శ్రా శారదా (గంధమా లి కాడాపథనుకునుసుమన్‌.

ఫ్టీభగనద్దీతాజ్కయ్‌,

జ్ర
ss aie మాఇ 7

న్న ( సో

ఖ్‌ ళ్‌ శ లా +4

. ళ్‌
7

తీ

న సుకఓతటి
 రే,
న్యస్వామ్యమలు [గంథకర

ALL RIGHTS RESERVED ఎ AUTHOR.

Publishers: ప B, Veukata sastr.: 2, B, Mitrasatyun

రజా (గంథ (వాన నైనమ్‌+ స్త

బులును వెంకి టళ్యాస్త్ర లేక (బద శి

: మిత్రసత్యనా రాయః

(శ్రీశారదాముద ౦శాలయను,
భట్న విస, అమలాపురం 'తొణాకా
చహూర్పుగోాానరిజల్లాం
_్రీశారదాగృంథమాలికాయాం 2 క్వాజ్ల- (సథనుం కుసునుమ్‌,.

రగ
శాంకర భాప్ఫతత్సవోధిని
_ ౫ాంపరదెతశలలకక ల.
¢t
ఛా, (ప్రుర
సురతొా త్నకరో (బ|| వే;! ఇందుకూరి a త్‌ కకం
నృృనింహశాస్నై
(పి య 5 స్వే ర

(బ! వే |! బంలుసు వెజ్కటశాస్తి ౨౯ాం

తనూ భా వేనః
F595
(శ్రీశేవమాంచాగర్భశు కిముకాఫలాయమానేన,
“తర్కరత్న, న్యాయ'వేదా నృ విద్యాపారీ కేన,
గౌతమసగోత్రోద్భ
వేన,

బులును అప్పన్న కాసి ణా

(వణీతానత్సీ,
అవి

]
|గోడ

తత్సు(తా భ్యాం న్యాయ శా హ్ర్రకోసీదాభ్యాం, an న

థ్‌ఆ అ ఎగిణెప తలం, లిహేటక
34 2౪
(శ్రీనత్యవతీగర్భళు కి ముక్తాఫలా భ్యాం,

పీ శతేజ్యటశాన్ఫీ? మితసత్యనారాయణాభ్యాం

భట్నవిల్రి_గామస్టాపితే న్వీయ్యశీశారదాముద)ణాల
యే
ము(దాపితాసతీ విజయతే తరాం,

(కీ!న! 1941.

ర్వస్యాన్య్యానంక లితమ్‌ (వథమకు సునుస్యపహూల్యం రూప్యద్వయన్‌ః 2-0-0

శ్రీకామేశ్వరికి, శ్రీచం్యదమా లీళ్యరునకు
 ఈ సై ్ళ నః
| యు
అస్సికమవోశయులకు ఫి

.నేను బాల్యావస్థ్ర నెనిమిదన వత్సరమున బ్ర! వే! గొర్తి విశ్వనాధసోమయా

జులువారివద్ద నామాతృదేవతయగు "కేమమాంబగారు (పోత్సహింప చాొల్యావస్థయగుటచే
దత్కాలమున *య త్తద(ే విష మివ అను భగవద్వచనానుసారము వివప్రాయమైన
ను విద్యాభ్యాన మొనర్చి గుర్వనుగ )హమువలనం గావ్యనాటకాలంకార సాహిత్యమును
సంపాదించుకొని బ్ర "వే! బులుసు సూరావధానిగారు, బ9| వే గొర్తి రానమునూ రవ
ధానులుగార్ల వడ్ల పంచదశ కర్శల న భ్యసించితిని.
విమ్ముట గృవి. (వ్యవసాయము) జేయనారంభించి వ్యవసాయమునందు రెండు
' వత్సరములు గడవం గారణాంతరమువేం గులకమాగతవిద్యను బరిత్యజంచితినని చింతా
కులితహృదయు(డనై యంతటితో. గృషియందు విరక్తి చే నిర్విజ్టుండనై కర్తవ్యముదోపక
యాతురతను బొందియుండ ీ)గా ర విశక్వనాథసోమయాజులుగారు నాకు మేనయ తృకొ
మరులగుటం జేసి పరమానుగ హూమున దర్శనమియ్య వారి పాదారవిందములకు మొక్కి.
తప్పులు మన్నించి నన్ను, విద్యావంతునిగ చేయుడని ప్రార్థించితిని.
అట్ట నా నను మన్నంచి"* నిష్క-ల్మహవాదయముతోేం దర్క-శాన్ర్రము
నుపబేశింద దొరకొని సామాన్యనిరు కృినణు కుపదేశింప నరతవజకుం బున క్య్యాసంగము
చేయించెద నను పతినను బూనిన త్రణుకుతాలూ'కా అజ్ఞరం కాపురస్గులగు బం!వే!చామ
రి విశ్వపతిశా స్త్రిగారియనుగ 9)వామున సామాన్యనిరు కివజికు దిరుగ వ్యానంగముంచేసి '
ఉండియగ)హారనివాసులగు బ్ర వే! ధూళిపాళ నూర్యనా రాయణ శాస్తు )లుగారి పాదా
రవిండముల నాశియించి తర్క_శా(న్ర్రమునం దుతీ,సుడనై!, మహీశూరమండలచాసులగు
(ద వే! నుందరరామశా స్రీగారి పయశిమ్యులునుు, తర్క. వేదాంత శా స్త్రములయం దతి
నిపుణతంబొంది యనేకళిష్యులకు వేదాంత శాస్తో)పదేశమును గావించినట్టియు శ్యాన్ర్రర
త్నాకశేత్యాది విరుదావళీభాసీతులును గుంటూరుమండలాంతర్లత నల్ల పొడుగామనివా
సులున్వు ఏకిశాపురమహో రాజాస్టానవిద్యాంనులు నగు (బ॥ వే! చెందుకూరి నరసింహశా
(స్ర్రైగురువర్య పాదారవింద నేవాతత్స్పరతవలన వేదాంత శాస్త్రొభ్యాన 'మొనరించితి నని
యాంధ్ర)దేశీయు తెల్ల రుం చొ9యికముగ డెలిసికొనిన విషయమే.
ఇట్లు విద్యాభ్యాస “మొనరించి కీస్తుశకము 1918 వ సంవశ్చరము 'మెొందలుకో
నీయు విద్యాభ్యాన కాలమున నం తేవోనులకు విద్యాభ్యాస మొునరింపనలయునను నియమ
మునే పాటింపుచు క్రిస్తుళళనము 1980 వ సంవత్సరము వజక్షు విద్యారుల "బార ప్రవచన
స్ట : ఖ్‌ ల
 (11)
ములకు. గడంగి పదచలనమును విడచియుండ నజ్ఞానసంస్కా-రపరీ పాఠమున సాంసారిక
శ్లేశములు దటస్టింప “ఇద మవీ వేవాయ* అను న్యాయము ననుసరించి బేశపరి భమణ
మునక( గఢంగి నుహారాజ బవాద్దూరు స్‌ కృృష్ణపిసాద్‌ బవాద్దూర్‌, వారి దర్శన మొ
నరించి వారి యనుగ%హమునకు. 'బాత్రుండనై (శ్రీగద్వాల, వనపర్తి, ఆత్మకూరు సంస్లాన
ములకేగి యచట బిభుత్వస్తాసము నలంకరించి న్యాయ రాజ్యపరిపాలన "మొునరించుచున్న
నీ మహాోరాజ్ఞాలచే నపరినితానందపురస్పరముగ నర్చింపంబడ్‌న వార్చ కబహుమానముల
నున్న సింగంపల్లియ్మగహారమున _కధిపతులును,
నంది త్రత్సరిసరమున జ్యోతిర్భిద్యచ్చిరో
మణులును, “భూ భమణ భ్రాంతిని రాస యను ౫ ంథరచయికీలునగు బ్రి1॥వే! సీతారామ
సిద్దాంతిగారి యాహ్యనముమిాద చారు సలుపు శ్రీకాకీనాథవి శ్వేశ్వరప ఏతిషస్టామహళోత్స
వమున కేగి యచట విద్యజ్ఞనమహాన భయం బెనివింది దివసములవజకు వేదాంతోపన్యాన
ములు గావింప నద్రానివలన శ్రీసిక్టాంతి గారు (బహానంద భరిత్తులె బహుుమాూనఫపురస్పర

ముగ నిడిస సువర్ణపతకాది బహుమానముల నందుకొని యుండం దత్సరిసరమునందుండు

కలకొండ గామవాసులును, ఆ స్పికాణే9సరులును, చేవ బావాశ్రణపూజాధురంధరులు నగు
బ్ర॥ "వే! సిద్దాంతి రామయ్యగారు మొదలగు వారలవే నాహోంనింపంబడి వారి(గామముల
శేగి వారివలన బహూకరింపంబడి భాగ్యన గరమునకు జేర నట్టిసమయమున బ)॥వే!“సిరో
మణి సన్నిధానం సూర్యనారాయణ శా స్రీగారిచె (పోత్పహింపంజడి న్యాయసిద్దాంతము
కావలికి “నుబోధిని” అను వ్యాఖ్యను రచియించి యాగంథము ద్రణనిమి త్రము పీణా
'రము జేయమొదలితిడిని. -_.
త్తజి: క్రీకాంచీకామకోటివీఠాధిష్టిత జగద్లురు శీలీశ్రీ ౧౧౦౮
శ్ర్రీశ్రి)మచ్చం

దిశేఖశేంద్ర సరన్వతీ శంకర భగవత్పాదులు :గద్యాలసంస్థానము నందు శ్రీ) చంద,

మాళిశ్వ రాభి సే క పూజాదిపురస్సరముగ శిమ్యకోటి ననుగహించుచుండిరని సెలిసిక్షొని
్రీీగురునందర్శనార్గమచటి కేగి వారిని దర్శించి తీర్ణహాసాదాది స్వీకార మొనర్చి పునీతుం
డనె తినని నిశ్చయించుకొని సన్ని ధియందు “రానేరచియింపయబడిన న్యాయసిద్దాంత ముక్తా
వళీవ్యాఖ్యను ఏినిపిం చెదను అందులకాజ్ఞ కై నిరీశ్రించుచుంటోనని విజ్ఞాపనముంజేయ శీిగు
రువర్యులు నారాయణస్థరణ పూర్వకముగ సుబోధినీ వ్యాఖ్యను జదువుట కాజ్జనొసంగిరి,
అట్టి సమయమున ుర
శ్రీ)గవింద ువ
సంజా ర్
తాజ్ఞా యముఖ
వచ నమకరం ార
ద పానమద మత భృం
గాయమానమానసుండన్‌ తదీయపదకమలసందర్శ నతువితకల్హపషుండ నై తదియనందర్శ్భన
(నై మైమరచి యచ్చ బచ్చటనో
సంజాతామందానందనిమగ్ను సుబోధినియందు. జదువ
నారంభించితిని. నేను జదివి వినిపించిన స్థలము లనన్ని టిని విన్న యచ్చటిపండితులందణు
“ఈస్థలములన్నియునూలమున మనఃశ్తేళముతో భేథింపందగివై నను వీరు నుబోధకమగు
నట్టు వ్యాఖ్యానించిరి* అని పరోక్షమునంగూడం జెన్సుకొన నారంభించిరి శ్టీంపాదులున్కు
 (110
విని ఏని తుదకు దీని ము[దణపీషయ మేపి
శివ్యపరమాణువునం దతివాత్సల్యముతో
వేసితి వని పళ్నించిరి, | న

అట్టి పఏశ్న వాక్యమును విని యానం దాళుసంరుద్ధ(గీవుండనై గద్దదస్వరమున

జన్టీంవారి యాజ్ఞ యని పలికి యూరకుంటిని, భీీవారునా వాక్యము వినినతోడశే భాగ

నగరమునకు రమ్మని యాజ (జేయ నట్టి యాజను శిరసా వహించి భాగ్యనగరమున సంద
రృింప శ్రీవారు నాచే రచియింపబడిన ముక్తావలీసుబోధీనియందు. దమకు గల యభిషా
యమును [వాసి యాష్మతమునందే నీవు సర్వదా మత(పచారమును జేయు మని యాజ్ఞను
గూడ లిఖంచి యాసమ్మతిషత్రమున్కు దగు (ద్రవ్యసవోయముతో గూడ నారాయణస్థర
ణపూర్వకానుగ *హము నొసంగిరి. పిమ్మట నా సమ్మతిషత్రమును సభయందు జదివి
నాశక్యము కాని “మతీప”చారమును జేయుో మను నాజ్ఞను జడివి నిరి మండ నైతిని. అట్టి
స్టితియందుండిన నాస్వరాపమును గుర్తించి “ భయపడవలదు. మానారాయణస్నరణమే
యీకార్యమును సాధించుో నని నలుక నట్టి వాశ్యామృత సేకముచే వికసితవదనుండనై
ఫ్రీగురుకటాతు.లబ్ధదగివ్యసహాయాదులవే ము([దణాలయమును వారి యాజ్ఞపై స్తాపించి
క్రీ శ్ర] 1985 లగాయతు “సనాతననుకపిచారిణీ* పతి'కాసంపాదకుండ నై తన్ఫుఖమున
మత్రపిచారమును జేయుచు [క్రీ!శ! 1940 మార్చియందు. బ(త్రికాద్వారమునం బచారము
గొన్ని యీతి బాధలచే నిలిపి తత్స" భృతి శ్రీరిగుర్యాజ్ఞానుసారము యథాశక్తి మతనేవ
జేయవలసియున్నదని నిశ్చయించుకొని ఆనంద గికీయవ్యాఖ్యాసహిత (శీభగవద్గితాశాం
కరభావ్యమునకు. తత్త (బోధినియను 'తాత్సర్యమును అన్ఫ్యూనానతిరికృముగ రచియించి
తిని మజేయు నదై (తమశమునకు సంబంధించిన మధుసూదననరస్వతీ వ్యాఖ్య, సంకరా
నందీయము, భాప్యోత్క-ర్భ దీపిక సదానందీయము? పరమార్ల(పపా, నీలకంఠరీయము, (శ్రీథ
రీయము, మొదలగు. వ్యాఖ్యానిశేవములయండలి యగతార్భవిసయముల నాం(ధభావ
యందు. సంగహించితిని. ఇదే తీరున నన్యూనానతిప9స కృముగ సర దర్శనసంగ”హము
మొదలగు నద్‌- (త గంథములను నాంథికరించుటకు గురుకటాతుమునే యవేవీ.౦చుచుం
టిని, కాన నిది (గంథమాలికగ వెలిఫుచ్చిన గాని ముది)౦చుట నాశక్యము కానేర దని
(కౌన్‌ 1/4 సై జున 250 పేజీలు ఒక్కొక్క వాల్యుముగ ముదించుటకును అట్టి వాల్యు
ములు శెంటికి రు కి౦ 0 లు చందాగం గ కొనుటకు నిశ్చయించుకొంటిమిం అందు
లెల్ులరు
వలన (శ్రీజగద్గురు నాజ్ఞానుసారము నేను జేయు నీమత(ప్రచారమున కాంధిజేశీయ
దోడ్చడుదురు గాక యనిపొగర్థించుచుంటిని. ఇట్లు,
య క _ “తర్కరత్న, న్యాయ జీదాం తవిద్యా హౌరీణి”

ప... బులుసు అప్పన్న శొస్త్రీ*

విగ
 యల.
నల
నవ

ము వా ంస పర ివ ్ర ాజ కు " ! జగ ద్ గు రు , వ్ రీ ీశ ంక రాచార్య,
తృరవ
దీ కా మక ోట ివ ీఠ ాధ ిప ్ట ిత శ్ర ి ౧౧ ౦౮ ఫ్రీ ంన్టీంన్టీం.
కాం-
వ్రదు-చ్చుం (ద్ర శేఖరేంద్రసరస్వతీనంయమిం (దాన.
నీమవా నీయుల నారాయణస్మరణవూ్వక
సర్వవిధమాుల
సంవూూార్హ్డాను[గ హమాచ్చ్నేనీసంస్థ జరుపంబడుచుం డెను,
మున తో
 సంస తీ వాజ స్రైాహసామునలగల గీతలలోగెల్ల (శ్రీభగవద్దీత యగ) గణ్యము,
అది యుపనివత్సారభూ తమని శ్రత్ర,ద్భావ్యములవల్ల 'వేద్యమయ్యడిని. అందెల్ల
శ్రీశాంకరభావ్య ముశేక్క్రాఫ్షముని లోకవిఖ్యాతిని గాంచినది. అట్టి తద్భావ్యసార
మవగత మునర్చుకొనుట జజాసువుల కవశ్యకర వము, కానియందు శా సృచర
మెండుగా పే ఇ. ss se నున్నది, అటట
దానందగిరిటీక యేర్పడవలానిను. ఇంకను విశేషములు పరికించిన సుధీవుణులు (శీ
ముధుసూదఎసకన్యతీప్రభ్బాతులు నింకితరులు_ ((వాసిన వానిలో? బరిసిద్ధినిగన్నవి
మటికొన్ని గలవు.

నై నను గీర్వాణ భాషానభిజ్ఞలకు దుర్చోధము లౌటచేత నుఖావబోధము

ఫొజకుం గొన్ని తౌలుగుఓకీకెలును వెలువడ నై నవి, కాని వాని కన్ని టికి నేకవాక్యత
పూరిగా సాధింపంబడి యుండలేను.

బ్రపుడు 'తర్కరత్ను , వ్య్యాయవేడాన్న విద్యాపారీణులుీ (శ్రీవేదమూర్చు లునె (బవ ్రీ

బులుసు అప్పన్న శాస్తు లు గారిట్లితోటును దిర్పనూని, “ఏం శాజ్కరభావ్యతత్త బోధ
ిని”
యమ నిద్దానిని (బకటింక సంకల్పించినది (పశంసార ము, వందు శ్రీకఇాం
ి కర
భావ్యమును ట్రేమదానం ద గిరివివరణమును యభథాతథములుగను దక్కుంగలవానిలో
సగ తార్థమలెట్
ు లు నిగవాకేమములుగను సేకరింపబడుటచేత నించేశవాక్యత యబ్బి పాఠ
కులకు దత్త వము నువ్వు కము శాందగియున్నది. ఇది యాస్పి కాంధఏమహాశయులకు.
గల్బభఘాజమని నిస్సృంశందు ముగా నెంచుచున్నారము

అట్టు,
వాపిలాల వెంక టశి వావథాని,
బందరు విం ఛెనుస్మబైద్ద,
45 ~~ 10కీసీం by నాదెళ్ళ మెధాదతథ్రి ణామూారి శాస్త్రీ,
కురుగంటి కీ) రామశాన్తిం
 (శశారదాగంధనూలికా మహారాజ పోభకాధులు.
'

ది 25 12.1941 నరక?
(i
Y

|
+
శ
|.
te
i,
|

పు లో రాబ్రపోనరకులుేజా
హోా |
ల
|స

భీిచుక్సరమహంస పరివాజకా చార్యవ రే త్యాది బిరుదావ? విరాజనూన్న

క్రీ]పువ్చగిరివీఘూధిన్టిత జగద్దురు (శ్రీం౧౫ా శీ9 శ్రీ క్రీ) శంకరాచార్య (శ్రీమదభినవో,
దండ విద్యాశంకర ఛారతీస్వాములవారు, రింట పాళ్త్ల అ గహారం, సత్తెనపల్లి తాలూశ్నా
గుంటూరుజిల్లా, ం |

(1) మరా! శ్రీరాజూ శాండే)గుల (శ్రీనివాసజగన్నా భరావు బహాద్దూరుగారు, ౫జ్ఞవరం,క

| కాలిపపట్టణంపగె రా యన్రేటుదార్లు, పాం(దవరం, |
కంభంవారి సత్రంవీధి, రాజమహాౌ
(2) మరా! శ్రీవళోతా పీరభదగియ్యగారు, గంగోలుయనేటుపా)౩యిటక్‌, రాజమండి,|
(8) మ॥రాlక్లీ రాజా యినుగంటి చెంకటరాజగోపాల రామ 'సూర్యప్ర కాశ రాయణం
గార్కు , అన్నవరం నత్యనారాయణ్వమి దేవస్థానం ధర్మకర్యలు, అన్నవరం, |
వయా తుని తూర్పుగో దావరిజిల్లా. .
(4) మ1రా!క్లీ. వ్రీ/రామ మోహనా యుక్వేడ ధర్నవెద్యళా లానంఘము బెజవాడ, |
(5) 3 గాతమిాపుమ్మరపాఫణశాలా రాజవోలు. పా
(6) మ!రా1శ్రీ. దాం సుబివ్మాణ్యవర్శగార్లు బి. ఏ, బి. ఎల్‌. నరసాపురం.

వూ పుకులు" 1
(1) _శ్రీమత్సరమహంస పరివాజకు (శ్రీజగద్దురు శంకరమకాధిపత్సి శ్రీబోథానంటేన్ష
నరస్వతీస్వాములవారు? బెజవాడ,
(2) జడ్జిబందరు, కృష్ణాజిల్లా.
మ॥[రా!శీ, వావిలాల శివావథానులుగారు రికైర్డ్‌
(తీ) మశిరా! నీ, ప్కీ యం, (ల్రీనివాసఅయ్యం గారు, జిల్లాజడ్లి., బందరు కృ! జి!
(4) మకరా!శీ9. న్టిబూ జానికిరామశాస్త్రీగారు, నష్టా వాఠిఖండిక, (జగన్నాధ పుర6
అగ్రహారము) తన్నేరుపోక్షు, వయాబెజవాడ,
(ర) మ!శా!శ్రీ, కలగ గున్నేశ్వరరావుగార్కు పాలకొల్లు, నరసాపురం తాలూకా.
(6) మ!రాశ్రీ పురాణం కృవ్ణమూర్తి,గార్కు బందరు గొడుగు వేట.
 (2)

(7) మ! రా1ళి), అద్దంకి సుబ్బారావుగారికు! సుబ్బిస్మాణ్యశర్ణగారు, బి ఎ, వల్లి,

పిఠాపురం.
(8) మ! రా! నీ, రాళ్ళబండి నీతా రామశాొ స్ర్రీగారు, గొడుగుసుట్క బందరు, అడ్యశేటు.
(9) మ॥రా!క్లీ. ఆయున్వేదరత్నాకరు డ్విభావ్యం వెంక కేశ్వర్లుగారు, చింతలూరు,
ఆలమూారుపోన్లు, రామచంద”పురం తాలూకా,
(10) మ!రా!కీ”. ముసునూరి కొండయ్య శా(స్ర్ర)గారు, బెజవాడ.
(11) మ! రా:కీ). (రాన్రుపాహేబు) ముసునూరి సచ్చిదానందంపంతులుగారు, రికైర్లు
అక్కౌంజెంటు ఆఫీనరు, వలివెల.
(12) మ!రా! న్‌, రాయపో*లు లింగనసోమయాజులుగార్వు బి, వ, బి.ఎల్‌, గుంటూరు,
(18) మ॥రా॥1$9, పవినపానుల లక్షీ గ్రన్ఫసింహంగారు, గంటూళు బి, ఎ. బి, ఎల్‌,
(14) మ! రా!శ్రీి, దేశి రాజు హనుమంత రావుగారు, (అడ్వశేటు) గుంటూరు,
(15) మ॥రా॥శ్రీ. చోళవరపు దేవళరాజుగారు, బెజవాడ,
(16) మ॥రా॥క్టీ॥ చిలుకూరి పృకాశశాస్త్రిగారి కునూళ్ళు 1. వెంకశ్వురరాను,
2, వెంక టను బహ్మాణ్యం, ల్‌, లమ్మేపతిశా్త్రీ, ర్వీ నూర్యనా రాయణ
మూర్తి, న్‌ కా మేశ్యర ఇా(స్ర్రైగార్లు, వమూర్కొండ పొడు,
కొవ్ల్యూరు తాలూ కాం
(17) మ1రా!శీ). గారి పళ్ళయ్యశర్థుగారు, చేదునూరు,
(18) మ1రా! క్రీ. చల్లా సుబ్బారాయుకుగార్కు భీహులాపురం.
(19) మరా], ఆ. విజయసారగి ఆచార్యులుగారుు, వరానువేటః? బందరు.
(20) మకరా॥క్టీ). ఛాడూం రామచంద్రరావుగారు, (సేడరు) ఇన్నీసువేట్కు రాజమహేం
ద వరము
(21) మ! రా!5). ఏరఘుంటల లహేనృసింహనుకారి గారు, (అడ్యశేటు) ఇన్నీ సుసెట,
రాజమండి.

(22) ను1రా1లీ). రాచకొండ వెంకటనుబ్బారావుగారు, లన్నీ సువేట్క, రాజమండ్రి.

(28) మ!రా!శ్రీ. న్యాపతి కామేశ్వరరావుగారు, ఇన్నీసువేట్క (అడ్యకేటు) రాజము
హొం(దవరము. ల
(24) మ!రా1$). బులుసు పాపయ్య శాస్ర గారు, ఇన్నీసు వేట, రాజమహేంద్రవరం.
(25) మ!రా1), తణి కెళ్ళ బుచ్చి వెంకటా9వుగారు దానవాయి వేట, రాజమహేం।౫
(26) మ!రా1), కరా సోమేశ్వరరావుగారు, ఇన్నీ సువేట్క, రాజమహేం
 (8)

(27) మ!రా!ి, ఉప్పులూరి 'జేవన్న గారు, "కేశనకురు), Se ss

(28) న1రా19, (రావుసాహే
సాబు) ీ1ముదుభయ వేదాన్త (పవర క, వెకటరంగ అణహా
రాచార్యులు ec గూటాల్క వయా, కొపూూరు.
(29) మ![రా10ి, తాడూరి శ్రీరామనృసింహారానుపంతులుగారు, కోణ్తిగి వాడజమి ౧
దారుగార్కు ఆర్యాపురం, రాజమహే
పాంద వరం.
(80) మరా! లి, వంక గవరయ్య గార, రామారావువేట, కాకినాడ.
(ల మ॥రా[ి), జవమలాపురవు వెంక కేశ్యరరావుశారు, (హోకోర్టువకీలు) ఖమ్మం మెట్టుఎ
నెజారా=
(లీ2) మ! రాకీ”, కలనాల రాజారాంగారుు, (౮
పాకోర్దువక్‌లు) ఖమ్మం మెట్టు, నైజాం.
(88) మ$రా, అఇటికాల చెంకటరా జేశ్వరశావుగారు, హౌ కొర్చువకిలు) ఖమ్ముంమెట్టరు

(84) మకా. లీరిథర రంగారావుగారు, ఖమ్మంమెట్టు నై

నైజాం
నె జాం.
(85) మకరా॥ శి వీరం శేవగిరిరావుగార్కు కలకోట్క వయా, బొమ్మకల్లుస్తేమళ౯్‌=
[ నెజాం.

(36) మ॥రా।
శీ, బొమ్ముకల్లు రంగా రావుగారు, బొమ్మకల్లు, నై జాం,
(87) మ! a గొట్టుపరి,నుబ్బా రావుగారు, నింగశేణీ కాలకీయనస్‌, మాకో స్టవకీలునై జూల
(88) aa అనికెట్టపల్లిగోపాలరావుగారు, జాగీరుడారుి” అనిశెట్టపల్లి, నె జాం
మ1రా1కీ9. చిట్లిట్టశేమయ్యగారు, కొత సూడ నైజామ్‌... ౬, అకా
క

(89)
(40) _మ!రా॥$ి,లీ జ్‌ ౧౧ ౨౧లి సత్యనా రాయణవమూర్రిశా (శేస్టిగారు అంబాజీ వేటు,
అమలా పురంకాలూ కా.
(41) మ1రా1శీ). గేకవరపు జగ్గన్న గారికుమాళ్ళు (1) సత్యనారాయణ, (2) సత్తిలిం
Xo తెంపి గార్లు, అంబాజీపేట, అములాసప్రరంతాలూ
శా,
(42) మ!రా![నీ, మంగిపూడిచినగవరస్ప గారు, వ్యా(ఘేశ్వరం.
(43) - మ1రా॥క్రీ.కొబ్లూరి సూర్యనా రాయణమూరి ,(శేస్షిగారు, అమలాపురం,
(44) మ1రా॥కీ కళా సుబ్బారావుగారు, బి, ఎ. బి, యల్‌. వకీలు,స నన
వ ఫోడూరి ప రెల్వేపి, డస్లాయు, డి దపల్లీ, యన్‌ .యన్‌ _

(46) మరా! తాడేపల్లి ట్ట. రాజమండ్రి ఇన్నీసు

టి వైలేం-

a i న. అవర్టురైు రై రుద్దు
 పారిభాషిక స దార్గవివరణము.
క్ర
$)

అభిహితము= చెప్పబడెను
నిశ్యేయనము= మోక్షము
అభ్యుదయమువా అభివృద్ధి
ని్థాద్టయముడా కర్మనిస్థ, జ్ఞా
జ్ఞాననిష్ట యనురెండు.
ప్రతిపాద్యము= జంతు
' పతిపాదకము= చెప్పునది
బాహ్యకరణములు= చాహ్యేంపుయవులు
నిరతిశయను ఖము= మోక్షము
ఆప్తపిణీతము= యథార్గమునుబలంక వానిచే రచింపంబడినది
పేక్షూవ్యత్పచవృత్తి= చూచువానిపివృత్తి
ఆత్యంతోపరమము= శేషము లేకుండగనశించుట
కర్మ సముచ్చితము= కర్మముతోగూడిన
పినిదిష= ఆత్మను దెలిసికొను కోరిక
పౌంషేయము= జీవునిచే రఛియింపయిడినది
బుద్ధు డు జెప్పిన ధర్మ ద్వ యము= బుద్ద విచేబోధింపంబడిన సత్యము, అహింస యనురెండు
ఉపాయము= సాఫనము, లేక్‌ కొరణము
ఊఉ పేయము== సాధ్యము, లేక కార్యము
ఏక వాక్యాత= ఏకార్గమునుం జెప్పుట
చిదాభొసలు= జీవులు
కూటస్థము = దాగలివలె వికారములేకుండగ నుండునది నిర్వి కారము
ఆసంగము= నంగరహితము, సంబంధము లేనిడి
ఆవిషయము= ఏపుమాణమునకు గోచరింపనిది
శాస్త్ర పతి పొద్యత్వము:= శా స్త్రముే శెప్పుయడుట
విరాట్టు = పం-దీశక్నతపం-చమవోాభూతములం
హెరణ్యగర్భత క్ర్వేము= అ పం-చికృతపంచమవో భూత ములు (తన్మాత్రలు)
విశ్వుడు= జాగదవస్థాభీమాని
తెజసుడు= స్వప్నావస్థా భిమౌని
ప్రా,జుడుజసుషుప్త గవస్టాభిమాని
మాయ= నాల ప్రకతి, అవిద్య, అవ్యక్తము, ప్రిభానము
పంచత న్మాత్రలు= అపం-వీకృతమగు పృథివ్య హ్తేబో వాయ్యాకాళమాలు క
నువాతతృత్వము= పం చర శ్మాత్సజన్యము, మోత్నపర్యంతేస్థాయినగు హీరణ్య నర్భలీంగజేహాము
అహం కారము= పం చత న్మాత) ఉన్యము మోతపర్యంతస్థాయియగు జీవలింగదేవాము
లీంగబెహమృజ వంచక శ్నేంద్రియములం,పం చజ్జాగోంక్రియముల్కపం చై ణవాయువులు మనోబుద్ధులు
ఈ!":
 (2)

పంచక క్మే౦ ద యములుడా వాక్కు, పోణులు పాదములు, పొయును, జాపస్థయు

పం చజ్జాచేం దియములు= త్యక్చతుక్రోత్సజిహ్మా ఘా) ౫ములం
పం చషాణవాయునవులు= పాణాపానవ్యానోదాన నమూనములు
ఈళ్వరుండు= మాయావిశిష్ష చెతన్యము
ఈశ్వర సాథ్సీ = మాయోపహిత చైతన్యము
జీవుడు= ఆంతేఃకరణవిశిష్ష చెతన్యము
జీవ సాక్షీ = అ ౦తఃకరణోపహిత చైతన్యము
బ్రహ్మాము= రజో గుణప్రథానమాయా విశిష్ట వెతన్యము
నిష్ణువు= సత్తపగుణపృ థానమా,యా విశిష్ట చైతన్యము
రుదు9డు= త మోగుణప్రుధానమా యావిశిష్ష చెతన్యము
మూర్తితంయము = (బ్రహ్మము, విష్ణువు, రుము6ండనుమువ్వురు
హిరణ్యగర్భుండు= ప౦థమజీవ్రండు
నునస్సు= సంక యాలర్మక వృత్తితో ౧సాడినయంతఃకరణము పం చత న్మాత్రజన్యమ, చంద దధి హైన దేవత గాగలది
బంద్ధి= నిళ్చయాత్మక వృత్మిత్‌ ౧నాటినయంత॥కరణముపం చత న్నాత్రజన్యము. ఆ-చచ్యుతు
(దధి పాన దేవత గాగలది
అనాం కారము= గ ర్వాత్మకవృత్సితా లనసాడినయంత 8కరణము పం చత న్మాత్రృజన్యము, చతుర్ముఖుండధి స్థాన
దేనత-గా గలది
చిత్రము స్మరణాత్త కృతి తో ౧హాడినయంత ౩ కరణముపం చతనా (తజన్యము, శంకరుండధిహైనచే
కత-గాగలది
శో తేంది)యముడా శబ్దము నుగహీ ంచునది, సక్కగుణముతోంనాడిన యా కెళతన్నా(త్రవలన జనించునది
దిక్కే- యధిషహ ైైన
దేవత గాగ ల యింద) యము
త్వగి౦ద్రయము=ా స్పర్శను (గహించునది, నసతృషగుణముతో గూడిన వాయుత న్నా(తవలన జనించునది
వాయుజే యధి స్థానభేవతేగా? ల యి౧ ది? యము
చతూరిం[ గియము= రూపనును(గహీంచునది, సత (్రగుణాముతోయగాడిన తేజస్త న్మాతమువలర జనించునది
నూర్య్ముండధి హై+ దేవక గాల యి 'దోయము
రన నేందియము= రసమును (రుచులను) (గహొంచురదె,పత్తే ప్రగుణాముతో ౧నాడినజలత
న్నా(త్రవల నజ )ంచునది
వరుణు జే యథిహైన దేవత గా గఅ యింది యము
ఘా9కేందిియము= గ౦ంధమునుగంహించునది, సత్త వ్రగుణముతోలనాడిన పృథివీత న్మాత్రవలన జనించునది
| అశ్వినీచేవత లేయధి సానదేవతేలు గాగల యి౦దిియము
వాగింది యము = శబ్దో చ్చారణకు "హేతువగునట్టియం, రజోగుణముతో
(నా డినయా కాళతీ న్మాత్రులపలనజనిం
చునట్టియు, ఆగ్ని యధిఫ్రైానదేవతగాంగల యిం(ద్రియము'
పౌతీం్యద్రియము= అఆడానమునకు (న్వీకారమునకు) హేతువగునది, రబోగుణముతోలళాడిన వాయుత్ర'న్మా
(త్రముకలనజనించునది, ఇం(దు (డధి సానదేవతే గాల యి౦(థైయము
సౌాడేందియము= గమనమునకు సాధనమగునది, రబోగుణముతోంభాడిన. తేజస్తన్మా త్రమావఅన.
.జనించునది
ల ఊేం(దు (డధి పాన దేవతగా లల యింది) యము

మం
| పాయ్యి౦(ద్రియమ్మూ మ్లరర్జనన్టునకు హేతువగునది, రజో గుణముత్లో

అట పటు చ దరిసారటేల గాలాలు యింద్రియన

లాడిన జలత'న్నా 1త్రమువలన జనించునది

ఊపస్టేంద్రియన్లు= అనరపమిీపజ్ష "పపికకున రవిసముతోందాడిన

పృ థీపేక న్మా(తమువలనజనించునది
నన్ను అ మకార యథసైపజీత గాటన మర క్రియను
' శ

/ WE వ Ge న స 7"
> a కీ
బ్‌ ‘wd Fg భా regres gen 1240 కా
లా k wa

(.
2ro RE ఆకా బాం తాం జాల ఆం నాకు ఆ ద EIS ED NE ళీ

పకా || తాా కుకా టా ద మాతా చకచక

నడTu
Ca)
Se Se a ee శ
ళు

రాగంధి స్ఫవిషయ ములు”

SESs)
రాడాం
తాకా
FOS జా "వూ

ls కీబాద రాయణపణేత ఫీ భగవద్ద్‌తా,

వలు

జానా

bh కదహిఛాగము.
Sr
Ee)
CE
ఆహ
హా

4. శ్రీ గద్గురుశంకర భగవత్సాదా చార్యపిణీతీశీ) భగవద్గీతా భామ్యమ్‌.

ర్‌, “కర్క.రక్నే న్నా! వే'విద్యా పారీణ* బులుసు అప్పన్న శాస్త్రీ (పణీత

_గ్రీమడానందగిరిటీ
కానుస్ఫత శ్రీభగవదీ తాశాం౯రఛావ్యతత, బోధిని,
ss
een]
6. మధుసూద నసరస్వతీకృత గూథారపీవీకకు “న్యా, వేవిద్యాపారీణో
బులుసుఅప్పన్న శాస్త్రీవిరచిత తాత ర్య బోధిని,

7. _శంకరానన్షకృత తాత్ప్సర్యబోధినికి బుల,ళా విరచిత తాత్సర్యబోథిని, రం

రదు
ఆక
రా)
లక
మూ
ఆ
ప
IEE

౦00౦ ఢనపతిసూరికృత భాహ్యాత్కర్షదీవికకు బు అ, శా విరచిత

తాత్సర్యబోధిని,
కాకు
CC
ED
CER
EE)
రి దైవ పండిత సూర్యకృత పరమార్థ పపకు బు అ్క తా విరచిత
Se
re
ee)
eG
te
a

వాడురా

10. నదానందకృత భావపికాశకు బు అ, శా" విరచిక తాత్పర్యబోధిని,

11. నీలకంఠవిరచిత భారతభావదీపమునకు బులును వెంకట
శాస్త్రీవిరచిత
Pcs

12, శ్రీ)ధరస్యామికృత సుబోధినికి బు అ, శా" విరచిత తాత ్పర్యబోధిని.

నా13: లోక మాన్య చాలగంగాధరతిలజ్న హాశయవిరచిత గీతారహన్యము నకు SF
(ద
ర
a
న
EP
ee
en

. బు అ, శా విరచితవివుర్శనము.
GE
|

es టాకా RE
E EID ET
ద
తo
=)
DEED)
5 IR
Eseo Se
r
en Ce H క Cr మ rr ఈత
- ఇం. నాటినా. TATE అరా అట స్ట టై కో షం శ గు 5 Wat: సు! Fly oH m= AFD
bs!

“న్యాయ వేదా నవిద్యాపారీణః?

 -వింటీమ్‌౨8-
ఉపోదాత మను.
యు
ఆపె
జా
సాకు కూ
టల్‌

(శుత్యన్న పాథోనిథినుంథనోత్టం ; జ్ఞానాన్ఫుతం యేన వితీర్య లోశే |

il
సంరహీతా స్పర్వజనా స్తు న్ఫుత్యం స్తం 99న్ఫసింహం గురు మాశృయె౭-వాము

ఈశ్వరుడు సర్వజ్ఞాండు. తత్స ఎ్రిషమైన యీ జంతుజాలము నకలవిధముల నతని

ిధ
మహో దేశమును యథావనెజు ుట శే యేర్చడిన్నది. జంగమస్థా వరాత్యుకమ్నులెన యె
వేర్చి
భూకములును తనని శాసనము నతికిమింపంజూలవు* వాని వాని యవసరములను డెలిసియె
వాని బాహ్యా భన,తరముల నిర్మించి యున్నాడు. ఆనిర్మాణములో బోత్యణువును నీశ్వ
రుని యొకానొక మసోద్దేశమును స వేర్చునదిగనే యున్న దనుట నేటికిని నిర్వివాదాం
నము నున్నది. ఇదియే యతని సర్వజ్ఞత కొక గొప్పనిదర్శనము,

9 మూనవజన్నృము
నకు బంయోజనము tis

ఈశ్వరప్రపంచమున నెనుబదినాల్లులతల తెగలు జీవరాసులు గలవని శాత్రుజ్లి

ల నిర్ణయము, పీనిలోం బళుపత్ష్యూదిజీవులు తాము పూర్యజన్దమునంజేసియున్న పౌపక
రర్టములవలన పీతోకమున ధరా శ్రాఫర్మువి వేకమున కేయించుక యనకాశములేని విధమున
జ నిం చు చున్న. వి.

అవి తమ యీ వర మాన జన్మమున నెట్టి నుకృతదువ్మృతీములను 'జేయంజా

లవు, పాపఫలము ననుభవించుటయే వాని యా జన్మమున కీశ్వరో ద్దేశము.
దేవతలు తాము స్రార్యజిన్ధమున జేసియున్న యు యాగాదివుణ్యకర్శములకు

ఫలభూత మైన శేవలసుఖము ననుభవించుటకుమూత)మే సముచితశరీరముల. బడసియు

న్నవారు, కావున వారును నాశరీరమున మటి నుకృతవి శేషమును సంపాదించుట కనధికా
ది.
రులు. మజియు నొకదువ్మతమునకుమాత)మే వారికవకాశమున్న
ఇశ మనుష్యులు తాముచేసియున్న నుకృతదుమృృతములకు ఫలభూతమ్ములెన
సుఖదుఃఖముల ననుభవించుచు నుత్వరగతికి సాధనము లెన పాపసుణ్యాత్శకముల?ు వివిధ
కర్శముల కనుకూలములైన శరీరములతో సీభూలోకమున జన్నించియున్నారు.పీరికి దాము
జేసిన పాపములను నివారించుకొనుటకు. బా )యిళ్సి త్రాధికారమును, విహితరీతిని ధర్భార్థ
: ఫె
ఉపోదాతము,

కామమోశుము లను పురుషార్గములన్ను, సాధించుకొనుటకు దగిన క ర్మాథికారమును గలదు.

ఇటు హీనోత మజాతులని చెప్పబడు తిర్భగోవజాతు అకంశు మ ఫ్యగుజాతియి
చప్పంబడిన మనుమ్యుండే యత్క్భృష్టుండని నిశ్చిత మగుచున్నది.

కావున మనుష్యుడు తన పూర్వజన్థృమకృృతవి శ్రేషముచే పా"వించిన ధ =ఏవిద్యా

దులవలన. బఏమత్తుం డె మైమజుచి శమదమాదిగుణసంపతి గల వ్యకి విశేనములను దూ
వీంచుచు సత్ర్కుర్మవిముఖుడై యకృత్యముల కలవడి యాప్త వాక్యములను, సదుప దేశము
లను నాదరింపక పరకాంతాపరధ సాపహరణ చతుర తామాత ఏ పాండిత్య గర్వితుండె పూ
ములకొడిగట్టి పుణ్యముల త్రోవ యెతుంగక తాననుకొన్నదియె కర, వ్యమని యది దేశ
సేవయని చాననే తాను కృతార్థుండనని ఏజ్ణఏ(గు చుండెనేని త్రనకంశు నిక్సృష్టజూతులనంబ
డు పశ్యాదులకం కె నధమాధము:డని వాని నేల తలంపంగూడదు"?

ఇట్లన్న
చ్‌ మానవునకు దనయుత్తరగతికి నవశ్యమైన యుత్తృమకర మెట్టి 3
అద్దాని నియావించుకొను సాధనమెద్ది! చానివలనగలుగు ఫలిత మేమి? అను పశ్నములు
సాధారణముగ నెవ్యరికె నం గలుగకవోవు. ఇందులకు దగుసమా ధాసము దొోలుదొలుతచే
మనము నిక్ష్సృయింప(దగియున్న ది. మనషెద్లలీ విషయమున నీశంరన వములగు పికాతిగు
క యా త ని మానవజాతి వ. కట
గుణుతించి మొదట వర్ణవిభాగమునుు దరువాత నాయా తేగలలోని జనుంకు వారి వారి
స్యభావముల కనురూపమైన కర్శవిశ్తేషములను6 జక్కూగం బతిపాదించి యున్నారు.

వారిలో మొదటి మూడు తెగలజనులకును యథోచికవధిని నిక్యనై మితి కకా

మ్యములను కర్శభేదములను విధించియున్నారు, అట్టి నియతకర్శలలో “స్నానం సం న్యా
జపోహోమా దేవతానాంచ పూజనమ్‌ | ఆతిథ్యం వై క్యదేనంచ పట్క-ర్నాణ్‌ దినే దినే”
స్నానము, (ఇది సర్వకర్ణలకు సాధారణముగాన మట్కర్భుములయుదు పరిగణింపబడదు.)
సంధ్య, జపము, హోమము, దేవతాపూజనము, ఆతిథ్యము, వై. శ్వదేవము ఇవి నిత్యకర్శ
ములు, (శౌద్దాదులలో పత్యాబ్తీక సకృన్మహోల యాదులు నిత్య్వములు. గహణాది
నిమి
త కములగు శాద్దములు నెమితి కములు, అనక శాద్దాదులు పతమపాలయాదులు చా
జవేయాదులు కామ్యుములు, ఇవి కామ్యములై నను “కర్మ ణే వాధి కారస్తే మా ఫలేను
కదాచన (సీ 247) అను భగవద్వచనానుసారము ఫలాభినంధివర్ణికము-లె ఈశ్వ-రార్ప
ణబుదితో ననుష్టింపబడినపతమున నవియు “కరణ న్సుకృత స్యావు స్పాతికం నిర్శలం
వలల" (A. 14-16) అను వచనానుసారముగ ననుష్థాతకు సత్త పశోద్ధిగలిగించి “నత్త్వ్యాత్సం
 ఉత పో క్ష్‌
దాత ము, 9

జాయ శేజ్ఞానంో (గీ 417) అను భగనదుపదేశపకారము బిహ్ముజ్ఞానమునకు

వి.
సాధనములగుచున్న
అట్టిజానమువలన ననయగాోృభుూనాం జన్మనా మం లెజ్ఞానవా నాం పిపద్య లే।

వాసుదేవ స్పర్య్వమితి న మహాత్మా నుదుర్ల భః (గీ. 7-19) అనియు"జ్ఞానీ త్యాలె శ్చైవ మే

చుతమ్‌ో (గ. 7-18) అనియు భగవంతుడు చెప్పిన పికారము క్రమముగ నా కామ్య
కర్మానుష్టానపరుడు తాను శుద్ధబుద్ధముక స్యభావమగు _పరతత్త్వ మను యశథార్గము
ననుభవింపంగలుగుచున్నాడు, అదియే యతని మావ నజన్హముయొక్క- పరమప యోజన
ము. దానినే ముకి యందురు.

కనుకనే “యథా జే తథాత్శని యథాస్వ్య వ్నే తథా వితృలోకే | యథా

ప్పు పరీవ దదృశే తథా గంధర్వ్యలోకే। భాయాతపయోా రివ బగిహ్మలో కేశ అద్మమునం
జెట్టిీతీరన ముఖము (ప్రత్యేయమగునో యదేతీరున సాధకున క్రీలోకమున బివ్మాము సాశా
త్కరించును. స్వపస్నమునం జెట్టితీరు? పదార్టములు జెలియంబడునో సాధకున కట్టితీరుగ
స్వర్ణ్షమునం దాత్శ సందిగ్గ ము? 'దెలియంబడును. నీటియందు ప్రతిబింబ మెట్టితీరున చలిం
చుచు నుస్పష్టముగం గెలియదో యదే తీరున గంభర్వలోకమున నాత్మసా
కా త్మా-రము
స్పష్టము గానేరదు. ఇది యెండ యని యిది సీడయని యెటులడెలియంబడునో యటులనే
బహ్మృలోకమున బ్రహ్మ నాతళతాత్కారమగునుగాన భూలోక బ్ర)హ్మూలోకను లితర
(స్వర్గగంధర్వ) లోకములకన్న బంిహ్మూజ్ఞానము గలుగుట కుక్క్చృష్టస్థానములని గఠోపనిమ వా

త్తు ఘోపషించుచున్నది. కానః నీలోకమున దగు బేహము (పాపి ,౦చినపుడు సౌపకృత్య

ము లాచరింపక నిక్యేనై మిలికకర్ణముల నాచరించుచుజ్ఞానమునకు(దగు (బ్రయత్న
ము జేసి
యద్లానిని సంపాదించి మోకు మును బడయుట మానవజన్మమునందు జీవుని కర్రవ్యము.

న్వధర నువశ్యకర్శ వ్యమూఅందలి వయోజనము?

..._

కనుకనే శ్రీకృష్ణపరమాత్మ “స్వధర్మమపి చావేత్యు న వికమ్బితు నుర్గసి |

త్త జ న్‌
థ ర్యాద్ధి య చ్చ్రేయోన ్యత్‌. యం న విద్యవేత గ, 2-81)
i= భళి
శ్రేయా నన్వ్వధ
రోసి విగుణః పరధర్మా త్వ్యనుష్టి తాత్‌ | స్వధశ్మే నిధనం శ్రేయః పరధర్శ్నో భయా
వవాఖీ (గీ, తాళిక) అని యర్జునున కుపదేరించి “యది హ్యహం నవే యం జాతు కర్మ
ణ్యతందిిత; | మమ వర్తాను వర్త న్న మనుస్యూః =e (గ, 8-23) అనుచోటం
4 . ఉ పో దాతము
యె

గర్భవలన(ందనకుం ([బయోజనము లేకున్నను “నేనే కర్మములను జేయనిచో నానూ;,

సరి ంచి యిత రుల ుగూ డ 6 గర్భ ుముల నుబర ిత్య జిం చెద రు. అటు లయబ ిత్ యజి ంచి న సన్‌ ల
యను
"లన్ని యు నళి ంచి పోవనని
ు కర్ హుమ ుల నుపజ ేళిం చి నీచే నాచ రిం పయబ డుక ర్ణ ుము లను
రుష్వమదర్చణం* (గీ,9-2/ పర మేశ్యరుండనగు నాకర్పణముజేయుమని యుపటేశి,
ఈయుపజేశమువలన చేలినయాశయ మేమి? ఫలనిర పెత్స్సులే పర మేశ్యరార్చణముగ.
ముల నాచ రిం చుట శేత నంత ః;క రణమ ు సత్ య (ప్ రధా నమై (శ్ర వణాద ుల కభి ముఖ మై (
మనను నిధిభ్యాసములవలన ననీలన్‌ లండ్‌ -మోవము. బొందుదురని యాశం

ముకి విశేసముల నిరూవపణము+ _._

ధర్మార కామ జరాతుములనెకి నాలుగు పురుపార్షములయందు మోక్ష వ
స్టన్‌ సర్వమతేస్థు లంగేకరించిన విషయమే. అట్టిమెోాకు, మన గాగెట్టిడి? అను వివ

నందు మా(క్రమే యాయాముతేస్టులకు గల వివాదము. అందు తార్కి_కులు “దుః

ప్రవృతిదోవమిథ్యా జ్ఞానానాముత రోత రాపాయే తడనన్మ్శరాపాయా దపవర్షః
గ తమసూతానుసారము దుఃఖము, జన్మము, (వవృత్సి, దోవము, మిథ్యాజ్ఞానవ
ఏ యయిడింటిలో గడపటిదగు సత్యాల నషం ఇ వినాశమువే దోవనాశేము
నాశముచే బంిభృత్సి నాశము నాబవృత్తినాశముచే జన్ఫనాశము నగుననియు దా
ాకం
దు;ఖనాశమగుననియు నదియే మోతృమనియు, చార్యాకాదినాస్తి కులు “స
వ మోశక్షఃో స్వాతంత సామే మోతుమనియ్యు నైవ్ష్యవులు “సాయుజ్య మేవ మాతు?
సన్నిధికేగి యచట విమ్ణుసమానరూపధథార్నులె తత్సన్నిధియందు నివసించి లక,
నైక
వతుస్థలత్వము మాత ము పరిత్యజించి యితరఫోగములన్నిటి ననుభఏంచుచు
గ
నందు శాశ్వతముగ నుండుట మోతమనియు, నూధ్వమతస్థులు జీవులలో
లే ముక్త!
ముకజీవులనియు, గొందబు బద్దబీవులనియు నందుబద్ధజీవు లెల్లపుడు బదు
్తు లేయ నియ ు -వా రుమ ుకీ యంద ు నై పుమ ్యు ముగ లిగ ి యుం దుర నియ ు, మె
వుడు ముక
'జెప ్పెద రు. వార ు వరన నేల సర్ వుల ుమో తు. ముత్ క్భృ ష్టమని
సరోోత్కృస్టమనియు
రింతురు. ఇట్టి మోకుము సాధింపవలయుననిన నర్థకామములను ధర్మమనెడి పురు;
ుగ గర్మములు!
న కుపయోగించుచు. ఫలమునందిచ్చలేనివా రై యీశ్వరార్చరమ
వేచాంతశివణ మొనర్పవలయును, అట్టిశవణమున కాటప ట్రుపనివత్యులే. అట్టి
వదర్శమునే కురుపాండవయుద్ద (పారం భస నీయమున గురుభాతృ పికృపుతాదుల
చి శోక మోహ ాము లచే త నిత ికర , వ్య తాజ ్ఞా నవి మూా ఢు( డగు నర్జ ునున కు జ్ఞ ాన
హీం
చేసినలాని యజ్ ఞాన మువ లనం బ్రా ప్మీ ంచిన కోక మెో ావా ముల ు పోజ ాలవ నిక ృప్ పర
ణ
 ఊపోచ్చాతము, ర్‌

లోకముకొలుక్తు నర్జునునకు జ్ఞానము నుపచేకించెను, ఆయుప దేశ వాక్యము శే భగవదీతలన

ు
చేర బృఖ్యాతము.శె తు కాని నీభగనద్లీత లుపనివక్సారమును బోధించుటవేత
సొపచారికముగ నుపనివతుబడునలన
నియు యధ్యాయాంతముల “ఛ౫వదీతా సూపనివ
——0 ౧

త్పు*న అని (శ్రీ- వేదవ్యాన

a మవార్షి వా =నెను,

ర)3 భగవద్దీత 46“తత (నుసఅణి

ి అను నుహ
యది
ావా
=
క్యార్ధబోధకము+ __

ఉపనిషత్తులన్ని యు జీవబ్బహ్మాక్యము నెటుల బోధించునో యటులేభగవద్దీత

లుగూడ జీవ(బృహ్మాక్యమును బోధించుచున్నవి. అది యెట్లనిన నుపనివత్తులందు జీవ
పాగ్రిక్యమును బోధించునవి “తత్త్వమసి” “అపాం బివి” “అయమాత్మా (బ్రహ్మో
“ప*జ్ఞానం బ్రహ్మ” అనునవి మొదలుగాగల మహావాక్యములు, అందు ళ్‌శత్ర
తమని 3)
అను “ మహావాక్యము “గత, త్యం, అసి” అను మూడుపదములు గలది, అందు
“తత్‌ * అను పదము పరమాత్మను బోధించును, “త్వం?” అనుపదము జీవాత్మను బోధిం
చును, “అసి” అనుపదము జీవబివ్మూల కై క్యమును బోధించును. అదేతీరున భగవద్గీత
పదునెనిమిది యధ్యాయములు గలది, పదునెనివిది యభ్యాయములను మూడుశ్లాగము
లు వేసిన నొకొ_క్క-భాగమున కారారధ్యాయములు. అనగా భగవద్గీత మూడు మట్క
ములుగా వీభజింపడగినది. షట్కు-మనగా నారభ్యాయములు. అందు మొదటివట్కుము
“సజాయ తే మి)యతే వాకచాచిత్‌” (గీ. 2-20) “చేహీ నిత్వమవధ్యోయంో (గ్‌ 2-80)
“వేదా వినాశినం నిత్యం” (A-2-21) “అశ్మేద్యోయ మదాహోోడ-యం” (2-24)
ఇత్యాదివాక్యములచే జీవస్యరాపమును బోధించుచున్నది. శెండవవట్కము కఅహం స
ర్వస్వ జగతః ప్రభవః పృళయస్స థా (A-7-6)+“మయిసర్వ మిదం పో%తం సూతే, మ
ణిగణా ఇవి (గాగ “అహ మాదిరి భూతానాం” (గ ) “అహామా
త్యాగుడా కేశి (A-10-20) BE వాక్యముల పరమాత్మ స్వరూపము
స ను బోధిం
చుచున్నది. మూండవవట్క_-ము *+శ్తే శ్రజ్ఞం బావి మాం విద్ధి “(గచేశిలి. “మమైవాం
వో జీవలోకే” (గక) . “తతో మాం తతతతొ జా ఏథతే తదనంతరం”
(గ్ష- ) we వాక్యములబే బీవబిహ్మములయ భేదమును బోధించును, శాన భగ
తే(మసి? అను మహో వాక్య సమానార్థకము. ఇట్లు శ్రుత్యర్థమునే బోధించుటచే
పద్దీత “త్రత్ర
“భగవద్దీతాసూపనిమత్సు* అని కయ నా నుడువుట సమంజసముగానేయాున్నది.

మజియు చేదములం 'నచ్చటచ్చట ప గారణమగు

 ఉపోదాత ము,.
6 య

అట్టి భకి యోగమునకు. గారణమగు కర్శయోగము నచ్చటళ

భకి యోగము,
విశకలితముగ వర్లింపంబడెను, అట్టివాక్యముల ననుసరించియే పతంజలి భక్షియో?
జై
పిథానముగాగల యోాగసూత్ర ములను అట్టి వేదవాక్యముల ననుసరించియే
మహర్షి కర్మయోగము పిథానముగొగల మోవాంసాకా(స్రుమును రచియించియు(
శ్రీవేదవ్యాసమహార్షి యుపనిషత్తుల పిథానతాత్పర్యవిషయమగు జీవ బమో్య్యక
నుపనివత్తు లేవిధముగ బోధించునో యారీతినిదెలుపుటకు నాలు గధ్యాయముల
యుత్తేరమీమాంసాశా(స్ర్రమును (బిహ్మూసూతఏములను, రచియించియుండెను. కురు
డవయుద్ధ పారంభ సమయమున (శ్రీకృష్ణునిచే నర్జునున కుపదేశింపంబడిన నర్వణ్యాన్త
భూత్రములగు _భగవద్గీకలయందు జీవస్యరూపమును నిన్థారణచేయుచు ' జానోత,
మొదటిసోపానమిగు కర్మ యోగమును ముదటివట్క_మునందున్కు “శెండవసోపాన;
భకి "యోగమును రండవవట్క._మునందును, పరమపురుపార్థమగు మాకుమునకు (1
నపి'యోజనమగు జాన యోగమును (మూడవవట్క-మునందును వర్తించుటచే భగవ;
శాపము శ్రుతి, వూర్గమిామాం, సోత్తరవిగామాంసా? యోగణా్యస్ర్రుసార మగుట
జిజ్ఞానువున కత్యంతాదరణీయమని పక్యేకము (వాయ నవసరములేదు.
+ జాతులు జన్నసీద్ధ ములు ha

మజీయు వ్యవహారము నందు నిరుదో్యోగసమస్య లేకుండగ మానవులు జీ!

నటుల “చాతుర్వర్ణకం మయా సృష్టం గుణకర్ణ విభాగశః?' (A-4 18) అనునది'
. లుగాగల స్థ్టలములయందు (చావ్నాణ, తత్రియ, వైశ్య, శూడాది జూతివిభాగు
తత బాతుల కనురూపముగ వృత్తి కర్య్మవిభాగమునుం (బ్రత్యేకముగనిందు. జెఫ్సుట
గీతాశాన్రుము సర్వులకు నొదరణీయము. దీని ననుసరించి వరి ,ంచినయెడల నిరుగొ
మస్యకు నేబేశమునను దావుండదు.
భగవదీతలయందు జాతులు. జన్ధుసీద్ధము లేయని వెప్పంబడినంతనూత'
నిరదో్యోగసమస్య లొలగిబోవునా! క
ళ్‌ జాతులుజన్మసిద్ద మను సీ భగవదు చ్లేశముయొక్క- సత్యమును గంహిం-
పాశిచీనభారతీయుల యా: వర్షఏఛాగముయొక్క_ మూలము నెణింగియు నాయావ
వారికి విధిపంటడిన కర్మములు “తత్తజ్ఞాతుల కనురూపమాలను యథార్థము_ నెటి,
నుండు ఇహానవులలో వృత్తి కర్మపివయమగువ ివాద మాపుట్లుట కెట్టియెడలనవకాశ ము
Te
వ న Fo
Cogs క

అట్లుకాక “క్రీవలము వారివారి కర్మ లను, బట్టియే జాతులేర ఏడీన వనినచి

స
స «4
 ఉపో ఛాతము 7
యు

తరముల విసషయమున మానవులలో బోటీలును దన్న్మూలములై న కలహాయులును

దన్ఫూలమున వృథాశకాలక్షే* మును డానిజే నుభయలోక భోంకమును దప్ప మజియే
(పయోజనము నుండదు.
వృత్తి కరముల యెడ సమానాధికారము సర్భ్యమానవసహాజమని తలంచుమాన
వులకు మాంసశకలమునెడ నా వేకు~గల "శ్వేనములకు ౦బోఅ నొందజు
సమా కళక్య కార్య
కరణపరతేయు గొందజుకు బరస్పరవిరోధమును గొందటకు నత్యల్ప ఫలమును నను నిట్టి
యఖీష్టపాఏపి నై కల్యములే సంప్రాపృములై లోకమర్యాద సంవూర్లముగ జెల్లా చెదర
గుట తప్పదు. కనుక్షనే ధర్మప) భావము 'నెజింగినపెద్దలు సర్వజ్ఞుండగు'సేశ్వరునిచే. లో కా
న్నుగహబుద్ధితో సృృజింపబడిన భగవతియగు వేదమాత న్మాశయించి బదుపబేశమున.
దత జే యీవర్ష్మవి భాగమును గావించె ననుట నిక్కము,
కనిక మెటీంగిన మహర్షి త ధర్మశబ్ద నిర్వచనము
శే పిజాఃో అని స్పష్టముగం జెప్పి
చేయుచు “ధారణా డ్ఞర్ణ ఇత్యాహాు వరో ధారయ
యున్నాడు. విజాధారణ సమర్థమైన యీ భారతీయధర్శమును దొల్లింటి రాజులును
(బజలును సమానగొరవముతో బాటించుచు వచ్చినందుననే విమ్శట 'ఇెన్నివిప్టవములు
వచ్చినను నీభారతజాతి నిరుద్యోగసమస్యలకు బాల్పడకయు దన సహజస్వభానమును
గోల్ఫోవకయు నిలిచియున్నది. ఇట్ట సహజమున్యు సత్యమును థార్శికమునైన వర్ణా
శమ విభాగరూప స్వజాతీయధర శ్రముయొక్కం పటుతరశకిని గమనింపక నేటిదుర్వి వేక
దుస్పంస్కార్యు దురాభార్య దుర్వివాద, దుర్వేవు, దుర్భాషో, దోవదూపి.తులగు,
హహౌందవులు తమ పతీనమునక్కు దామే గోతిని దృవ్యుకొనుట శోచనీయను. కావుననే
బహ్ముస్వరూపుడగు వసి వ్రమహర్షి స్నాతక ధర్శుములలో *నమ్రేచ్చభాపాం శిత్నెత్రి
అని మున్నెవడో సయపభాపాశీ మణమును ని పే.ధించియున్నాడు,
కనుకనే ఫీ9క్చృష్ణ్ట పరమాత్మ “చావ్మాణత,త్ర్సియవిశాం శూ ద్రాణాం చపరం
తప!, కర్మాణి పివిభనాని రుత” (A. 18-41)
స్యఖావపభనై ర్ల ఈజన్ముమందు ఫల
దానముకొజ కభివ్యక్ష మయిన వూర్వజన్మకృతకర్మసంస్కారమే స్యభావము. అదియే
కారణముగా గల నతతృ (రజస, వూాగుణంబులవేత నే బావా శణతతియృవైెశ్యళూదు9లకు
శమదమాదికర్శములు 'వెళ్వేటుగా చెప్పబడెనని “శమా దమస ప శౌచం శూంలి
రార్జవ మేవచ, జానం విజ్ఞానమాసిసిక్య్టం బృవర్ణాకర్భస్వ భా వజం” (గ.18-42) శమ్క దమ్మ
శోచ, వాంతి, మీజుభావు జన విజానాస్తి కతలు (చాహ్ముణునకును, “శౌర్యం. “లేవో
ధృతి నాత్యుం యుగ్జో బాప Sm దాన మిోశ్యర భావశ్చ మాతం కర్మ స్వభా
వజమ్‌ో* (గీ, 18-49, శౌర్యము? (ప్రాగల్భ్యము, ధారణము, దతుత్యము, హళాత్సంపా్ర
5 ఉపఫోదాతము
వ

పృమయిన కార్యమందు మోహము లేకుండ? (బవరి,ంఛుట్క యుద్ధమందు "వెనుక

దిరుగకుండ నిలిచియుండుట్క, సక్నా(త్ర పాపి ంచినపుడు ముకక హస్తుండగుట, తనక
డు (పభుశక్షిని పికటించుట, అను సకర్శములుక్షత్రియునకును, “కృషిగారవ్యవాణిజ
వె శ్యళర్మ స్వభావజమ్‌* (A.18-44) వ్యవసాయము జేయుట్క గోవులను రక్షీంచుట్క వః
కము చేయుట, అనునవి వెళ్యునకును, “పరిచ ర్యాత్యకం కర్త శరూద”స్యాపి స్వభావజమ్‌
హ్న్‌ణ క్షు[త్రాయ వైశ్యులకు శు (శూవ చూదు9నకును,
(గ 18-44) బావ త్రమ తమ స్వ

వపాపృమ్ములెన 'శళ్మములని 'వేర్వేజుగాం జెప్పి “a సే కర్మ ణ్యభిరత స్పంసిద్దిం లభ

నరః (A.18-45) తనతన కరములయందనగా స్యభర్మకునం దభిరతు.డైన మానను
జ్ఞననిస్థాయాపసంసిద్దిని బడయుననియు “సక ర్శనిరత స్పెర్‌ం యథా విందతి తచ్చు9ణ
(A.18-45) తన కర్మములయం దాసక్సులై చరించు కా ప జేతీరుగసిద్దిని బొందుని
ఇప్పెద వినుమని “యతః పివృత్సి ర్ఫూతానాం యేన సర్య మిదం తతమ్‌, న్యకర్మః
సిద్ధిం విందతిమానవఖ” (గీ,18-41) యవనివలన సమసభూతములు జః
త్ర మ భ్యర్చ్య్య
చుచున్నవో, యువనిచే సీ పపంచమంతయు వ్యాపించి యుంజెనో అట్టి పరాత్పరుని త్ర
జూతిసిద్దమగు కగ్శములచేం బూజించి మానవుండు జాననిష్టకు యోగ్యకను పొందుననిథ
విగుణః పరథ ర్మాళ్స (నుని తాత ్య“న్వభావనియతం కెర్మ కుర్వ నా
“ కేయా స్ప గథరోో వి
ప్నోతి కిల్చిమమ్‌” (గీ. 18-47) అెస్పగన నుస్టింపంబడినయితరజాతికర్మముక న్న కొంత గుణ ల
పము గలదై నను త్రేన బాతిసిద్ధమగు కర్మ మే (శేషఘ్టమయినది. పూర్వక ర్యానుసారవ
(పావ్నీంచిన తేన జూతిస్వభావమున కనురూపంబుగ బాప్పించిన ఇ్యాస్త్రనియత మ
కర్మమునాచరించు వా(డు పాపమును బొందనేరడనియు “నసహజంకర్మ కౌంతేయ! సదో
మువీ నత్యజేత్‌ , సర్వారంభా హి దోషేణ భూమునాగ్ని రివావ్భతాకి' (119-48) అ;
ధూమముచే నావరింప(బడినటుల సర్వకర్మములు దోషములచే నావరింపంబడి యుండ:
చేత పూర్వక ర్మసంస్కా-రమువలన పాిప్పించిన త నజాతికి తగుకర్మ దోవయు కృవుయిన
బరిత్యజింపగూడ దనియు భగవంతుం డిగీకలయు దుపచేశించుటచే “జన్మనా (చావ్మాణ
జేయ అనునట్లు జాతి జన్మసిద్ధమని స్పష్టపడుటయేకాక యాయా జాతికి దగు కర్మము
కూడ ప్రశ్యేకము? నుపదిష్టమ్ములెనందున సీభారతధర్మములందు నిరుద్యోగనమస్య
(వృత్వభావమునకు’ తావు శేదనుట నిర్వివాదాంశము,
మణీయు దమ జూతిధర్మములన ననుష్టించుటచే నంతఃకరణము శుద్దమై మూ
వజన్మమునకు పర మార్గ మైన జీవ్యబమైక్యజ్ఞానమ కలుగునను స ఖ్ట్‌మాను (బకటించుట
భగవద్రీత సర్వులకును కు జక్కు_గా (బదర్శించిన వ్యాప్త (గ్రంథమని ని
యింపం స
 9g
ఉ పో దాతేము,
యం

సువుటయేశకాదు. ఇప్పటిశే
భగవద్గిత సర్వులకు సమాదరణీయమని మేము
గు శం కర , రా మా ను భృ
జప తి వి వధ మత చార ్యు లకును,
యీ పవపి[తగ్య్రంథము పా-చినుల
పాంచ్యపండితులక న్కు "బా శ్చాత్యవిద్వాంసులకును
నేటి పాశ్చాత్య విద్యాసంపన్నులగు
వార ివా రిద ేశ కా లమ ుల కు ను , దత్ శత్ సం స్ కా -ర ము లక ున ు,
నిత్యపఠ నపివచనవివయమై
ాప ము లగ ు భా వమ ుల నుత ్సృ న్న ము సే యు చు నెల ్లర ిచే .
దతద్చుద్దివె శద్యమునకును ననుక
బరమపిమాణముగ గహింపబడుచున్న ది.

ఇట్టిస్టితి భగవద్లీతయొక్కం యసాధారణమహిమను వెబ్బడించునదియె మొనను

ఇందర కిన్ని విధ ముల యభ ిప ాం యమ ుల ను దోప ించ ు సోగ ింథ ము నిజ ముగ ా చేద ైన నొక
నియతాభీపొయము గలది యగునా? కాదా? అను సంశయమున కాస్పదమగుచున్నది.
re భగనద్రీతేను గారీ పూర్వులు has

“సర్యోపనిమదో గావో దోగ్ధా గోపాలనందనః | పార్థో వత్స న్సుఖీ రోక్తా

దుగ్గం గీతామృతం వమువాత్‌ ” అని బవనువిధములC బశిశంసించి యుండిరి, ఈ షతామృత
ముపనివత్తు లను గోవులనుండి యర్జునుని దూడగాంగొని (శ్రీకృష్ణ భగవానుడు తాను
స్వయముగ దోగ్గమై సుకీజనము యొక్క యుపభోగముకొణకును, వారి జననజరామరణ
శోకాద్యాధ్యాత్మిక తీకివ్యాధిని వారణకొఅకును బిదికి యిచ్చిన మహాముహిమగల

దుగవుగునేని డానిని వికృతార్ణగంవాణవివదో వదూ వ.తము గావించి తమ యనుయా

యులకొొసంగి న-వో స వ్యాఖ్యాళలును, విమర్శకులునుు వారి భవరోగళాంతికింగాక తది
రుద్ధమెన దురంత దుర్విమ నన్ని పాతోత్సతి కి గారకువై తత్పాపఫలను ననుభపించు
వారగు చున్నారు.

(శ్రీమదదై(తభావ్యకారులు తేమ ఛామ్యరచనకుయార్వమేయీ మహాగంథ

మున కిట్టి దోవమునాపాదించు కొన్ని వ్యాఖ్యానము లున్నట్లు తమ భ్రామవ్యమునందే
సూచించియుండిరి. తరువాతగూడ ననేక వ్యాఖ్యానములు పుట్టినవనుట మన హెాటుంగు
దుమ్ము కొంతవజుకు శుతిస్ట ఫతిసంపిదాయము విడంగూడదను నియమమే పీథాసము
గాల పాచీనవిద్యాంసుల వ్యాఖ్యానములు భక్‌, జాన కర్భయోాగములలో దేని
నొక్క-దానిని బిథానీకరించు నుక్షేశముతోయిట్టినవి. గావునను నవి యుపాయో పేయ
ములలో దేనికైన నొకదానికి సుసంబద్ధమ్నువే యుడినందుణను వానివలనంగలుగు నుప
దవ మంతగా6 బాటింపందగినది కొయజాలదు.,
10 పోదాతము,
ఆర
అదియెట్లన* శ్రీ)భగవత్పాదులు మాతుమునకు సాకశ్రూత్సాధనము జ్ఞానమొ
క్కటియె యని సిద్దాంతీకరించి యట్టి యా జ్ఞానమునకు భక్తియోగ కళ యోగము
లుపాయభూతములుగా నంగీకరించిరి. ఇదియే “తత్తు సర్వకర్శ సన్నా్యాకపూర్వకా దాత్మ
జ్షాననిషస్టామా తా) ల్కే వలధర్నా దృవతి అట్టిమావము సర్వకర్శసన్నా్యాన పూర్వ కాత
జ్ఞాననిష్టామాత్రధర్థమునలననే పొప్పించును, అని స్వసిద్దాంతమును నెల్లడించుటకుంగాం
ణము న ముక్పద్య తే పుంసాం తయా త్పాపస్య కర్మణః’ అను పారనీన నియమాళి
ననుసరించి వారి యా సిధాంతమే మిక్కిలి సనుంజసముగా నున్నది. నిక్వనె విత్తి కాది
విహితకర్ణుజాలము చిత్తశుద్ధికిన్సి నద్ధి క్లానో తృత్సికిని సాధనమగుననుట భగవన్థుతమే
యగునని గీతలలోని “కర్శణస్సుకృత స్యాహు స్సాతగకం నిర్శలం ఫలం” _(A-14-16)
“సత్తా త్సృంజాయతే జానం” (A-14-17) “జ్ఞానీశ్వా లేస్రవ మే మకన్‌” (గ-7--18)
అను భగవద్యచనముల వలననే స్పష్టమగుచున్నది. దీనిని సహింపని కర్మవాదులు
వూర్యోతృరభావ్యములైన యీ కోర్షుజ్ఞానములకు నముచ్చయము ననంగా యౌాగవడ్యా
స్థతో(గూకిన సమపాథాన్యము నిచ్చి తదనురూపముగ ,నీగంథమునకు వ్యాఖ్యాన
ము చేసి యుండిరి,

ఇన్తు భగవంతుడు “చతుర్విథా భజనే మాంజసా స్సుగ్చుతినోషార్డున !'

ఆరోజి
జ్ఞాసురన్గార్టీ జ్ఞానీచ భరతర్ష భ!* (గీ7-16) అనుక్లోకమునంను “నుకృతినః
” అనటనే
కృృతవుణ్యులెనవారి కేతన భకి_ సాధ్యమనియు నదియు ఆర్హ, జిజ్హా, స్వగ
్ధారి, జ్ఞానుల నెడు
వరస్పర విశీవ్టహృడయులగనాలుగు తెగల భక్తులయొక్క. నాలుగువిధ
ములగు పరమేశ్వర
విషయక హార్హపోతిభేదములచే నొప్పుచున్న దనియు జెప్పి యట్టి భకిచే
గలుగ ఫలిత
మును 1మచ్చిత్తా మద్దతపారిణా” (గీ, 10-9) (నాయంచే చితర్యముగ
లవనారలె, నన్ను
బొందిన (పాణములు గలవారై) అను పదియవయధ్
యాయమందలి శోమ్మిదవ శ్లోకముతో
దోొరకొని ఫ్రతివూర్వకముగ సకతయుక్తు లె తన్ను భజించు వారికి
జేనిచే తన్ను బొందగ
లుగుడురో అట్టిబుద్ధియోగము నిత్తునని చెప్పుటయకా
ే శ స్పవ్ష వచనముతో బుడి యో౫శ
శ్రార్థమునో వివరించువాడై యా కిందికోకము ననగా ఖీ
లేపామీవానుకంపార 'మవామ
శతం తమః |!నాశయా. మ్యాత్యభావస్థో క్ల
ైనదివేన ఛాస్వతా” (గ్‌ మా. అను
శ్ల్‌కమును. జెప్పియున్నారు, అట్టి భక్తులయందలి పరమ కా
రుణ్యముతో నాత్మస్వరూపము
ననున్న నేను వా! యజ్ఞానజనితమగు తమస్సును పికా
శమానమగు జానదీపముచే నశిం
పంజేయుదునని న్పష్టముగ.. జెల్పియున్నాండ. ఇందువలన
భకి యొక్క ప%థమూావతర
ణము (స్త్రకూద్భాదిజాతులకు ననగా నజ్జానులకు సయ
క్ర
'

ితము గలిగి క)మకమముగ

క
 ఉపోదడాతము, 11
య)

దానిమదాలమున నీశ్వరానుగహము ప్రవృద్ధమై యా యనుగ౦హమున జానోత్పతి_యె

దానిచే నజ్ఞానత మోనాశనమగునని చెప్పియున్నాడు.
మజేయు “భక్త్యా మా మభిజానాతి యావాన్య శ్వాస్మితత తః (గ. 1855)
అని యనుటవలన భగవంతుని ప
స భకి యనునది యొకసాధనమనియు
వెంటనే “తతో మూం తతత్త తిగ జ్ఞాశ్వా పన లే తదనన్న రంో (గ.18" 55) అనుట వలన
5 రమేశ్ళరస్యరూానజ్ఞా' నానన్తర మే తేత్సలభూతమైన మోతరూపమగు నవిద్యానివృత్తి
పూర్వక బంవ్మూ(పాప్పీ యనియు భగవంతు దుస్దోపించిన మై గది. ఇందునే* * కర్ణిజ్ఞాన
వై రాగ్యములుభక్షికి సాథనములను పిశిష్రా డై
దై తసేనానముకంశు కర్న, భక్షి;, వైరాగ్య
ములే సనమునకు సాధనములను నెదైపకాచార్యకిద్ధాన ము భగవన్ధత్ర మనుట నెల్లరు
విషయము,
గహింపదగిన వి

ఆాశీనంస్టార్హల వీనుర్న్శన ము+---

ఇదె యిస్టుండ నేటి నవీన వ్యాఖ్యాతలు త్రము జాతీయ తాపి%ఖ్యాపనముకొఅకో,

పోకృత జనన మూహానార్భ మా భగనద్లతాగ౦థమునందలి “వాతుర్యర్లరం మయా
సృష్టం” (A. 4-18) “విద్యావినయసంప' న్నే (బాహ్మృకో గవి వాసిని శుని చెవశ్వపాకేచ
పండితా స్పమదర్శిన;” (గ. శా18) ఇంకను పీవారింతుమేని * ప్రజిన శఇ్చాసి కందర్భ్నఃో
(A. 10-28) అను షస న్లోఠకములకు యథ
'మతిం దమకుం దోచిన దురర్థావలం
బనపు భాొంతిప పాక; సఃఏన చనంబులకు (గ డంగియు వ్యాఖ్యా నవివముర్శనము లు వాసి
పీకటించియు విఐ"సాపిశ్ళ దాస్ప ఫ్రశ్టీబేవాలయప వేశన పెళభావివావా పఏితంఛూ
ద్యాహోదు లైన స్యాళమతిసంఘుపఫంస్కారులకు జనులను నిరంతరము 'పే9ిలేవించుచు
న్నారు. వారిమకములో భోగ వదుద్దిష్టవెన కేర్మమిాయుకిసంసా,...రాదికర్ముమే. వారి
దృష్టీ కీగీతాశాయ్రము మెితిస్తృత్యాది ఎ-%చీనళాస్ర్రుసాపేవముగాక తమవలె నూత్న
సంప్రుడాయసంసా,,. రపొతిష్టా వనము ఫొఆఅకు స్వతంతఏబుద్ధిదో బుద్దావతొరమునకు
ముందే యతని ఇపురోమాగ్లమును జుక్ర్రో_-౯జెయుటకు బుట్రిన యొకానొక స నస్రు
న్ను డగు నొల్లవిల్ల వానిచేరచింప౭బడిన గింధవిశేమమై యున్నది. (గంథకర aes
రణమువే సర్వజ్ఞండనుట కాస్టికులకం'కు నాసి కులకే యక్కుుచయనకాశము చిక్కి నది.
ఏలయన? రమారమి యిరువదియెదువండల సంవత్సరములకు ముందు జన్మించిన బుద్ధ భగ
'వానుని కార్య|క్రమమునే కాక తరువాత నింతకాలమున కవతరించిన తమవంటి న
శయులమొగ్క_ నువాత్రరకార్యక్రనుమురు నాశ నంకట పూ్య్యకాలముననే తన భవి
192 ఉ ఫో ఖై
దాతము

మ్యర్ఞ్యానపాటనముశో గుజుతించియే తాదృశగంథనిర్థాణము గావించు మహాప్రజ్ఞ సర్వ

జ్ఞశేఖరునకుగాక యికరులకేలకలుగునని _వారియాశయము. బృెక్లై ననేమి!? శీగవ్షండు
సాతూత్సర మేశ్యరుండని తత్సర్వజ్ఞతను గొనియాడుచు౨డు సననాతనులవతె ఏరు నతని
'నేశారణమున నై ననేమి తాదృశగొరవముతోం గొనియాడు టొక్కటి _మాళఠి)ము
శ్లాభ్యుతరమైన కృత్యమే. క్‌.
ఆటీగీకారహాన్య వినుర్శనము+ =

పది యంతయు నిట్టుండనిచ్చి (ప్రఖ్యాత దేశనా యకులగు సీ నీ (నీ క్రీ! చ|

లోకమాన్య బాలగంగాధర తిలక్‌ మవాోశేయులు వారి తారహాస్యములో (శ్ర శ్రీ శ్ర
౧౧౦౮ (శీభగనత్చాదుల భావ్యమును విషంబాక్రరించుకొని వొరలించిన కొన్ని యను
చేక్షుములగు దూవణ వాక్యములను సయిశ మువేశ్షి౦చి ముఖ్యాంశముల
విచారింత ము,

భారత యుద్దారం భదివసమున నుభీయ పతముల వారును సన్నా హముతోం

గురుడే త్రము బి వేశించినవిమ్ముట తత్కార్యకిమమును గూర్చి కథకుడైన సంజయ
నుేశించి ధృతరాష్ట్ర) డడిగిన “ధ్మశ్లే కే కురుశ్లే త” (A, 1-1) ఇత్యాదిగాంగల
(ప్రశ్నశ్లోకముతో గీత్నాగంథరూరబ్దమగుచున్నది. పితిపషసైన్యమును డాని బలీయ
స (మునకు వెజియగపపడి గగోేలుచెందిన కౌెొరవనాయకుని స్వపతుపోత్సహనవాక్యము
లతో విషయ మారంభింపబడినది. దుర్యోధనుడు తన దురభిమాన్స, కామ, (క్రోధ,
లోభ మద దూపి.తుడై మాయోపాయమున దాను బకసిన పరస్వ్యత్యమును రన్నీ౦-చు
కొను పయశ్నముతో 6దనపావమున కనురూపమ% నస్టానశంకానంకుల వ్యాదయుండె
యేదేదియా మాటలాడి తన యజ్ఞ సమునక్తుం దగినట్లు పరవిధ్వ+ సనార్థము భీమ్మదోగణా
దులకు సెద్దలు తాత్కా_లికముగం జూవీన యుత్సాహామునకు నుప్ఫొంగి యంతటితో

=. గీతలపదునాటవ య ధ్యాయములో (శీక్టమ్షడర్జునున కుం జెప్పిన యాసురసంవ

ద భిజాతుల 'లశ్షుణములన్ని యు నేకొదువయు లేకుండగ నరిపోయినవాండు దుర్యోధనుం
డును వాని యనుచరులు నై తన్నారు. పై లక్షణములన్నియు భగవంకుండర్జునునకు6
దత్చ ”తిపతున్వరూపనిరూపణముకొజునే . జెప్పియున్నాడనుట నిక్కరు, ఈస్థలమున
 ఉపోదాతము. 18
లం

మొట్ట మొదటనే దెవనంపదభిజాతుల పవి తగుణములను వరించి “మాశుచ స్పంపదం

దె వమభిజాతోసి పాండవ[ే (గ, 16-3) అని తానెవ్వని ట్ర. కిశద్ధలకుం
లొంగి సారధ్యముచేయంగడంగెనో యా కో)తయగు నర్జునుని యొగ్నయు. దదుపలశ్నీ
తన్యాయమున నతని సోదరాదులయొక్క_ యు నుతమ ప్రకృతిని ముందుగచే పర్గించియు
న్నాడు. దీనివలన ధృ్నరెగకరతులగు తన భక్కులకే తాను సమయమున. దోడ్పడుదునను
స్వాభిపా్రాయమును భగవంతుడు స్పష్టపరణచి న్గక్లై నది.

