapelketak.

• «Cesta y Puntos»

Joko hau txapelketa kulturalaren modura egin daiteke, telebistako «Cesta y Puntos»
haren antzera edo.
Klasea bi taldetan banatuko da. Ohizko jokoan hamar partaide (taldeko bost) badira
ere, taldekideen kopurua igo edo jaitsi daiteke, ikasle-kopuruen arabera.
Moderatzaileak izan daitezke bi ikasle. Hauen zeregina aurkezpena egitea, jokoa zu-
zentzea eta galderak irakurtzea izango da. Baita puntuak kontatzea ere. Guztira 60 fitxa
dira. Fitxa bakoitzak Euskal Herriko pertsonaia ezagun baten bizitza kontatzen du. Mode-
ratzaileen lana fitxa irakurri eta partaideen erantzuna zuzena den ala ez erabakitzea izan-
go da. Hogeita hamar galdera egingo zaizkio talde bakoitzari.

1 2 moderatzaile j

Aurrelari m 0 Aurrelari

Defentsa 0 [3J Defentsa

Pibot GJ Q Pibot

Lehendabizi aurrelariei egingo zaie galdera. Hauen erantzuna zuzena bada, 1O puntu
irabaziko dituzte. Minutu bat izango dute erantzuna pentsatzeko.
Aurrelarien erantzuna okerra bada, defentsari emango zaio erantzuteko aukera; eta 5
puntu irabaziko dituzte, erantzun zuzena emanez gero.
Gai monografikoa 33

Defentsaren erantzuna egokia ez bada, pibotari emango zaio erantzuteko aukera;

erantzun egokia emanez, 3 puntu irabaziko dituelarik.
Pibotaren erantzuna egokia ez bada, aurkako ekipoko pibotak izango du erantzuteko
aukera; eta, zuzen erantzunez, 5 puntu irabaziko ditu.
Puntuazio gorena lortzen duen taldea izango da irabazle.

Hau «Nor da pertsona izkutua» arike-
ta da (Euskalduntzearen B Mailarako
Langaiak, Mintzamena Lantzen) (15).
• Bat, bi, hiru erantzun berriro
Txapelketa mota hau telebistako
«Bat, bi, hiru erantzun berriro» haren
antzera egiten da.
Hiru bikote aukeratzen dira klasean
txapelketan parte hartzeko. Beste ikas-
leek txapelketan egingo diren galderak
prestatuko dituzte idatziz (16). Hiru mo-
tatako galderak prestatu behar dituzte
zailtasunaren arabera: errazak, zaila-
goak eta oso zailak.
Bikoteek banan-banan erantzungo di-
tuzte hiru motatako galderak. Lehenda-
bizi galdera errazen artean bat aukeratu-
ko dute. Ematen duten erantzun bakoi-
tzeko 25 puntu irabaziko dute.
Ondoren bigarren eta hirugarren mo-
tatako galderekin prozesu bera errepi-
katuko da. Saina puntuazioari dagokio-
nez, oraingo hauetan erantzun bakoitze-
ko irabazten duten puntuazioa aurreko
frogan jasotako puntu guztien batuketa
izango da.
Puntu gehien dituen taldea da irabazle.
Mahai-jokoak ere erabil daitezke
mintzamena lantzeko klaseetan noiz-
behinka. Helduen euskararen irakas-
kuntzarako bereziki prestatutako mahai
jokoak honako hauek ditugu:
AEK: Aditz korrika. Hizkuntz jokoak.
AEK: Monopolioa. Hizkuntz jokoa.
HABE (1983): Jokoa J: Loteria, FamilienJokoa,
Katua eta Txakurra, Domino Fonetikoa, Hitzen Jo-
koa, Donostia, HABE.
HABE (1986): Jokoak 2: Dominofokoa, Bingo l,
Bingo 11, Nondik Nora, Hiru herrenkan, Funtzioz
[untzio, Donostia, HABE.
3.8. Pentsatzeko jokoak
Mintzamena lantzeko jokoen artean
pentsatzeko jokoak ditugu. Ariketa
hauetan ikasleei arazo bat, egoera kon-
fliktiboa edo puzzleren bat aurkezten
zaie eta irtenbide logikoa, soluzioa edo
arrazonamendu ona bilatu behar diote
ikasleek.
Ariketa hauetan pentsamentu logikoa
eta sortzailea, analisia eta eztabaida in-
tentsiboa lantzen dira.
Ikasleek hizkuntzaren bidez aztertu
behar dute arazoa eta irtenbidera iritsi
hizkuntza erabiliz.
Mota honetako ariketek ez dute beti
soluzio jakin bat iza ten, askotan bat bai-
no gehiago izan dezakete edo bukaera
«irekia».
Hona hemen, adibidez, «Arrazoizko
arrazoi bila» ariketa (Euskalduntzearen
B Mailarako Langaiak, Mintzamena
Lantzen).
 --------------- -------------

34 Gai monografikoa

Polizia eta misteriozko nobeletatik ateratako zenbait istorio ematen zaie ikasleei.
Hauek taldeka banatuta egongo dira. lstorioan dauden arrazoi logikoak aurkitu beharko
dituzte.
Zail egiten bazaie, pelikula baten hasiera dela esango zaie. Misteriozko pelikuletan,
horrelako FLASH batzu botatzen dituzte hasieran; eta gero, pelikularen bukaeran, jakiten
dugu zer zen hasieran ikusi denetik kontuan hartzekoa:
a) Taldeka egingo dute.
b) Misterio bat irakurn eta eztabaidatu, hurrengora pasa baino lehen.
e) Denen artean ikusi eta eztabaidatu bilatu diuzten arrazoiak.
Hasieran irudimena erabiltzeko esan behar zaie ikasleei.

1. EGOERA

Euskaltegiko klase bat itxita zegoen eta

ezin zen ireki.
Barnean gizon baten oihuak entzuten zi-
ren.
Klaseak ez zuen leihorik.
Atea hautsi zutenean, bi arratoi txiki aurkí-
tu zituzten ate ondoan hilda eta altzari
gehienak hautsita.
Gizona lurrean etzanda zegoen, konortea
galduta.
Plastiko errearen usaina zegoen klasean.

2. EGOERA
Maria Urrutia etxekoandrea da eta bi se-
me-alaba ditu.
Lehengo egun batean baratzean zulo bat
egiten ari zen porruak aldatzeko, eta metalez-
ko kutxa bat aurkitu zuen lurrean. Berehala au-
zokoarengana joan zen. Auzokoa kutxa ikus-
tera hurbildu zen. Saina bapatean gogoratu
zen lapikoa sutan zeukala eta sua itzaltzera
joan zen korrika. ltzuli zenean, harria bezala
gogortua eta aurpegian beldurra zuela aurkitu
zuen Maria. Kutxari begira zegoen lotan beza-
la.
Auzokoak kutxa ukitu zuen. Bero-bero ze-
goen. lreki eta hauts urdina besterik ez zuen
aurkitu.
Maria ospitalera eraman zuten. Esnatu ze-
nean, ez zen ezertaz gogoratzen. Kutxa korni-
saldegira eraman zuten. Baina hurrengo egu-
nean han ez zen ageri.
Gai monografikoa

3. EGOERA

Hiri haundi bateko bide nagusian mutiko txi-

ki kaskamotz bat biluzik doa korrika eta farrez.
Pozik dagoela dirudi, nahiz eta eguraldia oso
hotza izan. Eskuan argazki bat darama.

