1

Podcast 2023-08-29

INTRODUCCIÓN
UVOD

Hola, chicos. ¿Qué tal? ¿Qué tal? ¿Cómo va todo?

¿Cómo va todo? El episodio de hoy es un episodio un
poco aburrido, un poco diferente.
Bok ljudi. Kako si? Kako si? Kako je sve? Kako je sve?
Današnja epizoda je pomalo dosadna epizoda, malo drugačija.
Es un poco aburrido, sí, porque vamos a hablar del
Quijote, chicos, del Quijote.
Malo je dosadno, da, jer ćemo pričati o Quijoteu, ljudi, o
Quijoteu.
Es un libro muy viejo que se publicó hace muchos años,
escrito en un castellano muy complicado, muy antiguo...
To je vrlo stara knjiga koja je objavljena prije mnogo godina,
napisana na vrlo kompliciranom, vrlo starom španjolskom...
¡Ay qué pesado, qué pesado!
O kako je teško, kako je teško!
 2

Claro, vosotros estáis esperando que yo hable del perro

gorilero, pero no, hoy tampoco voy a hablar del perro
gorilero, chicos. Hoy vamos a hablar de este libro, que es
muy aburrido, es muy largo.
Naravno, čekate da pričam o psu gorili, ali ne, ni danas neću
govoriti o psu gorili. Danas ćemo pričati o ovoj knjizi, koja je
jako dosadna, jako je dugačka.
Este...
Ovaj...
Lo escribió un señor que... Con la mano derecha, porque
la mano izquierda no la podía mover, el tío.
Napisao ju je čovjek koji... Desnom rukom, jer lijevom nije
mogao micati, ujak.
¡Ay, qué pesado era, qué pesado era!
O, kako je bilo teško, kako je bilo teško!
En fin, chicos, pero lo que pasa es que está considerado
una obra maestra de la literatura. Y como todas las obras
maestras de la literatura, pues es una pesadez, es una
pesadez, es una pesadez.
U svakom slučaju, ljudi, ali ono što se dogodilo jest da se
smatra remek-djelom književnosti. I kao sva remek-djela
književnosti, pa, to je drag, to je drag, to je drag.
 3

En fin, habla de cosas que no nos importan, que no nos

interesan y...
Uglavnom, priča o stvarima koje nas ne zanimaju, koje nas ne
zanimaju i...
Pero, bueno, qué le vamos a hacer... Hay que hablar, hay
que hablar de algo, tío, hay que hablar de algo.
Ali, dobro, što možemo... Moramo razgovarati, moramo
razgovarati o nečemu, čovječe, moramo razgovarati o nečemu.
Vamos a hablar El Quijote,¿no? Vamos a hablar de El
Quijote.
Razgovarajmo o Don Quijotu, zar ne? Razgovarajmo o Don
Quijoteu.
Yo me imagino que habrá cuatro o cinco personas que me
siguen, que estarán interesadas en el Quijote, que lo
habrán leído, yo que sé, cuatro o cinco por lo menos.
Habrá cuatro o cinco, ¿no?
Pretpostavljam da će biti četvero-petero ljudi koji će me pratiti,
koje će zanimati Don Quijote, koji će ga pročitati, ne znam,
barem četvero-petero. Bit će ih četiri ili pet, zar ne?
Y el resto, pues nada, el resto, si queréis escucharme
para echar la siesta, para dormir un ratito...
A ostalo, pa ništa, ostalo, ako hoćeš da me slušaš da odrijemam,
da odspavam malo...
 4

Bueno, pues no pasa nada. Yo lo entiendo, lo entiendo.

Pa, ništa se ne događa. Razumijem to, razumijem to.
Vamos a hablar de este, de este, de este libro que habla,
de este, de este viejo, de este viejo loco. Un loco... Es un
loco. Don Quijote era un loco que hacía tonterías y ya
está. Se le fue la cabeza, se le fue la cabeza. Se volvió
loco leyendo.
Razgovarajmo o ovome, ovoj, ovoj knjizi koja govori, ovom,
ovom starom, ovom ludom starcu. Luđak... On je luđak. Don
Quijote je bio luđak koji je radio gluposti i to je to. Otišla glava,
otišla glava. Poludio je čitajući.
Porque leer no es bueno, chicos, leer no es bueno, leer no
es bueno. Entonces, pues nada, yo soy profesor de
español y, en fin, se supone que tengo que hablar de
cosas culturales, tío...
Jer čitanje nije dobro, ljudi, čitanje nije dobro, čitanje nije
dobro. Dakle, ništa, ja sam profesor španjolskog i, ionako,
trebao bih pričati o kulturnim stvarima, čovječe...
El perro gorilero... Claro, mucha gente quiere que cuente
el chiste del perro gorilero.
Pas gorila... Naravno, puno ljudi želi da ispričam vic o psu
gorili.
 5

Hoy no toca, hoy no toca. Lo siento, hoy hay que ser

culturales, hay que tener, hay que tener un poco de
formación intelectual.
Danas nije vrijeme, danas nije vrijeme. Oprostite, danas morate
biti kulturni, morate imati, morate imati malo intelektualnog
treninga.
En fin, yo sé que es muy aburrido... Además, que esto lo
estoy haciendo un sábado por la mañana. Esto es una
pesadez, chicos, es una pesadez.
U svakom slučaju, znam da je jako dosadno... Osim toga, radim
ovo u subotu ujutro. Ovo je teško, ljudi, ovo je teško.
De todas formas, bueno, es un sacrificio que hay que
hacer. ¿Vale?
U svakom slučaju, pa, to je žrtva koja se mora podnijeti. U
REDU?
Poner, poner, poner, ponerme de fondo, ¿vale? No, no
me apaguéis, ¿eh? No apaguéis el podcast. No apaguéis
el podcast. Ponedlo de fondo. Vosotros podéis ir lavando
los platos, podéis dormir la siesta, lo que queráis, pero yo
hoy voy a hablar del Quijote, del maldito Quijote.
Stavi, stavi, stavi, stavi me u pozadinu, u redu? Ne, nemoj me
isključiti, ha? Ne gasi podcast. Ne gasi podcast. Stavite to u
pozadinu. Možeš ići prati suđe, možeš drijemati, što god hoćeš,
ali ja ću danas o Quijoteu, prokletom Quijoteu.
 6

Ese libro, ese libro que escribió aquel señor que no podía,
no podía mover la mano izquierda, Cervantes. No podía
mover la mano izquierda, claro. Tenía solo libre, solo
podía usar la mano derecha.
Ta knjiga, ta knjiga koju je napisao taj čovjek koji nije mogao,
nije mogao pomaknuti svoju lijevu ruku, Cervantes. Lijevu ruku,
naravno, nije mogao pomaknuti. Imao je samo slobodnu, mogao
je koristiti samo desnu ruku.
El tío, el tío tiene una vida, el tío... Ahora no tengo tiempo
de hablar, pero el tío, el tío estuvo en la cárcel, fue hecho
esclavo, fue soldado. El tío tuvo un montón de problemas.
Stric, stric ima život, stric... Sada nemam vremena pričati, ali
stric, stric je bio u zatvoru, bio je rob, bio je vojnik. Ujak je
imao puno problema.
Un desgraciado. Fue un desgraciado, digámoslo,
Cervantes fue un desgraciado. Y claro, él ya, en los
últimos años de su vida, cuando, en fin, ya nadie se lo
esperaba, nadie se lo esperaba, porque el tío había
escrito algunos libros, pero no... Obras de teatro... Pero
no tenía mucho éxito, ¿eh? Nooo...
Bijednik. Bio je jadnik, recimo, Cervantes je bio jadnik. I
naravno, on već, u zadnjim godinama života, kada, ukratko, to
više nitko nije očekivao, nitko to nije očekivao, jer njegov stric
je napisao neke knjige, ali ne... Predstave... Ali ne baš uspješne.
ha? neee...
 7

No tenía mucho éxito, el tío, ¿eh?