“అభయం సత్వ్యసంళుద్ధిో (న, 16-1 / ఇత్యాన్‌గాగల డై వసంపద్యోగ్య

ములెన మహాగుణము గల కళానాయకుండగు నర్జునుండు న్యపతుసై న్యముఖమున నిలిచి
యుభయ నేనామధ్యమునకు( దన తేరునుబోనిమ్మనియు, నందు (ప్రతిపత.వీరులలో నెవ్యగె
ను సకలజగద్విచేతయగు తన్ను మూర్కొన నువ్విసఖారుచున్నారోో లేక, తనతో యుద
ముచేయదగిన యోధపుంగనులావరో క జెప్పీనవిన్ముట భకక వత్సలుండగు
భగవంతుడు నిశ్శంకముగ నారథము నచ్చటికి దోలి “ఉవాచపార్థ!ప CES)
3 నృమవేతా
న్కురూక (గీ.1[-25)అనిపలికి శిష్యునకు మొదటినంఛశయము నావీర్భవింపచేసి విషయము
నెదుట నిలిపిసి
సిద్దాంతావబోధము నకుందగు నవకాశము వెదకు నాచార్యునట్లు తానా పనో
దము చూచువానివలె నూరకుంజెను,

అతండు తన యు-దే కానుసారముగ నుభయపశ్షములయందున్న పిళ్ళవీతామ

హాచార్యమాతులక్వశురాదులగు పూజ్యులన, సుహృద్భా) తా9దులగు వయస్యులన్సు,
సుక తా రుతు వాత్సీల్య స్థా నభూతులను, పరాధీనజీవనులగు నానాబేశసెసైనికులను
జూచియు తన జగత్స)ఖ్మాతవి( క్రమమును నసాధారణసంపతి ని నొక్క_మారున్నరించుకొని
నంతమా శ్రమునం దనబుద్దియందు వారిఏిషమయమై తోంచిన * ఘూరతీరాపదను దలంచియు,
మటణియు నవధ్యులును విఖ్యాత యోధులు నగు ప్రతిపతు. నే
సనానుల ఏీర్యవికమములు
దలంచి కొనిన మాత్రమున దోంయచున్యపతుపీరుల వినాశమును భాఏంచియు నొకవంక
తల్లడమును నొకవంకదయయు, నొక వంకపశ్చా తాపమును గలిగి వీరపురుపోచిత మైన
యుత్పౌహము నడలి కరుణరసమునకు నూూలమైన శోకము పొంగి పొరలుచుండ యుద్ధ
మునందును దన్నూూలమైన పిజయమందును డానంగలుగలటోన్రు నివాపరసుఖములందున్ను
గాఢతరమైన విరక్తి పొడమి నిరంణుండై కరరృవ్యము దోంపక కొంతసేపు భగవంతునితో
దన దుసిస్థితెనినార్చి'యేమేపురోా యంగలార్సి తుదకాయుదము శన, యజ్హానముచే
సంపాగివ మైనద
మై నియు నందులకుంగే వలము కరిశ్షీంభరిత్యము దప్ప వేజొండు కారణము
 14 త్‌ వలయు

లేదనియు నిందజను జంవి దానికి ఫలితముగ ననుభవింపంబోవు సామా”జ్య్వసుఖవాంఛల

కంచు నొండు పావిష్థము లెన సుఖవాంఛలు లేవనియు( బలికి యంతటితో ధనుర్చాణాదుల
చేలవై చి రథమువై శోకసంవిగ్నమానసుడై కూరుచుం డెను.

దీనివలన నర్గునుని వాదయములో గలిగిన యుద్ద వెరాగ్య మునకు హేతువు

అెవ్వియో (గ్రంథకర్త వన విశదపజచినక్షుయయినది. వఏహున) నేటి సాధారణజనుల
వలెనే యర్జునుడు డానెంత సత్సంస్కార కోభితుడెనను దనకుం (బావి ౦చిన యుద్గరూప
మగు నీకర్మవి శేషము తన పితివక్ష నాయకునకువలెనే తనుకునుగల రాజ్యతృన్న
యే
గారణముగాం గలిగినదని గురిం చెను.

ఈకృష్ణానల ముభయపవములలో నేపథాననాయకుని పృాదయనునందు

శాంతించినను నీఘోరతరమైన యాపద శాంతించునదియే కడా! యనియే యతని
కాకస్థికముగ నప్పుడు తోంచినభావము. దయాళ్‌వును సాతి (కుడును ధరై క
రతుండును, చైరాగ్యశాలియు నైనైన యర్జునునివంటి యుత్తమ కథానాయకుసకు. (బకత
మున కనురూపముగ గలుగవలసిన 'దిట్టిభావమే. మెణీయు సాధారణధర్ణళా (వ్ర
కోవిదునకు సయితము నింతకంకు నధికముగ నప్పటిదశలో గలుగబోవు భావాంత
రమును నుండదు.

" భగవదీతే కర్మ యోగమును మాత్రమే బోధించుచున్నదను తిలక్‌ మహో

శయుని సిశ్రాంత మే. భగవన్శత మైనో స్మారకర్ళముశన్న క తకర్ణమే యుత్క ష్‌
మగుటం జేసి యందజను జంవీ యల్పసంఖ్యాకులచే నారర కోరము 'జేయించుటకన్న ఛెది
కధర్మాానుస్థాన రూప కర్మాచరణమే (శ్రేయస్కరమని యా భగవంతు డర్గునునకు.
| దత్పూర్వమే కలిగియున్న తృష్ణా నిరననమును సహాయముగాంగొౌని యతని యుద్దవెము
ఖ్యమును బెంపొందించి తన్ను బుద్ధిసచివునిగా కొనిన యుధిష్టురునకు ఆాంతిం జెప్ప
యతనిని ససోదరకళతిపుడత్రపరిచారముగ. దొల్లింటి డై (కపనమునకో గాబేని విరా
టనగరమునకో సాగనంపి . తాను తన దారుకసారధికనుగు రథమున చ్యారకకు
న .యుం౦డునుగచా. :

ఖే కృష్ణా త్యాగయాపమయిన యీావై

వైరాగ్యము మోక్ష సాధనము కాదని
భగవంతఃడొకచోటు. _. నిరూపించియెన ' నుండవలెను. అకైచ్చటను గానరాదు,
రాగజ్వేమములున . - కకకక్రువ్రలనియ పావీవములైన, కామ(క్రోధలో భములు నరక
 ఈ పో దాతము 15
ఖు

ద్యారములనియు భగవంతుడు సలుమాబు చెప్పియున్నా(డు; బ్రట్లనుటచే శ్రీ9కృవ

భగవానుని హృదయమున నొకయరక్టునున శే కాక సకల జనసామాన్యమునకు సయితము
వై రాగ్యము శ్రేయస్పాధనమను జలవత, రాభి ప్రాయము గలదని యా గీశ్లలయం దెచ్చ
టజూచీనను గాన్సించుచున్నదది.

బ్రది యేమి చిత”ము! అగ్గునుని యా వైరాగ్యమును గూర్చి భగవంతుడు శ్లా

ఫఘీంచుటకు మాటుగా దానికి కక్ళలనుని చేరిడి అది విషమసముపస్థ్థితమనియు, ననార్య
జుష్టమనియ
-€
ు నస్వర్ల్యమ
౧
నియు, నకీరిజారి శరమనియు నటి6) ౧వె రాగ్యము ననలుభింపంబూనిన
నీవు క్లీబసదృశుండననియు నట్టి 'క్లై_బ్యము నీకుం దగదు కావున త్రదమెన యీ
హృదయ డొర్చల్యమును వదలి యుద్ధమున కభిముఖుండవు కమ్మనియు భగవంతు. డతనిని
నిందాపూర్వకముగం బో )త్సహించుచున్నా (దు,

ఇట్టి భగవద్యచనములకుం గారణమెనది (1) నిజముగా జగదీశ్వరుండనని

వఫ్పుకొనిస యతని హృదయమునందుగల విషమబుద్ధియు, గరన్రలయెడల సీర్యాసూయ
లును మాత్రమే యగునా! (2) తేక యతనికి గలిగిన యా వై రాగ్భముయొక్క- దాక
'మెంతటిదియో పరీశ్షి పవలయునను నుద్దేశమాక ఈరెండును గాక (క) య ర్థునుని.
హృదయమందు. గలిగిన యా యుద్ద వె ముఖ్యరూపమయిన వై_రాగ్యమును డానికి.
గారణభాతములెన బంధువీత్కి దయా, శోకములును న యోగ్యములని భగవంతుడు
తలంచి యుండుటంవా€ చూతము.

భగవంతుని యావచనములు విన్న పిమ్మట మరల నర్దునుండు కొన్ని భూటల

నుడివి యుస్నా డు. (1) భీమ్మదో ణులు వారికిని నాకును గల సంబంధమునుబట్టి నాకు
బరమవూజ్యులని యరుంగదువుగదా. వూవులణం బూజింపంవలసినవారికిం బ్రచండకాండ
ములతోం బూజ నెట్టుగావింతును? పాపము వారీ ముసలిముప్పున 'నేదేనియు నొకస్యార్ల
భంగఖీతిచే నన్నెదుర్కొన వచ్చియున్నారు. వారినిజంవీ తదు)ధిరప్రదిగ్గముే న
భోగము లనుభవించుటకంశు నాతతిఆయజతికి శాశ్రుగర్జితమైనను భిక్షాటనవృతి,
సయితము నాకు శ్రేయస్కరమని భావించుచున్నాను. ఇందుల నీయభి పాయ మేమి]

. మజియు (2) సీయుద్ధమునందు. దుదికిం జయాపజయము లేపతమున

గలుగునో
అజయాపజయముల వలన _లాభనష్టములలో నేది యెవ్యరికి గరిష్టమైనదో తెలిసినది
కాదుకదా, ఇట్టి స్థితిలో మనల నెదుర్కొనినవారూ మే మెవ్యరిని జంపీ తుణమెనను జీవింప
.
 16 ఉపోడారము,
ళం

గోరమో యట్టి కురువంశ వృద్ధుండగు మాపెదతండి) (ధృతరాష్ట్రుని) కుమారో

యున్నారు. వారినిజంపి జయము గొనుటకంశు మా యపజయమునె యంగీకరించుడూ
శ్రే'యస్
ళో
క_రము కాదా? అని యీవిధముగ బిళ్నించియున్నాండు.

కాని యర్జునుడు శన యో నిశ్చయము సెననే యాధారపడి యుద్దమూ

మూానుకొనందలంపళీదు, తన ధర్మసందేహముల నెల్ల బాగుగా చాను డెలియయణేసినందున
దన హృదయము బేటపడి భగవంతుడు దనకు సరిమెన మార్లము నుపదేశించుననియ్‌
ది.
తలంచినట్టున్న

భగవంతుం డింతకుముందు దనకు*జెప్పిన వచనములను గూర్చి యకనికిని

మనకు గలిగియున్న పూర్యోక సంశేయత సయములో ₹ెండవస .శయమే (అనగా అడ్డు
నునకు గలిగిన యావై రాగ్భముయొక్కొ_ కర మెంతటిదియో? అను సంశయము) కలిగన
యుండవచ్చునని తోచుచున్నది, ఇంతటితో విడువక యక్షునుండు నానస్వభావము కార్చ
ణ్యచోవమువేం 'జెదరిపోయిన ఏ. ధర్మము నెడ నతిమౌథ్య మును వపహాంచినది, కావున
నిన్నడుగుచున్నాను, నేను సీశిష్యుండను. నిన్ను శరణుంజెందితిని, నాకిష్పట్టున యుద్ద
త్యాగమే కర్త న్యనుగునోక యుద్ధమే కర్తవ్య మగునో? _ నిశ్చయించి సువ్యక_
ముగ బోధింపుము,

నాకివ్పుడు కలిగిన సకలేస్దియ _ శోమకమగు. శోకముమాతిము

ఈభూమియందు నిస్పపత్న మగు సామా )జ్యము: చేకూరినమాత మున. బోవునదికాదు.
తి*లో కాధిత్యము కలిగినను నాయీ శోకము దానిని నివారింపంజాలదనియెను.
ఈశూటలవలన నర్గునుని మనస్తత్త ఏ. మిప్సు జెల్లున్నదో మహాభారతకమి
మనకు జక్కు_గ బదర్శి* చియున్నాడు.

— 0 కి)భగవత్సాదుల సిద్ధాంతము ies

ఇప్పట్టున (శ్రీభగనత్నాదులు (శోతయగు నర్టునునకుం _ గలిగిన యవస్థను

గూర్చి నం(గవహాము జెవ్పచు ోశోకమోవా మహోెదథా నిమగ్నా యార్టునాయ
అని వర్ణించి యున్నారు. మటియు '(పథమాధ్యాయ రూపమగు (గంథభాగ మంతయు
గ్రోతయొక్క శోకమోవా (పదర్శనమాత్ర పగ్యవసితమని కూడ నుడివియున్నారు.
న.
 ఉపోదాలతీ
ఖు
ము, 17

ఈశోకమోవాములే మూననవుని సంసారమహోాసముదం)

ములో. బడ్నవెచు
న విద్యామయమహావృక్షమునకు _బిజభూతములనియు. _జెప్పియున్నారు. కావున. నిట్టి
పావీష్టములగు నీ సంసారబీజముల నర్జునుని హృదయశ్షే తమునుండి దూరము నేయుటకే
భగవంతుడు “అకోచ్యా నన్వళో చస ధం (A, 2--11) అను నిత్యాదిగానుపదేశ(గంథము
నారంభించెననియు నుపక )మలింగమయుయొక్క-_ స్వరూపమును నిరచించుచున్నారు. వారి
యూీనిక్షయము సరియెనది కాదని తోఎసివేతమనిను మవాభారతకర్త యీ(ంథమునకు
యోగశాశ్ర్రమని వేరు పెట్టియున్నాడు. “భగవద్దితానూపనివత్సు* అను వచనముచే
సిగంథ మౌాపనిషదనంపడాయమునకు సంబంధించినదనికూడ డెలిపియున్నా
(డు.

యోగశా స్త్రమై యుపనిమదన్ధావబో ధకమునై న యీ[గంథము వాని ప్ర

యోజననుగు శోక మోవానివృతి ని జేయవలసియేయుండును. * కోక మోపహాము లాత్మ
జానమువలన౮గాని
ra
నివృత ములు కావనుట సర్యసంపీదాయ సిద్దమ ైన నిక్షయము..
హం pి—

ఇం తేకాక మొదటియధ్యాయమునకు పఏహాదాధ్యాయమని శ్రీవ్యాస భగవానుం

= వరు పెట్టియున్నా (డు. విషాదము మోావాజనితవమునుట స్పష్టము, అట్రదిగనుకనే థగ
వన్నుఖమున దానిని “కలం” ప బ్యంో “కు[దం* “హృదయదార్చల్యం* అను
వేర్లతో నుడివియున్నా(డు. ఇంక శోకమునుగార్చియో- పూర్యాథధ్యాయమున (బదర్శిం
చినదియేగాక యర్జునునినోటనేదుర్నివారమైనది తనశోకనునియు 'జెప్పించియున్నాండు. “
భగవంతుండును అతినికోకమునుగూర్చియే ప్రస్తావించి యతని యజ్ఞానమును బరిహాసించి
యున్నా(డు. ఇట్లు భగవక్సాదులు చెప్పిన భగవద్లీతోశ్రేముయొక్క ముఖ్యస్వరూపము
శ్లోక మోహానివార లక పఏ) యోజనమనుట 'యెటుచమూచినను స్థిరపడుచున్న ది,

wry: తిలక గారి యాశయనుు$

ఇంక తిలకుగారు గీతో దేశము నిజముగా నర్జునునకుగలిగిన నన్నా పిసస్వీకార

బుద్ధిని నివారించుటయే యనుచున్నారు. అర్జునుడు తనకు యుద్ధ్‌ చితము.లై న ధనుర్చా
ణాదులను విసరిపారవై చి వానికిమారుగ జోలైెయును, కమండలువు కొని
సన్న గసింప సంసిద్దుడైయుండ నతని నాతుచ్చమార్లమునుండి తప్పించుట గ్‌
యుపదేశమును జేసినందునను దుదికి భగవంతునితో “సష్టోమోహ స్ప శ్రఎకిక్లహ్లై కరిమ్యే
వచనం తవో(గీ, 186/8) ఆని తనమోపహాము అనంగా క ర్నాను్లూ
నముకంశు సన్నా కిషము
శేంస్థమని తాను “జే యోభోక్సుంభెత మవీహ లో శే” అని నిక్షృయిం ఛుఖొనుట్లకు(గారణ
 18 ఉపో దాత
ద్ద ము
మైన యెజ్ఞానము నళించినదనియు పూర్వసృతి అనగా తా నేయుథేశముతో యుద్ధము
వేయవలచి నచ్చియుండెకో ఆవిమయస్ఫృుతి మఆల గలిగినదనియు నింక నీమాటను
బరిపాలింతుననియు స్యయముగనే చెప్పినందునను నీ గంథము కరక నిష్థాపితి పాదక మే
కాని భోగవశ్చాదులు చెప్పినట్టు సరకర్షనసశ్నా బ్రనపూర్వ కాత్పజ్ఞాన నిస్థారావధర్శ పతి
పాదకము కాదనియు నఖండముగ నాందోళనము సాగించియున్నా
రు,

ఇంకను నటు :భకి యోగ (పతిపాదకమని శాన్సి = ధ్యాన యాగ పితిషాదక

మని కాని యీభగవద్లీకయొక్క యు ధైశనిన్హారణము చేసియున్న వ్యాఖ్యాతలను
మిక్కి-లి పరిహసించియున్నా
రు, అబోధోపవా తులె నజనులు తక్కి_నదేదియు దమకు డెలి
యకున్నను (ప్రసిద్ధనాయకుని యీ పరిహాసవచనములను మాతిము చదివి “తెలిసికొని
తొలిం
గ
టి పదల
0౧
యసాభారణజotానగంపతిని విశ్వసింపక తోసివేసి ఏరుదముతు
శాన
యు
లగుచున్నారు.

ఇట్టి విభాంతికి మూలమైన లోక్రమాన్యుని గీతారవాన్య మును నిక్రరవివయము

లలో వారియందు మాశకెట్టిగొరవమున్నను విమర్శింపక తప్పినదికాదు.

శ్రీతిలకుగా రర్దునుని యుద్ధ నైముఖ్యమును సన్న గ్రసనేచ్భా హేతుకముగా

"మొదట నిశ్చయించి యుండని-చో దానిచే యు సకమలింగము గా
(గ్రహించి యుపబేశ
తాత్పర్యము నిట్లు తారు మారు చేసి యుండంగూాడదు. కాని యర్జునుడు
తనకు సన్న $
సనేచ్చ యున్నట్లు వారుప్రుథమభాగ మని తలంచిన గ ౦థపిథ వూభ్యాయములోం గాన
ి,
తరువాతి యర్దునుని వచనములలోంగాని యెచ్చటను వాచ్యముగ ెలివియుండ
లేదు.
పోసి వ్యంగ్యము నై నం దెలిపియుండెనా? యనిన నదియుంగాన రాదు, కాని “(శోయో
భోకుం భై తు మవీహ లోకే (గ, 25) అను వాక్యమువలన వారు భమించినట్లు
తోంచుచున్న ది, ఇట్టి భమ వారికిగలదనుటకు వారు వొసిన “అరును(డు సన్న
సించి ఫికూటనమునకు సంసిద్దుడె యుండగా” అను వాక్యములే
సాత్యుమునిచ్చు చున్న వి,

భీశతూచర్యమనునది సన్నా కసికి శరీరయా తా౦ర్థమగు

వృతి యగుట సత్యమే
కాని యంతమాతిమున నది సన్న ప్రసనేచ్భాసూచకమనుట యుప న్నముగాదు. వల
యన (బవ్మ్నావారికిని భిశ్లావృతి, నియత మెయున్న ది, ఈయర్గును డే యొకఫ్సుడు తన
 ఊపఫపోదాతము
ఠం
, 19

బహ్ముచర్యమున ఏకచక వురమునందు భిక్షావృతి నవలందబించియున్నాడు, సరిః గృహా

స్టుండైనవిమ్ముట నర్జును కిట్టివృత్సి నవలంబింపందల-చెనను సూచనచే నతేండు సన్న్య్యసింపం
దలంచెనేని యేులపప్పంగసాడదందుచేమో! వారు. కాని యర్జునుండు దాను భిక్షాూట
నమును చేయుదునని యేమియు జేప్పియుండలేదు. మజియీవున్న గురువులనువధించి
వారినెత్తురుకూడు భుజించుటకంశే భిశ్లూవృతితో జీవించుటయెన మేలుగదా! యని తేన
గురువధాత్శక కర్ణమునందలి జుగుష్పను బెలివియున్నాడు. ఇంతమాతిముననే యతండు
సన్న క్లసింపందల చెనని నిశృయింపవలసిన-వో నొ కానొకండు తన భార్యయందలి యల్పకార
ణక మెన కోపముతో “నీతోం గాపురమువేయుట
కంక మూండూళ్ళు ముప్టి యెత్తుకొనుట
మేలో అని యనె ననుకొండు. అట్టి నామోన్షగృనానుని పలుకులు పినినను తిలకు గార
త్‌(డు కుణూాతీములో సన్నా ఖ్రసాశ)మమునకు సంసిద్ధుండై వింధ్యగుహాలకుం బరుగిడు
చున్నాండని తాము తలంచెడు నంతటి దుగ్భ్బలవాదయులనక తప్పదు,

ధిరపుంగవ్లులై న తిలకుగారట్లు చేయునురా? పోనీ యర్గునో(డు నుడివిన మాట

లంతకోంకు నక్నా శ్ర్ససూచనమునెన (బబలమ్ములే నప్‌ కావే! భగవంతుండిమాటలకు
జెదరి తనచెల్లైలయిన సుభద'శెట్టి కడగండ్లు వచ్చునో యనియా? ఆతనికి నాయనా
యర్జునా! అయ్యో! ఇంతమాతఏమునకు సన్న ఏనింతురా్‌ మానుముతండి! అని యత
నికి కర్ణయోగమునుమాతమే యుపదేశింప దొరకొనెననుట శ్రీతిలకుగారికి వూతిము
సమ్మత మాక ఇట్టనుటకంచు మనము మొదటివిధమున బెలివిన సంశయమే నిజమైనదని
భావించి యర్హునుడు త్‌న వీితృబంధువులయెడ, జూపు నాదర్శ్య గౌరవ, చయా, వాత్సల్య
ములకు వెగటుపడీ యనా నడా భగవంతుండతనికి నవాజముగాంగలిగీన యావై రా
గ్యమును దొలగించి యా యుద్ధమును సాగింప దృఢపియతక్నము చేసెననినను కొంత
(శ్రీకృష్ణుని పృజ్ఞాబలము మనచే శ్లాఘీంపబకినశ్లే యగునుగచా!

కానీ భగవంతునియుడ నట్టమిథ్యాదోవము నాపాదించి తిలకుగారి వాదమునే

యంగీకరించి ప్రతివాదము వేయ.జూలని-వో మూ(డూళ్ళు భిక్ష మెతుకొనునుం బూోద్దుబు
at ది
చ్చుటయెనను మేలేయగును,

నిజమే కాని తిలకుగారు నన్నా శ్రసమనగ నెట్టివో తెలిసికొనినవారు కారు,

“యదవాశేన విరజేత దవాశేన (పవజేత్‌ * అను శుంతిని గమనించినవారు కారు, ఇట్ల
నన వారావాక్యమునే చూడలేదని కాదు, చాని తాత్సర్యమును గ్రహిఎపలేదని
20 ఉపోస్జాతమ

మాతఏ9మే మా యభిపాగియము. (ఖీతిలకుగారు పాశ్చాత్యవిద్యాసంస్కా-ర శూరాన్ను €

యుండిన-దో వారికీ శుత్వర్గము చక్కగా దెలిసి యుండెడిదియే.

అర్జునుని స్యనచనములచేత నే యకండు కార్చణ్యదోపోపహాతస్వ భావుండని యు,

భధర్శనంమూాథ చేతస్కు డని యు. డెలియుచున్న ది. అతడు స్యయముగనే తన. శోకము
యుద్ధవీజయమూలమ్ములెన భోగభాగ్యములవలనం గాని మజియే యితరమనోరథములవల
నంగాని తీరదని స్పష్టపణచి యున్నాంయ. ఈ యజ్ఞానకోకములే సన్నా గ్రసాధి కారము
నకు ముఖ్వలతుణములనియా తిలకుగారికలంపు. అన్నె నచో “నన్నా వః కర్మయోగ
కృ న్మిశ్ళేయసకరా వుభౌ” (గీ, 57-2) అను శ్లోకమునకు. దామువాసిన టీకయెనం దగి
యుండదు. వలయను సన్నా్యాసముసయితము కర్ణయోగముతోపాటు శ్రేయస్కరమని
వాసీనటీక యొట్లుసమంజనముగును? పశ్రాంతరముగనై న శోక మోవహా హేతుకమైనమూర్థ
సన్నా్యాసమును దెచ్చి పకవుపిియమైన తమ కర్శయోగముతో సదృశమని భగవం
తుండు వెప్పినయడల నా కర్శయోాగము కూడ గొంచె మించుబుంచుగా నట్టి యగేెరన
ముచేపొంద దా?

తిలకు గారు చెప్పిన గ్రంథో ద్లేశమునకు నిట్లు సర్థవిధములు వారి యుపకమ

లింగము నిగుపయుక ము కాంగా తుదికి నిలిచినది శ్రీ)భగవ త్వాదులు చెప్పినట్లు శోక మో
హని నాాణపంయోజవమే నిలిచినది, కావుననే తదర్భము గోంథపవృత్శి యనకతప్పదు.
తలకు గారు బాగోసిన తొత్సర్యనిర్ణ య సాధనములును జక్క_గాొ వచారించినచవో భగవతా
దులయభిబొ "యమునే స్థీరసణపగలనై యున్నవి. అవి “ఉపక )మోపసంహారా నభ్యా
సోడపూర్ణతొ ఫలమ్‌ |అర్హవాదోపపతీ, చ లింగం తాత్పర్య నిర్ణయే”” అను శ్లోకమున
జెప్పంబడినవి. ఉపదేశమున కుపక్శిముము తదారం భశ్లోకమగును గాని తిలకుగారు. చెప్పి
నట్టు గ తాపిథమాధ్యాయ మో, తత్చూర్యక భాభాగమెా కాజాలదు,

అర్జునుడు తన శోకము దుర్నివోరమనీయొను. భగవంతుడది యజ్ఞానజల్పిత్‌

మని పరిహసించను, ఈపరివాసముతో భగపదుపబేశ మారం భమెనది. శోకింపందగని
యనగా న ప న లేక విపదభిముఖులుగాని వారిని. గూర్చి శోకించితివి, (వజ్జా
వంతు(డు వోలెం బలుకుచున్(డవు
నా . పండితుడు ౫కతాసువ్రులవిషయమునంగానిి యగ
తానువుల విషయమున గాని శోపకిండు అని పాిరంభిం చను, ౫ తాను త్యాగకానుత్వ
ములు మిథ్యారూసములన్లియు _ ఆత్మ నిశ్యసత్యస్వరూపమనియు స్పష్టపజచుట శే
 ఉపో రాత ము. 41

తత్స (వేత్సలె నపండికుల శోక రాహిత్యమును భగవంతుండట్లు పఎసావించియున్నా డు,

డానికనురూపముగనే “వపా తేషాభిపహితా సాంఖ్యే” (A. 27-89) అనునంత వణుకు నాత్శని
త్యత్వమును గూర్చి యర్జునునకు. జక్క గా బోధించియున్నా (డు.

దీనివలన భగవదభి పా9యములో దిలకుగారు చెప్పినట్లు కర్శపోత్సహనము

కానరాదు, శోకాపాయమునకు వలయు నుపాయమే యిందు. బ9శంసింపంబడినది.
కావుననే సర్వజ్ఞాలగు భగవత్పాదు లాక్శజ్ఞాననిష్థాయాపధర్ణము వలననే ఫోకచోవా
వినాశమగునని భగవన్నత్‌ మైనట్లు స్థిరపజి చియున్నారు.

ఇక ఛావ్యకారులయొక్క_ యాత్మజ్ఞానవిమయముగ నీయంబడిన సర్వకర్శ

సన్నా ్యసపూర్వకమైన యనువిశేచణమే తిలకు గారికి విద్యేషస్థా నమమిునది. వలయనంగా
భావ్యుకారుల సన్నా్యాసశబ్దము వారు పరిహసించి విడచిన సన్నా థ్రసాభావమునే బోధిం
చునని వారిభయము. తిలక గారు సన్నాాసమనిన నేమనుకొన్నారు? ఇల్లు వాశిలివిడ
చుట శిఖాయజ్ఞి' పవీతములు విసర్జించుట, పొయ్యి రాజవేసుకొనక పరులయిండ పెండి
తెగదినుట, మజీయెట్రిపాటును బడక్ష నివ్స ఎయోజనముగ “గ్నామైకరాతిం దినమేవ
భుకంి" అని తికుట అను సీలక్‌ణములే తిలకుగారు తమ యుహోర్దత (గంథమున నేమి,
న్ల్‌కవ్యాఖ్యాన వివరణములయందై ననేవి. మిక్కిలి పట్టుదలతో నోడివిన నన్నా వస
లయణములు, మజి భగవద్భామవ్య కారులు సన్నా్యాసమో బీహ్మాతె శ్రిక్యజ్ఞానలతణ
మై
నది జనం సన్నా్యాసలత,ణమ్‌ * అను నభియుకవచనముగూడ దీనినే తెలువుచున్న ది.
తిలకుగారి యుపకిమలింగ మిట్లు విపర్యసమైపోవుటయే కాక వారనుకొనిన
సన్నా పీసలక్షణములకు భగవక్సాదపోగక సన్నా ్యనలవుణ ములకు. దమఃపికాళ
ములకు6వ లె బరస్పృరపిరుద్ధ స్వభావ మున్నదని స్పషప్టమయినది.

ఇంక వారీ యుపనంహారలింగమోా, యర్హునుని “నష్టో మోహో ఇత్యాదిగా

గల వాక్యములును తదనంతరీయ తద్యుద్ద (పవ్ఫత్హియు నైయున్నది, కాని తాత్పర్య
లింగముగు నుపనంహోారభాగము నుపబేశ గంథమునుండియే గహీింపవలయుననుట శాస్త్రీ
యమగు పద్ధతి, (అనగా నుపకి మోపసంహారములు సమాన _ కర్చకములనుట)
“సర్వధర్మా న్పరిళ్యజ్య మామేకం శరణం విజ | అహం తా సగ్వ పా వేభ్యో మోడు
యిప్యామిం మాళుచః” (గీ. 18-66) అనునదియే యుసబేశగింథముయొక్క_ యంతిమ
శ్లోకము. తిలకుగారు భగవద్గీతపై వ్యాఖ్యానము చేయునప్పుడే క్షిఫ్టకల్బనలకుల _ బోక
29 పోడారము,
ఆర

సరళముగా శ్లోకముల నన్యయించుకొనినచోం దముయభిపాగ్నయమే భగవదుద్దిష్టమని

తోచుననియు పూరా ్వణార్యులన్లు చేయక తమయభీష్టార్థమును లాగుకొను ఎకె యనేక
శబ్బములకు గ్లీప్టవిధమున et ఇెప్పిరనియు మందరం ము మనమా యుప

నంహరశ్లోకమును వారు విధించిన సరళ పద్ధతితో డనే యన్యయించి వారియభి పోయము

ప
యొక్క పీబలదోవ మును నిరూవింతీము:

“సర్యధర్మా న్పరిత్యజ్య” ఆనగా “యెలన బరిత్వ్యజించి మా మేకం

శరణం విజి” “నన్నా కనినే శరణుంజెందుము”” అనువది వూశ్యాార్థ ముల న్‌ విషయము.
ఇందు రెండువిధులు శోితృవివయములుగా€ గానవచ్చుచున్నవి. మొదటిది “యెల్ల ధర్న
ములను నదలివేయుము” అని. రెండవది *నన్నొాకనినే శరణుంజెందుము అని, ఇక్సైన
చో నర్వధర్శములనగా తిలకుగారి కర్ణ్యయోగములొను కర్ణవిశేమమ్మువనట్లా? కావా?!
అయిన-వో కర్మ'యోగమును బరిత్వజింపు మనియు ఛో గవంతు(డు చెప్పినకు నది. కాని-నో
సస. ధర్మమునకును యేసంబంధమును లేదని చెప్పకగలసివచ్చుచున్న ది.

అశమై నచో భగవంతుడు సర్వథర్శములనో బరిత్యజింపు మనుటలో నధర్భ

ముల నన్నిటిని జేయుమని చెప్పినట్టగుచున్నది.
ఇది తిలకుగారి యభివుతమే యగునా'

ఇది యిట్లుండ కెంత వచాక్యములో నన్నొకని శరణుం జెందుమునియు జెప్పు,

చున్నాడు. “నన్నొకనినే అనుటనలన నధర్శములను శరణుంజెంద కుమనియుం జెప్పి
నట్లగుచున్నది. ఏలయన? నన్నొకనిని శరణుజెందుమునుటలో నీకితీ రాశ )య మేదియు
నక్కరలేదనియేకచా. _శాత్సర్యము. దీనివలన నర్జునునకు ధర్మాశర్శములలో _ దేనిని
సయిత మా(శ్రయింప నవసరములేదని భగవంతుడు నిశ్చయించినన్లై నది. కర్ణము లెల్ల
నిటు ధర్మమునకో, అటు అధర్మమునకో సంబంధించియే యుండును. కావునం గర్భ యో
మనగా తిలకుగారు చెప్పిన యర అమన కారము క ర్యానుస్టానయుకిమై యున్నది,
అక్షై నచో భగవంతుడు చెన్పిన “నన్నొక్క-నినే” శరణుంజెందుము,. అనువిధి వాక్యము
వలన నాకర్మములుగాని, వానిని - జేయుటకు .నవలంబింపవలసిన యా యుకి గాని
యతణాశ)యింపకుండు నట్లుభగవంతుడు ముందుగనే జాగ్రత పడినట్లున్న ది. అనగానేమి!
ఆకర్మములతోలాని, దానిక్లిసంబ్లంధించు నాయ క్రితోంగాని సీకెట్టి ప్రయాజనమునులేదు'
అనుటలో: బయో జన్యకారిర్రమైనది.. యొక్షుభ గవళ్ళరణాగతియే, అని భగవదు ద్రేశము
న్యా నక్షరర్యాగభిన్దంనష్టిచ్లాజ్తనన్సును, నిదేశంచుట క్టకమురుక్నద్లూత్ర
రార్థము
 ఉఊపోనాతము, 2

పాగిరంభింప(బడీనది. “అహం తా సర్యపా వేభ్యో మోక్షయిష్యామి మా శుచో

(గ. 186-66) నేను నిన్ను సకలపాపములనుండి ఏముకి ,నింజేసెదను, శోకింపకుము,
అని యాయుత్తరార్థమున భగవంతుం డర్టునున కభయ మొసంగి “మాకుచః” అని
యాదార్పుచున్నాడు. ఇట్టుపజేశోపకిమశో కమున “అకోశ్యా నన్యశిచఖి (A211)
అని యుష్మకమించి యుపదేశాంతిమళ్లోకమున “మాశుచి' (గీ. 16-66) అని యీ
విధముగ 6 జెప్పినందున సయుపటేశో పకి మోపసంహారలింగములు శోకనిరాసముకె

యీగీత్‌ యుసటేళశింపం బడినదనియు నంతకుముం దర్జునున కదయించిన యుద్ధజన్యపాప

శంకానివృత్హియగుటకు భగవంతు (డు పర మేశ్వరశరణాగతి [మొక్కటియే ముఖ్యసాధన
ముగ నిన్హేశించె ననియు స్పష్టపడినది.

ఫంకరభగవత్పొాదులును డమ యుపో ద్దత(గంథమున గ 9౦థ తాత్సర్యనిర్ల

యార్థ మీ యుపసంశ్లో
హార కమునే ౫గహించియున్నారు,
జ్ఞానము, తద్వారమున శోకనాశము అను సీయు-దేశము భగవన్నతమున
నున్నట్లు పలుమాజు సచ్చటచ్చట గానవచ్చుచునేయున్నది. అట్టి బవువారోక మునే
యభ్యాసలింగ మందురు.
=జజ + అభ్యాసలింగ
ములు? —

“మూాశుచ స్పంపదం డై ఏం (న, తారా “సై వం కోచితు మర్హసి

(గ 2-26) “నానుకోచికంముర్హసిో (గ. ౨-25) “న త్వం శోచితుమర్హ్య సి”

న త్వం శోచితుమక్ష్యసిో (గీ, 9--80--)}
(గ బల్‌ (౯ | “తస్మా త్పర్యాణిభూ తాని

“శ్రతకాపరిదేవనా” (గ. 2-2౨) శోకకారణమైన పాపశేంకను వారించుచు “నైవం

మవాప్ప వసి (A, 2--887-7) “కర్శబంధంప్రహాస్యసి” (గ, ౨--౮9-) అను
పాప

ఆలా4క్లూనా భ్యానలీంగ ములు

ాన
జ్ఞానదగ్ గక్ న
రాడ ి
ాణం ి” (గీ . 47 19 7) జ్ఞ ానా గ్న ి స్ప ర్వ కర్ మాణ ి భస్ టుస ాత్ కు
ల
)
రు
వ్య మయా ద్య క్ఞ ర్హ ానయ
యని
జ్ష ః పర ంత ప! Nl
సర్ వం రా
కో
అదర
ర్ టలంపార్ట
ల స

రుతే (గీ ఉాలి/) శ్రేయా ని

జే పరిసమాప్య తే” (&.4--83) “త దిద్దిప్రణిపాతేన పరిపం్నేన షస ఇ త

“సర్వం వ్‌ ఫ్రవవేనైవ వృజనం సంతరిష్యుసి (A. 4856)

తికేజానంో్‌ (గీ ఉం4ఉ)
(గ. 488) “కొోూగస్రంన్యస్తక రాగ్జాణం
“నహిజా నేన సదృశం పవిత్ర మిహ విద్యకే”
వ న్ తం నక ర్ మా ణి ని బభ్నంతి ధనంజయ!” (A. 4-41)
జానస ంఛ ిన ్న సు శే యం | ఆత ్య
జ
 24 ఈ సో
ర్స్‌
తము,

“తస్మా దజ్ఞానసంభూత౦ హృత్‌ స్థంజ్ఞానాసినాత్మనః! rr

తిప్ప
wa
భారత[ (4.44
| -
2) “క్ఞాసీత్యాకన్‌్మన మే
“గా మతే మ ఇవన్న
వని ియు

నోకనిరసన జ్ఞానపధానతా నిర్భయలిం ములు.

+అవూర్న్ణతాలింగ ను?

అపూర్వతీయనగా ఇాస్త్రాంతీరమునం స్పంబడని (కొత పద్దతి, అర్జునుడు

తుతి)యుడై నందున నతనికి బత్యతుముగం గర్భత్యాగము చేయు నధికారము లేదు,
కావున భగవంతుడు బావ్యాకర్శవిధిని జేయుచు నంతస్సన్నా ్రమున నతండు ముక్తం
డగుటకు రెండుకొ )త మార్గములు అనగాశాస్తాోంతరమున స్పష్టరూప మున వివేచింపంబడని
మాగ్గ్షములిందు. జూవీయున్నాడు, అదియే కర్మయోగము “అనా శిత్రః కర్మఫలం
కార్యం కర్ణ కరోతియః | ససన్న్యానీచ యోగీచ ననిరగ్ని ర్న చాకక్రియఃణో (గ. 6-1)
“యం సన్నా గ్ట్‌నమితి పాోహురో్యోగం త్రం విద్ధి పాండప!* (గీ, 6-౨) “అరురువ్‌ర్న్మునే
రోగం కర్ణకారణముచ్య తే” (A, 6-4) “సర్వసంకల్పసన్నా ననీ యోగారూశస్తదో
చ్య'కే” (A. 6-4) 'జ్ఞానవిజ్ఞానతృప్తాత్నా” (A, 6-8) (బహ్మార్చణం (బహ్ముహవిర్చ
హ్నాగ్నా బ్రిహ్మాణాహుళమ్‌” (A. 4-24) “యస్య స్వే సమారంభాః కామసంకల్ప
వమ క (న,4--19) “త్యకా కర్మ ఫలానంగం నిత్యతృపో నిరాశియః | కర్మణ్యభి
(పన్భశోకి నె వకించి త్క_రోతిసన$ి” (గ 4-20) (యాగాటాథస్యాపి) “లోకిసంగవా
మేవాపి
gy సంపశ్నa న్యరువమరసి”
ర్ల (గ, 820) ) అనునవి
అనున' యీ యవూర్యత (ముగే

— +ఫలలింగముీ____

ఫలలీంగము లేవనిన “య ఇకం పరమంగుహ్యూం వద్భశే వ్యభిభాస్యతి |

భక్షిం మయి పరాం కృత్వా మామేవై మ్యత్యసంశయకి” (గీ, 18-68) అని
యంతివ
భాగమునందును “మద్భక్న వీత ద్విజ్ఞాయ మద్భావా 'యోపపద్యత -(గీ.18-20)
“శరీర
స్థోపిశాం వేయ నకరోతి నలివతే్య
న )(గీ. 13-82) “ఇమంజ్లాన ముపాశిత్వ మమసాధర్త
౦ థీ 258
గతాః న. i323) గుణే భ్యశ్చాపరం వేతి, మద్భానం సోభిగచ్చతి (గ. 14).
ఆనునఏ యీ ఫలమే ప్రదర్శించుచున్న వి, [|
 ఉఊపోడాతము,
ఖు స్ట
బిర

అర్థ వాదమనంగా స్తుతిపిథానమైన వాక్యవిశ్చేవము,. అవి మేవనిన! “అవీచే

దసీ పా వేభ్యన్స్వే భ్యః పాపకృత్తమః। సర్వం జ్ఞానస్ల వేనై వ వృజినం సంతరిమ్యసి*(గ.4-86)
“ఆపిచే త్పుదురావారో భజే మామనన్యభాక్‌! సాధులేవ స మన్నవ్య స్పమ్యగ్వ స్టవసీతో
హిససో (గ. 9-80) “యస్యనావాం కృతో భావో బుద్ధిర్యస్య న లివ్యలే; హత్యావీసఇమా
న్లోకా న్నవాంతి ననిబధ్య ₹ో ఇవి యర్థ వాద లింగములు, అనంగాా చెట్టిపాపములు చేసి
నవాండై నన్కు యెట్టిదురాచారములు గలవాలై నను, ఈలోకములనన్ని టినిజంపువాలైై
నను ఒక్కజ్ఞానము కలవాడై నచో నాజ్ఞానమువలన సర్భపావములను జాను నశింపంజేసి
థాని ముక్తుండగునని సె వాక్యములు జ్ఞానమును స్తుతి జేయుచున్నవి,

“నె వ తస్య కృ లేనార్లో నాక్ళ తేనేహా కశ్చన | నచాస్య సర్వభూ తేషు కన్ని
నర్ధవ్యపాశ9ియం”” (గీ,7-1)“కర్నకై
Se. మూ త జనకాదయః *“నమేపార్గాసి,
కరరృవ్యంతిషంలో శేముకించన।నానవాప్ప మవాపపృవ్యంవర_ వవచకర్థుణి”(న్‌, 8-29) యస
తర తిరేవస్యా దాత్మతృప శృవానవః [అత్య న్యేవచసం తుష్టసృన్య కార్యం నవిద్య తే” (గ్‌తి--
“-1ఉ)ఇవియన్ని యునుపపత్సి లింగవాక్యములు. ఇట్టియుపపత్సిలింగములవలన తతి'యోచిత
మైన కోర్ణమును జేయుచునే తొంటి క్షతి)యులు స్య్వోపదివ్షజ్ఞానమువలన ముకులై గ్రని
భగవంతుం డర్జునునకు 'జెప్పుటు కర్టయోగమనగా సన్నా్యాసానధికారులగు క్షతి)యా
దుల యంళతస్సన్నా స్థ్రసమును ము య్‌ గ హింపనగును,

మజియు భగవంతుం. డీకర్శ యదూగముయొక్క_ సంప్రడాయమును జెప్పుచు

“ఇమం ఏవస్వ లే యోగం పోోకవా నవామవ్యయమ్‌। వివస్యా నన వెప్పావా మనురి
శాక
వేడ బపీత్‌ * [గీ.€-1)అని సొరంభించి “ఇమం రాజర్ష యోవిదు$”(గీ.4ా2)“స వ్‌
వాయం మయా తేడ-ద్భ యాగః(ప్రోక,1 వురాతనః”. (గీఓ క) అను వచనముతో రాజర్షి
యోగ్యమగు సన్నా్య్యాస మే కర్మయోగమని భగవంతుండు నిరూపించి యున్నాడు,

శ్రీ)ఛగవత్పాదులును జనకాదుల కర్ణయోగమునుగూర్చిో*వక మే వేదం సర్వం

బంివహ్మూకర్టృ చేతి యస్యజ్ఞానముత్సన్నం తస్యకర్శణి, కర్ణుపియోజనేచ నిన్నల్తైజాపి లోక
సంగహార్థం యత్న పూర్ణం యథా (ప్రపషృతృః తథైవ కర్మణి ప్రవృృత్తస్య యత్నేవత్తి
రూపం దృశ్య లే న తత్కర్మ యేన బుశోస్సముచ్చయస్సా త్‌ “అని బ%హోతే కక్యదర్ళి
యొక్క లోకసంగహార్థప్రవృత్తిరూపసకర్శముకర్నమే కాదనియు, దానితో జ్ఞైననిష్టకుం
28 ఈ పో చాతము
ఖు

బొత్తుపొసయగదనియు. చెప్పీ యందులకు శ్రీంక్ళవ్ద భగవానుని యాత్తికర్భచేస్టీతమునే

యుదడాహరణముగ _నిచ్చియున్నారు. జనకాదుల కర్మవిమయమునుగూడ నిశ్లై యన్వ
యి౦చినారు, -

కావున బాహ్యాదృష్టికి గోచరించు తత్వ్యవేత్తయొక్క కర్ణ వాస్త పస్థితిలో.

గర్శుమే కాదని యనగా సన్నా్యాసమే యని వారు సిదాంతీకరించుచున్నా రు, మణియు

వారు తత్త్వవేత్తలు గాకయే యీశ్వరసమర్పితముగం గర్భము జేశియుందు లేని“యోగినః

కర్ణకుర్య న్ని సంగం త్యక్రా (== క్శకుద్దయే" అనియు “స్వకర్శణా తమ భ్యర్చ సిద్ధిం
వినతి మానవః” అనియు. జెప్పంబడియున్న విధమున వారికర్ణము సతత్యశుద్ధిద్యారమున
క నిష్టాయోగ్యతకు సాధనమగుననియు నిర్ణయించియున్నారు.
అట్టు భఛావ్య కారుల యభిప్రాయము. బెలిసికోనిన పిమ్మట మనమిప్పుడు భగ
వన్న తానుసారము?(€ గర్భ యోగమన నెట్టిడో నిశ్చయింపవచ్చును, ఎట్లనగా గర్భ్జయో
గము రెండువిధములు, ఒకటి అతత (విక్క_రానుష్టానరూపము, "రెండు తత్త (విక్క-ర్మా
నుష్టానరాపము. అతతత్వవిత్సర్యానుస్టానరూపమైన కర్మయోగము (ఫలనిర వేక్షమును,
సీశ్యరార్సితమునై న కర్భానుష్థానము) జ్ఞాననిస్టాపా
)ప్పి కవశ్యమైన చిత్తశుద్ధికు పాయ
భూతము, ెండవదియగు తతత్యవిత్కర్నానుషస్టానరూపకర్శ యోగము (శేవల్‌ లోకనం
(్రహోర్థ్యమైన క రాగచరణము, ముఖ్యస నా నె
సానధికారులకుం జె ప్సం బడిన
గౌ ణనన్నా్యాన
Fat

“కావున mo యబ ద్రాతముతుంా క వారి సర్వకర్చస

న్న్యాస పూర్వ కాత్యజ్జానపి యోజననిక్రైళకససన్నా పసశేబ్దముచే ఛాంతులయ్యు సన్నా్య
సమన మజియేదో బై రాగిచర్యయను నఠయూ శ్యనిక్చయముతోో Pom
వృథా గంథమును బెంచిరని ఫలితార్థము.
మణీయు నేతడ్లాఫంతినిమికే,కములేన వ్యాఖ్యాదోషములను నాచేరచయిం
పంబడు తతచ్లా్భాక శాంకరభామ్యతత, (బోధినియను ఏవరణములయం'దే చూపింతును,

ఒఓంతత్స త్‌.
 క శుభ నుసు
క <<
ఛి

గీతామాహాతగన్‌.
38

ధరోవాచ3ూ
శ్లో॥ భగవ న్నరయేశాన భక్కి రవ్యభిచారితీ, పౌరిరబ్ధం భుజ్యమానస్య కథం భవతి హేప్తిభో! ఇం

విమ రువాచః | |
పౌరబ్ధం భుజ్యనూనోోపీ గీతా భా సకతస్సణా, స ముక్త న్స సుఖీ లోళ్లీ కరుణా నోపలిప్యకే ౨,
మహా సాపాదిపొ పొని గీతా ధ్యానం కరోతిచేత్‌ ,కిల్‌ న్పర్శం నకుర్వంతి నళినీదళమంభసా వెం
గీశాయాః పుస్తకం యర యత్ర పాం ప్రవర్తతే, తఠ) సర్వాణి తీర్థాని పియాగాదీని తతంజవై క,
సర్వే చేవాళ్చ బుషయో యోగినః పన్నగాళ్ల్ళ యే, గోపాలగోపీికాశాపి నారదోద్ధవపౌర్ష 2ః,
సహారోరూ జాయతే శీఘఏం యతని ఆాప్రవర్త తే న!
యత్ర గీశావిచారళ్చ పఠనం పాశవం శుంతం, తశావహం నిశ్చితం పృథ్వి నివసౌమి సదైవహి కూ,
గీశాశ్రాయో వాం తిహైమి గీతా మీ చోత్తమంగృహ ష్‌, గీకాజబ్హానముపాశి9త్య త్రీన్లో కా న్భాళయామ్యహం
గీశా మే పరమా విద్యా బృజ్మారాషా న సంశయః ఆర్ధ మాతాాక.రా నిత్యా స్వని ర్వాచ్యపదాత్మ కా.ళా
చిడానందఖఘనే కృషే నో-కా న్వముఖతో 2 ర్థునమ్‌, శకేదశయీపశానంద త త్త్వార్గజ్ఞానమంజసౌ క
రమోఒఒ్టాదళ ఇెపీన్ని త్యం నరో నిళ్చలమూనసః, జ్ఞునసీద్ధిం స అధలే తతో యాతి పకం సదకొ +౧౦,
పౌ శే2. సమర్థ సంతా త కర్ణం షాఠమాచశేర్‌, తదా గోదానజం పుణ్యం అభ'తే నా|తేనంక్లయః ,౧౧
త్రభాగం పఠమానన్తు గంగా స్నానఫలం అభేత్‌, వడంశ్లం జపనూనస్తు సోమయాగఫలఅ౦ లభేత్‌ .౧-_౨,
ఏశాధ్యాయం తు యో నిత్యం పఠతే భక్తిసంయుత?, రుగిలోకమవాష్నోతి గణో భూత్వా వసేచ్చిరమ్‌,
అ ధ్యాయళ్లోక పాదం వో నిత్యం యః పఠతే నరః, నసయాతి నరతాం యావ న్నను కాలం వసుంధశే.గర
గ్‌శాయా న్లోకదశకం సపహ్ప్తపం-చ చతుష్టయం, ద్వి wy శీకం తదర్థం వొ న్లోశానాం యః పశేన్నరః.౧౫
చంద)లోక మవాప్నోతి వర్చాణా జయుళం ధుఎవం,గకాపొలసమాయుక్తో మృతో౭2.మానుషతొ౦(వజేత్‌
గిళాభ్యాసం పునః కృత్వా అధితే ముక్తి ముర్రమాం, గీతేత్యుచ్చారసంయుకో మియమాణేో గతిం లభేత్‌,
గక ర్లశ్రవణాసల్లో మవోపాపయుతో ౬ పివా వైకుంఠం సమవాస్నోతి విమ్ణనా సహ మోదతే ౧,
శీశార్థం ధభ్యాయ తే సత్భం కృత్వా కర్మాణి భూరిళః , జీవన్ముక్ష స్స విజేయో ఊఉవహాంకే పరమం పదం,౧౯
గీశామాశిత్మ బవావో ఛూభుజో జన కాదయః, నిర్థూతకల్మ హె లో కేగీకాయా తాః పరంపదం ౨౦+
గీశాయాః పజగం కృత్వా మావోళ్శ్యం వెన యః పరేతి, వృథా పఠే భజేర్తస్య (శ్రమ ఏవఉదాన్భార॥
ఏత న్యాహార్మ్య్య సంయుక్తం గీశాభ్యాసం కరోోతియకః, స తత్నల మవాప్నోతి దుర్భభాం గతి మాప్తుయాత్‌.

నూత ఉవాచ:
నా సహార్మ్య ఉర దీశాయా మలా పోళ్ళం సనాతనం, గీతా స్తేతో ప శేద్యస్తు యదా కం తర్సలం లఖేన్‌

ఇతి శీ తరాసాపురాకో భగవద్గీ తౌమావోర్మ ్రం సంజ్ఞార్లం,

జ
 ఆం గన్యాసకర న్యా సొ.
అన్య శ్రీభగవద్దీ తాశా్యస్ర్రుమహానుంఠ )స్య భగవాన్‌ వేదవ్యాస బుసీ. అను
ష్టుప్‌ ఛందః, శీంకృన్నః పరమాత్నా 'చేవతా.
అశోచ్యా నన్వకోచస్త్వం పిజ్ఞావాదాం శృ భామసే-ఇతి బీజమ్‌.
సర్వథర్మా న్సరిత్యజ్ఞ మా మేకం శరణం వ జతి శకః,
అహాం ల సర్వసా మె
వేభ్యో మోావ.యిష్యూమి మాళుచః9రతి కీలకమ్‌.
నె నం ఛిందంతి శస్త్రాణి నెనం దహతి పావకః. ఇత్యంగుస్టాభ్యాం నమః,
న చెనం శ్లేదయం ₹దో న శోషయతి మారుతః __ ఇతి తర్జనీభ్యాం నమః,
అచ్ఫేదో్య=-య ముదాపహాగ్యే=య మకెఃద్యో౭-శోమ్య
3 ఏవచ... ఇతిమధ్యమా భ్యాం
నిత్య స్ప గత వు రచలోయం సనాతన రహ srg నమః.
పశ్య మే పార్ట! రూపాణి శతశోథ సవాసిళః---. కనిఫ్థి తాభ్యాం నమః,
నానావీభాని “దివ్యాని నానావర్హాకృతిని చ ఇతి కరతలకరపష్ఫృష్టా భ్యాం నమః,
ష్‌నం హృదయాదిన్యాసః 1
ఆధ ఛ్యానమ్‌ భీ
ఒక్‌;న్‌ ప౦తిబోధితాం భగవతా నారాయకోన నసంయమ్‌
వా సేన గ౦థి తాం పురాణమునినా మధ్య మహాభారతమ్‌,
అదె (కామృతవరి
రిణీం భగవతీ మష్టాదశాధ్యాయినీ
జ. త్ర మునేసందభామి భగవద్దీశే! భవద్వేవీ.ణేమ్‌ క్‌
౧!
నమా౭-స్తు శే వ్యాస! ఏశాలబుద్దే ఫుల్లారవిన్లా యితేప
పఠ 9నేత్ర,
యేన త్వయా భారత్నతెలవూర్లః పజ్జాలితో
ప జ్ఞ
జానమయు పిదీపపః 131
పిపన్న పారిజాతాయ తోత0వేతకపాణయే,
క్షానముదా్సియ కృష్ణాయ గీతామృతదు హే నమః 131
వాచక; పిణవో యస్ను కిడావసస జగత్‌,
శతి a రానం తం వం చే 'జేవకీసుకమ్‌ 1౮
సరోంపనివదో గావో దోగా గోపాలనందనః,
పార్ట్‌ వత్సేః నుధీ రో కా దుం గీతామృతం మహాత గః
ee దేవం కంసచాణూరమర్షనమ్‌,
చేవకిపరమానందం కృష్ణం వందే జగద్గురుమ్‌ 1౬|
ఫమ్మదో )ణతటా వ గాంభఛారనీలోత్పలా
శల్యగాహవతీ కేపేణ వహినీ కరన "వేలాకులా,
_ అశ్యశామపికర్ణశే
ఫిారమక-రో దోర్యోధనావరి, సీ
సోపేరా ఖలు పాండవ రణనదీ కైవర్కకే శేశవే 1౭!
పారాశర్యవచ సరోజ ౩నోముల0 సీతారగ
ర్లగంధోత్క-టమ్‌
 భ్యానన్లీకాః

నానాఖ్యానక శేసరం వారిక్రథాసదా నునా బోధితమ్‌,

లోకే సజ్జ్ఞనపట్పదై రహ రహః పేపీయనూనం ముదా
క లిమలపిధ్యంసి గలే శయనే By E
భూయా జ్భారతీపంక జం

మూకం కరోతి వావాలం పంగుం లంభుయళలే గిరిమ్‌

యత్కృపా తమహం వందే పరమా నందమాధవమ్‌ 1౯!

యం (బ్రహ్మో వరుణోంద రుద షిమరుతః స్తున్వంతి దివ్య చ వె
శ్వ స్పాంగపదక్ళమాపనివదై. రాయంతి యం సామగాః
తేన మనసా పశ్యంతి యం ఈోాగినో
ఛ్యానావసితతద్గ
న విద ు న్ పు రా ను కగ ణా దే వా య తస ె గ్ర ైనమ ః nol
యస్యాంతిం
కరక మల ని దర ్శ ిత ాత ము దా ; పర ిక లి తోతన్ న బర్హి బర్హ్ చూ
య డ!
వే తం తో తో ) మమ హృ ది సన్ నిధ ి మా తన ోత ు కృష ్ణః 1౧౧ |
ఇతరకరగృహీత
పు ణయ పి తో ద మా లో లహ ార మణ ిక ుం డల హేమసూతిమ్‌,
అళామిపాణిక మల
బు దస ీల మవ ్య ాద ాద ్య ం ధన ంజ యర థా భర ణం మహ ోనః 1
ఆవిశ్శ వమూంబుకణమం
అగి కృత్వా క మహి చరణం జాను నెశేన రీవ్షన్‌
పళ్చాళత్చార్థిధం ప ణయసజుపషూ చక్షుషా వేక్షుమాణ;ః,
నవ్వే తోతిం కరసరసిజే దశ్షిణే జ్ఞానముద్యా
నూబిభాిణో రథ వుధివసళా పాతు న స్పూత వేవః “కిం!
వందే కృష్లారునా పీరా నరనారాయణా వుభౌ,
ధృత రావ్హినుతోన్మత్య ౫జారోవాణవల్లభాౌ . 1౧౫

భాంతి పాఠః!
వి లే ంత రం గే మహ ాత ి జ్య ోతి షి. మా ని సి మయాే |
.. భివనొమ్నిి నిభా
| హు తా యా స్ తి నహ ంల ి మజ ్జ ళా ని|
దురికాన్యపయాన్ని దూరదూరం ము
థల ే స్ పక లక ల్ వ్ రా లా భ జ న ం య త ి డాయ తే |
స్తస్
రశ మజ ం ని త్ యం వో జూ మి శర ణం వాహా
రిమ్‌ క
పురు షు స్
న త ము

క శృ ం వర ుణ ః | శం నో భన _త ్వ ర్ యమ ా | శంన
౪ వారి ఓమ్‌ శేంనో మి
రు కే మః | నమ ో బ్ రహ ్మ తో | నమ స్ తే వ ా య ో |
ఇందో* బృవాస్పతిః| శంనో విమ్షు రు బ్ రహ ్మ వద ిష ్య ూమ ్‌ | ము కం వడ ిప ్యా
ం బ్ రహ ్మ ాస ి i త్వమేవ ప క్ ి యక ుం
త్వమే వ ప త ్ య త ు అన తు
వ త ు | తద ్వ క్ తా ర మ వ త ు | అన దు మ ా ం |
మి | సత ్య ం వద ిప ్య ామ ి' తన ్న ా మ
శా ంత ి శ ా ం త ి శ ా ం త ి ః 1౧ !
వకBాoరoం!| ఓం న
1
| సవావీర్యం కరచావహోా | "తేజ్‌
rere వవతు |! సహాన" భున కు . యా

కే ం!
న

ధీత నున్తు మావిద్యి పా నమ ో ! శీ ం శా లి శ్ మా ంత ి శ్ నా ంత ి!

 వాంతి పాఠః

న్‌ యశృందసా మృపభొ విశ్వరూప! | ఛందోభ్యోధ్యమృతా త్సంబభూవ | సమేం

దో మేధయా స్పృణోతు | ఆమృతన్య జీవధారణశో భూయాసం | శరీరం మే విజ
రణం | జిహోం మే మధునుతనూ| కరాభ్యాం భూరి విశ్ళృవం |! బివ్మాణః కోకోజని
మేధయా కిహితః (శ్రుతం మే గోపాయ | ఓం శాంతి శాంతి శాంతిః 9,
/ ఆహం వృతన్య శేరివా। కీరిః
అత్‌
పృష్ధం గిశే రివ! _ఊర్ణ@ి (పవిత్రోవాజిసీన
CU)
స్వమృత మస్ని | దివిణగ౦ సవర్చనం | సుమేధాషామృతోక్నిఈ | ఇతి తికంకోశ్యే
దానువచనం |! ఓం శాంతి శాంతి శాంతిః రోం
+ వూర్ణమదః పూర్ణ మిదం పూర్ణాత్సూర్ల ముదచ్యతే |వూర్ణస్య వూర్ణ మా
దాయ పూర్ణ మేవావళివ్య లె | ఓం శాంతి శాంతి శాంతిః సేం
| ఆప్యాయంతు మమాంగాని వాక్సాణి శు శక మథోబల నిందడియాలి
చ సర్వాణి | సర్వం బవ శ్రపనివదం మాహాం (బహ నిరాకుర్యాం మామా (బహ
నిరాకరో దనిరాకరణ మస (నిరాకరణం మే౭స్తు | క దాత్చని నిరలే య ఉపనివత్సు
ధర్మాస్తే మయి సంతు లే మయి సంతు | ఓం శాంతి వ్యాంతి శాంతి; ,౬.
_/వాజ్ళె మనసి పితిస్టితా |మనో మే వాచి పితిస్టితం | అవి రాపీ న్మ వధి।
వేదస్య మ ఆణీస్థః | శతం మే మా (ప్రాహాసీః | అనేనాధీతే నాహాేరాతా న్సం
దభథామి ! బుతం వదిప్యామి |! సత్యం వదిష్యామి | తన్నా మవతు | తద్వక్రార "మవతు |
అవతు మాం | అవతు వకారం | ఓం శాంతి కాంతి శాంతిః 2,
ho భదం నో అవీ వాతీయమనః | ఓం శాంతి శాంతి శాంతిః శో.
/ మం భద9ం కళ్చేభి శృఫ్రణుయామ 'బేవాః | భదం ప క్యేమాతు ర్యజ తాి॥|
స్థిరె రంగి స్తుష్టువాగ్‌౦సస్తనూభిః | వ్యశేమ దేవ హీ తం యదాయుః! స్వస్కిన ఇం
దో వృద్దశ్ళవా! | న్వస్తినః పూషా విశ్వ వేదా; స్వస్పి న స్కార్‌ అరివ్లనేమి! |
స్యసినో బృహాస్పలి ర్షధాతు | ఓం శాంతి కాంతి వాంతి .౯.
"యో బవ్మాణం విదధాతి పూర్వం యో వై వేదాంశ్చ పిహీణోతి తె]
శగ్‌ం వా బేవ మాత్మబుద్ధిప)'కాళం ముముకీఖరై ( శరణ మహం (ప్రపద్యే | ఓం శాంతిః,
ఓం నమో బివాదిభ్యో బ్యోహ్మృవిడ్యాసంప్రడాయకర భో వంశబుమీభ్యో
నమో గురు భ్యః |
సర్యోపస్థవరహితః, _పిజ్ఞాన ఘనః, ప్రత్యగక్హ్రో, (బృహ్మావావహా మసి బ్ర
మ్యైోవావా మస్ని! అహి భో భగవః 1.
న్లో! నడాళివసమారంభాం శంకరాచార్య మధ్యమాం,
అస చడాచార్య పర్యన్తాం వందే గురుపరంపరామ్‌ |
శ్లో! నారాయణం పద్మభువం వళిసష్టం శకించ రత్సు[తపరాశరంచ,
వ్యాసం శుకం గొడపదం వుహోన్నం గోపిన్ష యోగీన్షి మథాస్య శిష్యమ్‌ |
 ఫ్ట్రీదశ్రీణామూర్సిస్మోత్రమ్‌.

ప ద ్ ద ప ా గ ం చ వా స్ తా మల కం చ శివ్యమ్‌,
ల్లీఢశ్గంక్రరాణార్య మథాస్య |
్నా నస్థ ద్దురూ నుృంతత మానతోస్ని
తంతోశటకం భారి, కకార మన
ుర ాణ ాన ా న ూ ల య ం కర ుణ ాల యమ ్‌,
(శుతిస్ఫృతిప
ి భ గ వ త ్ ప ా ద శ ం క ర ం లో కశ ంక రమ్‌ |
నమామ
భ ూ త భా తి క నృ ష్ టయః
కస్త యద వి ద్ యా
తన్నావి పర
వి లా
మ ా
స ే
౮
న
) న ం సచ ్చ ిద ాన ంద వి ిగ హమ ్‌ |!
ం బ ా ద రాయణ,
వ శంకర ం శం క
యక
ళా
ృల
భా
ే
ర్
' వ
యం
స ే
శ
భ
న
గ వ న ై పు * పు నః
నూత భామ్
ద త ్ త ి ణ ా మ ూ ర ్ త ి స ్ త ల ే మ .
ాఖ ్య ాప ిక టి త పర బి వ్ య్ ణక ే త్ తం యు చోనం
మానవ్య
ి పా ం త ే వ స ద ృ ప ిబై రా వృ తం జా నన ి సేా. 1,
వరమెల రా ఇ అజ
రే క్ షం ద) ం క -క లి కచ ిన ్మ ుద నం దజ ున ార ్డ్మిం
ఆచా జ.
రర ామ ం మ ు ? తే న దన ం దక ్ర ీ శామూరి మాదే
స్వాతాం్
డ క మ ా న న ి ౫ర ీత ుల (ం ని జూ ంత స తమ్‌
విశ్యంద రణ
ఒహ ి ర ి వ ో ద ూ త ం వూ దా ని దో యా ,
పక్యన్నాక్శని వ-యయా
ూత ్క ుర ు తే ( ఇ బ ో ధ స మ య ె సా త్ మా మేవాడ్యయమ్‌
యస్స ాశ ్ర
ు*యరే న మ శ ద శ్ రే ళశ ణా మూ ర్ త్ యయ ే 2. 5
తె ఫ్టిసాసరుమ
న
దిదం పాబ్నేర్యికి లుం పు
బీజస్యాంతే రివాంకురో జగ
యా కల ్న ిత చే శక ాల కల నా వ ైచి ,త ్యచిలీకృతమి,
ర్నా
త్ యస ి న ు హ ా య ో గ ీ వ య స్ పే గచ్చయా
మాయాప్‌వ విబృ్బం భయ 9
ర ు మ ణ ా ర య ె న మ ఇద ం శ్ రి ంట ీ ణ ా మ ూ రయే.
తస శీగు ే
రణ ం నద ాక ్ళ ిక మస క్ కె -ల ్బ ొర ్ధ గం భా సత
యె ౪వ స్ఫు
ీత ి వే దవ చస ా య ో బ ో ధ య త్ యా శి )తా౯,
సాకూ తృత్స( మన
భ వ ే న్ న్ న ఫు నగ ావ ్న ,త ్స ి ర్ భవ ాం భోనిథౌ
యత్సాత్రాత్క్‌రణా ద్
ూర ్య య ే న మ ఇద ం |శ ్ర ీద క్ షి ణా మా ర్ శయ ే. క
తమైగ్త (శ్రీగురుమ
భు టో దర సి తక ా హా ది షప భ" భా స్ వర మ్‌
నానాశి(ద ,
ుర ాద ిక రణ ద్ వా రా బహ ీస ్స ్ప ంద శే
అ యస్యతు చశ్వ
మే వ భా ంత మన ుభ ా త్ యే త తృ మస ్త ం జగ
జా-నామాతి త .
క్రీగురుమూార్శయే నమ ఇదం ్రీదశ్రీ గామా రయ =
తస
ాణ మప ీం (డ ియ ా ణ్ యప ీ చల ాం బు ద్ధించళూ న్య6 ఏదు?
చేవహాం (ప్ర
ా స వ ా మి తి (భ ాం తి భృశం వాదినః,
చాలాంధజడోపమ
వి లా సక ల్ సి తన ుహ ావ ్య ా మ ో హ స ం వ ో రణ
నూయాశ కి
 దశ్షీగామూరి స్రోత్రమ్‌,
తై గ్ల శ్రీగురుమూర్తయే నను ఇదం శిదశ్షి ణామూ ర్రయే ,౬.
రావాు[గసదివాకేందుసదృశో మాయాసమాచ్చాదనా
త్సనా'+(తః క రణోపసంహ! ణతో యోభూ త్పుషుపః పుమాక
(పాగస్పా వప మితి (పవోధసమయే య; (పత్యభిజ్ఞాయ లే
తై (శ్రీగురుమూర్తయే నమ ఇదం శ్రీందశ్ల ణామూర్శ యె .౭,
'బాల్యాది మ్యవీ జాగ దాదిషు తథా సరా స్వవస్టాస్వవీ
వ్యావృత్తా స్యనువర మాన మహా మిక్యీంత స్సుఫరంతం సదా,
స్వాాళ్మానం పెకటీకరోతి భజతాం యో భ్రదయా ము[దయా
తసె శై'శీగురుమూర యే వమ ఇదం లీక క్రిణామూర యే ౮

తు విశ్వం పశ్యతి కార్య కారణతయా స్వస్వామిసంబంధత

దిపా, చార్యత యా త థెవ వీతృపు(తా ద్యాత్శనా భేదతక్లి న్‌
సన్న జ్మాగతివా య వవ ఫురుపో మాయాపరి భామిత
స్పై (శీగురుమూర యే నమ ఇదం (శ్రీదశ్ని ణామూర_ యీ డొ
భూ రంఫాం స్వ- లోషానిలోంబర మవాన్నాథో హిమా
ంశు; వువమూ
నిత్యాభాతి చరాచరాత్శక మిదం యృసె S$ మూ ర్త శ్ర్రష్టకమ్‌,
సావు లీ_ంచన విద్య లేపిమృశ తాం యస్యా క్పరస్మాది భో
స్నవైన్ఞ శ్రీగురుమూర య నమ ఇదం శ్రీదశ్షి ణామూర్యయీ .౧౦.
సర్వాత్మత్య మితి స్ఫుటీక్చత మిదం యన్నా దముష్మీం స్తే
తేనాస్య (శవణా త దర్గమననా ధ్యానాచ్చసంక్తీక నాల్‌,
సర్యాక్శత (మ హావిభూాతీసహి తం స్యా దీశ్యరత్వం సంత
స్సి్యే శేత్వున రష్టధా పరిణతం వైశ్వర్య మవ్యాహశమ్‌
.౧౧.
వటవిటపిసమోసేభూమిభా*ే నిమజ్షం
_ సక లమునిజనానాం జాన దాతొరమారాల్‌ ణ్‌
(తీభువసగురు మిశ.. దశ్షీ ణామూ రిచేవం
జననమరణదు;ఖ చ్చేదదత్షం నమామి .౧_౩.
చ్మితం వటతరో ర్మూలే వృద్ధా శ్శిప్యా
గురు ర్యువా,
గురోస్తు మౌన వ్యాఖ్యానా చ్చిష్యాస్తు
ఛిన్న నంశయాః “౧౨,
అంగుష్టుతర్ణన యోగముదా9వా జేన నేవినామ్‌,
(శుత్మక్థం బాహ్మ్నాజ్మీవై న్యం. దర్శయ న్నోవత్రా చ్చివః
| -
సమర సర్వేషు భూతేషు తిస్టంకం పరమేకరమ్‌,
వన్నాధం-పరమాత్యానం (పణతోషాస్మి సదాశిపక్‌ 1.
 శుభ నుస్తు,
శ్రీమహాగణాధిపతయే నమః |
(ఆ్రుభువేేశ్వనై ర నమః ॥
(a ౯ క్ష yf
గూ గ్‌

మంలో
Ph

CE ంకరభాష్టతీత్వ బోధిని
చ్చీ

శ్లో॥ నారాయణః పకో౭- వ్యక్తా దండ మవ్యక,నంభవమ్‌ |

అండ స్యాన్న సమే లోకా స్పప్త ద్వీపాచ మేదినీ 11
== కిం కాశ 0 మూ
= 4 శాంకరఖ్రాస్యతత్త (బోధిని =
“ర్య పాయో వేయభూతములగు (సాధనసాధ్యములగు) కర్ణనిష్ట, క్షాననిష్టి
అను రెండింటి నుబేశిం
ww
చి గతాళాస్ర్రుము
జక (పవృత్శ
అద మయ్యను.
Y= అట్టి గీతా శా్యస్రు
గో మును
వ్యాఖ్యానింప. డలంచి భగవద్భావ్యు కారులు తొలుక విసఘ్నోవస్తవళాంతికై యాస్తిక
వ్యనవారాను సాంప్పమగు నిష్టదేవతా తతా నుస్థరణరూపమంగళా చరణముం జేయువారె_
యితిషహోసపు రాణములకును, వికృత గీతాళా(న్రుమునకు నేక వాక్యత నంగీకరించుచు నంత
ర్యామిఏఎవయకమగు సీక్లోక్రము నుదహరించిరి,
ఇందలి నారాయణకశబ్దము స్థూలదృష్ట్రితో “ఆపో నారా కతి ప్రోక్తా ఆపో
ణిక
చె నరసూూనవః] అయనం తస్య తాః పూర్వం "లేన నారాయణ న్ప్మృతఃో అను పొరా
నచనానుసారము జలగీశయ నుండగు నారాయణుం బెల్నునదని కొందరు చెప్ప
చున్నారు. సూ క్టద్భృష్టితో య బరికించువారు “నరశబ్దము చరాచరాత్మకములగు శరీర
జప్పూచున్నదనియు, వానియందు నిత్యసన్నిహితములగు చిడా భాసజీవులు
ములను

కనా రాఖి అనంబడుదురినియ్యు అజీవులకు “అయనలి” ఆశయము; అనగా: నియామ

అనియు జెప్పుచున్నారు. అట్టి నారాయణు నుే
కుండశు నంత ర్యామి నారాయణు(డుో
శించియె “యః పృథివ్యాం తివృన్నంతరో యమయతి” అనునది మొదలగు నంత ర్యామి
లి భగవద్గీ తాళాంకరభావ్యతత (బోధిని [౧న అధ్యా

చావ్మాణమును, నారాయణ మం_తామ్నూయమున్వు బరింప. బడుచున్నవి, "కావున

నీ నారాయణశేబ్దము
॥ స్తే అల
గతాఖా్యస్ర ్రుమువలన జగపీతిపాదిం వ (బడు విశిష్టతత
mx
సము, జెప్ప
<<

బడుచున్నది,

కూటసము, అసంగము, అవివయము అద్యితీయ ము నగు పరతతత్త (మునకు

మూయాసంబంధవబలేనివో అంత ర్యావిత్యము, సా(స్రుపితిప
సు ాద్యత్వమును సంభవములు
కాన్ర. కాన: వ దనుస్మృతమగు తత
కల శబలబవ్నామగునుః అట్ట న్‌
చేవ తాస్ట్రరణమున నఫష్టఫలనిద్ధి కలుగవేరవనీ శంకింపరాదుం
కావుననే “వరోఒవ్యక్తాత్‌” అను విశేషణము విన్వసింప6 బడీనది. అవ్యక
మన నవ్యాకృతమగు మాయ. దానికి పరమనంగా “అకురాత్సరతః పర్‌ అను శతి
సిద్ధమగు శుద్దబ్బిన్మాముం అళుద్ధబిహ్మామునకు మ యాసంబంధము నిజముగ లేకు
జను కల్సితేనుగు మాయాసంబంధమును బురస్క-రించుకొని, అంత ర్యామిళ్వ్య శాస్త్ర
(ప్రతిపాద్యత్యము లూహింప. బడుచున్నవి, ఆందునలన నిచట శుద్ద పర దేవతాత తా
స
నున్గరణమే సిద్ధ
సిదవుగును, కాన; నిష్టఫలపాప్పి కెట్ట
౩ యాటంకము శీను.
ఖై
పై has నమువలన నవ్యల్న
ముమ So ప్రతమగు క

Gr జీవానుభూత) మెనను (పమాణాంతర సిద్ధమగునా? ” యను శంకకు ఇమా

ఛానముగ “అండమవ్యక సంభవం అని వివరింపంచేడినది.
అపంచికృతపంచమహాభూ తాత్మకమగు (తన్యాత స్యభాపమగు) హేరణ్య
గర్భతత స్‌మిచట నండమని చెప్పుంబడెను. ఆ యండము పూరోోకాన్నకమువలన
జనించెడిని. ఈ విషయము శు్రతిస్టృతిసిద్దము. కార్యమాతఏము స౭-తీయకారణసా
పేతు
మగుటంబట్ట యాయండరూపకార్యము సజాతీయకారణము _ నేక్షించును. ఆ కార
ణము మాయావదవాచ్యమగు నవ్యాకృతతత్త ( మసకతప్పదు. కాన: నీయవ్యక ము
శార్యలింగ కానుమానసీద్ధమగునని గ్రంహింపనగును.
వూరో స్టహైరణ్యగర్భతత్త సము శి"తిన్నలులచే సిద్ధించుచున్న ను, అను
నూన పిమాణ
ప ముచే గాని పరితోషము నందనేరని శువ్కు_ననైయ్య
ె ాయకులం దనియింప.
బూని*ోఅండస్యాన్త సి
స్మి
సి మేలోకా స్స ద్వీపాచ మేదినోఅనిచప్తుట యవససరమయ్యును,
సప్పద్విపవిశిష్ట మేడ్‌నీస్తరూపములగు పిలోకము లాయండములోన నిమిడి
యున్న వని దీనియర్గము. ఇచట లోకశబ్దము పంచికృతపంచభూ తాత్శకమగు విరాట్టును
 ఉపకిమభావ్యు ము. ఫేం

శాంకరభావ్యమ్‌+ == (మ సభగావా న్ఫృపై(దం జగ తస్య చ స తిం చికీర్టు

రరీచ్యాదీ న? సృష్ట్వా పిజాపలీ న్న్నివృతి లక్షణం ధర్మం గాాహయామాస వేదో కృం।

జెప్పుచున్నది. ఈపిరాట్టు కార్యమగును. కార్యము సజాతీయశారణసాశేతము గాన:

సజాతీయకారణ నును మేయమగుచున్నడి. అట్టి కారణము విలక్షణమగు. నికార్యమునెడ
మెారణ్యగర్భుతత్త్యము దక్క- వేజౌండు గాణాలదు, ఇట్లనమానపిమాణముచే
సెత్రము హపారణ్యగర్భుతత్యము సిద్ధించుచున్న ది,
కే వర్యన నకం వరల

దృశ్యమానజగ దూపకార్యమగు విరాట్టు పలనం కారణవముగు హిరణ్యగర్భ

తేత్త్య మూహీి - పబడుచున్న ది. హపారణ్యగర్భాండమువలనం దత్కారణమగు మాయ
యని వేర్కొనంబడు నక్యక్ళ మనుషుత మగుచున్నది. అట్టి యన్యక మునకు పరమాత్మ
యతీతమనియు కాన్రవచే కొద్గమనియు, * ఆ శుద్దబిహ్మూమే -స్వవిమయకాజ్డాన ద్వారమున
సీ సకలలోకముల నుత్చొదించి, తసయందే యిమిడించుకొని యఖం డైకసచ్చి చానందాత్శ
కమె తనమహేమయంబే తాను నెలకొనియున్నది. అట్టి పరమాత్మ కల్పితమాయాసంబ
దురై యంతర్యామిక్య, శా్యస్రుపంతిపాద్యత్వపురస్పరముగ ననుస్థు ఫతుండగుచున్నా డు,
"కాన: ఇష్టఫఓపిదాతే య గుగాకయని యాశయము,
(1) “భూదేవి పానము ననుసరించి పర మేష్టి. పార్థం భాభా రాపనయ
నార్షము చేవకీవనుటేవులకుం బుతుంైై భగవంతుండగు వాసుబేవు. డుదయించెను,
కావునవ స్వపాయోజనానోరూపముగం నర్దునుని యుద్ధకర్ణుమునం. బో్రత్సహించుట భగ
వంతుని కవసరను య్యెను. తత్స) సంగానుసౌరము నిష్టూదగయ మనువదింపం బజెనే కాని
పేయ భావముచే సీశాస్ర్రుమున
యుపాయో నానిపహాద్యయ మువదేశింపం .బడుటలేదు.”
అని శకింపరాదు.
భగవదవతారప్ర) యోజనను ధర్మస్థాపన మె కాని భూ భారహారణము కాదు.
స్వభావానుసారముగ భగవంతున కోదియే నిర్యర, సీయమూసచున్నది. న్వపి యోజనాను
సారము పృకృతకాన్ర్రుమున కధథికారియగు నర్జునుని నివితృముగాల చేకొని కర్శజ్ఞాన
నిష్టలను భగవంతుం డుపటేశింప నద్దానివలన భూభారపరిహార మానుసుంగికముగ సిద్ధిం
చుచున్నది. పికృతోపదేశమువలన విళిష్టాధికారయగు నర్జునుని స్వధర్నవవృతి వేఎరణ
త
ద్యారమున న్‌ యంద వతరింపం జేయుచు నధికారి సామాన్యమును సైతేము నందవ
 “4 కీ)
భగవద్గీతా శాంకరభావ్యకత (బోధిని [౧వ అధ్యా

తతోో=న్యాంక్స సనకసనందనాదీ నుత్సాద్య నివృతిలతుణం ధర్మం సైరా?

