Rodzina: Araceae

obrazkowate
• torfowiska, brzegi wód, olsy
• kwiatostany typu kolby, częściowo okryte przez duży,
nieraz barwny liść
• dolna część kolby, ukryta w pochwie – pułapce na owady,
zawiera kwiaty żeńskie i męskie
• górna część kolby, odkryta, służy do wabienia owadów
• owoce: mięsiste jagody
• występują głównie w lasach tropikalnych, ale także w
klimacie umiarkowanym
• liczne gatunki uprawiane jako rośliny ozdobne, w krajach
klimatu umiarkowanego często uprawiane jako
doniczkowe – np. z rodzajów monstera
• 2500 gatunki na świecie, w tym 4 w Polsce
 Calla palustris – czermień błotna
• Roślina wieloletnia
• chłodniejsze rejony Europy, Azji, Ameryki
Północnej
• brzegi płytkich zbiorników wodnych oraz na
bagnach
• w Polsce pospolicie na nizinach
• Charakterystyczne duże, sercowate liście
• Czerwony, trujący owoc
 Arum maculatum – obrazki plamiste
• kilkanaście stanowisk na Pomorzu, w żyznych
lasach łęgowych i niskich grądach, w miejscach
zacienionych
• występuje wyłącznie w Europie
• owoc to czerwona, lśniąca jagoda
• kwiaty obupłciowe, brązowe, osadzone kolbie
• kwiaty żeńskie w dolnej części kolby, kwiaty
męskie w górnej
• liście wyłącznie odziomkowe, długoogonkowe,
pokryte ciemnymi zielonymi lub brązowymi
plamami
• podlega ochronie ścisłej
Arum orientale – obrazki wschodnie
• gatunek wskaźnikowy starych lasów
• wilgotne lasy na południu kraju, głównie
wschodnia część Karpat
• owoce – czerwone jagody na kolbie
• liście zielone, bez plam, osadzone na długich
ogonkach
• gatunek objęty ochroną częściową
 Acorus calamus – tatarak zwyczajny
• rośnie na terenie całego kraju poza wysokimi
partiami gór
• porasta brzegi wód o piaszczystym podłożu
• łodyga trójkanciasta
• liście występują w 2 szeregach, na brzegach faliste
• kwiaty obupłciowe w kształcie kolby, wyrastające
na bok z pochwy liściowej

Kwiatostan

fragment blaszki liściowej;

widoczne charakterystyczne
marszczenie
 [Pod]rodzina: Lemnaceae [Lemnoideae]
rzęsowate

• drobne, pływające rośliny z rodziny Araceae

• powstałe na drodze redukcji wymiarów w związku z przejściem na wodny
tryb życia
• najmniejsze spośród znanych nauce roślin kwiatowych
• budowa kwiatów uproszczona – składają się z pojedynczych pręcików lub
słupków. Kwiaty (po 2-3) zebrane w drobne kwiatostany
• należące gatunki zwykle tworzą zbiorowiska pleustonowe w postaci
zwartych kożuchów unoszących się na powierzchni wody zbiorników
stojących i przy brzegach wód wolniej płynących Porównanie krajowych przedstawicieli rodziny Lemnoideae
 Lemna trisulca – rzęsa trójrowkowa
• Roślina pospolita w Polsce
• Występuje w wodach stojących, przeważnie w niedużych zbiornikach
wodnych
• Po wyschnięciu zbiornika może wegetować na wilgotnym dnie,
jednak nie znosi całkowitego wysychania (najwrażliwsza z rzęs)
• Człony pędowe z 1 korzeniem
• Człony pędowe rombowate z długim trzoneczkiem, zwykle ułożone
względem siebie na krzyż
• Człony pędowe zanurzone w wodzie (tylko w czasie kwitnienia
wypływają na powierzchnię)
Lemna minor – rzęsa drobna
• Wszystkie kontynenty (z wyjątkiem Antarktydy)
• Występuje w niedużych, stojących zbiornikach
wodnych
• Roślina nitrofilna
• Tworzy jednogatunkowe skupiska, zarastając
powierzchnię gęstym „kożuchem”
• Człony pędowe pływające po powierzchni, każdy z
1 korzeniem
• Gatunek charakterystyczny zbiorowisk
pleustonowych (Cl. Lemnetea minoris)
Lemna gibba - rzęsa garbata
• Występuje w niedużych zbiornikach wodnych z
wodą stojącą
• Roślina nitrofilna
• Gatunek charakterystyczny All. Lemnion gibbae
• Posiada małe, okrągłe człony pędowe
• Człony pędowe pływające po powierzchni, każdy z
1 korzeniem
• Pędy spłaszczone z wierzchu i wypukłe od spodu
• Kwiaty zredukowane, bez okwiatu, jednopłciowe
• Owoc suchy, niepękający, zawierający 2-6 nasion
Lemna turionifera – rzęsa purpurowa [turionowa]
• Obecne turiony (pąki przetrwalnikowe)
• Człony oliwkowozielone, z purpurowym
pigmentem
Wolffia arrhiza – wolffia
bezkorzeniowa
• Występuje zwykle masowo, w niewielkich
zbiornikach
• Na 1m2 mogą występować 2 mln roślin z tego
gatunku
• Człony pędowe kuliste, do 1 mm, bez korzeni i
nerwów
• Gatunek charaktersytyczny Cl. Lemnetea minoris
Spirodela polyrhiza –
spirodela wielokorzeniowa
• Występuje w stojących wodach przybrzeżnych
• Cechą charakterystyczną jest „pęczek” korzeni oraz
czerwony kolor od spodu
• Rzadko kwitnie
• Kwiatostan składa się z dwóch jednopręcikowych
męskich kwiatów lub jednego żeńskiego, oraz
jednego słupka
• Gatunek charakterystyczny Cl. Lemnetea minoris
Rodzina: Sparganiaceae
jeżogłówkowate
 Sparganium erectum –
jeżogłówka gałęzista
• Hydrofit występujący na brzegach wód
• Łodyga rozgałęziona ku górze
• Znamię długie, nitkowate
• Liście zwykle sztywne, 3-15 mm