4. EGOERA
Pakete bat bidali zuten Euskaltegira. Jaime
Zufiriarentzat zela zioen gainean.
lnork ez zuen ezagutzen Jaime Zufiria horí.
Ez zen hango irakaslea, ezta ikaslea ere.
Paketea goizeko irakasleen gelan utzi zuten
eta hurrengo goizerako ez zegoen han.
 36 Gai monografikoa

1 5. EGOERA

Bigarren Gerrate Mundialean gertatu zen.

Alemanak herri frantses batean sartu zire-
nean harrituta geratu ziren. Herriak hilik ze-
goela ematen zuen.
Ez zen biolentziaren aztarnarik ageri inon.
Jendea lurrean zegoen zerraldo hilda. Denak
irri berezi eta makabroa zuten ezpainetan.
Hildako batzuk likido berde bat zuten aurpe-
gian.
Oraindik bizirik zegoen mutiko bat aurkitu
zuten. Ez zuen mingainik eta ezin zuen hitze-
gin. Zerbait galdetzen ziotenean, behatz batez
zerua erakutsi eta lurrean V bat idazten zuen.
Kapitainak ez zekien zer egin; zer pentsatu
ere ez. Baina, bere soldaduen siniskeriei jara-
mon eginez, ezer ukitu gabe utzi zuten herria.
Ez zuen parterik eman. Hala ere, berria za-
baldu egin zen, baina ez zen inor hurbildu.

6. EGOERA
Belagoako txabola baten inguruan, pertso-
na batzuren zapata-aztarnak ikusten dira.
Txabolaruntz doaz.
Baina txabolan ez dago inor; txakur bat eta
liburu batzu besterik ez.
Etxetik ateratzen den arrastorik ere ez da
ikusten.
(1ai monografikoa 37

Euskalduntzearen A Mailarako Lan- Pentsatzeko joko hauen atalean «gur-

gaietan honclako ariketa gehiago bada-
go ; esate batcrako , «Nork hil zuen Ode-
riz andre a?» (4.53 MINTZ. 02). «Nork
norekin bizi behar du?» (2.24 MINTZ.
01) edo «Misterioak» (2.30 MINTZ. 04)
( 17).
pil ikcrketariak» sar daitezke. Hona he-
men «Bietnarngo gertacrak» ariketa adi-
bidetzat tEuskalduntzearen A Mailara-
ko Langaiak , 3.39 MINTZ 01 ).

NOLA EGIN
Gurpil ikerketariaren sistemaz landuko da ariketa hau.
lrakasleak jokoaren edukia aurkezten die ikasleei:
«Bietnarnqo tren batean, 1960-70 bitartean, hamalau pertsona aurkitzen
dira elkarturik. Trena tunel batera sartu zenean, berehala musu-hotsa en-
tzun zen eta ondoren zaplada ozen bat. Tuneletik irten zirenean, amerikar
militarrak aurpegia gorri-gorria zuen, eta bere aurrean emakume bietnamdar
abertzalea irrifarreka ari zen".
Ondoren, ikasleei fitxa bana ematen zaie. Fitxan gertaeran zein pertsonaia den azal-
duko zaio ikasle bakoitzari, ulertu eta buruz ikas dezan.
Behin hori egin ondoren, ikasleak bi korrutan banatuko dira, binaka aurrez aurre gerta-
tuz. lnteresgarria da informazio gutxien duten ikasleak barruko korruan eser araztea.
lnformazioa jasotzeko bi aukera daude:
1. lkasle bakoitzak bere informazioa eta korruko beste partaideen informazioa lor-
tzea; hau da, ikasleak emango duen informazio bakarra berea da.
2. lkasle bakoitzak bere informazioa eta besteek eskaintzen dioten guztia lortzea.

Azkenik, denen artean eta irakaslea lagun, gertaerak lotuz istorioa osatzen da, solu-
zioa bilatu ...
Jokoaren irtenbide zuzena:
"Trena tunelera sartzean, bietnamdar gazteak bere besoari musu eman
zion zarata handiz. Gero amerikar militar itsusiari zaplada eman zion aurpe-
gian. Hau entzuterakoan, militarrak musua amonari eman ziola pentsatu
zuen neskak»,

3.9. Rol-jokoak latik kanpo ernan daitekeen egoeraren

batean partaide direla irudikatzeko es-
Mintzarnena lantzeko teknika apro- katzen zaie , egoera horretan rol berezi
posa dugu honako hau. Ikasleei ikasge- bat jokatuz. Normalean bere rola joka-
38 Gai monografikoa

tzerakoan askatasun osoa dute nahi du- Mailarako Langaiak¡ adibidetzat hartu-
ten hizkera erabiltzeko , baina beren ja- rik adieraziko ditugu.
rrera, egoera mamitzeko modua , erabili
beharko dituzten zenbait datu eta abar
irakasleak edo beste batek jarritakoak Prestaketa etapa
dira.
Irakasleak rol-jokoarcn egoerari bu-
Rol-joko ugari argitaratu da dagocne-
ruzko azalpenak ematen ditu: gaia , zen-
ko helduen euskararen irakaskuntzan
batck hartuko duten parte, denek jakin
erabiltzeko: esate baterako, Euskal-
behar duten inforrnazioa , erabili behar-
duntzearen A Mailarako Langaiak, Rol-
ko dituzten hiztegi edo esamolde bere-
-Jokoak, Euskalduntzearen B Mailarako
ziak eta abar.
Langaiak, Rol-Iokoak eta Bilduma ( 18).
Gure rol-jokoan , lehendabizi irakas-
Gogora dezagun rol-jokoek hiru ( 19)
leak egoera aurkezten du eta ondoren
etapa dituztela eta hirurei garrantzi bera
ikasleek testua irakurtzen dute.
eman behar zaiela.
Egoera hau da:
Hiru etapa hauek «Inprirnagailua» de-
lako rol-jokoa (Euskalduntzearen B

lnprimagailuaren jokoa: Egoeraren aurkezpena

Nafarroan gaude, Leireko Monastegian, Erdi Aroaren bukaeran. Kultura Monastegie-
tan gorde izan da orain arte. Heziketa ere fraileen eskuetan dago; ahoz ematen da, oso
eskuiskribu gutxi dago eta.
Badirudi Europan «inprimaqailu» izeneko zerbait asmatu dutela; eta, zenbaitek dioe-
nez, berrikuntza honek Monastegietako ahozko irakaskuntza galdu egingo du.
Leireko Monastegian eraiki diren bi ikasgela berri bedeinkatuko dituzte gaur lruñeko
Apezpikuak eta Leireko Abadeak. Si gel a hauek jendeak eman duen diruarekin eraiki dira.
Diru asko eman dutenak elizkizunera konbidatuak izan dira: Nafarroako Errege-
-Erreginak, lruñeko zenbait merkatari ... Alemaniako bi merkatari ezezagun ere lruñera iri-
tsi berriak dira eta irakaskuntzari lagundu nahi diotela eta dirua eman dutela diote.
Zeremonia hemendik bi ordura hasiko da; eta, bitartean, bildutakoak hizketan arituko
dira.
Parte hartzaileak ondoko hauek dira:
1. Fraileak:
- Fraile irakasleak.
- Fraile kopialariak.
2. Nafarroako Errege-Erreginak.
3. lruñeko Merkatariak:
- Janari-dendaria.
- Artile-saltzailea.
- Kandelak egiten dituena.
4. lruñeko Apezpikua.
5. Leireko Abadea.
6. Alemaniako merkatariak: Guttenburg eta Guttenberg.