లత.ణం (గావాయామాస |
(2) ద్వివిధోహి వెదోకో ధర్మః ప్రవృతిలక్షణొ, నివృక్తిలతమణశ్చ | జగత
స్థుతికారణం పా9ణినాం సాక్షా దభ్యుదయని శేయసహతు ర్య స్స ధర్మో (బావా
: a క
ణాదై్య రర్లిభిరా శమిభిశ్చ (శే యోర్డిభి రన్ఫుయమానో అర కాలేన నానుాత్యాణాం
ద ప కా త te ర ee
శాంకరఫామ్యరత్త ౪ బోధిని--
రింపంశేయుట యీాగీతా శాస్త్రమున కుద్దేశము, కాన; ఇంను కోర్మజ్ఞాన నిహ్షలు సాధనసాధ్య
రూపమున విషయము లగుచున్నలి. కావునం బూరోగకాశేంకావకాశ మిందులే ను,
ఈనివయమునే శ్రీమచ్భావ్యశకారులు, “సభగవాన్‌” అని పాోరంభీంచి, “ఉపడిజేశి”'
అనుట యంతముగాగల గీంథముచే నపపాడించుచున్నా
రు,
నర్వ గో సర్వేశ్వరుండి . జంగమస్థావ రాత్మక జగత్తును సృజించెను. తనచే
నృజింపంబడివ జగత్తునకు వ్యవస్థా పకుండు లేనియెడల నాజగత్తు సుస్థితమగుట
దుర్ధటము, తానే వ్యవస్థావకుండై నచో వ్యవస్థితమగు జగత్రునందలి విమమ భావమును.
ఒట్టి
యీశ్యరు నెక వై వమ్యమును, జగత్తునందలి కోక బాహుళ్యమున.
ఒట్టి నిర్ణయత్వమును
నారోవీశములు కావలసినచ్చును. కావున భగవంతుడు జగద శ్రవస్థా పనార్ధము
ప్రకృతి |
రూపధర్శము నుత్సాదించెను, తాద్భకశధ కర్మము నాథ్యరాపమగ్వటంజేసి సాధకుడు
"లేనివో నపవృత్శమగును గాసి తత్సాధకులగు నురీచ్యాదిపిజా పతులను
దొలుత సృజించి
యావేదోక ధర్మమును వారి కుపదేశించను,
బ్రంకమా(త్రమున నేవ జగద వ్రీనద్ధి పనము సాధ్యము
కానేరదు. పూరా Ch
ధర్శముచేం నియతమగు ప్రవృతి మార్గమున జగద గ్రనన్
టా వనము సాధింప. బకినన్ను
నిన్ఫత్తి మార్గమున 'చేయందగు జగద్వ గ్రవస్టాపన మాధర గ్ర
మువేం జేయ సశ క్యమగుటం
జేసి నివ్శత్కిధర్శమయు నుత్చాదింది పిమ్మట సనక సనందనసనత్కు_మారసత్సు జాతులను
సృజించి జ్ఞానవె రాగ్యలతణమగు నానివృత్సిధర్మము నుపచేశించెను,
(2) “ధర్శవిషయమున వాది భేదమునుయుట్టి వివాదములు గనుప
మైడిని. కాన:
జగత్రుమొక్క్థితికి 'హేశువగు భర్మాంతరము సైతము సృజింప
ం దగియున్న” దని తలంప
రాము పోణుల యభ్యదయ నిశేయసములకు సాశ్షాన్రేతువగునదియే ధర్మ మనం.
| బడును, జగత్తుమొక్క స్థితి! హేతువగు నా వేదో
క ధర్గము పివృతిరాపము, నివృతి,
"ర
ూపమును గాక వేళొండు సంభావింపదు,
అందు. బృవృత్తిరూపధర్శము
సాతమూదభ్యు
 ఉప క్రమభామ్య ము. ర్‌
నాద్ధయమానవి వేకవిజ్ఞాన హేతుశేనాధ ర్మేణాభిభూయమానేధ రేపి వర్ణమానే
జగత స్థిసతిం పరివిపాలయషు స్ప ఆదికరా నారాయణాఖ్యో విహ్హుర్భా శుస్య

కళ భోధనా
కను సతత ్వశుద్ధిద్వారమున జ్ఞానసాధనమై నిక్లే!యసము నెడను హాతువగు
వివృత్హిరూపధర్భుము నికే గియసమునకు సామోన్రేకు వగుచున్న ది, పూర్యో
స్యదయని కే శఎయస 1పాతు వగు నాధర్మదగయ ము పురుషాన్థాభిలా సులగు నెల్ల
మేయనుగును, కాన ననుష్టాతృనియ మము సిద్ధింవదయ్యిను. ఆట్టియెడ బాహా
శ)ములకును, దదితరులకును బురుపాన్థాభిలావ తుల్యమై
మనను శ్ఫుతిన్మ్యతిపర్యా
నాయా వర్ణాశములశే యా యా ధర్మానుష్టాన ప్ర యను
నును సిద్ధించుచునే యున్నది. .

అట్టి Bee శ్రేయోాధలగు చ్రాహ్మణ క్షతిజ వైశ్య

శా శద”
కు, ఆ[శములచేతను (పవృతల్సి నివృత్తి రూపధర్మద్యయ మనుష్టీంపం భ్‌
గృత తేేతాద్వాప రావసానపర్యంత మనుష్థించుటచే గిమకనుమున ననుష్థా
ఏకోధాదు లుద్భవించుటం బట్టి వివేకవిజ్ఞాననాశ హేతువగు నభర్శము పిబలి,
శింప్క నధర్శ్మము క్రషిమక్ళమముగాం బఛవర్ధమానమయ్యును. అట్రి.యధర్ధుము
నిత జగముయొక్క- మర్యాద నళించుచుండ జగల్స్సి తికిహాతువగు మర్యా
నం దలచి యాదికర, యగు నానారాయణుండు వాొహ్ముణత్వరత ణార్గమై దేవకీ
) వసుజేవుని వలన స్వేచ్భానిర్మితంబగు మాయామయన్యరూపముత్రో
అను:
“యదా యదా హీ ధర్శస్య గ్లాని ర్భనతి భారత ! అభ్య తాన మధర్శన్య
త్యానంసృజామ్యహమో అను భగగ్యచనాను సారము వైదికధర్శుద్వ్యయరతు ణార్భమే
- డవతరించెనని స్పష్టముగా. గనంబడుచుండ * శావ్మాణత్వమును మాత్రము
కావిర్భవించె ననుట బర మేశ్యరుండు వివమపివృతి గలవాడు గాదా?! యని
దు.

యాజనా ధ్యాపనములు బావ్మాణాధీనములగుటం బట్టేబా)హ్మాణులు న్యకర్ణ

అట్టి (బాహ్ముణుల నుపబేశికులుగ (గ్రహించి క్ష(తీయాదులు .స్వవన్థాశ్రమా
యందు బ్రవర్సింతురు, (బావ్నాణులే స్వవర్ణా శమాచారదూరు లె నయెడ
రున బురుగుపట్టిన చెట్రుయొక్క- శాఖాదులం యథాస్థితియందుండని విధమున
 6 క్రీ)
భగవద్దీ'తాశాంక ర ధావ్యతత్త (బోధిని "౧వ, అధ్యా

(బ్రవ్మాణొ (బావ్మాణత్వస్య రథ.ణార్ధం దేవక్యాం వసుదేవా దంజేన కీల సంబభూవ |

_్రావ్మాణత్యన్యహి రత ణన రత్షితస్సా శ్రదె(దికో ధర్మస్త దధథన త్వాద్వశ్షాశ
ిమధ ర్యళాం
ా !
(శ) నచ భగవాన్‌ జ్ఞానేశ్యర్యశకిబలవీర్య లేజోభి స్పదా సంపన్న గ్ర్రీగుణ
ా
ల్భికాం వైవ్షవీం స్యాం మాయాం మూలప్రకృతిం నళీకృత్యా౭-జో=న యో
్య భూ తానా
మోశ్వరో నిత్యళుద్ధ బుద్ధముక్కస్యభావోవి న న్స గమాయయా బేహూవానివ జాత ఇవచ
లో కానుగ వాం కుర్భన్ని వ లత్యులే
(4) స్యహి యోజనాభా వేపి భూతానుజిమ్భకుయా వైదికం పీ ధర్భుద్యయ
=
తతియాదు లుపచేశకులుబేమిం జేసి సృవర్ణా శ్రమాచారాదుల
యందుండ జాలరు. కాన.
(బథధమమున రతణీయమగు (బొహ్మాణత్వమును రశ్షించినం దదుపచేశముల
వలన శతి
యాదులు స్యవర్గా శ్రమాభారనిమ్లు లగుదురనియు, నందువలన
చై_దికధర్శరతుణ ముగు
ననియు, (చావ్మాణత్వరత ణార్భము (శ్రీక్ఫృష్ణజననమని నిర
్ధారింపవలసియున్న ది,
(వీ భగవంతుడగు న రాయణునకు శరీర
సంబంధమున్న ను శరీరసంబంధము
గల జీవులకువలె ననీశ్వరత్యము సంభవింపదు, వలయన: నారాయణుడ
ు: _ జానము, ఈశ్య
రత్యము, అర్థనిర్వర నసామర్థ ము బలము,
(సహాయసంపషతి ) పరాక్రమము, ఆ(పధ్భ
వ్యత్యము (ఇతరులచే పరిభవింపబడకుండుట) అను ఏ యారు గసణములును గలవాడు,
కాన శరీరనంబంధమున్నను నతనికి జీవులవలె నసశ్
వరత్యము (బౌ పీపందు,
“ పొజ్ఞాండెవండును ననర్గమును టెలిసిక్రాన్సి యనర్గమున
ం (బవేశింపండు గదా! నిత్య
శుద్గబుద్ధముక స్యభావుడున్న, న్యతీన్తు)శు నగు నశ్వరుండ
నర్థరూపశరీరము నెట్టు గహి
యించ ెను! అట్లనర్థ రూవశరీరమును (గహించుటవల
న నేమీపయోజనమని శంక్రింపరాదు,
(శ్రీనారాయణు(డు సత్త (రజస మోగణాళ్యకమైనట్టియు, సర్వ వ్యాపక
ట్టియ, స్వాథేనమెనట్టియు, స్వకీయమగునట్టి, మైన
(పతిభాసరూపమగు మాయ యనునట్టియు,
నానావిధకార్యాశార పరిణామియగ, మాల ప్రకృత
ిని స్వాభీనమొనర్చుకొని యెల్లపుడు
నిత్యుడు, (కార్యాకారవిరహితుడు)
శుద్దుడు, (కారణరహితుడు) బుద్దుడు, (జాడ్యరహి
తుడు) ముక్కుడు (ఆవిద్యాకామకర్శ పారతంత
ి బ్రరహితుడు) నైనను తనమాయచే జీవా
పంతునివలె జన్నించినవానివలె లోకాన గ్రహ
మును చేయువానివలెం గొనంబడుచున్నా డు
సర మేశ్వరుని జేవాదులు వాస్కవికములుశావనియ
ు, గ ల్పితములనియు (గ్రహింపవలయును,
(4) ప్రయోజన మనుద్దిశ్య న మన్షోవి ప్
రవర్హ తే అను న్యాయానుసార
 పక౦ిమళ్ళావ్య ము, (|

మర్జునాయ శోకమోపహామహళేదథె నిమగ్నా హోపదిటేశ గుణాభికై రి గృహీతోజనీ

యమానళ్చ ధర్మః విచయం గమివ్యతీతి।
(క) తం ధర్మం భగవతా యథ్‌ వ పదిస్టం వేదవ్యాస స్పర్వజ్ఞి. భ౫వాన్ల
Pn ీతాలటై క్ట

స్పపృభి శ్లోకతె రుపనిబబంన్హ |

శాంకరభాష్యతత్త ్యబోధినిళాా

ముగ కృత కృత్చు(కును నాపృకాము(డును నగు పరమేశ్వరునకు (బయోూోజన మేమియు

లేకుండుటయ్సు నదై (తేవాదమున సిన్ముగహింపందగిన దేదియు గానరానందునను ధర్మ
fatal లోకానుగ్రవాబుద్ధితో డనే యొనరించెనని వెస్తుట యెట్లు సమం
జస వుగుననిన

స్య్యపయోజనము_ వాస్తవముగ లేకున్నను తనకంచు నితరమగునది

"లేకున్నను గల్పిత భేదముగల భూకను లయందు డయ కలవాడేడై పర మేశ్వరుండు (ప్రవృత్సి,

నివృతి, రూపథర్శద్యయమును కకక. మునిగియుండి కర, న్యము

దోపక యాతురత బాొండియున్న యర్జునున కప బేశించెనుం ఇట్లివార పోకలు
నర్జునున “శీల యుపదేరింప వలయుననిస;___. గుణాధికుల కుపదిష్ట్రమె వారిచే ఇృహీత

కస ధర్మదగయము వారలచే ననుష్టింపబడి యఖభివ్మద్ధని పొందును. కాన: నీయర్టు

నుడే గుణాధికుడగుటంబట్టి యతనికి ధర్ముద్వయము నుపజేలించెనుం
(5) “బుద్దో నామ్నా. జినినుతః కీకకము భవివ్యతి” అను పురాణవచ
నానుసారము బుద్ధుతును భగవదవతారమే. అట్టి బుద్ధ భగవానోనిచే బోధింపబడిన ధర్మ
ద్వయము (పామాణికులచే గ్రహింపం బడలేదు. ఆవిధకపనే భగవదవతారమగు శ్లీక్ళ
స్టునిచే బోధింజం బడీన (పవృతినివృతిరూప భర్ముద్యయ ము నాల దగినదే యగు

క ఛంకింపరాదు,
బుక ధర్శనయ ము (శ్రుతివిరుద్ధం బగుటం జేసి శిష్షులు నహీ ప

రర. ఈధరరద్యయము వేదోక్క ంబగుటంజేసి పిమాణికగృహీతము. గానవ ఆర్జు

వీ శ్రీీకృష్లు( డేకిమము ననుసరించి యేభరర్యద్యయ మునుప దేశించెనో యా [క్రమము
దె గపాయనం విద్ధివ్యాసం నారాయణం
ననుసరించి యాధరర,ద్భయమును బోధింప “కృన్లదే
విభుమ్‌” అను స్యృృ
స త్యనుసారము సాన్రూన్నారాయణ స్వరూపుండై న సర్వజ్థాండగు

వేద వ్యాసుల న్‌లను వేర చేడునూరుల న్లోకములచే గ రచియిం చెను.

 § డ్రీభగవద్దీతా భాంకరభావ్యతత (బోధిని (౧వ అధ్యా

(6) త దిదం గీతాశ్యాన్ర్రుం సమసస్పవేదార్థ సారనంగంిహభూతం దుర్విజ్లేయా

ర్గం! శదరావిమ్క-రణా యానేశై ర్యివ్యతపద, పదార్థ, వ్యాక్యార్గ, న్యాయ మవ్యత్యన_
ఈల్‌ "క్సికె ట్‌
పడద్ధానేకార్థల్వేన ముపల భ్యాహం వ వేళతోడార్టనిర్థారణార్థం
సంచేవతో Stee కరిహ్యూమి |
(7) తస్యా స్వ గీతాశాన్ర్రస్య సంక్షే పతే? (ప్రయోజనం పరం నిశేయసం
స
సహేతుకస్వ్య సంసార స్యాత్యన్వోపరవాు
నా లత,ణమ్‌ |
ఛాంకర ఫభాష్యతత $ బోధిని$ా న్న |
(6) “ఈగీతా శాస్త్రము పొరుపేయము, పౌరుపేయమునకు మూలమగు
వేదమును బట్టియు పాంమాణ్య వమంశగీకరింప వలయును, అట్టివేదము గానరాదు, శాన
సగీతాళా్రము ప్రమాణము కానేర దని నా.
ఈగీతాశాస్త్ర్రము సమస్త వెదార్థసారసంగ హాము కాన వేదమూలక'
మగుటచే ప్రమాణము. ఇట్టి గీతాశాన, 9 మురమొకన యర్థము మూలమాత్రముచే
గహింపశక్యముగొదు, వీనికి. బూర్వ్యులు గొందరు (శృతి కారాదులు) గోపదశ్చేదః
పదార్థ కి రష గహోోే వాక్య యోజనా! ఆశ పో=థ సమాధానం వ్యాఖ్యానం పడేధం
మతమ్‌ ” అన ననుసరించి పద 1న్చేదము, పదార్షొకికి విగగహము, వాక్య్థనమ
న్యయము, ఆకేష సము సమాభానరూపము నగు వ్యాఖ్యలను జేసీయుండిరి. అ వ్యాఖ్యా
నములు విరుద్ధమగు ననేకార్థములు గలవగుటచే చ రలు విరుదముగనే (గహించు
చుండిరి. అట్టి ఏకుజ్ఞార్థగ హణమును మాన్సుటకు “నేను విరోధ మలు లెకండ స్పష్టము
దెలియునటుల సంశే చేముగ సీగతాళాస్త్రమును వివరింతును,
(7) ఈగీతాశా స్త్ర మాప్కపణే కమెనను (సేవావృత్సవ్భ త్త వంగము౭గు
వినయ్య (పయోజన, సంబంధాధికారిరూపమగు ననుబంధ చతున్టయ మిందు కానరానందున
స్గంథము శొ(స్రుముకానేరదు.కాన నిది వ్యాఖ్యాన యోగ్యము కాదని కలంపరాదు.
ఈగీకాశ్యాన్ర్రుమునకు సంశై పము అరగ తామున్న)! ననంగానేకవాక్యతచే
నుక్కృష్టమగు నిశ్మేయస్సు _ప్రయోజనము.
ని కాయస్సనగా నిరతిశయనుఖావిర్భావ మనియు నిశ్శేషముగ ననర్గవినాశ
మనియు. నర్భద్యయము గోహీంపనగును. అందెటి ని_శ్మేయస్సు (పాకి 6చుననిన;
మూర్హ్రాస్యావపాదులయందుబున రా రికి షూతువగు మూలానిద్యగలదు. ఆట్టమూలా
విద్యాసహితంఒగు సంసారముమొక్క_ యత్యంతో పరమమగు న్నిశ్లేయన్సు, సరతిశయా
నందావిర్భావరూపము నగు నిశేేయస్సును (ప్రయోజనములు
ws:
Mr
 ఉపక) ముభామ్య ముం 9

సర్ వకర ్శస ంన్ యాస వూర ్వక ా ద్ర ాత్ శజా నని ష్ర ాకా పా ద్ధ ర్మ ా దృ్ భవత ి
(8) తచ్చ ్యాపో
్థధ ర్థ ముద్ దిశ్ య భగ వ. తె వో కమ ్‌ “సహి ధర స్సుపర
తార
(9) -తభేవు మేవ గీ
బృహ్మణః పద వేదసే ఇత్యనుగీతాను తృతె)వచోక్సమ్‌ “నెవ ధర్చీ న చాధర్శీ న చైవ
ణి ఈ ఆగ అ
9హి శుభా శుభీ | య oeే
a చేకాసన
స్స్యా
సార ీ
లీన స్తూభ్యం కించ ి దచ ి నయ న్ ‌ సక సంన్యాస

ఖత్సణమ్‌ ” ఇతిచ |
ల g ననన వ
న

శాంకరభావ్య తత్త (భోధిని +

(8) ఇట్టి నిశ్శేయసము జానసముచ్చితమగు క్రరవలనగాని, "శీవలక ర్యవలన
(వ స్పీంపనేరదు 3 వీలనిన జ సర్వక ర్మ సంన్యాఒరసపూర్వక ౦బ
గు
నాల్మజ్ఞాననిష్టా
గాన్మి ఇ లె గాక

ువ లన నే (పా పఏీ ంచు ను, అనం గా సర్ యక రసం న్య ాసద ్యా రము న౯బ ెకు-సార్ల౧౧ నుమఅ ీంప
మాతమ లి —

దుల వలన నే సన న్ ‌ స మూ కర్ మ్శ వలన చి _త్త శుద్ ధియు , చి_త్తీళుద్ధివలన

బడిన శ్రవణా
వివిదిషయు, దానివలన వైరాగ్యము తన్గూలమున (శ్రవణాదులును చానివలన జ్ఞానని
వయును గలుగును, గాన రము జాననివకు పరంపరయా కారణము,
9 శ ఇ 9 |
(9) “యజ ్ఞ చా న తపః కర్ మ న త్య ాజ్ యం కార ్య మే వ తత్ ‌ ” యజ్ ఞ దాన తప ో
రూపకర్యలను వదలగూడదు. అట్టికరృతప్పక చేయవలయునని యీగీత వెప్పుటవలన.
నకు క రసమ ుచ్ చిత జ్ఞ ానమ ుకా రణ మగు నని యుస ర్వ క ర సంన ్యా సవూ ర్వకజ్ఞాన
నిశ్లే రయస్సు
నిపామాత మిందు6 జెప్పబడలేదనియు కంకింపరాదు.
శ్రాము
ని్శోయస్సునుార్చి కారణమగు సర్వక_రృసంన్యాసపూర్వకజ్ఞాననిస్టామ
నుేశించి భగవంతుడగు శ్రీకృన్ణ పరమాత్శ యనుగీతలయందు “బ్రహ్మయొక్క
గు నే సయస ్సు నుం బాం దుట కు సర్ వక _రన ంన్ యాస పూర ్వక మగ ు జా న నిష ్ట్రయొక్కటియే
వ నమ
సమర్గమైనది ” ఆనిచెప్పియుంజెను. మజేయు నాయనుగీతలయండదే యెవడు వాగాది
చాహ్ యక రణ వ్ యా పా రక ూన ్య ుడ ై, యం తః కర ణవ ్య ాప ార ళూ న్ యు ండ ై (అ నగ ా బాహ ్యా భ్య ం
తరకరణ వ్యాపా రళూ న్య ుండ ె, శే వల ్య బహ ము నం దే అవస ్థా నము ((బ హ్మ రూవ ముగ నవస ్థి తి)
నొంది (యనా నసం(జ్ఞాతసమాధినిష్టుడై ) యుండునో వాడు ధ _ర్మియుగాడు, నధ
ుగొ డు, శు భా శు భమ ుల ు లేన ివా డు (అన గా సర్ వక న సంన ్యా నలూ కాశ్వ ననిసా
రియ
మాత్రుండగు) నని చెప్పబడినది, "వనముల ర్మనంన్యానరూపో వునియుంగూడ
సచ్చటనే ' వచికపబడెను. కాన సర్వక రసంన్యాసపూర్వకా తృజ్ఞాననిష్థామా త్రముచేత నే
మాకుము[పా పించును. తా పలి రో అనువచనమున కర్ణము ప్రకృతార్థము
ులే కుం డున ట్ల ు యా గీ తావ ాక్ యవి వరణ మున ందే చూ వు దు ము . . ౨౨ )
నకు వికోధమ
 10 శాంకరభావ్యత త్రబోధిని

ఇాంకరభాష్యకొ శా

(10) ఇవోవి చాన్న ఉక్క మిర్దునాయ: = “సర్యధర్మా న్పరిత్యజ్య మా

మేకం శరణం (వజి” ఇతి (గ18-66-)
(11) అభ్యుదయార్లోవి యః పవృత్మి లశుణ ధరొగ్రవర్థాశమాంక్ళ్చోద్దిశ్వవిహిత
స్ప దేవాదిస్థానపావ్ని హేతు అ టొ న్నీశ్యరార్చణబుద్ద్యాషానుప్రియవమాస స్పత్తళుద్దయె

భవతి ఫలాభిసంధి వర్ణితే| శుద్దసత్యస్య చ నాయకా కాక కాత జనొత్వల్రి

హేతు తేన చ నిశ్ళేయస హేకుత్య మావి ప్రతిపద్య తే। తథా వేము. సున మభఖిసంధాయ
ల.

శాంకరఫాస్యతత ౪ బోధిని—
నన

(10) ఈవిషయ మనుగీతలయంజబే గాక యీ భగవద్దీతాశా స్ర్రసమా ప్రియం

దుసాడ క్లీకృష్ణభగవానుడు సర్వభ ర ములను వదలీ నన్నొకనినే శరణు౭జెండమని
చెప్పెను. (అనగా సర్యక రస ంన్యాసవూర్వ కాత౪క్షాననిఫామా(త్రుడవుకమ్ముని బోధిం
చెను) కాన భగవర్సిత సర్వక రగంన్యాసపూర్న కకాననిష్థామా త్రమువలననే మోక్షపా వి
యని బోధించుచున్న దని గీహింపనగును. (వీళిష్టా_దె గతులు చెప్పినట్లు కర్ణుసముచ్చిత
క్ఞనమునలన మోక్షము (ప్రాప్తించునని కాని, తిలకుగాత చెప్పినటుల జానసముచ్చిత
మగు కర్శవలన మోఠ్షము పో)ప్తించుననికాని బోధింపదని గ*హింపవలయును
.)
(11) ఈీతాశాశ్రమునందు యఖో కృజ్ణానముమాత ఏమే ెప్పలడుట లేదు,
“కురుక్రరైవశస్మాత, gం” ఇత స్థదిస్టలములయందు కరనిప్రగూడ పీధానముగా(జెప్ప
బడుచున్నది అందువలన నిశేయసమునుగూర్చి కర్శకూడ 'కారణమనక తప్పదని శంక్రింప
రాదు. అభ్యుదయార్థమగు పివృతియాపధర్శము కామనతో ననుప్టీంపబడిన పక్షమున
దేవాదిస్థా నషా పికిహేతువగును. ఈశ్ళరార్పణము ఫలనిరవేక్షు ,యాకర్శకేయా
చరించి
నచో నట్టికర్శ అసత్తస కొద్ది వహాత్వువై ద్దననిస్థా యోగ్యతను గలిగించి క్ర
-
మముగ వివ
గాదులయందు (వృతి నింజనింపజేసి జ్ఞానమును గలిగించును. దానివలన శ్రేయ;
పాపి. యగును,
రు
కనుకనే *ో బ్రహ్మా ణ్యాథధాయ కర్మాణి” తాను జేయుకర్మలను పర మేశ
్వరార్చ
ణము జేసి, “యోగినః కర్చు కుర్మున్ని సంగం త్యక్తావాశ్యళుద్ధయే” యోగులు. -
(కర్ణ
నిస్టాపరులు ) అంతఃకరణ వరిశుద్ధికొటుకు ఫలపరిత్యాగ మొనరించి కర్ళలను జేయ
ుదురు.
అని శ్రీకృష్ణుడు చెప్పియుండెను. కాన : ప్రషృతిమూర్షముగూడ సత ప్టశొద
్ధిద్యారమున
 ఉపక్శి మఛా వ్యక్‌. 1

శాంకరభా స్యము థా

వత్యుతీ “బ్రహ్మ ణ్యాధాయ కర్మాణి (-గీ-5-10-) “యోగినః కర్భ కుర్గనిి సంజ్ఞం

నార. క » (గరా) ga!
(12) ఇమం; థర్మం ని్మేయసపియోజనం పరమార్థతతేతంచ
వానుదేవాఖ్యం పరం బహ్మాభిధేయభూతం విశేషత ఒ-భివ్యక్ఞయ న్వశిష్ప యోజన
సంబనాభిభేయవ ee | యత సద తె సమససపురుపార్డ సిద్ధి రిత్యత సస్త
స స్టేవిజ్ఞాలె
ద్వివరణే యత్నః కిియు తే మయా |

శాంకరభాష్యతత్త ్వచ్రోధిని—

జ్ఞానమునకు హేతువగును. కాన: నీగీతలయందు “కురు కక వ తస్మాత [10+ అనునది

“ఇంందలుగాగల న న పవృతి మార్ల ముపబేళింపంబడెను ,

(12) “ఈద్వివిధమగు కర్యనిష్ట. , జ్ఞాననిష్థ * యను థర్ధుములు నిశేేయస.

మునకు హేతువులు. కాన! నిషస్టాద్యయద్యారమున గీతాశా'స్ర్రుమునకు :1నిశ్తేయసము-*
(మోక్షము) పియోజనము. గీకాళా(న్ర్రమునే జీవునకు పరమార్థతతతృ(మగు వాసుబేవు!
డను పరబ్రహ్మము చెప్ప బశును. కాన విషయము పర్మబ్రవ్నాము, గీతాశా, స్ర్రమునకు,

నిశే్రేయనమునకు (మోాకుముసకు) నిషస్టాద్యయద్యారమున సాధ్యసాధన భావము * సంబం

ల (మగు పర బ్రహ్మమునకు, గీతాశ్వాన్ర్రమునకు విషయవిషయిభావము
ధము. పరవా త్రత
((పతిపాద్య పీతి పదక భాపము) సంబంధము, పరమపురువార్థియగు న నస్రు అధికారి,
కాన: సీనీతాశా్ర్రుము విషయ (ప్రయోజన సంబం జనతు. ననుబంధచతున్షయము
కలది, అట్టి గీతా శా సారమును Bere లుగుటంబట్ట యీగీతా
సమస్త పురుబూర సిద్ది(కే
శాస్త్రమును ఏపరింతును.

హారి; ఓం త త్సత్‌ న
సంబంధ గంథము ముగిసెను
 EERE దురుడుడుడుడుడుడుడ

ణ్‌
్‌ స రండని.౦ రిస2es ౨౨ రారు

ఇక
ప ఈ
(౮

కే న్‌
CFL
ల్‌

అధమ అః
మే
నై

hae
mn SE Fr గ్‌
ధరర
 రొ
భగవ దితాసు
పం ధ మా” థు య?

ధృతరాన్త్ర ఉవాచ?
భరత[కేకరుమెత్రైసనువేతా యయుత్సవ॥ |
నూనుకాకి వాణ్ణణా సేవ కినుకుర్వత సంజయ! 1౧||
పదవిఫాగము+౯
ధృత రాష్ట్ర్రఃఉవాచ | ధర్శశ్లే కే తరుశ్షే లే--సమ వేతాఃాయుయుత్సవఃా
మామకాపాణవాఖ్చాన స కిం అకుర్యత "సంజయ! |

పితిపదార్లము4*=ాా-
ల థృత రాష్ట్రః= ధృత రాష్ట్రుండు; ఉవాచాపలి*నుు పేనంజయ!=ఓసంజయుడా! 3
ధర్శశ్నే కే) ,ధర్మ ధర్మమునకు, ధర్భుజ్ఞానమునకును ; కేకే9=-అభివృద్ధికారణమైన ;
కురుశ్నే తే కురుశ్నే తమునందు; యుయుక్సవఃా యుద్ధముచేయ నిచ్చ గలవారై;
నట్టివూవకాఃా నాకొనురు లగు దుర్యోధనాదులును పాండవాః
స వేముతావవాకలినికొని
పాంనురాజుకొమరులగు ' “ఢర్భరాజాదులును ; కిం=దేనిని; అకుర్వత=చే యుచుండిరి,

శాంకరభాషష్యశత్త ప్రబోధిని;లా
థరకాజాదులు రాజసూయయాగానంకీరమున' దుర్యోధనాదులచే ద్యూతే
మున కాహ్వానింపంబడి, న రాజ్యము నొడిపోయ; పదు రెండువత్సరము లక
ఇణ్యవాస మొనర్చి, పదమూడవ వక్‌రాన విరాటుని కొలువు చేరి, యజ్ఞాతస్వరూపు ల
యా వత్సరమును గడిపిరి.
౧ వ నక్ష వ్యాఖ్యావి శేషములు .
శరికరొనం దీయము :-- ' |
ఈగితాశా స్త్రాధ్యయన, తదర్గగ్భహాణ, త(చృవణజన్యజ్ఞాన, ,తీత్సల(పాప్రులయం దధికారిగం
జేయంయబడిన యర్జునుని యందలి .సదసద్వీ చేచనము, ఇవాముత్ర
ఫల భో గవిరాగమా, శమాదిషట్క-సంపత్తి,
ముముకు వును క్‌ కలక అమరుడు సూచించుటకు బంధమా థ్యాయ మారంఫింపయిడెను.. జ
వ
మ ధర్మము ప్రధానముగా గలదగుటచేలా లేక,
మే.తే”
“ధర్ లేక
ధర్మ క్షయము నుండీ రమ్మీంచునదగుటచే ధర్మ మేత్పుము, > జనా
 14 క్రీభగవద్గీతా శాజ్కరభావ్యతత్య్యభోధిని [అధ్యా ౧
శాంకరభాష్యతకృ ్వ బోధిని:--
. తరువాత్‌ శ్రీ)కృన్లభగవానుని ధృతరాష్ట్రుని కడకు అయిదు గా)ముములనైన
నిమ్మని రాయబారము నంప దాని కంగీకరింపక సూదిమోపునంత భూమినైన నివ్యనను
దుర్యోధనుని వాక్యములను విని, శీంకృన్లుండ త్యాగగివాముతో వచ్చి, ధర్మరాజాదులక్షు
జెప్ప నది విని ధర్శరాజాదులు దుర్యోధనాదులను యుద్ధమున కావ్యోనించ యిరువురు
కురుక్నేతమునందు యుద్ధసన్నద్ధులె యుండిరి.
ఇట “యుయుకృవః?” * అగాడివిశే షణబలమున యుద్ధము నిశ్చిత వూర్వమగుటచే “యుద్ధరంగస
మేకు లెన పౌండవథా ర్రారాష్ట్ర లేవిధముగ యుద్ధమును మొద లిడిరి17) అనిప9శ్ని౦ంపవలయును గాని“ ఏమి"
సిరి?” అనిధృత రాష్ట్ర (డుపృశ్నించుట యనుపపన్న
మని శ్రంకింపంజనదు. ఏఅన! (ధర్మ మేతే) అనుట
వలన శేతమహిమచే దుర్యోధనుడేస్వయముగ ధర్శరతుడై తత్సిత్య)మగం నర్గరాజ్యమును పొండవుల
కిచ్చియుండవచ్చును. లేక, ప్పవృద్ద ధక్ళుడై ధర్మజుండు స్వజనవధము నరక హేతువని యూహించి యుద్ధ
విరతుండు కావచ్చును, లేక ఆందబును గలసి యుదమునే చేయుచుండవచ్చును, కాన ననిశ్చితయం ద్దనిషయకవి
శేషపిళ్నటే యనుపపన్నము, కనుకనే “కివుకుర్వతి) ఏమిచేసిరి? యని పళశ్నించుటయే యుపపన్నము,
భాపో్యోత్క-ర్థ దీపీకళీ--- |
“ధర్మ శే తే” ధర్మాభివృద్ధికి గారణమగు “న్వీయధర్శ్నమగు ధర్మయుద్ధ మునేచేసిరా? లేక,
అ ధర్మయుద్ధ మునుబేసి రా?” అనుపహ్రళ్నము “ధర్మ తేలే” అను విశేషణముచే బోధింపంబడెను,
6 నావారగు దుర్యోధ నాదు అ ధార్మికులగుటవలన ధర్మ కే త్రమగుటంజేని హిం ఫసౌాయభానమగు యుద్ధమున
కనర్హబుగు కురూక్నేతీమునం దధర్మయుద్ధమును చేసెడివారైనను, పరఠమథార్శికలగు సాండనులు భీష్మ
పతనమ
'నెట్లు
ు జేసిరి?” అని సూచించుటకు * పౌండవాః ”” అని చెప్పయడెను:
“సాండవ్రుల బహువిధవమగు జయ కారణమును థృత రాష్ట్రాడు విని, స్వపుత రాజ్యచ్యుతి నాశంకించి
(0 ధర్మ కేకే 2” చొందలుకొని ఫూర్వయుయుత్సాను
సారము యుద్ధము"నే చేసీరా? లేక, జీరొక
కారణముచే నపగతయు బ్రేచ్చు లెజేట్‌ెండెద్దియేని చేసియుండిరా? అనిపళ్నించెను.
ఇట యుయుత్సానివృత్తికి భీవగార్జు నాదివీరఫ్రరుష నిమిత్తకమగు దృష్టభయము కారణము.
“ ధర్మ మేతే”) అనుటచే నదృష్టభయరూప కారణముగూడ సూచింపంబడెను .ధర్మతేత్రమగ
కురుత్నేత్ర
మందున్న సౌండవులు వస్తుతః పరమథార్శికలుగాన నుభయపతహింసాకారణమగు నభర్శ్మమునకు ఫీతిల్లి
యుద్ధోపరతు లైనచో , నాఫుత్ఫులు (బాప్ప రాజ్యా లేయగుదురు * లేక, “స్వతః పొఫ్రులగ నాఫ్టతులు ధర
తేత్పమావోత్మ్య్యముచే నిర్మలమన స్కు-లె, యనుళస్త్ర
ేలె,కపటోపౌత్తమగు రాజ్యమును పొండవులకిచ్చినవో
యుద్ధమును చేయనివానెనను మృత హౌంయు లే యగుదురు ,”ఆను నీవిధమగు వికల్పకల్పనచే "నంశ్లయితు యడై
స్వపుత్య) రాజ్యోప్తికిని , సౌండవరాజ్యా(పాప్పికిని దృ భతరో పౌయమును: గనుంగానంజాలని, ధృతరా
ష్ట్రఏని యపరిమితోబ్వే
గయే యిటపిశ్ము బీజము ” అని కొంద
( మధుసూద
రి నసరస్వ
.తి యభి సౌంయము -
| కాని “తథ్గ-గావల్లణి ర్ట్‌మౌ:న్సం గళా. -జేళ్య సంజయః 1 (పత్యతదరీ 3 సర్వస్య భూ తభవ్య భవివ్యత ||
జ్యాయతో ఛృతకాన్ట్రస్య సవా సోపేశ్య దూఃఖితః 1 హతో భీష్మ శాంతనవో భరతానాం పితామహః ””
అనునది మొదలుకొని (స శేతే నినాతో భూవళా చాతరుగ. ఇవ దిన?” అనునది యంఠతముగా'గ
ఖో | ౧] అరున విపాదయోా౫(ము 1
వ్‌

శాంకరథాన్యతత బోధిని —
అతృజి చర్మచక్షువులు 'ేమింజేసి పిజాచత్తువగు ధృత రాస్ట్రుండు కురుశ్నే(త్ర
మునందు జరుగనున్న యుద్ధమును -తెలిసికొనంగోరి తనకు హితమును గోరునట్టియు, సమిస
మునందుండిన సంజయునిగూర్చి యిట్లు పశ్నించెను య

శవా లయ ుడ ు. యుద ్ధం న్న ామన ు ౫౫వాక ్య ంభ మన ట విత ోధమ ు. వాటి ల్లు నగాన ఛాక్ వో
ని సూసపన్న
కాఖిపోం్యయ ముెసీత్న జీయము . ఈపింళ్నము ఫూర్వ(గంథావిరుద్ధముగ. చేను నుడివినరీక
* సంక్నేపోక్సి పశమగు వూర్వగ్ళంథమును వినియు మూవాముచే విస్మతినింబెందిన
మగుచుండుటచే
శ
దృరాష్టం డీవిధముగ బృక్నించ ౫) ననుటయు నసంగతము,
మేతే
ఇట కరువేతపద్యపయోగముచే * అవిముక్తం వై కరుకేతం”” ఆనుటచే ననిముక్త
* ధర్మ కేశ ౫” ఆను విశేషణమని కొందరి (నీలకంకుని) యభి సౌ)యము, కాని
ప్రతీతి గాకుండుటకు
్నేత ్రము నుండ ి తిరీగ ివచ్చ ిన సంజ యున కు * ముకి , క్నే త్రమ ునంచ ెట్ట ు కలిన ికొన ిరి? ౫
ప్రస్తు ప్రసకృమగు కరుత
యగును,
అను సంళయయే కలుగదుగాన నీయభిపాయముగాన నసంగతమే
ు కలి గె””నని
“ఫ్టీష్మపతనము చే నీయుద్ధ మనర్థదాయక మని చెప్పిన నీవాక్యమునకు లెన్సగ జయమ
నూచించుటకు “౯ సంజయ|*” అని సంబోధిం చెను ,
స్వాభిప్రాయము+--
ంపో యను ండు జనే జయు నకో ంజె ప్ప ినట ్టు వ్య ాసమ హామ ుని ఛార లేతి వశి సము ను రచించెను *
వెళ
అందు “హతో భీష్మ శాంతనవో భరతా నాం పికామవాః”” ఇత్యాది సం కేపోకి పర్యగంథమును
౬ జెప్ప ినట్ట ు వెశ ంపో యను ండు జన పమే జయు నకు సంగ ంహమ ుగ (జెప్పి, విషు
నంజయు (డు ధృత రాష్ట్రనకు
రాష్ ట్ర ఉవా ద” ఇ త్యా ధిగ ఎంథ మున ు జెప్ ప మొదల ిడెన ు . కనుకనే చెసంక్నే
అముగంజెప్పనెంచి * ధృత
జన మేజ యున రు యుద ్ద నిశ్ చాతు కముగ ాని , ధృత రాష్ట్రానకు యుద్ధ నిశ్చయమును కలు
పోకి పరగ్ళంథము
గ బృక్టిండె నను
౫ (జేయునదిగాటు . అందువలననే ధృత రాష్ట్రుడు యుద్ధ సంశ్రయితు (దో యట్లు వికల్పము
సమంజసము . భా బ్యోత్కంర్ష దీపి కాకారాఖీ పాయ వునుపపన్న
మధునూదన సరస్వత్యభఖి సాయమే
మనియు మాయాశ్తయము +
పరమార్గప్రపా?—
నాభార్య, గోతి , సు హృ దాదివథాళంక చే ౮ కలక్షయ
ఉభయ సే గానన్నా వా సమయమున
షం 22 ఇల ా న్మ ాతు లా న్భా 9త్ధ ూన్‌ ౫? -మొ ందల గు వాక్యములచే నిర్విల్ఞై డును , ఆనిధను
కృతందో
నీ య ( కృష్ ణ ) చర వ్రై కళరణ ుడున ు , మజి యు * అపి తెలోక్యరాజ్యస్యి)
గనే నిత్యానిత్యవస్తు వివేకమ ుచే
ుల చే నివ ీము [తఫ లభో గ వె రాగ ్యవ ంతు డున ు , అశు (6 శివ్య స్తేఒపహాం శాధి మాం
"వొందలగు వాక్యమ
ఆను టచే గుర ు వైవ త వాక్ యవిశ ్వా సముతో మాక ూ ర్భి యునగ ు యర్జునునింనార్చి వర్షధరోత
త్వాం పిపన్నం ౫)”
అసమ యము ననే న కాం డే విజ యం వృష ! ౫” అనియు అశే
చితకరోోపడదేళావసరము కలిగను,
అని యు, “ శ్ర ేయో భోేక ్తుం చేమ మపీ హ లోక ీ”? ఇ త్యాదివా క్యార్థ
66 ఏతాన్న హంతు మిచ్చామి ౫”
నిశ్చయించి, స్వరూపమును (బ్రవ్మోల్మ భావ
పర్యాలో చనచే (్రకృన్తభగ వాను డర్జునుని జ్ఞానాధి శారిగ
ఎం ఎ ఆ న ఈఇచరెీనించాను
 16 కీభగనద్లీ'తాశా బర ఛావ్యతత్త(బోధిని [అధ్యా ౧
శాంకరభా వ్యతత్వబోధిని'లా
సీసంజయా |! ధర్శమునకు / ధర్యజ్షానమునకును నభీషృద్దికారణ మగు కురు
శ్నేత్రమునందు యుద్దమ
డు
ు చేయ నిచ్చ గలవ్నార్తె కలిసికొనిన నాకొమరులగు దుర్యో ధనా
దులును , పాండవ్రులగు ధర్మ రాజూదులు నేమి చేయుచుండిరి? lal
సదానందీయము+ == &
ఈగితాశా స్తా9దిమశ్రోకమునందు రూపక్యపదర్శనము సేయయుజెను, ఆ చెట్ట్లన ;--- కురువులనగా
కరణములు (ఇం|క్రియమాలు ) వానికి కత) ముడేవాము. ఈడేవామే నళ్వ భర్మ సాధక ముగాన ధర్మ
క్నేత్రము,
అచెట్టన ఏ వ్రరీరనంబంధముచే ముముత్రువు లాశ్శ జ్ఞానరాప మగు పరమభర్శము నొందుచుండిరి , కేక,
"మో వేకలాభముచే సమస్త ధర్మము లీ రీరమునందు నశళించును-గాన ముముతువును శారీరకధర్న షీయరూప
శారణమువే రథత్నీంచునదిగాన ధర్మ తెత్సము , "తేతుములలో నుత్కల్బష్టమగు నీళ్రరీరమునందు పరఠన్నర
చాభ్య బాధక భావముతో రాగ కైరాగ్య సంతోష తృహైదులు యుయుత్సునులె కలిసీకొనియుండును,
౪ మౌమకాః ”” నానియను (భాంతీిని కలిగించునవి గానంగామ[కోభాదులు మామకము అనంబడును . కనుకే
మవహామోహుని సంతాన మనియు. క9రములనియుంజెప్పనొప్పును , * పాండు!) అనగా శుద్ధియని
యర్థము , తత్పు(తులు * పాండవాః” పోండవులనంబడు , ఆనగా క్షమా, వైరాగ్య, సంతో పాదులు.
వీరలం విద్యామయులగు సౌమ్యులు ్ట ఇటంబ్యోక్నికుడు జాత్యం ధుడగు ధృత రా పురి(డు (అనగా విజ్ఞానచతూ
రహితుడగు ముముఠుంవు)అని యము = సంజయుయండు ( లెన్స గనిం్యదియముఅజయి౨చినవాండగు జ్ఞాని)కభకోయడు,
పాాశ్చికుండగు ముముకువు క ధకుండగుజ్ఞానిని వార్చి ధర్మ జే త్రమగు స్వీ రీకమునందు మమ కా రాభినికేళ్ల
కములు, యా సుకపంవృత్తులు నగు శెమకోధథాదులు, 'సొత్తి కములు దైవప వృత్తులు నగు తమా వైరా గ్యా
దులు కలిసి సంభుర్షి ౦చుకొను సమయమున జీనిని ఎక్టి జయింపగల్లును? అని ప౦శ్నించెనని యాళ్ల్షయము,
ఇటు (పశ ర్థకముగ నే “ కిముకుర్వత*” అని నుడువంబడెను ,
లేక; యిట సౌారిక్నికుడు మహామోహుడు “ మామకములగు కోధథాదులు, తేద్భిపతులు సాత్రి
కులునగు కమా వైరా గ్యాదులు యుయుత్సువు లె డేహామునందు సమా వేళ్ల మె యెవ్యరిని యొవ్వి జయింప
గలిగను*? *” అని సర్వేంద్రియార్థసంబంధముకల ( సశ్వేండియములను స్వాధీన మెంనర్చుకొ నిన ) మనస్స
ును
బశ్నించేను , కనుకే గ్రంథాంతే యన ధృత రాష్ట్ర నింనార్చి “యత్ర యోగీళ్ళరః
కృష్ణో య నవా
ధనుర్ధరః ” ఇక్యాదికముచే యోగీశ్యురుంగు (భ్రాకృష్ణభగవానులు భ్రకియోగాడులచే నేదేవహా దేవాల
యమునండు సమా ాధింపయబడుచుండునో యశ్చట పోర్టుంయ ( తమమాఎ-దైవీ సంపత్తి ) ధనుర్థరుండ
ై ( విజయ
సొమ(గ్రికలవాడై) యుండునో ఆజేహమునందు (శ్ర! మోకు సాధననంపత్మి మొదలగునవి సెల
కొనియుడును * ఆని చెప్పయిడెను, ఇటుంజెప్పంబడిన యి౨[ద్రియవృత్తు లే ఛాందోగ్యోపనిషత్తునందు బెవీవృ
త్తులుగాను , ఆసురీవృత్తులు గాను జెప్పంబడినవి + సభావపహవృత ములు, శాస్ర్రసీ ద్ధార్భహీ -కాళనముచేయబ రా
భూ తములగు నిందిగియనవ్భత్తు లే ఆయా సురములనంబడును , ఇవి కామకో)ఛాదులు 6 శాస్తానుస్ఫృతేము.లై
చెకలెడి యిం[ద్రియ ప్రవృత్తులు దైవికములనంబడును , ఇవియే శాం౦తిదాంత్యాకులు + అ శానిశెలమునుం
డియు (ప్రతిమాశవదేవామునందును నీదేవాసురస మ్మేలనమె యుద్ధముజరుగుచుండును , ఈయుద్ధ పర్యవసాన
వివిదిషయే యిట .పళ్న బీజము . ఈవివిదెసానివృత్మికొజిక నీ_గంనోపకమా పసంవోరనూలు..
సమర్ధము
అగచున్నవి, కాన నిదియే ఇ్యాసభగచానుని తాత్పర్యము , లం Cs Tall
న్లో ౨] అర్జునవిపాద యోగము, స్ట 17

సందయ ఉవాచ!

దృష్ట్వా తు పొండవానీకం వ్య్యూఢం దుర్యోధన స్సదా |

ఆచార్య మువసంగన్యు రాజా వచన నుబ్రపిత్‌ | ౨||
ఫదవిఫో గము$ా
సంజయ; "”" ఉవాచ |! దృష్ట్యా - తు - పాండవానీకం ” వ్యూఢం దుర్యో

ధనః తణా ఆచాఠ్యం వజ ఉపనసంగమ్య = రాజూ “” వచనం” అబిప్‌త్‌ | 191

పతిప డార్థము [లాలా

సంజయ,;=సంజయుడు ; ఉవాచాసజహాభథానమును జెప్పెను . ॥ తచదా=అట్టినమ

యమున ; రాజాకాప్రభువగు దుర్యోధ నకాదుర్యోధనుండు 5 న్యూఢంాగారుడాదినూ
వాము బన్న బడిన ; పాండవానీకం=పాండవంసె న్యమును 3 దృష్రాగా-చూచి 5 ఆచా
ర్యంాద్రోణాచార్యులను ; ఉపసజ్ల్ఞమ్య=ా కలిసికొని ;వచనంానాక్యమును ; ఉవాచాపలిశనుం
ధల అభా!

పిథమమున ధర రాజాదులు యుద్దము నంగీకరింపమికి రెండుకారణములు *

మొదటిది, భీమ్మదోణకృపాణా ర్యాశ్ళజ్ఞామాదిమవాపీరులచ్యే వ్యాపృమైయున్న మన
మైన్యమును జూచునంత మాతముచేక భయము గలుగుట , రెండవది ఉభయపక్షునాశ
నమవమూలకముగు పాసభయము .
చాలరావడానికి
రార ావ్థాారాంనడా.

లీ (ఏనం అధ్యాయము === ౨వ, శ్లోకవ్యాఖ్యావి శేపములు, ఖీవాలా

మధుసూదనసరస్యతీయము+ —
ఓీరాజా! “నీపుతు(డు రాజ్యమును వారల కర్చించెనేమో”” యని ఫీత్రిలవలదు * ఏమన!
ఆందుకు మన దుర్యోభనుని డాన్ల్యమే పితిబంధకము , ఆనితెల్పుటకు * దృ ప్వాతు ?? అనుశ్లోకమును
“మొదలి డెను . |
ఈ ఆకురు వెతంమున౦దు షాండవులకు దృష్టభయ మూహించుట కైనను లేదు ఇక నద్భ ష్ట్రభయము
చుటకు యీ
మూత మడద్డునునకు జనిం చెను, ఆదియు కీళ్ళ షభగవానుని చేం దొలగింపయిజెను , అని నూచిం
శ్లోకమునందున్న “తు అను ఛబ్దముచే పొండవుల యుత్క-ర్ష్మ సూచింపంబడెను ,
ఆచార్యుని తనదగ్గరకు రప్పింపక తాను రాజైయుండియు * స్వయముగ శాణార్యని సమా
ఫించిఆనుటచే దుర|ోధనునకుం, బాండవ మైన్యదర్శనము చే భయము లిగనని నూచితమయ్యెను.
భయముచే న్వీయరతణనిమిత్త మాచార్యుని 'సమీపించినను 1యాార్యునియందలి గాొరవహిద
రృనవ్యాజమున భయమును కప్పివఫు చ్చెనని ౮ జనీతికుళలత్వ ద్యోతకమగు 6 రాజా” అన్ను పదముశ్లో

'ధ్వనితమయ్యెను ,
(2
 18 రీ భగవద్దీతాశా జరభామ్యత త్తబోధిని [అధ్యా ౧

న్నీ! వె కతాం పాండుపు(తాణా మూాచార్య! నువాతీం చమూమ్‌ |

నూడాం [దువదపవు లేణ తవ శిపేంణ ధీనుతా 131
శదవిఫె గము+-ా
పశ్య" వతాంాపాండుపుతొణాంఅచార్యామహతీం-చమూమ్‌ా వూ్యూఖాంొ
ధు౨పదపు తె3ణతవళి ప్యేణ మతా
(పతిప దార్థము $+ PF
హఆచార్య! = ఓగసరువగ దోళణాచార్య! దు)పదపు త్ర ౩= దుంిపదరాజు
కొమరుడును; తవ = సీరమొక్కొ- ఫలి పణ = శిషమ్యుడునే న; ధీమతా = బుదికుంతుడగు
దుష్టద్యుమ్ను చేవ్యూఖాంాపన్న (బడిన మహతీంాఅనేశామెహిణసం ఖ్యాకమగు) పాండు
వుతా9ణాం = ధర్మరా జాదులయొక ; వతొం=ా మనసమోపమున తమబోటి మహోవురు
షులను గూడ లెక్క చేయక నిలచియున్న యీ; చమూం రాసెన్యమునుు పశ్యూచరాడుము,
శాంకరభావ్యతత్త్య బోధిని?
ఈరెంజీలో నేకారణము చేతనై నను ధర్భ'రాజాదులు యుద్ధమును జాలీంచె
దరా ? యనువిషయమును డెలిసికొనుటకు వుత)_పేమాకులుండగు ధృత రాష్ట్రినిచే చే
యబడిన పిశ్నకు సంజయుండు సమాధానము. జెప్పుచున్నాడు,
పా౭డవులశెంతమాతగము భయప)నక్షియి లేకు. మజీయు సీకుమారుడగు
దుర్యోధనునకేభుగీష్టద్యుమ్నా దిమవోరథి కాధిష్టితమగు పాండవమై న్య్వమును జూచినతో
డనే భయ మావిర్భవించను . అట్టిభయము గలిగియు పరాకమవంతుడగుటంబట్టి యు
ద్గపోరంభ సమయమునందనకు శితుకుండు , రకుకుండునై న ద్యోోణాబార్యుని సమిావ
మునకు వినయపూర్వకముగ నేగి నర్భనహితమగు నొక వాక్యమును బలికెను *, 191

శంకరానందీయము4-—- త
పోండవబలోత్క-ర్జ వర్షనచే తనవైన్యమునకు శౌర్య, బల, హౌరుపో, త్సాహోే దేశములను
వృద్ధించేయుట కాచార్యుని సమోపించి వత్యుమాణవాక్యమును బలిశెను*.
సచానందీయము$ == |
పయ శిష్యులగు పొండవులతో యుద్నముచేయుట "శా చార్యు డిద్చగింపడజేమో యను
భయముచే నాచార్యుని పోత్సహించుటకు సమిపి?చి. యీశాక్యమును బలికెను,
ఛాహ్యాక్కర్ష సివిక్‌ ళీ... .
“వీరశిరోముణియు,-.పరమళారుణికండు నగు యర్ణు నుండు హిం సౌప్రాథధానమగు యుద్గము
నుండి విరతుండ్రైనను. భూ భారసం జిహీర్థువగు శీకృష్ణునిచే నుపదిస్టుండై. తిరిగి యుద్ధము నే చేసెను.
ధర్న రాజాదులు యాత్తుధర్మకోవిదలగుటచే యుద్దమును జేసిరి, ఇక నీవారగు దుర్వ్చోధనాదు
అన్ననో కూరస్వఫావులె యుద్ధమును” జేసిరి అని తెల్బుటకోు “6 దృష్ట్వాతు”” ఆను శ్లోకమును
సంజయుండుపక్శిమించెను . ( ఈ వ్యాఖ్యాత (పథమన్లోళ స్వీయ వ్యాఖ్యానరీతిన యువ నిశ్చయముగల
ధృతరాష్ట్రుడు జేసిన (పళ్నమునకు సమాథానఘు గ వ్యాఖ్యానిఎచెను , 0 lal
శో 3] అర్జునవిషాద యోగము. 19

శాంకరభాస్యశత్రత్త వ్ర్రబోధిని(—
“పరమై న్యము గొప్పదై నను బరపతుబలము సీసంబధమైనిదని సూచించుచు
ద్యోణాచార్యులకుC గోపో దే'కముం గలిగింప దురో్యోధనుండిట్లు పలికెను. దోఫణాచ్యా
ర్య ! నీకు4! బబలశతు) వగు , (దుపదరాజు కుమారుండా నీకు శస్తాి న్ర్రవిద్యలయందును
శిష్యుండు! అట్టవాడయ్యు సీయదుట నిర్భయముగ నిన్నెదుర్కొ-న సైన్యమును వ్యూహము
గం బన్ని నిలిచియుండ నెట్టు సహించుచుంటివి! దుక ద్యుమ్ను చే వ్యూహిత మైనట్టియు,
తమబోట్లను అెక్క చేయక ననిర్భయముగ నిలిచియున్న అనేకామెహిణసంఖ్యాకమైన సీ
పాండవసె న్యమును జూడుము, . క్షీఐ|

ఆ 1వ, అధ్యాయము 3వన్లోక వ్యాఖ్యావి శేషములు. +---

మధునూదనసరస్యతీయము భీ
ఓ యాచార్య! “*నీబోటిమవోనుభావులు సమిపవర్తులై యున్నను మిమ్ములను లెక్కి-౦పక నిర్భీ
కము నిలీచియున్న యా పొండవసె
సైన్యమును చూడుము.’ అని పొందడ వస్ని గు యగు నాచార్యుడు వారితో
యుద్ధము జేయఉఇచూ యను సంశయనుతో నా చార్యునకుంగో)థో ద్లీపవార్థవె
మె సౌండవకృతము, అభా
గ్యవిషయకమునగు నవమానమును దురో్యోధనుండీశ్లోకమున సూచించెను,
(6 చేను శిష్యుండనగుటచే 66 చూడుము”? అనిప్ఫార్లించుచుంటిని ?) ఆని సూచించుటకు
“ ఆచార్య” అని నంబోగధించెను.
షట తవ శిప్నెణ
వ్యూణాం ౫” అనుటచే నీశిష్యునిచే వ్యూఢముగాన: ఈసేనను జయించుట
నీక సుకరము, శా బట్టి యప్రతి కార్యమని యూహింప(జనదు. అని సూచిత -మెనది.
(6 దు9పదపు తేేణ?) అనుటచే (క్రోధో దీపశార్థము (దుపదవ్రూర్వజైరము నూచనము చేయయబడేనుక్ణి
“ ధీమతా” అనుటచే “బుద్ధిమం తుండగు నీదృష్టద్యుమ్ను 6 డను పేక ణీయుడుసు మా”?
యనీ సూచితమయ్యొను,.
లేక “హేసాండువ్రశ్రాణా మాచార్యి? ఓపా౦డవగురువా! అని ' సంబోధనముచే
“వారలయం దధిశానురాగవంతుడవగుటంజేసీ చారలశే గురుండవుి) అని నూచిం చెను. |
‘6 దృపదపు_లేణ తప శిప్యేణ 7) ఆనుటచే “నిశ్వత్భ తు డును , క్వద్వభార్థసంజాతుడు నయ్యు
నీచే నథ్యాపితు (శ య్యు, ఇట్టనీవకొఢ్య మే నొక ముహానర్ధ కారణవాయ్యె ౨) జని నూచింపయబుడేను,

“ శత్ఫువగు నీవల్లనేత్వద్వధో పయోగియగు య స్త్రవిద్య (గహింపంబడెను.. కనుకనే వీనిబుద్ధి

శ్లాఘ్యము 7) అని “ధీమతా2 అను విశేషణముచే సూచితమయ్యొను.
“ ఈసేశాడర్శ్భనముచే నానందము భాంతచిత్తు ండవగు నీశే కలుగును, “కాన దీనిని నీజే
చోడును, *” అని యావిధముగ నా సెన్యమును జాపుచు దుకో్యోధను. డా చార్యునకు నిగూఢమగు ద్వేష
మును రగుల్లోలుపు చుం డేను, కాన ధర్మ కేత్సగతు (డై:ను దుస్ట్రబుద్ధి మగు నీకు వూరు 6 డనుతల్హల
డెట్టనను అని సంజయుండు ధృత రాష్ట్రానకు ' నూచించెశని త్రైత త ముప "
Ul
90 శ్రీభగవద్గీ తా
శాజు_రభావ్యతత (బోధిని [అధ్యా ౧

న్నీ|| అత్ర శూరా ను బాప్యానా ఫీమార్గుననమా యుధి |

యుయుధానో విరాట శ్చ (దువద శృ ' నుహారథః 1౪?
గ్‌|| ధృష్ట కేతు శ్చేకితాన॥ కాశిరాజ శ్చ పర్యవాన్‌ .
పురుజి త్కుంతిభోజ శ్చ _శబ్య శ్చ నకపుజ్దనః AI
నీ| యుభానున్యు శ్చ వి కాంత ఉత్తమౌాజా న్స ఏర్యవాన్‌
సౌభ్ళాద్రా, డ్రాావదేయా శ్చ నర్వ ఏవ నుహారథా॥ le
పదవిభాగము+---
అతాళూరాఃా మహాపా(సాఃా భీనూర్జునస మా; యుధి" యుయుధాన?ా .
వీరాటః”చాద్రుపదణళాచా మవోరథ; ॥5॥ (ధుప్ర శేతుఃచేకితానః- కాళీ రాజఇాచా
వీర్యవాన్‌ “-వురుజిత్‌ “కుంతిభేజగాచా శెబ్య ౯చౌనరపు జవ I యుధామన్యుఃాచా
వికాంత ఉత హాజాఃచొపీర నాన్‌ " సాభదఃాా (చాపబేయా?ాచ గ్‌ాసర్వే స్ట స
మహారథాః lel
భామ్యోత కార్స్‌దీపిక వష .
తనకు రక్షకుడు విద్యాశిమకుండు నగు చాచార్యని సమౌపించి నమన్కొ-రఫుగస్సరముగ '”
యుగ్రార్భము పాఫిర్ణించు దుక్యోధనునకు “లేకి” అని మొదలుకుని. తెలిపిన పె మధుసూభశసరన్య .
త్యఖిపారయము '(పకృతాసంగతము గాన నుపేత్స ణీయము,
స్యాభి ప్రాయము? ==
దురోశ్యీధను డాచార్యుని దనక భీముఖునిగ, సౌండనుల యెకవిముఖునిగ జేయసెం౦చెను, ఆందున న్వీయా
భీముఖ్యసం పాద చార్థమునమ సా రపఫురస్సరముగ స్వయముగ నాచార్యునినమ్తాపషించి -విజ్ఞా
పించుకొచెనుఇక
'బాండవవైము ఖ్యస పాట నర్థము పొండవక్ళ తౌవమా న నిరూప ణమును, 'పొందడవప కపాతుల మయొడను,
పొండన్రల యె డను నాచార్యునకుగల (పీ యశిస్యత్వ ఇ 9౦తియొక్కం - నిరసవమును చేయుట ప్రస్తుత
పిసక్కమగును. కనుకనే 4 నీళ్లత్రుప్రుతు) నకు ప్రియ శిష్యత్వభా)ంతిచే న్వీయవథో పయుక మగు విద్య
నుపదేశించి త్వతోషకుండ నగుటయే-శాక శిస్యుండను గూడరగు నాకును, మికును గూడ మవోనర్దమును
చెచ్చి పెట్టితిరి, కాన నిళ్ట్సడేనను నీష్సియశి న్యత్వ భాఏంతిని విడువ చ్యార్లించుచున్నా ండ 7” నను మధు
మూదనసరస్వతీవ్యా ఖ్యాపర్యవనీత భౌ వమువలన నాబార్యు వకు ' చాండవకృతొవమాన, పూర్వ వైరస ఖా
తులచే చారయెడ (పియశిష్యళ్వ భాంతి తో అంగ, పౌండవవైముఖ్యము సా్యాభిముఖ్యము . కలుగునని
గుక్యోధనుయూహించుట యసమంజసము కానేరదు అ ఎతదర్థద్యోతకముగ బలంకుటరు పస్తులే
...
పు'సక్షృము "కాన పోదు, లా
__మజీయు. స్వయముగ సమీపించి నమస్కా-రఫురస్సరమగ ప్రహ
భూత శి
్వ
న్యభావము
ీ ను
గార్యరూపముగ జూపుచు, “హీ పాండ ుపవూచార్
తాతా ్రయ”) అని. “నవమ. చాకో కావు.
అను 'నర్గయును ధ్వనింప: జేసీనంతేమా తీమున విచతుణుండగు నాచార్యుండు ౪దురో్యోధనుండు నాకశిష
్యుండు
శా(డు పాండవులే (ప్రియశిష్యులు 7). అని యథాశుు త్రార్ధము'నే గ్రహించు నేస్తోయని దుర్యోధనుడు...
సంబేహింపవలె ననుటయు నసంగతము,
న్డ్‌|| రగ ౬ అరునవిషపూాడయూగము 21
గం జ

(పతిపజార్ధము+--
అత)= శతృభూతమగు నీపై న్యమునందు; శూరాణా స్వయముగ భయములేక
వస్తాం ప్రుములయందు నేర్పరులు మహేప్వాసాఃాగొప్పవిండ్లు గలవారు; యుధిఢయుద్ధము
నందు; భీమార్జునసమాణాఎల్లరచేతను మవాపరా(క్రమవంతులని కానయామ్యాను కు
ఛీమార్దునులతో నమానమెన వారును గలరు వారెవరనిన ? యుయుభానః= (విపే.
యుధ్యతీ యుయుధానః) విశేషము యుద్ధముచేయు సాత్యకి; విరాటశ్చ= (శక్యా
నిశేషణ రటయతీతి విరాటః) శతృవులను విశ్రేషముగ రోదనధ్వనిని చేయించు విరాట
రాజును నుహారథఃామహారథికుండగు (దుపదక్చ= (ద్రుఃావృక్ష.: పదంాధ్వజే చిహ్నం
యస్య స (ద్రుపదః; ) వృతుము ధ్వజమునందు చిహ్న గాగల (ద్రుపద రాజును; [ర
ధృష్ట కేతుఃాధృవ్ట కేతువు; చేకితానఃాచేకితానుండును; ఏర్యనాక్‌ =పరా[క్రమ
వంతుండగు) నీ రాజుఃడాకాళీ రాజును; పురుజిత్‌= (యుదే వురూ నృహూ న్హయతీతి పురు
జిత్‌ )యుదమునం దనేకులను జయించు వురుజిన్మహా రాజును; కుంతిభోజక్చ=(కుంతితండి?
యగు) కుంతిభోజుడునుి నరపుజవఃానర(జేమ్టుండగు; శ బ్యశ్చాి బ్యు(డును. UI

వికాంత = పరా[కమముగల; [యుధామన్యుశ్చ = = యుధథామన్యువును; పర్యనాన్‌ =

త మాజస్కు-డున్ను సౌ భద్రఃాఅభిమన్యుడును; దాంపటే
తృమాజాశ్చడాడణఉ తృ
పర్యాక్రమముగలు; ఉత
యాశ్చ=ఉపపాండవులును; సర్వవవాపీరందణును; మపహోరథా$ె= మహోరథికులు; ||ర్కగ్క౯_||
శాంకరభథాష్యతత్ర వబోధిని: ఆలా న
ఈధర్శరాజాదుల సైన్యమునందు భీమార్జునులకు సరివచ్చు వారు, పిరికిపందలు
కానివారు, గొప్పవిలుకాండగు యుయుధాన, విరాట, దు్ర)పదాది మహారథికులు గల
సె న్యమెంతమాత
రు, కానసిసె ము న కాదు, Hel

= పం అధ్యాయము. రోవ శ్లోకవ్యాఖ్యావి'శేవములు, +--

మధుసూదనసరస్యతీయము?-=
“ఒకదు) పద పు తా9ధిష్టి తమగుటచేతే యాహైన్య స శ్ర౦కింపవలదు. మన సేనలలో
నొకొ-క్క-డైంనను జయింప సేనయం ద నేకులు
సమరుడు, *” అనిఅందుజేమో ? ఆట్లు కాదు. మునప్ఫతిపక్ష సే
నుహారథులు యుద్ధ మునందు భీమార్డనస ములు కలరని వారలను జేశ్వలుంజెప్పుట కపక౦మిం-చెను,
బే
- శతృ మైన్యవినయ్యమె యనుపేక ణీయత్వమును. 'నిరూపించుటకుళఅత్రకూ రా£”” అని'చెష్పమొదలి డెను,
_ ఇచట మహారథః”) అని ఏకవచన స్వారస్యముచే సన్నిహితుండగు ద్ఫ్రుపదునశే విశేషణ
మగును, ఇదేతీరున ముందు సర్వ. "ఏవ మహారథాః ౫” అని బహువనచ స్వారస్యమున సాత్యకి.
-వెందలగు వారలకు ముహారదికత్వ నవాహింపనగును .
సదానందీయము[= |

ఫీవ్మపరిగణీతులగుటచే సాత్యకి,విరాట, దురపదులకో తనుహాత్య అననిశేషణయు వరి

క్రంచున]₹1
22 క్రీ)భగవద్గీతాశాజరభామ్యతత బోధిని, [అధ్యాం
నీ|| అస్మాకం తు విశిష్టాయే తా న్నిబోధ ద్విచోవ!|
నాయళకొహాం నువు ఎన్ఫసన్య
Fw నీ
“రర
ఇ
ఆ (న ఖం
॥ 1|0|
|
పదవిఫా గము+--
అస్మాకం తు" విశిపా-యాతాకానిబోధాద్విజో తమ!ానాయకాఃావుమా
స్రైన్యస్యా"సం క ౦తాెన్‌ “బ్ఫవీమి తే || ఆ||
(పల్‌పణ మూటా

'హేద్విజోత్తమ!=ఓబ్రావ్మాణో త్తమ!; అస్నాకంతు=ఇంక మనలో; మీకా

ఎవరు; విశిస్లా=పరాక మాడిగుణమహా తృరులో తాన్‌=వారలను నిబోధవ= "తెలిసికొ
నుము; మమైానాయొక్క.; యా న్యస్వ్టరాసె న్యమునకు; 'యే=యవరు, వసాయకా;=నాయ
కులో;
తాక =ావారలన్వు తేనీకొటుకు; సంజ్ఞార్థంవాగుర్తు కటుక, (బఏమి=వప్పెదను;!౭||
!
శాంక
ఖాష్యతత
ర బోధిని స న్నా
“థధర్శరాజాదుల బలము మహత్తరముగా నున్నదని తెలిసికొని భీతుడనై నట్లు
పలుకుచుంటివి . అశ్లేని సీయుద్దము నందింత పట్లు దలయేల * ధర్శరాజాదులతో సంధి
చేసికొనో”వమని యాచార్యుని కభిపాఫయము గలజబేమోయని దుక్యోధనుండు తనకు గలి
గిన భయమును కప్పిపుచ్చి, తనపౌఢిని వెలిబుచ్చుచు దోణాచార్యునకిట్లు జెప్ప
దొడలరౌను.

నీవు బాళవ్నాణులలో నుత ముడవు . ఎతివర్లికుల నీవు వృద్దుండవు నగుటం

జేసి నేను చెప్పంబోవు వివయము సీకుందెలిసినను వన సైన్యమున నెవరు పరాక్ళమశా
లురో వారలను సీఫొఅక్రు గుర్ప్తునిమిత ము చెప్పెదను తెలిసికొనుము .
కరక
—+ ౧వ, అధ్యాయము అ= దవ న్లోవ్యాఖ్యావిశేవములు $=
గాత ని TTPO కకవెనాలనలుల | Wa PERE WE, SHRP గానా tert TrSTRIPING

భాప్యోత్కర్ష దీపిక వా |
అతిరభుడవగు నీకు మవహోగఛులగు వీరలనంవజను జయించుట సులభమని తెలిపి ఆయా చార్య న
కుత్చాహము పుట్ట౦ంచుటకు పరసెన్యముశం దతిరథులున్నను వారలను గప్పిప్రుచ
్చి మవోరథికుల"నే జెప్పెను,
ర ౧వ అధ్యాయము అ= రివ న్గోరవ్యాఖ్యావి శేవములు భీం
మభుసూధనసరస్వతీయము 4
. . ఈసమృద్ధమగు పరసైక్యమును జూచి భయమునొందితివా 2 ఆప్లై
న వారితో సంధిని చేసుకొన
రాదో? అను యాచార్యాఖి పౌంయనము నాశంకించుకిెని క అ స్మాళం
తు "అని చెప్ప, నారంభించెను 3

ఇట “తు? శబ్దముచే లోనగలిగిన భయమును గప్పిఫుచ్చుకొ నుటకు న్వీయ థార్ర్ర్యమును వెలిబుష్చెను,

స్వకార్యమనందాచా ర్యాఖిముఖ్యమును నంపోదించుటకు ఈ ద్విజోత్తమ!” అనినంబోధించెను ,
(పీయశిష్యుఅగు పాండవుల ప్రేన్యము జూచుటతోడన
ేహర్ష వ్యాకలితమానసు 2 డవగు నీవు
నుజచిపోపండుటకు చేనిట్టు చెప్పుచుంటినని శతెల న్వీయవీరుఅను
్బుటక 4 సక కరి) అనెను, .
క్లో1 బా? అక్టునవిషాద యోగము ఫిఫ్టీ

నీ | భవా సీస్మక్న కర్షశ్చ కృవక్చే సమితింజయః |

సెవచ
అశ్వత్రామూ. ప్‌కర శ్చ సౌానుద woతి లాంయ్ (౨.
రి ౯3 య
పదవిభొ గము$
ెచెగ లస ాచొసమితింజయ ప
భవా కోాభీప్ణ చెర ర్స అకక రః

చ" సౌమదత్సి ెతథాానవొచ 1౮||

(ప్రతివధారి నుట

భవాన్‌=నీవుకు భీమ్మశ్చాభిష్ముండున; కర్ణశ్చడాకర్లుండును;

న Sa, A జ ఠి — నార ఏ
కృపశ్చ కృపా
జస —

చార్యుండును; సమితింజయ;వ=శ తుసంఘమును జయించునట్ర ఆ వానా కాత కరాలు,

వికర్ణశ్చావికర్ణుడును; తథే
— వ ల రా వఅటులనే; సౌమద త్తి
/ శ్చా
గా
భూరిగి
శవస్
ఎద
సును. [౮||
లేళ దుర్యోధనునకు చౌెస్ట్యమును నిరూపించెడి పత్నమున 6 భా్రావ్మాణుంయ పగుటంజేసి యుద్దా
కళలుండవు గాన నీవు యుద్ధ విమఖుండ వెనను ఫీమ్మాదితత యే ష్టు లుండుటంజేసి నాశేమియు!

గాజంత లేదని తెల్పుటకు * ద్విజోత్తమ ”” అని సంబోధించెను,

ాత
ఈన్లోకమునకు ముందున్న “* ఛవాన్ఫీష్మళ్చ అను న్లోకమున ప9ిపం్రథమమున దో9ణుని కటువ
తికోవిదు 6
కృ పొశ్వతామలను యుడ్ల విశారదులుగ 6 జరిగ ణింపంబోన్ర దుర్యోధను(డు దుస్తుండైనను రాజనీ
అని. మొదలుకొని పపెంజూపిన వ ధునూదనసరన్వ త్య పా9యాను సారము
డగుటంకేసి [“లేకి”
“ద్విజోత్తమ” అని సంబోధించెననుట యుత్తరగంంధ వరుగ ముగాన యుపేత జీయమూ,

తత్త (ప్రకాశిక 4
త
(౮6ద్వ్యిబోత్తమి” అనునది స్తుతిబోధక మెనను “ నీవు యుస్గమును జేయనిచో నీచా్రావ్మాణోత్
పర్యవసాయియే
ముత్యము (బ్రాహ్మణో భోజనపిియః ”” అను న్వాయానుసొరము భోజనపిియత్వ మాత)
యగును ’? అను గూ డార్గమును థ్వనింపంజేయును.

జాజుల ౧వ అధ్యాయము Se వన్లోక వ్యాఖ్యాని శేవములు +

మధు సూదనసరస్వ్యతీయము ఖీఎన

ఫూర్వశ్లోకమునంమ జేసిన ప్రతిజ్ఞ ననుసరించి యీగ్గోకమునందు దోణ, స్మ, కర్ణ కృషా
దన *సేన్యము నందు విశిష్తులుగను అళ్వ నామ వికర్ల భూ కిక్ర్సెవసు అను నాయకులు ను
చార్వులను
లీ
నిచూపించెనుం క రానంతరన్వీ యపరిగ ణనముచే కృషాచార్యు (శు గోపగించుశేమో యను భయమున(

దన్ని రాసౌర్థము కృషౌాచార్యునకు * సమితింజయ॥7”ఆను విశేషణమును విన్యసి౦ చెను.

తర దీపిక?=
కర్ణపరిగణనానంతరము తమ్ము లెక్కించుటంజేసి కృసాశ్వశ్రామలకం న్‌
గోపము రాకుండుట్నకో
విన్యసి౦ "చెను,
స్ట్‌

మధ్య మణిన్యాయముగ నిద్దరకు వర్తించునట్లు ““సమిసింజయ| *” ఆను విశేషణమును

 94 భ్రీ)భగవద్దీతా శా జరభామ్యతత, (బోధిని, [అధ్యాగి

గీ|| అన్యేచ బహవ శూరా య క

"కత్యకబీ జీవితా |!
నానా 3,కేన్ర్రప్రనా రణా సన
పహూరణా స్స లుచని శారదాః [1౯||
ఫథధనిభాగము$ా
అన్యేees
“శెజవావః ow శూరా, జ నుక
ee Fy PTD she ie
త్య[కృజీవిళా శి ,గౌనాశ వ్ర వవారణా, =

సర్వే""యుద్ధవిశారదాః |
(పతిపదార్గము$—

అన్నే చలిత రులు; బవావః=అనేకులు; :శూరాః=శరారులు; మద -జీ=నానిమి

తము త్యక్తబీవిఈః=త్య కృడావిడచి పెట్టబడిన; జీవితాః=బేవనముకలవారు; (స క్యేడాఅంన
రును; నానాశ(న్ర్రప్రవారణా=అనేక శ నములు [పవారణసాధనముగాగల నారు; యుద్ధవిశా
రదా;$జయుద్దాయుద్దమునందు; విళారబాః= నేర్పరులు, 1౯||
Fs తతత ల pti ఆగలాలాతాయారనానాత
"ఛటుగాటగావారలా టక.టోకు కార) పటా
శాంకరఫాప్యతత్త ్వ బోధిని+--
తన భయము పోవుట దుర్యోధనుడు తన్నసైన్యమునందు.గల మహోఏవిరులన్ను
లెక్కింప మొదలిజెను , మన్నసెన్నమునం దమర్పు భీముదును కష్ట్రండున్సు అశ్వశ్రామయు
వికర్పటును, భూరిశంవస్సుయు. కలరు . ఇంతమాతి మీ కాదు. బంక నసంఖ్యాకులగు
శూరులు నానిమితే,ము పాోణత్యాగము నేయుటకు స్యిముగానున్నారు * వీరందటున'నే
క(శ[స్వాస్ర్రు) భీండి వాల తో మరముసలముగ్గ రాదిపిహరణ సాధనములు గలవారు .
ఎన్ని
సాధనములున్న వానిని వినియోగించు శకి లేనిచో యవియన్నియు నివృలములు
కాదా! యని శంకింపరాదు . వీరందరు యుద్దమునంద తేటాట
ీన వార
ీ ు కాన మనెైంతమా
త్రము భయము లేదు, ల [రాక
+ ౧వ అధ్యాయము -- ౯ వ శ్ల్‌కవ్యాఖ్యావి శేవములు థ్
‌
మధుసూదనసరస్వతీయము +
“సింధురాొన్కా జమయ్మదభుండు మొదలగువారు కొలరుక ణా! వొరుమూ[త్రము నాయకులుగారా?
నీచేం బూర్యబరిగణితులగు వీళే నాయకులా?” అని యా భార్యు(డాళ్లంకించునని యా
యాశ్లంకకు నమా
ఛానముగ నీన్టోకమును జెప్పుచున్నా (డు, శల్య, కృతేవర్మ(పభృతులు, నాప
్రయోజనమునిమిత్త మె జీవితమును
గాడ విడుచుటకు సిద్ధముగా నున్నారని ఫావము, “క్యళ జీవితా?” అను
టచే దనయందు వారలకు గల
యనురాగమయు నూచి౦ంచబడెను. మతీియు నే “నాస్త్ నరప్ర
ావార
ళ ణాలి “సర్వే యుగ్గవికారదాః” ఆను
విశేషణములచే తన నిన్యబాహుళ్యము, అశైన్యమునకు దనయందుగల భక్సి, వారి
శౌర్యము, యుస్థ్ధోద్యో
గము, యుద్ధ క"శలము సూచింప ంబదెను*
ఇ
ఛాప్యోత్క-ర్భ దీవిక4___
శతృ రాజులు “మహే పాసా,” గొప్పథనుస్సులు గలవారు, అని
వూర్యమందు. జెప్పి న్వీయప
ఈ రాజులు “నానాళ స్త్ర ప్రవారణాఃి? నానావిధములగు
శస్త్ర, ఖిడాదులు, “కపనారణాఃిగచాదులు కల
వారయని చెప్పటచే తశచారి యుక్కర .చూగలబడ
ెను,
Ee =
 అధ్ధునవిపొద యోగము, "2
న్లో[[౯౧౧౦౧౧)

Al అవర్యాప్త ౦త దస్నాకం బలం ఫీస్మూఖిరవేతమ్‌ |

బలం ఫీవూభిరతీతం | ! ౧౦
సరాషవ ౧ త్విద మేతేపాం
ర్‌ి

Al అయనేసు చ సశ్వేను యథా భాగ నువస్థితాకి| |]

౧౧||
్ల నేవాఖిరతున్తు భనన్త స్చర్వు ఏన ణా ||
ఇర (6 2
ఫీన
బళ

పదవిఫాగము ౮
ుూాఇద ర
అపర్యాప్త తత్‌ అస్మాకం “బలంాభీపాాభిరక్షిత ధొపర్యాపంత
lool
దజేపొంాబలంెభీమాభిరశ్షీతం |!