Ne baš uspješno, čovječe, ha?
Pero, en fin, al final escribió este libro y tuvo un éxito
tremendo. Y ahora la gente dice que... La gente en todo el
mundo dice que es una obra maestra. La primera novela,
tío, la primera novela. Hay gente que dice que es la
primera novela de la literatura, de la.... O sea, de la... Que
es el primer... La primera novela de la literatura
contemporánea, tío. O sea, la primera novela
contemporánea, la primera, la primera novela moderna.
¿Tú te lo puedes creer? ¿Sí? Eso, eso dicen.
Ali, svejedno, na kraju je napisao ovu knjigu i to je bio ogroman
uspjeh. I sada ljudi to govore... Ljudi diljem svijeta govore da je
to remek-djelo. Prvi roman, čovječe, prvi roman. Ima ljudi koji
kažu da je to prvi roman u književnosti, od... Drugim riječima,
od... Da je to prvi... Prvi roman suvremene književnosti, ujače.
Drugim riječima, prvi suvremeni roman, prvi, prvi moderni
roman. Možeš li vjerovati? Da? To, tako kažu.
Eso es... La verdad es que es muy difícil de leer. Es muy
difícil de leer. Tienes que estar todo el tiempo mirando el
diccionario, tienes que estar todo el tiempo... En fin, así...
To je... Stvarno je teško čitati. Vrlo je teško čitati. Stalno moraš
gledati u rječnik, moraš stalno... Uostalom, ovako...
Hay un montón, hay un montón de... Es... Son... Son dos
libros. Ya lo he dicho, ¿no? La primera parte y la segunda
parte... Son dos libros con la letra muy pequeña, muy
pequeña, muy pequeña. Con un montón de anotaciones a
 8

pie de página, ¿no?, que tienes que leer, porque si no no

entiendes nada.
Ima puno, ima puno... To je... To je... To su dvije knjige. Već
sam rekao, zar ne? Prvi dio i drugi dio... To su dvije knjige s
vrlo malim, vrlo malim, vrlo sitnim slovima. S puno fusnota, zar
ne?, koje morate pročitati, jer inače ništa ne razumijete.
Y hablando con un lenguaje que no se entiende nada, tío,
no se entiende nada, no se entiende nada. Hay que
romperse la cabeza, hay que romperse la cabeza.
A govoreći jezikom koji se uopće ne razumije, čovječe, ništa se
ne razumije, ništa se ne razumije. Moraš razbiti glavu, moraš
razbiti glavu.
Y estoy hablando de los españoles,¿eh? Estoy hablando
de nativos. Tú imagínate un ruso, un polaco, un italiano,
un francés, un japonés que se ponen a leer este libro en
español. ¡Por el amor de Dios, por el amor de Dios! Eso,
eso es imposible. ¡Eso es imposible!
A ja govorim o Španjolcima, ha? Govorim o starosjediocima.
Zamislite Rusa, Poljaka, Talijana, Francuza ili Japanca koji
ovu knjigu počne čitati na španjolskom. Za ljubav Božju, za
ljubav Božju! To, to je nemoguće. To je nemoguće!
Yo que sé. Vosotros haced lo que queráis. Vosotros
haced lo que queráis. Hay gente para todo en el mundo,
¿eh?, hay gente para todo en el mundo. Si tú quieres leer
El Quijote, oye, nadie te va a decir que no, ¿eh? Nadie te
va a decir que no.
 9

Ne znam. Radiš što želiš. Radiš što želiš. Za sve na svijetu

postoje ljudi, a? Za sve na svijetu postoje ljudi. Ako želiš čitati
Don Quijotea, hej, nitko ti neće reći ne, ha? Nitko vam neće reći
ne.
Haz lo que quieras, tío. Haz lo que quieras con tu vida.
Pero en fin, yo me lo pensaría, ¿eh? Yo me lo pensaría.
Yo me lo pensaría.
Radi što hoćeš, čovječe. Čini sa svojim životom što želiš. Ali
svejedno, razmislio bih o tome, ha? Ja bih tako mislio. Ja bih
tako mislio.
De todas formas, ya digo, esto... Yo soy profesor de
español. Esto es un... En fin, yo hago cosas para
estudiantes de español y hay que hacer el Quijote, tío. El
Quijote hay que hacerlo, hombre...
U svakom slučaju, kažem vam, ovo... Ja sam profesor
španjolskog. Ovo je... U svakom slučaju, ja radim stvari za
španjolske studente, a ti moraš raditi Don Quijotea, čovječe.
Don Quijote mora biti gotov, čovječe...
Fíjate tú, fíjate tú que las escuelas de español oficiales,
¿no?, en fin, la escuela de español oficial se llama
Instituto Cervantes. ¡Hombre, faltaría más!
Pogledajte, pogledajte službene španjolske škole, zar ne?
Ukratko, službena španjolska škola zove se Instituto Cervantes.
Čovječe, trebalo bi više!
Por todas partes hay estatuas de Cervantes, el tío este, el
Manco este de Lepanto, porque fue soldado, fue soldado,
 10

estuvo... El tío tiene una vida... Fue soldado en la guerra

de Lepanto, en la guerra de Lepanto contra los turcos.
Claro...
Svugdje su kipovi Cervantesa, ovaj ujak, ovaj Manco iz
Lepanta, jer on je bio vojnik, bio je vojnik, bio je... Ujak ima
život... Bio je vojnik u Lepantskom ratu, u Lepantski rat protiv
Turaka. Čisto...
Y luego los piratas... Los piratas lo cogieron y lo llevaron
prisionero. Estuvo prisionero un montón de años. El tío
tiene una vida de novela. El tío... La vida, la vida de
Cervantes es una vida de novela. Es una vida de novela.
A onda gusari... Gusari su ga uhvatili i zarobili. Bio je
dugogodišnji zarobljenik. Ujak ima nov život. Ujak... Život, život
Cervantesa je život romana. To je novi život.
Es, yo creo, la vida de Cervantes es más interesante que
El Quijote. Para mí, sí.
Mislim da je Cervantesov život zanimljiviji od Don Quijotea. Za
mene ako.
Pero en fin. Bueno, eso es otro tema.
Ali svejedno. Pa to je druga tema.
Que vamos a hablar del Quijote, tío, que el chiste este del
perro gorilero, que ya lo contaré otro día. El famoso chiste
del perro gorilero... Eso sí que es divertido. Eso es mucho
más divertido, eso es mucho más divertido que El Quijote.
Hombre, no hay comparación.
 11

Da ćemo o Quijoteu, striče, da je vic o psu gorili, da ću ga

ispričati drugi dan. Poznati vic o psima gorile... To je smiješno.
To je mnogo zabavnije, to je mnogo zabavnije od Don Quijotea.
Čovječe, nema usporedbe.
Pero claro, esto... En fin, yo soy un profesor. Yo antes
trabajaba en la universidad, tengo que ser serio y hoy
vamos a hablar del Quijote, del Quijote, de Don Quijote,
Sancho Panza, de Cervantes, de todo eso, ¿vale? Si no
te gusta, pues te aguantas, tío, te aguantas. Ya está.
¿Vale?
Ali naravno, ovo... U svakom slučaju, ja sam učitelj. Radio sam
na fakultetu, moram biti ozbiljan i danas ćemo pričati o
Quijoteu, Don Quijoteu, Don Quijoteu, Sanchu Panzi,
Cervantesu, o svemu tome, u redu? Ako ti se ne sviđa, onda to
trpiš, čovječe, trpiš to. To je to. U REDU?
¡Venga, empezamos!
Hajde, počnimo!
 12

Don Quijote: el antihéroe

Don Quijote: antijunak

¡Hola, chicos! ¿Qué tal?