Ondoren rolak banatuko dira. Ikas- Elkarrekintz etapa

leek ondo ulertu behar dute bai egoera Honekin ematen zaio hasiera rol-jo-
bai dagokien rola. koari. Ikasleei beren rolak interpreta-
Gai monografikoa
tzea tokatzen zaie. Irakaslearen lana
etapa honetan behatzaile gisa ibiltzea
da, talderik talde rol-jokoa nola gauza-
tzen den ikusi eta ikasleen hizketa entzu-
teko.
«Inprimagailua» delako rol-jokoan ,
etapa honetan ikasleek beren artean ne-
goziatu egin behar dute , talde bakoitza
bere helburuak betetzen saiatuko dela-
rik. Hau zutik egingo dute ahalik eta jen-
de gehienarekin hitzegin ahal izateko.
«Iritzi-biltze» delako etapa
Azkeneko etapa honetan «elkarre-
Eztabaida-~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~---,
1. Zeure helburua lortu al duzu? Zehaztasunak eman itzazu.
2. Zeinek edo zerk izan du eragina jokoan?
3. Zeinek edo zerk ez du inolako eraginik izan jokoan?
4. Nolako jarrera duzu zuk berrikuntzen aurrean? Eta zure inguruko jendeak?
5. Adibidez, ordenadore eta konputagailuen aurrean nolako jarrera duzu? Eta zure
inguruko jendeak?
3.10. Eztabaida sortzeko jokoak
Ez dago esan beharrik eztabaida dela
mintzamena lantzeko modurik naturale-
na eta eraginkorrena. Baina denok daki-
gu zer zaila den batzutan eztabaida piz-
tea ikasleen artean. Zergatik gertatzen
da hala? Lehendabizi, irakasle askok
oraindik ere mintzagaia hartzen dutela-
ko ikasgelako eztabaiden puntu nagusi-
tzat. Eta, lehen aipatu dudan bezala, ga-
koa ez da zertaz hitzegin, baizik eta zer-
gatik duzun horretaz hitzegin beharra.
Penny Ur-ek dioen bezala (1981, 5-6.
orr.}, «Ikasleei abortoari buruz edo edo-
zer gauzaz hitzegiteko eskatzea ia beste-
rik gabe ingelesez hitzegin dezaten es-
katzea bezain desegokia da. Zergatik
hitzegin behar dute? Ikasgelatik kanpo
ez litzaieke ezta burutik pasako ere gai
batez hitzegitea ez beste helburuz hizke-
tan aritzerik».
Bestalde , ikasleei zerbait eskaini
behar zaie eztabaida sortzeko , akuilu
39
kintz etapa» aztertzen da. Honako pun-
tuak azter daitezke:
- Ikasleak rolak interpretatzen aritu
direnean beren paperetan gustora
aritu diren ala ez.
- Eztabaidaren ondorioak.
- Irakasleak oharretan hartutako
akats gramatikal inportanteenak.
Gure rol-jokoan , negoziaketak buka-
tutakoan, hots, inprimagailuak saldu di-
renean, eztabaida orriak banatuko dira
eta denen artean komentatuko dira ber-
tako galderak.
Hona hemen eztabaida orria.
edo aitzakiren bat. Ezin zaie gai batez
besterik gabe hitzegitea agindu.
Akuilua izan daiteke testu bat , galde-
ra-zerrenda, arazo bat , filme bat eta
abar; baina beti zerbaitetik abiatu behar
dute ikasleek.
Hala ere, besterik gabe mintzagaiaz
eztabaidatzeak ere, arrakasta izan deza-
ke , baldin eta ikasleak edozein gai abia-
puntutzat harturik klasea bukatu arte jo
ta ke hizketan aritzen diren horietakoak
badira. Baina hauek salbuespena izaten
dira.
Eztabaida sortzeko ariketa mota asko
dago. Hemen eredu batzu azalduko di-
tugu.
3.10.1. Mintzagaiak
Betidanik ezagutu ditugun mintza-
gaiak ere noizbehinka erabil daitezke.
Hona hemen bi ariketa , adibide gisa.
40 Gai monogr afikoa

Gai eztabaidagarrizko zerrenda ematen zaie ikasleei.

lkasle bakoitzak gai bat aukeratuko du eta hurrengo egur.erako 1O minutuko gaiaren
aldeko edo aurkako aurkezpena prestatuko du.
Aurkezpena bukatu eta gero beste ikasleek beren iritzia emango dute, eztabaida sor-
tuz.
Ariketa hau bost edo sei psrtsonatako taldeetan egin daiteke, eztabaida errazago sor-
tu eta ikasleek denbora gehiago hitzegin dezaten.

Eta arikcta bera aldacra batzurekin duntzearen A Mailarako Langaiak , 3.47.

«Mintzagaiak» ariketa dugu tEuskal- 49. MINTZ 09).

lkasleak hirunaka jarriko dira. Mintzagai guztiak edo fitxa guztiak poltsa batean egon-
go dira, eta ikasleek poltsatik bana hartuko dute.
Bost minutuz zertxobait prestatu ondoren, hamar minutuko hitzalditxoa emango diote
elkarri taldean. lkaslea isildu egingo balitz, bere bi lagunek zirikatu egingo lukete, hizketan
jarrai dezan.
Hiru partaideek gauza bera egingo dute.

Hauek dira gai posibleak.