అయశేమాొ చాన శ్యేషాయధథా భాగం అవస్థితాళీవృం వనాఅభిరతంతు-

భవనా స్వా వహి 1 | lanai

ప్రతిప డార్గము థా
అస్న్ఫాకంామనసంబధమై ; తత్‌ =పదునొకండమోహిణులగు ; బలంవ్నాసెన్య
ము ; వీహ్మాభిరతీ తంచాభీష్ట=భీమ్ముని చేత;అభిరక్షితంార శ్రీంపంబడిన దై;వర్యాప్కం=శతు)
ా
వులను జయించుటయందు సమర్గమైయున్నది ; ఏ లేపాం=ఈధర్మరాజాదులయొక్క ; ఇదం
“ఈయీడు అమే హిణుల సైన్యము 5 భీమూాధభీరశీ తండాభీమునిచే రయీంపంబడిన_దే ; అపర్యా
౧౦||
పఅ రావునలను జయించుటకు నము గ కాదు *
తేక ఏ. తత్‌ =ఆ; అస్మాకంామనసంబధమగు ఏ బలర=ాబలము ; భీప్యూభిర

శ్రీతం=భీమ్మునిచేరత్షంపంబడిన దైఫ్‌అపర్యాప్కంాఅసంఖ్యాక మైనది ; తేక, పరులచేజయిం

చుటకు శక్యమెసది కాదు ; లేక, పరులచే మభ పెట్టబడుటకుశక్యమైనదికాదు; వ లేషూం=
ఈపాంవులడె న; ఇదంా ఈ బలంయెాబలము ; భీమా భిరశ్రీ తంచభీమునిచే రక్షీ ంపంబడినదె ;
కప రావడమెహిణుల మాత) మే ; లేక, మనలచే జయింపబడుటకు సమర్గమైనడి;
లేక మనసై న్యముచే వ భ పెట్టయబడుటకు సమర్భమగుచున్నది. . 1౧౦!
సర్వవవ=ాసమస మైన ;భవనోహి=తామందరు ;సశ్వేషైసమస మైన; అయ
నేషు=అయనములయందు (అనగా యుద్ధ పారం భసమయమున పధాననాయకు లేయే
స్థలములయందుండవచలనో నాయాసలములయండు ; ) యథా ఖాగంచఎవౌవరికి యేయీ
స్థానములు నియమిళముల్‌" యాయాస్థానములయందు ;అవస్థితాఃజాఉన్న వార్నరే; భీము
వవాభిమ్మునినే ;అభిరతున్తూూఅంతటను రత్షింతురుగాక *.
(4)
26 ఫ్రీఛగవద్ద తాశాబ్కర భావ్యకత్ప (బోధిని [అధ్యా ౧

శాంకళరభాష్యతత్త్శ (బోధిని ఖా కఫ
మనబలము పదునొకొండత 'హిణులసె న్యము . ఉత్కృష్ట మహిమగల సూత స
బుద్దియగు భీమ్మనిచే రక్షింపంబడుటచే ధర్శరాజాదులను జయించుటకు సమర్థమైనది
|
.
ఢి
ధర్మరాజాదుల బల 'మేడవెహిణుల మైన్యము =. స్వల్ప మెనది. -చపలబుద్ధిగల
భీమునిచే రక్షింపబడుచున్నది గాన మనలను జయించుటకు సమర్థమైనది కాదు ,
న్నసెన్యము. అసంఖ్యాక మైనది * మజియు యుద్దము నందతినెనై పుణ్యము గలి
గినట్టియు, త భీష్మునిచే రక్రీ ంపంబడు' చున్న దికాన మన్నసెన్యమును జయిం
చుటకు ధర్మ రాజాదుల సె
సైన్యము సమర్థ మైనది కాదు. ధర్శరాజాదుల్నసైసె న్య మల్పనం
ఖ్యాకము ం పాండవుల్నసె నము చపలబుద్దియు, దుర్చలుడునగు భీమునిచే రశ్షి ౦పంబడు-చు
న్నది. కాన మన్నసెన్యము థధర్భరాజాదులనె న్యమును జయించుటకు నమ మైనది looll

మనసర్వ సెన్యమున కధిపతి భీష్ముడు కాన నాభీష్లని రశ్నీంచిన మనలను

రక్షి ంచుకొనిన వారల మగుదుము = కావ్రనందామందలు దతతృన్నియత స్థానములందుండి
షా సేనామధ్యముననున్న భీషుని రశ్నీ౦తువు గాక, హు ౧౧

=౧వ అధ్యాయము౧౦న న్‌ర్‌వ్యాఖ్యావి సపములు __

వుధుసూదన సరస్వతీయము4+==
“అస్మాథిః భీష్మః య శ్పాండవనైన్యనివ్భ త్రై అభిరకీతః తత్‌ ఫీష్మాఖి
రమీతం స
మనల ే భష్మ 'డేసౌండవవైన్యనివృత్సి కొకు రతీంపంబడుచుండునో అట్టి | పొౌండవసెన్యము
మనలను జయించుటకు సమర్థమెనది కాదు, లేకి భీమః య ద్ఞారశాష్ట్రిసైన్యనివృక్రై అ భిరక్షీ తః
"తత్‌ భీమాభిరతీతం ” లత శే :మనాసెన్యనివృత్తి కొక ములు పొండనవులచే రతీంపబడు
చుం "జెనో యట్టి మనసెన్యము వారఅను పరిభవించుటకు సమర్గము, వలనను జయించుట కత్యం
తదుర్చల
వహృదయుండను భీముని రకీంచుచుండుటం జేసీ పౌండవసెమైన్యమునకు చ "సెంతమాత)ము జంక నని
యాశయము, ఆపై నను కర్శవ్య శేషమున్న దని ెలుశ్రట కిట కతు) శబ్దము పృయోగి ాహయబగడేను.
శ్రీంధరీయము? ==
కత్రత్స్‌23 అట్టి వీరపురు షాధిస్టిత మైనను, ఫీ
ష్మోభిరకితమైనను 'మన
| బలము జారలను జయించుట
కససమర్థ మైనది, ఇదంత? ఈ యల్పసం ఖ్యాకనుగు వార్నినెన్యము భీమా ఖిరతీ తమెన
ను మనలను జయిం
పష సమర్థ మెది. ' ఏలన? భీష్మ హ్‌. కషౌతి గావుననుు భీము. ేకపత ఊౌతిగావునను ఇట్లు
శోచుచున్న దని యభిపౌయము,
| శ్రీంం!
ళో io 3] అర్జునవిపాద యోగము 27

Al తస్య నంజనయ నర౦ కురువృద్ద ః బితానువాః |

సింహనాదం
న్ని వినదో డొన శృంఖఅ ం దధ వృుతాపవాకొ E ౧-౨౨)1
10౧

పదవిభాొ గమనము!
సింసానాద ౦” వినద్య
తస్యాసంజనయన్‌ “హర్షం కురువృద్ధ ఇ పీతావువాఃొ
క౧౨|
"ఉనై ళ్ళ ఖంెాదధా పతాపవాన్‌ |
ప్రతిపడార్థము థా
పితాపవాన్‌పితాపవంతుడును ; వీతావువాఃతాతయు ; కురువృద్ధః=ాకురు
వంశేరాజులయందు వృద్ధుశును నగు భీష్ముడు ;తస్యాతాను పిభువై నను దోణాబార్యుని
సమీపమునకేగి భీతులై యేమేమో పలుకుచున్న దుర్యోధనునకు ; వార్షం=సంతో
వమును (శతు%వులను జయించుటచేందనకు పాొొవ్హించు. విజయము వలనంగలుగు సంతో
షమును ;) సంజనయక =పుట్టించుచు క ఉచే ఎెగటిగ ; సింవానాదయెసింవానాదమును ;
వినద్య=పలికి ; శంఖయాశంఖమును ; దభా =-పూరించెను . l౧_౩|1
శాంకరభాస్యతత్త్వ బోధిని విలా
. ఇవ్విధమున భీతుండై దోశాచార్యునివద్ద నేమేమో మాటలాడుచున్న దుర్యో
ధనునకు+ బతావశాలియు, కురువృద్ధుడును, 'తాతయు నగు భీమ్మండు శతునులను జయిం
చి నంతోపీింపజేయుటశై_ గట్టిగ సింహనాదమునుజేసి శంఖమును వూరించెను , 1౧౨౩
టు త త. యన నయా తకు
0 ౧ వ అధ్యాయము౧౨వ నోకవ్యాఖ్యావి శేషములు+ =

మధుసూదనసరస్వతీయము+ ---
-ఈదురోోధ నుండు స్తుతించు గాక, లేక, నిందించు గాక వీరినిమిత్త మిళరీర త్యాగ మవళ్య
కర్తవ్యము కదా? ్యరోోని యూహించి భీష్మం జాదుర్యోధనున కుత్సాహ జనకనుగు నట్టు సింహ
చాదమును జేసీ శంఖమును వూరించెనని యాశయము, ఇట దుర్యోధనుడు పరవైన్యనిరీక ణమువే
ఫీతిలుటను , ఆవిధముగ భయబా9ంతుండగు దుర్యోధనుని విషయమై యాచార్యుం డుేజ్నీంచుటను
గమని౦చె నని చెల్చుటకు “కుకువృద్ద 8 అనియు, ఆట్రి దుర్యోధనుని విషయము యుెపీశీ౦ప లేదని
చెల్బుటకు కపికామనాః’” అనియు శతృభయంక రమగు నట్టు వించానాదనును జీసె నని 'తెల్పుటకో

“ప్రతాపవాన్‌ అనియు భీష్మునకు విశేష ఇత యవి న్యానము చేయంయబడేను. [౧౨||

భాప్యోతర్ష దిపికళ---
6ఫీష్సు నే మీరందరు (ఫధానముగా రమీ౦పవలెను. ఆయనను రవీంచినచో మీరందరు నుర
ఓతులై యుండగలరు) అని దుర్యోధనుడు ఇెప్పినతోడనే _దోణాచార్యులు ఛీష్మునికం యె దన యప,
ధాన్యమును ఇలిసికిెని తూప్తీంళూ తుడయ్యెను. అట్ట (దోణుని గని ఖన్ను డోనట్రయు తనయందత్యంతము
, భక్నియుక్తుడై న దుకో్యోవనుని జూచి ఫీమ్మడు దుర్యోధనునికి హర్ష త్పాద నార్ధమె (పవర్శించనని చెప్పుట
కీనోకను బెప్పుచు న్నాడు. In.
Cul
28 ల్లీభగవద్దీతా శాజు-రభామ్యత త్వబోేధిని [అధ్యాం

గ్‌! తత శృం ఖా శ్చ భర్య శ్చపణ వానక గోముఖాళి |

సహా సెవా భ్యహాన్యన్ల నస శేబ్ద స్తుము లోఒభ వతి ( Ina

Ar తత శ్నేషకరయ
ే ర్యు్తె నుహతి న్యన్షనే సీనీతౌ |
నూాధవకి పొండవ శన ul నంఖొ (వదద్రతుకి || ౧౮

జదవిఖొ గము+ాా
తతఃాశంఖాకెాచా ఫీర్యకాచా పణవానకగోముఖాళ” సవాసోొవవొ అభ నవా

న్యన్న-సాశబ్దాతుములకాఅభవత్‌ | ౧౨||
తత్త శే తె౯ావహాయెళ౯ాయుగె “-ముహతిన్యన్త నేస్టిత "మాధవా పాండ ప్రకా
చావవాదిపవ్యా-శంఖా పిదధ్భ్మతుః | [౧౦||
ప౦తిపదడార్థము 4—

తత;=భీష్టునిచే సింహనాదము, శంఖధ్యగని చేయంబడిన పిమ్మట ;: శంఖాశ్చ

శంఖములు ; భేర్యశ్చా భేరులు ; క గ పణవనులు, అనకములు, గోము
ఖములనెక వాద్యవికేషములు ; నవావె వాశీఘ)ముగ ; అభ్యహన్న = వాయింపసబడెను;
స=అట్టివాద్యవి శేషము లవల నంబుట్టిన ; శబ్రకాశేబ్దము ) తుముల3= సంకులమై; (అనగా

ధర్మరాజూదుల సైన్యమునకు భయుముశేయున'దే ; ) అభవత్‌ =ఆయెను, [౧9||

తత;=దుర్యోధనుని సైన్యమునందిట్టి గొప్పశబ్బము బయలువెడలిన వినుట,

నహాధవజా(శ్రీకృవ్లపరమాత్మయు ; పాండవః =అర్జునుడును ;Ms తెల్లనెన ; హా
యె=ాగురములచే ; యుకే వకాడిన ; మహాతి=ా=నాస్ప 5 సడ సే-రథమునందు. ; స్టితె=ా
ఉన్నవానై. ; దివ్యాడాదివ్యములగు ;ఏలు :తు;హవ్లూరించిరి, 1౧౪౮!
ప్న దధ్మ
రాకాడునాతారానుాతాలాదిన

శాంకర భావ్యతత్వబోధినిా-
:
దుర్యోధను నభిపాయ ము 'జెలిసికొని దుర్యోధనునవకుయలిగిన న తొ
బల సంతోషము గలుగుటకు భేమ్ముంయ సేసిన సింహనాదమున్సు శంఖధ్వనినివిని దుర
థభనపశ్రీ యులగు రాజులు శతు*నులకు భయము కలుగు నటుల భేరులు మొదలుగాగల
వాద్యవి శేనములను ల. వానినలన శతు) ప రను మవ+శబ్దము బయలు
వెడలెను కాని పాండవులు కొంచమైనను వ భించలేదు . — ల 8 ౧౨||
ఇప్యిధమున దుక్యోధన మైన్యమునందు గలిగిన పపవృత్నిని జూచి శేశవార్డును
లతిబలప'రా[క్రమములు. గల ba కట్టిన -.రథమునంగూర్చుండి . కమదిన్యకంం
న... జ శకము lov .
ఇ
నో! ౧క౧క౧౫ అర్జునవిపాద రూగము 29
న్నీ! పాజ్బజన్యం హృనీ.-కేశో జేవదత ౦ ధనంజయ |
పొం(డ్రం దధౌ నుహాశంఖం భీనుకర్మా వృకోదరకి ॥ ౧౫||
పదవిభ
గ ము+ాా
ా
పొంచజనంె వాపీ కేశ;కొదేవదతత ౦ ధనంజయః పొండిం దభ” మహో
శంఖం" "ఛమక ర్యావృకోదరః! ॥ కీ౧౫!
పంతిపదార్థము :వలా
| హృపీ కేశ$= మాయకు ప్రభువగు స్టీం పరమాత్మ ; పాజ్బజన్యంా పాంచజ
న్యమను శంకమును ; ధనంజయఃాదిగ్యిజయసమయమున సకలదేశాథశ్యరులను జయించి
ధనంజయుడను వేరునుబడసిన యర్జునుడు;'చేవదతృం=దేవదత్తమనుశంఖమును ; భీమక
రార్ర్రాయుద్ధమునందు భయంకరమగు కర్ణునుజేయునట్టియు; వృకోదరణాఅంగుష్ట పిమాణ
ముగల జఠరాగ్ని కల భీముడు; పౌం; ద్రరాపొండ్రనును వవేరుగల) మహాశంఖయాగొప్పశం
సయును దథ ==పూరించెను , జూ.

ఇాంకరఫాప్యతత్య ్వబోధిని+
--
(శ్రీక్చనపరమాత్మ తన పాంచజన్యమును, అర్జునుడు తనదేవదత్పమున్యు భీము
డు తీన పౌం[డ్రమను శంఖమును వూరించెను . |!౧౫!
--+౧వ అధ్యాయము...
౧కవ కౌ్యాక్యావశయులు bt
మధుసూడ నసరస్వతీయము$
ఇతరులు గూడ రథస్థులైనను కృ ష్టార్దునుల ర ఫోత్క-ర్షను నూచించుటకు పి త్యేకముగ
క్వ తె రయె య్యా?) ఇ 'త్యాదిక ముచే కృృష్టార్టు నులక రథసస్థక్వమును జెప్పెను, అగ్ని దత్శరధస్థులగు
కృష్టార్జు ను లజేయు అని యాళయము,
భాప్యోత్క-ర్ష దీవిక్‌ శీలా
త పూరా సను ఛారరృరాహ్రల తుములళ బ్దాక రానంతరము కృష్ణార్జు నులు భయ।[ప-చ
లితులు శోలేదని" +సూచింపయిడెను, ఇట “క!మాధవః 7” క (6 లత్రీవల్లభుండగు శ్రీక్ళవ
షన
పరమాత్మ తన కంఖా రొవనమువేతచే నీఫపుతు9ల రాజ్యలమ్మీనిలైకాన ?? నని సూచితమయ్యెను,. “పాజంవఖీ”
అనుటచే “ పాండురాజు రాజ్యము సౌండవుల శే సంక్ళమించు 2) నని సూచితమయెను, 1 ౧౪||
జజ శీ౧వ so కుల
మధుసూదనసరస్యతీయము$ =
“శతృసేన్యము అందు ఇ/నిదమ్యరైన శ౦ఖములు కలను, రవళి చెన్యము నం దొక్కో-నీ
న నట్టి శంఖము
లేదు.22 అని సౌరిడవుల యుక్క-ర్ద ను. సాచించుటకు తతకా నునిన్థేళప్రర స్పృరన్నూగ్గ
ఊాండన్ర శ౦ఖముఖను చేరాను, సంతత a i eek
WA
a
 80 క్రీభగవదీతాశాంకరభావ్యత త్తగబోధిని. [అ ధ్యా ౧

న అనంతవిజయం రాజా కసీపు| తో యుధిస్టారః |

నకుల సృహాదేవ శ్చ సుఘోసమనుణిపుస్పకా | Ine

పదవిభౌగము4

అనంతవిజయంొరాజూకుంతిపుశ )యుధిస్టి రఖశొనకులః” సవాజేవశాచా న

ఘావమణిపువ్చక్‌' |] lou!
ప్రతిప దారము $
రాజా=పిభువగు;కుసీసీవుతి =కునీ కుమారుడగు; ace
అనన విజయం=అనంతవిజయమను వరిశంఫమును ;నకులః=నకులుడును; సవాదేవశ్చ=సవా
దేవుడును ; సుఘూావమణిపుమ్బ కౌ=-సుఘోవము, మణిపువుకము ననెడి శంఖములను ;
ప్రదలేశ్రతుఃాపూరించిరి, lnel

శాంకరభాన్యతత్త
బోధిని
కృష్ణాష్టనాదుల పివృత్తిని దెలసికొని పేరిపాలనావకాశమిదియీయని పిభువ
గు ధర్శరాజు అనంతవిజయశంఖమును, నకులుడు శంఖమును నవాజేవు
డు మణిపున్నుకమువేరి శంఖమును వూరించిరి. ine

వం కసర్వేందియ పేర
ంక్తయను. పరమాత్ననవ
వారం
యకత ారా ఆని సూచించుటకు
క వృూసీకేళః 3) ( ఇంద్రయములకోు ప్బభువు ) అను శబ్ద నుపయోగింపంబ
డెను,
“దిగ్విజయమం౦దు సమస్తరాజలోకమును ,జయించి భూరిధనమును సేకరించిన వాండగణటళే
నర్జునుండజేయ్యు”” డని సూచించుటకు “ ధనంజయః! *” ఆను పద ముపయోగింప(బడెను.
“హిడింబవథాదిఖీ కర కార్య కారియన భీముండు మహో బలిస్టు?” డని సూచించుటకు
we
అని చెప్పుంబడిను.
“గాప్పకపసన్సుచే భర్ముని వలన కుంతికి లభించినట్టియు, న్వయముగ రాజసూయయాగకర్య
యగుటచే ముఖ్యముగ రాజగు ధర్మజు డే యుద్ద మునందు జయమును. బొందువాం.డై. . స్టీరుడను లన
నని సూచించుటకు". “రాజా కోనీ
న్తీప్రతో యాధిష్టిరః ” అని జెప్పంబడెను.
భాహ్యాత్కర్ష దీకిక4=-
త
(( నన్వేంద్రియములకుం: :బ్రిళువగుటంకేనీ' 'శ్రీక్ళన్గవరమాక్ళ పప
ం యిందిరియములక
సు థార్హ రాస్టా౦దులయిందిియముల బలమును హారించువాండగు?) ననియు, స్ఫూచింిచ్చుటకో
కక
6 హృషీకేశ 77 అను _పదముపయోగింపయబడెను,
(4 అతికాదిమగు దుశ్ళోసనరక పానాదులందు సమర్త డస భీనునేనుండు " తాగిన యా
రకమును తన వ్యేకప్రమాణమను * నాదరాన్ని చే జీర్ణముచేసికొనంగలుగు స
ల వృకోదరః ?? ఆను పదముల నుపరోా
"నని సూచించుటకు ౩,౪ భీమ
గిం చేను, స | J ౧౫౧౬
 అస్థనవిషాద యూగము శి]
శ్లో; ౧౬౧౭౧౮]

ని! శాక్య శ్చ పరమేస్వాస క్నిఖండీ చ నుహారథః |

జీతః | 1౧౭!
థృష్టద్యు వ్నూ విరాట శ సాత్యకి శ్య్చావరా

దృవదో (జౌవదేయా శ్చ సర్వశః పృథివీపతే |

కంర!
సౌథద శృ నుహాభాహు శృంఖా నధ! వృథ కథక్‌ |
పడవిళాగ మా
ాచ ాప ర మేప ్వా సః "శ ఖం
ి డా చా నహ ార థ ౯ధ ున ్ట ద్ యు మ్ న
౪౯ "వి రా ట”
ul కాశ్యల
పర ాజ కః క ౧౭!
చసాఠ ్య కః -చ ాఆ
ౌ
దుం)పదః'-బెపడే యాకెాచా సర్వశః" పృథివీప తే” సౌభద౫ాచా వముహాబ
1౧౮ |
“వు; శంఖాన్‌ాదధు పృథక్‌ “పృథక్‌ ॥

(ప్రతిపదాన్థము+--
్పధ ిపీ ప తే! =భ ూమ ిక ిప భు వగ ు ఓధ ృత రామ ్ట్ రుడ ా | వ పర మే ష్వూసఃాగొప్ప
హీప
ీ రాజ ును ; మ హ =
ా రనువధోరథ '
ికు డగు ; విఖ ండి చాశ ిఖం డియ ు;
ధనన్సుగల $ కాశ్యశ్చడా కాశ
ృష్ టద్ యుమ ్ను డున ు ; విర ాటశ ్చా విర ాటర ాజు ను ; అప రా జిత యుద్ధము
ధృష్టద్యు మ్న 1=ధ
; సాత ్యక ిశ్ చ=స ాత్ యకి యు, దు "ప దః =ద ుు పద మహ ార ాజ ున ు దా
నందుపరాజితుడుకానట్ ట
ుల గు నుప పాం డవు లున ు ; మహ ా బా వు కా గొ ప్ పబ ాహ ున ుల ు
పదేయాక్చ--జాపదికుమార
ుభ ది కు మా రు ండ గు నభి మన్ యుడ ును ; పృథ క్స ్రథ క్‌ =వే శ్వ ేరు గా ; సర్ వ
గల; సౌభద్రాన
ఖా న్ ‌= శం ఖమ ుల ను ; దధ్ య్న ుఃా వూర ించ ిరి వ lnen౧I |
'శ, =ఆఅ ంతట ను ; ఫం
ానాాాా
నాననామాంాదాన
శాంకరఖా ప్యతత్త్యబో ధిని 4 లా
ల 3 కమత్వము
పె నంజెప్పబడిన వారలే గాక యికరులగు తశ్చమేయులగురాజు
ు . కాన . నోధ ృతర ాష్ టు) డా !నీద ురా శను వదల ు కొన ుమన ి సూ చన ంజ ేయ ుచ ు సంజ
గలద
రాష ్టు నిం గూర ్చి యిట ్లు పలి కెన ు = ఓప ిభ ువ ా ! ఏరల ే గాక శతు వుల కు మా
యుండు ధృత
ు శిఖండియు, (శిఖండంశ్చసృ
రొ్క్కొనరాని సొప్పధనస్సుగల కాశీరాజును, మహారక్‌కు(డగ

ా) మిస ముల ేని వాడ ు) ధృష ్టద ్యు మ్న ుడు ను, విర ాటు ండు న్స ు యుద ్ధమ ునం దజే యు.
శూన్యత
, దు ంప దమ హో రాజ ును , ఉపప ాండ వుల ును అభి మన్ యుం డు మొ దల గు వా
డగు సాత్యకీయు
పూర ించ ిరి . 1౧ ౭౧ ౮|
'శలందరును తను ఛశంఖములను
 sp శీ) వద్లీఆ శాబ్బ.రభాన్యుతత్స్యబోధిని, [అధ్యాం,

ని! న భూోపో ధార్తారాష్ట్ర్రాణాం హృదయాని న్యదా రయత్‌ |

నభ శృ పృథివీం మైన తును లోభ్యనునాదయక్షొ | ౧౯||
Ay అధ మాలా నృపా 'ఛారారాస్ట్రా న్య్థాపెధ్య జ:
(వవృత్తే శ్రన్రునంపా కే భను రువ్యన్యు సాడవః | aol
వాపీ "క్రీశం తదా వాక్య మివనూవా వుహీపళతే |
సేనయోా రభయో ర్మ భ్యేరథం న్థావయమే౭.చ్యుత | leis
పదని భౌగము
షల న;"”్ఫఫాూావఃకెధా మ రాష్ట్రా 9ణాంగహృద యాని”వ్యదారయత్‌.
నభ కొచొప్పధథి
ఏంాచావవాతుములఅభ్యనునాదయ౯ || oF]
అధ “వ్యవ నికాన్‌"దృష్టా భార్త రాస్తా న్‌ెకఫిధ (జొ పవృ తె" న (స్రునంపా
తౌధనుాఉద్యమ్యాపాండవః Hl. ; 1|_౨౦||
వ్యాప. కేశంాత దాావాక్యం-ఇదం-అహా-మహీప తె|
సేనయో--ఉ భయోః--మ ధ్యే-రథం--స్టాపయ--మే-- అచ్యుత 11 ౨౧||
(య8ప దార్థము థా
సజాధర్శరాజాదులచే నొనర్పబడిన; తుములజాసంకులమెస ; -సూవః2=
ఆశంఖధ్యని ; నభొక్చ=ాఅంతరిక్షుమును ; పృథిపించౌవ ; భూలోకమును; అసనగాముల్లో కము
లను; అ భ్యనునాదయ =ప్ఫితిధ్గనింపజేయుచు ; థార్భ రాస్తా )ణాంందుర్యోధనాదుల
యొక్క- ; వృాదయాని=అంతఃకరణములను; వ్యధారయత్‌ =వ్యయ్యలించెను , lor
అధ=ఇవ్విధమున శంఖశబము బయలువెడలిన విమ్ముట ; హేమహీపతే! =ఓ
పిభువగు ధృత రాష్ట్రండా ; క వీధ్యజ=జండాపై గపిరాజుగల ; పాండవఃజలర్జునుం
డు ;
వ్యవస్థి తాక =ఎదుటనిలచియున్న థా ర,రాష్ట్రా న్‌=దుర్యోధనాదులను ; దృష్టా
=మూాచి;
వ ఆధ్యాయము____౩౦వ శ్లోకవ్యాఖ్యావిశేవములు ===
శంకరా నందీయము? __ |
66 తద్య థేహ కర్శచితా ల్‌ో క; కీయ తే,సస్య మిన మర్త్య: పచ్య తే | సన్య
మివాజాయచే
పునః, ఆ స్టాదశోక్ళ మవరం యేషు కర్న! ఏత చ్చేయో యే2ఒభినందన్ని మాథా జరామ
ృత్యు౦ ఫున
రే చాపి యన్తి శో భావా మర్శ్యాస్య యదంత ;వైతత్‌, పరాచః కామా ననుయన్ని "బాలాః
కరుణా పితృలోకో విద్యయా దేవలోక, అంధం తమః ప్రవిశన్ని
మయు2_నిజ్యా ముపాసతే। తతో
భూయ ఇవ లేతమో య ఊ విద్యాయాగ్‌ 0 రతాః?” ఇవి మొదలగు
శుంతులచేతను * జాతస్య హీ
ధృవో మృత్యుః ధృవం జన మృత స్య ,చు మోఘాశా మోఘకర్శణః, శీకో ఫుణ్యే మర లోకం
విళన్తి”) ఈ మొదలగు న్మృతులచేతను “ఏది ప్రుట్టునో యది గిట్టును 7” ఏడి చూడయడునో యది
నశించును ?’” ఆను యుక్షులచేతను మోత్షమునే యరించు పండితుడు తా నారాధించు చేనతలను, చేవ
తొ ద్రేక్రమగం జేయంబడు కర్మలను, ఆకర్మల ఫలమును విణారింపవలయును; కాన; పరమౌర్థియగు
న్లో[1౧౯౩౨౦౨౧ ] అర్జునవీషూద యూగము, 88

శ్రన్ర్రసంపా తె=బచాణపాతము ; ప్రవ

శేసతి=సిద్దముగానుండగా ః; తదా=ాఅత రి; ధనుః
గాండీవమును ;ఉద్య్భమ్యః:చ హృసీ.కేకం=మూాయకు పిభువగు (శ్రీకృష్ణవరమాత్మను
(శ్రీ
గూర్చి ; ఇదంా
ఈ ; వాక్యంా వాకకమును ) ఆహా=ాపలిశెను. కి9౦||

హేలచ్యుక! = ఓ శ్రీకృష్ణుడా |! ఏ మేడానాసంబంధవాగస; రథయెరథమును )

ఉభయోాఃాశెండయిన ; - సేనయోా సేనలయొక్క- ;మభ్యేడమధ్యయందు ;
న!
స్టావయ
=ాితువుము ఠి అ” కీ ౨౧||

శాంకరభావ్యకత్వ్వబోధినిలా
ధర్మజుని మై న్యమొనర్చిన శంఖధ్యని ముల్లోకములను మార్మోగించూచు దుర్యో
ధనాదుల హృదయములను బిద్దలుజేసెను .
అట్టిశంఖధ్యనిని వినినతోడనే ముల్లోకములు జెదరి జెదరి గోలు పొంద దు
రోోధనాదుల వాదయములు చెదరి పోవుట యక్కోజము (ఆశ్చర్యము) కాదు. క౧౯|
బభ్భత రాన్టుఏడా! కవిధజు డగు యగ్దునుని సం ఖధ్యని హృదయవిదారకమగుట
చేగడుంగడు భయపడి సపుతు)లు యుద్ధమును వదలి పారిపోవలసి యుండెను. అట్లుగా
క్రభెర్యముతో యుద్ధము జేయుటకు జదుట నిలచిన నీకుమరులగు దుర్యోధనాదులను
జూచి శస్తాయ్రపయోగమునకుసిద్దపడి గాండివమెత్రి యర్జునుడు (శ్ర/,కృష్ణపరమాత్చనుగాం
చి యొకనాక్యమును బలికెను, 19౦!
స్వరాపమువలన నెన్నడును నాశములేని యో (శ్రీకృవ్ణ!నారథము నుభయ
సేనలమవ్య నిలుపుమని యషస్టునుడు పలికెను .
పరమేళ్వరుండు భక్తవళుండు .భక్వులనియోగము నవశ్యముజేయువాడగు పర
మేశ్యరుకుండ భక్కుల కళక్యమయిన దేమికలదు* కాన నర్జునుంిట్టి సారథ్యమునందు
శ్రీ)కృస్లు నినియోగించుట సమంజసమే . 9౧||
యష్టునునకొ కగవ్యమును, యువ యోగ్యమును, అకుడ మను జేసెడి వారలయొక్క- విచారమున్కు
య
యుద్ధ ముయొక్క- న్‌చారమును, యుష్థ్ర మువల న బాపించెడి ఫలముయుొక్క_ విణారమును, | అటిళు విను
ష్‌ —_క

రృనము వలన కలిగెడి శారాగ్యమును పకిసొగించుటకు “ అథ వ్యవసితొ నవ్యా ) అను శ్లోకము

న దిఈటు య
మొవలుకొని ప్రకరణ మాశంఖింపంబటజెను, 11sol

జం ఖీ ౧న అభధ్యాయము=-౨౧ ౫ ్రోకవ్యాఖ్యావిశేవములు +_
వముభుసూ దనసరసస్వతయ ము

66 “నే నీరణభము నాఫ్ర్టుదమన్నను శతృవులు శస్తా వస

స్త్యప్రావారణముల చే న న్నీభమునుండి కిందికి
బడదో)యుదు ళందు శేమందువు 12 క్రీక్ళన్టుం డాళ్లంకించు. నని యూాహించి. “డేకు కాల వస్తు
(5) నై
త్రి క్రీ)భగవద్దీతాశా జర భావ్యతత బోధిని, [ అధ్యాం

గ్‌ యావ జేతా న్నిరీషే2.హాం యోద్దు కానూ ననస్థితాకా |

శ ా యునముదద్య
నున్న ంసా ॥ ||]౨99 ||
ఒరే ర్శయా 5సహా లతా
పదవికాగము+-ా
యావత్‌” వతాన్‌ా నిరీశ్షే-అహంా యోద్దుకామాక్‌ అవస్థితాన్‌ా కైగా
మయాాసహా యోద్దవ్యం అసిన్‌“రణనముద ఫ్ట్‌మే || కీ౨౨||

అ్రతిపదారియు ఛా

వతాన్‌=కశతుపక్నుమందున్న; యోద్ధుకామాన్‌ =యుద్ధ ముచేయుటకు కోరి

కగల ; అవస్టితాన్‌=-ఎదురుగ నిలిచియున్న భీమ్మదోణాదులను ; యావత్‌ =వపిబేశము
నందుండి; తవాండాకేను ;, నిరిషే=-చూాడయలనో అట్టిపదేశమునందు నారథమును నిలుపు
ము; అని వూర్వనశ్ల్‌ కముతో సమన్వయము ; అస్నికాఈ రణసముద్య మెయుద్ధ పొ
towns శీస్పహావఎవరితో ; ముయావ=నావేత; ూద్ధవ్యయాయుద్ధమ
చేయదగినది * l_9_91
a]

.శాంకరథాప్యతత్త్థ బోధిని టల.

దురోర్టధన పక్షమున యుద్ధము చేయంగోరి వచ్చి యెదుట నిలిచి యున్న భీ
మృదోగణాదులను బూడంగల ప్రదేశమున రథమును నిలుపుము. ఈయుద్ధ పారం భమున
ననేకరాజులు యుద్ధభూమియందు నిలిచియుండిరి, నాగమనమున శెచ్చటను యడ్డులేదు,
కాన వీరలలో చెవరితో చేను యుద్ధము చేయవలెను? ఎవరును యిచట నాతో యుద్ధము
చేయందగిన నారు కానరారు. l_o_9|
వుల చందు చ్యుతిరహి తుండవగు నిన్నీ కథమునుండి యెవడును (శిందికిందోగయజాల డని సూచించుటకు
6 అచ్యుత! ౨ అని నంబోధించేను.
(6 ధర్మ రాజాదులు విమర్శిం -చి చేయువారలు ; "కాన; నీతిధర్మకుళలులు ; విమర్శింపక నీవు వారి
రాజ్యము నపపహారించికిపి, కాన జయము చారలకే పౌ9ప్పించును, నతభర్న దూరముగా మహీ పతిత్వముకల
నీక సౌాిప్తింపశీరదు.?) అని సూచించుటకు “ మహీపతే *”” అని సంబోధించెను.
భాహ్యాత్కర్ష దీవీక్రఖీ
6 వాక్చ్రంవర్తకుండగు శీ్యకృష్ణు నివే జీశేపితుంై యర్జు నుండు పల్కె- ౨) నని తెల్చుటక
“ వాషీశక్రేశ్లం ”) (ఇం|డియములకు ప్రభువు )అని చెప్పబడెను.
“ఒబలహీనులం, బుద్లిహీనులు, నగు మీవే కపటముగ.. నార్జిం పండిన మహీపతిత్వము, మహో
శరారులు , దైవానుగవావంతులు , బుద్ధినుంతులు , నగు పౌండవులశే పాపి ంచును ; శాన: నిట్టి రాజ్య
లోభమును వదలుకొను”” మని సూచించుటకు. సోల్లుంఠనముగ “ మహీపశే!”” అని సం బోధించెను,
“నేను రథము నాపినను శతువులు 'నిలువనీయరు కదా! అందు శేమందువు *” అను శ్రీకృష్ణ
భగవానుని పిళ్చ నాళంకించుకొని *చ్యుతిరహితుండవగు నీవీరథమును కూడ నచలముగ6 జేయ సమర్దుండ
వే)”
ఆని నూచించుటకు * అచ్యుత !”” ఆని సంబోధిం చెను . పరమేళ్యరుండు గూడ (పాకృతునివలె యెవరికి
రం యయ్యె నో యట్టి యర్గునునకు బిజు 'పా9ప్టించుననిన యాళ్ళ్చర్య మేమి యని యాళయము॥ ౨౧||
 అర్దునవిపాద యోగము ల్‌
న్లో ౨౨-౨౨౫

నీ యోత్స్యమానా నవేవేఒహం య వలేఒతు నమాగళఠా॥ి

ధార్తారాష్ట్రన్య దుర్చుజె ర్యుదేష్రియచిక్‌ర్ష వళి 1 1_93|
పదవిథాగ ము
యోత్స ్యమానాన్‌ -అవేశ్ష -అహంాయేాన కే-అత)"సమాగతాఃా ఛార్య
1_93|
ప్ల్రన్య దుర్చు బ్ఞేః“యుద్దపీ రయచికీర్ష వః}.
ప్రతిపపదోర్టము టా
దుర్చు'దెః==తనర క్ష.ణో పాయమును గుర అుంగనట్లి ; భారా రాష్ట్ర 9స్యడాభృతే

రాష్టుని కుమారుడగు దుర్యోధనునకు ; యు భై యుద్ధమునందు 5 స్వియచికీర్షవఃాపీయ

జ. జేయ నిచ్చ గలవారలై ;యే, ప తాన్‌, య న అత 9=ఈయుద్దభూమియందు;
సమాగతా కాక లిసికొనిరో ; యోత్స్య మానాన్‌ =యుద్ధ ముచేయుట కిచ్చగల వారలను;
అహాంానేను ; నిరీశ్లే =చూడంగలను. ల్‌ [౨౨||
నమకము డత
లాబాను నోశవాల ాడాగాలాననలా
అ కాలుమనమున. నాకానానాాాల న తాసు. శాలలో

శాంకరఫఖాప్యతత్త కబోధిని?—
యుద్ధము చేయుటకు దగిన వారీయుద్ధభూమినింగాన రారని బలికితివి. అట్టి
తిపక్షులు "లేనప్పుడు తద నూనం జాత్సుక్యము నిమవృలము శాదా యని త.
as పట గూడే గుర్చెజుంని దుర్యోధనునకు. బొెయముం గూర్చందలంచి
యీ యుద్ధభూమియందు నిలిచి న. పిహరణో పాయములత్రో సన్నద్ధులై
యున్న సరీలను చూచెదను. అనగా? బి ల్యేకవ్యక్షి పితిపశ్నిగ లీకున్నను సంఘము
నా యున్లెత్సుక్యమును సార్షకేము జేయును, అట్టిసంఘును పూర్వవైరము లేక్క యెట్లు
సంభవించు నన్న. బూర్యవైరము గల దుర్చుద్ధియగు దుర్యోధనునకు యుద్ధమునందు
సహాయ మొనర్భ్బుటమూలమున సంభవించును. l_o3i

వ్వ్‌ కవ్యాఖ్యావ శేషములు? ==

se eh = అతామంేపురా కాన దంతా గకారలరాలాాాయునాకా లరఆపిలపురాతా లంద. కంట్‌ కశాలభాగతునాలా-..

0౧వవ అధ్యాయమొ..౨9
= -+౧ ౨ న్లొ
౨౨వ
మధుసూద ననరస్యతీయము4ా
“నీను జేసెడి యుద్ద మున కెవరు పృతియోగుబు ? ఎవరు జేసెడి యుద్ధ వసునకు "నేను ప్రతియోగి
ు, 1౨౨||
నగుదును 1 ఈవిషయనును "తెలుసుకొనుటయే యారథస్థ్టాపసమునకు 6 బియాజన ముని యర్గమ
= వములు+--
౧వ అధ్యాయము ---.౨౨వ న్లోకవ్యాఖ్యావికేష
భాప్యాత్కర్ష పీపీకళీ =
దుష్టబుద్ధియగు దుర్య|ోధనున కీయుద్ధ మునందు తాము సమ్గులు కాకపోయిన ెవరెనరు
మేలును కూర్చీనిచ్చగించికో వారిని చూజెదనని యర్థము, ఇట cc థార్తరాస్ట్రన్య?) అనుటచే
ధృతరాష్ట్రుని కుమారులగు దురో్యోధ నాదు లేగాక ధృత రాష్ట్రాండు గాడ దుర్చుద్ధి కలవా టె
డెను, | ౨౩ ||
యని సూచింపయ
86 క్రీభగవద్గీతా శాజు-రభాన్యతత (బోధిని. [అధ్యాగ,

గ! సంజయడవాచ వ
వవముల్లో హృహీకేశో గుడాశేశేన ఛ్రారత! |
సేనయా రుభయో ర్మ = పలా రథ్‌ “త్తనున్‌ || ౨౦౪!

భీస్మ[డోణ (వముఖత స్ప్వేషాం చ నుహీవీతామ్‌ |

._ఉవాచ భార! వశ్యేతా నను వేతా న్కురూ నితి ॥ lol
థై రూ
భదవిభా గ ము4—
సంజయఃా ఉవాచ! వవంాఉక_౯ా హృషీకేశ గుడాకేశేనా భారతా నేన
యో ఉభయోఃామ భ్య-స్టాపయిత్య్వా-రథోత్త ముం | |_౨౮'|
శా ఒక
భీమ్మద ో ణప ముఖత; అజాసర్వేషాం ఆసరా రీ
చామహాన్ష తాం బాజా ఉవాచ అ పార్థఅజ పశ్యవ
వతాన్‌ాసవువే తాకొకురూన్‌ాఇతి | |౨౫||

ప్రతిపదార్థము ఫలా
Pp

సంజయఃాసంజయుడు ; ఉనాచై పలికెను ; హేభారత! = భరతవంశమునందు

జనించిన ఓధృత రామ్టుండా ks గుడా శేశేనా(అంగుష్టతర్షనుల మధ్య భాగముచేం గొలువ
దగిన శేశపాశముగల) అర్జునునిచే; హృ. కేశవ శ్రీకృవ్షపరమాత్త 3; వీవంాశరీతిగ;
ఆక్క ఃాచెప్పుబడినవాడై ; ఉభ యా;
కెండగు ; సేనరో్యాఃకడా సనలయుొక్కొ_ 3 మభ్యే=
మధ్యయందు ; ఓమ్మదోణప౦ముఖ త=భీవ్మదో ణా చార్యులయెదుట ; సశ్వేషూంాసమ
సృమైన ; మహీక్షి కాం=రా జులుయొక్క_ ; (అంతికే అనుపవ ము ధ్యాహార్యమ్వు ) అంతి
"కీ=నమాపమునందు ; రథోత్త, మంచ జేఎష్టురుగు రథమును ; స్టాపయిత్యా =నిలిపి ;
. హా పార=ఓలఅక్టునుండా,
నవు వేతాన్‌; కలిసియున్న; ఏతాన్‌ =శతున్రలగు పై.
కురూన్‌ =కురునంశమునందు జనించిన దురోధనాదులను 5 పళ్యాచూడుము ; ఐఇతి=-ఈవి
ధమున ; ఉవాచాపలికను, ౨౦౨౫!

et ౧ వ అధ్యాయము. ౨ర-_9౫వ న్లకవ్మాఖ్యానికే వములు? =

మధు సూదనసరస్వతీయము+---
_ ఈ భరతేవంళ్ల మర్యాదను జూాచియైన జ్లైతుల విషయమే దో3వహాచింతను
మాను” మని నూచిం
చుటకు సంజయుడు ధృతరాష్ట్రని “భారత” అని సం బోధించెను,
“ గుడా కాయా ః=నిద్రాయాః , ఈశః, గుడా కెళః?” (నిద్రను జయించినవాడు) “వ్యూషీకేశణి?
ళ్‌
న్లో। ౨ర ౨౫) అస్థనవిపొద యోగము ర

శాంకరఫాప్యతత క బోధిని+ --

“ఇట్లర్జునినిచేం'బరితుడగు శ్రీకృన్ణ పరమాత్మ యహింసారాపధర్శము నాత్ర

యించి శత్రవిధముల నర్జునుని యుద్ధమునుండి విరతునిం జేయలోలండు. అశ్షుని యుద్ధహృస
కి లేకయే నాకుమారులకు రాజ్యము లభింపగలదు* అను ధృతీరానుసని దురభి పాయ
మును తొొలగియవయదలంచగి సంజయుడు ధృత రాష్ట్ర)నితో నిట్లనియె,

భూ భారహరణార్థము పివృత్తుండైన (శ్రీకృష్ణపరమాత్మ యర్దునుని యభి(పొ

యమును జెలునుకొనినపిమ్మాట తనయశభీష్టమును నెకవేర్చుకొనం దలంచి 'యర్థునుని వాక్య
ముననుసరించి తనయభి పొొయానుసార ముభయ నేనలమధ్యకు రథమును బోనిచ్చి భీప్మా
దులగు సు. యెదుట నిలపి ఓయర్టున! ఈ్నసెన్యమున శస్తాా్ర్రుసంపన్నులగు
సీరాజు లువేశ్నీంప దగినవారు కాత. కొన సారథ్యమున నామనన్సును, ఖేదపెట్టక ఎన ెవ
రిత్రో నీకుయుద్దము చేయవల యునని కోరికగలదో వారలను చూయకొనుము. 1_౨౮|_9౫A|
అందరియొుక్క- నిగాథాభిపాయమును తెలిసికొను వాడగుటచే శ్రీకృష్ణుం వర్జునుని శోక మావాముల
చలిసికి” నిరమీ పల్కె-నని యభిపాంయము
6 సాంర | ')) అనుటచేం గుంతికి శోక మూ హములు స్త్రస్వ'భావసిద్ధ మలు; కానః చామెప్రుతు)యడ
వగుటచే నవి నీకణనాడ పాప్పించె ననియు, నామేనత్త కొవురుండవగు నీకు చేను సౌరథ్యమును జేయు చుండ
నీశేమి కొదువ! శాన, నిశ్చితబుద్ధితో నిళ్ళంకగ వీరలను చూడు”? మనియు, సూచితమయ్యెను,
శ్రంకరాన
యము?
ందీవా
“ సడోగో
శేతు సౌకయోః ?) అను $కోళాను సారము. గుడవున గోళమని యర్థము; గుడా
(బ్రవ్మీండగోళం _[ అకతి=ాన్యాప్నోతీతి గుడాకః సః ఈక ఃయస్య సః గుడాక్షేళః 7) ఎవనిళి, బ్రహ్మాండ
గోళమంతేటను |“ విశ్వ మైకం పరివేష్టి తారం జా త్వాశివం ౫7 అను శుంత్యుక్నరీతిని వ్యాపించియున్న
పరమశివుడు సపౌశుపశక
స్యప్రదానరాపమున.
ా రతుకుండో యట్టి యర్థునుడు గుడాశేశుండకయుడును,
లేక, “రసో వైనః *” అను శ్రుత్యుక్న రీతిని 'బెల్లయువలె మధురమె భక్తులను పొందువాడగు శివుడు రశతక(డు
“గాయగల వాండడసటంజేనీ యర్జునుండు స కున!

భఛాప్యోత్కర్ష దీవికి
ఎవని యాజ్ఞ ననుసరించి పర మేశ్వరుండ గు శీకృృస్టుడుగూడ రథము చాపి శతృవులను జూడమని
జెప్పెనో యట్టి యర్హునుని మావాళ్మ స్ట్‌ మేమిచెప్పుదునని యీాశ్లోకమున కథిషాయము. ,భరతవం శ్యులు
విషమావస్థయందు డుఃకింపసటి ధీరులు; అట్టి ఛరతవంశోద్బవుండవగు నీవగూడ ఈ పరమే క్ష్యరుండగు
శీంకృష్ణుండు నాఫు[తుఅకు |పతికూలుం డగట
యీ గాక పొండనవుల కనుకూలుండరయ్యు 7” నని దుఃఖ౦పవలదని
నూచించుటక * భారత *” ఆని సంబోధిం చెను,
“ గుడా కాయా 1= అజ్ఞానరూప yy ఈశః, me ౫) ఆజ్ఞానరూపమగు నిదిను
జయి౦చినవాండని యర్థమా స వ. a అః రల!
-
 క్రీ ల్లీ)భగవద తాశాజ్యు_రఛభావతత, బోధిని, '!.అధ్యాం

గ్‌ | త(తావశ్యత్‌ స్థితా స్సార్థః పిత్యూ నథ సితానుహాకో | ]

ఆచార్యా న్నాతులా న్నా9తశ్రా న్ను[తా న్సా( తా న్పఖీం స్తథా
శ్వశురా న్ఫువ్చాద ల్‌ఎన సేనయో రుభయోా రపి | 1౨౬
పదవీభాగము :---

తత్ర) అపళ్యత్‌ సి ళాక పార్థ పిత్యాన్‌ --అథా పితామహా 7-ఆచా ర్యాన్‌-

మాతులాన 7 భాత్యా౯ాపు (తాన్‌ "పా త౯ాసఖికాతథా
స్ట(శురా౯ా నుహృద కచ వవసీనయోాకఃాడ భయాః"అవి | ll_sey||
ప్ఫీతిపదార్థము 4—
తత)=యుద్దమార. భింప ఫ9కృృవ్లపరమాత్మ్మయొక్క_ యాజ్ఞ కాగానే;
పార్థా
అర్హునుంస; ఉభయో;ాలెండయిన; సేనయో;=సేనలయందు; సల
నాన్న వితా౯=
నికృస్థాసీయులను; అథ (అభశబ్దమునకు త థాశభ్రార్హము) అట్టి; వితామహోన్‌ =తాతలను;
అచా ర్యాన్‌చావీద్యాగురువులన్వు మాతులాన్‌ =మేనమామలను; భా9త్య
ూన్‌ =అన్న దమ్ము
లన్వు పుతాి౯ైాకుమారులన్యు పె”తా9న్‌ =మనువులన్వు తథా=అట్లు, సఖీన్‌=న్నీ
హీ
తులను; (వోత్యుపకారము నచేక్రింపక యుపకారమొనర్పవార ు ు. సఖులు) .శ్యశురా౯=
మావులను; నుహృద కెఎవెస్నేహితులను; (ప్రత్యుపకార మ వేశ్సీంచి యుపకారమొ
నర్చువారలు సువ్చాత్తులు) అపశ్యత్‌ =చరాచెను.
lle yl
శాంకర భావ్యతత్త శీబోధిని
.
క్రీంకృృష్ణునివలన యుద్ధమున ,కాజ్ఞను గొన్నవిమ్మట నుభయ
నేనలయందున్న
పితృస్థ్రాసయులను, పితామపాులన్కు విద్యోపచేశకులగు నాభార్
యులను, మేనమామలను,
సోదరులను కుమారులను మనువలను, పిత్యువకార మ వేవీంపక యుపకార
మూచరిం
చెడి మిళ్రలను, మామలన్కు పీత్యుపకారసాచేక్షి ంచి యుసకారము నాచరించెడి న్నేహి
తులను జూచను, | l_se_yl
= ౧వ అధ్యాయము ౨౬ "తర" "కరా" ౨౯ా90- నక వ్యాఖ్యావి శేషములం---
మధుసూదనసరన్వతీయము4---
౨ * యుదరూపమగు హీంన యధర్మము )) అనెడి విపరీతబుద్దియే -మోహమనబడు
ను, దీనివల్ల
మనుశార నిబంధనమగు చిత్తశైక్ష బ్యము జనించును, దీని
శోక మూ
నే వాము. అందుర్ను _ ఈచిత్తవైక్ళ బ్యమే-
“శా న్ర్రనిహొతమ గాన యుద్ధ ము తుత్రియధర్శ్మము ?)
అౌెఢి. జ్ఞానమును ప్రతిబంధించును, ఇద చికశ.
బ్యముచేం గప్పబడిన విశేకసుగల ఆర్టు నునకు మవోన కా రియ
ర గు 4 యుద్ధ మునుండి విఠమిం చవలె *). నగిడి
యిచ్చ గలిగానని ఈ శాన్సమోక్యు సకౌన్టేయః ’” అనునది మొదలుకొని
చస్పుచున్నాడు. . మ
= -స్వ జేవామనందాక్మాభిమాగమును, పరడేవామునం దాత్మీయా
ఖిచూ
:.:గలనమ
చాంున
డగుటచే
ు
నచోత్మవిదడసునట్టి యు కనుకనే యుద్ధ మునలన తనడే నాను, ,సరదేనానూలు నశించు నేష్లూ యని డిక్షు:,
a
నో [| ౨౬9 “౮_౨కాకిం ] అర్థునవిపాద తాగము 8§

Al తా న్సమీ క్యూ న కౌంతేయ స్సర్వా

నృంథూ నవస్థితాన్‌ 192
ర్‌
కృపయా వరయా౭-౭-వి గ్లో విసిద న్నిద ను(బవెత్‌ |
గ్‌ అర్థునణవాచ ? "
దృమై(నుం స్యజనం కృృవ్న! యయమయుత్సుం నము వసీతం ॥ ౨౮||
ల్‌ (3 థి
సీదన్సి నును గా(శతాణే నుఖంచ పరిశుష్యుతి |
న్నీ॥ వేవథు శ్చ శరీరే చు రోనుహర్ష శ్చ జాయతే | [౨౯||
గాండీవం (నంనతే హసా త కన వరీదహ్యాతే ||
గీ ॥ నచ శక్నో న్యువస్థాతుం (భను తీవ చ మే నునః॥ 9011
పదవిభా గము4-ా-
తాన్‌ - సమో య్యనః౯-కౌం లేయః -సర్యా౯- 'బంధూన్‌ అవస్థి తాన్‌ ॥౨౭ [|
కృపయ
పరయా" అవిష్టః
ా” ావిషీదన్‌ -ఇదంాఅబవీత్‌ | _అర్హనణాఉవాచ|
దృస్లా(మం "స్యజనంోక ఫవంాయుయుత్సుంసముపన్లిత oll [9కి
ల £9
నీదని వవూాగాతా ణముఖంాచాపరిళువ్యతి
అచ
ని
వేపథుః-చాశరీ శే-మే--రోమహార్ష కొచెజడాయతే | 11 ౨౯||
గాండీవంెసంస తాహసాత్‌ “త్యక్‌ాచ ఆం స్‌ రజ వ్యాలే నెచశక్నోమిా
అవస్థా తుం భిమతి-ఇవాచామేమనఃా l3oll
(వలల దార మడా

సఃాఆ్య కౌంలేయఃాకుంతీపుతుండగు యన్థునుడు; అవసితా

ఉభయ
౯=నేనల
యందున్న; తాన్‌ =అు సరాంకాసవము స్వెన) బంధూక౯వ=వీకృవితాముపోదులన్వు నమో
త్య=దేజిపాఅం జూచి; పరయాడగొప్ప్క; కృపయా=దయతో, ఆవిస్ల=కూడుకొన్న
వాడై; విపి.దన్‌=దు;ఖంచుచు; కృష్టంప)తి=$ 9కృన్లునిం ౧హార్చి; ఇదంా ఈవాక్యమును;
అబ్రవీత్‌ =పలిశెను, 11 ౨౭౮||
అర్జునాఅర్జునుడు ;ఉవాచ=పలిశెను,
జమ్‌
హాక్ళన్ల్ల ! కా
చాపీశ్రీకృమ్ణుం
అటి
ా ! క్‌
.
యుయుత్సుంంయుద్ధము చేయనిచ్చ గల;జ సము
పస్థితంా (యుద్ధభూమియందు) కూడిన; ఇమం=-శ స్యజనంా నావికృవుతా9దులను;
దృష్టా (చూచి; మమైానాయొక్క.; గా తా9ణి=అవయనములు; సీదసి =విలవిలపోవుచు
న్నవి; ముఖంచానోరును, పరిశుమ్యతి=ఎండుచున్న ది. |_౨౮౪1
మే=నాయిక్క? శరీకేశరీరమునందు వేపధు
; శకంపమునుు రోమవా ర్ధశ్చవ=
గగ్గజబుపాటున్యుజా య లపుట్టుచున్నద్విహస్తాత్‌ =వాసమునుండ్వి గాండీవండాగాంవము;
డీ
న్రంన లైజాబుచున్నది; త్ర క్సెనాఒడలున్ను పరిదహ్యూ లే=అంతటనుమండుచున్న ది;_౨౯y
a)
 40 (శ్రభగవద
ీ ్గీతా శాంకరభామ్యత త్తగ్టబోధినీ [అధ్యా గ

సంతిప దారము ఖీఆ

డా

హే శేశవ! =ఓకృష్ణా! అవస్థాతుంచానిలుచుటకు; నళక్న మిాసమర్ధుడను గా

కున్నాను)
చలవ క
మేడనాయొక్క; మనఃామనస్సు; (భ్రమలతీవైతిరుగుచు
ట్లున్న
న్నది; _ [130
rT ద
కాంకరభాష్యతత్శ (బోగి ని ఫలా మ

ఓధృత రాష్ట్ర! అర్జును: డుభయ నేనలయందు న్న పూజ్యులగు ,వితృపితామహ

దులన్కు వాత్సల్యభూతులగు పుతాదులన్కు పరాధీనజీవనులగు జేనలను జూచి కృష
పరవకో(డై యిందరను హింసించుట ధర్మమా? యని దుఃఖంచుచు శ్రీకృహ్లపరమాత్ర ని
గూర్చి యిట్లు పలికెను, ||_౨౭౮|
అట్రియడ (శ్రీకృష్ణుని గూర్చి యర్షును డిట్లు వచించెను. ఓకీకృవ్ల [ యుద్ధము.
చేయంగోరి యుద్ధభూమి నుందు (గాడిన నావితృపుతొదులను జూడంగా అయ్యో! ala
హీంసింప వలయునే! యని నాయనయనములు విలవిల పోవుచున్నవి. నో ఆెండుచున్నది
దేవాంశ సంభూతుడగు నర్జునునకును నాత్శయాధాత్య్మ్య్యజ్ఞానములే కుండుటం=ఒ
టి తన దేహామునందాత్మజ్ఞానము పరదేహములయం దాత్రీశ్రయజ్తానమును నుంటంజేస
ి యు
ద్ధారంభనమయమున మృత్యు ప్రసంగదర్శ నమువలస బెద్దయలజడి గలిగెను,
Hoy
ఓ శ్రీకృష్ణా!భయకారణమగు కంపము. రోమాంచములు' నాశరీరమునందుద
యించుచున్నవి. బ్రంతియేకాదు. గాండీవము కూడ వాస్త మునుండి జారిపోనుచున్
ది,
న నఖ
శిఖాంతము నాయొడలుమండ చున్నుది. 1౨౯ ౦|
ఓ శ్రీకృష్ణా! భయ హేతువు లేకావు,అ్నభేర్యముకళూడ కలుగుచ
ది.
ున
నిల్న
ుచుటకు
శకి చాలకున్నదిం మోహము గలుగచున్నది, నామనసు ఎతిరుగుచున్న ట్లున్న ది. I3oll
లొందుచున్న యర్జునునకు స్వభర ప్రవృత్సికిం గారణమగు తత్త ్యజ్ఞానమును పితిబంధించు శోకము కలి౫
నని “త న్నేకేమక
రంభకేత్‌ 2) రోజు స్లో॥ ౧అ| అనునది యంతము-గాగల గింథముతో నిర
ూపించదలచి
ప్రధమమున * దృ్వేమం స్వజనంకృష్ల! ౨) అను శ్లోకము మొదలుకొని
“(భమతీవచమే వున”?
అనునంతవజకు నగు మూడుశ్లోకమా
లచే తలింగనిరాపణమును జేయుచుం డెను,
శంకరానందీయముళీ---
ముముతువు తౌనారాధించు చైవమును పరిశీలింపవలెను; కాన: నట్టి యారు నునకు .యన్లేవ్య
బేవకారూపయమెన శ్లీనెనికులను బరికీలించుటను “ తత్రాంపభ్యత్‌*” అనునది మొదలుకొని రండు
శ్లోకములతో జెప్టుచుం డెను,
|
(6 త స్మాచ్చ దేవా బహు థాసంప్ప్రనూతా ః 7? సక ముఖాదిం(
ద్రశ్చాగ్నిళ్చు *”
చే ఇ త్యాదిశుుతుల
'దేవకలకుంచాడ పుట్టుక కూయమాణ మగుచుండుటచే వార లని
త్యులనియు, కనుకనే యాగంతు కెళ్వర్య
వంతులనియు, సంసారులనియు, ఫలడాతలగుటచే బం ధకుల నియు నిత్
యసుఖార్థియగు ముముక్షువు తెలిసి
కొని యాయాదేవతల నారాధింపక ఈ ఈదు 1 ఖాంతమగు కర్
మలతో నేమి పియోజనము ?? ఆని పరితపింప
వళియును; "కాన: నట్టి యర్డు నునికి స్వక ర్హృక బం ధుజనవధనిమిత మగు పరితొపమును “దృ క్వైమం
స్వజనంకృన్ల ' అనుళ్ల కమ మొదలుకొ నియధ్యాయాంతమువరకు జె
ప్పుచున్నాడు...౨౬._౨౭_.౨౮-- 2౦
ర్ల /|
1 ప ర్‌.
a
9౧ ] అర్జునవిషపాద యోగము, శ

| నిమిత్తాని చ పశ్యామి విపలీతాని కేశవ! |

నచ (శై యోనువశ్యామి హత్యా నర్టైణన నవూపహూవే 13౧!

విభాగము $ా
నిమిత్తాని-చాపళ్యామి
విపరీతాని” కేశవ!”నాచా శేయఃా అనువళ్యామిా
తాా"్సస్వజనం"-అహా వే 3౧||

గిఫడారము 4+ =
థి
హే శేశవ[=ట శ్రీకృష్ణా!) విపరీతాని=విరుద్ధమ్యులె న; నిమి-త్రానిచాశకునములను;
గ్యామి=దూచుచున్నాను; అహ వేై-యుద్ధమునందు; స్యజనంానా వారిని; హత్యా
హరించి; శ్లేయశ్ళ=ఎట్టి మేలును) నానుపశ్యామిాచూడను [9౧||

కరథాప్యతత్వ బోధిని*--
ఓనీక్ళష్ణా! ఈరణభూమియందు వామనేత) మదురుట, నక్కలు కూయుట,
థవాయసాదులు య(ప్రదశ్నిణముగ సంచరించుట మొదలగు దుర్నిమి తృములును గాన
స్పచున్నవి. యుద్ద నున ధగ నావారలను జంపుటవలన సాశెట్టి మేలునుకానరాదు 19౧1

--+౧వ అధ్యాయము--2౧వ న్ల్‌కవ్యాఖ్యావి శేమములు+___

నుసూదనసరస్యలీయము?.
చ నాత్నజ్ఞూనిని గానందున దుఃఖిఎచు స్వభావము కలవాడను, కనుకనే యాడు ఃఖజన్యమగు
ము ననుభవించుచుంటిని, ఇక నీవన్ననో సదానంద న్యరూఫుడవు "గాన శోకసంబంధము లేనివాడవు,
శనదర్శనము మనమిరువురులకు సమాన్నమెనను శోక సంబంధము లేని నీవు నన్ను శోకరహితుని జేయుమని
నము, శోక రాహిత్యమును జేయు సామర్థ్యము “ శ్రేశవ! 7” అను సంబుద్ధిచే నూచికేమయ్యెను, (కోకా
కష సృస్తికర్హా, ఈ) క=రుద )ః స వారా తె చాత్యనుక ౦ ప్య్వత యా గచ్చతీతి కేశవః) సృ ష్షీకర్భ్యయగు
కాకు, సంవార్త్రయగు రుదు)ని యనుశ్రహించెడివాడు. శేశవుండనం బడును. ఈరీతిగ ెహేతుపుర
ముగ యోగ్యప్రవృత్తి హేతువగు తత్త ్యజ్ఞాకమునకు (ప్రకిబంధకగుగు శోకమును జెప్పి అశోకక్ళతమును
ఏతపవృత్సి హేతువు నగు విపరీతబుద్ధిని “నచేే yయో నుపశ్యామి ?? అను న్లోకముచే జెప్ప్పుచున్నాడు.
౨ ద్వావిమా పరుష లోకే నూర్య కండల భేడినా 1 పరివా డో్యోగయుకళ్చ రణే చాభిముఖో
కః”? అను వా క్యాను సారము యుద్ధ మున౦దు మృతినొందినజానికే శే9యోవిశేషము చెస్పంబడినది.
ఏ న్నీ
యులు? ని వారినెననుం జంపి శేయస్సునుంటొందయాలన, ఇక స్వజనమును జంపీ యేమి
మ అని సూచించుటకు “సజనం)” అని జెష్పంబడెను, 1౧ ||
(ర)
49 (శీ భగవద్దీతాశా ంకరభామ్యత తృ (బోధిని (అధ్యా ౧

గ్‌ | న శాంతే. విజయం కృష్ణ! నచ రాజ్యం సుఖానిచ |

కిరన్‌ రా'జ్యన స కిం భోగ రీవితేన వో [౨౨||

౪ ా స్పుఖానిచ |
యేసూ నుచ్దే కాంతీతం నో రాజ్యం భోగ
త ఇమేఒవస్థితా యుద్ద చా ణాం సృక్వా ధనానిచ 1331

ఆచార్యా! i న న
వు[కా నృ చ సితొనుహోః |
జా

నూతులా శ నశురా॥ Sy (తా స్పా్యలా శుక స్తథా ఈ!

పదవిఫాగముళ4-ా
నెకాంశ్లే “విజయంాక్చప౯3 "నాచారాజ్యం సుఖా నిెచకింెనకా రాజ్యేనా
నోవింద!-కింాభోగై కాజీవితేనావా 1991.
యహెం-అగా-కాంక్షీత ౦ౌన రాజ్యం భో గా*ఃసుఖాసెచ = తేాల్తమే అవ

స్థితాళాయుదై ప్రాణాన్‌"త్య క్యా“"ధనానెాచ ఫ99!

ఆచార్యాః1" వితరఃపుతా?: Ir enn తులా శు

రాఖాపాతాిాస్యాలాక సంబంధిన =తథా 196 1

పంతిపదార్హథ్‌ము ఫా

హేళ్ళృప్ల[గాభ కృజనహృదయములయందుండు సౌవముల నాకర్షించు నోశ్ల్రీకృ

న్షపరమాశ్శ్ళా!; ఏిజయం=ాయుద్దమునందు జయమును; నకాంత్తే =కోరన్నో; రాజ్యం=రా
జ్యమును; సుఖానిచాసుఖములను; నచకాంక్ల = కోరను; 'హగోవిన్ష!=ఇంది్రయములకు

సాక్షి భూతుండవగునో (శ్రీకృష్ణ!) న$=వమునకు; రాజ్యేనారాజ్యముచేత; కింావీమిపయో

జనము; భోగ శాభోగములచేణాని; జీవితేనవా=జీవనముచేత గాని; కిరానీమిపి'యోజ
నము; యేపాండామెరివయొక్కొ-; అశేైనిమి తమ్ము నజామనకు) రాజ్యంా రాజ్యము;
కాంశ్షీ తం=అభిలపీతమయ్యెనో; న De కాంశ్రీ తాః$ాఅభిలవీతములో;
సుఖానిచ=సుఖములున్వు కాంక్షితాని=అభిలపితములో; తే=ఆ; ఇమేాప్‌రు; (పాణాన్‌=
పాణములన్ను "నరముల త్వా =విడచి; యుదేడయుద్ధమునందు; అవసి
'తాఃాటిండిరి, | ౨.౨ ౨౨||

ఆచార్యా జావిద్యోపదేష్టలగు దోణాచార్యాదులు, వీత్రర ==వితృసములు; వు

. 'తా%;=అభిమన్యాదులు; తగ వాలఅక్షే; పిళామహా;ాభీప్మాదులు; మాతులాః=శల్యా
దులు శ్వశళురాఃాదు)పడాదులు; పౌతాగః=మనుమలు; స్యాలాజాభార్యతోబుట్టిన ధృష్ట
.ద్యుమ్నాదులు; తథా=లక్షే; సంబంధినఃాపరంపరాసంబంధులుు సంతిడకలరు 195!
న్లో; 3-౩5-3౪] అష్టనవిపాద యోగము 48

శాంకరభాస్యతత్శ ౪ బోధిని+---
ఓ శ్రికృవ్ల! -క్రీ!యస్సు (మోతుము) ను గోరు నేను యుద్దమునలన గలుగ
బోవు తుచ్చమైన విజయమును గాన్సి. దానివలన పాపి ౦చు రాజ్యమును గాని, రాజ్య
మువలన పొప్పిఅ ౦చు విషయసుఖములను గాని కోరను, “వత్సువశ్చము;ః” ఇత్యాదిళు
తులచే స ్వేందియములక్రు సాక్షి భూతుండవగు నోశికృష్ణా! ఎవరినిమిత్రము రాజ్యము,
భోగములు, సుఖములును మనము కోయచున్నా మా అట్ల 'వికృషికామహాచార్యస్యాలకా
దులు ధనపాణములను తెక్కొ_సేయక యుద్ధమున ందు ఎలుక అట్టివారు మర
ణింప మన కీరాజ్యమువలన గాని, భోగములవలనగొని, జీవితమువలనగాని తూ
జనము గలదు 13_9-33|
ఎవరు ేనివో
'రాజ్యభోగాదులు వ్యర్థమో నారెవ రనిన! వితృసములు
న్‌)ణాచార్యకృపాచార్యాదులు, అభినున్యుపిభృరీపుత్రులు, తొతయగు భన్ముడు, మేన
మామలగు శల్యాదులు, మూనులగు దుపపదాదులు, వునుములు, స్యాలకులగు ధృష్టద్యు
మ్నాదులు, మజియు నితరులగు సంబంధులు ఇందణును జంవీయా మసమిోతుచ్చ రాజ్యఖో
గాదులను 7కొనుట] ||౨౮
పప rT rei le = 00 mii
wenTerme శానా.కమ ఆ పా నాకనా కానాల తనా తానా నాలాలయు మును కంజచయతాప రజా వాన యాం వరలు లతలు ల నాతో గల.