Bok ljudi! Kako si?
Pues sí, hoy vamos a hablar de El Quijote.
Pa da, danas ćemo govoriti o Don Quijoteu.
¿Tú has leído El Quijote alguna vez? La verdad es que no
es un libro fácil de leer, ni siquiera si lo lees en tu propio
idioma.
Jeste li ikada čitali Don Quijotea? Istina je da to nije laka
knjiga za čitanje, čak ni ako je čitate na svom jeziku.
Pero aunque no lo hayas leído, estoy seguro de que
habrás oído hablar de esta obra, ¿no?, de esta novela,
que está considerada como la obra cumbre de la literatura
española.
Ali čak i ako ga niste čitali, siguran sam da ste čuli za ovo djelo,
zar ne?Ovaj roman koji se smatra remek-djelom španjolske
književnosti.
 13

La verdad es que mucho se habla de El Quijote, pero

pocos en realidad lo han leído. Me imagino que esto se
debe a que, en general, se lee poco y que este libro en
particular no es fácil de leer.
Istina je da se o Don Quijoteu mnogo govori, ali ga je malo tko
doista pročitao. Pretpostavljam da je to zato što se općenito
malo čita i ovu posebnu knjigu nije lako čitati.
Hay que tener en cuenta que fue escrito por Miguel de
Cervantes en el Siglo XVII, al principio del siglo XVII, en el
castellano que se hablaba en aquella época, hace
cuatrocientos años, que, como es fácil imaginar, es muy
diferente del castellano actual.
Mora se uzeti u obzir da ju je napisao Miguel de Cervantes u
17. stoljeću, početkom 17. stoljeća, na španjolskom jeziku koji
se tada govorio, prije četiri stotine godina, što je, kako je lako
zamisliti, , jako se razlikuje od trenutnog španjolskog. .
Y aunque se ha traducido al castellano moderno y se han
hecho muchas adaptaciones para facilitar su lectura, es
un libro con un vocabulario tan rico y tan extenso que no
se puede leer con prisa.
I premda je prevedena na suvremeni španjolski i napravljene
mnoge adaptacije kako bi se lakše čitala, to je knjiga s toliko
bogatim i opsežnim rječnikom da se ne može čitati na brzinu.
Para disfrutar de El Quijote hay que tener tiempo y
tomárselo con la calma que se merece. Hay tantas cosas
dentro de esta obra, tantos detalles, que no se pueden
apreciar si se hace una lectura de forma acelerada.
 14

Da biste uživali u Don Quijotu morate imati vremena i uzeti ga

mirno. Toliko je stvari u ovom djelu, toliko detalja, koji se ne
mogu cijeniti ako ga brzo čitate.
El Quijote es una de esas obras clásicas de la Literatura
Universal que hay que leer, como se bebe el buen vino, a
pequeños sorbos, lentamente, para poder saborearlo en
todos sus matices.
Don Quijote je jedno od onih klasičnih djela univerzalne
književnosti koje se mora čitati, kao što se pije dobro vino, u
malim gutljajima, polagano, kako bi se okusilo u svim njegovim
nijansama.
Para leer El Quijote hace falta tiempo, calma, amor por la
literatura y, sobre todo, un buen diccionario. La riqueza de
vocabulario de esta obra es tan enorme que, aparte de las
numerosas notas aclaratorias a pie de página que vas a
tener que leerte para poder seguir la historia y entender
correctamente todo lo que pasa, seguramente, además,
vas a tener que estar consultando el diccionario cada dos
por tres.
Za čitanje Don Quijotea potrebni su vrijeme, smirenost, ljubav
prema književnosti i prije svega dobar rječnik. Bogatstvo
vokabulara u ovom djelu toliko je golemo da ćete, osim brojnih
fusnota s objašnjenjima koje ćete morati pročitati kako biste
pratili priču i ispravno razumjeli sve što se događa, zasigurno,
dodatno, morati konzultirati rječnik svaka dva po tri.
 15

El Quijote es una de esas grandes obras imprescindibles

de la literatura que todo el mundo está de acuerdo en que
hay que leer al menos una vez en la vida.
Don Quijote je jedno od onih velikih esencijalnih književnih
djela za koje se svi slažu da ih morate pročitati barem jednom u
životu.
Seguramente, muchos de vosotros tenéis en mente la
idea de leerlo algún día, aunque sea en vuestro propio
idioma, en francés, en inglés, en alemán, en ruso, en
árabe…
Sigurno mnogi od vas imaju na umu ideju da je jednog dana
pročitaju, pa makar bila i na vašem jeziku, na francuskom,
engleskom, njemačkom, ruskom, arapskom...
El Quijote se ha traducido a todas las lenguas del mundo
y es, por cierto, la novela más vendida en la historia de la
literatura.
Don Quijote je preveden na sve jezike svijeta i inače je
najprodavaniji roman u povijesti književnosti.
Aunque, claro, que sea la más vendida no significa,
necesariamente, que sea la más leída…
Iako, naravno, to što je najprodavaniji ne mora značiti da je i
najčitaniji...
Pero… ¿Qué es lo que hace que esta obra de Cervantes
sea tan importante y de obligada lectura? ¿Cuál es la
importancia de este libro? En suma, ¿por qué hay que
 16

leer El Quijote? Esa es la pregunta a la que me gustaría

responder hoy.
Ali... Što je to što ovo Cervantesovo djelo čini tako važnim i
obaveznim za čitanje? U čemu je važnost ove knjige? Ukratko,
zašto morate čitati Don Quijotea? To je pitanje na koje bih
danas želio odgovoriti.
¿De qué trata El Quijote?
O čemu govori Don Quijote?
Cuando se pregunta a la gente de qué trata El Quijote,
muchos responden que es una historia cómica,
humorística; la historia de un loco, de un viejo loco, que
cree ser un caballero andante y que va (a caballo, claro)
por las tierras del centro y norte de España, haciendo
muchas locuras, diciendo muchas tonterías y que acaba
siempre metiéndose en grandes problemas.
Kada se pita o čemu se radi u Don Quijotu, mnogi odgovaraju
da je to smiješna, duhovita priča; priča o luđaku, starom
luđaku, koji vjeruje da je vitez lutalica i koji ide (na konju,
naravno) zemljama središnje i sjeverne Španjolske, čineći puno
ludosti, govoreći puno gluposti i koji uvijek na kraju upadne u
velike probleme.
Esta es una visión un poco superficial de la gran obra de
Cervantes. El Quijote es, sí, un libro escrito con mucho
humor y, sí, cuenta la historia de un viejo hidalgo
castellano que se vuelve loco, pero… ¡Pero es mucho
más que eso!
 17

Ovo je pomalo površna vizija velikog Cervantesova djela. Don

Quijote je, da, knjiga napisana s puno humora i, da, govori o
starom kastiljanskom hidalgu koji poludi, ali... Ali to je puno
više od toga!
Los libros de caballeria.
Knjige o viteštvu.
Cervantes escribió el Quijote como una parodia de las
novelas de caballería que por aquel entonces estaban
muy de moda.
Cervantes je napisao Don Quijotea kao parodiju viteških
romana koji su bili vrlo moderni u to vrijeme.
Los libros de caballería narraban siempre las aventuras
de un personaje imaginario: el caballero andante.
Knjige o viteštvu uvijek su pripovijedale pustolovine
imaginarnog lika: viteza lutalice.
Se llamaba “andante” porque no estaba fijo en un lugar,
sino que iba de un lado para otro, se movía, vagaba por el
mundo, normalmente por tierras muy exóticas y lejanas.
Nazvan je "andante" jer nije bio fiksiran na jednom mjestu,
nego je išao s jednog mjesta na drugo, selio se, lutao svijetom,
obično kroz vrlo egzotične i daleke krajeve.
A su paso por esas tierras lejanas, el caballero
encontraba personas “normales”, pero también
personajes imaginarios como monstruos, gigantes, magos
y hechiceros con poderes mágicos y sobrenaturales.
 18

Prolazeći tim dalekim krajevima, vitez je pronalazio "normalne"

ljude, ali i likove iz mašte poput čudovišta, divova, čarobnjaka i
čarobnjaka s magičnim i nadnaravnim moćima.
El caballero, como su nombre indica, iba siempre a
caballo, llevaba una armadura que lo cubría de los pies a
la cabeza, un escudo para protegerse y una lanza para
atacar a sus enemigos.
Vitez je, kako mu ime kaže, uvijek bio na konju, nosio je oklop
koji ga je pokrivao od glave do pete, štit da se zaštiti i koplje za
napad na svoje neprijatelje.
El caballero andante era un hombre con grandes valores,
que regía su vida por estrictos principios morales y tenía
un gran sentido de la justicia y del honor, por lo que, en su
ir y venir por el mundo, se dedicaba a luchar de forma
heroica contra alguna injusticia o a favor de alguna noble
causa.
Vitez lutalica bio je čovjek velikih vrijednosti, koji je svoj život
vodio po strogim moralnim načelima i imao veliki osjećaj za
pravdu i čast, zbog čega se u svojim dolascima i odlascima po
svijetu posvetio junačkoj borbi protiv. neku nepravdu ili u korist
nekog plemenitog cilja.
Debía ser también muy hábil en el manejo de la lanza y
de la espada y, naturalmente, ser muy valiente y capaz de
enfrentarse a sus enemigos sin titubear y estar dispuesto
a perder la vida en la batalla si ello era necesario para
defender su honor, alcanzar la fama, derrotar a los
malhechores y salvar a las víctimas de alguna injusticia.
 19

Također je morao biti vrlo vješt u rukovanju kopljem i mačem i,

naravno, biti vrlo hrabar i sposoban suočiti se sa svojim
neprijateljima bez oklijevanja i biti spreman izgubiti život u
borbi ako je bilo potrebno obraniti svoju čast, postići slavu,
pobijediti zlotvore i spasiti žrtve neke nepravde.
En suma, era un héroe.
Ukratko, bio je heroj.
En los libros de caballería había siempre, además, una
dama, una mujer de grandes virtudes de la que el
caballero estaba enamorado de forma apasionada y a la
cual el caballero ofrecía todas sus victorias.
U viteškim knjigama također je uvijek bila dama, žena velikih
vrlina u koju je vitez bio strastveno zaljubljen i kojoj je vitez
nudio sve svoje pobjede.
En general, los libros de caballería seguían una estructura
muy simple y repetitiva, donde lo que importaba era narrar
las fantásticas hazañas del caballero andante, que es
descrito como un personaje heroico y muy valiente capaz
de acometer las más increíbles proezas.
Općenito, knjige o viteštvu slijedile su vrlo jednostavnu i
ponavljajuću strukturu, gdje je ono što je bilo važno bilo
pripovijedanje fantastičnih djela viteza lutalice, koji je opisan
kao herojski i vrlo hrabar lik sposoban za najnevjerojatnije
pothvate.
En suma, eran libros para el entretenimiento de la gente
sencilla que contaban historias inverosímiles, que no
 20

tenían nada que ver con la realidad, y en las que había

dragones, hechizos mágicos, gigantes muy malos, magos
que realizaban encantamientos…
Ukratko, bile su to knjige za zabavu jednostavnih ljudi koje su
pričale nevjerojatne priče koje nisu imale veze sa stvarnošću, au
kojima je bilo zmajeva, magijskih čini, vrlo zlih divova,
čarobnjaka koji su čarali...
Al parecer, estas historias eran, en aquella época, cuando
Cervantes vivía, tremendamente populares.
Očito su te priče bile, u vrijeme dok je Cervantes bio živ, silno
popularne.
Yo creo que podríamos comparar la popularidad que
tenían los libros de caballería en la época en la que vivió
Cervantes con las tan famosas telenovelas
latinoamericanas de hoy en día, ¿no?, los llamados
“culebrones”; o, mejor aún, con las películas del oeste
(especialmente lo que se conoce como el Spaghetti
Western) que estaban de tan moda en los años sesenta y
setenta.
Mislim da bismo mogli usporediti popularnost viteških knjiga u
vrijeme kad je Cervantes živio s današnjim tako poznatim
latinoameričkim sapunicama, zar ne?, takozvanim
"sapunicama"; ili, još bolje, s western filmovima (osobito onim
što je poznato kao špageti vesterni) koji su bili tako moderni
šezdesetih i sedamdesetih.
 21

Todas estas historias tienen en común un argumento muy

simple y superficial, con personajes o muy malos o muy
buenos, sin matices, y un héroe que se enfrenta a las
fuerzas del mal, a los malos, en nombre de una gran
causa y que, naturalmente, vence siempre.
Svim ovim pričama zajednička je vrlo jednostavna i površna
radnja, s vrlo lošim ili vrlo dobrim likovima, bez nijansi, te
junakom koji se suočava sa silama zla, negativcima, u ime
velike svrhe i koji, Naravno, , uvijek pobjeđuje.
Y entonces, como digo, parece que Cervantes escribió El
Quijote como una parodia de los libros de caballería,
como una crítica satírica de este tipo de historias.
I onda, kao što sam rekao, čini se da je Cervantes napisao Don
Quijotea kao parodiju na viteške romanse, kao satiričnu kritiku
ove vrste priče.
Esa parece que fue la primera intención con la que
Cervantes escribió El Quijote, pero, como vamos a ver
después, El Quijote es una obra mucho más rica y mucho
más compleja que una simple parodia de los libros de
caballería.
Čini se da je to bila prva namjera s kojom je Cervantes napisao
Don Quijotea, ali, kao što ćemo kasnije vidjeti, Don Quijote je
mnogo bogatije i mnogo složenije djelo od obične parodije na
viteške knjige.
¿Quién era Don Quijote?
Tko je bio Don Quijote?
 22

Pero, ¿quién era este “Don Quijote” del que hablamos

todo el tiempo?
Ali tko je bio taj “Don Quijote” o kojem stalno govorimo?
Don Quijote se llamaba, en realidad, Alonso Quijano y
Cervantes lo describe como un “hidalgo viejo”, es decir,
que pertenecía a la nobleza, pero a la nobleza más
inferior. O sea, quizás sus antepasados habían tenido
algo de fortuna, pero él no debía de tener mucho dinero y
vivía de una forma bastante pobre y humilde.
Don Quijote se zapravo zvao Alonso Quijano i Cervantes ga
opisuje kao "starog hidalga", odnosno pripadao je plemstvu, ali
nižem plemstvu. Mislim, možda su njegovi preci imali neko
bogatstvo, ali on mora da nije imao mnogo novca i živio je
prilično siromašno i skromno.
Cervantes describe a Alonso Quijano como un tipo muy
delgado, de unos cincuenta años, que vivía en algún lugar
de La Mancha, cuyo nombre no sabemos con certeza
porque Cervantes prefería no recordarlo. Sabéis de qué
estoy hablando, ¿verdad?
Cervantes opisuje Alonsa Quijana kao vrlo mršavog momka,
pedesetih godina, koji je živio negdje u La Manchi, čije ime ne
znamo pouzdano jer ga se Cervantes nije htio sjećati. Znate o
čemu govorim, zar ne?
Supongo que todo el mundo conoce las primeras líneas
de El Quijote, ¿no? No creo que haya nadie que no las
haya escuchado alguna vez. Son, creo, las primeras
líneas más famosas de toda la historia de la literatura.
 23

Pretpostavljam da svi znaju prve rečenice Don Quijotea, zar

ne? Mislim da nema nikoga tko ih nekada nije čuo. Mislim da su
to najpoznatiji prvi stihovi u čitavoj povijesti književnosti.
“En un lugar de La Mancha, de cuyo nombre no quiero
acordarme… ”
“U mjestu u La Manchi, čijeg se imena ne želim sjećati...”
A este viejo hidalgo, a Alonso Quijano, le encantaba leer.
Tenía una biblioteca inmensa en su casa y estaba
obsesionado con los libros de caballería, con las historias
de héroes y villanos, de gigantes monstruosos, de magos
con poderes sobrenaturales, de damas en apuros y de
caballeros valientes que acudían a socorrerlas y a
defender su honor.
Ovaj stari hidalgo, Alonso Quijano, volio je čitati. Imao je
ogromnu biblioteku u svojoj kući i bio je opsjednut knjigama o
viteštvu, pričama o junacima i zločincima, monstruoznim
divovima, čarobnjacima s nadnaravnim moćima, damama u
nevolji i hrabrim vitezovima koji su im pritekli u pomoć i branili
njihovu čast.
Alonso Quijano leía estos libros de día y de noche y se
obsesionó tanto hasta el punto de que se olvidaba de
comer y hasta de dormir. Leía tantos libros de caballería
que al final perdió el juicio (se volvió loco) y acabó
creyéndose que él era también un caballero andante
como los de las historias que leía.
Alonso Quijano čitao je te knjige dan i noć i postao toliko
opsjednut do te mjere da je zaboravio jesti, pa čak i spavati.
 24

Pročitao je toliko knjiga o viteštvu da je na kraju poludio

(poludio) i na kraju povjerovao da je i on vitez lutalica poput
onih u pričama koje je čitao.
Llevado por su locura, cogió algunas viejas armas de sus
antepasados y, como pudo, se hizo una armadura y un
casco usando lo que encontró por la casa para vestirse de
caballero andante o, mejor dicho, para disfrazarse, para
disfrazarse de caballero andante porque lo que llevaba
puesto no era una auténtica armadura, sino más bien un
disfraz.
Gonjen svojim ludilom, uzeo je neko staro oružje od svojih
predaka i, koliko je mogao, napravio oklop i kacigu od onoga
što je našao po kući da se obuče u skitničkog viteza, odnosno da
se maskira, maskirao se u viteza lutalicu jer ono što je nosio
nije bio pravi oklop, već maska.
Luego, se subió a un viejo caballo que tenía (un pobre
caballo tan viejo y tan flaco como él) y se fue por los
campos de España en busca de fama y aventuras, de
causas nobles por las que luchar, de honores que reparar
y de víctimas a las que defender.
Zatim je sjeo na starog konja kojeg je imao (jadnog konja
jednako starog i mršavog kao što je bio) i otišao poljima
Španjolske u potrazi za slavom i avanturom, plemenitim
ciljevima za koje bi se borio, časti za popravak i žrtvama
braniti.
 25

Su familia, sus vecinos y la gente que lo conocía

intentaron disuadirlo, hacerle ver que aquello no era más
que una locura, que los caballeros andantes no existían,
que era todo fruto de su imaginación, pero fracasaron.
Nadie pudo hacer que desistiera en su empeño.
Njegova obitelj, susjedi i ljudi koji su ga poznavali pokušavali
su ga razuvjeriti, uvjeriti ga da je to samo ludilo, da vitezovi
lutalice ne postoje, da je sve to plod njegove mašte, ali nisu
uspjeli. Nitko ga nije mogao natjerati da odustane od svojih
napora.
Siguiendo el ejemplo de otros caballeros andantes,
Alonso Quijano decidió adoptar un sobrenombre que fuera
más apropiado y se hizo llamar Don Quijote de la Mancha.
A su flaco caballo, por su parte, lo llamó Rocinante.
Po uzoru na druge vitezove lutalice, Alonso Quijano je odlučio
uzeti prikladniji nadimak i nazvao se Don Quijote de la
Mancha. Sa svoje strane, on je svog mršavog konja nazvao
Rocinante.
Pero Don Quijote no iba solo. Iba con Sancho Panza, un
hombre sencillo e inocente del pueblo que, en lugar de a
caballo, iba en burro y al que el viejo hidalgo convenció de
que fuera su escudero, o sea, su ayudante, a cambio de
promesas de fama y fortuna si le ayudaba en sus
hazañas.
Ali Don Quijote nije bio sam. Bio je sa Sanchom Panzom,
jednostavnim i nevinim čovjekom iz grada koji je umjesto na
konju jahao magarca i kojeg je stari hidalgo uvjerio da mu bude
 26

štitonoša, odnosno pomoćnik, u zamjenu za slavu i

bogatstvo .ako mu je to pomoglo u njegovim podvizima.
Como todo caballero que se precie, Don Quijote estaba
enamorado de una dama, Dulcinea, Dulcinea del Toboso,
una mujer virtuosa y bella a la que, sin embargo, nunca
vemos y que existe tan solo en su imaginación.
Kao svaki vitez koji drži do sebe, Don Quijote je bio zaljubljen u
damu, Dulcineu, Dulcineu del Toboso, čestitu i lijepu ženu koju,
međutim, nikada ne vidimo i koja postoji samo u njegovoj mašti.
La Dulcinea de Don Quijote era como la mujer de
Colombo, el famoso detective de la televisión. ¿Os
acordáis? Colombo la mencionaba siempre, en todos los
episodios, pero nunca aparecía, nunca la veíamos. Pues
la Dulcinea de Don Quijote era igual.
Don Quijoteova Dulcinea bila je poput supruge Colomba,
slavnog televizijskog detektiva. Sjećaš li se? Colombo ju je
uvijek spominjao, u svakoj epizodi, ali nikad se nije pojavila,
nismo je vidjeli. Pa, Don Quijoteova Dulcinea bila je ista.
Como es de prever, en sus idas y venidas por España,
Don Quijote y Sancho se meten en un montón de
situaciones absurdas y les acaban ocurriendo un sinfín de
calamidades que, aún hoy en día, más de cuatrocientos
años después de la publicación de El Quijote, nos siguen
haciendo reir.
Očekivano, u svojim dolascima i odlascima kroz Španjolsku,
Don Quijote i Sancho upadaju u mnoge apsurdne situacije i na
kraju im se događaju beskrajne nesreće koje i danas, više od
 27

četiri stotine godina nakon objavljivanja El Quijotea, ne

prestaju raditi nas se smijemo.
Don Quijote y Sancho
Don Quijote i Sancho
Sancho Panza era el escudero de Don Quijote, su
ayudante, digamos. Todos los caballeros tenían que tener
un escudero.
Sancho Panza je bio Don Quijoteov štitonoša, njegov pomoćnik,
recimo. Svi vitezovi morali su imati štitonošu.
Según los describe Cervantes, estos dos personajes eran
como el día y la noche, en el sentido de que tenían
personalidades completamente diferentes.
Kako ih opisuje Cervantes, ova dva lika bila su poput noći i
dana, u smislu da su imali potpuno različite osobnosti.
Don Quijote era muy delgado, idealista, nada materialista.
Comía poco, no le importaba el dinero ni las cosas
materiales; tenía cultura, una buena formación intelectual
y hablaba de forma pomposa y pedante. Además, regía
su vida por unos valores muy altos y no le importaba
arriesgar su vida si ello era necesario para defender su
honor o para reparar a las víctimas de alguna injusticia.
Don Quijote je bio vrlo mršav, idealist, nimalo materijalist.
Malo je jeo, nije mario ni za novac ni za materijalne stvari;
Imao je kulturu, dobru intelektualnu formaciju i govorio je na
pompozan i pedantan način. Osim toga, svoj život vodio je vrlo
 28

visokim vrijednostima i nije mu smetalo riskirati život ako je

trebalo obraniti svoju čast ili popraviti žrtve neke nepravde.
Pero, sobre todo, lo que más le movía era el amor y el
respeto de su amada Dulcinea del Toboso.
Ali, iznad svega, ono što ga je najviše dirnulo bila je ljubav i
poštovanje njegove voljene Dulcineje del Toboso.
Sancho Panza era todo lo contrario. El escudero de Don
Quijote era realista y muy materialista. Era un personaje
del pueblo, sencillo, no muy inteligente, sin cultura, que se
expresaba de forma simple, echando mano de refranes y
dichos populares para explicarse mejor. Cervantes lo
describe como gordo, perezoso, bastante miedoso y
cobarde y al que solo le preocupaba comer, beber vino y
hacerse rico. Se había dejado convencer por Don Quijote
porque este le había prometido riquezas y una gran
fortuna si lo acompañaba en sus aventuras.
Sancho Panza bio je sušta suprotnost. Don Quijoteov štitonoša
bio je realan i vrlo materijalističan. Bio je to lik iz naroda,
jednostavan, ne baš inteligentan, bez kulture, koji se izražavao
jednostavno, služeći se poslovicama i narodnim izrekama da bi
se bolje objasnio. Cervantes ga opisuje kao debelog, lijenog,
prilično plašljivog i kukavnog čovjeka, kojemu je stalo samo do
jela, vina i bogaćenja. Dopustio je da ga Don Quijote uvjeri jer
mu je obećao bogatstvo i veliku sreću ako ga prati u njegovim
pustolovinama.
 29

Esta pareja de opuestos (Don Quijote siempre en las

nubes; Sancho Panza siempre con los pies en la tierra)
tuvo mucho éxito, funcionó muy bien y ha tenido mucha
influencia posteriormente en la historia de la literatura y en
la ficción en general. Parejas de ficción famosas
inspiradas en Don Quijote y Sancho ha habido muchas,
¿no? Como Sherlock Holmes y Watson o Asterix y Obelix,
por mencionar tan solo algunos ejemplos.
Ovaj par suprotnosti (Don Quijote uvijek u oblacima; Sancho
Panza uvijek s nogama na zemlji) bio je vrlo uspješan,
funkcionirao je vrlo dobro i imao je veliki utjecaj na povijest
književnosti i fikcije općenito. Poznati fiktivni parovi inspirirani
Don Quijoteom i Sanchom bili su mnogi, zar ne? Kao Sherlock
Holmes i Watson ili Asterix i Obelix, da spomenemo samo
nekoliko primjera.
A lo largo del libro vemos esta lucha entre el personaje
idealista de Don Quijote que está sediento de aventuras,
que busca siempre injusticias contra las que luchar, y el
personaje realista de Sancho Panza, que está a menudo
muy asustado, con miedo de todo lo que puede pasar y
que siempre le advierte a su señor, a Don Quijote, que lo
que hace puede tener graves consecuencias.
Kroz cijelu knjigu vidimo tu borbu između idealističkog lika
Don Quijotea koji je žedan avanture, koji uvijek traži nepravde
protiv kojih se bori, i realističnog lika Sancha Panze, koji je
često jako uplašen, boji se svega. dogoditi i da uvijek upozorava
svog gospodara, don Quijotea, da ono što čini može imati
ozbiljne posljedice.
 30

Como es fácil de prever, ambos acaban metiéndose en

muchos problemas y se ven enredados en innumerables
situaciones muy cómicas y absolutamente disparatadas
como, por ejemplo, la famosa escena de los molinos de
viento que, supongo, muchos conocéis, en la que Don
Quijote ataca unos molinos de viento porque piensa que
son unos gigantes malvados.
Kako je lako predvidjeti, i jedni i drugi na kraju upadaju u
velike nevolje i nalaze se upetljani u bezbroj vrlo komičnih i
posve ludih situacija kao što je, primjerice, poznata scena s
vjetrenjačama koju, pretpostavljam, mnogi od vas znaju u kojoj
Don Quijote napada neke vjetrenjače jer ih smatra zlim
divovima.
A primera vista, El Quijote es un libro de humor: una
parodia divertida y satírica de los libros de caballería, lo
cual explica, seguramente, el éxito inmediato que tuvo el
libro cuando Cervantes lo publicó en 1605. Se hicieron
nada menos que seis reediciones de la obra ese mismo
año.
Na prvi pogled, Don Quijote je knjiga humora: zabavna i
satirična parodija na knjige o viteštvu, što zasigurno objašnjava
trenutni uspjeh knjige kada ju je Cervantes objavio 1605.
Objavljeno je čak šest reprinta djela. te iste godine.
Por lo visto, a la gente le hacían mucha gracia los
despropósitos de aquel viejo chiflado que iba a caballo por
 31

los campos de Castilla, creyéndose un caballero andante

como aquellos que salían en los libros de caballería.
Očito su ljude jako zabavljale besmislice onog ludog starca koji
je jahao na konju kastiljskim poljima, vjerujući da je vitez
lutalica poput onih koji se pojavljuju u viteškim knjigama.
Y durante mucho tiempo, El Quijote se entendió así,
simplemente como un libro divertido que relataba las
aventuras absurdas de un pobre hombre que se había
vuelto loco leyendo libros de caballería y poco más. No
tenía ni mucho menos el valor y la consideración que le
damos hoy.
I dugo je Don Quijote tako shvaćan, jednostavno kao zabavna
knjiga koja pripovijeda o apsurdnim dogodovštinama jadnika
koji je poludio čitajući knjige o viteštvu i malo čemu drugom.
Nije imao vrijednost i obzir koji mu mi danas dajemo.
No fue hasta ya bien entrado el siglo XIX que se empezó
a reconocer el valor de esta obra de Miguel de Cervantes.
Y esto, al principio, no sucedió en España, por cierto, sino
en el extranjero.
Tek duboko u 19. stoljeću počela se prepoznavati vrijednost
ovog djela Miguela de Cervantesa. I to se, usput, isprva nije
dogodilo u Španjolskoj, nego u inozemstvu.
Efectivamente, a partir de las traducciones que se
empezaron a hacer a otros idiomas, fueron los escritores
de otros países, especialmente los de habla inglesa, los
primeros en darse cuenta de la importancia de este libro
escrito a principios del siglo XVII.
 32

Dapače, iz prijevoda koji su počeli nastajati na drugim

jezicima, upravo su pisci iz drugih zemalja, posebno oni
engleskog govornog područja, prvi shvatili važnost ove knjige
napisane početkom 17. stoljeća.
Como suele decirse “nadie es profeta en su tierra”, es
decir, que a menudo el reconocimiento por tu trabajo no
te lo da la gente de tu propio país, sino los extranjeros. Y
eso fue lo que le pasó a Cervantes.
Kako kažu "nitko nije prorok u svojoj zemlji", odnosno često
vam priznanje za rad ne odaju ljudi iz vaše zemlje, nego stranci.
I to se dogodilo Cervantesu.
Miguel de Cervantes murió bastante pobre y sin haber
recibido en vida la consideración que merecía por haber
escrito la que hoy en día se considera como la obra
cumbre de la literatura española. Triste, pero esa es la
verdad.
Miguel de Cervantes umro je prilično siromašan i bez da je za
života dobio ono što je zaslužio jer je napisao ono što se danas
smatra remek-djelom španjolske književnosti. Tužno, ali to je
istina.
Como digo, la importancia de El Quijote pasó
desapercibida en España durante muchos años. No fue
hasta ya bien avanzado el siglo XIX que muchos
escritores extranjeros se dieron cuenta de que aquel libro
que había sido escrito doscientos años antes era mucho
más que una historia entretenida para pasar un rato
divertido y nada más.
 33

Kao što sam rekao, važnost Don Quijotea godinama je bila

nezapažena u Španjolskoj. Tek duboko u 19. stoljeću mnogi su
strani pisci shvatili da je ova knjiga, napisana prije dvije stotine
godina, puno više od zabavne priče za zabavu i ništa više.
En el siglo XIX se hizo un redescubrimiento de El Quijote,
sobre todo en el extranjero, antes que en España, y
muchos escritores y estudiosos de la literatura se dieron
cuenta de que lo que había escrito Cervantes era,
realmente, una obra maestra y que, de hecho, podía ser
considerada como la primera novela moderna,
U 19. stoljeću Don Quijote je ponovno otkriven, osobito u
inozemstvu, a ne u Španjolskoj, i mnogi su pisci i proučavatelji
književnosti shvatili da je ono što je Cervantes napisao doista
remek-djelo i da se zapravo može smatrati prvim modernim
romanom,
En este sentido, hay quien dice que Cervantes cambió
para siempre la historia de la literatura y que Dostoyevsky
o Dickens, por ejemplo, no podrían existir sin El Quijote.
U tom smislu ima onih koji kažu da je Cervantes zauvijek
promijenio povijest književnosti i da Dostojevski ili Dickens, na
primjer, ne bi mogli postojati bez Don Quijotea.
Un avance en la narrativa sin precedents
Narativni iskorak bez presedana
 34

¿Por qué decimos esto? ¿Es tanta la importancia de El

Quijote en la historia de la literatura?
Zašto ovo kažemo? Je li Don Quijote toliko važan u povijesti
književnosti?
El Quijote es una obra muy innovadora que supuso un
salto cualitativo enorme en la narrativa que se hacía hasta
entonces. Muchos elementos característicos de la novela
moderna que vamos a encontrar en autores
contemporáneos como Dickens, Flaubert, Dostoyevski o
Mark Twain, por ejemplo, estaban ya presentes en El
Quijote doscientos años antes.
Don Quijote je vrlo inovativno djelo koje je predstavljalo veliki
kvalitativni iskorak u dotadašnjem narativu. Mnogi
karakteristični elementi modernog romana koje ćemo pronaći
kod suvremenih autora poput Dickensa, Flauberta,
Dostojevskog ili Marka Twaina, na primjer, već su prisutni u
Don Quijotu prije dvije stotine godina.
¿No me creéis? ¿Pensáis que estoy equivocado?
Seguramente, más de uno (y más de una) estará
diciendo, “Sí, hombre, ya le salió a Juan el patrioterismo
barato otra vez. Según él, Granada es la ciudad más
bonita del mundo y ahora dice que El Quijote es la
primera novela moderna, la novela que cambió la historia
de la literatura. ¡Qué exagerado!”
Zar mi ne vjeruješ? Misliš li da sam u krivu? Zasigurno će više
od jednog (i više od jednog) reći: “Da, čovječe, jeftini
šovinizam opet je izašao na vidjelo za Juana. Po njemu je
 35

Granada najljepši grad na svijetu, a sada kaže da je Don

Quijote prvi moderni roman, roman koji je promijenio povijest
književnosti. Kako pretjerano!”
Mirad, chicos, os voy a explicar.
Gledajte, momci, objasnit ću vam.
Vamos a echar un vistazo muy rápido a algunos, solo
algunos de estos elementos innovadores de El Quijote
que hacen que esta obra de Cervantes sea un salto
cualitativo respecto a todo lo que se había hecho antes.
Bacit ćemo vrlo brzi pogled na neke, samo neke od ovih
inovativnih elemenata Don Quijotea koji ovo Cervantesovo
djelo čine kvantnim skokom u usporedbi sa svime što je učinjeno
prije.
En primer lugar digamos que, hasta entonces, hasta El
Quijote, las novelas se limitaban a contar los hechos, las
hazañas y las aventuras de los personajes. Es decir, lo
importante era la acción. Pero en El Quijote, por primera
vez, hay una exploración de la vida interior del
protagonista de la historia. La acción pasa a un segundo
plano y lo que importa realmente es lo que piensan y
sienten los protagonistas.
Prije svega, recimo da su do tada, sve do Don Quijotea, romani
bili ograničeni na pričanje činjenica, podviga i avantura likova.
Odnosno, bitna je bila akcija. No, u Don Quijoteu se po prvi put
pojavljuje istraživanje unutarnjeg života protagonista priče.
Radnja odlazi u drugi plan i ono što je doista važno je što
protagonisti misle i osjećaju.
 36

Esto no se había hecho antes, por lo menos no con la

complejidad con la que lo hizo Cervantes en El Quijote.
To prije nije bilo učinjeno, barem ne s onom složenošću s kojom
je to učinio Cervantes u Don Quijoteu.
Además, en esta obra hay una evolución de los
personajes a lo largo de la historia. El Don Quijote loco e
insensato que conocemos al principio del libro se va
transformando a medida que avanza la historia y se va
haciendo cada vez más realista, más sensato, más con
los pies en la tierra.
Osim toga, u ovom djelu postoji evolucija likova kroz priču.
Ludi i besmisleni Don Quijote kojeg upoznajemo na početku
knjige transformira se kako priča odmiče i postaje sve
realističniji, razumniji, prizemniji.
Se dice que hay una “sanchificación” de Don Quijote, es
decir, que Don Quijote se va pareciendo cada vez más a
Sancho Panza.
Priča se da dolazi do “sančifikacije” Don Quijotea, odnosno da
Don Quijote sve više liči na Sancha Panzu.
Y, al mismo tiempo, hay una “quijotización” de Sancho
Panza, que se va pareciendo cada vez más a su señor
Don Quijote, que se va haciendo cada vez más idealista,
más soñador.
 37

A, u isto vrijeme, dolazi do "donkihotizacije" Sancha Panze, koji

sve više nalikuje svom gospodaru Don Quijoteu, koji postaje sve
idealističniji, sanjarskiji.
Como resultado de la amistad y de la convivencia entre
los dos personajes y de las aventuras que corren juntos,
Sancho, sin darse cuenta, acaba por creerse las historias
de su amo.
Kao rezultat prijateljstva i suživota dvaju likova te zajedničkih
avantura koje doživljavaju, Sancho, nesvjesno toga, na kraju
povjeruje u priče svog gospodara.
Esto es algo totalmente innovador. Los personajes van
evolucionando, van cambiando con el desarrollo de la
historia y, al final del libro, no tienen mucho que ver con
los personajes que habíamos conocido al principio.
Ovo je nešto potpuno inovativno. Likovi se razvijaju, mijenjaju
se kako se priča odvija i, na kraju knjige, nemaju mnogo veze s
likovima koje smo upoznali na početku.
Esto era algo que, como digo, hasta entonces no se había
hecho en literatura, en novela.
To je nešto što, kako sam rekao, do tada nije učinjeno u
književnosti, u romanima.
Otra cosa interesante es que los protagonistas de El
Quijote no son héroes como los héroes que se conocían
hasta entonces. No.
 38

Još jedna zanimljivost je da protagonisti Don Quijotea nisu

heroji poput dotad poznatih heroja. Ne.
Don Quijote y Sancho son gente de carne y hueso, gente
real. En el fondo, son personas como nosotros. Son
personajes de ficción, pero mucho más cercanos a
nosotros que el arquetipo clásico del héroe que todo lo
puede, el valiente que se enfrenta sin miedo a todos los
peligros y que siempre termina por ganar todas las
batallas…
Don Quijote i Sancho ljudi su od krvi i mesa, pravi ljudi.
Duboko u sebi, oni su ljudi poput nas. Oni su izmišljeni likovi,
ali su nam mnogo bliži od klasičnog arhetipa heroja koji može
sve, hrabrog čovjeka koji se neustrašivo suočava sa svim
opasnostima i koji uvijek na kraju pobjeđuje u svakoj bitci...
No, en El Quijote, por primera vez, el protagonista es un
ser humano más real que el héroe tradicional, con todos
sus defectos y con todas sus virtudes.
Ne, u Don Quijoteu je po prvi put protagonist stvarnije ljudsko
biće od tradicionalnog junaka, sa svim svojim manama i svim
svojim vrlinama.
Más que un héroe, Don Quijote es lo que en la actualidad
se llama un “antihéroe”.
Više od heroja, Don Quijote je ono što se danas naziva
"antiherojem".
 39

El concepto de antihéroe es un concepto actual que

podemos encontrar en muchas obras de ficción
modernas, pero tiene su origen en el género de La
picaresca, como el Lazarillo de Tormes y también en El
Quijote.
Koncept antijunaka aktualan je koncept koji možemo pronaći u
mnogim modernim djelima fikcije, ali svoje podrijetlo ima u
pikarskom žanru, poput Lazarilla de Tormesa i također u Don
Quijoteu.
Interpretaciones del quijote
Donkihotovske interpretacije
Pero es que, además, en El Quijote no solo se habla de
las aventuras disparatadas y divertidas de Don Quijote y
Sancho Panza. Como digo, mucha gente piensa que se
trata simplemente de un libro cómico en el que Cervantes
hace que nos riamos y que nos burlemos de las locuras y
de las tonterías que hacen estos dos personajes
chiflados.
Ali također je da Don Quijote ne govori samo o ludim i
smiješnim pustolovinama Don Quijotea i Sancha Panze. Kao što
sam rekao, mnogi ljudi misle da je to jednostavno strip u kojem
nas Cervantes nasmijava i ismijava ludostima i glupostima koje
ova dva luda lika rade.
Pero esa sería una lectura muy superficial de esta
magnífica obra.
Ali to bi bilo vrlo površno čitanje ovog veličanstvenog djela.
 40

Con El Quijote, Cervantes va más allá de donde se había

ido hasta entonces en literatura y a través del humor y la
sátira hace una reflexión sobre la política y la sociedad de
la época; sobre la iglesia, sobre el poder, sobre el amor y
sobre la libertad, la libertad del individuo frente a la
sociedad.
S Don Quijoteom Cervantes nadilazi ono što je do tada išao u
književnosti te kroz humor i satiru promišlja politiku i društvo
toga vremena; o crkvi, o moći, o ljubavi i o slobodi, slobodi
pojedinca od društva.
Pero, por encima de todo, tal y como yo lo veo, El Quijote
es una reflexión sobre lo que significa el poder de los
sueños y el poder de la imaginación para cambiar la
realidad.
No, prije svega, kako ja to vidim, Don Quijote je razmišljanje o
tome što snaga snova i moć mašte znače za promjenu
stvarnosti.
Quería también matizar que Don Quijote en realidad no
nos mueve a la burla y al humor fácil. No, en realidad,
Don Quijote y Sancho nos producen, más que risa,
ternura. Nos causan ternura porque son personajes muy
ingenuos que tienen grandes valores morales y buscan
hacer el bien, pero son tan inocentes, están tan fuera del
mundo real, que les acaban ocurriendo un sinfín de
calamidades a pesar de sus buenas intenciones.
Htio sam također pojasniti da nas Don Quijote zapravo ne
pokreće na ruganje i lak humor. Ne, zapravo, Don Quijote i
 41

Sancho više proizvode nježnost nego smijeh. Oni izazivaju u

nama nježnost jer su vrlo naivni likovi koji imaju visoke
moralne vrijednosti i žele činiti dobro, ali su toliko nevini, toliko
su izvan stvarnog svijeta, da im se na kraju događaju beskrajne
nesreće unatoč njihovim dobrim namjerama .
Es decir, lo que busca Cervantes no es provocar la
carcajada y la risa fácil, sino causar ternura y cariño por el
personaje y sus desventuras.
Drugim riječima, ono što Cervantes traži nije izazivanje smijeha
i lakog smijeha, već izazivanje nježnosti i naklonosti prema liku
i njegovim nezgodama.
Para muchos estudiosos de la obra de Cervantes, El
Quijote es un estudio del ser humano, de la naturaleza
humana. En el sentido de que lo que Cervantes nos está
diciendo es que en el interior de todo hombre, de cada
persona, hay siempre un Quijote y un Sancho.
Za mnoge proučavatelje Cervantesova djela, Don Quijote je
studija o ljudskom biću, o ljudskoj prirodi. U smislu da nam
Cervantes govori da u svakom čovjeku, u svakoj osobi, uvijek
postoji Quijote i Sancho.
Todos llevamos dentro un quijote, es decir, todos tenemos
una parte idealista. A veces podemos tener sueños,
grandes ideales, ser valientes y comportarnos como
héroes, sin que nos importen para nada las cosas
materiales.
Svi mi u sebi nosimo Donkihota, odnosno svi imamo idealistički
dio. Ponekad možemo imati snove, velike ideale, biti hrabri i
 42

ponašati se kao heroji, a da uopće ne marimo za materijalne

stvari.
Pero, al mismo tiempo, también llevamos en nuestro
interior un Sancho Panza y podemos ser materialistas,
perezosos, cobardes, miedosos…
No, u isto vrijeme nosimo i Sancha Panzu u sebi i možemo biti
materijalisti, lijeni, kukavice, bojažljivi...
Más que un loco, Don Quijote es un soñador. Es alguien
que vive al margen de la sociedad, que no hace lo que le
dicen. Un inconformista. Alguien que no se conforma con
la realidad que le ha tocado vivir y prefiere imaginarse su
propio mundo. Se inventa su propia realidad y ve cosas
que los demás no son capaces de ver.
Više od luđaka, Don Quijote je sanjar. On je netko tko živi na
margini društva, tko ne radi ono što mu kažu. Hipster. Netko tko
nije zadovoljan realnošću koju je morao živjeti i radije zamišlja
vlastiti svijet. On izmišlja vlastitu stvarnost i vidi stvari koje
drugi ne mogu vidjeti.
La primera novela moderna
Prvi moderni roman
Pero es que, a parte de los temas que se tocan y de las
diferentes interpretaciones que se pueden hacer sobre el
contenido de la historia en sí, desde el punto de vista de
la técnica narrativa, El Quijote es una obra enormemente
innovadora en la que Cervantes usa técnicas muy
 43

novedosas que no se habían usado hasta entonces, al

menos de una forma tan elaborada y tan compleja.
No, osim tema koje se dotiču i različitih tumačenja koja se mogu
donijeti o sadržaju same priče, sa stajališta narativne tehnike,
Don Quijote je enormno inovativno djelo u kojem Cervantes
koristi vrlo nove tehnike koje do tada nisu bile korištene, barem
na tako razrađen i složen način.
No tengo tiempo de entrar aquí en detalle a ver las
técnicas narrativas de El Quijote, pero digamos que
muchos de los elementos que usa Cervantes para
construir su historia los vamos a encontrar, doscientos
años después, en las obras de novelistas
contemporáneos, como Dickens, Mark Twain,
Dostoyevsky, Flaubert…
Nemam vremena ovdje ulaziti u detalje kako bih vidio narativne
tehnike Don Quijotea, ali recimo da ćemo mnoge elemente koje
Cervantes koristi da izgradi svoju priču pronaći, dvjesto godina
kasnije, u djelima suvremenih romanopisaca , kao što su
Dickens, Mark Twain, Dostojevski, Flaubert…
(Bueno, estoy creo que ya lo he dicho, ¿no?)
(Pa, mislim da sam to već rekao, zar ne?)
Por eso muchos consideran El Quijote como la primera
novela moderna, porque es la primera vez en la historia
de la literatura que se usan ciertas técnicas narrativas
para contar una historia tan larga como la de Don Quijote
y Sancho Panza.
 44

Zato mnogi Don Quijotea smatraju prvim modernim romanom,

jer se prvi put u povijesti književnosti koristi određenim
pripovjednim tehnikama da se ispriča priča dugačka poput one
Don Quijotea i Sancha Panze.
Por ejemplo, para que el lector no se pierda y siga el hilo
de la historia desde el principio hasta el final, lo que hace
Cervantes es recapitular de vez en cuando lo que había
pasado antes. O sea, según la historia avanza, a veces
volvemos momentáneamente al pasado para recordar lo
que ha pasado antes y que el lector no pierda el hilo
argumental. Eso es algo que hoy nos parece normal, pero
era un recurso muy novedoso en aquella época.
Na primjer, kako se čitatelj ne bi izgubio i pratio nit priče od
početka do kraja, ono što Cervantes radi jest s vremena na
vrijeme ponoviti što se dogodilo prije. Drugim riječima, kako
priča napreduje, ponekad se na trenutak vratimo u prošlost
kako bismo se prisjetili što se dogodilo prije i kako čitatelj ne bi
izgubio zaplet. To je nešto što nam se danas čini normalnim, ali
u to je vrijeme bio vrlo nov resurs.
Algo que me parece también muy interesante señalar es
que en El Quijote tenemos también una mezcla de
realidad y ficción.
Nešto što mi je također vrlo zanimljivo istaknuti je da u Don
Quijoteu također imamo mješavinu stvarnosti i fikcije.
 45

Cervantes publicó El Quijote en dos partes. La primera

parte en 1605 y la segunda, diez años más tarde, en
1615, creo recordar.
Cervantes je objavio Don Quijotea u dva dijela. Prvi dio 1605.,
a drugi, deset godina kasnije, 1615., čini mi se da se sjećam.
Pues bien, resulta que, en la segunda parte, los
personajes, Don Quijote y Sancho Panza saben de la
existencia del libro, saben que se ha publicado un libro
que habla de sus aventuras, saben que son personajes
populares que todo el mundo conoce y lo comentan entre
ellos.
Pa, ispada da u drugom dijelu likovi, Don Quijote i Sancho
Panza znaju za postojanje knjige, znaju da je objavljena knjiga
koja govori o njihovim pustolovinama, znaju da su popularni
likovi koji svi znaju i o tome razgovaraju među sobom.
¿No es increíble? Esto de mezclar realidad y ficción es
algo que hoy en día nos puede parecer normal, pero os
recuerdo que estamos hablando del año 1615.
Nije li nevjerojatno? Ovo miješanje stvarnosti i fikcije je nešto
što nam se danas može činiti normalnim, ali podsjećam da je
riječ o 1615. godini.
En fin, chicos, espero que con mi comentario os hayan
entrado ganas de leer El Quijote, aunque sea en vuestra
lengua materna.
 46

U svakom slučaju, ljudi, nadam se da vas je moj komentar

potaknuo da poželite pročitati Don Quijotea, čak i ako je na
vašem materinjem jeziku.
Entiendo que leer una obra de este tipo en español puede
ser todavía un reto un poco difícil para la mayoría.
Razumijem da čitanje djela ove vrste na španjolskom još uvijek
može biti težak izazov za većinu.
Es incluso difícil para nosotros, para los nativos, pero…
Čak je i teško nama, domaćima, ali…
Bueno, bueno, quién sabe, quizás algún día, si te gusta
leer, por qué no, quizás algún día tengas un nivel de
español lo suficientemente alto como para leer y apreciar
esta obra cumbre de la literatura.
Dobro, dobro, tko zna, možda jednog dana, ako volite čitati,
zašto ne, možda ćete jednog dana imati dovoljno visoku razinu
španjolskog da čitate i cijenite ovo remek-djelo književnosti.
En cualquier caso, lo que sí espero que hayas aprendido
hoy es que El Quijote no es simplemente un libro cómico,
humorístico, que narra las desventuras de un par de locos
por los campos de España. Es mucho más que eso.
U svakom slučaju, nadam se da ste danas naučili da Don
Quijote nije samo šaljivi strip koji pripovijeda o nesrećama
dvojice luđaka na poljima Španjolske. To je mnogo više od toga.
 47

Y, por supuesto, que aburrido, para nada. ¿Pero cómo va

a ser aburrido El Quijote? Vamos, hombre, vamos, ¡Por
favor!
I, naravno, kako dosadno, nimalo. Ali kako Don Quijote može
biti dosadan? Hajde, čovječe, daj, molim te!
No todo puede ser ver vídeos de gente bailando en
TikTok o en Instagram, ¿no?
Ne može sve biti gledanje videa ljudi koji plešu na TikToku ili
Instagramu, zar ne?
En fin, chicos, lo dejamos aquí por hoy.
U svakom slučaju, dečki, ostavit ćemo to ovdje za danas.
Un abrazo y nos vemos…
Zagrljaj i vidimo se...
No, no nos vemos, nos escuchamos, nos escuchamos en
el próximo episodio de nuestro podcast.
Ne, ne vidimo se, čujemo se, čujemo se u sljedećoj epizodi našeg
podcasta.
¡Hasta pronto!
Vidimo se uskoro!
48