1. Eguraldia da hitzegiteko gairik aspergarriena.

2. Lana aukeratzerakoan dirua da kontutan hartu behar den gauzarik inportanteena.
3. Zinca gaurrcgungo arterik inportanteena da.
4. Familia handiak oso zoriontsuak izatcn dira.
5. Hemendik hogei urtera mundua kimikaz pozoindua egongo da.
6. Haurrei eskolan musika crakustea dcnbora galtzca da.
7. Dibortzioa oso gauza txarra da familiarentzat eta gizartearentzat.
8. Hirictako parkeak eta lorategiak oso politak dira , baina hobeto aprobetxatuko genu-
ke lurra parkingak egingo bagcnitu.
9. Grebek debekaturik egon beharko lukete.
10. Erlaxatzeko modurik crrazena musika entzutea da.
11. Familia bakoitzean bi ume baino gehiago izateak dcbekaturik egon bcharko luke.
12. Ez du mcrczi janaria erosten diru asko gastatzeak.
13. Musik a modcrnoa cz da rnusik a , kaka baizik.
14. Kulturaz jazteko egin daitckecn gauzarik onena cgunero cgunkariak irakurtzea da.
15. Moda jarraitzca dirua eta denbora galtzea bcsterik ez da.
16. Zigarroa crrctzcak ilegal a izan bcharko luke.
17. Mendigoizaleek dcnbora galtzcn dutc mendira joatcn.
18. Kirola egitcak ez du mcrczi.
19. Denok barazkijaleak izan beharko genuke.
20. Emakumearen lekua ez da etxea.
 Gai monografikoa 41

21 Jendeak diru gehiegi gastatzen du arropa erosten.

22. Emakumeek gizonek baino okerrago gidatzen dute.
23. Estatu Batuek kohetetan gastatzen duten dirua pobreei janaria ematen gastatu
beharko lukete.
24. Zertarako ikasi hizkuntza bat?
25. Hauteskundeetan botua emateak ez du merezi.
26. Espainian heziketa oso gaizki antolatuta dago.
27. Gaisorik bazaude ez joan Seguritate Sozialera; zoaz sendagile pribatu batengana!

3.10.2. Debateak tetik partipazio eskaxa eskaintzen die

ikasleei, klase osoko iharduera izan
Ariketarik onena oratoria eta dialek- behar bait du.
tikarako trebetasunak lantzeko debatea
dugu. Hala ere, ez da klaseetan askotan Hona hemen debateak antolatzeko bi
eredu hauck.
erabiltzen den teknika; bi arrazoirenga-
tik: batetik , Penny Ur-ek dioen bezala , Lehendabizikoa «Soldaduska» arike-
mintzagai eremu mugatua du (eztabaida ta dugu (Euskalduntzearen C Mailarako
filosofiko , politiko edo sozialak) eta bes- Langaiak , oraindik argitaratu gabe).

Soldaduskari buruzko debate bat antolatzearren, klasea bi taldetan benatzen da:

• A taldekoak eraba! soldaduskaren kontrakoak izango dira.
• B taldekoak gaur eguneko soldaduskaren kontra egon, baina bestelako soldaduska
onartuko luketenak.
Talde bakoitzak 1O minutu ditu defendatzen duen ideiaren aldeko puntuak eztabaida-
tu eta paperean laburtzeko.
Ondoren, talde bakoitzeko ordezi<ariak ikusitako puntuak azalduko ditu klasearen au-
rrean; gero eztabaidari eman dakioke hasiera.
Soldaduskaren aldeko eta kontrako puntuak ateratzeko «Ejertzitoaz mintzo gara,, eta
«Antimilitaristek ez dute Kontzientzi objekzio Legea onartzon» izeneko artikuluez balia
daitezke.

Bigarren ariketan hiru aukeraren bi-

dez antolatzen da debatea.

Hiru aukera

Edozein gai eztabaidagarriri buruz hiru iritzi desberdin edo kontrajarri idazten dira ar-
belean.
Gero galdetzen da ikasleen artean zenbat dauden lehenengo, bigarren edo hiruga-
rren proposamenaren alde.
lkasleak hiru taldetan banatzen ditugu egin dituzten aukeren arabera.
15 minutu eztabaidatzen pasa ondoren biltzen ditugu talde guztiak, denek batera ez-
tabaida dezaten.
Gaiak, adibidez:

------·--------
42 Gai monografikoa

a) Lana bai ala ez

- Astean bost egunez lan egin behar da.
- Astean hiru egunez bakarrik lan egin behar da, beste egunetan makinek lan
egingo dute eta gure partez.
- Makinek egingo dute lan guztia gure ordez.
b) Drogak bai ala ez
- Hatxisa edukitzeak ilegala izan behar luke.
- Hatxisak legalizatua izan beharko luke.
- Poliziak kontrolatu egin beharko luke hatxisaren trafikoa.
e) Ezkontza bai ala ez
- Ezkontza erakunde pertektoa da.
- Ezkontzak debekatuta egon beharko luke.
- Ezkontzari buruzko legeak erreformatu egin beharko lituzkete.

3.10.3. Aukerak Ariketa-eredu honi zenbait aldaera

Ikasleei pertsona (gauza, toki, filme,
liburu edo) batzuren fitxak ematen zaiz-
kie , bat aukera dezaten.
Ohizko prozedura erabiliz, ikasleek
lehenbizi taldeka aukeratzen dute eta
ondoren denen aurrean aukeraren zer-
gatiak azalduko dituzte.
egin dakioke. Esate baterako, ikasle ba-
koitzak kasu bat defendatu behar due-
nean edo rol-jokoa antolatuz (20).
Hona hemen, adibidez , «Itoiz S.A.
enpresa» ariketa. (Euskalduntzearen A
Mailarako Langaiak, 4.60 MINTZ 03)
(20).

ITOIZ, S. A. ENPRESA

ltoiz S. A. enpresa ez da oso handia. Orain dela bi urte sartu zituzten IBM konputagailuak,
eta orain langile asko kalera bota beharko dute, sobran daudelako. Kalera botatzeko
arrazoiak oso inportanteak dira. Kostuak handiak dira eta, ez baditu langileak kalera
botatzen, enpresa ez da konpetitiboa izango, eta porrot egingo du. Egoera !arria da.

Salmenta-departamentuan lau langile daude eta lau hauetatik ltoiz jaunak bi bota beharko
ditu kalera. Baina ez daki zeintzu aukeratu.

1. PELLO GUTIERREZ

ADINA: 24 urte.
IKASKETAK: Ekonomikak.
ESPERIENTZIA: Hiru urte (hauetatik bi ltoiz S. A. enpresan).
EGOERA ZIBILA: Ezkongaia, baina laster ezkontzekoa da.
NORTASUNA: Oso atsegina, talde lanetarako asko balio du; bere lankideei asko laguntzen
die.
LANA: Oso langile fina da.
OHARRAK: Beti ari da ikasten. Bere lana asko gustatzen zaio.
Gai monografikoa 43

2. DOROTEO MARTIN

ADINA: 54 urte.
IKASKETAK: Ariaren poderioz lkasi du.
ESPERIENTZIA: 31 urte ltoiz S. A. enpresan.
EGOERA ZIBILA: Ezkondua, hlru seme-alaba (bi ezkonduta daude eta bat unibertsitatean
dago).
NORTASUNA: Atsegina eta langilea.
LANA: Onda lan egiten du, baina agian makal samarra da.
OHARRAK: Hemendik 11 urtera erretiratuko da. Emaztea gaisorik dauka.

3. JOSEAN ARANA

ADINA: 35 urte.
IKASKETAK: Administratibo-ikasketak egin zituen Lanbide-Eskolan, baina arlaren poderioz
ikasi du batez ere.
ESPE;RIENTZIA:15 urte ltolz S. A. enpresan.
EGOERA ZIBILA: Ezkondua, bl seme-alaba.
NORTASUNA: lsila, bakarrik lan egitea gustatzen zaio.
LANA: Oso ando lan egiten du.
OHARRAK: Etxea pagatzen ari da. Ez du gehiago ikasl nahi.

4. PEDRO MARIA SARASIBAR

ADINA: 30 urte.
IKASKETAK: Ekonomikak.
ESPERIENTZIA: Urtebete ltoiz S. A. enpresan. Lehenago banku batean lan egin zuen.
EGOERA ZIBILA: ~kongaia.
NORTASUNA: Oso harrea. Zaila da berarekin lan egitea eta berak bakarrik lan egiten
du normalean.
LANA: Alferra, ahalik eta lan gutxien egiten du.
CHARRA: Zuzendari baten iloba da. Frantsesez eta ingelesez hitzegiten du.

LANGILEAK AUKERATZEKO IRIZPIDEAK

a.-Edozein langileri lana utzi behar duela esan baino lehen, beraren lanpostua kentzera
doazela esan behar zaio.
Kasu honetan edozein langile izan daiteke, denek lan bera egiten bait dute.

b.-6este irizpidea aintzinatasuna da.

Kasu honetan Pello eta Pedro bota beharko .dituzte kalera.
44 Gai monografikoa

Doroteo eta Josean botatzen badituzte, indemnizazioak handiagoa izan beharko du.
Dena dela, ltoiz jaunak nahiago du gehiago pagatu, gustuko ez duen langilea plantilan
mantendu baino.

ltoiz jaunaren egoera oso zaila da; ez daki zer egin. Etxean dagoenean, bere familiarekin
eztabaidatzen du arazoa. eta inor ez da ados jartzen.

ltoiz jaunak lehenbailehen erabaki behar du.

Zein da zure iritzia?

3.10.4. Arazo moralak Euskalduntzearen A Mailarako Lan-

Hau dugu eztabaida sortzeko erabil
daitezkeen beste tekniketako bat. Ikas-
leei arazo moral hat aurkeztuko zaie be-
ren iritzia emateko. Iritzi czberdinen ar-
teko tirabira sortzcn denean , hakoitzak
bere balore-eskala defendatuko du.
gaietan honako ariketa hauek ditugu:
«Mariaren istorioa» 2.34 MINTZ. 01;
«Senar-ernazteak» 4.58 MINTZ. 02 eta
«Zintzoak eta gaiztoak» 4.62 MINTZ.
02.
Ikus dezagun , adibide gisa , «Seriar-
-ernaztcak» ariketa.

lkasleak seinaka bilduko dira. lkasleen liburuko hiru egoerek aurkezten duten elkarriz-
keta prestatu eta antzeztu behar dute.
Antzeztu ondoren, arazoa taldean eztabaidatu eta galderei erantzun bat ematen saia-
tuko dira.
Azkenik, taldeek egoera bana antzeztuko dute, eta ateratako ondorioak denen artean
aztertuko dira.

Hona hemen ariketa honen arazo bat.

Blanca eta Jon elkarrekin bizi dira joan deneko sei urtetan. Jon Magisterio eskolako
irakaslea da eta Blancak Aurrezki Kutxan lan egiten du. Larunbatean Blancak afari bat
izan zuen bere lantegiko adiskideekin. Afaldu eta gero diskoteka batera joan ziren eta oso
pozik egon ziren. Asko edan zuten eta Blanca oso alai zegoen, eta Carlosekin ibili zen,
Carlos ez zaio asko gustatzen. baina ligatzeko gogoa zuen eta Carlosen etxera joan zen lo
egitera. Orain Blancak ez daki zer egin: Joni kontatu ala ez. Batetik tontakeria da: Carlose-
kin ez du berriro ligatu nahi. Saina gaizki iruditzen zaio Joni dena ez kontatzea. Bestetik
zertarako kontatuko dio tontakeria bada? Tristetu egingo da eta ez du merezi.
Zer egin behar du?
Nola eta zer esango dio Joni?
- Ez kontatzea gaizki iruditzen zaizue?
- Carlosekin ligatzean gaizki egin du Blancak zuen ustez?

3.10.5. lritziak eskasaren arriskua ikusten genuen.

Arrisku bera aurkitzen dugu ikasleei gai
Debateak edo mintzagaiak lantzera- bati buruzko iritzia eskatzen zaienean:
koan , ikaslegoaren aldetiko partizinazio askotan erantzuten bait dute ez dakitela ,
 Gai monografikoa 45

edo berdin zaiela ez hitzegitea. Hala ger- A) erabat ados

ta ez dadin , ikasleak beren iritzia ematen B) ados 1. ados nago
behartzen dituzten teknikak erabili C) ez dakit zcr esan 2. ez dakit
behar dira. D) kontra 3. kontra nago
Hona hemen horrelako bi teknika. E) crabat kontra
Bakoitzak berc fitxa bete duenean ,
• Zenbakiak edo letrak erabiliz ikasleak banaka jarriko dira. Bakoitzak
bere aukera azalduko du arrazoiak cma-
Ikasleei gai batí buruzko iritzi-zerrcn-
nez eta emandako erantzunak eztabai-
da ematen zaie. Ikasleek bakarka iraku-
datuko dira.
rri eta aldamencan letra bat edo zenbaki
bat aukeratu behar dute beren iritzia Hona hemen «Ezkertiar ala eskuin-
dar» ariketa (Euskalduntzearen C Maila-
emancz.
rako Langaiak , oraindik argitaratu
Letrak cdo zenbakiak honelakoak iza-
gabe).
ten dira:
EZKERTIAR ALA ESKUINDAR

A) Erabat ados C) Ez dakit zcr esan

B) Ados D) Kontra
E) Erabat kontra
A B e D E
J. Gure eskubide nazionalak eta ohorea defcndatzcko bide bakarra ba-
dirudi ere, gerra czin da inola ere onetsi.
2. Heriotzaren ondoren ez dago beste bizitzarik.
3. Hobe litzateke beltzak bere ghetto eta eskoletan baztertzea. zurieta-
tik aparte egon daitezen.
4. Inork ez luke lehentasunik izan bchar ez heziketan ez medikutan.
5. Odola isurtzea eskatzen dutcn kirolek , zezenketak esate baterako,
ankerrak dira: debekatuak egon beharko lukete.
6. Benetako aurrerapen sozialak iragan ospetsu eta zoriontsura itzuliz
bakarrik lor daitezke.
7. Delinkuentzia urritzeko modu bakarra zigorrak areagotzea litzateke.
8. Homosexualak ez dira delinkuenteak: beraz, ez lirateke hala balira
bezala hartu bchar.
9. Gutxiengoak ez luke gchiengoaren esan etara makurtu behar.
JO. Afrikarrei beren kasa bizitzen utzi beharko litzaieke.
11. Bake-garaian soldaduzka beharrezkoa da norbere nazioa deferida-
tzeko.
12. Eliza saiatu egin beharko litzateke herricn bizitzan duen cragina
areagotzen.
13. Euskal Herrian gaurregun ez dago «klase borrokarik».
14. Kultura minoritarioek ez dutc beren buruaren jabe izaterik eta ha un-
dien babesa behar dute.
15. Hiltzaileek heriotz zigorra merezi dute.
16. Gizarte kontsumistak kendu digu genuen askatasun apurra.
17. Senda ezinezko gaisotasuna dutenei eutanasiaren eskubidea aitortu
beharko litzaieke.
18. Gcrrak lckarkigukeen gaitza mcsedea baino haundiagoa litzatekc du-
darikgabc.
19. lende erlijioso gehiena diruzalea da. ·-
20. Burgesiaren pribilegioek mugatzen dute erabat nazio honetako de-
mokrazia.

------------- - --------
46 Gai monografikoa

• Galdera-zerrendak Euskalduntzearen A Mailarako Lan-

Beste aukera galdera-zerrendak era-
biltzea da. Gai baten inguruko galdera-
-zerrenda banatzen zaie ikasleei. Ikas-
leek bakarka eta idatziz erantzungo di-
tuzte galderak. Ondoren banaka jarri
eta emandako erantzunak eztabaidatu-
ko dituzte.
gaietan horrelako ariketa batzu azaltzen
dira; adibidez , «Urneak sortzeko lante-
gia» 3.41 MINTZ. 01; «Haurrak» 3.43-
44 MINTZ. 01; «Filrneak sailkatzen»
3.43-44 MINTZ. 02 eta «Ikasketak» 4.57
MINTZ. 01.
Hona hernen , adibide gisa, «Haurrak»
ariketaren parte bat.

HAURRAK

Zuen taldeak Aseguru Sozialean lan egiten du eta 1 iburuska bat prestatu behar
du laster guraso izango diren bikoteentzat.

Dirudienez. normalean bikote hauek oso gutxi jakiten dute umeei buruz. eta libu-
ruska horretan aholkuak eman behar dizkiezue.

Zuen aholkuak zeuron esperientzia eta irakurri dituzuen liburuetan daude oinarrituta.
Ematen dituzuen erantzunen arrazoiak ere ipini behar dituzue.

ERABAKI

Galderei erantzuna eman, esaldi niotzak eginez.

1.-Zein erditze-mota komeni zaio amari? Eta haurrari: berezkoa anestesiarekin. minik
gabeko erditzea. uretan ? .

2.-Ama erditzen ari denean aitak berarekin egon behar du?

3.-Erditzeko momentuan aita amarekin ez badago. noiz ikusi behar du jaioberria?

4.-Amak bularra eman behar dio umeari ala biberoia? .

Gai monografikoa 47

5.-Noiz arte hartu behar du umeak bularra edo biberoia?

6.-Zenbat orduko loa egin behar du umeak egunean?

Jaiotzetik 2 urtera:
3 urtetik 5 urtera:
6 urtetik 8 urtera:
9 urtetlk 10 urtera:
11 urtetik 12 urtera:

7.-Ume txikiak (jaio•":etik 3 urtera) haurtzaindegira eramatea ona da?