Kwiatostany żeńskie

Kwiatostany męskie
Sparganium angustifolium – jeżogłówka
pokrewna
• Występuje na brzegach ubogich wód
• Maksymalnie 3 główki męskie
• Maksymalnie 4 główki żeńskie
• Liście w nasadzie rozdęte, do 8 mm
• Liściokształtna podsadka do 60 cm (2x dłuższa od kwiatostanu)
Sparganium neglectum – jeżogłówka
zapoznana
• Występuje nad brzegami wód płynących
• Owoc wrzecionowato-elipsoidalny, w przekroju poprzecznym słabo kanciasty
• Liście często nieco przewisłe, szarozielone
• Łodyga do 85 cm wysokości
Sparganium emersum – jeżogłówka
pojedyncza
• Występuje w wodach i na ich brzegach
• Główki zebrane w kłosy lub grona
• Liście do 10 mm szerokości
• Liście dołem w przekroju poprzecznym 3-kątne
• Łodyga nierozgałęziona, do 60 cm wysokości
 Sparganium minimum – jażogłówka
najmniejsza
• Występują na torfowiskach i brzegach wód
• Główka męska wyłącznie jedna
• Główki żeńskie w liczbie 2-3
• Znamię słupka główkowate
• Łodyga nierozgałęziona
• Główki zebrane w kłosy lub grona
 Rodzina: Typhaceae
pałkowate
• Należą do niej helo- i hydrofity prawie wszystkich stref klimatycznych
• Rośliny w tej rodzinie mają kłącza, z których wyrastają wzniesione lub unoszące się
w wodzie łodygi
• Kwiaty drobne, wiatropylne, zebrane w gęste kwiatostany
• Liście zwykle tylko odziomkowe, ułożone skrętolegle dwurzędowo
 Typha latifolia – pałka szerokolistna
• Zamieszkuje płytkie brzegi jezior,
starorzecza, rowy melioracyjne
• Występuje masowo, tworząc rozległe
szuwary
• Gatunek efektywny przy oczyszczaniu
ścieków z materią organiczną i
azotem amonowym
• Liście równowąskie, szerokie, płaskie,
sinozielone
• Kolba kwiatów męskich przylega do
żeńskiej

kwiatostan; szczytowe odcinki łodyg

zakończone kwiatostanami: żeńskim
(zielonawym) i męskim
(żółtawobrunatnym)
Typha angustifolia – pałka wąskolistna
• Spotykana w wodach stojących i wolno płynących -
płytkie brzegi jezior, starorzecza, rowy melioracyjne
• Znosi dosyć duże wahania wody
• Liście słabo rynienkowate, ciemnozielone
• Kolby oddalone od siebie

Przekrój poprzeczny
dolnego odcinka liścia
(poniżej pochwy)
Rutkowski, L. (1998). Klucz do oznaczania roslin
naczyniowych Polski nizowej. Wydawn. Naukowe
PWN.

https://www.atlas-roslin.pl/
BIBLIOGRAFIA
https://pl.wikipedia.org/
DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ!