Prosesong Derivational Prosesong Infectional-kain + an = kainan -sayaw + um = sumayaw-asawa + hin =

asawahin - nag+ laba = naglaba-iyak + in =iyakin - ka+ kanta + hin = kakantahin

Pagbubuo ng salita:

 Pagtatambal- sa paraang ito, ang ga salita ay nabuo sa pamamagitan ng pagtatambal g mga

morpema a nagingbahagi ng wikang Filipino
Hal.
Dulawit- mula sa dula at awit Bahaghari- mula sa bahag at hari

 Akronim - sa paraang ito, ang mga saita ay hango sa mga inisyal o mga unansg pantig ng
salitaNSO- National Statistics Office DOLE-Department of Labor and Employment

 Pagbabawas o clipping- ang prosesong ito ay ang pagpapaikli ng mga salita na kadalasang
ginagamit sapasalitang paraanHal: Fon- telefon dok- doctor direk- direktor kabs-kabayan

 Pagdaragdag- kung may mga salitang binabawasan, mayroon din naming dinaragdagan.Hal:
boss- bossing.

 Paghahalo o blending- ang paraang ito ay pagbabawas at pagtatambal ng mga salita.Hal: cha-
cha- mula sa charter change crispylicious ( crispy at delicious)
Gravylicious (gravy at delicious)

Mga salita mula sa Pangalan- sa pagiging malikhain sa pagbuo ng mga salita may mga pangalan ng
produkto o brand na nagiging pandiwaHal. Ang brand ng produkto ay nagiging pangngalang pambalana
tulad ng Colgate na brand ng tutpeyst.Ipinalalagay ng ibang tao na ito mismo ang tutpeyst dahil
pangunahing brand ito.
III. LEKSIKON (Mga salita o bokabularyo)
- ang leksikon ay ang mga salita na ginagamit sa isang wika ng mga mananalitanito. Tinatawag din itong
bokabularyo ng isang wika

Pagkilala sa mga Content words (pangalan, pandiwa, pang-uri, pang-abay)

Function words (panghalip, mga pang-ugnay tulad ng pangatnig, pang-ukol, pang-angkop

Konotasyon at Denotasyon- may dalawang paraan upang mabigyang kahulugan ang mga salita.-
Denotasyon- ang kahulugan ay karaniwang nakukuha sa diksyunaryoAng mga salita ay nagbibigay ng
isang tiyak na kahulugan at ito ay ginagamit sa karaiwan at simpleng pahayag.Hal: bahay- isang gusali
ng itinayo upang maging proteksyon ng tao

Konotasyon- ang pagpapakahulugang iba kaysa sa pangkaraniwang pakahulugan. Ito ay maaring mag
iba- ibaayon sa saloobin. Karanasan at sitwasyon ng isang tao. Nagtataglay ng mga pahiwatig ng
emosyonal opansaloobin ang mga salita. Mayroong malalim ang kahulugan ng salita. Napapaganda ang
isangpangungusap.Hal. Bahay- kaligayahan/ proteksyonIV. PONOLOHIYA O PALATUNUGAN
–
tawag sa maagham nap ag-aaral ng tunog. Pinag-aaralan ang wastong bigkas ngmga tunog na tinatawag
na ponema.
Ponema- ang tawag sa mga yunit ng tunog ng isang wika(phoneme) phone- tunog eme- makabuluha

Ponema- tumutukoy ito sa makabuluhang tunog ang bawat ponema ay maaring makapagbago
ngkahulugan ng isang salita.Hal: nasa-pasaMaari ring di makapagbagoMalayang nagpapalitanHal:
babae-babai; lalake-lalakiPonemang katinig- binubuo ng 16 na ponema /b/, /p/ /k/
g/d/t/h/s/l/r/m/n/ng/w/y/Ponemang patinig: ayon sa mga linggwista at ilang at ilang mananaliksik,
tatatlo lamang ang patinig ng Filipino;/a/, i/ at /u/. Kay Cubar (1994) ang ponemang /e/ at /o/ ay
hiram na salita sa Kastila at English

Allophone- ang tunog na /e/ at /i/ o /o/ at /u/ ay malayang nagkakapalitan na hindi nagbabago
angkahulugan ng mga salitaHal: babai- babae lalaki-lalake ali-ale bukol- bokol tono-tuno

Diptonggo/ malapatinig
–
tumutukoy ito sa pinagsamang tunog ng isang patinig /a/e/i/o/u/ at tunog ng isangmalapatinig /w/y/
sa iisang pantig (aw, iw, ow, ay, ey, oy, uy/Hal: araw, ayaw, baboy, aliw, sisiw, kahoy, tuloy, sawsaw,
kasuy, wow, bahay, kalay, gulay

Segmental-katinig, patinig, tunog

Suprasegmental-diin, intonasyon, hinto

Tono o Intonasyon- ay ang taas- baba na iniuukol sa pantig ng isang salita o pangungusap upang higit
namgaing malinaw ang pakikipag-
usap. Bawat tao’y may kani
-kaniyang paraan ng pagbigkas ngunit maykinakailangan ding nom sa pagsasalita upang higit na
maiparating ang mensahe (Gonzales, 1992)

Haba
tumutukoy ang haba sa haba ng bigkas na iniuukol ng nagsasalita sa painig ng pantig ng salita.

Diin- tumutukoy naman ang diin sa laas ng bigkas sa pantig ng salitaSinsabing syllable- time ang
Filipino (batay sa Tagalog na buhat sa angkang Malayo)Sinasabi naming stress-timed ang Ingles
(Buhat sa angkang Indo-Europeo)Hal: /sa.ma) to come along /kasa.ma/ companion /kasama/ tenant/
bu.kas/ tomorrow /bukas/ open

Antala/ Hinto-ito ay ang saglit na pagtigil sa ating pagsasalita upang higit na maging malinaw ang
mensahengnais ipahiwatig o ipabatid sa kausap. Upang maipakita sa puntong, ito ang hinto o antala,
ginagamit angsimbolong#. Subalit sa pagsulat, ang mga bantas na kumakatawan dito ay maaring
kuwit, tuldok,
tutuldok,atbp.Hal: hindi pula# Hindi# pula#hindi siya si G. Carlos# hindi# siya si G. Carlos # Hindi
siya # si G. Carlos