3.11. Proiektua laguntzarekin. Proiektua aurrera erama-

Euskalduntzearen C eta EGA maile-
tan gero eta zailago gertatzen zaie ira-
kasleei mintzamena lantzea , jadanik
teknika guztiak erabili eta denetaz hi-
tzegin bait da eta ikasleak aspertu egiten
bait dira.
Krashen-ek ( 1982) dioenez , klaseak
oso rol garrantzitsua du hasierako maile-
tan; baina ezin dezakegu espero ikasleak
klase hutsez hizkuntza menderatzea ,
klaseak bere mugak bait dauzka. Ikas-
leei klaseetan oinarri bat ematen zaie eta
goi mailetan klasetik kanpo ere saiatu
beharko lirateke ikasleak hizkuntza era-
biltzen: irakurriz , mintzatuz edo entzu-
nez.
Hona hemen proiektua, klasearen
mugak gainditu eta klasetik kanpoko bi-
zitzarekin lotzeko teknika (21). Proiek-
tuak ikasgelan nahiz kanpoan egiten bait
dira.
Proiektuetan hiru etapa bereiz
teke:
Klaseko plangintza
Ikasleek proiektuaren helburuak eta
edukiak prestatzen dituzte irakaslearen
teko beharko dituzten hizkuntz forma
espezifikoak zeintzu izan daitezkeen ere
aztertuko dute. Etapa honetan proiek-
tuarentzat interesgarria gerta daitekeen
guztia aztertuko da: elkarrizketak , bisi-
tak, inkestak , material grafikoa , biblio-
grafia , eta abar.
Proiektua aurrera eramatea
Ikasleak klasetik aterako dira etapa
honetan prestatutako ekintzak eta egin-
kizunak betetzera: elkarrizketak , graba-
ketak , material idatzia eta bisuala bil-
tzea ...
Etapa honetan lau trebetasunak lan-
tzen dira, baina oso era naturalean: ira-
kurmena , idazmena, mintzamena eta
entzumena.
Lanaren berrikusketa eta zuzenketa
Ikaslcek eta irakasleak egindako lana
dai-
aztertuko dute proiektua egiten ari de-
nean eta bukatu ondoren. Etapa hone-
tan irakasleak aholkuak ematen eta ko-
mentarioak egiten ditu. Talde osoak, be-
rriz, eginiko lana aztertu eta autokritika
egingo du.
48
Oso teknika baliagarria da. Dena den,
kontuan izan behar da irakasleak Jan
gehiago egin behar duela prestaketa eta
koordinaketa lanetan: xede-hizkuntzan
hitzegiten duen jendea bildu , zentru eta
instituzioak bisitatzeko baimenak lortu ,
eta abar. Bestalde , proiektuak oso lu-
zeak edo lanen aldetik oso motibaga-
rriak ez badira, ikasleak aspertu egin
daitezke bukatu baino lehen.
4. OHARRAK
( 1) Gai honi buruz. ikus: Martinez eta Uriza-
rren «Rol-jokoak hizkur.tzen ir akaskuntzan» In:
Zutabe. 7-8. zenb., 174-207 orr.
(2) Honi buruz ikus: Penny Ur (1981): Discus-
sions that Work. Task-Centred Fluencv Practice ,
Cambridge, Cambridge University Prcss. Liburu
honetan 12-17. orrialdeetan cginkizunean zentratu-
riko arikcten abantailak eta funtzionamendua adie-
razten du Penny Ur-ek , eta ondoren horrelako ari-
keta batzu azaltzen ditu.
(3) Eginkizunari buruz , baila ere Johnson
( 1982): Communicative Syllabus Design and Metho-
dology : Oxford , Pergamon.
(4) Ariketa gchiago aurkitzcko , begira:
- HABE-k ateratako Euskalduntzearen A Mai-
larako Langaiak materialcan ondoko ariketa
hauek: «Hotcleko hartzailea» 1.13 MINTZ
04; «Zc: egin dut?» 1.16 MINTZ. 02; «Zertan
ari?» 1.19 MINTZ. 03; «Delituak» 2.26
MINTZ 02; «Etxe hila» 2.30 MINTZ. 05 eta
«Denboran zehar mugitzeko ispilua» 4.60
MINTZ. 01.
- Maley eta Duff-en (1978, 39-85 orr.) libu-
ruan ere girotzeko ariketa interesgarriak aur-
ki daitezke.
(5) Ikus , adibidez, ingelesez eta euskaraz Bi-
naka (ingelesez Pair Work) izeneko arikcten bildu-
mak. Bi kasuetan, bi liburu ezberdin eta osagarriak
ditugu, bata A ikaslcarentzat eta bestea B ikaslea-
rentzat.
WA'!CYN·JONES(1971): Pair Work A and B, Pen-
guin Books.
HARE (1985): Binaka A eta B ikasleak , HABE.
(6) Dena dela, gai hau gehiago sakondu nahi
duenak honako artikulu eta liburuotan begira deza-
ke.
BowFN, B.M. ( 1982): l.ook Here1 Visual Aids in
Language Teaching, London, Macmillan Press. Li-
buru honetako bi artikulu dira euskaraz , biak izen-
buru bakarrarekin: «Nola erabili argazkiak hizkuntz
írakaskuntzan» In: Zutabe . 5. zenb .. 36-54 orr.
CoRDER, S.P. (1977): Los Materiales Visuales en
la Enseñanza del Lenguaje, Buenos Aires, Paidos.
HABE: Habeko mik aldizkaria, Don ostia,
HABE. Aldizkari honetan euskara irakasteko ko-
mikiak argitaratzen <lira, eta erdiko orrialdeetan ko-
rnikiak , marrazkiak eta abar lantzeko ideiak.
Gai monografikoa
Ho1.nEN, S. (1980): Visual Aids for C/assroom
Interaction . London , Modern English Publications.
MALEY, A; Durr. A.; GRFLLET. F. (1980): The
Minds Eye , Cambridge, Cambridge University
Press.
McA1.PIN. S. (1980): The Magazine Picture U-
brary : London, George Allen & Unwin.
(7) lkus, adibidez:
MORGAN, R.; R1Nvo1.ucR1, M. (1983): Once
Upon a Time, Using Stories in the Language Class-
room, Cambridge, Cambridge Univcrsity Press.
RonARI, Gianni (1979): Gramática de la Fanta-
sía. Introducción al Arte de Inventar Historias. Bar-
celona, Reforma de la Escuela.
(8) SATRl!STEGI,J.M. (1981): Lapur zuriak ,
Gipuzkoako Ikastolen Elkartea. Euskadi lrratiak
grabatuak.
(9) ARZELUS, Xabier (1984): «Gorpu baten
oroitzapcnak» eta «Buru baten historia» In: lpuin
Beltzak , Euskaltzaindia.
(10) Aszru.us. Xabier (1984): lpuin beltzak ,
Euskaltzaindia,
(11) EzE17.A,Mertxe: Kirten urdinetakoarmai-
ru roxa, Erein. Euskadi Irratiak grabatua.
(12) RoDARI, G. (1974): Jo/as egiteko ipuinak ,
Donostia, Elkar , 1981. Liburu honetako bost ipuin
bideoz grabatuta daude: HABE, 34. bideokasetea.
( 13) «El perro verde» In: Pino Gilioli, Juegos
de la Personalidad, Madrid, Ediciones Pirámide,
1985.
(14) Adibidez:
G1uo1.1, Pino ( 1985): Juegos de la Personalidad,
Madrid, Ediciones Pirámide.
FRANK,C; RINVOLUCRI,M.; BERER, M. (1982):
Challenge to Think . Oxford , Oxford Univcrsity
Press.
LADOUSSE,G.P. (1983): Speaking Personnallv.
Quizzes and Questionnaires for Fluency Practice ,
Cambridge, Cambridge University Press.
(15) Tcknika hau behe mailetan ere erabil dai-
teke. lkus «Txapclketa kultur ala» ariketa
(Euskalduntzearen A Mailarako Langaiak . 4.55
MINTZ.02).
(16) lrakasleak galderak lehendik prcstatzen
baditu, klase osoak har dezake parte txapelketan.
binaka galderak erantzunez.
(17) Horrelako ariketa gehiago bilatzeko ikus
honako liburu hau: FRANK, C.; RINVOLUCRI,M.;
BERER, M. (1982): Challenge to Think . Oxford, Ox-
ford Univcrsity Press.
(18) Gai honi buruz gehiago irakurtzeko. ikus
MARTINEZ;U RIZAR( 1985): «Rol-Jokoakhizkuntzen
irakaskunzan» In: Zutabe ; 7-8. zenb., 174-207 orr.
(19) lkus aipatu artikuluan 179-180. orr.
(20) «Euskalduntzearcn A Mailarako Lan-
gaietan» horrelako ariketa asko azaltzen da: «No-
rentzat izango da bihotza» 3.39 MINTZ 05; «Nortzu
gonbidatuko dituzu afaltzera?» 3.47-49 MINTZ 06;
«Gizarte berri baten hasiera» 3.50 MINTZ 02; «Sal-
tzaile bila» 4.51 MINTZ. 02; «Norentzat izango da
heredentzia?» 4.56 MINTZ. 02; eta «Zenbait preso»
4.62 MINTZ. 03.
(21) Adibideak irakurtzeko. ikus FRIED-
Booru, Diana L (1986): Project Work, Oxford, Ox-
ford University Press.
Gai monografikoa
BIBLIOGRAFIA
AFK: Aditz Korrika. Hizkunt z Jokoa.
AFK: Monopolioa. Hizkuntz jokoa.
ARZELUS, X. (1984): lpuin belt zak , Euskal-
tzaindia.
BoEN, B.M. (1982): Look Here! Visual Aids
in Language Teaching . London , Macmi-
llan.
BRUMFIT,Ch. (1984): Communicative Metho-
dology in Language Teaching, The Roles of
Fluency and Accuracy, Cambridge, Cam-
bridge University Press.
CORDER, S.P. ( 1977): Los Materiales Visuales
en la Enseñanza del Lenguaje, Buenos Ai-
res, Paidos.
EZEIZA, M. (1983): Kirten Urdinetako Armai-
ru Roxa , Donostia , Erein.
FRANK, C.; RINVOLUCRI, M.; BERER, M.
( 1982): Challenge to Think . Oxford , Ox-
ford University Press.
FRIED-BOOTH, D. L. (1986): Project Work,
Oxford, Oxford University Press.
Gu.roi.i,P. ( 1985): Juegos de la Personalidad.
Madrid, Ediciones Pirámide.
HABE (1983): Jokoak f.· Loteria. Familien Jo-
koa. Katua eta Txakurra. Domino Foneti-
koa. Hitzen Jokoa , Donostia , HABE.
HABE (1986): Jokoak 2: DominoJokoa. Bin-
go l. Bingo 11. Nondik Nora. Hiru erren-
kan. Funtzioz Funtzio, Donostia , HASE.
HOl.DFN, S. (1980): Visual Aids for Class-
room lnteraction, London , Modern English
Publications.
JOHNSON ( 1982): Communicative Syllabus
Design and Methodology , Oxford, Perga-
mon Press.
KRASHEN, S. (1982): Principies and Practice
in Second Language Acquisition ; New
York, Pergamon Press.
TIPOLOGIA DE EJERCICIOS PARA EL DESARROLLO
El desarrollo de la expresión oral constituye en la
actualidad un objetivo primario en muchos progra-
mas de instrucción lingüística. Sin duda alguna cabe
afirmar que nos encontramos frente a una habilidad
lingüística de gran complejidad. ¿Cómo hacer que
los estudiantes hablen? ¿Cómo mantener viva la
motivación? ¿Cuáles son los ejercicios más idóneos
y cómo puede sacárseles el máximo provecho? ¿Qué
postura adoptar ante los errores de los estudiantes?
Aunque es difícil aventurar respuestas definiti-
vas, el artículo pretende arrojar un poco de luz en
tomo a esas cuestiones ofreciendo algunas pautas y,
al mismo tiempo, presenta una amplia gama de ejer-
cicios y materiales que pueden resultar de gran utili-
dad.
El artículo se estructura en torno a tres ejes:
49
KRASHLN,S. D.; TFRRFI.L. T. D. (1983): The
Natural Approach: Language Acquisition
in the Classroom, Oxford , Pergamon Press.
LADOUSSE,P. (1983): Speaking Personnally.
Quizzes and Questionaires for Fluency
Practice . Cambridge. Cambridge Universi-
ty Press.
MALEY, A.; ÜUFF, A. (1978): Drama Techni-
ques in Language Leurning ; Cambridge,
Cambridge University Press.
MALEY, A.; ÜUFF, A.; GRELLET, F. (1980):
The Mind's Eye, Cambridge, Cambridge
University Press.
MARTINEZ, B.; !RIZAR, A. (1985): «Rol-jo-
koak hizkuntzen irak askuntzan» In: Zuta-
be, 7-8. zenb.. 174-207 orr.
McALPIN, J. ( 1980): The Magazine Picture Li-
brary . London , George Allen & Unwin.
MORGAN, J.; RINYOLUCRI,M. (1983): Once
Upon a Time. Using Stories in the Language
Classroom , Cambridge, Cambridge Uni-
versity Press.
MüRGAN BoWEN, B. (1984): «Nola erabili ar-
gazkiak hizkuntz irak askuntzan» In: Zuta-
be, 5. zenb.. 36-54 orr.
RODAR!, G. (1974): Jalas Egiteko Ipuinak ,
Donostia, Elkar, 1981.
RODAR!, G. ( 1979): Gramática de la Fantasía.
Introducción al arte de Inventar Historias,
Barcelona, Reforma de la Escuela.
SATRUSTEGI,J. M. ( 1981): Lapur Zuriak, Gi-
puzkoako Ikastolen Elkartea.
UR, P. (1981): Discussions that Work. Task-
-centred Fluency Practice, Cambridge,
Cambridge University Press.
w ATCYN-JONFS (1971): Pair work A and B'
Penguin Books.
DE LA EXPRESION ORAL
-- Tensión entre corrección gramatical y fluidez.
- Factores a tener en cuenta a la hora de montar
actividades cuyo objetivo es la expresión oral:
o Organización de la clase.
o Importancia de las tareas planteadas o de los
problemas a resolver en las actividades ora-
les e importancia de los juegos de roles.
o Vacío de información.
- Tipología de ejercicios de expresión oral.
Este abanico de recursos e ideas. harto conoci-
dos, pero presentados de forma bien sistemáti-
ca, son de una gran variedad. Corresponde al
profesor escoger lo más adecuado e introducir
las variaciones precisas, de acuerdo con las ne-
cesidades y preferencias de los estudiantes.
50
TYPES OF EXERCISES FOR THE DEVELOPMENT OF ORAL FLUENCY
The development of oral fluency is normally one
of the primary aims of any language teaching pro-
gramme. This, without a doubt, is a linguistic skill of
great complexity. How can the motivation of the stu-
dents be maintained? How can they be made to
talk? Which exercises are most suitable and how
can they be best exploited? What attitude should
one adopt towards student errors?
Although tt's difficult to pul forward definitive ans-
wers, the article hopes to shed a little lignt on these
questions and offer a few guidelines and, al the
same time, presents a range of exercises and mate-
rials which will hopefully be of use.
The article is based around three main points.
- The balance between grammatical accuracy and
fluency.
TYPOLOGIE DES EXERCICES POUR LE DEVELOPPEMENT
Le développement de l'expression ora/e constitue
de nos jours un objectif primordial dans beaucoup de
programmes d'instructíon Iinguistique. ll n "ya aucun
doute que nous trouvons la face á une aptitude lin-
guistique d'une grande complexité. Quoi [aire pour
que les étudiants parlent? Comment stimuler leur mo-
tivation? Quels sont les exercices les plus adéquats et
comment en tirer le maximum de profit? Que! est l'at-
titude a adopter [ace aux erreurs des étudiants?
Bien qu'il est difficile d'avancer des réponses défi-
nitives, l'article présente quelques príncipes á fin
d' éclaircir dans une certaine mesure toutes ces ques-
tions, et en méme temps, il offre une longue serie
d'exercices et d'outils d'enseignement qui peuvent
étre d'une grande utilité.
L'article est structuré autour de trois axes:
- Tension entre la correction grammaticale et la
[luidité.
Gai monografikoa
- Factors to be borne in mind when preparing acti-
vities that aim al oral fluency:
n Classroom organization.
o The importance of the tasks to be set or of the
problems to be solved and the importance of
role play activities.
o lnformation gap activities.
- Types of exercises for oral work.
This wealth of ideas and resources, all well
known, but presented here in a systematic way,
are of great variety. 11remains for the teacher to
choose appropriately and to adapt suitably in or-
der to meet the needs and prelerences of the stu-
dents.
DE L'EXPRESSION ORALE
- Facteurs iI tenir en compte au moment dorgani-
ser des activites dont l'objectif cst l'expression
ora/e:
o Organisationdes cours.
o Importance des taches assignées ou des pro-
blemes á résoudre durant les activités orales et
importance des jeux de roles.
o Manque d'injormation.
- Typologie des exercices d'exprcssion ora/e.
Ce choix de possibilités et d'idées est largement
connu, muis ilest présenté ici d'une [acon tres sys-
tématique et avec une tres grande variété. ll re-
vient au professeur de choisir ce qui es/ le plus
convenable ainsi que d'introduire les variantes
particuliéres en accord avec les besoins et les pré-
[érences des étudiants.