—=౧వ అధ్యాయము ఆ 9౨౨5వ శ్లోక వ్యాఖ్యావిశేషములు+ __

మధు నూదనసరస్వతీయము? __
యుద్ధ మువలన యద్భస ఫలము లేకున్నను విజయ, ; రాజ్య సుఖాదిదృష్ట ఫలమున్నను దానిని “నేను
గోరను, అని కెల్బుటకు “నకాంశే”” అని వ్రూర్వార్గము వెష్పంబ డేను, ప్రయోజనము లేక పోవుటచే
నట్టింటినని జెల్పుటకే “ కింనో రాజ్యేన ౫7 ఆనిచెప్పంబడేను, రాజ్యాదు లక్క-ర లేక పోవుటస
హేతునును
“యేస మృ *” అనునది మొదలుకొని జెప్పెను, సశర్వేంగియ పివర్శకోడవగు నీకో 'నారమెహిక ఫల
ల్‌రొగ్యము సెరుగుదువు” ఆని సెల్చుటన “ గోవింద !”” ఆని నసంబోధించెను ఈ గాః ఇంద్రియాణి
విందతీతి గోవిందః”? సశర్వేర్మదియ సొశ్షీయని గోవిందళబ్దమున కర్ణము,
శంక రానందీయము +4===
“ అప్యశార్యశతం కృళ్వా భరర్మజ్వ్యా మను రబగివీత్‌ ?) ఆను వసన
ముచే నీను స్వజనపోషణ
కీొబుకు తప్పక యుద్ధము చేయవలయునందు చా? అట్టు కాదు, ఎవరినిమీ త్తము రాజ్యా. యు పాక్ట“ంకితమ
ులళో,
ఎవరు ఆ శార్యములనో జేసిరంన బోషింపందగినవాకో వాశే నాతో యుద్దము జేయుటకు 139 సిద్ధుల
యుండిరి?” ఆని జెప్పుటకు ౪ యీ హెమనై'కాం&ీశం ”) ఇ త్యాదికము నుపకఏమించెను.
భాహ్యాత్కర్ష దీసిక4--— |
హేవాకృష్ణ?” అను సంబోధనచే “చాసుటేవే మనోయిన్య జపహోమార్చనాదిషు | తస్యా
న్నృరాయో మైలేేయ| చేశేన్షత్వాదికం ఫలం)” అను వచనానుసారము వర మము నకలు భక్తికి
 44 స్టగ్‌వద్గీతాశాజ్య_రభావశత్సబో ధిని, [అధ్యాం |

An ఏతా న్న హంతు మిచ్చామి స్నుతోపి నుధుసూదన!।

అపి త్రైలోక్య రాజ్యస్య హేతోః కింను సుహేక్స తే న || 3౫ |

కదవిఫోగము ;ా
వకాన్‌-నాహంతుంఇచ్చామిథ్ను తాఅపామధుసూదనా అవా లోక
'రాజ్యస్యా పీతో ౩ కింెనూమహీకృళతే Era
ప్రతిపదార్థము (—
ఈక్షోకమున “అవహాం” Ma "౦ం=నేను; హేవముధుసూదన!
జధును వ స సంవారించిన యోశఫీక్ళన్ల!; స్సుతోకా
నన్ను కొయుచున్నవా?. నను;
వీతొన్‌ =ఈసుర్యోధ నాదులను; లే
తె లోక్యరాజ్యుసన్యరా తెలోక
లోళష్టరాజ్యముయొక్క..; “హేతో
వ=హేతువుకొటు కెనను వాంతుంాచంపుటకు సేచ్చ్భానూకోరను, మహీక్ళఉాభూమిని
అ ము; కింనుడఏమి చెప్పవలెను.
మి | ౨౫ ||

శాంకరఖాస్యతత బోధిని ఫలా

తన రాజ్యమునకు శత్రువు అగుట సవళ్యవవధ్యుటగు వారియందు జాలింగొనీ
మోహఎళ డె
డై స్వధర్హుమగ్యుయుద్ధమునుండి వైరాగ్యముబోంది యన్షునుండిట్ల నెను, “జిఘాం
సంతం కకం చక్‌. అందగో రతన నానON ne సల. కను న్యాయమున
నుసరించి దుర్యోధనాదుల వధ యధర్శసఫలకము గాక్రున్నన్సు ఓశికృష్తా! నన్ను చంపను
న్న దుర్యోధనాదులను తిిలోకాధిపత్యము నాకొసంగినను జంపజూలను. ఇ సీభూ రాజ్య
మునిమితేము వీరబను జంపుదునే? || ౨౫||

యంత రాయములగు విజయ, రాజ్యూాకులను పహారించుటయే నీ*=లల యను" వహామని సూచించి

(ఉంయ స్యానుగ్యహా మిచ్చామి తస్య విత్తం వారా మ్యహం౦ ౧” ఆను భగవద్వ డనాను సారము విజయ రాజ్యా
దులను నీయందుగల భకి కంతరాయములని మ న మ. వాటినిగోరను *” ఆని “*నశాం వేవిజయం”
అను న సూచిం చెను, 13 333-|
యవ అధ్యాయము=కి%వ న్లో
శ్లోకవ్యాఖ్యావిశేషములం+=

ఈ మధుసూదన ** ఆను స్థలమున మధుపపదముశకెటథాొసురునికి నాడ నుపలక్షీ ణము, మధు కెటథు

అనగ రజస్తమస్సులు, వాటిని నశింపంజేసెడి' నీకు నీభక్త్పండనగు నన్ను రజస్తమారూపము, స్వజనహిం సా
రూపము నగు నీఘోరకర్మయం దు నియోగించుట వగదని “*నుధునూదన”” ఆను సంబోధనముచే
_నూచించెను, EY
అ
నో 5౫-3౬ అర్జునవిషాద యోగము 4
ళా

న నిహత్య ఛార్హరాష్టాం న్నక కా (పీతి స్యా జ్ఞనార్గన! |

సావ మేనా(శ్రయే దసా నలె ఏతా నాతతాయిన; ||ఏ౬||
శార్‌ చోర
పదవి ఫాగము4---
నిహత్ధా
య ర రాష్ట్రా 9న్‌'నాకా” ప్రీతిాస్యాత్‌ - జనార్షన!ా పాపంా వవా
ఆశియేత్‌. “అస్మాన్‌ "-హ తాాావతా౯ా-ఆత తాయినః 119౬ ॥|
(తా ను థా
హేజనార్హన!=ప శ్రీక్సవ్ల!; ధార రాస్టాంక =దుక్యొధనాదులను నిహత్య=చంపి;
న$కెమసలకు; పీతి=ానంతోవము; కా=వమిటిగ; అస్మా౯ైని రోములగు మనలను హొ
తాాచంపి; ఏతాన్‌=ఈ; అతతాయినః= *అగ్నిదో గరద శ్చైవ”, అన్నరీతి నిప్పటిశే
యాతతాయులయిన దురోోధనాదొలను; పాపమేవానిరోషులగు స్వజనమును హింసించుట
వలన పా) వంచు పాపమే; ఆశయేత్‌ =అశ్రయింపనిమ్ము [15౬.1

ఓ శ్రీకృష్ణా! శతుగవులగు |,దుర్యోధనాదులను సంహరించిన యెడల [వీత సంభ

వించుకగాన యుద్ధ మే గరృన్య మనెదవేమో భూ పెదతండి (భ్రుకరామ్టు)ని పుటత్రులగు
దుర్యోధనాదులగు స్వజనమును హింసించుటవలన మన శెట్టి “రీతి కలుగును! మనము
దుర్యోధనాదులను హింసింపమేని వానే మిమ్ములను హింసించెద రనెదవా అశ్లేని నిర్షో
షులగు మనలను హింసించి ఇ్రదిజషరకే అతతాయులగు (,అగ్నిదో గరదశె ఎన్మశోన్రుషౌణి
రృనాపహృత్‌ | తేత్రదారహరశై్నైవ వడై శే హ్యోతతాయినః” ఇండ్ల కగ్నిని పెట్టువా
డు వివమును బెట్టువాండు నిప్కూ-రణముగ శస్తా ములను ధరియించువాండు పరధన
ముల నసహరించెడి వాడు, పరశ్న తఏముల నపహారించువాండు పరదారల సపహారించువా
డు, సీయార్లురు నాతతాయులనబడుదురు.) నీదుర్యోధనాదులు మటణియు 'బావీమ్షు లగు
దురు గాక,
లేక: ఈదుర్యోధనాదు లాతతాయిలు గొన సవళ్యవధ్యులే కాని యతిదీను ల
గుటచే శోచ్యులు గాన నిట్టివారిని హింసించిన యెడల స్వజనులను హింసించుట వలన
గలుగు పాపము మనలనే యాళఏయించును.
వ కా గురుభాతృఫుతసుహృ(ద్రూపులగు ఏరలనే హింసింతుమేనీ మనమే
యాతతాయుల ముగుదుము, గాన నట్టి గురుభా(తాదుల హీంసవలన పాపము మనలనే
యాశయించును. కాన మనకు యుద్ధమును నిరమించుకొనుటయే (శేయస్కరము fel
46 శ్రీభగవట్లీకాశాంకరభావ్యత శ్ర(బోధిని (అధ్యా ౧
న తస్మా న్నా వయం హాన్తుం ఛాక్వరాస్త్ర్రా న్నభాోంధ వాకా 1.
హీ కథం హత్యా స్‌ స్స్య్యామ మనూధన!!
స్వజనం భా 1981
పదనిభాగము +
కస్మాత్‌ నొఅర్హాళ౯నయంహ్హనుంాథా ర్యరాష్ట్ర్రాన్‌-స్వబాంధవాన్‌ స్వజ
నంహిెకథ హతా" ్ససుఖనః స్యామా మాధ వ! | 1321
పితిపదార్థమ $—
సమాధవ! =ఓశ్లీకృన్ల; తస్మాత్‌=అకారణమువలన (స్వజనమును సంవారిం
చుటవలన ఫలములేకపోవుట) మజీయు ననర్ణము సంభవించుటవలను ) స్వబాంధవాన్‌=
మనబంధువులగు _ థార్తరా్రా )౯ =దుర్యోధనాదులను; హనుంాసంహారించుటకు;
వయంామనము; నార్హాజాతీగిననవారలము కాము; స్వజనంా=మన వారలను; వాతా చంపి;
కథంాఎవ్విధమున; సుఖనజాసుఖ వంతులము, స్యామాకాలలము! Ea
శాంకరఫాన్యతత్త్వ బోధిని —
దుర్యోధనాదులను సంవారించుటవలన ఫలము లేకపోగా ననర లు Xలు
గుచున్నది. కాన మన జంధునులగు దుర్యోధనాదులను సంహరించు టరకృత్యము కాదు.
న్వజన మున్న (గదా 'రాజ్యసుఖము. అట్టి న సంహరించి మనమెట్లు సుఖమును
బొందుదుము, 1321

౧వ అధ్యాయము5౬వ న్లో
న్లోక్రప
మధుసూదనసర స్వతీయము+---
ఇట “జనార్దన[27 అను సంబోధనమువలన “టక్రీకృవ్ణ! నీవు (బళయశాలమందున సర్వజన
నంహారకుండ వైనను ని శీ శాప మంటకుండును. ; కాన చేనుశాక నీకో యీబంధువధను జేయద సదువు ”’
ఆని నూచింపంబడేను,
అఆశతాయులుగాన నీదురో్యోధ నాదులు వధ్యులే యందునా? 66 స్మృత్యోర్విరో భె న్యాయస్తు
బలవా న్వ్య్యవవహారతేః | తళ! దృలవద్ధర్శ ళాస్త్ర మితిసితిః *” ఆను యాజ్ఞ ్యవలో్క్య్యాక్సిచే “ఆరతా
యినం వాన్యాత్‌”” అను అర్థళా శ్ర్రముకం బె మాహింస్యా త్సర్వభూతాని ”” అను ధర్శ్మశాత్త్రము
బల మనది. కాన; ఆతతాయు లెనను వీరఅను న. వమమ్నుుఅనే పాప మౌా(శ్త్రయి౦ంచును -గాని ద్భన్లొ
దృష్టరూపపమగు మ జీయొక(ప్రయోజన మేమియు లేదనిభావము,
శంక రానందీయము?4.
ఆశకతాయిని జంపుట “ఆతతాయిన మాయాంతం”?' అను యర్లళా,న్రముచే పాపప కార్యము
కొక పోయినను ఇట్టి యర్థశళ్వాస్థ్ర
సృుముకంపి ష్‌ స' ఏవపాపిస్టితమోయః కుల నాన్సన। నోఅను ధర్మశాస్త్రము
ఎలప నాం వీరినిజంపినచో మేమే Tee nn భావము,

iఅపకారియైనను వృద్ధుడగు ధథృతరాష్ట్రిని విషయమై యపపకౌరను జేయదగదు ”” ఆని

నూచించుటక ml ఆని ధృతరాష్ట్ర సంబం భమును జాెషిను, oe Bel
వో! 92 “3౮3౯ అర్హవినపాద యోగము 47

Ay . యద్య స్వేలే న పశ్వన్ని లోభోవహత జేతనకి

కులతుయకృతం దోషం మి(తదో చా చ పాతకమ్‌ || Era]
fl కథం న జేయ నుస్మాథిః పాపా దస్మా న్నినరితుకొ |
కులకు యకృృతం నటన. వృవక్యద్భి నాం ! eral
గము4--
వదఫావి
యది" అపావ తౌనాపళ్య సి"లోభోపహత చేత స;ాకులక్ష్షయకృతం”ా దోవుంో
మితీదో)హేచా"పాతీకమ్‌ | | 9౮1
కథం" స కయంఅస్మాభికళా పాపాత్‌ --అస్మాత్‌ " నివర్శితుంరా కులషమయక్షృ
తం"దోవంా"పపశ్యద్భి ౯జనార్ల న! 13g
అపరా

యద్నపావిచారింపల ఏ = ఈదుర్యోధనాదులు; లోభోపప

చేతన
హా=తరాజ
లో భముచే కొట్టబడిన చిత్తము గలవాశె; కులత.యకృతంచస్యకులనాశనము వలన గలు
గ; దోషరావోవమున్వు; మిత్ర(దోే మిత దో హముసందు౫గల; పొతకంచాపాతక
మును నపశ్యని = తెలుసికొనకున్నా
రు, |5౮1
హాజనార్లన!=ఓీశ్లీ)కృష్ల ! ; కులక్షయకృశండాకులతుయము వలనగలుగు దో
షం=దోవమును(పాపమున;) పీిపశ్యద్భి తెలిసికొన్న; అ స్మాభి:=మన చేత; అస్మాత్‌ =
ఈ(ఈకులక్షయమువలన, మిత )దో9హమువలన పా్రప్పించిను) పాపాత్‌ =పాపమునుండి;
నివర్తితుంామళ్ళుటకు; కథ్గండావిట్లు నళ్లేయం= తెలుసుకొనబడతగదు? |౯||
అత ES
టటం. క పయ ప ్‌
శాంకరఫావ్యతత్త్యబోధిని+--
అశని దుక్యోధనాదులకు మాకము కులకుయమునందు, స్యజనపింస యం
దు పివృత్తియేల* అందువేమో! వారు రాజ్యలోభముచే యుక్తాయుక జ్ఞానము లేనివా
రు. కాన వారు కులక్షయమునలన పావ్హీంచిన దోవమును, విత దో హమునగల దో
వమును తెలిసికొన కున్నారు. కావుననే దుర్యోధనాదులకు స్యజన హింసారూపమగు
యుద్ధమునందు బివృతి గలిగినది. 251
“దుర్యోధనాదుల కెట్లు యుద్గప*ేవృతి గలవో మనకోను య క్షుయుద్ధపివృత్సి
యందు నమ్మకముండుగాక” యని యనెద వేమో మిత )దో9ిహూము వలనా” ప్రించెడి
పాపమును కులక్షుయము వలన పాెవ్హించెడి పాపమును తోలినికొనజాలని దుర్యోధనాదు
లకు తత్సరిహారము సం భవింపకపోయినను, దద్వివేకము గల మనకట్టి పాప పరిహార మె
ట్లు తిలియకవోవును] 1371
0౧వ అధ్యాయము---3౯'వ శ్లోకవ్యాఖ్యావి శేవములు?+---
మధుసూదనసరస్వతీయము$ == "
6 అసోూాతో ననివశ్తత ద్యూతాదపి రణాదపి” అనియు విజితం క్షత్రియస్య” అను,
శరీ ంఛగవన్లీ ఆాళాజ్క-రభామ్యత _క్వబోథధిని. [అధ్యాణ

ళీ |
లీ కలశ యే (పణశ్యన్ని కులధర్మా స్పనాతనా
కృత్న్న నుధర్హా ౭.ఖి భవ త్యుత I von
ధశ్ళే నటే 9

పదవిభాగము$
న స్తే- కులంలొా
కలత యా (పణశ్యన్ని ఆం కులధర్మాః సనాత నాళ ధా
కరోదిక్సి
కృత్స్నంఅధర్మః అభి భవతి ఉతే ||

ఫ9తిప దార్థము ఛీ
కులకు యేవ=కులమునశింప ౯౫; సనాతనాజపాిచిన మైన; కులధ రర్ళాః=కులధ
రములు; పరణశ్యని =నశించుచున్నవి; ధర్మే=కు లధర్నము; నశుైనశించినచో;
కృత్స ్నంానమస్తమై న; కలంచాకులమున్వు అధర్భజణాఅధర్మము; ఆభి ఛభవతీ=తిరన్యకిం
చుచున్న ది. [రంకె

శాంకర ఫావ్యశేత్త ప్రబోధిని

మనకు యుద్ధమునందు బ్రవృతి లేకపోవుటకు హేతువగునట్టి కులత్షయమఎ
నందుగల దోనమెట్టిదనిన!
కులవ్షయ మైనయడల కులధర్మములను పాలించువారు నళించెదరు. వారులేని
యడల చిరంతనములగు కులధర్శములు (అగ్ని కోేతాిదికర్ణలవలన సాధింపందగిన ధరా
ములు) నళించిపోవును, అట్టిధర్దము నళించెనేని సళింపంగా మిగిలిన కులము నధర్మముఎ
వ్యావీచుచున్నది. అనంగా నష్టైవశస్టమగు కులమంతయు నగ్నిహోతా9ది ధర్దాముల
నాచరించు వారులేమిచే. నధర్మ్శభూయిష్టము కాగలదు, మ

వాక్యములపం కారము శ; తియులకు త్త నూ ధగ్మమనియు, యుద్రార్జితమగు థనము ధర్న నమునియుూ

శాస్త్రములు నిశ్చయించుచున్నవి, రృరాష్ట్రాలు లుబ్ధచిత్తులెనను వారిచే యుద్ధమున కెౌవ్యానింకు
కాన భార
బడినమోరు యుదమునందు బ్ర)వర్సి౧పకుండుటయనుచితము ఆని శీ్వకృష్ణుండనునని యర్దునుచాళంకి:చుకోొదా
ూాప పాపమునుండి
66 వబాపాద వా న తుం ”( ఈబంధువధరమెన మరలుటకునున మెఎదుకు తెలుసుకొనగనౌో
డదు)అనిెప్పెను, అనగా “ ఈ కార్యము "శీంయ స్సాధనము అ నుజ్ఞైనము ఆయా శకార్యములయ౨దు (బవ
రృకమగును. యెయ్యెడి యకేయస్సు నుగూర్చనిదో యది శయ సాధన నుగును. ఆట్టుశానిచో శాస
మా గూడ Si
కృమగు శ్యేనయా కావల నీయుండెడిని, ఈవిషయముౌవే ((గలతోపి చ యక్క ర్మ
శాననే Maes శవ ల|ఫీతిహేతుత్వా తద్దర్మ ఇతి కధ్య లే ఆను చాక్యముగూడ ఉలుశ్రుచున్న. దౌ.
ప్రత చే శాస్త్ర ప్రతిపాదిత మెనను, అక్క్రేయస్సును థార్చునడిగాన శ్యేనరనాగమ నందువలె యుడ్ల వూ
నందు (బవర్శివ. నునకఛితము గాదు అనికొవము.. 1 3౯ కే
 a కంళం౧ర౨) అర్జునవిపావ యోగము 49

| నా తగన స్రదుమ్యని కులస్రీ 9యకి |

ప్రేహ
హం దుష్టాసు నాకేయ! జాయ "తే వర్షనజ్క-ర॥ | lళోం'
|] నఒకరో నరకామమ న Pn కులస్య చ |
నతని పితరో ప్యూషూం లున పింజోదకక్రియా!ి ॥ 16||
న సీ లారి
వవిఫా గము ;--
అధ ర్బాఖి భవాల్‌ కృన్ల! ప్రదువ్యని” కుల్యస్త్రీయఖా త్రీమొ దుస్రానా
న య!” జూయ తే--నర
ర్లసజ్క-రః | కరణ!
సంక్‌ Se లఫఘ్నానాంా కులస్య" చా పతసి, గ వితరరా హా
పాంెలుప, పిండోదకకిియాః | [ర_9!
)తిపదార్థము ఖీ లా
హేక్ళవ్ష [= భ ర నళింపజేయు (శ్రీకృన్ల!;అధ
గఢ్రెథి భవాత్‌ =అధర్శమునేనై న తిరస్కా_రమువలన్యకుల స్వీయ కుల క్ర్రీలు;హా మ
నడుచున్నారు,; హౌవార్రేయ!= ఒవృన్తీ కులసంభూతుడవగు శ్రీకృవ్ల! ; ఉహెతీలు:
పప్రాసూదుష్టలెనచో; వర్షసజ్క.రఃావర్ష సంకరము; జాయ తేడాకలుగుచున్నది. !౮౧'
సంకరఃాసంకరము;ు కులఘ్నా నాండాకులనాశము చేసినవారికిని; కులస్య చైలఅటి
వారి కులమునకు; నర కామయొవ=తప్పక నరకముకొరకు; (“ భవతీ అనుపదమభ్యాహార్యము)
నగవతి=అగుచున్నది; వపూండా ఇట్టే వర్గ సంకరకారకులయొక్క; వితరోహివాపీకరులు; లుప్ప
06 “దకకిియాః లుప లొ పంచిన) వీండైాకీండములయొక్కొ.యు; ఉదకాాఉదకముల
మొక్క_య ; వ్‌)యాఖా[క్రియలుకలవారై; పతని =నరకములందు. బడుచున్నారు 16._౨॥
జ చనారను గోనెబులావెరుచార చారం! క నానా బనానా చావాసాననానా లంకాం చలాఆలగానానాపమిటాడ శాధాజాారాలా అననముతాయయునా. మధా. ఛాయలను... నమతానారానినళ ననా నాధాలనా కనానామాట

“కంభాశ్యకకప్రబోధిని+ --
ఫ్రా వళిష్ట్రమగు కుల మధర్థుభూయిష్టమగునేని యేనిదోవము పా9ప్పించు
ననిన? అ.(ళా త్రారిద కర్శలనాచరించు వారు లేవి నథర్శము కులమునావరించును,
దాన కుల స్రీలు వ్యభి చా*రాది దోవదూపి.త; లగుదురు, అట్లు కుల్వస్త్రీలు దున లెనచో
కర్ణసాంకర్య మేర్పడును. 1౮౧1
కులమును ఇళింప జేయుసహారును వారికులమునుు కులనాశము వలన గలుగు
సాంకర్యదోపయు'చే నరకమును బౌొందుదురు. ఇంలేకాదు; కులతుయాకారకుల వంశము
రశించుటచే వితరుఐ కతత్వరకింియలు జేయు నారలులేమింజేసి విం:కోదకకిగియలు లేక సేత
శని “ఎలి కాజాలదు. డ్రైకీక్ళము పోకున్న నాపికరులు శాశ్ళతేముగ Eres
మగ్గుచుందురు. రం!
౧
' జ | | i
rs \ :
గ
50 (శ్రీభగవద్గీతా శాంకరభామ్యత త్త (బోధిని (అణా ౧

గ్‌! దోమే.
ట్ర
శేకేకి
కే
కలఫ్నూ నాం వర్షనజ్యరకారతెఃి
లా ర్న
|
y's
ఉత్పాద్య నె జాతిధర్మాకి కులధర్రా శ్చ శాశ్వతా;
న్నీ! ఉత్పన్న కుల ర్మాణాం నునువ్య్వూణాం జనార్షన! |
నరకే నియతం వాసో భవ తీ త్యనుళు(శును + రర!
een

మె క "చేశాకులఘ్నా నారా“వర్ణ సంక రాకారకే ఃకాఆక్పాద్యనెనెెజాతి డక ర్యా"

కులధర్మాః” "చాశాశ (తాః | క ర9|

ఉత్సన్న కులధ ర్నాణాంామునుప్యాణాంా జనార్షన[ా నర కెనియతంొ ఇవొసః

ఆలో అలి

భవతి--ఇతొాఅనుశుళుుము || 11 రర!
(_పతిప దార్హము భ—
వశ్రేకాఈ్క వర్ణసంకరకారమై క=వర్లసంకరమును జేయునట్టి; దో_ైాలో మము
లచేత; కులఫ్నూ నాంాకుర్‌నాశకులయొక్క శ శ ఈాః= శాశ్యతములగ్ఫ; జాతిధరా్మ ఇ=బాలి
అర్చనలు రం ఆత్సాద్యన్నె =నళింపజేయబడుచున్న్నకు. 1531
=ఓల్రీ కృష్ణపరమాత్మ!
హాజనార్లన [= ఉత్కపన్ న
లభర్మాణాంా నశించున కుల
ధర్మములుగల; మనుప్యాణారామనుష్యులకు; నరశే=నరకమునండో; నియతం== నెయత
కు
మగు; (తప్పని) వాసజానివాసమ్యు భవతి=అగుచున్నదిి ఇతికాశలీతిని) అనుఈూ కమా
స్మృతిరహ స్వముల నెణిగిన పెద్దలవలన ప. సళళ!
శాంకర భెస్యతత్త బోధిని
వర్ణసంకరమునకు కారణనుగు పైనింజెప్పయబడిన పాపములచేత కులమును గూ
ల్చివసినవారి శాశ్యత్రములగు జాతిధర్శములు,కులధర్షములు గళించిపోనుచున్న
మి. ఇట్టిమ
వరోపదినమునక్షు' యుద్ధము హేతువు. కాన మనమట్టి సక గాకా యుద్ధ
మును మానుటయే శేయస్సాధనము. 5౪5!
జాతిభర్శములు, కులధర్శములు నించనేని వాని నాచరించు వాఠపయండరు.
అట్టి శాశ్యతమగు జాతిధర్శములనుు కులధర్ధముల నాచరింపని వారికి నరకమునం
ము నివా
సము తప్పదు, అని ధర్మశా(న్ర్రవే_త్తల వలన వినుచుంటిమి. కాన: నిట్టి మహాన రాల
మగు యుద్ధము మానుటయ మేలు, 11 ol
హా న శ్లోక వ్యాఖ్యావికేవములు?--
కీరధరీయము?$=
“పాయశ్సిత్స మకుర్వాణాః సౌొెపీషు నిరతా నరాః 1 అపశ్చాత్తొపినః కమా న్నిరరమాూ వ్య్యూంతి
దారుణాన్‌ ౫” ఇత్యాది వజనములచే స క కథ లకు నియతేముగ నరక్షమునందు నివాసము .
నరనరాన ల వినుచుంటిమి, జ vil
శ్లో! రకళోర-రగర౭] __అష్టనవిపాదఈోాగము 1
గ్‌ | అవా! బత! మహా తాపం కర్పుం న్యవనితా వయన్‌ |
య (ద్తాజ్యనుఖలోభేన హాన్తుం స్వజన ముద్యతాః IVA
నీ | యది నూ Ro నుశేన్సం శనసృ9పొణయః |
ధార రాష్ట్రా) రణే వాన్యు స్మ న్నే హేనుతరం భవేత్‌ Ive
పదవిభాగము$ా
అహో!” బత!” మహత్‌ పాపం కర్తుం వ్యవసితాఖా. వయంా యత్‌ా
రాజ్యసుఖలో భేనా హన్నుంా స్వజనం' మ్‌ ఉద్య ఆః wi
యదా మాం అపిలీకారంా అశ. స్రుంా శనుపాణయఃా ఛా ర రాహాి్శిః=
రణ వాన్యుఃా తత్‌ - మే sess భవేక్‌ _ " | ఈక 1
ప్రతిపడార్థము +
యత్‌ =వకారణమువలన; తేక (“తత్‌ * అనునది లుపృతృతీయాం
తపదము) యత్‌ వ, రాజ్యసుఖలో భేనా రాజ్యనుఖమునళదుగల లో భమువేత; స్వజనంా
స్వజనమున్యుహం తుంచసంహరించుటకు; ఉద్య తాః-ఉద్యు క్కుల మో; కత్‌ (ఈపదమధ్యావో
ర్యము) ఆకారణమువలన, వయంానునము; వోహత్‌ గొప్పు పొపం=పాపమునుకోరుంా
చేయుటకు; న పూనుకొన్నా రము; అహో!
=ఎంత ఆశ్చర్యము; బత!= ఎంకకష్టము!
శ్ర పాణయఃాశ(స్ర్రువాస్తు లగు భా _ర రాష్ట్రా =దురోోధనాదులు; అశ్నస్త్రం=
శస్త్రములు లేనట్టియు; అపితీకారంాసితికియచేయనట్టి; మాంానన్నుు రణె=ాయుద్ద
మునందు; వాన్యుర్యది= =నంహారించినయెడల; తత్‌ =అది; మేడానాకు; శ్నేనుతరం=ాఅలతి
శే)
ప్రమై; భవేత్‌ =అగును, lot ve}
శాఠకరభాష్యతత్స ౪ బోధిని—
“గుణదోవవిభాగము తెలిసిన మనకు రాజ్యపా9ప్తివలన గలుగు సుఖోపభోగ
ములందుగల లోభమువేస్యజనుల
స హింసించు టయందు కల పవృతిి యతికష్టమనది*
[మంచిదికాదు) అని తెలిసియున్నను రాజ్యసుఖలోభముచే స్వజనహాంసా స్వరూపచోవ
మునందు పివర్తించుచుంటేమి. ఎంతఆశ్చర్యము! ఎంతేకష్టము పాొిప్పించెను... !రగ!
“శతు)వులను బరిభవింప జాలిన ళశేస్తాొస్త క వదలి శతృభూతుడవై
యు. సానంద విముఖుడ వై యున్న వో న]స్త్ర హణులగుశతృవులు నిన్ను సంహరింప శ్రా?”
అని యనెదవేమో? శస్తాంస్త్రసంపన్నులగు ట్ట శస్తగోములను విడచి
యుదవిముఖుడ
నగు నన్ను యుద్లమునందు సంహారించిన యెడల యది నాకు మిక్కిలి
శమము. ఏలయన? మనుష్యులకు పాషిణములను రక్ష
క్రీంచుటకన్న నహింసా
రూపధర్మ
ముత్క్చృప్టము. కాన: స గొప్పదగు నహింసాధర్భము నాచే
నాచరింప బడినదగును, . lve |
 కర క్రీ)భగవద్దీశాశాజు_రభావ్యతత (బోధిని, [అధ్యాం

గ్‌! సంజయ ఉవాచ;

ఏవ
a
ముక్వ్యాఒర్జున అస్పంక్ల్వే
గనే
రథో
CCD
వస్ట
Ces
ఉపావేశత్‌ |
విసృజ్య సశరం చావం శోకసంవిగ్న మానసః 16౭1
పద విభౌగము$
వీవంా ఉక్వా-- అర్జునా సంఖ్యే రథ్‌పస్థః" ఉపాసిశత్‌ “ విసృజ్య” సశరం"
చాపం” శోకసంవిగ్న మానసః, yet
వృతిపదార్గము$ా
SUT షో!
సంజయః=సంజయుడు; ఉనాచైాపలికేను.
అర్థునః=ాఅర్జునుడు; శోకసంవిగ్నమానసఃా శోకాదుఃఖముచేత; సంవిగ్నడా
వ్యాప్తమైన; మానసఃకామనస్సు కలవాడే ; ఏనం=-ఈరీతిని; ఉక్తా (-పలీకి సంఫఘ్యే=యుద్ద
మూనందు; సశరం= బాణములతో గూడిన, చాపంావిల్లును; విసృజ్యడ=ావిడచి; రథోపస్థఃా
రథయునందున్నవాడై ; ఉపావిశత్‌ =కూరుచుండెను. Ho ౭||
mt ౧వ అధ్యాయ నుర=వ శ్లోక వ్యాఖ్యావి శేవములు$--
శంక రానందీయము?*-—
కులమును నశింపజేయుటవలన గలిగాడి దోషము, దానివలన గలిగాడి నరకపకనము, అపకీర్తి
మొదల గుయనర్థములు లేకండుటయు, పురాకృత పుణ్యము నశించకుండుటయు శ్నేమతేరశ నర్థము lei
బాబాల ఢీథా నను దార. ముశీ=
పర౩కార్గప పా?
థి
ఖో! “సద్యో మోమోధికారీ స భవతి ఖలు యః పాపఖీక ర్వితృష్లః
తాదృ వ్భార్ధో2స్పి తస్మా న్నిజకలదమనా డాఫిజ్యభోగా న్నివృత్మః |
మ_ల్రేవం యాద జేళో2_ప్యనుపద మకఠో దృంహ్మవిద్యోప దేశం
భూ భృద్ధ ర్మానురూపం
అల
త దిద నుఫిహ
“51D.
ితస్ట త(ాదిమాధ్యాయక్ళత్యమ్‌ |]
ఎవడు షపొపభీరువో, ఆశారహితుండోవాండు మోయెధికారి యగును, (పస్తుతము న్వీయకులహిం
సనుండియు, రాజ్యభోగము నుండియు విముఖుండేశ యక్జునుని యట్లి మోతూధికారిగ నూహించి శీంకృష్ణ
భగచానులు వెంటనే త త్రియధ ర్మానురూప ముగు బృీవ్య్మావిద్య నుప బేశిం చెను,
ఇదియే యీ పృభమా ధ్యాయసము దాయా ర్థము,
ప9థమా ఛ్యాయ వోక వ్యా ఖ్యాసి శేషములంముగిసెను,
1 3%-8౬] అర్జునవిపాద యోగము | శి

శాంకరభాన్యతత్త్వ బోధిని—
సంజయుడు ధృత రాష్ట్ర్రనిగూర్చి శచెప్పుచుం డెను.
ఓధృత రాష్ట్ర! అర్జునుడీవిధము శోక్‌మోవావ్యాకులుడై యుద్ధరంగమధ్య
మున రథసమోాపమునందు [రథమధ్యమున) బాణములను, గాండినమును విసక్టంచి నేను
యుద్ద 'మొసర్చృనని కూర్పుం డేను, ly el

ఇతి మహాభార తే శత్రసాహ(స్యాం సంహితాయాం వె వైయాసిశ్యాం గీర్మవర్వణ

శీ)ముద్భగవద్దీతొ సూపనివత్సు బ్రహ్మవిద్యాయాం! యోగా సే శ్రీక్ళృ
షాష్టనసంవాదేర్జున విపూదయోగోనామ పిథ మోె-ధ్యాయః*
ఓంతత్స త్‌.
శాంకరభాష్యతత్శ ్వ బోధిని:
ఇట్లు నూరు వేలసంఖ్యగలిగి వ్యాసపోొక్తము, సంహితారాపమునగు మహాభారతమునంద
ంతర్షతమైన భీవస్షపర్వ్యమునందున్న యుసనిషదూ'%పము బివ్శావిద్యారూవమును
యోగశాస్ర్రుమునగు భగవదీతలయందున్న శ్రీకషార్టున సంవాదమం
దుగలయర్టునవిపాదమను వేరి పిథధమాధ్యాయము,
సమాప్తము,

-పీథలలవిత్తి-
 శీభగవర్ద త ా శ ా జ ్ క ్ మ ర భ ా వ ్ య మ ్ ‌ .
ద్వి తీ యో = ధ్యా యః,

అధ్యా
గీ! నంజయా ఉనా
చ ౩:
తం తథా కృవయా 2-2-విస్ట్ర ను(కుపూర్ణాకు లేకుణమ్‌ |
విపీదన్ల మిదం వాక్య మువాచ నుధునూదనః | lol
పదవిీభాగము 4-౮

సంజయ; ఉవాచ---తం-తథా--కృపయా-- అవిష్టం-అశువూన్తాకులేషణం-

విప.దన ౦ాఇదంా వాక్యం ఉవాచావుధుసూదనః | lot
ప్రతిప దార్ధమా థా
సంజయ;=సంజయుండు; ఉవాచ=పశెను,
లిఎ మధునూదన;ః=మధ్యాసురుని
సంహరించిన (శ్రీకృవ్ణపరమాత్మ; విపీద న ం=దుఃఖంచుచున్న ట్టియు; తథా=స్యజనమరణ
పిసక్రిజ్ఞానముచే; కృపయా=దయచేత; అవిష్టం=వ్యాప్త మైనట్టియు; అశ్ఫుపూర్ణాకులేశు
ణం, అశు=కన్నీ టితో5 పూర్ణకానిండీన, ఆకులాకలంతవడిన, ఈక్షణంాకన్ను లుగల;
తంాఆయర్దునినార్చి; ఇదం=-ఈచెస్పంబోవు; వాక్యంచ=వాక్యమును; ఉవాచాపలిశెను, ॥౧|
శాంకరథావ
= ్యళతల
్తా
బోధన
అహింసయు, భశ్రూటనమును, బరమధర్ముములని తలంచి యర్హునుండు యుద్దవిము
ఖుడొాయునని నంజయునివలన విని ధృతరాష్ట్రుడు తనకుమారులగు దుర్యోధనాదుల రాజ్య
మప9చలితమని నిశ్చయించుకొని స్వస్థచిత్తుండైయుండెను. అట్టి ధృత రాష్ట్రూనింగాంచి సంజ
యుడీధృత రాష్ట్రిని దుర్చిద్ధిని దొలగించు నూవాతో నిట్లు పలికెను, .
టధృత రాష్ట్ర! ఢ్రీకృన్ణ పరమాత్మ మూటిమాటీకిని. గృ త్యాకృత్యములను జప
కము చేయుచున్నను నర్జునుండు దృఢతరముగు మోహమువలనం గల్లిన విపరతసూననుల
శో ౧] అర్జునవిపూదయోగము, “రగ

శాంకరభాస్యతత్త్యబోధిని థా
జనించిన శోకము కలవాండగుటంబట్ట కృ త్యాకృత్యములనుస్నృరింపక పోంగా దిరిగి శ్రీకృష్ణు
డు = కన్నీరు రాల్పుచు. దిక్కుదిక్కులు చూచుచు. దనవారు మరణింతుశే యని
కనికరించి దుఃఖంచుచున్న యరక్షునుని౪హార్చి యిట్లు పలికెను, lol
==0 3వ అధ్యాయము ౧వ గ్లకవ్యాఖ్యావి శేషములు ===
మధునూదనసరస్యతీయము+-—
ఈన్లోకమున క్ష పంయళా22_విష్టం?) అని కృపను గర్హశాను, అర్జునుని. గర్మగాను కేయుటచే
నర్జునునకు 6 గప స్వ "వసిద్ధవ నియు, (“థి షదదంతలి” అని యర్లునుని6 గరగాను, విపెదమును (6 గర్మ గాను
జేయుటచే నర్జునునకు విషాద మాగంతుకవ నియు సూచిత మయ్యెను,
“మధునూదనః)” ఆనుటచేస్వయముగ మభ్యాసు రాదిదు స్రనిగ9 హకర్త్మయగు కీక్ళన్లుం డద్జునుని(
గూడ దున్లనిగివామండు నియోగించుట కపకర౦ిమిం"దెనని సూచితమయ్యొను,
ఫంకరాంనదీయముళీ =
సద సద టీక ము చేతను, తీవ జైరాగ్యముచేతేను, ఘా వేగ చేతను నర్వకర్మలను సంన్యసీం చిన
(యావ్నాణునకు మోత సాధన సంప యొక ,-యు, బావా అతరముయొక్క- యు సాఫల్యము కొఅకు “తద
జనార్రం న గురుమే వాభిగవ్చేత్‌ 7 టను నీమొదలగు (శుతులు జెప్పినరీకిని (శో తయుండు, బ్రవా నిష్టుండు
నగు సద్దురువు నాశ్రయించి “అ క్ళావాగే ద9ష్ట్రవ్య ఛో్ళోంళవ్య:?) “ఆ థాతో బ్రహ్మ బిజ్ఞాసా?” అను శ్ఫుతి
స్మృతులు జెప్పిన విధమున బి వ్మాజ్డూనము కొక వేదాంతేవిచాగమును జేయవలె నను యర్లమాను సూచిం
చుటకును, సదస్వ్యూ'వేకము, పరమార్థాసేత్న*ల యిద్జునుని “ష్య సేచాం శాధి మాంత్వాం ప్రపన్నం?”
అనురీతిని జెప్పంబడిన యీిళ్వర్యపపత్రిని, భగవల్మీల్భతమగు నాత్మానాతో సప దేశమును పృతిషాదించుట కీద్వి
తీయాధ్యాయ మూరంభింపంబడెను,
సర్వేషాం దేహే మధువ దిష్టత్వా న్మధు రవాంకారః త మాత్మప కాళ నేర సూదయతి నాళ్ల
యతీకి మధుసూదనః” నర్వ చేహాములయందు "తే-నెవలె నిస్టమగునది గాన నవ ౦కారము మధు వనంబడును,
అట్టి యహ౦శారము నాత్మప) కాశనముచే నశింపకేయువాడు కాన శీికృస్ణుడు మధునూపను డనబడును,
లేక, “ఇయం పృథివీ సశ్వే సాం మధు” అను శ్రుత్యుక్సప కారము స్వరూపానందమును, నప
రోకూనుభూతి కల వారలకు స్ఫురింపంజేయువాండు కాన శీకృష్ణుండు మధుసూదను6 డన 6బడును,
ఈశ్లోకమున కృ్రపయా2_2౬విస్ట..”” ఆని చెప్ప్పుటచే ముతుతు వగువాండు కృప మొదలగు
చెనిమిది యాత్మ గుణములు కలవాడే యుండవలెనని స్పష్టమగుచున్నది. కనుక నే: ఇట “కృపయా”? అను
క క్షపలఅచణము,
పద మార్మనిష్టమగు కొంత్యాదిగుణాష్ట్రమున దయా సశ్వేసు భూ తేన కాంతి, రననూ
భూతముల
యా, శుచి; రనాయానో, మాంగల్య, మకార్పణ్యా, మస్ప ఇవో చత్య ప్లా :వాళ్శ్ళగుణా 4? సర్వ
యందును దయ, ఓర్మి, ఆనూయ లేక పోవుట, పవిత్కత, ఆలసటశేక పోవుట, మాంగల్యము, శారగ్పణ్యమా

లేకపోవుట, కోరిక లేకపోవుటి? అను గెతమపితిసాదిత మగు నీ గుణములు కలవారలకే లెస్సగ

జాశనము కలుగును.
న 6 సో వాంభగవశ్ళోచామి? ఆను శుంతప) శౌారళమిసం సారము నెట్లు తరించగలను *ఆనిశోచిం
 56 కీ గ వద్దీతాశాంకరభావ తేశ్రేగ్టబోధిని [అధ్యాం

గీ! (లీభగవా నువాచ !ూ

కుత న్యా కశ్ళల మిదం విషనే నమువసీతన్‌ |
అనార్యజుష్ఒంట నుస్వర
ఆద
్ష్య నుకీక| ి కర నుర్టున
స ||
||
ఫదవిభాగము4-
క్రీభగవాక- ఉనాచ!--కుతః "త్వా "కళ్మలం-ఇదంవిషమే-సముపక్థితక్‌-
అనార్యజుప్CT PEE = ఆలా |
టం అస్వర్ల రం అకీ రికోరం అర్జున 4 lg!
ప్ఫతిఫదార్గము థం
న
(శ్రీభగవాన్‌ =,శ్రీకృష్ణ పరమాత్శ; ఉవాచైాపల ికెను।| == అస్‌హా అర్జున!=టీయర్టు
పదం అల్ల

నుడా!; అనార్యజుప్ట ౦=ళాస్తాార్రపరిజానములేని వారలవే "సేవింపంబడినదియు; అస్వర్ల ం=

పాపకారణమగుటం చేసీ స్యర్గాన ర మైనట్లియు; అకీర్హికరం= అపఖ్యాతికరమైనట్టియ,
_ క్రదంాఈ, కళ్ళలం= (శిష్టులచే నిందింపబడిన) యుద్గపరొజ్నుఖతంము; ప.
మునందు; (భయస్థానమునందు; ) త్వాసర్వత్షతియ శేస్టుండవగు నిన్ను; కుత;
=వకాఠ
ణమువలన; సముపస్థితం పాంబెను. క
శాంకరభాష్యరఠత్త (బోధిని?
అ”
_ ఇ 0!
ఒధృత రాష్ ట్ర) ) ్లఇ పరమాత్మ యర్దునున
క్రీక్ళవ el
ి, గూర్చి యిట్లు జో
పలిశనుం3
న్డ్‌యర్గునా! ఈయుద్ధప రాజ్బుఖత్వ్యమును ఇస్తా గర్థనంప౦్రిదాయము 'జెలియని
వారు సేవించిరి, ఇయ్యది పొపహేతువగుటంజేసి స్యర్లపాపి క్రిప్రతిబంధకము, నివా
తేకవ
బాది రాకునులను జయించి ప్రఖ్యాతి వడసిన సీవంటి యుత్ఫమతశు[తియున కపఖ్
యాతినిం
బుట్టించునది, ఇట్టి కశ్శులము (శిష్టగ,రితమగు యుద్గపరాజు ఇఖ తము) వివ
మసానము
(అసమయము') నందు సర (|_శేమ్టుండ వగు నిన్నే కార ణామువోే నాశ యించెనో

చు (తపించు) వానినే గురువు, ఈశ్వరుండు ననుగహించును, ఆట్టివాడేయర్ధునుడు? ఆని సూచించుటకు

“విపీదంతంి? “ఆశ్ఫువూర్గాకలే క్షణం) ఆను విశేషణము లుపయోగిం చబ డెను,
_ నీలకంరీయముళ___
యః
“ఈక్లోళమున “మధుసూదనః?” అనుటచ్చే దుష్టులను సంవారిం ఇెడివాండు కావుననే
శీీకృట్ణుం
డు యర్జునుని నిమితృముగా జేసికొని నీళ్రతుూలను సంవారింప*లండు, కాన: నీప్రుతులకే జయమ్ముపాప్పిం
చునని యాశించకుము?” అని సూచితమెనది.
భ్‌
. ఆాీ౨ వ అధ్యాయము _ ౨ వ ఫ్లోకవ్యాఖ్యావిశేనములు$ స
మధు సూదనసకస్య తీయ ము $4.
|
“(కీభగవా నువాచి” అనుచోట “భగవాన్‌*” అనగా: “వఐిశ్లంరన నకు(గన్వ ధర్నన్న యళ
నశ్ళియః | జైరాగ్యస్యాథ మోతన్య షళ్టాం భగ ఇతీంగనా?) సంవ్రూర్లమగు. నైళ్వర్యము, ధర్మము,
వ
న్లో! ౨౨౫) అర్జునవిపాద యోగము, ర్ట

నః శె బ్యం నూ స్మ గనుః పార్ట! నైత త్వ య్యువవద్యలే

రర వఛా S$ థి — వా, $§

తుం [దం హృడయడౌర్భల్యం త్ర క్రోోతిన్ల్య వరన్నవ! | [91

ఫథధవిఫొగము ౫
క బ్యంమాాస్టాగమఃాపారగానావతీత్‌ "-త్యయిఉపపద్య లౌముదింా
హృదయ దౌర్బల్యం" త్యక్షాా" ఉత్తిషఘ్టాపరన్నప! ! 13
(పతీపదార్గము భా

హే పార్థ!డకుంతిథొమరుడవగు నోయర్జునా; కె బ్యం=నవుంసక ధర్మమును;

(అెర్యమును; ) మాస గమః=పొందకుమ; వతశ్‌ = ఈయ ధైర్యము; త్యయిా(మ హేశ
రునితో యుద్దము జేసిన) నీయందు; నోపపద్య కే=నమంజసము (మంచిది) కాదు; షపీపర

నృప!=శతు) తాపనుడవగు నోయర్జునా! ; శ్రుద్రంానీచమైన; హృదయ డార్భల్యంామనో

క్‌దలి; ఇ ఉత్తిష్ట
దుర్చలత్వమును; | త్య కాావ పో . లెమ్ము (యుద్ధమును పారంభింపున ు.)
ఘనము. i231
మందాన దవా ననా నా కా కాసానునానన లతా నజ నానా దన నలా సా
నా నాదా నాదద దపా నో భారా న లాలా

ఇాంకరభాన్యతత్స్యుభోధిని +--
మ

మణియు శీంకృప్ణ పరమాత్భ యర్జునుని ౮హార్చి యిట్టుపలి*ిను,

ఓయర్షునా! అధైర్యమును (క్రీబత్వమును) పొందకుము. శంకరునితో యుద్ధము
నర్చి యతనిచే గొనియాడంబడిన పొరువము గల నీకీ య,థైర్యము తగదు, నీచత్యమున
కుంగారణమగు నీయ్వథెర్యమును వదలి యుద్ధము వేయుటకు సన్నద్ధుండవు కమ్ము. 131
mb తానా

కీర, సంపత్తు, వైరాగ్యము, ననెడి నీయారింటిని బెలిసికొనువాడని యర్థము,

శిష్టగర్సిత మగు నీయుద్ధపరాజ్బుఖక్వ మసమయమందు నీకెట్టు పౌంప్తమెనది. అనగా: చూసే
చృచేక నా? లేక: స్వ రేచృచేత చా? లేక; యశః శామనచేత చా? ఆనిపశ్నించుట.
మాకే చృచేతనందువా? “స్వధర్యాచరణముచే నంతేఃకరణపరిశుద్ది నొంది మోక్షమును గోరు
నపక్యక హెయులు స్వధర్మ మును విడనాడరు, కాన: మాకేచ్చచే నీయుద్దపరాజ్బుఖు(డ చెతి ననుట బొస
గదు” అని నూచించుటకు “అ నార్యజుష్టం?” అని చెప్పబడెను. ఇంక: స్వన్రేచ్చచే నందువా! క్షతయు
లకు స్వర్గ హేతువు స్వధర్మ మగు యుద్లము, కాన; నట్టి యుద్దపరాజు ఖత్వమునీకు తగ”) దని చెప్టుటకు
“ఆ స్వర కిం?’ అని చెప్పం డేను, కీర కామనచే నందువా'? శులి యులకు యుద్దము స్వధర్మ యు. ఆట్టి స్వ
ధర్మాచరణ వలన కీర్తి వృద్దినొందును. నీవట్టి స్వధర్మ మగు యుద్ధమును ౬బరిక్యజించిన నపక్టీక్సియే వాటి
లును కాని కీర్తి సాప్తి ౦ప నేరదని సూచించుటకు ఆకీరి కరం? అని చెప్పంబదేెను
ఛాహ్యాత్కర్ష దీవీకళీఎాా
స్వధర్మ మగు నీయుద్దమును చేయనిచో శుద్ధస్వభావుండ వగు నీకు 'బాపము (పొప్కించునని
నూచించుటకు ““ఆర్జున!” అని సంబోధించెను, గ౨||
( లా వ అధ్యాయము 5వ శ్లోక వ్యాఖ్యావిశేమములు+--
మధు నూదనసరస్వతీయము
ఇట స. అను సంబోధనచే “గుంతిచే నారాధింపంబడిన మఊహేందుని వలన జన్మించిన
(8)
 ర్‌ి (శ్రీభగవదీతాళాంకరభావ్యత త్త (బోధిని (అధ్యా.౨,

‘| అర్జున ఆతను pre

కథం భీవ్ష నుహాం సఖ (దోణం చ నుధుసూదన!।
| |
ఇషుఃఅ
(నతియోత్భ్యామి వూజ పే వంసూద న
కార 04 స్ట! | |
లో
పదవిభాగము +
అగున౯ఆబవాచొక థంాభీవ ఎం "అహం సంఖ్యా దోొణంా చౌ మధుసూ
దన!” ఇషుభిఃప9తి యో త్బ్యామిపూజావ్హా--అరసూదన [ | కీర
ప్రతిపదార్థము థీలా

అన్టునజాఅన్టునుండు; ఉవాచాపలిశెను!!_.-హే జరిసూదన !=అప ౧యత్నముగ

సర్వశతు) సంహార మొనర్చిన; పేవుధుసూదనాఓశీ)కృవ్ల; పూజా న్తై=పూలం బూజింపం
దగిన; ఒవ్నం్యా తాత యగు భీముని; దోోణంచై (అస్ర్రవిద్యాగురువగు) దోీణాచారు
లను _సంఖ్యే = యుద్ధమునంద్యూ ఇషుభిః = బాణములతో; కథం = ఎట్టుల;
పతియో త్ప్యామాఎదుర్కొని యుద్ధముచేసిదను; mE
శాంకరభావ్యతక్శ ్య బోధిని లా
ఇవ్వ్యిధముగ భగవంతుండు తెలియంజెప్పినను కోకాభిభాత మనను. (డగటమే
నర్టునుండు పకృతమగు తన యభిపాాయమును భగవంతుని కిళ్లుటింగి .చెను.
అపియత్నముగ సర్వశతృవులను నళింపంజేసిన యోశీికృవ్ల! తాతయగు
భిష్ముండు, శస్హా్మిన్రువిద్యాగురువగు దోగిణాచార్యులు పూల బూజింపవలసినవారు. అట్టి
వారలనెదిర్చి యుద్ధమునందు. బిచండకాండములతో నెటులయుద్ధము చేయగలను 1౮
re: suai hedaman GOES

నీకీకీబభొవ మనర్హ_ము ఆని నూచిత మయ్యెను, త్వయి”? అనుటచే యుద్ధమునందు. మహేశ్వరు నోడిం
| rts ie HEE ర.

చి బ్రోసిద్ది వడసిన నీకీషబఫావము తగదు” అని నూచిత మయ్యొను. “పరంతపి” అను సంబోధనముచే
“తుం తాపనుడ వగటంచేసి యుస్ధోన్నుఖుండ వగుటకు తేగుదును”” అని నూచిత వయ్యెను.
ఛాహ్యాత్కర్ష దీపిక4-—-
6“ నా-ేనత్తృకొమరుండ వగు నీకు మాకుండు థైర్యముండుట యుచితముి) ఆని నూచించుటకు
Nees ఆని సంబోధిం వెను, “శతువులను దపింపణజేయుము ఇని యుద్రోపనతుడ జై నీకు
పీఠమును
జేకూర్చు స్వజనమును బాధింపకుము”” అని సూచించుటకు * పరంతప?” అని నుబోధించెను,
|| 2||
జా ళీ_వ అధ్యాయము ూ రవ శ్ల్‌క వ్యాఖ్యావిశేషములు+---
సీలకందీయము+ |
“ శతంివులనుగాని, స్వఫావదుష్టు అనుగాని, హీంసీంచుట(యు
క మేయగును. కాని బంధువులు
దోషరహితులు నగు వారినెట్టు హింసింపందగును *” ఆని యర్జును డీన్లోక మున ప్రళ్నిం
చుచు? డెను,
“ నుధునూదన!*”” అను సంబోధనముచే దుష్టుఅగువారిని “ ఆరినూదన *” ఆను నంబోధనముచే
శతుంవులగువారినే హింసించెడి నీవుగూడ వూజార్హులు, దోషరహాతులు నగు భిష్మదోంణులను హ్‌ సించు
మని యుపచేకించుట యసంగతమని సూచితనుయ్యెను. ఇ
( వక్తయగు యర్జునుడు శోక చ్యాకలుడగుటచే ఈ మధునూదన ౫” * ఆరినూదన*” అని
సంబోధన
శో! రాణి] అధ్దనవిసాద యోగము 59
గీ! గురూ నవాత్వా హీ నుహానుభావా (|
న్మేయో భోక్తం భైతు నుపీవా లోశే|
హత్వా భ్‌ స్తు గురూ ని“హెవ భుంజబీయ భోగా (నుథిర [పదిగ్జాకో ||
పదవిఫాగము :--
గురూన్‌' "అహత్వాా హి” మహానుభానాన్‌ా శ్రేయః భోక్తుంా భేతం"
అపి” ఇహ లోకే - వాత్వాా అర్థకామా౯ా తూ గురూన్‌ా ఇపహా వీవా భుంజీయా
భోగాన్‌ రుధిరపదిగ్ధా౯ I
పృతిపదార్గము =

మహానుభా వాన్‌=శు త శీలాధ్యయన .సంపన్ను లగు; గురూన్‌=భమ్మదో)ణా

చా ర్యాదులను; అహతాాసంవారింపక; ఇహాళఈ; లో కే=లోకమునందు; (అనగా సీ
భూలోకమునందు) భెతమవీాభిక్షాశనమునై నను; భోక్తుయాభుజించుట శే యా శే ప
తీరము; గురూన్‌ =గురువులను; వాత్యాడవధించి; ఇ మావాఈభూలోకనమునందు 'మూ(త్ర
మే;
రుథిరప్రదిగ్ధాన్‌ =రక ముచేం బూయంబడిన 4పదార్థములను వలె (అనగా నతితుచ్చ మైనట్టి,
భోగాన్‌ =భోగరూపములగు; అర్థకామాంస్తు=శబ్బస్సర్మరూపర సగంఛాత్మకములగు న
ములను; సక్చందన వనితాది భోగములను; భుంజీయ=అనుభవించెదము,. HAI
ఈ

శాంకరభావ్యతత బోధిని
వకర్మమునకు నివాలోకమున జీఏకావృత్సి నూతీ9ము ఫలమో యట్టి కర్మ
పాపహేతును. అ యక యుద్ధము స గుర్యాది వధాత్యకమగు
నీకోర్ణము జీవికావృత్సి మాత హేతువగుటంకేసి పొపహేతుఎని తలంచి యర్దునుండు కళ్ళ
వరమాళ్శనుగూర్సి యిట్టుపలి కెను, శుతకీల చేదాథధ్యయనాదులచే “గాప్పవారలగు
భీమ్మదో 9ఇకృపాచార్యాదులను సంవారించుటకన్న నీలోక మున భీశ్షూశేనమును భుజించుట
మేలు. గురువులను వధియించి మన మనుభ్గవించునడి యీిలోకమున నతితుచ్చమగు
జారడం లామాఖురానా అనాలా లన ధనా నాలానాాజతారాం.

పదద్యయము సమా నార్థక మేయనను పౌనరుక్ష్య దోషము నాషాొది౦పదని కొందరి (నుధునూదన సరస్వతి )
యభి సాయము )
“ పూూజ్యాలగు ఫీవ్మ(దోణులతో వాక్కు-లహము “నెన జేయుట యనుచికేమున నింక చొణ
ముఅతోసెదురొ-నవ లెననిన నేమి చెప్ప్పుదు”’నని సూచించుటకగ “ఇముపి?? అను పదము నిజీశింపయబడెను.

జాజిథీ౨వ అధ్య్యాయయుణాణ వన శ్లోక న్యూ

స్రఖారనిేే పసు శ

మధుసూదనసరస్వతీయము+ =
ఫీన్మ దణ కృషాణచార్యాగులు గురువు లైనను యుద్ద నర్వముచే నవలిప్తులును,
౩ ఆ స్యాయముగ
రాజ్యమును స్వీకరించుట చేతను, శిష్య దో హముచేతను కార స్యశార్య ని మేక కూస్యులై న్యాయమా ర్లము
.నతిక్ళమించిన వారలు, శాన; “* గురోర ప్యవలిప్తస్య "కార్యాస కార్య హాటు 1 ఉత్పథం పృతిపన్న స్య
 రీ)భ గవద్లీ త శాంకరభామ్యత త్త(బోథిని (అధ్యా.
60

ఇాంకరభావ్యరత్త వ్రబోధిని
భోగరూపమ్ములెన నర్భకామము లేకాని మజొండు మోతమనుభవింపంయోము. అట్టి యీ
లోకమునమాత)మే యనుభవించు సీయర్థ కామముల నిమిత్త విాగురువధాత్మక
కర్మ పాపహేతును. Ii
పరిత్యాగో విధీయలే*” ఆను శ్యాయానుసౌారము వీరలు వధ్యులే యని శ్ర౦కి౦పజనదు, వీలు “ హొను
హోనుభవాన్‌ *” ఆనగా : హిమం జాడ్య మపహ న్తీతి హిమహో్యగ్నిః తస్వేవ అనుఫావః "సామర్థ్యం
యీషాంరే తథోళక్తాః” జాడ్యము నపహరించు యన్నివలె యని యర్థము,
సామర్థ్యము గఅ వారలు.
అనగా: ఆతి లేజస్విలు, గానః క ధర్మవ్యతి క9చూదృవ్న ఈశ్వరాణాం చ సావాసం |! శేజీయసౌం న
దోహియ వహ్నే సృగ్య భజో యథా” సమర్థులగు పెద్దలు సౌవాసయుగ ధర్మమును కదాచిత్‌ ఆకిక)
మిం చెదరు. ఆటి ధర్మ వ్యతిక) మము: --పవి తాపవిత్ళ వస్తువులను దహించుటవలన నగ్నికి మేదోష

నుంటనటుల నట్టి పెద్దల యెడ దోషము నాపొదింపదు’” శాన: భీష్మ దోొణకృ పౌబా ర్యాదుల యెడ యవ
లిప్తత్వాది దోషము సంభవింపదు.
భీష్ముడు స్వయముగ ధర్మ రాజునుగూర్చి “ ఆర్థన్య పురుషో చాసో దాసస్త ్యర్థో నకస్యచిత్‌ |
ఇతి సత్యం మహారాజ బద్ధోన్మ క్ట్‌నేన శౌరవైః కే ఓ ధర్మరాజా! పురుషుడు ధనమునకు దాసుడు. ధనము
యొన్నడు బురుషునకు దాసభొవమును బొందదు. కొన; కౌరన్రలచేత నేను నిత్యము. ధనముచే గట్ల బడితిని 7)
ఆని జెఫ్పుటవలన భీష్మదోణాదు లర విఫీంతులుగాన వీరికట్టి మాహాత్మ్యము లేదం౦దువా.!
ఆట్రుశాదు. ఏలన: వీరద్ధ కామమును గోరువారలైనను నాకు గురువులేయగుదురు. శౌన!
వీరలు నాయెడ యొంతమాత్రము. దోషులు కారని సూచించుటకు -తిరుగ. నీక్లాక ద్వితీయార్థమునందు
“ గురూన్‌*” ఆని చెప్పెను, ( ఈయన్థమున (6 అర్థ కామాన్‌ 7) అనునది గురువులకు విశేషణము)
శంకరానందీయము+—
“మహాన్‌ =అనర్గలః ;అనుఫావః = ధర్మబ) హ్మువిషయకో బోధ; యే హంతా క మవోనుభ వాన్‌”
అడ్డులేని ధర్మబ్రుహ్మవిషయక జ్ఞానము గలవారుగాన ప్ప దో9ఇాదులు మవోనుభాను లనంబడుదురు,
2 “ అకృత్వా పరసంతాప మగత్వా ఖలమందిరమ్‌ |!అశ్లేకయిత్యా చాత్మానం య డల్ప జప
త దృవ”) పరసం తాపమును జేయక్‌, దుర్మార్గుల గృహముల శేగక, శరీరమును శ్రళపెట్రక స్వల్పము
పాప్తించినను ఆది విస్తారమెనది”” ఆను న్యాయమున గుఠ్వాదిహింసారహితమగు భికాళ్లనమే మాకు
శ్రేయస్కరము” అని సూచించుట కీన్లోకమునందు “హి?” అను శబ్దము పయోగిం చబడేను,
“ అరాకా=ాధరా దిపురుహెన్టాన్‌ ; శిమీభ్యః శాన్ని=
మయ బోధయన్సీతి; ఆర్ల కామాన్‌”) ధరా
ర్భకామమోక్షుమ లనెడి పురు పార్థచతుష్టయమును శిష్యుల కుపదేకించువారలుగాన గురువు
లర్ధకము లనంబడుదురు. "
పరమార్గప్ఫపా$
యఖ
కలన ద్నాాహృతాయ నాపగుశేత న నీనాన్యా న్న లోహితం కర్యాదే తావతా. ER)
నసౌ భవతి” ( ఆతు చతుర్తీ ద్వితీయాశే విపరణేయా్రా అనగా: చాంహ్మాణుని:ా దిట్టుటయు, హన్తపౌొ
దాదులచే కొటుటయు న గ
ట్‌ 5 ఖగ్రాదులచే రకృవంతునిగ జేయుటయు, కూడదు.టిఅట్టు ares
చేసినేని పాపియగును ”
ఆను నీయాపస్తంబ సంకాను
హి సౌరము టావ్మాణులగు దో
ఇదా)ర్యాది గురువులను హీంసీంచి పౌపినై
. వేనీభోగముల పెట్లనుభవింతు.
ననిపర్యవని శార్థము, క భా ౯.
| ౬] ._ అక్టునవిపాదయోగము .. «61

న మైలీ ద్విద్మః కతర న్నో గలీయో యద్వా: జయేను యది నానో జయేయుకి।
యా "నేన హత్యా నఖ వపను గక.
గ ry పంముక్షో ఖా రకా)! tel.
విభాగ ము+ాా
నా చా వళత్‌” విద్శఃా కతరత్‌-- నా గరీయూా యదాధా జరరీతుా
దొ వా న౯ె జయేయుకి యాకొా వవా వాతా నొ జిజీనిషామఃా "బే-.అవ
౩౪ పిముఫా ధార్హరాష్టాాః క!
మ. థల .
కతరత్‌ = (* కతరం * అని పాళభేదము ) భిశ్రాశనయుదములలో నేదైన
కొటి నఃజామనలకు గరీయఃాగొప్పదో; ఏతత్‌ =దీనిని; నవిద్యకాగుజుతింపము;
; దాాచఅట్టు కానిచో; వయం=( ఈపపదమధ్యాహార్య ము, మనము; జయువెైజయించె
వరా); యదివాఅట్లుకానివో, "లే=( ఈపద మధ్యాహర్యము) |,
ఆదుర్యోధనాదులు;
మనలను; జరమీ యుకాజయిం'చెదరో!; యానేవాఎవరలను; హతాగాసంహరంచి;
నుం-[ ఈపదమధ్యాహార్యము) మనము; |నజిజీవిషామః=బఏ9తుకంగోర మో; 'తే=అట్టి;
రృ రాష్ట్రా")ఃా మాపెదతండి) ధృతరాష్ట్రుని కుమాగులగు దుర్యోధనాదులు;
ల. పసితాః=ఆండిరి. lei

at స్వధర్శ మగుటంజేసి నీకుయుద్ధ మే కర్తవ్య నునినవో నిట్టి

రువధాత్శక యుద్ధము హింసాత్మకమును, చాపహేతువు నగుటంబక్ట యీయుద్ధము
రృవ్య మో? హింసాళూన్యమగుటచే భిశ్షూశనము కర్శవ్యమో! దోంపకున్నదిం
ఎద్ధమువలన జయము చేకూరున నెదవా? అదియు సందిగ్ధ మే. ఏలయన జయపరాజయ
లు నిర్ణయించుటకు యెట్టవానికి ఏలుకావు. కాన; మనమే bos
బుంచదమోూా? దుర్యోధనాదులు మనలనే జయించెదళో
మనమే దుర్యోధనాదులను జయించద మనెదవా? యెవరలను జయించి తణ
గాతంము మనము జీవింప(గోర మో యట్టి
ట్టి మా బెదతండి) కువవూరులగు ప
ఏదుటయుండిరి. ' కాన; నిట్టి దురో్యోధనాదులను జంపి జయమును లక నుట కన్న హిం
రహితనముగు భిశ్రావృ
త్తి
తితో జీవించుట మేలుకాదా?. ' l=
09వ స. Cer
ధుసూదనసరసస్వతీయము+ -- జ ప
_ ఇంతకు 'ఫూర్వమునందు జెప్పంబడిన'గంధము చేసం ఫొరదోవనిరూపపణఫ్రరస్పరముగ 'నధికారి
శేషసణమాలు 'జెప్పంబటెను, అది యొట్టినవ “న చ శ్రేయా నుపశ్యామి :వాత్వా స్వజన'నూవాజే”
ను శ్లోకమున యుద్ధనివాతునకు;ల ద్వావిమా పురా లోకీ సూర్యమండల భేదినో1 పరిబాడ్యో?
 62 (శ్రీభగవద్గీతా శాంకరభావ్యత త్త(బోధిని (అధ్యా.

గీ! శార్నణ్యదోపోవహతన్యభావ? , వృచ్చామి త్వా థర్మనమూ్మూఢ వేతా? |

య న్న్రేయస్స్యా న్నిక్లితం (బరాహిత న్నే,శిస్య స్తెవాం శాధీవాంత్యాంపుపన్నమ్‌!౭|

పదనిభా గము+-
“కోరఏగ్యాదోపోపవాతస్యభావఃా ప్పచ్చామిా po ధర నంమూఢ చేతా క
యత్‌ “శ్రీయ స్యాత్‌“నీలితం" బూహిలా తత్‌ - మేా- శిష్యా తా
అహం శాధా
మాం-ాత్యాంాపిపన్నం న
_ el
(పతిపదార్థము థా
కార్చణ్యదోపోపహాతస్వభావఃజా కార్పణ్యడా దేన్య మనెడి; దోవమైాదో
షమునే;
ఉపవాళ=కొట్టంబడీన; _స్వ్యభావః=అంత;కరణముగల; ధగుసంమూథ చేతా =ధర్శ= (“భర
రితి ధర్మః” జగమును ధరించునది బిహ్మాము) అట్టి జగద్దారణసమర్థమగు బీహ్మామునంద్యు;
సంమ్మూఫ=ై అవివేకత్యమును బొందిన,; చేతాః=చిత, ముగల నేను; తానిన్నుు; పృృ్చా
మి=అ౭సగుచుంటిని; యత్‌ వది; నిశ్చితంచ=అ వేశ్లీ కముకాని; శ్రేయః కేేయస్పో,
తత్‌=అట్టిమోతమున్వు మే=నాకొఅకు; బూ)హి=చెప్పుము;ు అహాం=నేను) 'లేవ=సీక్స;
శిమ్యఃశిష్యుండను; తంానిన్ను; పీపన్న ం=శరణు జెందిన; మాంనన్ను; ఛ్రాదధి=
అనుశాశింపుముు (నాకాతోపదేశము చేసి శిక్షింపుము, ) ౭1
మా నాన.
యుక్షళ్చ రణేణాభి ముఖోహతః *” అను వాక్యానుసారము పరివ ాాట్టుతో సమానమగు యోవేగ
మములను
జెన్పుటచే * అన్య చ్చేఏయో అన్య తెవదు
పేయః ”” ఆను శుుతిసీద్ద మోక్షము జెప్పంబలేను. అందువలన
మోక్షముకంటు జేరగునది శే ఎయస్ఫు కానేరదు” అని నిత్యానిత్యవివేకము
జూపంబడెను, “ఓనకాంత్నే
విజయం కృష్ణి” అనుచోట వెహికఫఅఖోగవిరానము అపి త్రైలోక్య రాజ్యస్య హేతోః ౫) ఆను
స్థంమున అముష్నికఫలభోగ _జెరాగ్యము “నరశే నియతం వాసః)” అను ఫోకమున స్థూల బేనాముకం క
నతిరికమగు నాత్నకలద నియు, కింనో రాజ్యేన ” ఆనుదానిచే "సే
వ్యాఖ్యానించిన రీతిని శమము “కింఫభ
చోో౪)
అనుటచే దమము, “ యద్య ్యేలే నపళ్యన్ని”” ఆనుదానిచే లోభము లేకండుట, “తనే "కేమతరం భజేత్‌))
ఆఅనుశానిచే
దితికుయు, జూపంబడెను. ఇదియే (పథమౌ ధ్యాయ సంగవోర్థము. ఇక“ శ)యోభోక్తం ఖేశం”
అనుచోట సంన్యాససాధనమగు భిజా చర్యము,. ఠదుపలశ్సీ త సంచ్
యా సము ఈ యధ్యాయమునజూపంబ డేను,
4౨న అధ్యాయము? వశ్లి'క వ్యాఖ్యావి శేవములు$ ==
మధుసూదనసరస్వతీయము+ __
నంసౌరమునందలి దోషముల బూరిగ ెలిసికొని యత్యంతము'
నిర్విణుడై శాస్త్రోక్త నూర్గమున
గురువు శుజేరి యర్థించినవానికే మోక్షవిద్యయం దధికారము కోఅదు,
కాన: ఫీహె దివిషయకమగ సంకట
మువలన “వ్యుశ్థాయాథ ఫికాచర్యం చరన్ని”” ఆను శు9లిసిద్దమగు. భిక
ాచర్యయు నం౦దర్లునుని [కభీలాషం
జూపి కాస్తోోక సరూపసదనమును గూడ కఫీహ్మోదివిషయక'సంక
5 + ఆ
ట వ్యాజమున నే యీన్లోకమున జూపు
ప నా టే ' జ

చున్నాడు. “ధర సమ్మా ఢచేతాః ? ' భర్న విషయము

న నొకనిశ్చయమును చేల్చెడి ప్రమాణము -. కనబడ
పోవుటచే “వీరిని వధించుట ధర్మ
1..
మా క
.లేక వీరిని పౌలించుట క్టీధర్మమా?అశ్లే యీిపృథివీపరి పొలనము
ధర్మునూ?లేక వూర్వానుభూతమగు వనవాస"మే ధర్మమా! అననీ మొ.
దలగు సంశ్రయములౌే వ్యాప్తమైన
కునన్సుకలచాడ్వా ?? తనియర్ధము.. ఈ
ు
య చనా
య
శో “౭ అర్జునవిపాద యోగము 68

శాంకరభాష్యతర్శ గబోధిని—
జ్ఞాననిషునకు భీన్లూవృత్సి వొప్పంబడినను నిత్యానిత్యవస్తు వివేకాదువే తేని సికు
భిశావృతి, శావ్రుఃధీతేము, కాన! స్వథర్శమగు యుద్ధమే నీకు గర్శవ్య మనెదవా?
అఖై నవో న్వథ ర్మానుస్థా నము వలన పా వ్పించునది 'భేవాదిజన్నములు కదా! స్వధర్థ
పరిళ్యాగపాపముచే సిచమగు శ్యనూకరాదిజన్మములు పొ)_వృీంచును గడా, అట్టి నూక
రజన్నృమును, దేవజన్నమును పొందిన వారలకుణగల విజశేవమేమియుంగానరాదు, ఇరువురు:
స్యదేవాముల యందాత్శభా”ంతి గలవారలే, స్వదేహమునందు మమత గలిగి తత్చోవణ
రతు లగుచుండిరి. అట్టి జీవులెన్ని జన్మము లెత్తినను మోక్షమును బొందలేరు. మజీయు
సంసారసాగరముననే మునుంగు చుందురు. కాన: బుణ్యమైనన్కు బాపమైనను సంసారమున
శే హేతువులగుచున్నవి. కనుకనే? ధర్శముకూడ సంసారమునకు హేతువగుటంబట్లిట్టియధర్శ
మేయని శామ్రుజ్ఞులనిర్లయము. కానః నాస్యధర్శమగు యుద్దయాపకర్శకూాడ సచేకానరసం
కలితస వ అట్టి తుచ్చమగు సంసారమునయడుటకన్న మోత్షమున్సు
సంపాదించుట న్యాయము. శాన?నేను ముముశ్చువును సంసారవిరకు (డనుఆల్‌ గ్పపటేశ
సంగవాణాధి కారి నని హూ వంయుయ నర్జునుంిట్లు (శ్ర?కృష్ణభగవానునితో 'బలిశెను,
ఎవండు స్వల్పమైనను స్వనాశనమును నహీంపయ
స ో అట్లివాడు కృపణు(డు,
వాండనాత్థదుండు,. “ఉరూ వా వత దషరం గార్గవిదిత్యా ౬స్మా ల్ల
లోకా లేితి స
కృృపణ 1” మానవజన్నము పా క్రించినను యెవడు నాశరహితవుగు నిత్యశుద్ధ బుద్ధముక్త
బవ్మామును దెలిసి కొనక మరణించునో వాడు కృపణు(డు. అట్టివాని ధర్మము శార్పణ్య
ము (అనగా దైన్యము) అట్టి దైనన్యరూప దోవముచే పాతమగు "నంత :కరణము కలవాండ
నగుటచే జగ్హారణసమర్థమ * ళు బ్రహ్మమును తెలిసికొన లకుంటిని. కాన రోగనివృ త్తివలె
వ్యభిచారికానట్టియు, స్థరాదులనలె కర్మసావేశము కానట్టియుం శ్ర్రీయన్సును శ
మును) గూర్చి నిన్నడుగుచుంటిని. “నాపుతాంియాళిష్యాయ ప బూశయాత్‌ ” పుత్ర
డు కానివానిక్కి శిష్యుండుకానివానికి నట్టి బివ్నావిద్య, నుపచేశింపణహాడదను "అ
మముచే నీవు పుతుగ(డవుకావు, నిమ్ము్యండవుశావు, అట్టి నీకెట్టుపబేశింపవలయు ననెదవా!
నేను సీశిమ్యండన్న; “నినుa రరణురాందినిని. నన్ను (బవహ్మృవిదిొన్యోపటేశమువే స. [౭1

6 భృగుశ్వైవారుణిః |వరణం పితర ,మపససౌర | అధీహి భగవో బ్ర- ఇత్యాది పీకిలశ

జెష్పంబడు గురూపనసదనము బోధింపంబజెను.
ఛాప్యోత కార్లదీవీకళీ
౮ ధర్మ నమ్మూఢ చేతా: "7 భికూశ్లనము ధర్మమా? లేళ యుద్ధ ము ధర్మమా ?! అని సంవిద్ధమనన్సు
:
కలవాడని నిన్నడుగుచుంటినని యరము,
64 థీభగవద్దీతా శాంకరభామ్యత తృ (బోధిని [అధ్యా a "క

నీ న హీ (వవశ్యామి నుమావనుద్యా ద్య చ్చొక ముచ్చోపుణ .మిం[డియాణాం। .

అవాప్య భూమా వనఫత్న స్యాం రాజ్యం సురాణా నుషి చాధిపత్యం iy
భద విభా గము4$ా
9
నొహి పపశ్యామి" మమ్‌ అమ్‌ “- యత్‌ కోకం ఉచ్చోవణం

అవాప్ట భూమా అసపత్నంా గ్‌ హి సురాణాంా

ఇన్టియాణాం

అవి చా అధిపత్యం.
ఆ a

పంతిప దార్థమా4---
భూమౌ =భూమియందు; అసపత్నం=క త్రుకహికమగునట్టియు; బుద్ధంా
=సమృద్ధ
మైనట్టియు; రాజ్యంాతతి యకర్శాయగు_ (ప్రజారకుణపాలనాదికమున్ను; సనా అజచు
లయొక్క; అధిపత్యమవి పం భుత్వమునై. నను; అవాప్యైపవాంది; యత్‌=ఏది; మమా
నాయొక్క కోకంాదుఃఖ యును ఇన్టియాణాంచత్తంద్రియములయొక్క; ఉచోవణంా
తాపమును; అపనుద్యాత్‌ =పొంగొట్లు నో; త్రేత్‌=(ఈపదమధ్యాహార్యము)
= అట్టిజానిని;
నహిపిప శ్యామిావకాడను, IJ
శాంకరభావ్యతత్త వ్రబోధిని:లా
జేనిని బొందుటవలన నిప్పట్టున నాకులలిగిన శోకమును, సంశ్వేంద్రియ
తాపమును దొలగునో యట్టదానిని నేను గనుంగగొనయజాలను, నిస్పపత్న మగు, సమృృద్ధ మైన
సీభూలోకాధిపత్యముపలన క నివృత్త
తములు కాంజూలవా? శ!
(తిలోకాధిపత్యము చేకూరిన నీశోకతాపములు నివృ తృములు కాను. పరిమితమగు నీభూ
లోశకాధిపత్యమువలన నాశోకతాపము లెట్లు తెలంగునుం 1౮1.
._ తశ + _౨వలఅభథధా
ఫీయము ౮వశోకవ్నాఖా
స SS విశేషములు?
మధుసూదనసరస్యతీయము? —-
నిస్సృపత్నమగు నీథూలో కాధిపత్యమును. చేవతాధిపత్యమును బొందిననుగూడ నా శీశోకము
పోజాఅదు.”” అని యీశ్లోకపర్యవసి తార్గము, అనగా! 4 కద్య భేహ కర్మ్శచితో లోకః కీయతే ఏవమేవా '
ముత్ర ఫుణ్యఛితో లోకః టీయ'తే”) ఈలోకమున కృష్యాదులవలన సంపౌొదితేమగు ధాన్యాదు.. లేతీరున
శశించునో యచే తీరున పరలోకమున ఫుణ్యమునలన సంషౌదితేవుగు స్వశ్రాదులు నశించునను శ్ఫుతిచేతను
66 ఎయ్యది శార్యమో అది యనిత్యము *” ఆను అనుమాన పీమా ణముచేతన్కు ఐహికమగు (పతివసువు. .
నశించుచుండుట ఓ మనము చూచుచు లను స కం కాని నశించున
వగుటచే శోకనివరరక ములం-కాను,
మలీయు నవి తాముండుకాలమున భో గసౌారతంత్స్యముచేతేను. వినాళ కాలమున వియోగము
చేతను ళోకజనకములే యగుచున్నవి. కాన: నీయుద్ధము శోకనివృ త్తికొర కనుస్టి౦స దగినదికాదు. అని
యర్థము, ఇట్లనుటచే నధి'కారి విశేసషణనుగు నిహాముతే) ఫలభోగ విరా నుర్దునునకో జూపంబడెన్ను ||>i
శ్థో
౧
౮౯౧౦7
,
అరునవిషూద
జొ +
యోగము /
65.

గీ! సంజయ ఉవాచ !

ఏవ ముశా హ షీకేశం గుడా కేశి వరన్హృవరి
క్యా హృ
న యోత్స్య ఇతి గోవిన ముక్తా శూరం పసల వా | [౯||
ద జ ళా

నీ! త మువాచ హృ. శేశః (నవాన న్నివ భారత! |

ః ర్తి
సేనయోా రుభ్యోొ ర్మ ఖ్యె విదన్త మిదం వచిల | కీ౧౦||॥

పదవిభెగము 4

సంజయఃఉవాచ! --వవం-ఉకాగాహృప కేశంా గుడా కేశా పరన పః నౌ

యో క్స్యేఇతి--గోవిన్లం"ఉ క్యా-తూష్టీ బభావాహ || |బా
ఇవా భారత!" సేనయో౪ా ఉభయోఃా
తం-ఉవాచావ్శాషికేశా పీవాసన్‌
మభ్యేావిషదన్నంఇదంావచః || lool

ప్రతిప దార్థము —
నంజయ౩=సంజయు(డు; ఉవాచ==వలికెను | -పరంకహడశతుగ వలను దపింప(
జేయునట్లి; గుణా శేశాఅర్గునుడు; వాపీ. -కేశం= శ్రీ)
న్ఫీకృమవ్షునింార్చి; వవండాఈ(పకారము(;
ఉక్వాడైాపలికి గోవిందం= శ్రీకృన్ణునింహార్చి; న శ స నేను;

నయో క్స్యే= యుద్దము చేయను; ఇతి= ఈతీరున; ఉక్వాాపలికి; తూస్తి ంబభూవసాడాజోబ

కుంజెనట; (“వా అనుశబ్దము “కలో అనుపపదపర్వ్యాయము. ) [||

వాపీ.శేశ=ామాయకుబభువగ; - (మాయాతీతుడగు) శ్రీకృష్ణ పరమాత్మ;

ఉభయోాకెండయిన; నేనయోాః=సేనలయొక్క; మధ్యేడామభ్యయందు; తం=ఆ; విషి.
దన్నంచన;ఖంచుచున్న యార్జునునిగూర్చి; హే భారత !-“ఓభరతాన్యయసంభూతుడా!* అని
యర్జునునిసకంబోధించి; ప్రవాసన్ని వామందవానము చేయుచు; త్త=-ఈ చెప్పంబోవు వాక్య
మును; ఉనా చ=పలిశెను. సః Ino!

ినితత=్వ
శాంళరభావబోధ్య
అనాలా

ధృత రాష్ట్రునింగూర్చి సంజయుండిట్లుపలి

కెను, ఓధ్భత రాష్ట్ర! శత్ఫుతాపనుఃడగు
నర్జునుడు శ్రీకృష్ణ పర :హాత్యను'హూర్చి తన శోకమును సకలేందియతాపమును వెలిబుచ్చి
చేను య ద్ధము. జేయనని యూరకం జెను, ౯
ఉభయ సేనలమధ్యయందు శోక మోవాములచే నాక్ష లుండ్రైన యర్జునునింగూర్చి
(9)
 వ ్ య త త ్ త( బ ో ధ ి న ి [అభ్యా.3 | 3
(శ్రీభగవద్ గీ త ాక ా ం క ర భ ా
68
స
శాంకరఖావ్యశత్త వ్రబోధిని ళా
ఓభరతాన్వయసంభూతా! యనింబిలచి
శ్రీకృవ్షపరమాత్శ మందహాసము. చేయుచు
lool
యిటు పలిశను.

mn ౨వ అధ్యాయము? వళ్ల'క్రవ్యాఖ్యావి శేవషములు?

మధుసూ దనసరన్యతీయము4=
ఇది . యర్జునునికి పు “వ్భామీకేళం”)
“గుడా కీశః *” ఆలసత్వమును జయిఎచినవాడు,
. గోవిందం”) జీదరూప
సన్వేంద్వియ (ప్రవర్శకడగుటచే నంతర్యామియగు. ఇది శ్రీకృష్ణునకు విశేషణము “
ిని ెలి సిక ొను వాడ ని శ్ర ీకృ ష్ణ ునక ు విశ ేషణ ము, సర్ యజ్ ఞత్ వ సర్ వకక ిమత్వే నూచకములగు
మగు వాణ
గేవ ింద , వృా హీక ేశ్ లి? ప
పద ము లచ ే భగ వం తు న కర్ ణున ుని భూవ హామ ును బోం గొట్టుట యనాయా ససాథ్య మని
ఈ
tri _
సూచింపంబబెనుః

= 3వఅధ్యాయముా౧౦వ క్లోకవ్యాఖ్యావిశేవములు? =
మధుసూదనసరన్వతీయముళ---
4 పృువాసన్నివ”” .*అనుచ కాళనముచ్చే ,అజ్ఞను ఫట్టించువాడువలె 72” ఆనియర్గము,
చరణపం ికా
ఆర్థునుడు భగవక్కరా సౌ పాత్రుడు గాన యనుచి తొచరణప శాశనము వివేకోత్పత్తిక హేతువగుటచే నిట
ఇెణమైన పివాననమే (గావ్యూమని చెల్పుటకు * ఇవ )) అనుళబ్దము పుయోగింపంబడెను, ..
—
ఫంకరానందీయముళీ
6 తత్రుకో మోహః। క శోక ఏకత్వ మనుపశ్యతః 7” అను శ్రుతిప్రసిద్ధ మగు బ్రహ్మోతె్మకత్వళీ
జ్ఞానము కలిగిగకాని యీ యర్జునుడు డెచై కరభ్ళోమపవర్తకమగు భేదబోధకశా స్త్రముచే బోధింపయబడి
భ్ర)మమూలక మగు నీన పు తరింపంజాలడని యూహించి ౪౯ తం” పడాగ్థ (త్ర?) త్పచడార్గశోభన
ఫురస్సరముగ స్వస్వరాపజ్ఞానము నుపడేకింప నిశ్చయించి (పథమమయున త్వం ఇన పదార్థశోధన మపేతరింప :
జేయుటకు * ఓహొ! నీవు పండితుడవనుకొంటిని నీషౌండిక్య మింతటిదా”” అని పరివాసీంచువాడువలె
ముందు వాక్యమును పలికెను. క

NE దీవీక్‌ళీ___
4 ప్రువాసన్నివ”” మబాజ్ఞావళనర్తి వగు నీనిషయ మైచేను బనన్నుడనైతిని”) అని (పక టన
.శోయువాడునలె అని యర్థమా, laol
0౧) సౌంఫఘయో గము. st
గీ! లీ భగవఐవా నువాచ =
అశోచ్యా నన్వశో చ స్వం బక నాణాల శ్చ భాషసే |

గతాసూ నగతాసూం శ్చ నానుశోచన్ని వణ్ణితాళి ౧౧||

పదవిభాగము $
(శ్రీభగవాన్‌--ఉవాచ -అశోచ్యాన్‌ -అనూలఅశోచఃకా త్యం పిజ్ఞావాదాన్‌ా
చాభావసాగతాసూన్‌అగతాసూనాచానాలఅనూోశోచని"్పపణితాః 1 గం!
ప్రతిపదా ము $—ా
we పే ఛారతీ!-ఓ భరతా న్యయసంభూతు(డవగు యర్జున! ; తం=నీవు; అతో
ఇ్యాక్‌ (సద్వ ఎత్తులగుటచేే లేక, సదూపులగుటవలన నిత్యులగుటంబట్టి) దుఃఖంపందగనీ
భీమ్మదో )ణాదులను గూర్చి; అన్వళో చ్య=దుఃఖంచుచుంటివి; పిజ్ఞావాదాంశ్చడ=ాపిజ్ఞావం
తుల వాన స్రములను; భావ సే=పలుకుచుంటివి పండితాః:=అత్నజ్ఞానులు; గతానూక్‌=మర
ణీంచిన వారలనుగూంర్చి; అగ తాసూంశ్చామరణింపని వారలనుగార్చి; (లేక: --గతాసూ
=విపదభిముఖులనుగూర్చి; అగ తాసూంశ్చ=విపద భిముఖులు కానినారలను గూర్చి;
(లేక: -_ ఇట చకారము ఇవార్లకము) అగతాసూంశ్చవ=లఅగతావులనుగూర్చివలె; గతా
నూక్‌=మరణించిన వారలను/హార్చి; ) నానుశోచని =దుఃఖంపరు. lool
శాంళరథావ్యమ్‌
7.
(1) అక)చ “దృష్ట్వాతు పాణ్ణవాసీకం” (గ్‌, 19) ఇత్యారభ్య ట్‌ యోత్స్య్య
ఇతి గోవింద ముక్తా తూప్తీం బభూవవాోో (గీ. 2-9) ఇ త్యేతదన్నః పాిణినాం శోకవెరా
హాదిసంసారబీజ దోపోద్భ వకారణపిదర్శనార్భ
తేన వ్యాఖ్యేయో గ౦న్ధః |
శాంకరభావ్యతత్త క బోధిని?
--
(1) ఈ గీతాశా(స్ర్రును మూడు వాక్యములుగా విభజింపందగియున్న
ది.
ఒకటి * ధఠ్మశ్నే
తే)కురుత్నే
తే ” అను మొదటి శ్లోకము: ప్రకృతగీతా
శాస్త్రము మహాభారతాంతరగ్లతము” అని వ్యక్తము చేయునుగానం బథమ
శోకమొకచాకము,
“దృస్లా(తు పొండవానీశంో అను వీథమాధ్యాయ ద్వితీయన్లోకము మొనలు
“వవముక్తాగహృహీ కేశం=ఊక్తా ( తూస్టీం బభూవవా ”” అను ద్వితీయాధ్యాయ నవమ
శ్లోకమువజకు నొకవాక్యము.
. 9వ అధ్యాయము ౧౧వ శ్లోక వ్యాఖ్యావి శ్రేషములు?+___
మధుసూదసనరస్వతీయము__
యుద్ద ఛూ మియం దర్జనునకు నస్వధర్మనుగు యుద్ధ మునందు స్వతః ప్రవృత్తి గ రియ, నది. చవి య
ముగు మోనాము-చేతను, తన్నిమిత్తమగు శోకయుథేకను నిరుద్ధమైనది, శాన యర్ణునుని యాద్వివిధనుగమోనా
 68 శ్రీభగవద్గీతాశాంకరభావ్యత తృ బోధిని [అధ్యా ౨.
శాంకరభావ్యమ్‌ ;—
(2) తథా హ్యార్జునేన రాజ్యగురు పుత మిత 'సుహృత్సజనసంబంధి భాంధ వే
వ్నహ మే లేపాం మమెత ఇత్యేవం (ప్రత్యయనిమిత్త న్నేహావిచ్చేదాదినిమిత వాత్నేన
శోక మోసహశా పదర్శితౌె “కథంభిష్మ మహంసంఖ్యే* (గ, 2-4) ఇత్యాదినా కోక మాహా
భాం వ్యాఖిభూతవిజ్ఞాన స్ప్యతవవ తృతియధ గ్నే యు పివృత్తో*=-వి తస్మా ద్యుద్దా
పరరామ పరధర్భ్శంచ భిశూబీవనాచికం కర్తుం పవళ్ళ'కే |

శాంకర ఫావ్యతత్త వ్రబోధిని +

_“తమువాచాఇదంవచఃి అను ద్వితీ మాధ్యాయ దళశమన్లోకము మొనలు.
గింథసమా పి పర్యంతే మొకనాక్యము (తృతీయ వాక్యము) గీతాశా(న్ర్రమునకు మహో భార
'తాంఠర్ణతత్వద్యోతకమగుటచే మొదటిక్లోకమున కెకలాక్యతము సమంజసము, “తము'
వాచ.,ఇదంవచ$ో అనునది మొదలుగాగల గీతాశ్యాన్త్ర మర్దునుని యా శాస ననివిత్తము
పివృత్త మగుటచే నేకవాక్యత్యము స్యాయము. * దృష్ట్వాతు పాండవానీకం * అను
నది మొదలు “తూస్వీం బభఘూవవా* అనునంతవణకు నగు గ౦ంథమున శేశవాక్యశ్య్వ
మెట్లనిన “దృష్ట్వాతు పాండవోసీకం” అనునది లే స. “తూప్వీం బభూవహాోో
అను నంతవజకు నగు సీగంథము పాగణులకు (జీవులకు) దుఃఖా క్నకమగు సంసారమునకు
హీతువగు శోక మావా (మనస్తాప, వివేకాభావ) ములనెడి 'దోవము జనించుటకుంగారణ
మగు నహంకారమమకారములును తగేతువగు నవీద్యయొక్క-యు, ప్వదర్శనార్థమగుటం
జేసి యేశార్డ పతి పాదకమగుటచే చేశ వాళ్యత్యము సిద్ధించును.
(2) అదియెట్లనినః “కథం భీమ్మ.మఫాం నష్టే అనునది వెొందలుగాలగల
గృంథముచే కుతియధర్ననుగు పపిజాపరిపాలనము, పూజూర్హులగు గురువులు , భీమ్మదో
ణాదులు, అభీనున్యు(డు షు వుత్ఫులు, (ఏరలు వస్‌ సంబంధము వేని మిత్రులు)
పీత్యుపకారమునవేశ్చింపక నుపకారము నాచరించు భగవత్ర్పముఖిలగు సుహ్మృత్తులు,
: దుకోోధనాదులగు స్యజనులు, దృవధథ్య ప ద్య మానాదిసంబంధు లు,(పితృపి తాముహోదు లయం
చనురాగమాగ్గల బంధువులు, ) పీరలయందు యర్డునునకు “నేనుపిరల సంబంధిని. ఏరలు
he |

వ పోర్గూట్టందగియున్న ది..అందు
. , స్వప9 కాళ్రపరమానందరూపమూు, సర్వసం సారధర్మ సం గరహీతము నగు
పోమాత్మయందు స్థ
నాల్క సూత, కారణ రూపో సౌాధిత) యాని వేకము చే మిథ్యాభూతనసం సొళమును సత్యము
-గాను, రహత్మథర్మ్యము గాను దలంచుట యొకవిధమగు మో కాము. ఇ సర్వపోణిసౌ ధారణము, స్వధర్మ
మగు యుద్ధమున్ను వాదమా ము ళ్ళ్యము చే.నథర్శృభున; భమయుట శెండవవిధమగ మో వాము: ఇది యర్జునుని
1 eros నేజ్టీనదగాగ“ధారను
నో! ౧౧౩ న సాంఖ్య యోగము 63

శాంకరభాస్యమ్‌ :ఫా

(క) తథాచ సర్వపాిణినాం శక మోహోదిదోపావిష్టచేతసాం స్యభావత వవ

స్వధర్మపరి త్యాగః
పితివిద్ధ నేవాచ స్యాత్‌ | నధర్చే పరినృశానా మపి తేపాం వాజి
న$కాయాదీనాం పివృత్సి 3 Te వ సావాంకారాచ భవతి ॥

శాంకరభాస్యకత్స ౪బోధిని—
నాసంబంధులు”” అను జ్ఞానముచే జనించునవి బంధున్నే హాము, Rs పవీరలను
జంపుట వలన పాతకము, SO వానికి:హాతునులగునట్టియు, సంసార
'హేతువులగునట్టియు, న్లోక్రమోపహాములుజెప్పంబడెను.
“వినిసీద్దమగు మహామహీవముయు, వ్‌ వేకవజ్ఞానము గలిగి స్వధర్శమునందు
వివృత్తుడై నయర్జునున కీశోకమోవాముబు కా. నని యెటులూహింపవలననినః
వ ల! ప్పంబడిన వివేకవిజ్ఞానము గలవాండగు యగ్గును(డు స్వయముగా
తత )ధర్శమునందు. బవృత్తుండై సను క ధర్ణమగు యుద్ధమునువదలుకొని పరథర్శ ముగు
భికూబీవనాదికము నాచరించుటకుం బ "వృత్తు డగుటంజేసి శోక మోహము లర్జునోనకు గల
వని యూహింపనగును,

(8) అర్జునునియందుండు శోక మోవాములు సంసారమున కెటుహేతువులగుననిన:

అజ్ఞానులగు నస్తదాదినిఖల పాంణులయందుండు శోక మోావాములు స్యభానమువలన (కోక
మోాపాతక ములగుటంజేసి)సం సారమున కట్లు హాతువులగునో? యే యర్జునునియందుండు
శోక వోూహములు స్వధర్ముపరిత్యాగపితిషిర్ధా చరణపూర్వకముగ సంసార హేతువులగును.
శోకఠ్రచయూపహాములుగల కొందణు స్వథర్మరతు లె జరించుచుండిరి, ప్రతిషీద్ధ సేవా
సంధర్శసరిత్యా గములుకన్సట్టు ట లీదు, కాన: నిగుకానుమానపమాణము బాధిత మనిశంక్రింప
రాదు. అట్టివారియెడ స్వథ ర్మానుస్థా నము గాన్సించినను వారిప్రవృత్సీ యాధర్శము నెడ
ఫలాభిసంధివూర్వ్యకముగను, సాహంకారముగను యగుచున్నది. కాన: అట్టిధర్శము సంసార
హేతు వే యగుటంబట్ట * చాధదోషము పాప్త్రించనేరదు. అందునలన యనుకూన([పమా
ణము నివమ్మ్క_శంకము.
మొదటినియగు కోవా ము పాధితకయని జీక ముదే. గలుగు .గుద్ధార్మ స్వరూపజ్ఞ
సబా నమువలన 6
దోలగును. శెండవదియగు మోహనము, యుద్ద ము న స్వధర్మము?” ఆ-ెడిజ్ఞానముబేనివ

అర మమంతా ఇయ,చనా ఆరతి ఆ అనఅుగాననో నానాణనణకంతచనాలళనన ల నాథా. నాల. ఊసనాజాలా దస

*- పళ మునందు ఫాళ్టాలంయావాంచ చా
 70 ీ ద్గీతా శాంకరభావ్యత త్త[బోధిని
శ్రభగవ (అధ్యా.

శాంకరభాష్యమ్‌ ఫలా వ ఆ

(4) తతె9వం సతి ధర్మాధరో, పచయా దిష్టానిష్టజన్హునుఖదుఃఖసం(పావ్వ లక్షణ.

స్పంసారోడనుపరతోో భవతీత్యత స్పంసారబీజభూతె నోకచూసాా | త యోశ్చ సర్వర్‌ర్య.

సంన్యాసపూర్వకా చాతజ్ఞానా న్నాన్యతో నివృత్తి రితి తదుపదిదుతు స్పర్యలోక సంగ

వర్ణమర్జునం నిమి త్రీకృ త్యాహ భగవా న్యాసుదేవఃా అళో త్యానిత్యాది।

(4) పూరోో కరీతిని శోక పాహాములు సంసార హతువ్రలగుచోంటేలిన యాశ.

ధర్మ ము వృద్ధ ినొంద ి “పువ ్యోన పుణ్ యం లోకం నయతి”
యమేమన! భర్మానుష్థానమువలన
అను శ్రుత్యనుసారము దేవాదిజన్ల పా వ్రంచి దానినలన సుఖ(పా_ప్పియు, నిషుద్ధ క ర్యా

చరణవలన నధర్శము వృద్ధినొంది దానినలన “ పాపేన పాపం లోకం నయతి ” ఆను

శుంత్యనుసారము శ్యసూక రాదితిర్వస్ట నములు పాిప్తమై ' వానివలన దు;ఖపాి _వ్ర్‌యు
మి(శ్రక ర్మాన్యుూనమువలన “ఉథాభ్యామేవ మనువమ్యలోకం” ఆను (శుత్యనుపారము మూనవ
జన్నయు దానివలన సుఖదుఃఖములు గలుగును ఇట్ట సుఖదు;ఖాత్మక సంసార మెల్ల పు డను
వ రించుచునే యుండును, |
న్‌ కాన; “కథం భీమ మహాం సంఖ్య” అనునది మొదలు గాల పీిథమా ఛ్యాయ ,
గంంథము చేతను, ద్వితీయా ధ్యాయాంతర్లత యగు “తూస్తైం బభూవహ”” అనునంతవటిుకు.
నైన గింథభాగముచే నాత్యాజ్ఞానజనితమస సంసార బీజభూతములై న శ "కమోహాములు,
పికటీకతములు. (కాన బిథమాధ్యాయము, ద్వితీయాధ్యా యమున “తూస్టం బభూ
వహ” అనునంతవరకగు (గంథభాగము శోక మోాహరూపై కార్ధపితి పాదకమగుటచే నొక
వాక్యము.)
అట్టిసంసార బీజభూతములగు శోక మోవాములు సర్వకర్ణుసంన్యాసవూర్వ కాళ.
క్షాననిషామాతమువలననే నివృ_త్తములగును. మజియ యిశర కారణముల వలనను నివ
_తృములు -కాజాలన్ర. అను విషయమును శీ కృవ్ణ పరమాత్మ యుప'బేశింపందలంచి సర్వలోక
సంగ్రహము కొఅకర్ణనుని నిమి_త్తనుగాం చేసికొని “అశోచ్యా నన్వశోచూ స్వం” అనునది:
నష్ట నాల గంథభాగముచే సహతుక శోక్రమోావా నివృతికి వలయు నుపాయమగు.
జాన ముప్లబేశింప
= BE
దొరకొ నెను
————_—_—
pe
eri
స్‌ ల 3 శ
4

_ఆతృన్న రూపు లగుటంజేసీ _యయశోచ్యులగు ఫీష్మాదుల విషయ_మె శో చ్యత్వ భమ

| ట్లో ర

పండితుండవగు.?
నీకుంద గడు, ఆట్టెది పళ్వాది సాధారణమని యరము, ౪ హ్రోజ్ఞా వాచాంశ్చభాష నే22 a6 పిజా నాం, అవా:
ఆల. # ప ఇ
. చాన్‌ 7” పా9బ్బులు.! స్‌ కుట కనర్హ మగు * కథం భీష్మ మహంసంఖ్యే 2:7ఇత్యాదివాక్యములను పలుకుచుం టివి. J'
. న్‌ ఇంతకన్న యనుచ్‌త " ందెకుటదు ? )” ఆని నూచించుటకిట చశార.. ముఫయోగింపంబటెను, చుతి9ియుల
Beith
. Ye en ' oy |
(1 మ. " / 1౯ జ te న క be ge a అ i కచ అల అంతా త i

act Wena rT
Wheater ns wy Ee
WAT EE rr
ల్లో ౧౧) సాంఖ్యయోగము . 1

శాంశకరభావ్యమ్‌;-=
(5) తతి శేచిదాహు;: --సర్వకర్శసంన్యాసపూర్వకా దాక్యక్తననిష్టామా
శా)దేన *ీవల్యాక్కె_వల్యం నపాగివ్యతవవ। కిం తరశ కిషహోేతాది కాంతస్మా రన
శాద్‌ జ్లానా కైవల్యపా పిరితిసర్వాసు గీతాను నిశ్చితోర్థ ఇతి! జాపకం చావు
రస్యార్థ న్య? “అధచేతతృ (మిమం ధర్మం సంగామం న కరివ్యుసివికీ(A2--28) “కర్శత్యో
వాధికారస్తే” (A.2--47) “కురుక3వ తస్తాత్యం” (గీ $15) ఇత్యాది!
(6) హీంసాడియు క్షశ్యాదై
దై(దికం క ర్చాధ ర్నా 'యేతీయ మ ప్యాశంకా న
కార్యా | కథం యూాతిం కర sacs హాకా మత్వ న్న
న
శాంకరభావ్యతత్త వ్రబోధిని or
+ వృ త్రి
తికారప
పూర్వపక
ూ ్షము థీ
(5), సర్వకర్శసంన్యాసపూర్వకమగు నాత్మజ్ఞాననిషస్టామాతిము క వల్యసాధన
మనునదియే సిద్ధాంతము. వృత్తికారు లీసిడాంతమునకు విరుద్ధముగ నిట్లు నుడివియుండిరి.
దికకర్థతొన్సు. స్మార్తకర్ణతోను సముచ్చిత్‌ముకాని శేవలజాననిస్టా
మాతగిమువలన |కైవల్యము పారిప్రింపచేరదు. మజేమనిన? పయాజములు, అనూ
యాజము లనెడి అంగయాగములతో లాడిన దర్శ పూర్ట మాసాదియాగములు స్యర్లసాభన
మైనట్లు అన్నహూ తాదికె తస్మా_రృక్మనముచ్చితమగు బ౦ిహ్మజ్ఞానము
మోశ్తసాధనమగును, అనగా; ప్రియాజానూయాబాదీతిక రృన్య'తాకముతో(గూ కినదర్శ
పూర్ణ మాసాదులు స్వరాదిఫలమునకు. గరణ(సాధన)ముల గునట్లు బ్రవ్మాజ్ఞానము
కరణమగుటంకేసి యది శొతస్మా రృకర్ణసహితం బె చూవమునకు సాధనము,
ఇట్టి కరగ్తసముచ్చితజ్ఞానమువలననే మోక్షము పాం పించునని “అథచే గ త్ర
మిమం ధర్మ్యం సంగా9మం న కరివ్యసి* “ కర్ణ ణ్వేవాధికార వ “కురు కరె
గవ
తస్మా త్తక అనునవి మొదలుగాగల గీతావాక్యములే 'తల్పుచున్నవిః
—0 de అ
_ (6) “న హీంస్యా త్సర్యభూతాని ” వభూతములను పీంసింపవల దనుశుితిచే
నిషిద్ధమగు పీంన యధర్శరూపానర్గ హేతువు, అట్ట హింసచేతను, ఉచ్చిష్టభతుణముచేతను
కూడన వె
దైదికకర్శ ననుష్టించుటకు న్దక్రకరము పత. మోకుప/ యోజకమగు జ్ఞ
జానమునకు
క 'హనగొదని యూ వింపవలదు.

బరడితు (శవగు నీకు. దగదనిఫావము. pp

= 'బంధువిచ్చేదనమయమున దుఃఖంచుట అహ? మెట్టిగును? మహానుఫెవులగు వకిస్టోమేలు |
Ap gp
) Were
ఏం టో fT
 | [అధ్యా3:
ny 5 భగవద్రీతా శాంకరభావ్యత త్తబోధిని
hw.
కాంకరభథాష్యమ్‌! :—
మ ఇతి కృ తం నా ధ ర్ భా య తద కర కో చ “త త స్ప ్వథ ర్థ ుం క్ర ీ ించ
ర్శ
కూశిరమవి స్వధర్
్యు సి స (A .2 - రికి ) ఇతి బు )వ తా యా వజ ్జ ీ వా ది ళు తి చో ది తా నాం
హిత్వా పాప మవాప్ప
ిహ ీం + లమ ణా నా ంచ కర ్మ ణా ం పా ) వ నాధ ర్థ ుత్ వమి తి సున ిశ్ చిత ము కృ ంభ వతీతి।
పశ్య ాడ
లునలల. నూ పా. 3న
=. ఎతు నతని నాననా నానానాననా. ణా i: జ

శాంకరభథాస్యకత్స ్యబోధిని + -
+ వృతి కారసిదాంతేము +=.
వెట్టనిన? యుద్దమనునది గురుభాంతృవు తా9దిపాంసాయు కమైనను క్షత్రియ
ధర్మము. అట్టి యుద్ధము నాచరింపని-చో తతి) యుడు పొవీ యగునను సృృతలివలన యుద్ధ
రూపళర్మము కే(తియునకు నిశ్వకర్శయని యొప్పుకొన వలయును. అట్టి నిత్యకర్థ గురు
(థాతృపుతాది హీంసాయు కమైనను నిత్వకర్శ్మయగుటచే నవళ్యక ద వ్యమగుటం బట్టియు,
అటి స్యభర్శ్మమగు యుద్ధము ,బరిత్యజించిన “క్షత్ర స్పభర్ణం క్రీరిం చ పితా పాప
మవాప్ప వసి స్వధర్శమును, సంపాదితకీ రిని బరిత్వజించి పాపమును బొందుదువని

ల్లీక్ళన్ల పరమాత్మయే బోధించుటవలనను, హింసాదియు కమైన స్ట్రతిచోదిత యుద్ధరూప

కర్ణ యధర్శుముకొజికు "కాదని సిద్దమగుచున్న ది. సృతివోదితమగు నత్యంత కూర
మైన యుద్ధ మధర్శము శాని-వో “అగ్నీపోమోయం పళుమూలభేత” “వాయవ్యగ్గ్‌ శ్వేత
మాలభేత” ఇత్యాది శుితి-దోదికే పశ్యాదిహింసాయు కోయాగ రూపకర్ణ యె ట్లధర్ము
కారణమగును? మరియు ధర్మకారణమే యగును. “నహింస్యా తృర్వాభూతాని” అను (శ్రుతి
సామాస్యశా్యస్ర్రుము. తదపవావమగు “అన్నీపోమోయం పశు మాలశథేతి” అను కుతి,
ననుసరించి షామాన్యశా(స్ర్రముశకు (“న హింసా త్సర్వాభూతాని” అనుశాస్త్రుము
“కు”తిచోదికహింసావ్యతిరి కృజీవహింసాని పేధఫ్రర”మని యర్థము సిద్ధముగుచున్నది..
కానవ శ్రౌతకర్ణ పిత్యవాయజనకము కాకపోవుటవలన శాతకర్ణతోో సముచ్చయమ్ము
కం. సంభవించును.

దుఃఖంచిరి కాదా? యను నాళంకమోద గతానూ నగ తసనూంశ్చ -నానుశోచన్ని పండితాః ”” అని,

చెప్పెను, “ మృతులగు వీరు సర్వోపకరణహీనుశైగతించి యేమి చేసెదరు? ఎక్కో-డనుందురు? అనియు;

2? ఆనియుయుండితులు దుఃఖింపరు. ఏలనో.
జీవీరటయున్న వీర బంధువియోగముతో "నెట్లు జీవింపంగలరు
సమాధిసమయ ము. ు బంధుప్రతిథా
౬బండితులక సమే.యుండదు. ఇక సమాధివ్యుకైానకాలమందన్ననో 1.
బంధుహుతధాసమున్నను ౪ యామిభ్య?”? అను నిశ్చయముండుటచేం బండితులు దుఃఖంచుట కవకాళమ్ము.
లేదు. ఎట్లిన “ి.శజరేజ్ఞువ్ర అనురజ్ఞ్జాతేతే సాకు త్క్కా-రము చే సర్పభాంతి తొల దన్నిమితే మగ్గు: భయ,
గ్ర

బ్రవా శ్రే కసా తా-_-రవంతుల కట్టివ్యామా వాము .'!

||

పైవు... “"సమోధియ 9దున్న

 లో | ౧౧] సాంఖ్య యోగము 78

శాంక రభావ్యమ్‌ ||:

(7) తదసత్‌ , జ్ఞానకర్ణనిష్టయో ర్విభాగవచనా ద్బుద్ధిద్య యాశ య యో:
కఅకోబాంన్‌ ” ' (A.2-11) ఇత్యాదినా భగవతా యావత్‌ ోనంధర) మపి చా వేత్యు”
(న్నీ2-81) ఇల్యేక ద స్తేన గిినేన యత్సరమా న్ధాతృక త్త నిరూపణం కృతం త త్సాంఖ్యం
తద్యిషయా బుద్ధి-
రాత్మనో జనాగ్హదివడ్వి క్రియా భావా దకర్తాజ-శా లేరి పికరణార్హ
ఇాంకరభామ్యత త్త బోధిని:---
క భగవద్భావ్యకారసిద్రాంతముఖ
(7) సరాదులకు కరణములు దర్శ పూర్ణ మాసము లనెడి యాగములు ప్రియా
జూానూయాజయాగముల నెడి యితిక ల్‌వ్యతాకములత గూడి స్వర్ష సాధ నములయినట్లు కరణ
మగుటవే (బహ శక్షానము శృతస్మా i కర్మసముచ్చిత మై 'మోత్సమునకు సాధనమను
యనుమానము సంభవీంపనేరదుం
వలనన? ఇది శు కిక (ముత్యవుచిప్ప) అను జానమువలన నిది రజితీ మను
భ్రాంతి నివ్ఫత్తమగును, అట్టి (భాంతి నివ త్తమైన వీదప రజత భా౦ంతివలన గలుగు (పవృ
"త్య్యాదులు నివ త్రము లగుచున్న వి. అట్టి (పవృ త్త్యాదులు శుక్వి్ఞానమువలన నివృత ము
లగుటకు మజియొకసాధనము న వేశ్షి ంచుటలేదు. అనంగాం గర్శవలన ఫలము సిగ్షించు
రు
నపుడు కర్మ మజియొక సాధనము నవేక్షి ంచునట్లు జానమువలన ఫలము పా వించునపుడు
జానము సాధనాంతరము న వేవీంచుట లేదు. కాన; *వ్యభిచారియగుట
వలన
న
కరణత్వ ఏవాతువు (బహ్మజ్ఞానమునందు
pea మ
కోతస్మా రృశర్భుసముచ్చితత్యమును
ఆగ క్ష

సాధింప నేరదు.
గంతబాతు 0,
కరణత్వే వు బహ న ర | (శ తస్నార్శక ర ణఃసముచ్చితత(మును
సాధింప లేకున్న నుఈగ తాళాక్ర్రృమునందూ కర జ్యేవాధికారన్నే 7? క్ట క్రుక్ర రెనత స్తాతం”
అనునవి మొదలుగొగల సలములయందు క_ర్య-చచెప్పంబడుటచే గీతాఇా ప్రుమునందుంగర్మ
క్ఞననముచ్చయ ముపపాదితము. అనగా ననుమానపంమాణములేకున్నను శబ్ద పమొణము
వలన గ రజ్ఞ నసముచ్చయము సిద్ధించునని ఫోంకింపవలదు.
వలన? నీగీతాశ్యాన్ర్రమునందు నాంఖ్యబుద్దియని, యోగబుద్దియని '; రెండు
అర జెప్పంబడెను. అందు స నాశ్రయించి క్లాననిషఘ్టయు, యోగబుడ్ధి నాశ
ననన ల.
గలుగ నేరదు. పిత్తదోనదూషీతరసనావంతున కొకఫ్టుడు బెల్లము చేదచుగ నగుపడీనను దానియందు మధురత్వ
నిశ్చయ ముండుటచే జెల్లమనందు చేదు కొటికం (బన్ఫతి, గలుగనట్లు పండితునకు సమాధిన్రుతా నసనమయ
మున బంధుపృతిభాసయున్నను డానియండు మృ హాత్యనిక్చయము ండుటచే మావామును బొందడు. కాన
"వాత స్వరూపజ్ఞానముచే దత్స కరా పొజ్లా నము తొెలలో నాత్మ స్వరూ పొజ్తానము చేంలుగు
కోచ్వక భమ a (కా అ
తొల గుననిభావము,
* దేనిని సౌధించుదుంటిమో అది సాధ్యము. అట్టి సాధ్యము లేనిచోట హేతు నుండిన నాహౌతు
వ వ్యభిచారి యనంబడును,
గ స
 క్రీ)భగవద్గీతా శాంకరభామ్యత త్త(బోథిని [(అధ్యా.౨,
74

శాంకరభాప్యమ్‌:--
నిరూపణా చ్యా జాయతే సా సాంఖ్యబుద్ధి స్పా 'య్‌హూం జ్ఞానినా ముచితా
భవతి శే సాంఖ్యాః !
(8) వతస్యా బుద్ద ర్షననః పా గాతనో దేహాదివ్యతిరి కృత్య కర, ్రత్యభో
ాద్ య వే వ్ ‌ ధర ్థ ాధ రవ ి వే కప ూర ్వ క్ ‌ మా తు సా ధన ాన ుస ్థ ా నలక్షుణో యోగః, కది
క ఎ్రక్య
సా యే షా ం కర ి ణా ము చి తా భవ తి తే యో గి నః |
మయా హర ర్య్యోగబుద్ద ిః 1
క మాపనాలు కాల్చు నాగా ల. ల ద)
లా

శాంకరభావ్యతత్ర బోధిని:
యించి కర్మనిషయు భిన్న పురుషా (శ్రితము లుగ జెప్పంటబజెను, అల్లి భిన్న పురుహోశి)తము
9

లగు జ్ఞానకర్మనిష్టులకు సముచ్చయము సొసంగదు. అ్నక్తుని “జానయోగేన సాంఖ్యానాం

© he న
కర్ణ యోన యోగినాం అను విభాగవచనమునకు వికోధము పాొప్పించును కాన:
శబపిమాణమువలనగూడ . గర్భుజ్ఞానములకు సముచ్చయము సగదు,
©
* సాంఖ్యమనగ నేమనిపః “*అశోవ్యా నన్వశ్‌ చ స్వ్య్యంో అనునదిమొదలు
“స్వధర్థుమవి చా వేత్యుో అనునంత వరకున గు: గ౦ంథ భాగముచె నేపరమాన్ధాత్శత త్త(ము

నిరూపింపంబడెనో యది సాంఖ్యము. ఎట్లనినశ్ల్‌ *నన్యుక్‌ ఖ్యాయత ఇతిసంఖ్యా” లెస్సగం

బికాశింపంబడు వైదికమగు 1సమ్యుర్జ్దానము “సంఖ్యా” అని యనబడును, ' అట్టిబుద్ధిచే
బికాశ్యమగు
యు పకృ తాత్శత త్తము సాంఖ్యమన
పక” (జ్ఞానము
బడును, అ ప రమాన్ధాత్శక 3 త్తే
రున బడును

అనగా; “నజాయతే మిగియ లేనా కదాచిత్‌ * అనునది మొద్నలెన ప్వకరణార్థ నిరూపణ

దాగరమున జని_చునట్టిదియు “పుట్టుట, జన్మవలన పొ ప్రీంచుయస్పి తము, వృద్దిబాందట
పరిణమించుట, కృశించుట, నశించుట అను సీ సడ్భా వవికారము లాత్శకు చేనందున
6 తి 9) న
ఆత్మ క ర్భకాదు =
ఛ్‌ » ?
సాంఖ్యబుద్ది.
ఖీ
అట్ట ఆత్మా అక రా అను Gps
కలవారలు సాంఖ్యులు. (పరమహంసపరివాజకులు).
* (8) యోగమనగచేమి? “నేనుక రృనుకాన్వు భో కృన్ముకాన్యు పరమాత స్వరూపు,
డను అను జ్ఞానము కర్శపి*వృతి జానోత్సలతి
కి విరోధి. గాన: నిటి6 ఠా ల
కి పూర(మునందుండు
ణ్‌ ఏ
i @ అవు
నదియు “దేహాదులకంకు నేను వేరు కర్తను భోక్తను అను జ్ఞానము కలవాడై యిది
ధర్మము, ఇది యథర్శమని గుర్తించి ఫలమునం దిచ లేనివా౭డె యోోాశ రార్చృణముగ
య.
1 నాబరింపనా
ది ర,
యట్రికర్మ జ్యసత్స్యశుద్ధిద్యారా
సుష
జ్ఞానోత్సతి,కి
యక్షా
హెతునగును..
ఆమ
ఆట్టికర్ణ
క యుష్యు తే అనేనేతో దీనిచే మోత్షరూపప్తురుపార్థ మునకు యోగ్యుడగునుగాన యోగమన

బడునుఅట్టి కర్ణజ్ఞానము యోగబుద్ధి. ఆట్టియోగబుద్ధికల కర్ములు యోగులనం= డుదురు.

ఇక వశి పాదులు సపారబ్లకర్మ పాం బల్యము చే నటు దుఃఖము ననుకరించిరి, శిషులు ధర్నబుదితోన'
ప ష్‌ బ్‌ "తొ
నుష్టించు నలౌ కిక వ్యవహార మే క డాలారమునందైదానుః కనుక చారికఃఖను శిషాచారమై. యితే రానుహేయ.'
న ఇ,
" aie
alu

re
న్లో! ౧౧] సాంఖ ప్రయోగ ము 75

శాంకరభాష్యమ్‌ :se
(ఏ) తథాచ భగవతా చ్వే బుద్దీ నిర్దిప్రే.“వపా తే౭భిపహితా సాంఖ్య బుద్ధి
రో త్యిమాం శృణు” (A-2-81) ఇతి తయోశ్చ సాంఖ్య బుద్ద్యాశ యాం క్ఞానయోగన
నిఘైం సాంఖ్యానాం విభ కాం వత్ష్యుతి--- “వరా వెదాత్శనా మయా (పోకాో(గీ)
ఇతి తథాచ యోగబుద్ద్యాశగయాం కర్షయోగన నిష్లాం విభక్తాం వత్యుతింా. “కర్మ
యోగేన యోగినాం” (గీకి-కి) ఇతి 1 వవం సాంఖ్యబుద్ధిం యోగబుద్ధిం చా(శిత్య జే
పె విభ్నే భగవ _తెవోనే జ్ఞానక'ర్నణోః కర్భృత్యక ర ఖే వక త్వానేకత్వబుద్ధ్యాశ్ర
యయోః శేకపురుషాశ్ఫయత్వాసంభవం పశ్యతా |
శాంకరభాష్యతత్త గబోధిని?—
(9) “వఏపూా శే భిపితా సాంఖ్యే బుద్ధి రో త్యిమాం శృణ అనువాక్య
ముబే సాంఖ్య బుద్ది, యోగబుద్ధులు వేర్వేరుగాం జెప్పబడేను. ఆరెండింటిలో “పురావే
దా త్శనా మయా పోం్తా” అ
అను గీతావచనమువే సాంఖ్యులకు సాంఖ్యబుద్భ్యాశ్ర్యయమ
గు జ్ఞానయోగముచే నిష్థను భగవంతు డుపపాదించెను. (యుజ్య లే ఆపాద్యశే బవ్మా "
ణా తాదాత్శ నునేనేతి యోగ. జనప. యోగ్య nn 1”, అనువ్యుత్పత్సి ననుస
రించి జ్ఞానమను సాధసము ష్టం? బ్రంవ్మాతో తాదాత్మ [ము నాపాదించునది. గాన:
జ్ఞానము యోగమనంబడును. ) “కర్మయాగేన యోగినాం” అను వచనముచే (శ్రీకృవ్వప
రమాత్మ:ఆ యోగబుజాశోయకుగు కర్ట్యయోగముచే నిష్టను కర్ములకు వేరు నుడివె
ను,
( కర్చృ్యయోగమనగ “యుజ్య లషానేనేతి యోగః కళ
నడవ యోగః కర్మయోగ 9
అను వ్యుళ్సతిననుసరించి బుద్ధెశుద్ధిద్యారమున దేనివలన మోక్షసామాీజ్యము చేకూరునో
యట్టి నిపష్కామకర్ష్యయ కర్శ యోగమనంబడును,
ఇట్టిరీతిని జ్ఞానులకు జ్ఞానయోగమునే నిష్టయు, కర్ములక గర్మయోగమువే
నిష్టయు, వేశ్వేరుగంటెవ్పుటకు .హేతు వేదియనిన! కరయనునది క్ర త్వా నేశత్యబుద్ది
నాశియించునేది. (అనగా: “శరీరముకన్న_ చేను వేరు, నిత్యుడను, కర్తను భోకను?
కర్శఫలప)దాత యీాశంరుండుూి”' అను ల మానవుంటే కర్మను జేయును,
ఐానిే కర్మనివ్ష) ఎవనికి“చేను క రనుగాన్కు భోకృనుగాను అత్మస్వరూవుండను” అను
జ్ఞానము సంభవించునో వానికి క్షాననిష్ట కాన: గర్భుప్రవృ త్తి
తికిపృతిబంధకమగు జననిష్ట
గలవానికి కర్శుయోగము సంభవింపదని శ్‌ శృ పరమాత్మ: --స. జాననిష్టయని
యు యోగులకు గర్భ్శనిషఘ్టయనియు వేర్వేరుగం జెప్పెను,
త్వము నాపాదింపదు. ఆట్టు కానిచో శిష్టక్ళతమగు నిప్టీవచాదికముగనాడ [నొ చరణీయ వక కానం
బం౦డితు (శవగు నీవు దుంషారపవలదని శ
76 శ్రీభగవద్గీ తాశాంకరభావ్యతీ తృ (బోధిని [అధ్యా ౨, '

శాంకరఫాప్యమ్‌:-- .. | య
ు “వత మేవ
(10) యశ్రేత ద్యిభాగవచనం తథైవ శాతపథీయే బాహకేఎ
లోక మిచ్చంత ో చబాహ్మణ ాః (పవజంతి ” ఇతి సర్గకర్శస ంన్వ్యాసం విధాయ '
ప వ్రాజినో
తచేపేణ “కిం పిజాయా కరిష్యామోా యేషాం నోష=ాయ వూతం 2 యం లోకి”
(బృహ-కఉ22) ఇతి | తృతె వచ పాగ్రారపరిగిచో త్పురువ ఆతా పాికృతో ధర్మ.
జజాసో త రకాలం లోకత 9య సాధనం పుత్రం ద్విప్రకారంచ ప్‌హైత్తం మానుషం డె వంచ,
౯౬ లా

శాంకరఫాష్యతత్వ బోధిని
(10) భగవద్రీత సృతి యగుటవలన శుగతిసాపేతు కలదైై' యుండును. కానః
సీ భగవద్గీతయం డేజ్ఞాననిస్థా కర్శనిష్టులకు విభాగము జెలివియుంజెనో యది శతపథ
చాొవ్మాణమునందు “వఠమేవ వివ్రజనో లోక మిచ్ళనో బావ్మాణాః పివిజన్ని”
అని కానవచ్చుచున్న ది. (అనగా: నిక విజ్ఞానయరాపమగు నాత్శస్యరాపమును తెలిసికొన
చలచి తివిధకర్ణ ఫలమునందు తృవ్లను వే విరకు లె సర్వకర్శలను బరిత్యజించి బ్రాహ్మ
ణులు జాననిష్టులగు చుండిరి) అని నంశ్వాసమును విధించి యనంతర యర్శ వాద వాక్యము
నందలి “కిం ప్రజయా కరిష్యూ మో యేషాం నో=య మాత్నా-యంచ లోకః* అని సంత
తిచే నేమిపయోజనమని సంతతిని డిగస్క_రించెను.
“పుతేితై తల్లోకం జయతి” కుకూరునిచే నీలోకజయము పౌ ప్పించుచుండం
బుక్వతిరస్కా.రముంజెయుట యయు కముకాదా? యని శంకింపజనదు.
“యేషాం నో=య మాత్మాాయంచ లోకఖ' “ఇది యాత్మ; ఈలో కమాళ్మ
స్వమాపము. అని క్షైనముగల విద్యాంసున 'కాత్శవ్యతిరిక్రముగు పిజాసాధ్యల్‌ కమే
"లేనందున. బుత్వతిరస్కారము యుక్ష మే” అని జ్ఞానము - జూవయిజెను. (చెప్పబడెను)
ఆశత పథ బాహ్మణ వాక్యమునందే కర్గనిస్థా విషయమున (పాగ్దా రపరిగ9వో
త్పురువ ఆత్మా పాగికృతోో ధర్గజిజ్ఞాసో త్తరకాలం లోకతియసాధనం
న my a రి _
పుతిం; ద్విపి
జ

త్తంమానుషం దై వంచ; తత్త మానుషం విత్తం కర్మరూపం

'కారంచ-వి పేతృలోక పా ప్కి
సాధనం; విడ్యాంచ డైవం విత్తం దేవలోక పా ప్పిసాధనం సోడ-కానుయకి” భార్యను పరి
(గ్రహించుటకు వూర్వము పా%కృతజనుడు (అజ్ఞాని) ధర్మజిజ్ఞానను |సలిపినపిదప ఇహలోక
మున తగు -పుతుిండు, వికృలోక(ప్రా పికి సాధనమగు 'కరరూపమానువవిత్తము, చేవ

ఉప్తిజ్ఞా నామావాదాః, పిజ్జా వాదాల” సద సక్సదార్థస్వయాపమును వివేచన వూర్వకముగ సవ

ఈ లెస్సగం ఇలిసికొనెవకో చారు ప్రజ్జలు, వారియొక్యా ““ఆవా దాకా) శా స్త్రమునంతటను వ్యాపించిన
న్లో! ౧౧) సాంఖ్య యోగ ము qi

శాంకరఫాన్యమ్‌ :--- న .
తత పహూనువం విత్తం కోరురాపం వితృలోకపాి పిసాధనం విద్యాం దైవం విత్తం
చేవ
లోక పా వీ సాధనం “సోడ-కావమయతి” ఇత్యవిద్యావత వ్‌ సర్వాణి కర్మాణి (శౌతాదీని
దర్శితాని | “శ్రేఫ్యో న్యుశాయ పినిజంతి” ఇతి న్యుశాన మాత్మాన మేవ లోక
మిచ్చతో కామస్య విహితం | త చేత ద్విభాగవచన మనుపపన్నం స్యా ద్యది కౌితక
ree స్పముచ్చ యోకె-భి వేత స్పా దృగవత;
(11) న చాక్టునస్య (ప్రశ్న ఉపపన్నో భవతి “జ్యాయసీ చే త్కర్శణ, సే
(A-8-1-) ఇత్యాదిః | వీకపురుషాను పే యత్యాసంభనం బుద్ధికర్శణో ర్భగవతా వూర్య
మనుకోం కథ మగ్దునోషళువిత్రం బుద్దే శ్చ కర్ణణో జ్యాయ స్ప(౦ భగవత్యధ్యారోపయే
న లమేవ “జ్యాయనీ చే తకర్మణ సే మతా బుద్ధి రనార్హ న!” (4-8-1)
శాంకరభావ్యతత్స బోధిని
aim RHA Arie TORRE TEcP ATRL
AWE REM PREETI
ఈ WOME ARLES Tit

లోక(పా పికి సాధభనమగు విద్యా (ఉపాసనా) ఏనినినోరోజాయా మే స్యాత్‌” నాకుభార్య

(పానీ ంచుగాక యని కోరునని వెప్పుటవలన నవిద్యాకావుములు గలవాని శే క్‌) తాది
నిఖలక రృలును Ws 1; తేభ్యో న్యుకయప్ఫ వజ చి” ఇట్టిక_రృలయందు విరక్కుండె
సంన్యాసమును స రించుచుండిరి, అనగా: సర్వక_రృసంన్యాసవూర్వకా తృజ్ఞాననిష్టులగు
చుండిరి, అని ఆ తజ నమును గోగెడివారలకు దారైమణా ప్పుత్రైవణా &ధనై వణారూ పె
మణ్నాత్రయ పరిత్యాగులకే జ్ఞ'ననిన్ల జెప్పంబణెను. కానః (శ్రొతకరతో నముచ్చయము
మునకు శతపథ; బొహణమునందు
og mh స్ట
జెప్పంబడిన సర్వక_రృసంన్యాసికి
త్త జ తి
టొనన అదీ
అవిద్యాకామవంతునికి కర్యనిష్టయను విభాగము బాధితమగును కానళు9తివిరోధము.
వలనల _రజ్షనసముచ్చయము పొసగదు. కావున (శుతికి విరుద్ధముగ శీఏక్చ్ల పరమా త్త
యుపజేకించి యుండలేదు,
(11) కర్ణజ్ఞానములకు సముచ్చయము భగవదభిపాయముమైనచో “జ్యాయనీచే
కర్ముణన్నే మతా బుద్ధి ర్జనార్లన! 23”(ఓ (శ్రీళ్ళన్ల నీకు కర్ణకంశు జ్ఞానమే యుక్కృష్టమని
ఇ

శమ్మతమనో)
Wn
అనిభగవంతునిచేం బూర్యమునందుంగర్భుజ్ఞానముల
స
శకీకపురుషూను “చీఫేయత్య
ము పొసగదని "జప్పంబడనియెడలందాను వినకున్నం గ _ర్యకంయె బుద్ధికి జాయస (ము భగ
వశ్సమ్మతమని భగవంతునియం 'డెట్లారోనించును? కాన: నర్జునపిశ్న పర్యాలోచనముణేం
ముక
నలో
మఖి జీపశముకాదు.
'శాత్రగన్మకమైన) వగ్యములను బలునచుంటిని. అశోయ్యుంను సూర్చిదు1ఖంచురుంటిని. వికద్ధమలక
కల ప a వ pe

౪కెండు నక్కచో నుండనేరవు, శాన: నీవు పరమమూాఢుండవని ఫొవము, టే.

 78 (శ్రీభగవద్ల్‌ తాళాంకరభావ్యత త్త(బోధిని [ అధ్యా.౨.

శాంకరఖాప్యమ్‌ :ఫా
(12) కించ బుద్ధిక ర్భ౯ో స్సృ్వేషాం సముచ్చయ ణక స్సా్య దర్జునస్యాపి సస
ఉక ఏవేతి “య చేయ "ఏత యో శేకం తన్నే బూ%హి నునిశ్నితంో (-గీ5-1) ఇతి కథ
మన్యతరవిషయ వవ పిశ్న స్పా న్‌్‌ 1 నహి వీత్తప్రంళమనారివో చె_ద్యేన మధురం
నీతంచ భో క్షవ్య మిత్వుపదిపే. తయో రన్యతర కి త్రపిశమనశారణం బూ/హీతిప్రశ్నో
భవతి |

చాక గా (12) బుద్ధికర్ణలకు సముచ్చయము

-
భగవదభి వెత మై యట్టి సముచ్చయమే
(శ్రీ/కృన్ణుండుపదేశించిన నట్ట కర జ్ఞ నములను దాసనుసరింపవలసియుండ ( బంచమా ధ్యాయ
పాఠరంభమున “య్య చ్చేయ వతయో శేకం తన్మేబూ "హి సునిశ్చితమ్‌* కర కర్మసన్యా
సములలో యేది (శేయస్సాధన మో దానిని. చెప్పుమని ప్రళ్నించుట ఎటుల
సమంజసమగును!
శ్రీకృవ్ణపరమాత, సర్వులకుం గ రజ్ఞనసముచ్చయముంజేప్పెను, కాని యర్జును
నకు మాత మట్టి కర జ్ఞానసముచ్చయమును చెప్పనందున “య(శ్చేయ ఏశయో చేకం తనే,
బూహి సునిశ్చితమ్‌”
స ఆని యర్గునుని పృశ్న మేల సమంజనము కాదని పళ్నింపరాదు.
సర్వులకు అ కరర సముచ్చయముచెప్పంబడిన-చో నది యర్థ్జునునకు(/హాడ జె
ప్పయికీనడే. కాన: నట్టి“కర జానసముచ్చయమును టెలినికొని “య కోయ ఏత యో
"చేకం తనే
నె బూూహి నునిశ్నితమ* అని పిక్నించుట యెట్టు నమంజసమగునుః
న్ట్స్‌క్ర ప్టవరమాత్మ సర్ఫులకును గర జానసము చ్చయముపదేళించిసను గర కం
కె జ్ఞాన Dredతలంచి పా సనతయో on సునీళ్చి తనె
న్యేబూోహి
క్రమ అని పిశ్నించె నందు రా? పై త్యరోగ శాంతినింగోరి యొకానొొ(కడు వై ద్యునికడ
చేని సె త్యరోగశాంతి కొవధముంజెప్పమనిన నది విని వైద్యుడు మధురమును, జల్ల
ని బడా ములను భశ్చి ంపుమని చెప్ప నది గమనించిన రోగి వుధురపదారగ్లము భుజం
పదగినదో చల్లని పడార్హము భుజింపందగినడా* యని పిన్నించునా
ప !ః పశ్నింపండ.
అకు కరర్త
జ్ఞానములకు సముచ్చయము శ్రీ)క్ళవ్ల భగవానుడు జెప్పియుండ నాటి ననుష్థిం'
పవలసిచదియీకాని “యచ్ళే3య వతయో శేకం తన్మే బూ)హి సునిశ్చితమ్‌ో అని
పిశ్నించుటి.. తగదు, (అందువలన నర్జునుని ప్రశ్న పర్యాలోచనముచే
కోరడైన సముచ్చయము పానగదని యాశయము. ). a
స “అటో నిటిననయమున- బండితు "లేమ చేసెదరు? Cn న.

రు!) ఆను. నాశ౦కమో ద జెష్ట్పుచున్నా డు

సేవల మూఢులం “వాపు శ్రులుమడిసిఠి” అని మృతులను గనార్చియే డుఃఖంత్రురు- ఇంక శా స్త్రష్థాలుతో నుత.
78 శ్రీభగవద్దీతాశాంకరభామ్యత తృ బోధిని. [అభ్యా--3..

శాంకరఫావ్యమ్‌ :ఫలా
ాప స
(12) కించ బుద్ధికర్భణ'' స్ప రషపాం సముచ్చయ ఉడ్‌ప స్సా్య దర్గునస్య
చే య “న త యో శకం తన్ మే బూ ోహ ీ సున ిశ్ నిత ంో (-గ ీ5- 1) ఇతి కథ
ఉక్త ఏవేతి “య
మన్యతరవిషయ స్‌ ప్రశ్న స్పా న్‌్‌ | నహీ ఏ త్తపిశమనార్ధినో వై ద్వేన వుధూరం.
భో క్రవ ్య మిత ్యు పది సే.
కో త్ర యో రన్ యతర త్ప్ త్త
‌్పి పిశ మన కార ణం బూ%హిలిప్రత్నో
ీత్రంచ
భవతి ॥
pen, VO

క బుద్దికర్ణలక సముచ్చయము భగవదభీ వేత్రమై యట్టి నముచ్చయమే

(శ్రీకృ్ణుడుపబేశించిన నట్టి కర జూ నములను ఊాసనుసరింపవలసియుండ 6 'బంచమాభ్యాయ
పారం భమున “య జేయ.తయో "రేకం తన్మేబూహీ సునిశ్చితమ్‌” కర. కర్మసన్యా
సములలో యేది న
(శేయస్సాధమో హః “చెప్పుమని ప్రళ్న్నించుట ఎటుల
సమంజసమగును!
్ణ
(శ్రీకృషపపరమా తత,సర్వులకు? గ రజ్ల్వనసముచ్చయముం జ ప్పును, కాని యరక్షును
నకు మాతఏమట్టి కర కు క చెప్పనందోన “య(్చేయ వతయో నేకం తనే,
బూ)హ్‌ి సునిశ్చితమ్‌ో అని యగ్షునుని ప్రశ్న మేల సమంజసము కాదని పశ్నింపరాదు.
సర్వులకు స్‌ కరర,సముచ్చయముచెప్పంబడినచో నది యగక్టునునకుంగూడం జె
ప్పంబడీనదే. కాన: నట్టి "రజ్ఞానసముచ్చయమును డెలిశికొని “య య ఏత యో
శేకం తన్మే బూోహి నునిశ్చితమ* అని పిశ్న్‌ంచుట యొట్లు సమంజనసమగునుః
శ్రీకృష్ణపరమూాతన గరర జానసము చ్చయముపటేశించినను గర్భ కం
మె జ్ఞాన ముత్కృష్టమని కంల | వతయో శకం తనేన్యేబూోహి సునిశ్చి
కమ్‌ అని పక్నించె నందురా* పెత్యరోగశాంతినింగోరి యొకానొంకడు వెద్యునికడ
"కేగి పైత్యర్థోగశాంతి కౌమధనుంజెప్పమనిన నది విని వైద్యుండు మధురమున్యు జల్ల
ని పతా ములను భశ్చింపుమని చెప్ప నది గమనించిన రోగి వుభురపదార్లము భుజం
పాదగినదా చల్లని పదార్థము భుజింపందగినదా* యని పపిశ్నించునా! ప్రన్నింపండు.
అన్లే కరజ్ఞానములకు సముచ్చయము' శీగికృన్ణ భగవానుడు జెప్పియుండ .వాటి ననుష్థీం
వవలసినదియేకాని *యచ్చేేయ వతయో శేకం తన్నే బూహి నునిళ్చితమ్‌ అని,
పిళ్నించుటా- తగదు. . (అందువలన _నర్జునుని వ
కరజ్ఞాన సముచ్చయము పొనగదని యాశయము. ).
అహ... టూ కాలవల చ ఆం rt ere) Te re గమ Sp a కా

“అట్లగుచే నిట్రిసమయమున 'బండితు లేము చేసెదరు?

”” అను.న నాశంళమాద తఫ్పుచునపైయు
నూ
కేవల మూథులు “నాఫుత్రులు మడిసీఖి) అని మృతులను గనార్చియే నుఃఖంతురు- ఇశశాత్త్ర జ్లైలుచో వ్రు
 క్లో1౧౧] సాంఖ్య యోగము, 79

శాంకరభాస్యమ్‌ !ా
(18) అథాస్టునన్న భగవదు కృవచనార్థవి వేకాననధారణనిమి త్తః పీక్నః
కల్పే వత్‌, తథావీ భగవతా పాశా నురూపపం పితివచనం చేయం మయా బుద్దికర్భణ"
నల | ల్‌కః కిన్యు మిణ్భేం (భాన్వానితి | నతు పునః ప్రతివచన మననురూపం
పృష్టా దన్నటేవ జజ నో
నిపే మయా సోశే” ఇతి నకం యుక్తం 1
(14) నావి స్మాశ్తే
శ్రే నైవ కరుణా బే .స్వమచ్చమేి విభాగవచ
సస. ముపపన్నమ్‌ ॥
నాది
'
ప ల ల ఎంకాం అ ఇంటా ATRL ల రాళరాజా. TR. ETT.

శాంకరభాన్యతత, బోధిని --
యమొయాయాజమము Tu Trతం ముమనలన SRR చలం ఇక = వాకా 10 నన న నన య చకటరప్పటు భాం

(18) శీక్ళన్లపరమాతచే బుద్ధికర్యసముచ్చయము చెప్పంబడినను నర్జునుడ

ది డెలిసికొనక “వ్యామి(శేతేట్‌ వాశ్వేన 'బుడ్డింమోహయనీవ మే | తదేకం షు నిశ్చి
త్య యేన (శేయో౭ఒష్లా మాప్ను యామ్‌” అని (పశ్నించె ననినను, (శ్రీకృష్ణపరమాత్మ
యందులకుందగు సమాభానము “నాచే బుస్టకర్త',నముచ్చయము జెప్పబడియుండ సవిశైం
దులకు (భాంతినొందితి” వని పలుకుటకు న (పశ్నాననురూపముగ * లోశే=-
సీని(విధా నిష్థా హరా (Me మయానభఘు! | జానయోగేన సాంఖ్యానాం కర్మ యో
శన యోగినామ్‌ * ఓ యర్జున! సాంఖ్యులకుజ్ఞాన యో *ముచే నిస్థయ్సు యోగులకు
ర్మ యోగముచ్దే నిష్టకను. నాచే పూర్వము "రెండు నిష్టలు వచింపంబడినవిో అని డ్‌
కర్మలు భిన్నపురుషా!శయములు) 6జిప్పెను (పశ్న యు"టి. (పత్యుక రము చేరొకటియా?
అట్టితీరున భగవంతునికి సడ మిథ్యావాదిశ్యకల్పనముంజేయుట న్యాయము కాదు,
కాన: (శ"తకర్మ శ్షనము-లకు సముచ్చయ మెట్లు చూచిన సరిపడదు.
(14) బుద్ధికిస్థార్శకర్మ
స్ట సముచ్చయముంజెక్సినచో బుద్ధికర్భలకు భిన్నపురుషా
నువే.
సెయత్వమును ష్రఖ శతపథ బావ్హాణమునకు, ఉల్లానయోాగోన సాంఖ్యానాం ర్టర
యాన యోాగినామ్‌” అనునది మొదలుగాగల గీతా శాస్రమునకు “జ్యాయనీచే త్‌5
ణన్నే ముతాబుర్థిర్ణనార్ష నన నన వాక్యముచే బుస్టియం దుపపాదితజ్యాయ స్త
స్త్ర
రమునకు(,బంచే
మాధ్యాయ పథము మక rereసంవ్వాసం క్ర_ర్మణాం కప్ప! పునర్యోగంచ నంససి। క.
య వత యూ జేకం తనే బూహినునిశ్చితమ్‌" అనువాక్యమువే జేయంబడిన పశ్నకు
“సంన్యాన; గ్రనం. నిశ్ఫేేయసకరావుభా త దమోస్తు గ్ర_రృసంన్యానా త్క-_ర్య
ర
ఆ. అనుకో . ముషపంజి; es
యోగోవిళివ్య తే లేక “జ్ఞానయోాగన సాంఖ్యానాం కరే
కరర
దులు మాఢులు దుర్వ, గులు నెరిఆని బ తకియు షవారలనుగూర్చియే 45 తు. పండితులన్ననో క
న oP 4050 బాణలిని నిరాతం తక యమాయ ం మ కాదరిప
శారాతాయ! అతో తారను గాన్నాటూంయోనాఆ wan ళా
అల

సునులు, నగ కాసువ్చలుగూడ నబిద్భా 'కారములు గాన స్వాప్నేక ప దార్గమువ లె నసక్సీ దాగ్గిముగ “నెజింగి వారిద్ద
రియందును బ్రువ్మాము'నే చూచెదరు. కాన: వారలనుగూర్చి దుుఖంపరు. (బ్బాహ్మాణః ఫొండిత్యం నిర్వి
 80 శ్రీభగవద్గీతా శాంకఠభావ్యత తృ (బోధిని (అధ్యా
శాంకరథాప్యమ్‌॥[:--
(15) కించ క్షత్రియస్య యుద్ధం సారరం కర్ణ స్వధరగ ఇతి జానతః “*ోతత్కిం
కర్ణణి ఘాగే మాం నియాజయసి” (గతల ఇత్యు సాలంభో౭-నుప పన్న స్తస్మా దీతా
శాస్త్రే ఈవన్నా కే”ణావీ శః తెన స్తా నవా కర్మణా అళ్నజ్ఞానస్య సముచ్చ యో న కః
చిద్దర్శయితుం శక్యః |
(16) యస్య తానా (దాగాదిదోవతో వా కర్మణి పవృ తస్య య్ఞైన,
జానేను తపసా నా విశుద్దనతృ(న్య జ్ఞ
జాన ముత్పన్నం పరమార్థత తృ(విషయ మేక?మే
చేదం సర్వం బృవ్మాక ర్త
ర్ఫిచేతి తస్య కరణి కరప గ)యోజనేచ నివ్భ తేఇవి లోకసం గ్‌

శాంకరభాష్యతత్శ బోధిని :--

యోగేన యోగినా మ్‌” అనువాక్యముచే జెప్ప(బడిన భగవత్స ఏలినచనమునకు నిరుక రీతిని
విరోధము (పౌ ప్రి
వించును,.

(1%) మజేయు వ(కత్రియునకు యుదము స్మారక ర్శ్యయని తెలిసిన యర్షునుండు:"

కరణ" నములకు సముచ్చయమే భగవదభిచేతమెనచో యుద్దమవశ్యేకరృవ్యమైయుండ
“తతి|ం కర్మణి ఘూరే మాం నియోజయసి కేశవ!” ప. జనమే యుతశ్య్ళష్ట
'మెన-వో య. సయుద్ధమునం దెందులకు నియోగించెదవను టు సరి
పడనేరదు కాన:ఏ గీతాళా్రమునందు జ్ఞానమునకు ఈవన్నాత9మగు శ 9త్రక్రర్శతో
గాన్కి స్మారృకర్మ్శతోగాని సముచ్చయ మెపరిచేతను జు*వించుటకు శక్యముకాదు,
(16) * “కుర్యా ద్యిద్యాం స్తథా సక శ్లికీర్టుర్లో
రోకసం గహమ్‌” అజ్ఞాని
యుట్టు కర్మల నాచరించునో యటులనే విద్యాంసుండుగూడ కర్మలయందాసక్షి లేకయే
లోకసంగవామును గోరె కర్మల నాచరింపవలయునని యా: కలాంకు ఇ క్షప పటన గర్మ
క్లనసముచ్చయము సిద్దించుచున్న దని శంకింపరాదు.
ఎవ డజానమువలన జనించు 'రాగాదవోవము చే. గర్మలయందు (బవృత్తుడై
యజ్ఞ దానతపపస్సులచే ప 1కగణు డై “ఏకే వేదం సర్వం (బవ్మూకర్టృ చే
ఈనిఖల ప్రపంచము అక్ర ర్భృయ్సు పాకీ విజాతీయ స్వగ
స త భేద శూన్యు డు నగు (బవ్మా
స్వరాపమను పరమార్థత _క్రత్ర కవిషయకజ్జ్ఞానము కలిగనో అట్టివానికింర్మ, కర్మప)'యోజన
ములు నివృత్త
త్రమై వను “ప్రయత్నవూర్వకము* నక్జానావస్థయందువ లె లోకసంగహోర్థము
౪ య న న క ప ట్‌
ద్య “అనుక్ఫుతిచే నెవరు సర్వథా యంతట స యసత్తు ను విడచి మ నా గంహిం చెదరో””
వారు పండితులు,
 న్లో! ౧౧] సాంఖ్య యోగము 81

శాంకరభాష్యమ్‌ :
హోర్టం యత్న పూర్వం :హథాపివృత్త స్నథైన కర్ణుణి ప్రనృతస్య యత్స 9వ్ఫత్తిరూపం
దృళ్యతే నత తర యేన బుల్ల స్పముచ్చయ స్పా gత
(17) యథాభగవతో వానుబేవస్య కూత /కర్శచేస్టితం ల జానేన సముచ్చీ
య తే పురుపారగ్గ సిద్ధయ త్వ తృలాభిసంధ్యహూంకా రాభావస్య తుల్యత్యా దిదువః| త్రత్త
విత్తు నాసాం కరోతి మన్య లే, నచ తత్సల మభిసంధల్తే తథాచ స్వగ్గాదికామార్డి నో=-
శాంకరభా న్యతత బోధిని --
కర్ణయందుగల 'యేపివృ త్యాభాసముకలనో యది బుద్ధికి సముచ్చితమగు pe
మగు బుద్ధికి సవాకారి * కర్మము కాదు,
(అనగా *వోదనాలవమణోషారో ధర్మః” అను శై మిని సూతానుసారము విధి
విహితకర్మమే ధర్మము. కియా మాత్ళము 'భర్మముకానేరదు. కాన: వచర్ణాశమాభి
మానళూన్యున ల "లేమింజేసి
యవిద్యా లేశమువలన హాన్‌ ననుస్థి.౦పం బడు
కర్ణులు కర్మాభాసములు గానః “క ర్యాద్విడ్యాక ” అను వాక్యము కోరజ్ఞానసముచ $
యమును బోధింపనేరదని యాశయము)
(17) ఫలాభినంధి భూన్యపి)వృత్సి'యగుటవలన్స లేక అహంకారళూన్య ప్రవృతి,
యగుటపలనంగాని భగవత పకకి ఫలవిషయమున జ్ఞానమునకు నెట్లు సవాకారికానేరదో
యదేరీతిని “నేను గూంటస్థ(బహ్మనూ అను క్ఞానముగల విద్యాంనుని పివృత్తి
త్తిసాడ ఫలా
భిసంథి శూన్యమగుటం జేసి మోాశత్తవివమయమున నట్టి విద్యాంనునిపీవృ త్తి
త్రి Rs
సవాకారి కానేరదు. లేక విద్వత్ప్రఎవృ త్తి యహంకారాభావపూర్వకముగుటవలన ఫలవివ
యము'న 2 నముసకు సవహాశకారి కానేరదు. భగవానునికి ప యహాంకారము
పరమార్గహపా lm
“పజ యా నాదాః ప్రజ్ఞా వాదా౭?) నచనణాతుర్య మాత9ము చే ల బలుకుచుం టివి,
ఇట్టి యజ్జాతపప్రలసనమ నీక్షంద గదని యర్గము,
(*) బుద్లికర్శసము సృయ అ మాూత్నమునకు కర్నయను సహ కారికారణముతో గూడీన జ్ఞానమే
కారణము. (అనగా జూన మునకు పూర్యయునం జాచరించిన కర్మము చిత్తశుద్దికి శారణమై యద్దావివలన
జ్రానముకలుగును. కాని జ్ఞాన కాలమున కర్మము ననుష్షింపనిచో నాబ్దానము మోతృమునకుం గారణము
కానేరదు. శన: బాన కాలమున గర్మ నా: రించిన నాకర మ నయన బకస్పరస నాకారులె మో
మమును గలిగి చును, ఆనునదిరెకీ సముచ్చయ వాదము ) జ్ఞాని Ml మా ఇరింపబడిన శర్మకు
లోక సంగఏభా మే |పమయోజవము. మోక్షము (ప్రయోజనమి కాదు. శాన! నాకర్మతో జ్ఞానమునకు సము
చ్చయము స, భఓింపదు, ఆని యాశ్రయము,
11
రిర్లీ న! గవద్లీతా శాంకరభావ్యత త్త$బోథిని [ అభ్య్యా*-3

శాంకరభాపష్యమ్‌ వా
గన్నిహో తాదికామసాధనానుస్టానా యాహితాన్నేే; కావ్యా వచాగ్ని హోతాళడా (పవృ

_త్తస్య సామి కృతే వినమైషావీ కామే తదేవాగ్ని హోతా ద్యనుతిష్థతో ఒవి నత త్కా-వ్యు
మన్నిహోే(తాది భవతి! చలాపదక తాలవాలం నాలాజనతా కానానానా మనల నాలక బనానామునవావరాబననా వబ నావలా ుక్యానతానున్న చర తష పానంంలుతా 0 నరా ళొనాణనాటను నా్యాగానాానాజసునాబ్మ్య

శాని లీనటుల విచాంనుడు ఫలము నవేక్షింపడు. “నేను జేయుచుంటి” నని 'యవాంశకా

రమును బొందండు. "అది యెట్లనిన? “నేను కూటస్థబివ్మూస్వరూపుడ” ననుజ్ఞానముకల
విద్వాంసుడు దృశ్యములగు (చూడబడు) రూ పాదులు దస (చూచు వాని) ధర్మములు
కానందున (పవృ త్తినిగాని, తతృలమునుగాని స్వనిష్టములుగ (అత్ననిష్ట్రములుగం జు"డండు,
కానవ త త్త(వేతకు 'వ్యాఖ్య్యానమునం దహాంకారము, భయాటనమునందుం దృ పియు
నాభాసములేయగును, కానయబూరోగకృ హేతుద్యయము మ్‌ కేవృ త్రీయందుండుటచే
స్వరూపాసీద్ద ముకాదు. . .
జ్ఞానోత్స త్తికింబూర్వమునం దెట్టితిరున జ్ఞానికి? బగవృ త్తికలదో యచేరీతిని నియ
మముగం గర్భపివృ త్తి కన్సట్టుటశే జానపివృత్తి యాఖాసము కానేరదని శంకింపరాదు.
కామ్యమగు స్వన్తాదులయందు. గోరికి గలవారడె తత్స్పాభ సముగు నగా పభానము గావించి
యన్ని కో (తాదులు సేసిన నాయగ్ని హో త్రము కామ్యాన్నీహో(త్రమనంబడును. అట్టి
యన్నిహోతా9దుల గొంతకాలమువజకు నాచరించుచు:డ నొకానొకకారణముచే నా
కామన వినవ్షమైపోవ నాయగ్ని హోత). మాచరించుచుండినను యాయగ్న ి ు
హో త్రమ
నిత్యాగ్ని హోత మనం బడును, ఏలయన కామ్యత్వనిత్యక (ములు స్వాభావికములుకావు,
కామనతో నాచరించిన నాకర్శ కామ్యమని, కామనాపరిత్యాగముతో నాచరించిన నాక
పన
రాయే నిత్యమనియు యనంబడును, అజే విధమున జ్ఞానోత్ప త్తికి బూరగమాచరింబడి
కర్చ(పవృ్తి ఫలాభిస్తంధిపూర్వశ మె జ్ఞానోత్స త్తషనంతరమున నాకర్ణ్శపవృ త్తి నా
విధియందధికారము లేమించేసి కర్మాభానరాపమగును,
(బకవే!జయంతి భాగీరధిశా స్తులవారి యభి_ప్రాయము+ఒ_
కామమా? శాాజాకా

= జప

“ప్రజ్ఞా వాదాంళ్చ భాషసే”? ప్రక నైణ జానంతీతి ప్రజ్ఞాః, ప్రజ్ఞాం వాదాః ప్రజ్ఞావాదాఖి)
ఆని విగగవాము., ఇచ్చట ప్రజ్ఞాళబ్దము ఆ కారాంతపుల్లిం గము గాని న్రీీలింగము కాదు, “ఆతో వానిన్‌ కని"
బ్వనిపళ్ళ్చ” అను నూత్ళముచే “విచ్‌” ఆను ప్రత్యయము వచ్చినది. ఈవిచ్‌ ఛాందసము కాదు. ోకీలాలప
ఆగతం) ఆని “విధా హెవ్రూర్యావా-’”’” ఆను సూత్ర భఛాష్యమున లౌకికవిగ వామునందు సృయోాగించ
బడినది=-- కావున. లోకమునందు గాడ నిది యుండవచ్చును... ఇ క్చటు కంప ఆను నూతంము చే 66క్ష్వైక్‌??
అను (ప్రత్యయములహాడం జేయవచ్చును. ఈవిషయము అఘుళ బేందు శేఖగనునందు స్పష్టముగనున్న దె, ఈ
పద్ధతిగ “ప్పక్ఞావతాం్మ బుద్ధిమతాం వాదాంళ్ళం” ఆని యున్న శాంకరభాన్యము ఆకా రాంతపఫుల్లిం గముచే
సమక్థితమ చుండ గాగా. ననేక
సమరితమగు es | Tr శ్లీన్ణముళ లసమ ర్థించు వ్యాఖ్యాత లుకపేతవ్యులం.
ష్‌ ౧౧ సాంఖ్య యోగము 5కి

శాంకరభాస్యమ్‌: ఆజా
(15) తథాచ దర్శయతి ఛు కాక్‌ “కుర్వన్నవివి" (గ) “నకరోతిన
లిప్య త (A-18-81) ఇతి తత శ్ర (యచ్చ “వూరెలః పూర్యతరం కృతమ్‌'(గీ-451)
“కర్భకైవ హి సంసిప్ప మాస్టితా జనకాదయక$” (-A-8-20) ఇతి తత్తు పవిభజ్య
త్రతు_థం యని తావ త్సూకే జసకొదయ _స్తత్యవిదోషావి పవృ“ స్స్య సే
లోకనం ౫ హోర్లం “గుణాగుకోను వ రః స్తో (గ 8-28) ఇతి జ్ఞానేనై ప పక. మాసీతాః,
సుకవి కర్మణా సా వ న
కర్మనంన్యా సే పాకు న
మాస్టితా. న శర్ముసంన్యోసం కృతవ న్న
ఇ క్యెపో=ర్థ |

(19) అథ న లే తత్త్వవిద we కర్మణా సాధనభూ

లేన
నంసిస త్ర
గరం జానోత్స త్తి
aint
తిబతణాం వాసమ జనకాదయ ఇతి న్యాఖ్యయం।
య మతమ టా య గా రాలావనాని చకననుపతుం యనా రచరా కనకతార. అనినజగ్తాకారుని.. వనర తాెత భఖ కతన పంచతతకాలయ ద న న 00Wri TERRILL TRRAIRS

ne త్రపబోధిని—

(18) hols జాని కర్గను జేసినను జేయనివాలో,

“కరోతి న లిప్యతే” జ్ఞ
కరము ననుస్థించినను దానివే లేపమును బొందడని కక్ళవ్షపరమాత్ళ యోాగీతీలయం
దచ్చటచ్చట 'సృష్టముగ నుడి నెను.
పవీదాం౦నుని వ్యాపారముకూడ స్ట్‌రశ బ్దముచే వ్యవహరింపంబడుటచే నదియు
కర్ణయే యగును. కార్మాభాసము కానేరదని శంకీంపరాదు, ఎట్లనిన? (ప్రాచీనులగు జన
తలా?
కాదులు త త్త్వవేత్త శారా? తత ంష్టవేత్త
తలగునేని గర్భయందు. బఏవృత్తులె నచో
గర్భుసంన్యాసము పా) స్పించినను “ఏపణాగుణెహషు వర్తనే అను భగవద్యచనానుసారము
లోక సంగ ఏవాముకొణకు కర్శనాచరించుచునే తత్ఫలాభిసంధి పర్టితంలై జ్ఞానముచేతేచే
సంసిద్ధిని (మోతమును)ం బభొందిరి,
(19) జనకాదులు తత్త్వవేత్తలు కానిచో నంత కరణ శోద్ధికి కారణమైన, నీళ్ళ
రాగ్సితకర్ణము ననుస్టించి యంతఃకరణపరిళుద్ధినింబొందిరి. లేక నిష్కామపురస్సరముగ
సశ్వరార్పితమగు కన్మను
క జేయుచు నచ్దానివలన సత్త
| (ళుద్దిమాలమున జ్ఞానమును బొంది
రని* కర్మణెనహి సంసెద్దీ మాస్థితా పషకాదయ" (అను శ్లోకమును వ్యాఖ్యానించ వలెను.
రాఘ వేందినృత్సి
Ter i|
పండితులు “ఆ గ శాసూంళ్ల్స? తసంచియున్న నారనింహాన్చివలె “౫ కొనూన్‌”? అసన్న వినాళవం
తులను గనార్చి దుఃఖ పరు.
బ్ర వే! (శ్రీపాద లకీ సనృసింవా శాస్త్ర ంలవారి యభిపా9యము 4---
పొమరు లెట్లగతానువులను వార్చిదుఃఖంపరో య "కేపండితులు గక సువులనుగూర్చిడు ఃఖంపరు
షట సౌనరళబ్ద్బ మధ్యావోర్యము. చ కారము ఇ వార్థకము,
84 శ్రీభగవద్లీ తాశాంకరభావ్యత త్త(బోధిని [అధ్యా.౨,

శాంకరభాస్యమ్‌:---
(20) వత మేవార్థం వత్యుతి భగవా స్ప గ్త్‌
గ్ల(శొద్దయేకర్మ కర్వస తోస్వకర్మణా
త్ర మభ్యర్చక్ధ సిద్ది
సిద్దిం నీన్షతి ముకక (౫-18-46) బక్యుకాం సిద్ధిం పోప్పసన్యచ పునః
జ్ఞాననిష్టాం వశ్యతి “సిద్ధింమ. యథా బ్ర):అ (గ-18- 50) ఇత్యాదీనా
(21) దీతానుకేవలా
తస్మా ది క్ష పొనీ ర్న క నృసముచ్చితా
చేసన:కత ్యక్ఞానా నోళ్లు
దితినిశ్చిత ర్దః। కుకు. స్తథా (పకరణనతో ప త్య:(శీ త త్యసదర్శ్భయిస్యామః॥
శ వనాలు తరాల లు నాకా టర అతుతాతా ఆచూకి. ఇ గలరా నబారా గా జ జతల లానలాటకు రాఅమలు గానాలు. అనరు ఈరయతతినాన! చ టకం. చట నానన.
లో వనాలన యు

శాంకరశావ్యతత్త, న్రబోధిని ఏ
(20) ఫీంకృృప్త పరమాత్మ “స్వక గ్భణా ఖ్‌ సు ఛ్యర్చ్యర స్ట నిన్గలీ షూంన
అను గతావాక్యముచే నంత; కరణపరిశుద్ద కాజు. సర్మటు సుకు |స్‌ు వమా: హూ _
న్యసించి యట యంతీ$కరణపరిశుద్దిని Cc ర 'వానికి “శిద్దిం పా యథా (బహ్మ”
అనునది వెముదలుకోని జ్ఞాననిష్టను ప్పగణండు, అనగా కీోరికచేని =?
LUO అక్వా
ణముగ , నెవంయ కళల ప పరకచునో వానియందు భగ, ఎదదుగపహము పృవ్యద్ధమె
యర్షానివలన జ్ఞాననిషస్టాయోగ్యతను బొంసి శశవణమనననిభ ధ్యాససములనః: బిహ్మసా
తూత్కారమును బడసి ముక్కుండగును. కాన: కర్మలు చిత్రశుద్దిద్యారముస
చెప్పంబడినరీతిని వూవముసకు. (బయోజఎనులుగాన్మి సొశ్తాఎత్త గారణములు "'కానసేరవని
మున్ముందు స్పష్టము కాలదు.
(21) కాసి భగసదీతలయందు సర్వకర్య్హసంన్యాస
స ప్ప ర్యకాళ్ళశ్ఞననిస్థామఇత్ర
మునలన నే మోక్షపా9 వ్రీయగుననియు, కర్ణనముద నమలన మోకపా్తై కాద
నియు నిశ్చితమగుచున్న
ది.
గీతాశా, స్త్రము త్‌త్ర
క. పొధా-సస్యమున నేక వాకి బొంగియున్నను
ద క (జ్ఞానమధ్యనమున గర్భ పు "నక పాదించెను. ఈ, (ద చో మ్మ. వ ఏకరణముసం దుండు
టచే “శంతి, లింగ, వాక్య, పక రణ, న్‌:అ సట య] సట్స్య:= ణాంతర్షత్రపపృకర
ణహును పంమాణముచే.
ప గర్భ!FOr సమూ యక్‌
పవాదవ మంగీకి రి:పవలయు నని శంకి..పరాదుం
వయే(ప్రకరణములయం దిట్ట పిషయ ము" పాొడితేమో యట్టి ప్రకరణముల
యంచే విడదీసి కర్థుజ్ఞాన సముచ్చయ; మెట్లు సం భావింప నేరదో, సర్వ“గృసంగ్యాసపూర్వ
కాళ్మజ్ఞాననిస్టామాత మువలన'నే మోక్షపా వియను విషయమును సం
ప ము CT TT manana RDP eee mer
కో ఉత HerieRe
styLhరయుకటలఆట్యచతతు. 4 ment Terme పరా ree Tier i Yo

సీలకంరీయము+---
అర్జునునకు "జీహ మే యాత్మయిని ౫(నము ణగుటుద్‌ చేకాయునరి చినటో నాత్మనశించునని జనరు
గలిగెను. ఇదియొకవీనమగు మోసము, స్వ్రధర్మ్మకుగు చ రన్‌ భ్రకయుట రడననిభముగు
సమూహము, ఈరెంటిలో ముదటిమాహామును శ్ర'అగిందుటకు బుష్‌ న్‌ ణ్యానూత్ర భూ తనులగు నీశ్లోకను
మొదలు నిరువదడి శ్లోక ములవటికు జెళ్టుదున్నా
డు,
నో! ౧౧ |] సాంఖ్య యోగము 85

శాం కర భాష్య మ్‌||:—

(22) శ్ర"లేంవం "గను న్నాం చెతసో వహతి కోకసాగరే నిమగ్న స్యార్టున
స్యాన్యతాగిక్శజ్ఞానా దస మసిశ్య న్ఫ౫ఐా న్య్వాసుటేన స్వ
సతిక్‌జార్తున ముద్దిధాగయి
షు రాక్శష్షానా తంటా. త న్నాహా......ఈశోచ్యా నిత్యాస | స స్టోచా అకోచ్యా
భీవ్ణదో )ణాదయ స్పద్భగృత న శృరనూస్థ్రరరూనేణ చ నిశ్యత్వాత్‌ | ఈ నళ్‌ చ్యా
తే రినాభూత
నన్భశో-చో=నుశో చిక శా నని జే మి"య చై స. మిత. నుహూం లే కిం కరి
అనన కస ల |క పీజ్ఞావతాం బుస్టమ తొం వ్‌ వచనానిచ
న rr Ret ran య టక. లా! పాతాల. ఎను 4 Met ere జా కాదట లం జాతు ఖా టక అమన కాయ అనాంసూను ఉనా.

శాంకరభాస్యతత్త ఫ్రహో థినిహాా

(22) “ఈ గీతాశ్యాస్త్రము మరాడుషక్కు.గంబుగా విభొజింసండగినది. వట్కు
మనగా నారథ్వ్యాయములు. “సు షట్కము మూడు కాండములు, అందు పథమ
వట్యా-త్శక పథ: గుకాండయుమే “తం సదాగము, ద్వితీయసటా _కకద్వితీయశాండ
మువే “శే త్పడార్థ:న్‌ సృతీయనటాత్మనఃగతృ్చతియకాండమువే “అని” పదార్థములు
బోధింపంబడుచున్న ని. శత్తృ్రన |:గానుష సంగమం దత్త “ధనము లా న స్థలము
లయందు బోటింవంబటడెను. ' 'మొత్న ము గీతా ౪” (ప్రుము మో
మోకు సాధనశుగు సర్యకర్ణసం
న్యాసపూర్యకాగ్శజానము : బోధించుచు" ది” అని గ తాశా(స్త్రార్థము నిళ్చితమైయుండ
ధర్శనివయమై కొర్రనెట్టిన రన్యజ్ఞpi సళూన్యుడె
జ అవాంకారమమికారములు గలిగి
దాటశక్యము కాని సంక దుం ౪ ౧వెఠిం/ ్సె కేశమును బొందిన యగ్దునునికి నా
తృజ్జానమును నిదవాశే
న వట మమొ అ స పలనే సమద రను నం భవింపదని తలంచి
యతీభకు డును శిష్యుడు... నగు. సర్జునునిథోకవు జ యుద్దగింపదలచి ఫ్టీ౦ళ్ళృన్న
పరమాత్మ యగ్జునుని పదార్ధ పరిశో ధు ల గ 0ప జేయుచు ముట్టమొదటోత్వంోపచా
ర్గమును ఫోధవంజేయుటకు కళ జ్పుస్ణో RRS నస స్తో'సస్తలి' అను వాక్యము నుపక్య్రమించెను,

ఎవరి కజ్ఞానమో నంానిక్తే ఖః గంత. ఎవనికి భొమయో వానికిం బదార్థశోధన

పూర్వక మగు సమ్మూసము వ. జనించును, కాన: నర్జునుడు జ్రానమున కధి
కారియని త్రీలో యర్జునునిం గారు ఖీ అస్తపోగ మాగ్భ యిక పలికెను,
ఒయర్థున! స్‌ . శాక :*మ్యులనగార్చి దు,ఖంచుచుంటినా) భీమ
(ది
నోణపదల క్ష్యూర్ధముల నుభ్రైకించి మఃఖంచుచుంటి వా! ఛివ్మదోణపదవాచ్యులు (శ్రుతి
స్టతిలిష్టాణారప(0పాలనతర్చేరులుగా,. వ. చిన నితోధికమగుబేహమునేపొంజె
న
ననన య TH sa 2 న Wr ము సన లై భత శకాలు అరరా కాకక? 12)లా mea wort

“జీవా పేతం వోవ కిలేదం మి్రియశేహన 5 జీవో మి)య'త్తం అను ఛాం దోగ్యశుఏత్యుక్తప్ర శార
ముసాధి భూతములగు ఊవహోదులు నశించినను యా "se నాత్మ నశించునది'కాదు, కొన; నీళీజ్మాదు
 శ్రీభగవద్దీతా శాంకరభామ్యత తృ(బోధిని [అధ్యా
856.
శాంకరభాస్యమ్‌ ఫా BF
నEG

యభి ప్రా i
ఛాపసే | త చతన్నాఢ్యం పాండిత్యంచ విరుద్ధ మాతని దర్శయ స్వువ్మత ఇ వేత్
te
St
2

యః | యస్ మా గ్ల తాస ూ న్ల తపొ ణా నృత ా నగత ాసూ నగత పాొ ణా కీవ తశ్ చ నాన ు|
కోచని, పండితా ఆత్మబ్హాః పండా౭ై-త్శవిషయా బుద్ధి శ్వేపాం కేపీ పండితాః “పాండ్లి' -
త్యం నిర్విద్యో (బృ. 8 5-1) ఇతి శు9తేః | పరమార్థతస్తు నిత్యా నశోబ్యా ననుకోఛ
0౧|| -:
స్వతో మూడో ౭-సీత్యభి పాయ; | నదాదరారతంతాలాయతునడా.

శాంకరఫాప్యతత ్వ బోధిని?
దరు. కానవ వారలు దుఃఖంచం దగనివారలు, లేదా! ఛవ్ము(దోణపదల క్యార్థముల నుధ్దేశిం
ూ ముగా "=
చి దుఃఖంచుచుంటినంటివా! అట్టి ల త్ష్యూర్ధ్యము లాత్నస్వరూపమే, “శాన: నన ఫా
లై
శ వం
తంa

నిత్వము. నిత్యమగుశాళ్శ జననాదివళ్ళావవి (క్రిమాశూ న్యమగుటం జేసి వాననాదిక్రియాకర్శ యంపి

పాండు
Foe
ee
nA.
క
Bs
మCa
a

త్రము సంభవింవనేరదు. "కాన? నట్టి ఫీమ్మ(దోణశబ్దల యర్థము కూడ దుఃఖఏపం దగనబే,

(గ
అ
=-కషee
ముpe
షౌ క
శబ
క
త్‌
CE
మే
స
క
adn
bhటా
క*ee
మి.

అట్టి భీవ్మదోణకృ పాచా'ర్యాదుల నుదేశించి నీవు రజితభిన్నమునందు రజిత ేజ్ఞానమువలె

“నానిమితే,ము వీరలు నురణించుచుండిరి. ఇట్టి వారలనో విడిచి నా కీ రాజ్యసుఖాడు లతో
|
చేమి(ప్రరూాజన” మని (భాంతిచే దుఃఖంచుచుంటిపి.
బుద్ ధిమం తులయ ొక్క .- ((ప జ్జ ావం తుల యొక ్క- )* ఉత్స న్న కుల ధ ర్మ ాణా ం మ i
మణియు
జనార ్లన! నర కే నియ తం వాస ో భవత ీ త్యన ు శుభ ువు ఖో అను నని మొదలుగాం
నుహ్యా ణాం దత
చ.
తతత
పక
పతతి
తకం
౨.

గల వాక్య ములను బలుకుచుంటివి. ఎందువలననిన* అనాత్యజ్ఞులు బితికియున్న వారలను,

గూర్చి చేనులేనిచో వీర ట్లు జీవించెదరో యనియువృతులనుగూర్చి వీరు మరణించిరే..
యనియు దుఃఖంచెదరు. ఆత్మజ్తానసంపన్నులు మరణించి నవారలనుగూర్చి గాని, జీవించిన ,.
వారలనుగూర్చిగాని దుఃఖంపరు. ఏవటులగాక దుఃఖంపదగనివారలయందు శోచ్యత్వబుద్ధి
కాన : వూా ఢ్య ముు (పజ ్ఞా వంత ుల నాక గ్టమ ులను బలుక ుట'వ ేం 'బాం డిత్ యము |
కలిగియుంటివి .
వ
ననుసీవిరుద్ధధ రా్యాశ్రయక్యమును నయం దున్నత్తునిప లె (బక టించితివి,
పాండితంయన నూత శ్రగుద్ధియే. అత్నజానము కానసేరదూః కాన: నాయందట్టి..
సూతుశ్రబుద్దియు నిరుక్త మాథ్యము యుంజుటయం జేవియు విరోధము. లేదనెదవా! పాండి.
గ పాండిత
శ్యమనానుః
. 'శ్తకన ్యం నిర్వెద ్యజాల్య ేతిష్టానేర ్‌ ” అత్మజ్ఞ ానమును భాంది
అన్గా 'నాత్యజ్ఞాని వూతృస్థవ్యమయను (జావ యానందభిరితుడై యుండు గ్‌
చాల్యా వర్థదే
టేనికేక్లై నుండవలెనని బృహదారణ్యకోపనిమత్తు పాండిత్యనును శేబ్దమున కాత్శ్మజ్ఞాన మ

ఏ నుజలకుటసం కార్యక ఆ్రకటిందట నిష మాతు. దతం

డిన కాన!అట్టి పాండిత్యనును పరమార్థము దుఃఖంపండగః
హో సంచుచున్
“తీరు నాక్‌, గురువులు, వీరల నెట్లు చంపగలఅను, వీరలను విడచి, నేనె
టీని, ఈసీథమున. ననాఢుడవయ్యా. “పుజ్ఞావాదాన్‌ ” జేనానుకం సి,
ఈ, న్‌ en hot EOS న న న న “ స
నం. షత

స r
 bryan aad శ | శ |

న్‌"
wii,
|[!౧౨9 సాంఖ యోూ౫Xము,
re TET ' ,
స. ih t, a |
యే చై గ్‌ wi

| rT 5 + ca 3

గీ న్‌
గ క్వేనాహం జాతు నాసం న తం నేనే జనాగదిపాః |
వైన న భవిపష్యూను ee వయ నుత, పరం In_9!
) పదవిభా గము f=
i నొ త నవా అవాంా జాత నా ఆసంానా త్యం సా ఇమేాాజనాధిపాఃకొ
నొ చా వవొ నొ భవిష్యాదుః సర్వే వయంా అతః పరమ్‌ [౧౨||
.a పదార్థను +
స rg జాతుైబకానొకవ్వుుడు; ఆహాంానేను నాసమితినాలేననునడియులేదుు; త్రండా.
లేదు ఇమే=శఈు
నీవు నావీరితిన=-లేవనుసదియు జనాధిపాఃాభీపూా శ్రోలు; నాసన్నితినా
'శేరనునదియు లేదు సక్వే=ననుస్తమయిన; వయంామనము; జత పరండాఈశరీరపతనానం
శరము; న భవిపష్యామ ఇతి నె=ఉండవమను మాటయు లేదు 1౧౨౨౩||
శాంకరభాష్యకి[;--

స్పెషాకోచ్యా యతో
కుత ="సి నిత్యాః | కథం!కూ న త్వేవ జాతు కచాచి
'ద్రవం నానం కిం త్యాస "మే వాతీ లేవు జేహాాత్సత్తి
లి వివ" ఖేము నిత్య లవాహూ మాస
థానన త్వం నానీః కిం య
'మిఠ్యభిపొయః | తథా రేవ | తథా చేమ జనాధిపా నాస

టు వ్రబోధిని ఖా
. భీవ్షదో) ణాదులు పరమార్థరూపపముచే నితుసలు గాన దుఃఖంపందగనివార
లని చెప్పబడెను పిమాణము చేమింజేసి నారు నిత్యులు కానేర రని శంకింపరాదు.
ప చేను, నీవు, భీవ్య్మనోగణాదులు పూర్యమునందు గూడ నుండినవారలమే,
| వేరని తెలిసీ కానువారు బలి కైడి “పతన్ని “రశ హ్మేసాం లుప్పపి has అను మొదలగు
గ్థక్షాగ్యములను బలుకుచు?, టివి, కాన: నీవు పజ్ఞావంతుడశ్ర కావు, ఏలన? పండిత్సులగుజారో తనువారి, పా
అము లుక్కమించినచో నట్టివారి చేసాములను/నార్చి దుఃఖ:పర్ము కనుకనే చేవాముకంశు పొంణమే.
.'యిష్టమైనదందురు. ఈవిషయము చే “హాిణోవాపితా, పౌంణోమాతా, పారణ ఆచార్యః, అను శ్రుతీ
సూడ జెప్ట్పచున్నది. నుజీయు లోకమున జీవించియున్న తల్లిధండు)అను "లెక్క సేయక నెవడు తిరన్మ-
'రిలచునో అటిపుతు,ని “వీడు పిక్ళహంతేయని యు, తల్లిదండ్రులు మరణిం చినపిన్నుట నాజేవానములకు దవా
గారీ సం స్కా-రములు చేయుచో ,'నాఖతుని యట్లు నిందించకుండుటయు లోక జేదపునీద్ధమై పొసగు
చున్నది కావున; అత చేకననగుటంజేసి జీహూముకం'కు జేరు. “ఇట ఘటము చేతనము కా. 'నాక్మ
“న్వదూపము.శానేరదు) అని, వ్యతికేక ముగ దృ హెంతము చూతరగును. మతీయు దృళ్వమగు భట మెట్టు
3కేకశమ శాచేరదో అయే దృశ్యనుగు ళరీరొదులు వేతనములు కా "నేనవు, అట్టు కాక ఊవోదులు చేతనములే
.ఈయినచో. చురణించినవానియందుగూడ మైఠతన్యము గన్పశ్లైడిని, గాన: జీవాముకం కు యాళ్ళ జేరని
“పర్యవసిళ క్షంకనుకనే కిక్టకాాకు klకాళ్ళకు నూహీంెడీనీవు మూక డజీ యగుదువని యాశ్రయమ్యు
ర శ్రీభగ వద్ద తొశాంకరభావ్యత త్తగబోధిని [అధ్యా 5

శాంకరభాన్యకొ ఏ
నిం తన న్నేవ! తథా నశెద న భవిష్యూమ$, కింతు భవిప్యూము సీవ స్వే వయ
మతో౭-స్మా ఛేవావినాశా త్స ము తరకాలోసి త్రవ్వవి "కా లేసు నిత అత్మస్వరూ వే
ఖే దాభిపాగయేణ
జెత్యర్దః | దేవాభేదానుశ్ళత్వ్యా బహువచనం నాతే స్‌ ln_91
థి ee |
|
Game న న న న.
ననాద చలానా న వారో ఈne
నాని య నా బావాకాగనం పాలలా ద వాయి (వయాఖాు 2 ఆ జనావాయునా లా లాం మాయు

శాంకరభాప్యతక్క్వబోధిని $ా
కుద ను

అనగా భావకార్యమును గూర్చి యాకార్య పెగ భావము కారణము. ఎట్లనిన? ఘటము

నుగూర్చి శుటపాగభావము గారణము. అనగా ఘటోత్చ తికి పూర్యముసందు ఘటము
"లేనందున భుటాఛానముండును. అట్టి ఘుటా భె నము oe పాక్‌” ఘుటోత్న త్తికి వూూర్యము
నందుండును. గాన ఘటపా౦గభావ మనంబడును, ఇ'బేతీరున ప్రతిభావకార్యోత్స శ్రీకి

జూ తీస అధ్యాయము ౧౨ననక్లో కనా ఖ్యావి శేవములు% ---

“స్వథర్శమసపిచా వేమ్య” అను శోకము మొదలుకొని మొనిమిసిన్లోకము లచే = ప౦జ్ఞా వాదాంళ్చ

గానం దత్పూూర్వ
చును
ఛాష సే)? అనుదానివలవ నిరూపింపయిడిళ యర్గునుని మోహద్వయమును నిరాకరిం
నుగు 6న ల్వేవ ా వాం” అను ము
కోక మొదల ుకొన ి యిర ువద ియొ శోక
క్క ములచ
.. ే 6 ఆ శోఇ్య ా నన్వశ| ో
గ్రంథ య య

చనస్తం” ఆనుశోకమును వివరించుచున్నాడు.

సాధించు:
mw య

న్థూలశ రీరయుకంశుంనాళ్ళ , జేజని తెల్బాటోకు నీన్లోకమున నాత్మకు నిత్యత్త్వమును

చున్నాడు. ఇట “తు” అనుళబ్ద మాత్మకు డేహా౭ివ్యగిరేకమును సూచించును. నే నొ ళా నొకప్పుడును
లేననునదిలేదు. ఆశేనీనును. అగ్మువీరుకు, కాన మన సొంగ ఫావమునుజెప్పుటకు వీలుపడదు, ఇళ ఘటాది
పాంగభావములకు మనము ప్రవియోనగులకు కాము. అనై మనమిపెన నొక నొకఫ్పుడును నుండమను
నదియు లేదు, (ఈమయెన “నెట్టుడును నుదుము) కాళ సునవినార్సనను ను జెఫ్టటకు వీలుపడదు, ఇకఘుటాది

ధ్ధంసములకు మనము ప్రతియోగులము కము, కాన నిత్సకళ సౌఫక మగు సాగ భా వాపి రియోాగిత్వ, ధం
సాపుత్రియోగిత్యము లాక్మయంశుండుటచే నాత్మ తి కాలా బాధ్యమనియు. గనుకనేయనిక్యమగు శరీ కొదుల
కంచు వేరనియు సిద్ధించినదని యర్గను,
శంక రానందీయము4 —- ప
ల ళల శోబ్యాజా?? ఆ నున్లోకముచే ఫీ దినిన్నయక యగు న ళో భ్యత్వమును పతిపాదించుటవలన
ఛీ చ్మాదిపదలమ్యూర్థమగు నాత్ మ కంయు అనియు, నిక్యమనియు నూచింపయుడెను.
చేమౌందియాదుల ఈ
నుపజేశించుటకు శ్రీకృష్ణ భగ వానుండు సం
కీయర్థములం సెహీతుకముగ
యర్థమును జలిసికొనని యడ్దుశున
కట్పిందెను, అందుకు “ఆజము (ఫుట్టువు లేనిస) జ్ఞాన అత్మనిత్యము”) ఖని యం౦దనున్నC బుట్టువులేని'

తు చృకులను. కళని హూణా.మలంగాడ నిశ్యములంకెవలనీ కచ్చు ౪. జాన శ్రగ్షన్‌ పెళ దివ్యానృత్సి కె “భావనకు.
యజము' నగునధి, నిత్యము) ఆని చెప్పండగును. ఆశ న కళవిహిణాదు లబక్ములైనను నప్రసీద్దముల గుటకే.
భావములు శావు గాన నిశ్యములు శొయాలన్ర, అవున ఫొవము, అజము నగునది నిత్యమని బెప్పందగున్యు
[కు
'
వకేజనంద్దును నేయుండునో యది భావము నిత్యమునగును. పగి యే ౪-లమానమైనన
ం ు/థో
SHEP
Te =
Riess
న్‌!
 న్లో!౧౨ ] సాంఖ్య యోగ ము. 89

శాంకరభామ్యతత్శ
బోధిని +
పూర్వమునందు అయాకార్యముల పాగభావముండును. అనగా పూర్ణమునందులేనిభావ
కార్యమే వుట్టునని 'యాశయము, అట్టి భావకార్యమునుగూర్చి ఆయాభావకార్య పాగభాజ
ము కారణమని తాత్సర్యము. నరవిపాణపాీగభావము లేమింజేసి నరవిపూణము వుట్టన
(కాలతయ వ్యభిచారియో) యది భావము (సత్తు కాదు. మణియు ననిత్యము. కాన నాత్మకు కాల
త)_రుసక్త మును నిరూపించి తద్వారా ననిక్యదేహేందియాదులకం ళు శోబగుటను, నిక్యత్వమును
నూ చించుటకును త్వం౦పడాన్థమగు జీన్సునకు నిశేష సాం సారికదు ఃఖనివృతి ద్వారమున నిత్యము, నిరతిళయము
నఖండము నగు నానందము పొాప్పిం మటకును; అట తత్చేద్య్యామ' పరమాత్మక బరోత్షత్వ, పరిచ్చి
న్నత్వరూ షా. ర్థనివృత్సి ద్వారా నట్బతీయా ఖ = డరశైక త్వమయు సిద్దించుటకును తత్త్యం పదార్థ శోధనను,
శోధించిన నారెంటికి ఎనెక్య్ళము జె పుట నీశ్లోకము నుపక్ళమించుచుచ్నా (డు,
“ఆవాంి తత్స దార్థజుగు సర్వజ్ఞుడు, సర్వళక్తినంకలితుండు నగు పర'మేళ్వరుండు (నేను
యు కానొకప్పుడును లేండ(న)నునది లేదు. ఏలన! “జన్నాద్య స్యయతః”) (బ9-1-1-2) “యతోచవా
ఇమాని భూతాని జూయ స్తే” “యతోజూతాని భువనాని విశ్వా”? “స ఈక్షత లోకాౌన్ను సృజా ఇతి |
స ఇమాంల్లోకా న సృజతి? ఇ క్యాది శ్ఫుతిస్మృతులచే నావల్లనే జగదుక్ప్సకియు, అయే “మీన జూతాని
జీవన్ని” “వ్య క్తౌవ్యకం (భరతే విశ్వ మోళ్ల4?? “స డాథార పృథివీం ద్యా ము తేవూ౦”)౯భీసా2సా
ద్వాత। పవ లే,”.* ఇత లేతు జీవన్ని యని న్నేతా వుపాశ్రతా; తస్మిం ల్లో కోళ్ళితా స్వే?” ఇ క్యాది
శ్రతిస్మృతులచే నావల్లే జగస్థ్సిశియు, అస్తు కు తయ న స్థఫిసంవిళ్ల న్ని, రాక్ష రా ద్వివిధా
స్ఫోక్యు! భావాః ప్రజాయన్తే తత్ర .వెచాపి యన్ని, యన్ని నైతే సంహార ల్యేవబేవః?) ఇత్యాది _శుతుఅచే
నావల్లనే జగల్లయము శూరయమాణమగుచున్నది, నిరుక్తశుతిబలముచ్చే జగళ్స స్ట్యాదులు మదేకళర్త
లనియు అనృృహ్ష్యాదు లెన్ని మాజులం సాప్రించికను వానికి చేశీ గర్పననియు. నధిహైతమై యొుఫ్పుడు
నుందునియు స్పస్టను దున్న
గుది.
ఇట్టనుటచే మేఘ, తదాగమన, స్టీతి, నిర్గననయల కాథారనుగు నాకాళమువతె పపంచ
తదుక్స త్త్యాదు లకు నధిహై నము, తత్స డార్థమునగు పరమాత్మ, స్వరూపతః నివృలమగుటచేతను, నిష్కీ-9య
మగుట చేతను బృ్రపంచ, తద్ధర్మ, తక్క లేళ సంబంధరహితుండనియు, తద్భిన్ను దనియు, నిత్యుండనియు

స్వతంతు)ండగు పరమేశ్వరు శక 6] గాలతియసద్భావయుండు గాక, _మర్త్య్యుడనగునావ నిత్యత్వ

మెట్టు సిద్ధించును? ఆను నాశంకమో(ద “తం” అని చెప్పుచున్నాడు. ర్వంపదలత్యార్గ భూతు శ
వగు నీ వొకానొకప్ప్పుడును లేవనునదిలేను. జూగ్రుదవస్థయందున్న నీకు స్వష్న సంబంధము స్వష్నావస్థ
యందున్న నీక సుహప్తీసంబంధము సుషుప్ప స్రవస్థయందున్న నీకు జాగ దావస్థా సంబంధ పెట్టు కలదో,
యే గత దేకామునందున్ననీక నీ'జీసహానంబంధము, ఈబేహామందున్న నీకు భావిదేవాసంబంధమును
"లదు, అట్లు కానిచో క ర్మమైచిత్య్యిము'చేం (బాప్తిం
చు,నీసు ఖదు: ఖ ైై-చికర్యము నీయందు కన(బడక
పోయుడిని,
వ లీయు, గృతములన సుకృతదు స్కషృతకర్మల ఫలణు ననుభవింపక పోవుట యు, అకృతములగు సుక రే
ద్గుష్కల్చతళర్మల ఫలము ననుభవించుటయు సంభవిం చెడిని, గయక్కర్శ కురుతే తదళ్గిసపద్య'తే” ఆని
యు, He కర్మ భుంజతే జన్తవో౬ఒధునా! ఇత్యాది పూర్వజన్నకృతకగ్మఫల మవళ్య
90 శ్రీ)ఛగవద్లీ తాశాంకరభావ్యత తృ (బోధిని [ అధ్యా.
శాంకరఫాప్యతర్త $బోధిని*లా
టాత ఇ సూర్యకాలమునందెల్ల పుడు నుండుటచే నడ్గాని(పాగ భావము సం భవింప నేరనందున
నెన్నిచేహాముల కుత్సలి, వినాశములు నంభవించినను యాత జనించునదీకాదు,

భోక్తవ్యమని చప్పెడి శ్ఫుతిస తులకు విరోధము సంభవిం చెడిని, * పాంప్య్యూన్నం కర్మ ణస్తస్య యక్కై_౦ం
చేనాళరోత్యయం। త స్మాల్లో కా త్చునశే త్యఅ లో కాయ కర్మణే”అనుళ్ళుతిచే ఫూర్వకృతేమగు కర్మను
నీజన్మమున దేహి యనుభవించునని చెప్పుటయే శాక యీజన్నయందు జేసీనకర్నను భావిజన్మయం ద్గనుగ్ర
వించునని చెప్పుచున్నది. కాన జాగ దాద్యవస్థ్టలయందువ లె గతదేవాములఎదును, వరరృవరాన దే నాముల౦దును,
భావిచేహములం౦దును నీనక
ము నొ ఫ్పుకొనవలయును, ఇట్ట్లనుటచే త్యం పదలమ్యూర్థమగు నాత్మ యనిత్య
"జీవశ*దులకంబి వేరనియు నిత్యమనియు సూచింపంబడెను,
“ఈరాజా లా కెనొకస్పుడును లేరనునదిలేదు”” త్వం పదఅలత్యురావిశహలుగాన నీరాజులు
గూడ కాలత్యయమునందు 6 గలరు, చనేనెటో యే వీరును నితృనీసిద్ధసత్స్వ థావులని యర్థము,
ఇటోజనాధిసాఃి? అను Re వారల న భేదసూ చనపరము. కాని ఆత్మ భేద
ముండుటకుం బిమాణము లేదుగాన నాత్మ భేదమును జెష్టునదికాదు,
ఆత్ఫ్శతత్త ్వమును నిచారించుచో బృత్యకూది ప్రమాణముఅకు విరోధము వాటిల్టంను గాన నాశై శ్ర
క్యోమును జెప్పుటకు వీలుపడదు. ఎట్లన?
“వేను” అనెడి జ్ఞానము చేటు వేబుగ ప౦ఎతిదేవామందును పృత్యక్షయుగC గన్ఫట్టు చున్నం
దున నిట్టి “ఆ హాంపంత్యయ ఛేదముండు ప్రతిదేహామందును నాత్నజీరు” అను యనుభవముచే నాత్మ
ప్రత్రిచేహమునందును. వేటు. అట్టుకాక యాత్మయొక్క- టిరమీ యన్నచో “నేను, వీడు” అనువ్యవ
హారము లోసపించెడిని, కాన నాత్నే అసేశము లనుటకుం బ్రత్యతము పుమాణము. మజటియు నిట్టి
యాత్మ భేదము నొప్పనిచో నీను, వీడూ” అను వ్యవపోరము మలొకవిధమున నిద్ధింపనందున నరా పత్తి
పృమాణముచేం. గూడ నాత్మ భేదము నీద్ధించుచున్నది, లా
శరీరము లెనేశ ములు గాన గ వామన వానియందుండు నాత్మలనేకము, లేక, పితిశ్రరీరమునం
దును “నేను, “నేను” అనెడి జ్ఞానము జీలునేజుగనుండుటచే నాత్మ (పతిళశరీరమునందును జేరు” నుండును
లేక, ప్రతివ్యక్తి జ్ఞానము చేటు జేబు నుండుటచే ఘటాదులవలె 'నాక్మలు జేటు, అను యనుమానప్రమా
రాము చేగూడ నాత్మ భేదము సిద్ధించుచున్నది,
“అదిరి, కేవా, గంధర్యా, . మను హ్యాః, రో: జసు రాఃఖ) బేర దానవ, గంధర్వా, యత్న
రాతస్క కిన్నరాఃి? అనుకుతి ప్రురాణవచనములుగాడ శాత్మ భేదమునే బోధించుచున్వి.
న
మచియు నాత్యెకత్వమా' నేయం౦ంగీకరించిన సర్వదేహములయందుండు నాత్మ యొక్క-టియే-గాన
నెళడు దుఃఖించినన్కు నుఖించినను నందటు డుఃఖంచుటయు సుఖించుటయు సంళివించెడిని. అస్త
నేవాదిససర్వ చేహముల యందుండు నాత్మ యొక్కాటియ్‌-గాన ేవతులు సర్వజ్ఞాలగటంజేసి మనముగనాడ
సర్వజ్ఞాలము.. శావలసీనచ్చును. ఆందుచే విధినిపే ధశా స్త్రములు గాడ వ్య ములయ్యెడిని, ఒక్కడు బద్ధు
డైనచో. నందణిము బన్గులము “"శాసలయును, ' అశు యుక్క-డు ముక్తుడెనచో నందజకు మోతము సంభ
వించెడిని, శానంబబీమా ణనీద్ధనుగు నాశ్మానేకత్వమును నీవుగూడ నొఫ్ర*కొనవలయునందు
జీమో అట్లు
కానేరదు. ఏలన?
శామారావస్థయందున్న వాని! ఎేళవథానజన్యమగు (వేను శిశువను”” ఆను జ్ఞానహాండళ గోన
న్హోగ ౧-౨౫ సాంఖ్యయోగము 9]

శాంకరభాప్య తతతృ కబోధిని—

ఇకముందు (నీజేహవినాశాొ నంతేరమున) మునమందటము జనించు వారలము
కాము. భూతభవివ్యద్వర్హ వూనకాలములు మూటియందును నుండువారలమే. అనగా
సీన్లోకపూ ర్వార్థమువలన నాత్మ కజన్యత్వము సిద్ధించుచున్నది. అట్టి యజన్యత్య మాతకు
నిత్యత్వసాధకము. అదియెట్లనిన అత్మ యుక్పత్తి లేనిభావపదార్థమగుటచే నిత్యము ఇందు
లకు వ్యతిరేక దృష్టాంతము “ఘటము జన్య భావ పదార్థమగుట చేత ననిత్యము* అని యను

గుమూరుండను?) ఆను జ్ఞానమేయుండును. ఇస్తే యకొవచావస్థ య౦దును, చార్ధకమునందును యహాం

ప్రత్య య భేదము తత్తవవస్థానుసొరము వేలు వేటుగనుండును, అట్రగుటచే నోకనిశ్తే తతరృదకస్థ లయందు
(“జీను శీకున్రును, కమ యునకుడను, వృద్దువు”” ఆను యవాంప్రత్యయము శల. నున్నను,
తా నసేకము శాక యొకు డే యగుచు జెపి, శాన్సువ “అమవాంపత్యయభేదమున్న పితిదేవామున
నాత్మ భేదరుండు”
1 నను వ్యాప్త నిరుక్తస్థల మున గన్నట్టుట లేదు. కాన నహాం౦ంప్రత్యయ భేదమున్నను శేళ
వాద్యువన్థ లు కలియు ననసూంప్రత్య ఆళార్థము నగు యాత్మకు భేదము కొన్పట్టు టలేను. కనుకే యాత్మా
సే త్వసిస్దికి బ్రిత్యతము సమా ఇము కదు.
“విశేషణము భిన్నమైనచో విశిష్తముగూడ భిన్న మేయగును” అను న్యాయము ననుసరించి
విశేనణములగు ఎ వాద్యవస్థల భేద మునే "దద్విశిష్టమగు నాళ్మలుగూడ గజిని చెప్పుటయు నసంగతము,
ఏలన? ౫౪ వాద్యవస్థా భీదకృతమగు నీఫేదమును శిశు త్వాద్యభిమానముగల యనా౦ కారమునకు జెప్పిన
యుపపన్న మగు మంగ నిక్యరుగు నార్మ శా పౌదించుట యనం గతము,
ఒళనిచే ననుభూతమగు దానిని మజటియొకడు స్మృరింపక పోవుటయు, శాననుభవించీనదానిని
శే స్మరించుటయు ననుభవనీద్ధము, అం౦గుచే యాత్మ. యవస్టా భేదనూచే న ేకమన్నచో “* బాల్యమునందు
"నేరు గందుకి ముచే కీడించికని? అని వృద్దుడు స్మరింపళ పోయెడిని. కాన పృత్యయ (జ్ఞాన) భేదమున్నను
ప్రత్యయాగ్గము జీణుగునను ప్రర్యశుపప్రమా గొమువలననాత్మ భేదము సీద్దింపదు,
సూల, సూత, శరణ గే ళాములు, ఆటే జాగిత్స గప్వుచేవాములు బే మైనను నహ౦(ప్రత్య
యార్గమగు యాతన "భేదము లీదు. కాన ఓ రీరములు ఫిన్న నులు గాన యాత్మల నేకము?) ఆనాయనుమాన
పృమాణమునాడ యాశ్మా సే త్వసాధళకవు కాడు.
ఎట్లు స్థూల నూత్చు కారణజీ కాభేదముచే నొక్క-టియగు యారత్మయొక్క-భోగము జేబుశోటు”గ
నుం డెనో యు “జీవాదిదేహాభద ను చేంధాడ యాత్మయొక్క- భోగము జేతు వేటుంగ నుండును. కను
కే జీవాదిజేహములు భో గాయతనములు గాని యాత్మ భేదదోోతక ములుగావు, అజీవాములయందే రూప
తేజస్స ఫఫొవముల భేద నుగుపడుచున్నది. కాని షేతన"ఛీద మగుపడ నందున యాళ్మవిషయకమగు నేను?
అను జూన మె స్ట్రుడును నొక్కావిధముగ నే యుండును, కనుక “అదితినైవా గధ ర్వాః?” అను శుంత్రి
శరీరఖేదప్రతిపొదనపరే గాని యాత్మ భేదమును జెష్టునది కాదు,
ఒకశరీగమునంజే యనయన'భేదనూ నాళయించి శిరస్సు, హన్నము, పౌదము అనెడి వ్యవహార్న
నను శ రీరభేదము నాశ్రయించి నీవు, "నేను అరిం
'సెట్లుకలుగుచున్నదో యే యాత్మ యొక్క-టిధమై
జీకతులు, చొనవులు sis వ్యవహారము కలుగుచున్నది. "కాని యాత్నభేదము వసనం క ను
స
+ జీదానవి? అనునది మొదలుగాగల భృరోణవ దనముగూాడ నాత్మ భేదమును సలం ల!
99 (శీభగవద్ల తాళాంక రభామ్యత త్త (బోధిని (అధ్యా. 2

శాంకరథాస్యత
త్త బోధిని:---
నూన్మపమాణమువలన పరమౌార్థమగు నాత్ధస్వరూపు లగుటవే భీమ్మద్రోణాదులు నిత్యు
బని గరు లః

గీశ్రఇయందంతటను నాత్మయాథాత శఉము జెప్పంబడుచుండుటచేోన త్వే వాహంే

“ జేష్పినోజప్రిసిన్‌" ళ్‌మా తోస్పర్మాన్సు" “యంపి నవ్యథయస్సే ట్ర్‌” అను నీరాల్లుశ్లో క్ర
ములు :భూ త్రమాత్మయాథాత్భ వ్రద్రకాశకము అను కొందళో వాక్యములు విశ్వసింపరాదు.

బటు AAT RRR TENDER HATTER స్మర 821BRR VENT DRE ge iris THUS గంత EON ఈల జావళి

ఇశ్లై “నీవు నేను” అను వ్యవహారము శ రీరళ్లేదము నాశ్రయించి యుపపన్నమగుటచే నేకౌద్భళ

వ్యవవో రాన్యథా నుప
పపత్తి సంభవింపకందుననాత్మానే
ద తం సాధనమున నర్థాపళియు (బమౌాణమయు కాదు,
ఫుణ్యపాపముల వలన సుఖదుఃఖములు పా న్వీంచును, అవియ'చేక వళములు, అట్ట ఫుణ్య పాప
ములకుం గర్మ కారణము” యక్క కువబే తదఖీసంపద్యనే, యథా కారీ యథాణారీ కభాభవణి? అను
శుితులచే తతేలేఠార్మలు, తత్కంర్మఫుల;ఫోకలు, న నేకవిధములని సోధింపంబడుటవలన కర్మ జెచిత ్యముే
ఖాది బెచిత్ట ముపపపన్నమగుచుండలా. “అశ శ్రికశే్టేయు
సుఖదు:ః మిన నొకడు దుఃఖి'చిన నందలు
దుఃకుంపవలయున నియు, నొకడు సుఖించిన న( దును ఖం పనలయు? ౫ నియు నాపల్ళి సంధవింపదు,
అంతటను నాక్మయే స్వయముగ౬ దత్తగః సర్దుల ననుసరించి విషయముల నుజలిసీకొనును. డేవాను
లెనేకములు గాన జేవాములమందుండు బుర్షులుగూడ ననేక మగును దానివలన ;బుద్దివృచ్తియగు జ్ఞానము
కూడ బ 'తదీవామునందును వేణు చేటు” హ్‌ అజ్ఞానము ఇశ Mt ఏ పి
పం యనువ లి స్వేనంబద్దవాగుగా
మునుమాతం)మే భాసీ (పజేయును. పరిచ్చిన్నమగాట నేనర్చృపచాగసంబంధమా నాబుద్దివ్భగకి సంధవింపదు.
శాన 'సొకండు సక్వజ్ఞాండైశను నందజకు సర్వజ్ఞ త్వను పౌ ప్తింపము. ఎట్టు? కరో త్వర * రణ:యును, విగ్లు
వుళగు నాకాళమునవ నంతటను 'ఖేర్యాదులతో. సంయోగమున్నను సెళ్ళట బేరి దండముే కొట్టంబడునో
యచ్చట నే శబ్దము పుట్టు చున్నది. కాని భే ర్యాదులున్న సృయస జేశ్లమ నందు శబ్దము పుకు టలేదు ఆశే
యాత్మ పరిష్రార్షమెను, ఏక మెనను, ఏదేహమునందు బుర్ఫివృస్ని‘8 బదాగస Sas ళా యక్యండనే
(ఆజేహావశ్చేనమ? ) జ్ఞా
జనము కలుగును కాని నుల మీక లము? ( (ఇకరచేవోవ చ్చేకయు) ౯లు% చేరదు.
కనుకనే బుద్ధివృత్తు లేశ ములగుట చే వ్యాపకనులు కావు, న్‌ “యా రె త్వజఎక్బీగ నొకడు స్య
జా ందతగుచో నంతరు సర్వాబు కాన” నను నాసగయు నంథ్‌వింపదు.
కనుక చేకించిద్న లక బ్రువృగ నిన్న" కణతులు. కొన విధినిపేధ ళా స్హ్రముల కగనర్థక్యను
సర
(పొణులవ నర్వజజ త్య్వను లేణనీ వెళ్ళుటచే “త ద్కోయో జేవా నాం (సత్య:బుక్త్యుత్‌ న: నీక తదభవ
కు తధా మనుహ్యేణాంి ? అను శిరి ననుసరించి SL నమః బతు భిన్న
గు పరమాత్మను 'జీవబుషీ భు కమ్యులలోే నెళరు.. వెలిసి ఖానునో వాలే ముక్క(డగును. అందువలననే
యాళ్ళయుగ్షో మేన “జ్ఞానాగోనతు కైవల్యం)” అను నియమ్యశ్రవణమున నార్మజ్ఞానముచేతనేముక్తుకగును,
కనుకనే అత్ర్మైశ్యము. నొప్పివచో నొకడు ముక్తుండైనిను బద్ధు(డ్లెనను ఫు. ముక్తులు గాని బద్ధులు
శాని కావలె”. నను నాపత్త్మయు సంభవింపదు ,
నుజీయు'శాక్మలుపూర్షములు, సచేక ములని చెప్పు నీపక్షమునంకా యీదోవముఅన్నియు సంవిం'
శ్లో!౧3] _ సాంఖ్యయోగము. 98
శాంకరఖాప్యతత్త
బోధిని :--
“చరా చరవ్యపాశియస్తు స్యాత్‌ * ((బాఅ-౨ిపా-లాసూ16-అధి-10) అనున్యా
యానుసారము జన్మవినాశము లుపాధిభూీశరీరనిమము లనియు నిరుపాధిక ,మగుటచే
నాత్మకు జన్మవినా శములు నం భవింపవనియు గిపంపననసను.
చేవోత్సతి వినాశముల నలన గలుగు Ms లాత్శకులేకున్నను మహో
సర్గ
ర తుంది “యథా్నో ర్విస్టలింగాళి' అగ్నివలన మిణుగురులు
న న నన ననా.

చును. ఏలన? సర్వ వ్యాపళమాలు, న నేశములు నగు ననార్మేలు పవన్సశము

ము పంస్పరమనో బుద్భ్యాదులతో నన్ని
నన్ని
జీవాముఅ యందు గలసీకొనుటే నొకడు దుఃషంచిన నందరు దు;ఖించుటయు, నొకడు సుఖింఛిన
నందరు సుఖంచుటయు, నొకడు టం నయనకు బన్లుల సటయు, నొకడు ముక్తుండైన నందరు ముక్తు
లగుటయు నంసివి. చును. ఇపియునుం గాక “సయ్‌ కస్సు ఏిఠర వసస్తువులకంయే శోరుళనుడునో ఆతా
వస్తున పరిచ్చిన్న మన బడును.” ఆను న్యాయ యు" నాతల నేకయమెననో
* వానికి నితరభేదము పాంప్పించును
గాన నాళ్శలన్నియు( బరిచ్చిన్నము. అగుటచే వానికి బూర్లత్వే మెట్టు పొసంను, ఫూర్లత్యమేయుష్నచో
న నేశత్వ మెట్టు సళుకూరును. పరస్పగబిరుద్ద శులగు స'రంటికి లు సమా జేశమును (ట్రహ్మాకూడ
నిర్వహింపయాలండు. కాన చాలే శ్రైకత్వ వక కార్యము.
“తళ శవ త్సర్వ్యగ ఈ.భు నిత్యే, ఏక స్తానమ ఏకో చేవ స్పర్వభూ తేమ
గూఢః ఏళ సృ బహుధా విదచార, ఏక ఏన హొ భూతాత్మా, నిరపేక్ష ఏక ఏవ, సాతి ఏక స్తే వేదం
ఫ్రూర్లం ప్రురుెసే ఆ సర్వ ', ఆళభ్టరీరం శరీరే స్వనవో గ్యవన్టీక మ్‌| ముహో్‌ంతిం విధు మాత్మానం మత్వా.
ధో న కోదలి ఇ త్యాద్యాక్మెః త్పనిత్యత్వపూూశ్వబోధక క్షతుల“చేశను, ““నిక్యస్సు సగశస్థాణు।, , నిత్యే
స్సర్వగ తో ప్యాత్మా టూటస్లో దోషవర్టిత!! ఏక సృన్ఫిద్యచే (భాంత్యా మాయయా న స్వరాపతః?”
ఇళ్యాది స్మ కుల చేతనప యా కాకమావలె సర్వ శరీరయులయందున్న యాత్మ వ:
డగుటచే నొక్కి గడయని నీర్ణయిం౦ప ౧ ఉనంధదున ,“వ్రూార్లములు శాకపోయినను నాత్మలు పరిచ్చిన్న ములు
ననేకములు దిదూ)పములు) అనుపతముగూడ నిరస్తమై నది.
మలీయు నాత్స్‌ యం౦ంశ్రరహితీ మగుటవలనను, నళక్ళపి కాజకమగుటచేతను, నర్వసావీ యగుట
చేరను, యంతటను యహంప్రత్యయార్థమగుట'చేతకు, ఇంకను యిట్టి యి"నేక యుక్తుల వే నాత్మ పరివ్రర్మ
మని నిళఖ్చయింప(ం బడుచున్న౦దున నాత్మ ఫపూరో్యోపద రత కుట, న్నతి యుక్తి పామాణ్యముచే
నొక్క టనియీ నీదాంతను,
ఏ కారణముఖే నేను, నీవు, విరును భూకభవిన్యద్య్వరమ ee దో కోనొకప్పుడును
నుండనునునడియు లేదో (అనశా కలక యమునం దుండుము) యొ శకారణసుేం (బ్రహం-చ తదభిమా వ్యాది
సర్వ దృశ్యక ల్ప గాధి హైనశు, సంగ రహీ*గము నిష్కుయము, ఆసంఠము, నిత్యశుద్ధబుద్ధముకకృసత్యే జ్ఞానానం
చాద్యయరూపనుగు (వామే మైయున్మ్యాము, భోక్తా భోజ్యం (పేరితారంచ మత్వా సర్వం (పోక్తం_
త్రివిధం బృహ ఏతత్‌ , వేదం సర్వం, అను శు)తుళ ననుసరించి నన్నును, నిన్నును వీరల నంద
ey
అను గూడ (బ్రహ్మము గాలినీకొనుకుని
పరమార్థ పష? జ్‌ i

ఫోకనునునది జీవనిమిత్శక చూ? కరీకనిమిక్తకనూ? జీవ్రలునిక్యులగుటకే శక

 99 | (శ్రీభగవద్లీ
తాశాంకర భామ్యత త్త (బోధిని (అధ్యా. 2

కాంకరభాష్యత త్త బోధిని!

నూన పమాణమువలన పరమార్థమగు నాత్శస్వరూాపు లగుటచే భీమ్మ(ద్రోణాదులు నిత్యు
లని వస మ 7;
వాహంో
టచే“న
గీశలయందంతటను నాక్ళయాథాత కము జెప్ప(బడుచుండుకే
“దేహినో౭సిసిన్‌* క హాతా9ిన్పర్మాన్సు* “యంహి నవ్వఢయన్చే తే” అను నీవాల్లుశోక్ర
ములు మాత్రమాత్మయాథాత వ్రప్రకౌశకము లను ఫొందజివాక ములు విశ్వసింపరాదు.

ఇస్తే “నీవ్రు, నేను” అను వ్యవహారము శ రీరభేదము నాశ్రయించి యుపపన్నమగుటే నేకాదృళ్ల

వ్యవహా రాన్య ధానుపపత్తి 'సంభవింపళందున నాత్భా నేకత్య సాధనమున నన్ధాపత్సియు బ్రమాణయు కాదు.
ఫుణ్య పాపముల వలన సుఖదుఃఖములు పొప్తిపీంచును. క త ఆట్లి పుణ్య సౌొప
ములకు గర్న కారణము”? యక్క కక తే తదభిసంపద్యలే, యణాకారీ యథాణారీ కథా భవతి” ఆను
శునితుల చే.తతతృత్కణర్నలు, తత్క-ర్నసలభోక్కలు, నననేకవిధములని బోధింపంబడుటవలన కర్మ కైచిత)్యముచే
సుఖదుః ఖాది జైచిక్ళ్య ముపపన్నమగుచుండలా కత తె రను నొప్పివనొకండు దుఃఖి?చిన నందబు
దుఃఖింపవలయుననియు, నొకడు సుఖించిన నందణుసుఖంపవలయు””ననియు నాపత్సి సంభవింపదు,
... . అంతటను నాక్ళయే స్వయముగ ద తృధ్యుద్ధుల ననుసరిచి విషయములను బెలిసీకొనును. చేవాము
అనేకములు - గాన చేవాములయందుండు బుద్దులువాడ ననేకమగును. దానివలన బుద్ధివ్భ ల్సియగు జ్ఞానము
కూడ 'బ్బతిదేవామునందును వేటువేజుగనుండును.. అజ్షానము చ తరింప ియమువ లె స్వాసంబద్ధమగు విషయ
మనుమాత్య మేఫాసిఎపంజేయును. పరిచ్చిన్నమగుటచే సర్వ పచార్థనం బంధము నాబుద్ధివృత్తీ కి సంభవింపదు,.
కాన 'సొకండు, సర్వజ్ఞు(డైశను నందజకు సర్వజ్ఞ త్వను సా ప్రింపదు. ఎట్టిః? భబ్దోక్సేర్సిక రణమును, విధు
వునగు నా కాశమునకు నంతటను ఛేర్యాదులతో సంయోగమున్నను నెచ్చట ేరి "దండకుచే కొట్టంబడునో
యచ్చటనెశబ్దము పుట్టు చున్నది. కాని బేర్యాదులున్న పితిప్రదేశమునందు. శబ్దము పుట్ల: టలేదు. అశే
యాత్మ పరిష్రార్డమెను, ఏకయమెనను, ఏదేహమునందు బుద్ధివ్భత్సికం బదార్గసంబం ధముండునో యక్కండనే
(కజేహావచ్ళేదము? ) జ్ఞానము కలుగును కాని మటీయెక న్లలము (ఇకేరచేహావ క్చేదముగు “లుగ చేరదు.
కనుకే. బుద్ధివృత్తు లవేశ ములగుటచే వ్యాపకములం కావు. "కొన “యాత్మెక త్వ మొ! ప్పిన నొకండు స
జ్ఞాడగుచో య దరు సర్వజ్ఞాలు 'కావలె”” నను నాపత్మెయు సంభవిం పదు.
కనుకే కించిద్‌ జ్ఞాఅకం బి)వృత్సి నివృత్సీహేతువులు కాన విధినిపేధళా స్త్రముల కొననర్గక్యను
సంభవింపదు.
న (పౌణులకు సర్వజ్ఞ త్వము లేదని చెప్పుటచే “త ద్క్యోయో దేవా నాం ప్రత్యబుద్ధ్యత సన ఏవ తద భవ
ప! తధా మనుహ్యాణాం)) ఆను శుం8 ననుసరించి వేదాంళేళ్ళవణజన్య జ్ఞానమిచేం బిత్య? భిన్న
BEkh Aiy) Wor
Ge:
i

మగు పరమాత్మను -జీవబుషిషిళు శష్యుల లో "నెవడు తెలిసికొనునో వాంజే ముక్షుండగును. ఆందువలనే

యాక్మయుక్యూనై. నను “జ్ఞా నాదేవతు కైవల్యం?” అను నియమ్మళవణమున నాత్మజ్ఞానముచేక'నే ముక్తుడగును,
కనుకే rw నొప్పివచో నొకడు ముక్స్తుండైనను బద్దు౬ డ్డెనను నందణు ముక్తులుగాని బద్దులు
కానతావల్‌?. వను నాపత్తియు సంభవింపదు,
నుటియు'
“కాకర్ల జక ననేక ములని చెప్పు నీపక్కమున౦డె యీ దోషములన్నియు సంవిం
లో!03 ౨ హాఖ్య్యయోగము 3
శాంకరఫాప్యతత్త్వ బోధిని 1
“చరా చరవ్యపాశయస్తు స్యాత్‌ * ((బాఅ౭ిపా-కాసూ16-అధి-10)అనున్యా
యానుసారము జస్మృవినాశము లుపాధిభూతశరీరనిష్టము లనియు నిరువాధిక నుగుటచే
నాత్మకు జన్ఫవినాశములు నం భవింపవనియు గర్తిహింపనగున.
దేవోత్సలతి, వినాశముల వలన గలుగు జన్గవినా శేము లాత్శకు లేకున్నను నుహో
సర్ల మహో
హాపళయములయందు “యథాషగ్నో ర్యిన్వులింగా౪ణ. అగ్నివలన మిణుగురులు
చును. ఏలన? సర్వవ్యాపకములు, ననేకములు నగుచాక్నలు పరస్పరము పరస్పరమనోబుద్ధ్యాదులతో నన్ని
'దేవాములఅయందు(6 గఅసికొనుటచే నొకడు దుఃఖుంచివ నందరు దుఃఖంచుటయు, నొకడు సుఖింఛిన
నందరు సుఖంచుటయు, నొకడు బద్ధుండైన నందరు బద్ధులసటయు, నొకడు ముక్తు (డైన నందరు ముక్తో
లగుటయు సంభవించును. ఇదియును౨-గాక “్రయేవస్తు వితర వస్తువులకంయ్‌ వేరళనుండునో ఆయా
వస్తువుపరిచ్భిన్నమనయిడును.) _ఆనున్యాయముచే:
నాత్మల నేకమెనచో వానికి నితరభేదము పా్రప్తించును.
గాన నాత్మేలన్నియుం బరిచ్చిన్నము లగుటచే నానికి బూర్గత్వు మెట్టు పాసయగును, వూర్గత్వ మేయుస్న చో
న నేకత్వ మెట్టు సమకూరును, పరస్పగవిరుద్ధ .యులగు నీరెంటికి నాళ్శలయందు సమా జేశ్లమును (టహ్మకూడ
నిర్వహింపంజూఅండు. కాన న్నాక్మెకత్వ మనశ్యాంగీ కార్యము.
6౯ ఆ "క్రార్భవ తృ్సర్వగతే శ్చ ష్‌ ఏక స్తథా సర్వభూ శాంతశాశ్మా, సీకో చేవ స్పర్వభూ తేషు
గూఢః ఏళ స్ప బృహుధా విచచార, ఏక ఏనహీ భూతాత్మా, నిరపేక్ష ఏక ఏవ, సాఫీ ఏక స్తే చేదం
పూర్ణం పురుషేణ సర్వ), అళనీరం శరీరే స్వనవసే గ్వవన్టీత మ్‌ | మవోఎతిం విళు మాత్మానం. మత్వా.
తంబోధక శుతులచేశను, ఉనిత్యస్స STE
ధీరో న శోచతి” ఇ త్యాద్యాత్మైక క్వనిక్యత్వ వ్యూ , నిత్య
స్పర్వగతో వ్యాక కూటస్థో దోషవర్ణిత ః। ఏక నృన్నిద్యశే శాంతా మాయయా న్‌స్వరూపతః?”

ఇ త్యాది స్మృతుల చేతను స యా కాళశమువలె సర్వ శరీరములయ దున్న ము వూరు

డగుటచే నొక్క (జేయని నిర్ణయింపంబడినందున “వూర్జములు కాక పోయినను నాత్మలు పరిచ్ళిన్న మలు
ననేక ములు చిదూపములం” 'అనుపతముగూడ నిరస్తమెనది.
మణీయు నాత్మ యంశరహిత మగుటవలనను, సర్వపం కాళకమగుటచేతను, సర్వసామీ. యగుట
చేతను, యంతటను యవాంప్ఫత్యయార్గనుగుటచేతేను, ఇంకను యిట్టి య నేక యుక్తులచే నాత్మ పరివ్రూర్గ
మని. నిళ్చయింపం బడుచున్నందున నాత్మ శూక్యోపదల్శికక్కి,స్మృతి యుక్తి హామాణ్యమచే.
నొక్క-టనియే సిద్ధాంతము,
ఏ కారణముచే నేను, నీవు, వీరును ఛూతభవిష్యద్వర్త క పం. దో కోనోక ప్పుడును
నుండమనునడియు లేదో (అనగా కాలత్రఎయమునం దుందుము) యా కారణముచేం (బపంచ తదభిమా న్యాది
సర్వద్భృళ్యక ల్ప గాధి స్రానము, సంగరహితీము నిషిస యము, అన౦ఠతము, నిత్యశుద్ధ బుద్ధముక్కసత్యే జ్ఞానానం
దాద్యయరూపమగు (నా మే రైమై యున్నాము, న క ,శోజ్యం పోరి తారం చ మత్వా సర్వం (పోక్తం_
తోవిధం, బ్రహ్మ ఏతత్‌, బైసూకేదం సర్వం, అను శుతుఖ ననుసరించి, నన్నును, నిన్నును వీరల నంద
అను గూడ [బ్రహ్మము గాడెలిసీకొనుముని. యర్థము.
- + న | ఇ నే
పఠమార్థపక్తేమో+ంా వ. ల్‌

ష్ట్ర జీవనిమిత్తకమా? శరీర్తనిమిక్కకమా? కేవ్ణల.క్యులగటకే గీన్తుస్ణుక్షసన శ్‌

94 శ్రీభగ వదీతా శాంకరభావ్యుత త్త(బోధిని [అధ్యా.,

శాంకరభావ్యతత్త వ బోధిని ఏ
బయలు వెడలిన చందమున సృష్టిసమయమున పరమాత్శస్యరూపమునుండి కక బయలు
వెడలెద రను శుత్యనుసారము జీవులకు జన్ధవినాశము 'అెందులకు సంభవింపవుః అనీ
as
“ నాత్మా౭ః నులే ర్నిత్యత్యాచ్చతా భ్యః * (బాఅాపా
వాళెసూ17-అధి11)
అను న్యాయమున మూండుకాలములయం దవ్యభిచారిగనున్న యాత్ముకు జన్మువినాశములు
సం భవింప నేరవు

మనుట వీలఖుపడమ, శరీవనిమిత్త్యీకమ ుదమా? ఆడియు సంభవింపనేరదు. ఎదుట నివించుచున్న వానివలె

శరీరము చూడబడుచుండుటచే శరీరనిమితృకమగు మోవామూ సంభవము కాదు. అని శ్చంకించుకుని యశోచ్య
త్వముకు హేౌతునును జెప్పుచున్నాడు. ఏరీతిగ నీళ్ళ్వరుడ+గు చేను ఒకౌనొకసమయమున స్వేచృచే శరీర
మును థరించినసు అట్టి శరీరము త్రిరోఛభావమును బొందినను, ఆవిర్భావమును బొందినను అ నాదిసిద్ధుడ నగు
టచే నొకానొకప్పుడును లేననునదిలేను. ఆడేతీవున నేను, చాయంశముగుటంజేసి' నీవు, ఈరాజులును
ముందును వుండువారలమే, అవగా (తికాలాబాధ్యుల మగుటంజేసి నిత్యులము. శాన: నీవు, భిప్మైదులను
దని యాళయము,
గనార్చి దుఃఖింపదగ
జీవస్వరూప నిరూపణ్యపసంగమున _గమనాగమనరహీతం
బగు నీళ్ల్ష్యరునక “అహం” అను
పదముచే బ్రసక్షి యెబులనంభవించును? అనిన పరమౌర్థతీ, విచారించిన జీవుడును యీళ రాంళ్ల యగుట9
జేసి నిత్యుడు, ఆనాది, యని చెలిసికొని పండితులు శోకింపరని చెల్పుట కిచట జీవస్వరూప నిరూపణ(ప్రస్తా
వయునందు “ఆవాంి” అనుపదముచే నీళ్వరుండు (గహింప బడెను.
నీలకంకీయము! =
జ్ఞరీముకం కు నాతే జీర నను, యెట్లు పట్టు పురుగు తనచుట్టు అవరక మెయున్న పట్టు కాయ
నశించినచో నదియు నశించునో, యే యాత్మణాడ నశించదా? యను చాళంకమోద నీశ్లోకమును జెఫ్టు
చున్నాడు. నీవు, “చేను, వీరు నుదరముగనాయడ నాద్యంతళూ న్యులము”” అనియరము. “ఒకానొకప్ప్పుడును
చేను లేననున దిలేదు. అనగా (యెల్ల పుడునుయు"టిని. అశు నీవును లేవనునదిలేదు. లనగా యొల్లప్పు
డును యుంటివి. -ఈరాజాలును” (*ఇది ఉపలక్న్ష ఇ వాక్యము, ) ఈనమస్తజంతుజాలము 'లేదనునది లేదు.
ఆనయగా ఎల్లప్పుడును కలడు?” అనియే తదర్థక గీశాపదములను సమన్వయి౦పదగును. అనాదులముగనుకను
అనంతులముగనుకను ఇకముందుగాడ మనమందరము నుండమనునదియులేదు. అన గ; మనమందరము
“సల్లప్రుడునుందుము. అని యాగీతోత రార్థమును సకున్వయింప దగును,
“ ఒకానొక శరీరమునందు యతడు (బ్రివ్మారతు స్సు) ప జేశించినపు-డాళరీరమును బాధించి
నచ..హబ్రహ్నరక్షస్సు కాదేనామునం౦ దభిమాన ముండుటచే నడి బాధనొంగును. కొని యాడేవాపతి
కాజేహమునం. చభిమానము లేకపోవుటచే నితండు బాధనొందుటలేదు. ఇది లో కెనుభవసిద్ధము. పెయను
భదమాన్ముట్షి చేవాళూత్మకం కెజేరైనను చేవాము బాధింపయుడిన నాదేవామునందున్న యభిమొన మా(త్రముచే
నాదేవాశ్రితమ. DO నాబాధ సుభవించుచున్నదని సిద్ధమగుచున్న ది కాన: ఉబేపూముకంకు

* చెప్పతగినదాసేయు. చేకడేశకథనము (ఉపలషణం)

“iల 9 చజు
క్లో౧] సాంఖ్యయోగము ర్రిగ

శాంళరథా ప్యకత బోధిని?—

శ“యావద్యికారన్లు విభాగోలోకవత్‌ (బాఅ-2-పాెకిసూ"? అధి1) అనున్యాయ
మున నాత్శభిన్న మగుటచే వికారత్యమూహింపంబడుసనియుోనే మే జనాధ పాఃీ (గీ,వ-19)
ి
అనుబహువచనముచే నాత్శలకు భిన్నతృ్వమూహింపంబకుననియు నంకింపరాదు,
ఆత్మశళేదాభి పాయముచే సీబహువచనము పియుక్తము కాదు. మజేమనిని
ఉపాధుల భేదము ననుసరించియే “*నేమే జనాధిపా** గవయలో అను-వోట్ల బవువచనము
పీయుకము, కాన బహువచనమునలన నాత్మ భేదము సిద్ధింప నేరదు. [౧౨||

నాత్మ జేరైనచో నాదేహము పీడింపయడినచో నాదేవాపతి యెట్లు పీడింపబడును?”” అను హృశ్నమునకన

శాళము లేదు, ;
మలియు, కృతే వోనాక్ళ తాభ్యాగమ(ప్రనంగమం (చేసిన కర్ళరయొక',- ఫలము ననుభవి౦ దక
ఫోవుటయు, చేయనికర్శ యొక్క ఫలము ననుభవించుటయ్సు సంభవించుటచే ఫు రాకృతకర్మ లేకుండగ
జీవించుటమే సంభవింప నేరదు, కనుకనే యెట్లు మనజీవనము పాకెదికియా వూర్వకమో యే స్థావర
ములగు వృకుూదుల జీవనముగూడం జీవిశాత్యము కలది-గాన వూర్వకగ్న పూర్వకమే యగుచున్నది. boss
“లన వృత దిస్థావరమా లకు(నాడ _ాక్కర్శ్మమున్న దనియూహింప(దగును, ఆట్టి వూర్యకర్శ యనేకవిధము
లుగానుండును గాన దానింబట్టి సుఖదుః ఖములుగూ6డ ననేకవిధములుగ నుండును. యెట్టిన? కుమ్మరి ఘటము
పుట్టుట కనుహూలమగు (క్రియ నారంభించినచో న్నాక్రియానుసారముగ ఘటమే పుట్టు చున్నది. అమే మూకుడు
పుట్టుట కనుకూలమగు క్రియ నారంభించినవో చాక్నియాను సారము మూకుడు ప్రుట్టుచుక్నది, కాన (క్రియా
వైచిక్యుము నుబట్టి కార్య వైచిత్యు మనుభవసిద్ధ ము. అయే ఫూర్వకర్శ వైచిత్య్యుమి: నుంబట్టి సుఖను1ఖ జె దల
ము నూహింపదగును. అశ్లే త శ్కా-అమునబుట్టిన గోవత్స మునకు స్తన్యషానమునందు |ధవృత్శియు జంతు
మాఠ్రమునకు Pr Ne భయము (ప్రాక్కర్మా నుభవజనితేమగు సంస్కారము వలన కలుగుచున్న వి.
భోజ నాదిపవృత్సి యుచ్చా్యాసాదులవ లె కల్గంచున్నధి. కనుక (పా-చనకర్శము కలదని సిద్ధించుచున్నది,
మజీయు నీవిషయము లౌకికశాస్త్రప్రసిద్ధ మైనది. యొట్లిన: చేవదత్తుని శరీ:మునందొక ముల్లుతో (గుచ్చిన
యాతండు ఖేదపడును. అట్టు మ. యుక్త మే యగును. ఇమే ఆతని శరీకపతినను కొందరు శారు)
వులు మట్టితో చేసి దాని నొక సూజెతో. నవమానచికీర్ణ తో (గ్రుచ్చినను యాతండు. ఖేదపడు
షట అభ్యంక5 మగు ధాతువైషమ్యుము గాని బహి ఖ్‌ మగు ' కంటళవేధగాని' “రెదాతనీకీ
-హీతువ్రలు కాను. గనుక శకేనల (పాక్కర్ళమా &త్రమే యాతనికి ఖేదహేతు వని తప్పక ఇప్పవల
యును, కనుక యీయుపపత్తి నమూహముచే భన మన్రావ కలక నకల కాలను పూర్వకర్మ కలదని ర
చును, ప
ఇంతకుపర్యవసీత చుమి? (బీ జాంకుక న్యాయ ముగ విత్తునుండి వృక్షము, వృత్న మునుండి బీజములు
పుట్టుట) కర్మనుండి సంస్క్మా-కములు, సంస్కా-ఠముల వలే కర్మ ములు జనించుచుండుళు . ఇట్టి సంస్రొరక
గృపకంపరచేసం స్కా మనాదియని తెలిసికొనదగును, కనుక చేవాములు నశించినను యాత్న నళించునది
“కౌదు. కనుకనే యాత్మ స్వరూపుల మగు మన 'మెల్లప్రడు నుందు మని భావము. పూర్వన్లోకమున వ.
కంచునాత్నజేజని చెప్పబడెను. ఈశ్లోకమందు wo వాశ్టవవోరీకనిక్యక్వస Bos
pees ఇదరమే ఈణెండుక్లోకమలక గల భేదము.
 96 రీభగవద్గీ ఆ శాంకరభావ్యతత్త (బోధిని (అధ్యా

గ్‌! జేహినో జస్నీ న్వథా దేహే కౌమారం యావనం జరా |.

తా ఫాం దేహాన
ఇ
రబా9 రర స్తత్ర
కో
న నుస్యూత
. అట
ి |
[౧౨||
_పదవిఫాగము $
దేహినః" అస్నిన్‌ "యథా దే హె--క"మారంయావనంా జరాాతథాా" చేహ
న రపాిపి, కె ధరళాతత 9 "నా -మువ్యాతి | [౧౩||
ప్రతిపదార్హము 4—
థి
దేపినః= దేహసంబంధము౫ల జీవునకు;
మ్‌ ద
అస్ని౯=ఈు దిహ=టదేహమునందు;
వ

కౌమారం= బాలాషవసయు; యౌావనం=ా మధ్యమా వ స్థయు; జరా=ా వ యు

యధా=ఎట్లు) దృశ్వనేజ చూడబడుచున్నవో; తభా=రపికార
మునన్వే దేహోాన్నరపాొ) వీ౭ాముజీయొ] 'చేహూము పా౦) వీంచుచున్నది; థీర్యవాధీరుండు;
తత౦=అట్రివిషమయమున, నముహ్యూతిాా మోూహపడడు. Teel
శాంకరభాప్యమ్‌
$
ద a i 1 .కనుతతాలతనలులు
ాంగాలా.

క కథ మివ నిత్య ఆక్నెతి దృష్టాన్న మావాః= దేహిన బతి।

సితి బేహీ తస్య 'దేపినో జేవావ చాళ్ళనోజన్ని న్వర్తమానే దేహే యథా
దేహో=స్యాసీ
యీన పికారేణ
ప కౌమారం క మారభావో Ma రకొవనం యూనో భావో
మధనం జరా వయాపహూని వ్‌
రావనే త్యేతా ట్ట
| అన్యోన్యవిలక్షణా
సాసాం పంథమానస్థానా శే న నాకో ద్వితీయావస్థో పజంనే నోపజననమాత్మనః కిం త ర్య
వికియనైవన ద్వాతీయకృతీయా వస్టపాని. రాక్శనో దృష్టా యథా తథా తద్భదేవ దేశ
.దన్యో చేవోన్నరం తస్య పాపి హోంతర పాపిపి రవికిియ స్యైనాతాన ఇత్యర్థః |
ధీరో థీమాంస క్రెవం సతి న ముహ్యతిటై. నమో మాపద్య తే | isi
శాంకరభావ్యతత్స $బోధిని—
భీమ్మదోంర ణాదులు పారమార్థికరూపముచే నిత్యులు, కానవ శోచింపందగని
వారలని ఖం ఈ జెప్పంబ డెను. “వూర్యజేవామును విడచి చేహాంతరమును బొందు
చున్న యాళ్ళ వికారి యగుచుండ నెట్లా యాత నిక్వమగుననిన* సీచేవామునందు జీవుం
డు “అవాం, మమ్‌ అను యభి కూనముగలవాడై చాల్యావస్ట్ర యౌావనావస్థ్ర వార్థ కావ
అన్య్యాన్యవిల క ణములగుయూడవస్థలను జూయచుంజెను, అందువలన బథధమమగు
చాల్యావస్థ నశించిన నాత్శకు నాశము లేదు, ద్వితీయమగు యావనానస్థ పుట్టుట వనల
—+4_౭వ అధ్యాయము ౧9వ ల్లోలవ్యాభ్యావశేవనుయా
మధుసూదనసరసస్వతీయము? వ
“నేను న్గూలమయిన్రవా(డను, "నేను ౫ారవర్గము కలవాండను, చేను జెళ్గుచుంటినిి” ఆను పతీతి
 నో ౧౩] సాంఖ్య యోగము 97

కాంకరభా ప్యతత( బోధిని—

నాక్ళపుట్టుట లేదు. మజేోమనినః అవికియమగు నాత్తoy:Sess పాపి,0
చుచున్న వి. “యోహాఫాం బాల్యే య దదా%త్షం సో=ెహా మిచాసీం స్నరామి” వేను
'బాల్యమందుదేనినింజూచితినో తాను తజానిని మౌావనావస్థ్టయందు సరించు చుంటిని* అని
లను బట్టి 'చెతన్యవివిశిషములగు చేవాములెనే ps లో కొయతికో స్తీక్సు అందురు. కెన; డేకాము
కం నాళ్ళ కేళట్రసకు! అటు నను “దేవదత్తుడు పుకును, దేవదత్తుడు మకణించెను”” అను పి౦తీతివలన
దేవ ముయొక్కా జ పనుల కాక నాత్మకును జన్మనాశములం సంభవించుచునన్న౦దున యాళ్ళ నిత్య
మెటుగును? అను చనాశళంకమోద (జేదేహినో౭_ సీ న్యథా దేహా” అను శ్లోకమును జెష్ట్రచున్నాడు.
“దేహినః జగనన్నండలవర్శలును, భూతభవిష్యద్వర్హ మాన కాలికములునగు సకలబేహాములయొుక్కం
క యాత్నకు, ఎట్టు సర్మమానదేహ మునక్షు బరస్పరవిరుద్దములగు కౌమార యౌవన వాగ్లకా
పా ప్రించునో యనే యాకహహముకంకె విలతణములగు చేహములు బాాప్పించును. కనుకే
జ్‌. నాత్మ శేటనుటకు వలనుపతదు, ఒకటియ నాత్మ నిభువుగాన సక్వేందిియస ౧బంధము
కలదనియు, కనుకే యంతటను చేష్టాదిక ముపపన్న మగుచున్నదనియు, కావుననే (పతొజేహమునందు
నాత్మ జేరని జెళ్చటకు బన సము లేదనియు “దేహినః” ఆను స్థలమునందు గల యేకవ-చనముచే
సనూచితమయొ ను,
కామారాద్యచస్థలు వేజగుటచే చేవాముగాడ జీెటయనగును, ఆట్టిచేహాములే యాళ్ళ లందు
జేమూ? అట్టు కానేశదు. ఏలన! “బాల్యమున దలిదండు)లచే _సుఖించిన -సేనీవార్థకమున మునిమనుముల
జూచి కరా ంపీరమతుంత లో ఆను (పత్యభిజ్ఞ యొకనికే గలుగుచుండుటనల నను, బేకనికిగలిగిన పంత్యతు
గ్యనుభననం స్కా_రములవలన మణ్‌ొకనికి బృత్యఖిజ్ఞాదులు గలుగ క పోన్సటవలనను యవస్థా భేదమును బట్టి
యాళ్ళ భిన్నము కాదు, అశు న్వప్నమునందడును, యోగకుహిమ యున్న పుడును యొకని*కీ దతకృదేవా భేద
జ్ఞానమున్నను “వాడినే సరు? అను (పత్యభఖిజ్ఞ యుకోనిశే గలుగుచుండుటచే నవికారియు సృదూపము
నగుగాత్శశే యీోదేవాముక' రీలు నత్వంతేవిల కే ఇమగు డేవామయు _పొప్ప్తించుచున్నది..
కామా రాద్యవస్థ లత్య6 తవిలక్ష ణమెనను “ప్రత్య భిజ్ఞ యున్న ౦తవజకు నా శేవన్తువుండును
అనున్యాయ మనుసరించి యట్రియవన్ధలుగల దేవా మొక్క- టియే యని యందమన్న స్వప్న యోగమహీమల
యందు. దేహా, కద్ధర్మభేదముండుటచే “వాడినే చేను” అను (పక్యభిజ్ఞ కలంగ కపోయెడిని. శాన:
వాస్తవికముగ _వరువురీచి కాదు లుదకము య వానియందు క వాస్తవముగ నాళ్ళు
గ్రకాలము కానందున దానియందు “నేను మారాడు?” అను మొదలగు బుద్దిద్ధిభ్రిమాత్శక మేయగును, ఈ
విషయము కనణాయలే”” అను శ్లోకమున వినరింపంబడును, క నాల్మ 'జీవాముకంకొ
జేజనీ బదిరిదినడ?
“కామా రాద్యవస్థలు అయినను దేహ మొక్క టియే యగుటచే “వాడినే చేను” ఆను (ప్రత్య
భిజ్ల యుపప న్న మెనను స్యాప్ని క చేహములు, మయో గమహివువలన బొౌంచెడీి చేనాములు వేజగుటచే వాడినే
చేను” అను పఏత్యభిజ్ఞ సంభకింప నేకటు, శాన; ఆళ్ళ డదేవాముకంచు వేజని యొ ప్రకొనవలయును.
అట్టు వేైకేనను దేహముఫుట్టునపుడు పుట్టు ననియు దేహము నశించునపుడు నశి-చుననియు జెప్పు
టయు ననంగ తము,
వలీయు 'నెట్టివి కారియు, నేకము నగు _ నాత్మవ శామారాద్యవస్థలు మ! చుచున్నవో
(18)
వ్ర
98 గ్రీభగవద్దీతా శాంకరభామ్యత తృ (బోధిని (అధ్యా. ౨

శాంకరఫాష్యతత్త బ్రబోధినిా |

బాల్యమునందు గల దర్శనముకు, యావనమునందు (గల సృరణమునకు సామానాధికరణ

(వకాధికరణవృత్తిత్య)ము అనగా నొకదానియందుండుట కన్స్యుటవలన కృకరిచే జూడ?
మైన యాత్మ
బడినది మరొకరికి స్పరణమునకు రానందున నవస్థాతగయమునం దనుస్యూతీ
యే నీదేహొత్క9మకెళానంత 5 మింకొక డేవాము (పొప్పించుచున్నది. అట్లు డేహాంతక సారిపి లేనిచో
నీచేవామునుండి యుత్క-మించి యన్యదేవా మును _బువేశించినయా తకు “సోవాంి” (వాడినే నేను)
అను (ప్రత్యేభిజ్ఞ లేకపోయినను యఫ్పుడేజన్మించిన బాలునకు నద్భస్టమాత్ళమువలన జని చెడి. యిష్టసె
ధనతౌస్ఞాన (ఇవి 'నాకిష్ట సాధనము లచెడిజ్ఞానము, ఇవి యినిష్ట సాధవము లచెడి జ్ఞాన )మువలన నుకు్భుద్ధమగు
పూర్వ సం స్కా-రమువలన జనింెడ్‌ హర్ష ళో కాదులు లేక పోయెడిని, అసు స్తన్య పానాదులయం౦దు బవ
త్రియు లేక పోయొడిని, కాన; అట్టి స్త్వన్యపానాది (పవ్బతి కి హమౌతువగు నం సాగా-రమునంగీక రిం పవలయు,
అట్టి సం స్కా-రమనుభవవూర్వక మగుట ౨జేసీ యట్టియనుభవళశాలి యగు నాత్మ యీశళరీరోత్పత్తికి వూ (ము
నందు శరీరథారియని యొచ్చుకొనవలయును. కావున పూర్వాపరటేవా సంబంధముగల యాత్మ చేహముకన్న
'జీజనియు నొక్క-టనియు సిద్ధించుచున్న ది, మటీియు నట్టుకానిచో కృతవాన ఫ్యాగమము
ఈ ాకృ
( చేసినకర్మనిషృలమగుటయు, తా నెట్టిసుక్ళతమును జేయకున్నను మంచిభోగము లనుభవించుటయు) (షా
ప్రింపవలసీవచ్చును, కాన చదేవ్వాదులకంశు యాత్మ వేజని నిక్చితమగుచున్న ది.
న మధ్యమపరిమా ణముకల వస్తువు భుటాదులవలె సావయన
యెడల
ఆట్టియాళ్శ శ్రరీరపరిమాణకమన్
మగుటంజేసి నశింపవలసీవచ్చును. ఆగక్లున కృత వహాో'నాక్ళ తా భ్య్యాగ మములు (పౌొపింపవలసివుద్చును. ఆ౦దు
వలన మభ్యమ (శరీర) పరిమాణకము కానేరదు, ఆణుస్యరూసమన్న నదియు సంభవము కాదు, అనై నచో
అణుకూప మగు నాత్న చదేవహామునం బేకదేశమునందుండును. కొని సర్వదేహమునందు ండజాలదు, అకక
"దేళశమునం దు౦ డాత్మకు సర్వళరీరమునం దనులిప్తమగు చ౦ందనముపలన చాంప్పించిడి _శళ్యపత్యక్షము
గలుగకపోయొడిని, అందుచే నార సర్వవ్యాపకమనీ యొప్పుకొనవలయును. అధక్టున మయోగమహిమచే
నొక్కామారుగ ననేకబేహముల సంబంధము పోొప్కించును, దేవా గత బాల్యాద్యవస్థల యు త్పస్తివినాశ్లము
లున్నను నిత్యుడు కాకా యాత్మయగుటంజేసి యూత నిత్యమనియు ఏకి మనియు సిర యమున్న దః
ఇట్టుండ నోయర్జు నా! నీవుదీరుడను కాకపోవుటవలన వీ;లుజంపబడువారు, నేనుజంపువాడనని కల్పన
జేసుకొని నీవు మోహమును బొందుచుంటివి, ధీరులు “ఏకో డేవ స్పర్యభూ లేషు గాఢ స్సర్వవ్యాపే
సర్వ ఛూ తాంతరాళ్ళా” అను [(గ్రుతిసి మగు నాత్మను సర్వవ్యాపకముగను నిత్యముగను దెలిసికొని
వధ్య ఘాతకభావకల్పనను విడచి మోహమును బొందరు. ఈచెప్పుటవలన డేవామా(త్రమే యాత్నయను
చా ర్వాకమతము, ఇంది)యములు మనస్సు పాంణము యాత్మయను చార్వాకైక దేశులమతము, శ్నణిక
విజానమాత్నయసడి బొదులవముతము, 'చేహముకంకెవేలుస్సి రుడుబేవా పరిమాణముకలచా డాత్నేయను దిగ౦
బరమతము, నిత్యుడు ఆణుస్వరూఫపుడు ఆను విశిస్టాదైప్రతనుతము (లేక దిగంబనై కదేశిమతేము)లు అక్ష
నిత్యము, విభువని సిద్ధాంతీకరించుటచే నిరస్తములు,
వేంకరానందీయమ
4.ు
ఈపవిధముగ (శుతియుక్తుల చే శోధింపంబడిన తత్వం పదారముల కెక్యము (పతిపాదిం పంబడినను,
త్వంపదార్లమగు నాశ యవిద్యా.త శ్రార్యకోటులచే దిరోహితమగుటం
బట్టి యతినూత మగుట చేతీను,
దుర్విజ్లేయ 'మగుటచేతను మంద(ప్రజ్ఞాడు ముముతవు నగు శోత కెంతలోేపల బిిత్రిబ.ధరహరమగు
నపరో త జ్ఞానము కలుగునో యంతవజకు ఉఅవృత్తిరస కృదుపదేళాల్‌ 7) అను ట్రన్మానూ (త్రన్యాయము నగు
శు
 న్లో! ౧౩ సాంఖ్య యోగము 99

శాంకరభాస్యత త్తవ్రబోధిని! లా
యుక్క_కు యని యొష్పుకొనక తప్పదు. అజే విధమున నీజేవామునువదలి జేహాంకరమును
బొందినను చేహపరంపరయం దనుస్యూత మైన యాత యొక్క_శు. కాన; యాత్మ నిత్య
నాయ
త ానా ాతా
న వాటా...
. ము
సరించి పౌనఃపున్యము గ తేత్ర.వంపచార్థత్‌ ధనమే లెస్సగ జెయదగినదని సూచించుట కుత్తేరగంథము
నారంభించుచుం
డేను,
ఇంతకుముందు కంప
త దార్థమగు నాత్మ కౌలత్రయ _ మందుండునని [పతిపొదించినను
యీోదేవాము నశించిన తబు చాత యుండుట లేదు గనుక కాల(త్రయ సద్భావ మెట్టు పొసగును! అను సంళ్ల
యముగల వానిగ నర్జును నూహి౦చి యాత్న చేహాంతల మందుగూడ నుండునని సదృష్టాంతముగను (ప్రత్య
తానుమానపమా ణములత్రో నీశ్లోక మును నీరూపించుచు న్నాడు.
“దేహిన=జేహో షాధికమగు 'నాత్మేకు; వపుః .(ఈపద మధ్యాహార్యము) కామారావస్థతో
గరోడినళ్లరీరము, యౌవ్వ నావస్థ తోగూడినశ్చరీరము, వార కావ
వస్లతోగూడినళరీరము అని రత న
చేవాంతర్యపా ప్తిం=ఈ్థూల చేవామును నిడచినను నశిం చనియాతుకుఏ మటియుకదేవాము (యో ప్పించుచుండును,
౪ జీవా"పేకం వట స మిియ లే న జీవోమి)య తే” అను శుంత్యర్థ మోన్లోకమున జెప్పంబడెను, జాగ
దవస్థలోనున్న చేవాము, స్వ స్నావస్థలోనున్న దేవాయ సుషుప్ప్యవస్థయందు నశించినను యౌత్మ యున్న దని
జలిసికొనలేలము. ఆమైనను జాగ్రోనస్థయందు న్న మనుబాడు “ఏనేను స్వప్నృమునుగంటినో సుఖముగనిపిం0
చితినో అట్టి నేనిష్టడు మేల్యో-ం౦టిని”” అను పృత్యేధిజ్ఞా బలముచే జా తృ్వష్నసుషుప్తులయ౨ కాళ్ళు
సత్మనియు, 'నిక్యమనియు "నెట్టు ఇలిసీకొనునో యక్షే డేవానాశానంతేర మందు గూడ వ్‌. సత్త్మనియు,
_ నిత్యమనియు ెలిసికొని ఫీరుడు మోహమునుబొందడని భావము.
“ర శిశువు (పస్తుతేమున “నెవరు నుపబేశింపకుండంగవీ సృన్య సొన మందు బ్రనృత్సి కలవా
డయ్యెను, కనుక సే వూర జన్మమున నన్నాద్యావోరములుక అ వాడు, క ప9తిమాదుల కీజన్మ యందు
స్పన్య పానపువృత్తియు లేదు. కనుకనే pa
వు s నన్నా ద్యాహాగములు కలనియు -కాన్ర.”” అని వ్యతి
శేకముగ నూహీంపందగును, కాన న నేకజన్మలయం ద నేకబేహమలు నశించినను యాత్మ నిత్యము,
కాన: అ నేకచేపహూములు జపం తాల నశించక యుండును, ఎట్లన! శా వూరాదిదేవాములు పొ
ప్రి౦-చినను యెట్లాత్మ నిత్యమె యున్న దో (నశించక యున్న దో) ఆశే అసరు పాఏప్పి ౦-చిననుు,
వూర నుందు జెప్పంబడిక బోక్యా నుమానపమా ఇములచే బన్మాంతరమునందు గాడ వార్ష సద్భ్మావము
చెలియ నిత్య మనియీ నిశ్చయించి “యాళ్ళ కలదా? లేదా? ఆని పండితుడు నంళయిం పండని
తాత్పర్యము,
సరమార (అ నటల
వూర్యశ్లోకనుందు కోక ము జీవనిమితృకము గాదని జెప్పి యూళ్హోక మందు టబేహానిమిత్తకము
గాడ గాదని జెప్పుచున్నాండు,
డేహాఖిమానవంతు డగు జీవునిబేహ మం ెట్లు శామారయావనజరావన్థ లు సంభవించుచున్న ను,
దేవా మొక్క-టియే యగుచున్నదో యాకే జీవుని కీజీవా నాశానంఎతర మింకొక చేహము (పౌప్పీంచుచుం
డును. కనుక నాత్మ యొక్క. టియే అ అట్టగుటచే చెట్టు పుతునకు బాల్యము సశించి యొవనము
బాాప్తీంచినచో తండి) శోకింపడో యటుళలే సీరం డీచేవానాశానంతర మింకొక జేవూము పా్రప్పీంచి
నను దుఃఖింపడు,
100 శ్రీభగవద్గీతా శాంకరభావ్యత తృ (బోధిని (అధ్యా.
శాంక రథధాపష్యతత్త్వ బోధిని —
ము. కావుననే యాత్మ యవిక్సియమగుటచె నిత్యమైయుండ శుతిసృతియుక్కులచే
నాత్మ నిశ్యమని డెలిసిన ధీరుడు మోహమును బొందనేరండు. ౧౨||
రాయా
శాం నిండు పంద. ద. కన్ను“ యొ.

సీలకంరీయముఎ-=
“ఇస్టమగు చేహాముయొక్క- నియో గమువల న శోకముజనించునుగాదా?” యను నాళ్లంకకు సమా
ధభానముగ “దేహినో2_వీ శ్యథాదేే”? ఆ నున్లోకమును చెవ్రుచుండెను. జేహినః, చేహొా న్గూల
సూక్ష్మ విజ్యే తే స్యేలి? సూలసూత) చేవ ములుగల చిదాత్మ దేహి యనంబడును, ఆటిజీవున కేతీరున
@ థి @ ట్‌
న్థూలళరీరమున కౌమా రాద్యవస్త్టలయందు దెహభేదము(డినను “నేనొకడెనే వూర్వమునందు బాలుడను,
ఇప్పుడు పృద్ధుడను? అను యభేదపపత్యయము వలన సాలా పస ఈం రదు నాత్మ కభేదము, బాలాది
శరీరముకం౦ంకె భేదము సిద్దించుచున్న దో అ 'దేసిరున “వ్యాళ్ళ ల్తిభ్యో=౭-నువృత్తం భిన్నం
కుసు మేభ్యస్ఫూత
మివి” పరస్పరభిన్నములగు కసుమములయందనుషృతృమగు సూతుము (తాడు) కసుముములకన్న భిన్న
మగునటుల “*దేవోంతర్య్పపోాప్పిః”) స్థూలశ్రరీరముకన్న వేఅగునట్టియు, స్థూఅళరీరాను కారులగునట్టి లింగ
దేవాములాత్మకు సంభవించును, అనగా ఒక్కొ టగు స్థూల దేహము కౌ మారాద్యవస్థా భేదముచే నెనేకము
ఒలెనటుల (ముక్ష్యవస్టా పర్యంతము నిత్యమగు లింగచేహముగూడ (పౌణుల క ర్మవైచిత్య) సమున సుర, నర
తిర్య గాద్యవస్టై భేదముల చే న నేకవిధములగును. "కాన, నుక్తన్యాయమున నవస భేదము లచే ఖేవ్న మగునట్టియు,
ఆ జానీ గ

(ప స్పరవ్యావృ త్తములగు) లింగ ది హాములయం౦ద నువృత్తమగు నాల్న పరస్పరభిష్న

ముగు కుసుమములయందను
వృత్తేమగు సూత్యఘువలె నొక్కాటియే. కనుక శోక మోహాదుల కాళగియమగు లింగజేవా ముకం యే కోజగు
నీకిష్టవియోనమువలనం గలిగాడి శోకముగూడ న్యాయము కాదు. కనుకనే యీవిషయమానందు ధీరుడు
మో హమునబొ. దడు. పగ్యవనత భావమేమి! _ జేహాద(యాభిమానముచే జనించునవి శోక యూ పాములు,
అట్లిళోక మో హములు, దేశా ద్యయాఫీమానమును బరిర్యజించిన ధీరుని చాధింపవు. కనుక నీవుగూడ దేహ
ద్వయా ఖిమానమును బరిత్యజిఎచి ధ్‌రుడవు కమ్మని యాశ్రయము.

_ “గతాసూన్‌ గన త్వేవాహం-నయమతఃపరం”)” అనుకోకములయందు “ఉగతాసూన్‌, వయం)

అను బహువచన ము పొధిగతబహుత్వముననుసరించి జెప్పంబడెను. ఇట “*బేహినః'” అను చేకవచనమాత్మా
భేదాభి ప్రాయకము. ఈనిషయమునే “యభఖాహ్యాయం జ్యోతరాత్ళా వివస్వా నపో భిన్నా బహు క్రైకో౬ఒ
నుశచ్చున్‌ | ఊపాధినాక్తియత భేదరాపో ేవః మేతే) ్వీవ మదో2ఒయమా తృా” ఏతీరున జ్యోతి
స (తా ప్రడఫ సూర్యుడు భున్నములగు జలముల ననుసరించుదు ననేక విధములు% ' గ న్సట్టునో యచేరీలిగ
నొక్క-డగు నాత్మగూడ నెనేకములన స్థూలసూవ్య చహరూపో పౌధులననుసరిం-దుచు నుపాధులచే ఫీన్ను
డు“ జేయబడుకు, అనియు, ఏకో చేవ సృన్వ భూ తేహు గూఢ స్పర్వవ్యాపి సర్వభూ తాంత రా తా”? సర్వ
భూతములయందు నిసాఢమెనట్టియు, సర్వ వ్యాపియగునట్టియు, సర్వ భూ తాంత రాత యగు నాత్మ మొక్కా డే
అనియు యీక్షు9త్రి నా శేకత్వ్యమును జెష్టుచున్నదిః ఏకత్వమువల న నాత్మకు విభుత్వము సిద్ధించుచున్నది
అందువలన ననిక్యములును, అవిభునవులును నగు శరీరాధుల కాత్మత్వము సంభవింపనేరదని ఇచార్వా శాది
ముతములు నిరసములు, ౧౨||
1౧] సాంఖ్య యోగము, —™ 101

నీ! నూత్యాన్సర్శా స్తుకాన్నేయ! శీతోస్త సుఖదుకిఖ దా! |

ఆగమాపాయినో=- నిత్యా పాం నీతీకున్న భారత! ౪. 1౧6!
పదవిఫొగము +
మాతాస్పర్శాః?ాతు- కాన్వేయాశీతోవ్షనుఖదుఃఖదా ౯ఆగ వుపాయినః అని
స్థ భారత! |
త్యాః తాన్‌"తితీత lool
ప్రతిప దార్గమ థా
'హేక"న్నేయ!=ఓయక్షున! ; మాతాస్పర్భాస్తూ(మాయన్నే ఆభిళ్ళభాదయ
ఇతి మాతా?!) త్యక్చ్పమయుళో తి జిహ్యాఘాగాణ ము లనెకి యిందియముల యొక్క;
స్పర్మాఃజశబ్దస్పర్భయాపరసగంధములతో గల సంయోగాది సంబంధములు శీతోప్లనుఖ
దుఃఖ దాఃవాల్టీత=లీత్‌ మును; ఉవ్లాఉప్ణమును నుఖదుఃఖదాఃాసుఖదు ఖములను యిచ్చున
వి లేకు మాతా స్పర్శాఃామా తా ఇంద్రియములు; స్పర్మాఃాశ భా డివిషయములు;
కీతేవ్షసుఖ దుఃఖ దాజాఒకణ పను భీతము నలనసుఖమును, ఒకప్పుడు శీతమువలనదుః ఖమును
ఒకప్పుడు ఉప్పమువలనసుఖ నును, ఒక ప్పుస ఉన్తమువలనదుఃఖమును యిచ్చునవి; తాఆ
మాతా )స్బర్శలు; ఆగమా పాయిసజానచ్చిపోవుస్వ భావముగలవికనుక; అనిత్యాఃా అనిత
ములు; అతః=(ఈపదమ ధ్యాహార్యము, ఈ పాతువువలన) తాన్‌ =అశీతో “స్టాదులను; తితీ
తసూసహింపుము. lool
ఇాంకరభన్యమ్‌ భా
యద్య ప్యాత్ధువినాశనిమిత్తో మోసే న సంభవతి నిత్య అ ల్నేతి విజానతస్త
ఛాసీ శ్రీత్రోన్ల నుఖదుఃఖ పొ పినివిత్తా పళాపహోో లౌక్రికో దృశ్య లేసుఖవియోగనిమితో
దుఃఖసంయోగనిమిత ళ్చే శోక ఇల్యేత డర్జునస్ట్థ వచన నూళంక్యాహ:--మా తా్రస్ప
రా ఇతి | మాతా” ఆభీ ర్లీయచేే శభాదయ ఇతి శోంతాాదీ సీందొయాణి మాతా
ణాం స్పర్శా శృళ్రాదిభి స్పంయోగాస్పే శీత వ్రసుఖదుఃఖ చా లత ముప్లం సుఖం దుఃఖం
చ పియచ్చంతీతి |

శాంకరభాప్యతత్త్వ్యబోధిని +. ఫి |
శుతిన్న్యు త్యాదులవలనను, అనుమానపమాణమునలనను ఆక నిత్యమని
తెలిసినవానికి యాత్మ నాశపిస క్రివలనంగలుగు శోకఠ్రచోూపహములు నం భవింపనేరవు.కాని
0వ అధ్యాయము = ౧రవ శ్లోక నవ్యాఖ్యావి శేషములు+ =
మధుసూధనసరస్వతీయము+ ==
బుద్ది నుఖమః ఖేచ్చాద్యేషప్ఫయత్న ధర్మా ధర్మ సంసార రూపవిశేషగుణములు గలన్నియె

ప్రతిదేహమునందు జేబు వేజుగ గనబడు దున్న నిగాన నాత్మలు శరీరమున కొకొ-కటి చెఫ్పున జేర్వేరుగ
102 శీభగ నద్దీ'తాశాంక రభావ్యతత్క (బోధిని (అధ్యా.

శాంకరభాష్యమ్‌ +
అధవా స్ప్ర్రస్యన్న ఇతి స్పర్శా విషయా శృ 'బ్రాదయః, మాతా” న్స స్పర్శా
శ్చ శీత్రోన్తసుఖదు!ఖదా ఫ్ఫీతం కదాచి త్సుఖం కదాచి ద్దుఃఖం త్రథో౭-న్ల మప్యనియత
రూపం సుఖదుఃఖే పున ర్నియతరూపే యత్‌ న వ్యభిచరత్‌ *-త స్తాభ్యాం పృథక్శీతోన్ష
యో ర్లృివాణమ్‌ | యస్మా త్తే మాతాస్పర్శాదయ ఆగమపాయిన ఆగమాపాయరీలా
సృస్మా దనిత్యా అత సా సృీతోస్తాదీం స్పితీక్షుస్య పిసహాస్వ తేషు వార్హం విషాదం చ
వాకార్షి రిత్యర్థః lL 1౧౦

శాంకర ఖాప్యతత్ర బోధిని :--

నీతో 3వ్షములపాి పీప్రీ చేతను, ఫీశకాలమునందు శీతమువలన దుఃఖ పాంప్పీయు, జేసవియందు
నీశమువలన సుఖపా” ప్పీయు, కీక్రకాలమునం దున్ల మువలన సుఖపా ప్హియు, వేసవియం
దున్గమువలన దు;ఃఖ(పావ్మీయు వానివలన లోలుగు లౌకిక మోహము, సుఖవియోగమువల

నుండును, అత్మనిత్యము, విభువు నగుగాక, ఆవినయమున మాకెటి వివాదయులేదు. కాని సర్వళ రీరముల
యందు నొక్కా-టియీ యాళ్ళ యుండుననుటను సపొంపము” అని జైశేషికులందుగు. ఈపకమునే
తొర్కి-కులు, (గ "తమిోయులుు వూర్యమో మా ౦ సకులుగనాడ నాళ్రయించిరి, సాంఖ్యమత ము నగాడ
కొద్దిమార్చున్నను యాత్మ గుణముకలదనుటయందు, ప్వత్రిశరీరమున౦దు, జేర్వేరుగ నుండుననుటయందును
ెముతములతో నామత మేకీభవించును, అక సర్వశ రీరములయందు యొక్క-టియే యన్నచో నొకడు సుఖ
మనుభవించిన నంవరు నుఖమనుభవిం పవలయుననియు, నొకడు దుఃఖిమనుభన్‌౨-చిక నందరు దుః ఖమనుభవి౦ప
వలయు ననుయాపత్తి సంభవించెడీని, కాన: పితిశరీరమం దుం డాత్మలు వేఅనిన నట్టి సుఖదు$ఖ
సౌంకర్యము సంభనింపదు. అందువలన పీశిళ రీరమం దాత్మలు చేబులని పె జెశేషీ కాదుల యాశ్రయము,
కొన: “ఫి స్మోదులకం కె భిన్నుడ్వనెన నేను నిత్యుడ్ననైనను, విభువునైనను నాకు సుఖదుఃఖసంబంభముండును
కనుక ఫీహ్మెదుల శరీరములు నిశించినచో సుఖవియోగము, దుఃఖసంయోగము నాకు సంభవించును, వాటి
సలన బా9ప్పించు శోకో హములను నేనెట్టు విడువగల”” నను యర్జు నాభి సాయ మాళంశకించుకుని లింగ
శరీరవి జేకముకొల కీశ్లోకమును జెప్పుచుం డెను,
“వ్రయన్తే అభి ర్విషయా ఇతిమూతా౪”, వీటిచే విషయములు బరిచ్చిన్నములగును గాన నిండి)
యములు మాత్సలనయబడును, వాటికి శచద్దాదులతోనగు సంయోగాది సంబంధములుగానిి లేళ నటి యింది)
ుతెడి విషయా కారవుగు నంతఃకరణపరిళకాబురదూపములగు
యముల జ్వారా బయలజెడ వృత్తులుగాని స్పర్శలన(
బడును* అవి “ఉఅగమాపాయినః?”” (ఇది షష్ట్యంతము ) ఉప్పత్శ్మివి నాశములు గల యంత ే
కకరణమునశే
6 ఫ్రీత్రోష్ట సుఖదుఃఖదాలి) శీతోస్తములద్వారా సుఖదు ఃఖముఅ నిచ్చునవి. కాని: నిత్యుడు, నిభువునగు నాల్నేకు
సుఖదుఃఖముఅను గలిగింపను. ఎట్లన! విశర్శించుచో (ధర్మి సత్త్యముననుసరించియే ధర్మమునకు సత్త్వీము
గన్ఫ్సట్టు టవలనను, ధర్మిసక్క ప్రమ లేనిచో ధర్మమునకు సత్వము గన్నట్టుటలేనండునను, భర్మికంశు ధర్మము
జేజు కానందున) ధర్మమునకును ధర్మికిని వనాలోొక సంబంధము జెప్పుటకు వీలులేదు. “శాన; న ఖీద సంబంధ
 య | ౧౪] సాంఖ్య యోగము 108

శాంకరభాష్య తత్స క్టబోధిని—

నగలుగు శోకము దుఃఖసంయోగమువలన పొ) పించు శోకము పిత్యక్ష మేకచా యెన
దవా? 9 ఓయక్టున!
వళ
కంతీపుత!
ప్‌
భరత “0 న్వ్యయ ఖోసంభూత! త్వక్పమయుశ్‌ ఏతజివక్ళ ఘాిణముల
నెడి యింది)యములకు శబస్సర్శరూపరసగంధము లనెడి విషయములతోగల సంబంధమువల
న| శీత చ.ప్లనుఖదు;ఖములు పౌప్తించును..
లి
(లేక్క
జ
త్యక్చతుగ్రి “త్రజివ్యోఘాణములను
నిందియములవలనన్సు శబ్బశ్చగ్శరూపరసగంధములను విమయములవలనను శీతో వ్లనుఖదు$ఖ
ర్‌ం
ములు పా వ్మించును) విషయేందొయములవలన శీతోన్లములు పాఠవించునని చెప్పుటచే

మానే చెప్పనగును. అనగా: ఘటనతృ్శ (ము ననుసరించియే ఘటత్వము నకుసత్త్వము గన్సట్టుటవలనను ఘట

సత్త్వము లేని తేసుటక్వేమునకు సత్త్వము కన్పట్టుటలేనందునను భుటథుటత్వముల యా దార్ధ్థ్యమును విమ
ర్భించుచో భుటత్వ మనునది ఘుటముకన్న జేకలేనందున ఘటఫటక్వముల కభేదము సంబంధము, అ నిత్య
మగు ఘటమునంద భేదముచే నంతేర్భావము నిండిన ఘటత్వమ కూడ ఫఘటమ తోచాటున్సశించును. దీని
వలన పర్యవసిత మేమి! ఆనిత్యమగువస్తు వనిత్యధర్మమున కాశయమగును. అరే నిత్యమగునది నిక్య ధర్మముల
కాశ్ళయమగును. కావున నిత్యమగు నాత్మ యనిత్యమగు నుఖదుః ఖాది గుణముల కాౌశ)యము కానేరదు.
కనుకనే వాని ననుభవించుట యనుుకియయు 'నాల్నేకు పాొనగదు. అందువలననే యాత్మ నిరు ణము, ని|షీ్మ-
యమున్రగును, కనుకనే ఆత్మకుశీతో స్థాదిద్వారా విపయేం[గయసం బ సుఖదు ॥ఖ ముల నిచ్చునవి
ఏ ధములు క' వు,

మజీియు సాత్యుము (డై యము) సాకీ (క్ఞాత్స) ధర్మము కానేరదు. 'అనగా6౬ చెలియబడు
ఘటాదికము జెలిసికొను యాత్సభర్మ ము క నేరదని యాళయము* కొన: క్లే యములగు సుఖడుః ఖాదులు
కాన్ర. కనుక సుఖదుఃఖాదుల కాశ్ష)య మంతేశకరణము. .
జ్ఞాతేయగు నాల్మేయం దుండు ధగ్నములు
౫ము (పతి చేవామందును భిన్నము. అట్టి య:త।ఃకరణబేదము నాశ్రయించి వెశేపీ కాదు
అట్టి యంతఃకర
ముపపన్నమగు
చం జెప్పంబడిన బుద్ధిసుఖదు: ఖేచ్చా ద్వేస్యపయత్న ధర్మాధర్మ భావశాఖ్యసం సౌ రెచ్చిత్య
కా
నిర్వి
చుండ స్యదూపముచేతను, స్థృరణ((పకాళ )చేతను, సర్వత చేకయాపముగ ఛా సించుచున్స టియు,
ము,
రుడు, సర్వావభా సకుడు నగు యాత్మ (పతిజేవా మందు వేజని జెప్ప్పుట నిర్యుక్సిక
ులను గూర్చి యాత్మ యుపొో దాన కారణము. ఇ ర్య ముపాదానకారణనిష్టమగుటం
! ఖాదు
సుఖద
ల నేకము
జేసి సుఖదుః ఖాళ్ల యత మంకు దప్పృదు, అటి నసుఖదు ! ఖాదుల విెచిక్యమును బట్టి యాత్మ
లనక తప్పుదు”” అని శంకింపవలదు,
యంగీకరించియే
ఏలన? వశే సికులు మనస్సునకు సుఖదు + భాదినిమిత కారణత్వమును మాత మే
మే మన్న నో యుప ాడా నత్ వ మంగీక రించి తిమి: కాన: నుభి యులమ ు సుఖదుఃఖకామనాదులను
యుండిరి.
యని యొఫ్రుకొనియుంటిమి. ఇంక నివాద మెచ్చ టనిన! మనస్సు సుఖదుః
గూర్చి మనస్సు కారణమే
మగునా కాదా! యను సంశయము మాత ముభయులకు వివాదాం
ఖాదులను గూర్చి యుపొదానశారణ
మగు నుషౌదాన కారణ
శ్రము, సుఖదుః ఖాదగికారణత్వము మనస్సున కుభయుల మంగీకరించినఫుడు వూజ్య
నిచికిత.్సా
| త్వమును వైశేపికులుగూడ యంగీక రించుట న్యాయము. అట్లంగీక రించినచో “కామ సృంకల్వో,
 104 శ్రీ)భగవద్గీతా శాంకరఛావ్యత తృ (బోధిని [అధ్యా.౨

శాంకర ఫాస్యతత్త వ్రబోధిని*+ా

తనే త డా్యారమున సుఖదుఃఖములు పా” ప్రించుచుండ ్రీత్రోన్షములకంశు వేరుగ సుఖదు;ఖ
ములను యెంకులకం జెప్పవలయునని ఫంకింపరాదు. ఫ్ట్‌త్ర.పకి సుఖమున్వు

నొకప్పుడుదుఃఖమును, ఉవ్హము మొకప్పుడు సుఖమును నొశప్పుడుదుఃఖమును గలుగ

జేయుటచే ననియతరూపములగుచున్న వి. సుఖదుఃఖము శౌల్లవుడు నియతములేయని సూ
చించుటకు. గాను వీసా యము అక్‌న్న వేణుగ సుఖదుఃఖములు జెప్పంయబడెను,

శబ్బన్సర్భరాపరసగంభములగెడి విషయములకంశు వేటు శీతోప్లముల నెందు

లక్రీగీతీయందుంజె ప్పెననిని విషయము లధ్యాత్మమగు ననుకూలశ్లీతమునుగాన్సి అనుకూల
మగు యుప్పమునుగాని సంపాదించి సుఖమునిచ్చును. (పతిళకూలమగు నుష్వమునుగాని ప్రతి
కూలమగు లీతమునుగాని నంపాదించి దుఃఖమును *లుగ జేయునని సూచించుటకు విషయ
ములకంచు వేజుగ శీళొన్నములు జెప్పంజెనని గహింపనగును,
విషయెంది9యసంయో గ మాత్మయందు నియతీము. అట్ట నియతమగు వివ
యేం దొియసంయోగమువలన కీత్‌స్తసుఖదుఃఖములు నియశములు. అట్టి నియత స్టీత్రో

కగ్ధాజ- శ్రద్ధా!కృతి,రధృవి ర్‌,ర్రీ

రీ,
,ర్చీ
ర్శీ రిల్యేతత్సగ(0 మన ఏవి” శామనాశకము మనసేసౌ యని యభే
దనినైశద్వారమున rn 0G గూర్చి యుపాదానము వనస్ప్సే యని బోధించుచున్న శతి
కూడ యనుకాల మగును. కనుక సుఖాదుల కుపాడానకా రణము మనస్సు, అందువలన సుఖాదుల LED
యము మనస్సు యగును, అట్టి మనస్సులు ప్రతి దెవామం౦ందును జీజగుటచే సుఖదు: ఖాది జైచితి ముపపన్న
మగు చుండ శు9తిపం 3 పొదిత స్వపం కా ళానం దాత్మక మగు నాత్మకు కామా ద్యాశ్యయత్వము సంభ
వింపదు, కానున వైశేషి కాదులు భిమచేతనే యాత్మకు వికారిత్యమును, భేదమును యంగీక రించిరి.

ఆంతఃకరణ ముక్పృక్తివిన
లి యగుటవలనను,
ాశశా దృృశ్యమగుటవల నను, జడమగుటవలనను ద్భ(గనా
ప మగు నీకంటె చేరు. ఆట్టి యంతేకకరణమండు సుఖదుః ఖాడిజనకము .అగు మా(తాస్పగ్శ్భములు గాడ
ననిత్యములు, శన; నత్యంతస్టిరమగ నీకంచి వేరును, వికారియు నగు నంత ఃకరణముకో సుఖదుః ఖాదుల
నిచ్చునట్టియు ఫీస్మాడినంయో గవి యోగ రూపములు న గు మా కాిస్పర్శలను సహింప్రము, అనగా నీమా|తా
స్ప రాదులు నాశేమియు హోనిచేయునని కావని విజేకబుగ్గితో నుపేతీం ఫుము. దుఃఖమున శా(క్రయ మగు
న౦త।కరణయొక్కం తా డా క్మ్యాధ్యాసముచే శాక దుఃఖము కలదానిగా ఇలినీకొననలదని యాళ్ల
యము, కాన్తేయ!, భారతి” అను సంబోధనంబులచే నుగయకోలవిశుద్దుడ వగు నీ కోజ్జానంబు దగ దని
సూదింపంబ డెను,

శంక రానందీయము 4
పొత్యకూ, నుమాన, శుంతి, స్మసతులచే త్వ: పదల మ్యూర్థమగు నాత్మ నిత్య మేయని -నే-సెరుంగు
దును, అయినను ఏ ప్మాదిపద. జాచ్యార్థములు మరణించుచు౨డ కర యాగనువలన జనింవెడి దుఃఖము
1౧5] సాంఖ్య యోగ ము 105

భాంకరభావ్యతర్య్శ నభో ధిని—

వ్లసుఖదుఃఖములవలన హర్ష విపాదములు నియతముగ బాప్పి ంచుచునేయుండునని
శంకింపరాదు.
వివయెందియసంయోగము లాగవూపాయులు, కావున నవి యనిత్యములు.
శాన ననిత్యములగు వివయేంది)ియస ౦యాూాగొాదులవలన. we ంచు నీతోవసుఖదుఃశి
ములను సహింపుము. అనగా శ్రీతోన్ల ములవలన సుఖము పాపి ంచునప్రుడు హర్షమును
'గాన్కి దుఃఖము పా) ప్హించునపుడు వీపాదమునుగాని పొందకుము. అనగా “ “అకోచ్యా న
న్యశోచస్స go ప9జ్ఞావాదాంశ్చ ఛావసే! గతాసూ నగతాసూంశ్చ నానుకోచని, పండి
సహించుటకు శక్యము కాదు. ఆను నాశయము గలవానినిగ నర్జునుని యూహీంచి బ్రివ్మాజేక్త లనాళ్ళ
విషయకదుః ఖానుసంభానము(6 జేయ6దగదు, మశేమనిన? భరీరాంత రాసననరణచే పాం్రరబ్ధక ర్మవళము వలన
పాొంప్త మగు నాధ్యాన్ని కాధిథఖౌతికాధిడైవికరాపం బగు తివిధదుః:ఖములను నహించి ఫేపమణి ముముతచే
“నెల్లపుడు బ్రవళ్ళిను సంధానము నే జేయవలయునని ఈన్లోకమును చెప్పుచుం డెను, “చతురాదిజ్ఞానేందియొ
స్సామా న్యేన మియంత ఇతి మా(తాః | చాశాద్యుభయేందియొ స్పృశ్యంలే గృవ్యాంత ఇతి స్పర్శాః |
శహాదయో భోగ్యపదారన్థా ౪” చతురాదీంద్రియములచేసామాన్యము? పరిచ్చేద్యము లగు (కొలువబడు)
నని మాత్రము అనబడును, వా క్పాద సౌణిపౌయూప స్టాదుల చే గంహించబడునవి స్పర్శము అనయిడును,
ఇవియే శబ్బస్పర్శరయాపరసగంధము లనెడి ఫోగ్యవచార్థములు, ఇవి స్వయముగ శీతోస్తముల వలె సుఖదుః
ఖముల నిచ్చునవి, శీతోస్టము లనుకాలములై యేతీరున సుఖమును, పితికూలముల Sus నొసంగునో
యావిధమునే శచాదులు గూడ యనుకూలములె సుఖమును, పుతిళూఅములై దుఃఖము నొసంగు నని
యర్థము. లేక శచ్దాదులు ప్రళికూలము, ననుకూలము నగునట్టి కీతమును గాని, యుష్షమునుగాని శరీరము నను
సరించి పుట్టించి త ద్వారమున గాని సాతమాత్తుగగాని సుఖడుఃఖముల నొసంగును. గాన ళన దులుశీతొష్షసు
వపను... లని చెప్పనొఫ్పునుః
“విసషయేంది)9య సంయోగము నిత్య మగుటం జేసి తన్నిమిత, కము అగు సుఖదుఃఖములు నిత్యమగు
చుండ నాత్శజేక కు నట్టి నుఖదు1ఖానునంఛానమును విడచి గ్రహ్మోనుసంథాన మెటుళ సిద్ధించునను యాళ్లం
కరు కూర ననున నన్లోకము యొక్క యుత్త రార్భము అనగా “ఆగమా పోయినో ఒని త్యాల? అని “చెప్ప
బడెను, ఆగమ మగా నుత్పృత్తై. అ పాయ మనగ మ అట్టి యుత్చత్తి వి-నాన్హ్లములు కలవి, శ్రాదివిషయ
మఘుల్కు అటిటై యనిత్యశ బ్ఞాదివిషయ జన్య సు ఖ శు1ఖములు క్రాదులనలె యనిత్యములు, అటిక ణికములగు విషయ
ములను కత్సంయోగములను నహింఫుము. — భాం రనుత ఇతి తస్య న బుద్ధిఃహీ భారతి? (బవ్మా
నిద్యయందు క్ర)ీడించునట్టి ఓయర్జునా! ముముడుు వగు . నిత్యను ఖార్జికి Ses చ్యాప్త మగు
సుఖదుః ఖాయలను సహించుట యవళ్యకర వ్యము, కాన నీ వట్టి సుఖదుఃఖాదులను నహి౨ఫుము. అటుల
సహించిన జేదా-తేళ్ళివణము అట్టి (శ్రవణమువలన జనించెడి అపకోతూనుభూతి, దతృలవగు మోక్షమును
ద్ధించును. ముముడువుకు (ాష్త స సుఖదు1ఖములను పితికియాచిం తావి పదములు లేకండగ సహిం
వ్ఫీక
మటలు యుకేకృమధర్శము, ఈవిషయమునే “వృక్ష ఇవ హే చ్భిద్యమా నో న క ప్యేత నకం "పీత | ఉప
ల ఇవ తిస్టాసే చ్చిద్యమానో న కుష్వేత నకం ్యేత” ఛేసంపయుడుచున్న నువృతమువలె, రాయివలె నుండ
వలెను, కోపమును బొందవలదు, న స అని శతి బోధించుచున్న ది, ఉత్పత్తివినాములు
(15)
106 ల్లీ)భగవద్దీతాశాంకరభామ్యత తృ (బోధిని [అధ్యా.

కాంకరఫఖాప్యతత్త (బోధిని 4
తాక అను చోట నెట్టి వాండు విద్యాధి కారయని సూచింపంబ జెనో. అట్ల వాసికో“త్రి్రిక్ల
స్పమాహిళో భూతా అను శోతివలన బోధింపంబడు దితితును (శ్రీతోస్తాది ద్యంద్యసహ
నమును) నీవుబోౌందుము. క్రీతోస్టాపీ ద్యంద్భసనహానము లేనివాడు జాన్‌ కానేరడు.
ఈశ్టోకమున కాసే య!” “భారత! * అని రెండు సంబోధనలు గలవు, వాని
వలన మాతృవంశమువలనను, , వీతృవంశమువలనను పరిళుద్దమైనవాడె విద్యాధికారియని
సూచితేమగుచున్న ది. lool

గల వగుటంవేనీ 'జహేం[దియాదులు శబ్ద స్పర్శ, రూప, రసగరిథములు అనిత్యములు, ఈ త్చత్తి వినాశము. లక్ష
సోశ్షీయగుటంజేసి ఆత్మ నిత్యము, ఇట్టనుమాన(ప్రమాణముచే చే హేంది్సియళ్ల బ్దాదులకు యనిత్యత్వము, వా
టకు సాతీయగు నాలత్మకు నిత్యత్వము యీశ్లోకమునందు సూచిత మయ్యును,.
పరమార్త (ప్రవాళ
"నేను భీష్మదో)ణాదులను గూర్చి గుఃఖించను. మెౌటీమనిన తద్వియోగము వల్ల జనిం చెడిదుఃఖ
ముకల వాడనైతిని, అను యభిషా9యమునుC దొలగించుట శీన్లోకమును (ప్రారంభించెను, ఫుతు9లు,
(తులు మొదలగు విషయములు దేహారము సంషౌొదింపబడును, కాన దేనాము సర్వోత్క- ప్టము విషయము,
ఇట్టి'"దేవామును గూడ వీరులు రణము నందు తృణీకరిం తురు, అట్టి డేవాముెనే తృ ణీకరించుచుండ శీత్రో
ప్రాదితుల్య మగు తణభంగరమెనట్టి సుహృద్వియోగమును తృ ణీకరించుట యాళ్చర్యమా? కాన, ఒకా
భారతి” భరతవంళోత్పన్ను 6డవగు నీవు వీరుడను. అందువలన నిటి బంధువియోగజన్యమగు దుఃఖమును
సహిం౦ంఫు మని యాళయము,

విలకంకీయముఖ_
“ఆత్నలింగళరీరముక౦కు క నను ఆవాం దుఃఖి” (నేను దుఃఖవంతుండను) అను యనుభ
dso నాత్మ దుఃఖాదిధర్మముల శ యగును, కనుకే ఫీస్మాదిబం ధువర్గము నశించినచో
డు “మి
నాకో దుఃఖము పా9ప్పించక తప్పదు” ఆను నాళంకమిద నీన్లోకమును జెష్ట్రచున్నా యం 'తేఅభి
రితి మాశాః ఇందియ(పవృత్యశ” సృ వీటిచే విషయములు బరిచ్చిన్నము అగును. కాన మాత్ళీలనగ నిం
దయ ప్రవృత్తులు, లేక, కాషీశకీ బాకా ణపృనొబ్దము అగు నిందిగియవిషయరూపములు నగు చాగాదులగు
పడి ప్రజ్ఞామ్మాత్రములు, నామాదులగు పదిభూతమోత్రములు మూ(తాళబ్దమాశే
పెం జెప్పంబడును. వాటియొక్క
ప. పరస్పరము విషయనిషయిఫొవముతో వెన నంబంథములు “మా.శా స్పర్శాః?” ఆనంబడును,
లేక, “మాతా9, స్పర్శా” అని వ్యస్తపదములు, మాతా9సవా పుమాత (జీవుని) తో మైన
స్పర్శాః విషయేంది)యసంబం ధములు, ఇని “శీతోష్ణ సు ఖదుఃఖదాఖి” శ్రీత్రోష్షములవ లె నుత్చృత్తి నొళ్లములు
కలవియె యనిత్యము లెవాటివలెచె సుఖదుఃఖముల నిచ్చునవి, "కొన; చ టిని సహింపు మనియర్థమా,
(కానయ, భారతి” అను సంబోధనములచే “నుత్త మవంశ్యుండ వగు నీవీయెడ శ్రేర్యము నవలం౦బింపం
దగు? నని సూచిత మెనది.
హ్రమాళ్ళ _(జీవిత్వము షుప్త్యవస్థయందును, సమాధ్యవస్థ్రయందును, ౫్రహా బేశసకు
యనునందును, న గంత్సన వ్రీఫవస్థలయ ఎదు భానీంచుచు;: డుటచేతను కాదాచి
 A ౧౫] సాంఖ్యయోగము 107

న్ని! యంహిన న్యధయం తలే పురుషం పురుపక్ష భ్‌!

సనుదు;ఖసుఖం ధీరం నో=న్ఫుత తాయ కల్పతే loi
పదవిభాగము + '
యంహి” నొ వ్వథయని వతాపురువంా పురువర్ణ భ!-_సమదుఖసుఖంా
ధీరంసాఅమృత త్యాయౌకల్బ తే 1౧౫!
సల! టా
పాప్రురువమర్షభ!=ఓ పురువ శేగోన్టు(డవగునగ్గునుడా! ; వీబే=-5ఈ శ్టీత్రోన్తనుఖదు!
ఖములు? సమదుః ఖసుఖండసకు=నమానమను, దుఃRe (అనగా
సుఖదుఃఖములు పాప్కీంచునవుడు హర్ష విషాద ములు లేనట్టి; ) యం హీప్‌; ఢిరం=బంద్ది
మంతు(డగు; పురుప.ండాప్పురుమని; నవ్యధయని = చలింపంజేయవో; ను.
అమృత త్యాయ= మోక్ష ముళొజకు; కల్ప తెడాసమర్గు (డగును, lox
శాంకంభాస్యవ్‌
=
కీత్రోప్లాదీ స్పహాతః కిం స్యా దితి శృణుపా-యం హీతి | యం హి పురుమం
సమదు;ఖసుఖం నమ దుఃఖసుఖె యస్య తం సమదు;ఖసుఖం సుఖదు? ఖహ్ఫాస్తా హర్షవిపో
దరహీతం ధీరం థిమంతేం న న్యధయన్విన చాలయస్త్రి నితా సతేశ్రిదర్శ నా చేతే యఖోకా
శ్ళీతోషాదయ స్ప నిత్యాత్మదర్శననిష్టో ద్వన్లన సహిష్ణు రనష్టేతీత్యాయ అమృితభావాయ
మోశ్రాయ కల్పతే నమక్టో భవతి 1౧౫!
నన న న | న న లు క.

త్రము, గాన లా రయం ను.

eG
క రజా సర్పమువ లె నాప్రమాతృత్వము మిథ్యాస్వరాపము,
కనుకనే యది అహార నను న. ఆన'గ”; స "చేనియందొకఖ్ట డభిన్నముగా ఛాసించిి యొక
స్పృుడు భాసీంపకుడునో యది దానియందు, ఒ్జావునం౦దు సర్పముశలె నధ్యస్తమె 'యుం౦డును. కనుక!
ప్రత్యక్కు- (ఆక) యందు పంమౌతే (జీవుడు జా గత కష ములయండ ఫాసించుచువడదుటవలనను,
ఫిశ్న యుగ కాస్‌ చక పోన్రుటచేతను,
సుషుప్తాదులయందు బ)త్యగ రజ్జువునందు సర్బమువలె (బత్య గాత
య3ఎదు (పమాత యధ్యస్తుండు, రజ్జావునం దభ్యస్తఃుగు సర్పముబ లె బ్రత్య -గాత్మయం దధ్యస్తమగు ప్రమాత
గూడ నిథ్యయగును. కనుక 'సత్యమగు రద్జావునకును, నిథ్యాభూతీమగు సర్పమానకును వాస్తవసంబంధము
లేనట్టు, సత్యేనుగు (పత్య గాల్మకు, మిఖ్యయగు పగమాతకు. వాస్త వసంబంథము లేదు. శాన; (ప్రమాత్మథర్మి
ములగు దుః ఖాదులు (ప్రత్య గార్మయ ఎ దెట్టు సంభవించును! నంభనింప వని యాశళయము,
ఆత్మయందు దుఃఖాదులు సంభవింపనిచో “ఆవాం దుఃఖ? (చేను దుఃఖవ౦తుండ్రునను యనుభవ
మెట్టు పొసగు ననికః కామ సృంకల్పో విచికిత్సా కిద్ధా౭- శ్రద్ధా భృతి రధృతి ర ర ర్భీ రిత్యేత
త్సర్వ్యం మన ఏవి” అను (శుతివలన దుఃఖాతల కోపొదానకారణఇము ననస్సు, కనుకనే దుఃఖాదులు
నున ధర్మములు. తొద్భశదు ౪ ఖా ద్యాళ9యాభూ తమనో రూపో సాధి త దా త్మ్యాధ్యాసచేనాత్మయందు దుః.
ఖి త్వాది భాంతి కలుగును, కొని వాస్త వముగ దుఃఖాదు కాల నరులు కావు, కాన నిస్తజనవి యోగము
వల్లన గలిగాడీ దుఃఖావులను సహిం౦ఫు మని భావము, క్షంర|
108 శ్రీభగవద్దీతాశాంకరభామ్యత త్తబోధిని (అధ్యా.
శాంకశరభాష్యతత్త వ్రబోధిని +
ఖీత్రోష్టాది ద్యంద్భసవానరాప తితిక్ష యనునది యాత్శజ్ఞానాధికారసంపాద
నముకు హీతువ్రలగు శనుదమాదులలో నొకటి. అట్టి తితికొ మాతీ)మున నేమి పురుషా
ర్గలాభవిగుననిన!
©

Mee BE అధ్యాయము ౧౫వ న్ల్‌కవ్యాఖ్యావి శేషములు+--

మధుసూదనసరస్వతీయము+ =

అంతఃకర౫ము సుఖదు। ఖాదుల కొశ్ల్షోయమనిన యెడల యట్టి అంతెఃకరణమున శే కర్హ్భత్వే

భోక్సత్యమయు లంగీకరింపవలయును. ఆట్టయిన, చేతనత్వముగూడ యట్టి [యం౦ంతఃకరణమున శే యంగీశ రింప
వలయును, అట్ట ంగీకరించినచో నంత।కరణముకం యి వ్యతిరిక్షమగునట్రియు, త ద్భాసకమగున టియు భోక
వురొకడు కల డనుటయందు ప్రమాణము 'లేమి౦జేసీ యటైభోక్షకు నామమౌా త్రమునందు, అనగా నట్టిచెతన
మునకు ఆంత।కరణమనియా! కళ్ళియునియ్లా! పేరిడవ లెననిమాత్ర)ము వివాదము క లిగెడిని,
అట్లు కాక నంతఃకరణముకం'కు వేరుగ నాత్మయనువది యున్నదని యంగీళరించినవో కర్హృత్వ
భోకృృత్వరూపనంబంధము లంతే। కరణమునకును, మోశ్నమనునది యాత్మకను, సంభవింపవలసీ వచ్చున చెడి
యర్హునుని యాళంకను తొలిగించుటకు శ్రీకృష్ణపరమాత్మ “యంహి నవ్యధయం త్యేతే?) అనునది
చెప్పుటకు మొదలి డెను,
ఉఆత్రాంయం పురుషః స్వయం జా్య్యతిక్భవత్‌” అను శుంత్యుక్కపం) కారము స్వపం కాశ్రమగుటచే
స్వత; పృ సిద్ధమెనట్టియు, 66 సవా౭ఒయ౨ పురుషః నర్వానుళూలు ఫురి శయో నెలేన కించ నానావృతం
చెతేశ కించన సంవృతంి” అను శుంత్యుక్కప) కారము క టన సర్వపట్టణములందు. నివసించి
యుండుటచే వూరు డైనట్టియు, “ఏష నిత్యా మహి నూ బా వ్మాణస్య నకర్మకా వర్గతే నో కనీయాన్‌ిి?
అను శు్పతిచే వృద్ధిక నీయ స్య్వ్రరూపములగు సుఖుదుఃఖములయొశ్క- నిపేధములవలన నంత౩కరణపరిణా
మములగు సుఖదు' ఖాదుల ననాత్నధర్నములుగాను, భా స్యములు గాను సమా నము తల చునట్లి యు,
“ధికం, ధియం ఈకయతీ౫” చిడాథాస (జీవ) ద్వారరున బుద్ధి తాదా తృ్యాన్యాసముచే బుద్ధిప్రేరక
డైనట్టియు (అనగా రార క కుతరాలు ంక్‌ “యతో మా నాని సిద్ద్య్వంతి wer
త్రయం తథా; _ భావాథెవవిభాగ శ్చ న బ్రహ్మాన్మీతి బోధ్య తే”) ఆను స్మ ర్యేను సౌరతము బంధ
ప్రసక్తి చూపబడెను, సుఖుదు౩ఖుము లిచ్చునట్లి యి౦([దియములు, శబ్బస్పర్శ రూపరసగంధములు ఏ కారణమున
లన నాత్మ సక్యవి కా రావఫా నపకగుటంజేసి వికారముల క యోగ్యమగుటచే నట్టి పురుషుని వ్యధ పెట్టజాలవో
యట్టి పురుషుడు స్వస్వభాపబ్బహ్మో తెష్మక్యజ్ఞానముచే సర్వదు ౩ఖో పౌదానమగు నాకా జఖ్రైననివృత్తి ఫూర్వకం
టు. నిఖిల దెతళూన్యం బగు స్వ పు కాళశ్రపరమానందరూప మో క్షము కొరకు సమర్థుయగుచున్నాడు.
అక్మప బ:థము స్వా ఫావికమనిశయెకల న క శ్తాదిరూప "శే నా కాంత్నీ స్తర్త్‌
నముక్కతాం! నహిస్వభావో శ్రావానాం వ్యావర్తె తౌన్గ్ల్యవ ద్రేః?? సూర్యుని యొక్క స్వాభావికమగు
నుప్తత్వ 'మిన్నడును సూర్యునివిడువన టుల భావప థార్థముల యొక స్వభావ మున్నడు 'భావపపదార్థమును
విడువ సేరదు_ "కాన నాల్మకు కరర్భత్వాదిరాపబంధము స్వాభావిక మునిన .నదియెన్నడు నాత్శ్మను ja
చేకదు. కాన మోక్షము “నెన్నడు కోరవలదను న్యాయానుసార మాత్మకు మోత్షమే లేకపోయెడిని,
శ్లో! ౧౫) సాంఖ్యయోగము 103
శాంకరభాప్యతత (బోధిని థా
ఎవనికి సుఖదుఃఖములు సమానములో ననగా; సుఖము పా ప్పించినపుడు

హర్షమున్కు దుఃఖము పాఏప్హించినవుడు విపొదమును నెవండు బొందండో (అనగా: శమద

మాది సాధనసంపత్సి గలవాండో) ఎవడు థీరుడో (ధీమంతుడో) (అనగా: నిత్యానిత్య
అందువలన నాల్మకు బంధము స్వాభావకము కాదు. బుద్ధ్యాద్యు సౌధికృతము. ఈవిషయము నే “అత్మేండ్రియ
మనోయుక్తం భోశ్తేత్యాహు ర్మనీషి ణః? అను కుతిక్రూడ బోధించుచున్నది. అట్టి బుద్ధ్యాదికృతమగు బంధము
ధర్మియగు నాత్మయుండినను నివృత్మేము కావచ్చును. కాన నాల్మకు మోక్షముపపన్నమగును. అనగా నేదిః
తనధర్మము నన్యధర్మముగ ఫాసీ ;పజేయునో యది యుపాధియనం బడును, బుద్ధ్యాడులు స్వ భర్మమగు
దు1ఖాదుల నాత్మనిష్ట్రమాగ భా సింపబేయును గాన బుద్ధ్యాదు లుసౌధులన౯ బడును. ఆనగా తేలిన యాశ్రయ
మేమి! సృృటికమునందు జ పౌకుసుమ సాన్ని ధ్యమువలన లౌహిత్యము (ఎరుఫు) గాన్ఫించును. ఆది. సత్యము
శా నేరధు, అడే తీరున బుస్భ్యాదిసాన్ని ధ్యమువలన నాత్మయందు బంధము ఫాసించుచుండును, ఆట్టిబంధము
అసత్యము, కాన నట్టిబంధము స్వస్వరూపజ్ఞానముచే స్వరూ పొజ్డూన తతా, కలు ద్ర రులు నివృత్తేము

అగుచుండ, అట్టి బుద్ధ్యాదినిమితృక ములగు సకల(భివలు నివృత్తములె ఏభాస్యసంబంధను శేనిదగుటచే

శుద్ధము స్వ్యప కాశ్రపరమానం దాత్మక మగుటచే పూర్ణమైనట్టియాత్మకు స్వతః కైవల్యము (మోక్షము) సంభ
వించునుగాన "నివరికి బంధమో వారికే సరూ తమను న్యాయ ముపపన్నమగును,
భా స్యమగు జగత్తునకు, భా సకమగు నాల్మకు నేక్షతమయు సంభవింప నేరనందున “నామ ( పేరు)
మాత్ళమున౦దు వివాది” యనెడి పెయాళ్రంకగూడ నిరస్తమైనది.
ఫఘటాదులవ లె భా స్యమగుటం జేసి దు౭ఖముగలఅ ప దార్థము దనకంహి భిన్న్యమగుధానిచత భాసిం
చును. ఆను యనుమూనప)మౌణమువలన భాస్యమగు యంతఃకరణాదులకు ఫాసకత్వము సంభ్రవింపకి పోవుట
వలనను, నొశేవస్తువు కర్మయు, కర్మయు, కానందునను భా స్యత్య భా సక త్యము లాకదానికి సంభనింపక

పోవుటచేతను, శో" స్యమగు నంతఃకరణాదులు ఫౌసకములు శా నేరవు, ఇంక నాత్మయన్ననొ “అవాందు ఖీ”?
పృజేశింపనందున చెల్ల ప్పుడు
అనెడి వృత్సిసహి తావాం కారభా సకముగుటచే - ఫభెన్ఫకోటియంటెన్నడును
భా సక మేగాని భాస్యము కానేరదూ*
“నహి (ద్రష్టు ర్ల్భృష్టై ట్విపరిలోపో విద్యలేఒవినాశి త్వొత్‌,అశాళవ తృగ్వగత శ్చ నిత్యేః
మనంతర మవాహ్య మయ
మనాద్భూతే మనంత మపారం నిజ్హానఘన ఏవ, ఠచేక దృ్రవ్మూ వూర్వ మనపర
మాత్మా (బవ్మాసర్వానుభూ ణి ఇ త్యాది శ్రుతులు, నిభుత్వ నిత్యత్వ స్వపు కెౌళత్వ జ్ఞానరాపత్త్యము శాత్శకు
స అందుచే
జెప్పుచున్నవి, ఈజెప్పుటవలన నప్‌ద్యాస్వరూపమగు నుపొధికంయుభేద నూల్నకు సన
నసతో్యోపాధి నిబంధనమగు బంధ(భమ, సత్యేమగు నాత్మయొక్కం జ్ఞానమువలన నివృత్తమై మోత ముసెద్ధించును.
6 ప్రరుషర్ష భ!” అని యర్జునుని సంబోధించుటచే స్వపకాళ చెఠన్యరాపమగుటచ ే బురుసు
ఈన్లోకమున
ఆత్మకుగల కేష్ణ
డగుటయేసీ పరమానంద స్వరూపమగుటచే నాత్మకు బుషభత్వ ము (సర్యజెక్రతాసెకయా
)౬నుగుర్తింపక... దుఃఖించుచుంటిని. -కానః
తము స్వరూపజ్ఞానమువలన నీక కోకనివృత్తి నుకరము.
కయ ప |
అని నూచితమయ్యెను.
ఈశోకమున “ఫురుషం”” అని ఏకవచనముచే పురుషబహుత్వము నంగీకరించు సౌంఖ్యపశ్నీము
 110 తాగవద్ద
శ్రీభ ీ (బోధిని
శాంకరభావ్యతత (అధ్యా

వ ప్రబోధిని4—
వై రాగ్యాది గుణసంపతి, గలవాడో అట్టివాడు త్యం పదారయ
స్తువి వెకము గలవాండో) వె
నము కలవాండు. అట్టి సాధనసంపన్నుండగు నా ద్వంద్వసన హిష్షువు “తత (మసిో
బాకా మ వోంతుముకొఅకు సమర్థుండగునుం [౧౫||

ఛంకరానందయము___
వివేక, వైరాగ్య, కమ, దమ, సంన్యాససహితంబగు దితితయే (శీతోష్టాది ద్వంద్వసహనమే)
శ్రివణాదులకు సాధన్యమె శవకాదులవలన జనిం చెడిజ్ఞాన ద్వారమున మోవఫలము నిచ్చునదని “యంహినవ్య
భయే ముగ నిరంతరము
తే?) ఆను శోకముచే జెష్ట్రచుం డెను, సర్వదుఃఖస హానపూర్వక జం
యెవడు మోక్షమును సంపాదించునో వాండు బుకుపోత్తమాడని సూచించుట కిట “హే పురుష న్రభే” అను
సంబోధన ముపయోగింపంబ
జెను,
(6 విషయగ్గహణోభ్యో ధియం రాతి నీగృన్లోతీ3 ధీరః?) శ్రబ్దస్పర్శ్భయాపర సగ౦ ధము లనెడివిష
యములనుండి బుద్ధిని నిగంహించువాడు దీరుండనయబడును, సర్వదా ఆక్మనిష్టు (డు, ఆట్టివాడుక నుక చేసమాన
మగు సుఖదు। ఖములుగలవాడు. (అనగాసుఖదు $ఖములు (బాపించినను యవిక్రియగు నాత్మ స్వరూపమున
నుండువాడు) లేక “సమే 'సమభావం (బహ్మ భావం గమిలే సుఖదు ౩ ఖేయస్యతం?” సుఖదు ఃఖముఅను
(టవ్నాస్వరూపముగ "నెరి.గిన వాడు, అట్టి బివ్మాజేర్త యగు యేబురుషుని శీతో సైదులు జ్ఞాననిష్థవలన
జలింపణజేయణాలవో, అట్టి పురుషుడు ఏటైహ్మాముయొక్క- అజ్ఞానమువలన కరకు జన్మలను బర
స
చుండెనో యమృతరూపమగు నాబ్రివ్మాముయొక్క- భౌవ( స్వరూప)ముకొజక సమర్థు 6 డగుచున్నాడు,
శాంతో, దాంత. ఊపరత, స్పితితము, సృమాహితో, భూశ్వా౭-ఒళ్ళ న్యేవాశ్మానం పళ్యతి
ఆభయంవె బ వ్యా అభయం హి శై బ్గిన్మా భవతి” అంతరిం[దియ ని(గవాము, బహిరింద్రియ ని_వాము,
సంన్యాసమా, కీతోస్టాదిడ్వంద్వ సహనము, చిక సమాథభానము గల వాడాత్మయందే యాత్మను -జెలిసీకొ నును,
ఆట్టితీరున డెలిసీకొని భయరగహితవుగు వా లా బొందును. అనగా సపూక్షమును బొచదునను[శుతి
పృిసిజ్టినిసూచించుటకు “యంహి న వ్యభయస్థే్యే తి? అనుచోట “పిహీ”7అనుళబ్ద ముపడొోూూగిం పంబ డెను,

సిలకంకియము == . ‘
Es దెత్‌శ్నవలన గలుగు ఫలము ప్రక్యత సిద్ధమే యని యీోళ్లోక
మున జెప్పుచున్నా (డు, యం” ఏ, అప్టాసు పూర్త వసతీతి ప్ర్రరుషః తం పురుషం అనణాళన్లో | కళ్ళే
న్ల్రియాణి ఖలు పంచ 3 డ్రియాణి మన
తథాపరాణి కాచే అపి చతుస్ప్రయం చ | ఆపాణాదిపంచక మలో
వియదాదికరిచ కామళ్చ కర్మ త ప్రత ఇష్టమో వ్ర”? పంచక ర్మేంద్రియమాలు, (వా క్పాణిపొద పౌ
యూపస్థలు పంచ జ్ఞానేంద్భోయములు, (శ్వక్చణు శ్రోత్ర జిహ్వాభూరిణమలు) మనశ్చతుష్టయము, (మనోబు
న రర) (షపాణాదిపంచకము (పాసా పానసవ్యానో దానసమానములు వియదాదిపం-చకము,
(పృథివ్య శృేవోవాయ్యా కాశములు) “శమము, కర, మూలాజ్ఞూనము ఆను నీయెనిమిన్‌ స్రరము అనబడును.
వీటియం దుం డాత్మ పురుషు డనంబడును. "లేక, నూలదేవాసూక్షు. 'జీేహములయందు మైన జెప్పిన వన్నియు
నంతేర్భావమును. బోందును గాన నట్టి పైలా క 2సాములికు గారణో పౌాధి యగు మొలావిద్య ఫురమనం
బడును. ' చానియదుం౦. డక పురుషు. డనంబడును. ఇట్టనుటచే (గారణో సాధి యగు మూలావిద్యకంు
నాత్మ కేరని జూపయడెను) అట్టి వురుముడు న్థూఅనూత ్మ దభిమానమును విడబినచో
కారణో పాధులయం
 త్థో॥ ౧౬] సాంఖ్యయోగము | 111

గీ! నాసతో విద్య లేభావో నాఖావో నిద నే నతకి |

ఉభథథయో రపి ద్యప్రోడాంత స్వ్వనయోా
స సృత్శ(దర్శిఖికి
స “౧౬||
పదవిభొగము $ా
నెౌఅసత్ర విద్య తే భావఃనా క విద్య లే సత" ఉభయోః అఫా
దృష్టఃఅంత; ౯తుఅనయోఃతత దర్భ భిః hel
పృతిపదార్గము థా
had a మూూలావిద్యావిశిష్ట శీతోప్తా ది రూప 'జగమునకు;
ఛావఃాసతతము; నవిద్యలే=లేదు;
ల సత కాసదూపమగు నాత్శకు; అభావఃాఅసతృ (ము;
నవిద్య"లే=లేదు; తతత్తదర్శిభి (ోతత్‌ * అను పదము సర్వనామము. సర్వము
బి
బిహ్మము.
ఫ;“తత్‌ * అనుపదమునకు బహహ్నయర్థము) బవాయాథాత్శ మును శ జను
oa అనయోాః=ఈ; ee =ఆశ్మానాక్శలయుక్క సదసత్తులయొక'-; )
అంత;=నిశ్చయము; (సత్తు సతే, అసత్తు అసత్తే యనునిశ్చయము) దృష్ట౭ాదూడయు
డెను,
రాలా.

శాంకరభావ్యమ్‌ థా
+

(1)ఇతశ్చ శోకమోహా వకృత్యాా శీశోస్ణా దిసహనం యుక్షం న. నా

నానత ఇతి| నాసతో =-విద్య మానస్య ల్రీత్రోస్తాటే 'స్పకారణస్వ న విద్యతే నాస్తి భావో
భవన మస్పితా| నహి శ్రీత్రోప్లాది సకారణం పమాతై ర్నిరూపష్యమాణం వస్తు సంభవతి!
నికారో హి సః| వికారశ్చ వ్యభిచరతి, మ వ. చతముషో నిరూప్యమాణం
- శాంకర ఫాపష్యతత్త్వ బోధిని+--
(1) అధికారి విశ్తేమమగు దితిత. (శీతోస్తాదిద్యంద్వసహనము) యీ ెప్పబోవు
కారణమువలన నవశ్యక రృవ్యసు. ఎట్టునిన? మిథ్యాభూతమగు నవిద్య మొదలు కీతోవ్షముల
వజకునగు (పపంచమంతయు నసదూఏపము. (శేనిది) అనగా వసువుకానేరదు. నిర్వికార
మగుటం జేసియొకయాత్మమ- త) మేక రూపము, నిత్య.స్తువు, సదూ9పము గాన నసద్రూ

వాండు స్థూలసూక్షు కారణో పాధులను విడచినవా( డగును, సస ధినిష్థుండగునట్లి ఫ్రురుషునికి శీతోస్తములు

సుఖమును గాని, దుఃఖమును గాని కలుగ చేయుటను ఇ న లు గావు. కాళ: 6 సమదు॥ఖసుఖం”” త

లగు సుఖదుఃఖములు కలవా డగును అటి (6దధ్రీ 5.) ఇ -్యనయో, నిష్టుని దం ఏ wre పూరక వ్యాఖ్యానరీతి
ని తోవిధము లగు మౌ తాంస్పర్భములు జాగ్రిదవస్థయం కుగాని, స్వప్నావస్థ యందుగాని, యసంప్రజ్ఞాత
సమాధ్యవస్థయందు గాని ఉనవ్యధయనన్హి” స్వాస్యమునుండి (ప్రచ్యుతునింజేయవు. “ సోమృతే త్వాయకల్ప కే?
అట్ట 'నవుదు। ఖిసుఖియు, ఛ్యాననిహైవంతుండు “నగుఫురువు జే మాక్షుమున కరుడగుచున్నాడు. శాన;

నివ్రనాణడనట్టి తితీక్ష నాశ్రయింప దగుదువని యాశయము, ప్పురుకఏషభ? Mee సర్రున

శేస్థుడవసుటచే నీవుగగూడనట్టి తితిమా ఫలము ననుభవించుటకు 6 దగుదువని సూచిత మెనదిం lox
112 (శ్రీ భగవద్గీ ఆ శాంకరభావ్యతత బోధిని [అధ్యా

శాంకరభోప్యమ్‌ + :
మృద్వ ్వతిశేశే ణానుపలబ్లో రస తథా సరో ఫికారః కారణవ్యతిశే శేణానుపలబే రస |
చానుపలబ్లేః | మృదాదికారణస్య చ త త్కారణవ్య
జన్ఫపిధ్వ్యంసాభ్య్యాం (వా న
తిశేకే ణానుపల(ో రసత్య (0 |

శాంకరభాష్యకత్త (బోధిని (తాలు

పములగు క్రీత్రోప్లాదులవలన బా వ్రీంచు సుఖదు!ఖములచే హర్షవిపొదాదులను బొందుట
యుచితముకాదు. అందువలన శ్రీతొప్లాదిద్యంద్భసవాన మావశ్యకము..
ఈక్షోక్రమున “నాసల్‌ విద్యకేభావః” అసత్తునకు సత్త (ములేదని చెప్పుట
యసమంజసము. అసత్తునకు సత్త (ము పసక్తమే కానప్పుడు తన్ని పేధ మ(ప్రసకృపితి
శుధయగును. అట్టిని స ధము జెప్పుట కొ గ్రీయమార్లముశకాదని నంకింపరాదు. కారణ
నిశిన్లశ్రీ తోస్టాదులు రజ్జసర్పమువలె సపోమాణికము లగుటంజేసి యథార్థములుకావు,
విషయమగు శీతో “సూదులను కారణముతోగూడ సేవిధముగను నిరూపించుటకు ఏలుకానం
దున శ్రీత్రోప్లాదిరాపథరి నిగృహించు పిత్యశ్షూదులకు యాథార్థ్యమును స్థాపించు పామా
ణ్యమును కల్పించుటకు పీలుతేదు. విషయములగు క్రీతోస్తాదులు నిరూవించుటకు శక్యము
కానందున నె నావిషయమగు దై (త మనిర్యాచ్యమని యర్థము. :
పృత్యతుసిద్ధమగు శీత షాది గతము నియాకించుటకు శక్యముకానందున
ననిరాంచ్య మెట్లగునని కంకింపరాదు, “వాచారవ్భోణం వికారో నామధేయం వృత్తికే
క్యెనసత్యం” అనుకుితివలన వికారమంతయు ' మిథ్యాభూత మేయగును. మటియు వికార
మగు రజ్జాసర్స మాగమాపాయియగుటవలన మిథ్యాభూత మైనట్లు శితోస్లాదులగు వికార
ములాగ మాపాయులగుటంబట్లి విథ్యాభూతీములు,
మజీయు. గార్యము కారణముకన్న భిన్నమా! అధభిన్నమా? భిన్నమగుచో
ఫఘటాదులు చమురిన్లియముచే లోపల వెలుపల బౌగుక బరిశీలించినవో మృత్తుకన్న
"వేరుగ గాన్సింపవు. కాన కార్యముల న ఘుటాదులు కారణహుగు మృత్తుకన్న వేరుకావు,
అ జేవిధమున గార్యము లగుటంబట్టి శ్లీకోప్టాదులు నిజముగాం గారణముకన్న వేరుకాను,
వుజీయు “ఆదావంతేచయ న్నాస్తి వర్త్వమానేపి త త్తథా” అనువచనాను
సార ముత తికి బూర్యమునందు నాశమునకు6 బరమందు లేమింజెసి వర్తమానకాలము
నందుంగూడ నవిలేనివె (అసత్తులే)
_ కార్యము కారణస్వరూపమే యె౫-చో కారణముకన్న కార్యమనునది వేరు లే
జేసి కార్య మనే యగును,
కుండుటం
 &్లో1౧౬] సాంఖ్య యోగము. 118

శాంకరభాప్యమ్‌ +
(2 తదసలేత చ సర్వాభావపినకి రితి చేత్‌ | నృ సరతి బుద్ధిద్యయోప
లబ్జేస్పద్బుద్ది రసద్భుద్ది రితి | యద్విమయా బుద్ది ర్న న్యభిచరతి త తత్‌ | యద్విషయా
వ న. వా
మణేయు భేదా భేదరూపమగు తాదాత్స (మ. గారణమందు. గార్గముండు
చేని నదియు గార్యకారణవి భాగముతొ శూన్యమగు !'వస్తువునందు. గార్యకారణపరంపర
(భమరూవపమగుటంచేసి కారణముకన్న వేలుకానేరదు. కాన మృ దాదికార్యములుగూడ
త త్కారణములకన్న వేజుగ కానరానందున నవియు నసదూ)పములే. కాన నసదూిప
ములగ్ను శీతోష్తా దిద్యంద్య సహనము కర_వ్యము,
(2) కార్యకారణను:లు రెండును నసత్తులేయెన-చోం గార్యమును గారణమును
గాని వస్తువులేమిం
జేసిసర్వాభావప ఇసక (శూన్యావాద వన కి
కి) యగునని శంకింపరాదు.
వలనే సర్వత సద్బుద్ధి, అనద్భ్బుడి యని కొలతల నలా గోచరించుచున్న వి, అందు సద్బు
ది
ద్ధియనువృత్న బుద్ది, అసద్భుద్ది వ్యావృత,అద్ర అదికట్టన “ఘటస్పకో “పబస్సన్‌*
గేడండస్సన్‌* అను బుద్దులయన్ని టియందు స త్రనువృత్త;ము. కాన సద్బుద్ధి యనువృత్త
బుద్ది *పటస్పన్‌* అను "బుద్జియందు ఘటము వ్యావృత్త, ము. “ఫఘటస్పన్‌* తను బుదియం
దుం బటము వ్యావృత్త ము, “దండస్పన్‌ * అను బుద్ధియందు ఘటపటములు _వ్యావృత్త
జాలీ వ అభ్యాయము__౧౬ వళ్లోళవ్యాఖ్యావిశేవములు!
మధునూద ననరస్వతీయము+ --
“6 అత్మ శేకత్వము నంగీక రించు గాక, అయినను సత్యమగునార్నకు జడమగు _బ్రపంచ[ద పృత్యమచెడి
సంసారము సత్యము, అట్టయిన శీతోష్ణ నుఖదు ॥ఖ కారణము సంభవించునపుడట్టి శీతోన్ల సుఖదు ॥ ఖానుభవ
మవళ్ల్ష్యము సంభవించును, కాన! సఠ్యమగ జడప్ళప ౦చద్భ్బష్ట సర్వే మునకు జ్ఞానమువలన నివృతి సంభవింప
చేరనందున నెటుల తికిక్ష (శీతోస్ణాది ద్వంద్యసవానము) సంభవించును? సంభవింపాశేరదు. తితిక్న సంభ
వింపనిదే మోక్ష మెటుల చా ప్తించును? మోత్ననూా సాప్తింపనేరి”దని శంకింపవలదు.
శుక్తియందు కల్పితవముగు రజతమునకు, శుకి,జ్రానముచే నాళము నంభవించునటుల' యాత్మయందు
క ల్చితమగు 'నిఖలపంపం-చమున కాల్చజ్డూనసువలన నివృత్తిసంభవించును, కాన సాక్ళయంి దజ్జానపరిక ల్చిత
కొర్భ్భత్వ భోక క్వాదిక,-- మాత్మయా థాత్మ్య్యజ్ఞానమువలన నా త్మాజ్ఞానము తొలగ నశించును, అందుచే
గని మూకుము కొజన సమరు (డగును.
ఆ త్మానాత్మవిషయక ప్రతీతు (జ్ఞానములు. సమముగ నగుపడుచుండ నాళ్శవలె యనాత్మ
యె,దులకు సత్యము కాదు? సత్యము శాదందువా? అశు న యనాల్మవలె నాత్మ యొఎదులకో పర్యా!
అక్నానాళ్చల.. పతితులు సమాన మెయుడ నాకళ్ళ సత్యమనియు న నాత్మ యసక్యమని (మిథ్య యని)
జెష్టట మ టు! అను నాళంకయె నాశ నాకను విశేషములు గలవని జెప్టటన ల్సీకృన్ల
పరమాళత్త) “నానతో విద్య తే”? ఆనిచస "మొదలి డెను,

(క
114 లీ)భగవద్గీతా శాంకరభామ్యత తృ (బోధిని (అధ్యా.

శాంకరభా ష్యమ్‌ శా
బుద్ధి ర్వ్యభిచరతి త దస దితి సదసద్విభాగే బుద్ధికం కే స్థితే సర్వత్ర ద్వే బుద్దీ ఉపల
ఛే తేసమానాధికరణే | న చర

శాంకర భాపష్యత త్త్వబోధిని థా

ములు, *థుటస్పళ౯”* పటస్సక్‌ అను బుద్ధులయందు దండము వ్యావృత్య ము. అవ్యభిశారి
యగుటచే వ్యావృత్తములగు రజ్జుసర్పపరంపరయం దనువృత మగు నిదమంశమువలె వా
వృతృములయం దనువ్భత మగునది పరమార్థృసదూ4పము, వ్యభిచారియగుటచే వ్యావృత్న
మగు రజ్జుసర్పపరంపరవలె వ్యావృత్పమగునది మిథ్యాభాతము. కాన ఘటవటాదుల
బుదులు వ్యావృత్శబుద్దులనయబకును, కాన? ననువృ తృమునందు న్యావృత్తేము కల్పితము,

అనువృత, మకల్సితము, అందుచే సర్వభేదక ల్పనాధి పానము, కార్యకారణ ములక న్న

భిన్నమునగు సత్తు కలదు, అందుచే శూన్యవాదము సం భవింపనేరదు,
సమస్క_దె త పీపంచమునకు మిథ్యాత్వమును వాదించు నదె సతులమతము
నందు సదూపబ్బహ్మముక న్న 'వేటొండువస్తు వెలేనందున దృష్టాంతము లేమిం జేసి పూర్యో.
కానువూనద్యయము సంభవింపనేరదని శంకింపరాదు. “సత్‌ , అసత్‌ , అను విభాగము సద
సద్బుద్ధ్యభినము. "కాన బాతిభాసికవిభాగము ననుసరించిన పాీతిభాసికమగు రజ్జుసర్ప,
శుకిరజతాదులు దృష్టైాంతేములుగ సం భవించుటచే నిరుకానుమానద్యయము నిష్టభంకము.
ఏది కాలమువలనను, -జేశ్రమువలనను, వస్తువువలనను పరిచ్చిన్నమగునో ఆది యసత్తనం బడును:
ఎెట్టినిన! ఉప్పతి వినాశ్రములు గల ఫఘుటాదిక ము పుట్టుటకు పూర కాలమునందు బరకాలమునందు లేని
దగుటచే నట్టికాలము చే నాసుటాదిక ము బరిచ్చిన్నమగును. (అనగా నిన్నటిరోజు మొదలుకొని నేటివరకు
ఘటము కలదనియు యుత్పక్తికిబూర్వము, నాశ్రమునకు బరమందును లేదని యాళయము కాన! ఫఘటా
దిఠకము ఇాలపరిచ్చిన్న మనంబడును. అజేవిధమున నాఫఘటాదికమే కిియావత్తగుటండేసీ సర్వ చేశములయం
దుండక పోనుటవలన శేళ్లపరిచ్చిన్నమగును. (అనగా కొన్ని (పచేశ్రములయందుండక కొన్ని(పచేశథములయం
దుండునదని యాళ్రయమ్బు ెలపరిచ్చిన్నమగు వస్తువు 'దేశపరిచ్చిన్న మైనను 'దేశ్రపరిచ్చిన్నములగు పగమాణు
వులకు తార్కి-కులు శాల పరిచ్చిన్న త్వము నంగీకరింపక పోవుటవలన కాలపరిచ్చిన్న త్వము, దానిక ంశుకేబుగ
త్వ మిచట జెప్పయడెను, చేశఫరిచే దమనగ నొకానొక దేశమునందుం డత్యంతాభావము,
డేశ్లపరిచ్చిన్న
(భుటాదిక ముయిక- యత్తా యంభావము ఘటము తేనిచోటయుండును.) శాన; దానిచే ఫఘటాదికము
చేశ్రపరిచ్చిన్నమగును. ఇదేతీరున ఫఘటాదికము వస్తువువలననను బరిచ్చిన్న మగును. ఎట్టనిన! సణాతీయభేద
మనియు, విజాతీయ భేద మనియు, స్వగత భేదమనియు వస్తుపరిచ్చేదము మూడువిధములు, అందు వృత
మునక్కు మణియొకవృత్నమునకు గల భేదముసజాతీయ'భ్లేద మనంయబడును. వృతూదులకు. శిలాదులకుగల భేదము
విజాతీయ భేదమన బడును, వృకషూదులకు, తనసంబంధమగ పత) వుహ్పాదులతో గల భేదము స్వగ భేదత
మన6
బడును. లేక, జీజేశ్వర భేదము, జీవజగ ద్భేదము, జీవులకుగల పరస్పా భేదము, ఈశ్యరజగ ద్భేదము, జగత్తునకు
పరమాత్మకు గల భేదమనియు, వస్తుపరిచ్చేదము రదు విధములు, కాలచేశములచే నపరిచ్చిన్నమగు నాకా
శాదులకు వస్తుపరిచ్చేదమును తౌర్కి-కు అంగీకరించుటచే కాలడేళపరిచ్చేదముకంశు జీలుగ వస్తుపరిచ్చేదను
శో! ౧ 7 సాంఖ్య యోగము 115

శాంకరఫావ్యతత్య్వ బోధిని --
సత్తు, అసతులవిభాగము బుద్ధప్ట్రశినను. అట్టి బుద్ధినిభాగము జగన్మిథ్యాత్య
వాదియగు నద్వ్వైతికి సంభవించుట దుర్హటముకాదా' యనిన కల్పితమగు సదసద్చుద్దివిభా
గము తద్విమయ సదనద్విభాగపితిభానమునకు
ఇ ఆ ఉల al
వ్యవహారభూమియందు హేతువగును,గ్గు

కాన; వ్యావహారిక సదసద్భుద్ధివిధాగము సంభవించును, డాని ననుసరించి పా9తిభాసిక

దృష్టాంకమువలన నిరుకానుమానము సమంజసము,
సద్బుద్ధి, అసద్భుద్ధియను పు ననుసరించి సత్తు, అసళ్తు అను సదసద్వి
భాగమన్నచో సత్తు సామాన్యరూపమగుటండేసి విశేపాకాంకు కలుగును. అట్టి విశపా
కాంశ్రూనివ రకమగు విజేషవస్సువు నంగీకరింపవలయును. అక్షైన సామాన్యవి కేషరూప
వి. అట్టంగీకరింపక కార్యకారణభిన్నమగు సత్తారూ
ములగు ెండువస్తువులు సిద్దించుచున్న
పనస్తువుకన్న భిన్నమగు విశేషవస్సువు నంగీకరించినం గార్యకారణరాపమగువట్టి నవిద్య
తోంగూడిన శ్రీత్రోప్లాదిదృశ్యపపంచ మెట్ల సదూ)పమని ఫంకింపరాదు,
జెష్తంబజెను, కాన: నిటి త్రివిధపరిచ్చేద ములుగ ల (చేశ కాలవస్తు వులవలన బరిచ్చిన్నమగు) యస దూపమగు
శీత్రోసోది నిఖాలపప౧-చమునకు భావము (విళ్తద్ధ ములగుటంజేసీ ఫఘటత్వ, ఆఘటత్యములకు , నొక దానియం
దునికి సంభవింపనటుల తివి ధపరిచ్చేదను లుగల కీతోషాది నిఖిల్మప్రపం-చచమునందు (తివిధపరిచ్చేద రాహిత్యము)
సంభవింప నేందు, దృళ్యప దార్థమ )తటను యనుగతము కాకపోవుటచే నిప్పుడు ఘటములేదనియు, నీదేశము
నందు ఘటములేదనియు, నీవస్తువున.దు ఘుటములేదనియు దృళ్యపదార్ధము నిషేధింప బడును. సర్సదార్థ
మన్న నో, యంతటను యను గతీమగుటవఅన నొకబేశమునందుగాని, కాలమునందు గాని, వస్తువువందుగాని
నిషేధింపబడుట లేదు. కాన నంతేటను యనుగతమగు సద్వస్తువునం దననుగతేమగు (వ్యభిచారియగు)
దృళ్యవస్త ను, అనుగతమగు రస్టాఖండమునం దు వ్యభిచారియగు సగ్చృభారవలె గల్పితమని యాశయము,

అననుగ తమగు (వ్యఖిచారియగు ) వస్తువునకు గల్చితత్వ ము న౦గీకరిం-చినచో దుచ్చములగు శశ్రళ్ళ్చ౦

గాదులయం దనువృ ల్తేము గాక పోవుటచే నద్వ స్తువగు నాత్మగూడ గల్చితము కావలసీవచ్చునను యాళంకను
దొలగించుటకు “*నాఒ భావో విద్య లేసతః”) అ నిజెప్పెను.
ప
నతుయందుండుఫేదమునకు (బతియోగియగుట వస్తు గ తపరిచ్చిన్న త్వము. అనగా: ఘటమునందు
టభేదము గలదు. ఆట్టిపటభేదనునప బటము ప్రతియోగిగాన పటము పరిచ్చిన్న మనంబడును, యిశు దృశ్య
పరిచ్చిన్నము అనంబడును. ఇయ
ప్రపంచ యూపములగునన్నియు దవుతమభేద ములకు పంతియోగులుగాన
ఛళనిపుళాదులన్ననో యప్ఫనీద్ధ ములగుటంజేసీ శశవిహెణాదుల భేదమునె చబృటను జెప్పుటకులేదు ు
వీలకాన
'భేదపంతియోగిత్వ రూపపరిచ్చిన్నత్వము నశవిసాణాదులకు సంఖవింప చేరదు. కాన! కగవిహిళాదులఅయం౦ందు
డాత్మ భేదము జెప్పుటకు వీలుపడదు. అందువలన
వ్యావహారిక సత్యత్వముగూడ లేనందున వళవిపోణమునం
నాళ్శకు బరిచ్చిన్నత్వ కల్పితత్వములు చ్యాస్తి ౦పచేరవు. ఈజెప్పుటచే మెన యాళయ మేమనిన:
పర్యవసిత
ఏకము, స్వప కాళము, నిత్యము, సర్వ వ్యాసక ము నగు సక్సడాస్థమా సర్వాను భూతమగుట చే నట్టి సత్పదా

ఘుటయునందు సబ్బ్చేదము సంభవించున నెద వా కనన్స టక” ఆను సర్వ్యాాను

ర్థఖేదము సంభవింపనేరదు,
తపతీ శ్రివల న సక్స డార్ భఘుట ములక ు 'సౌమ ా నాధి కరణ్ య (ఆ భేద మనుభ ూూతమ గుచు ండ నదియు సంభవము
భూ
116 శ్రీభగవద్లీ తాశాంకరభావ్యత తృ(బోధిని (అధ్యా.౨

శాంకరభాష్యతక్క వ్రబోధిని +

సద్బున్ది, సుటాదిబుద్ధులు ప్రత్యతుసిద్ధ్దములు. సామానాధికరణ్యమనంగ నేకార్డ (ప్రతిపాదకత్య

ము, అదియెట్లనినశ* ద్రవ్యం, ఘటః* అనుపదములుయేకార్ల పతిపాదకము లగుటంశేసి (ద్రవ్య
ఫఘటపదములు సమానాధిక రణము లనంబడును, అట్ట పదనిష్ధనామానాధిక రణ్య మౌాపణా
గాదు. అ ఫెవమనగ బరిచ్చిన్న త్వము. అది డేశమునలన, కాలమువలన, వస్తు వువలన మూడువిథ ములు,
స మ సర్వవ్యాపక మగుట జేసీ దానికి బేశకమువలన బరిచ్చిన్న త్వేయు బాం ప్పింప నేరదు. నిత్యమగుటచే
"శాలమువలన పరిచ్చిన్నత్వము బాప్పింపదు. సద్య న్ర్రలిరికృనుగు కవ స్టువు లేమించేసి వస్తువువలన బరిచ్చిన్న
త్యము దాప్పింపదని “నాభావో విద్య తేసక ణి) అనువాశ్యమున కర్ణము,
దేశ కాలవస్తు పరిచ్చేదము చేనికి లేదని చెప్ప్పుచుంటివో, యట్టి సత్పదార్థ మను వస్తువే లేదు,
ఏమన! సతృ మనునది తర్క-కాస్ర్రప్రసిద్ధమగు పరసౌమాన్యము. అట్టి నక్క కా(శ్రయ మగుటంజేసీ (ద్రవ్య
గుణాకర్మలు ఉసద్దంవ్యం, సన్గుణః, సత్క-_ర్శ, అని సదూపములుగ వ్యవవారిం పంబడుచున్నవి, అట్టి సత్తు
తో ద౦వ్యగుణకర్మ ల
చెడి యే కాధికరణము నందుండుటచే సామాన్య, విశేష, సమవాయములు సత్తావత్తు
లంగ వ్యవహరింపబడుచున్నవి. -గాన నుత్పత్తికి వూర్యమునం దసత్మగు (సాగ భావ పతియోగి యగ్ఫుధుటా
దికమునకు మృదాదికారావ్యాసారను వలన సత్తమును, అట్టి సత్తావిశిష్ట మగు భుటమునకు కారణనా
శ్రముచే నభావము సంళవించుచుండ “న్యా సతో విద్యతే భావో గా భావో విద్యతే సతః) అసత్తునకు
సత్క (ము లేదనియు, సత్తున కథావము లేదనియు జెస్పుట యెొటుల సమంజన మగును? ఆను నాళంకకు
సమాభానముగ “ఊభయో రపి దృష్టాంత స్పనయో స్తత్త్వదర్శిఖిః* అని జెప్ట్పుచున్నాడు. “ఉభయో
రపి” నద నత్తులయొక్క_ “అంతః? మర్యాద (యేది సత్తో యది యెల్లప్పుడు స్తే, యనియు, ఎది యస
త్రో యది యొల్లఫు డస తే యనియు వస్తుయా థాక్మ్యముును 'చెలినకొను స్వభావముగల బృవ్మాజేత్శలు (శ్రుతి
స్మ తియుక్షులచే నిచారపూర్వకము౫' నిశ్చయించిరి. కాన; కుతార్కి-కుల నిశ్చయము (ఉత్పత్తికి బూ
ర్యమునందు ఘట మసదూపమై కారణవ్యా పౌరమున సద్యూప మగుచున్న దనియు, ఆఫఘుటమే నాశానం
తేకమున నసదూప మగుచున్న దనునట్టి నిశ్చయము) భ్రమరెకీ యగుచున్నందున నట్టి విపరీతనిశ్చయ మసత్తు
నకు సదూపత్వమును, సద్వస్తువున కసదూపత్యమును సౌధింపనేర దని యాళయము. ఈవిషయమునే
“సెదేవ సోమ్యేద నుగ అనీ 'దేకమేవాబ్యతీయం?” ఇత్యుపకఏమ్యు “బత దాళ్శ్ళ్య మిదగ్‌ 0 సర్వం। తత్స
త్యం స ఆత్మా | తత్త (మనీ శీంత కేతో?? ఆను శ్రి జక్క టగునట్టియు, సజాతీయవిజాతీయస్యగత భేద
శూన్య మైనట్ల స్యదూపమునే సత్క్మముగ జెప్ప్పచున్నడి, “వాచారవ్భాణం వికారో నామభియంి” ఆను
ఛాందోగ్య(శతి వ్యభిచారి యగు వికారమాత?ము వాజ్మాత్సముచేం జెప్పబడుటచే నసత్య మనియు జెప్పు
చువ్నది, 6౯ ఆ"న్నేన నోమ్య! శుంగ చాపో మూల వున్విళ్భాద్భి సో్ఫ్సోమ్య! శుంగేన తేపో మూలమన్విచృ
"లేజ సా సోమ్య, శుంగేన సకాల మన్విచ్చ సాలా సోమ్యే మా స్సరా(ః ప్రజా సృ దాయత నా
స్సత్పతిహైః?” అను -శు9తి సోవి కారములు సత్తుయందు కల్పితము లని బోధించుచున్నది.
సత్త మన తార్కి-కపరికల్పితం బగు బర సామాన్యము "కానేరదు, 'ఎందువలననగ? ఏశాకార
మగు “సద్దభప్యం, సన్గుణ$, సత్క-ర్న, సత్సామాన్యం?”? అను (పతీతులచే (ద్రవ్యగుణకర్మ సౌమాన్యముల
యందు సామాన్య మనునది. నమానముగ ఛాసించుచుడ ద్రవ్యగుణక ర్మలయందు పక సామాన్యము సమవా
యన బంధముచే ఫాసించుననియు, సామా న్యానులయం దేకాధికరణవృత్తిత్వసంబంధముచే భానించునని
శో ౧౬] సాంఖ్య యోగము 117

శాంకరభాష్యతత్త్వ బోధిని +-- య

రికముగం(బస్తుతము సద్చుధి,ఘటాదిబుద్ధులయందు .జెప్పంబడుచున్ నస
ది.అనంగానేవి?సద
ద్చుద్దులయందు (ల నామానాధిక రణ్య మేకార్థవిషయకత్యము. అట్ట వస్తువు (శుత్యనుమా
నాదులవలనం(బసాధితమగు సూప మే.కాన నట్టి స్మదూ పాతిరిక వస్తువు విభ్యయే (యస
ద్రూపమే)యగును కనుకనే శీకృష్ణపరమాత్య"నానతో నిద్య తేభావశోఅని నుడివియుంటె
ను,అట్టుకాకోసస్స టఃోోనన్సటఃో అను బుద్ధివిషయములు భిన్న ములేయెన-చో ఘటపటముల
కువలె WD Ts కుదరచనేరదు.
యు జెప్పుట యసంగతేము. మణీయు “సద్ద9ివ్యంి”అనుచోట “సక్‌ అనునది పిథమా విభక్షంతము,
“దంవ్యం”)” ఆనునడియు (ప్రథమావిభక్ష కంతేము,. సమానవిభక.కృసష్టంతపదపనగశి పౌడితము లగు. నర్గముల కఛ్‌
దము ఛానీంచును. కాని సమవాయము ఫౌసీంపనందున నొకచోట స సతమ మ మణ్‌ొక
చోట ఏ కా ధికరణవృత్తీ త్వ'సంబంధను చేత నుండు పరసామాన్యము సిద్ధింప నేరదు.
మటియు “ద9వ్యం సత్‌, గుణస్సన్‌”” ఇత్యాది ప్రతీతులచే సర్వాభేదము సత్మకు సిద్ధించును.
దృవ్యగుణకర్శ లను భేదమే లేనందునననటి ధర్మిలగు ద9వ్యగుణకర్శ్మలయందు సక్స(ము కల్సి? చుటకు
వీలుపడనం౦దున నదూపమునంచే ,ద్యవ్యగుణాదులు కల్పితములు, కాన దవ్యగుకాదు ల కాశ)యము
సదూప మగుచుఃడ (దవ్యగుకాదులయండు పరసామాన్య ము(డు నని జెప్పుట యసంగ తము, ఈవిషయ
మునే ససత్తాతోపి న భేద సార ద్గ9ివ్య త్వాదేః కృతో౭_న్యతః | ఏకాశారాహి సంవీవిల్రి" స్సద్ద్రవ్యం స
నుణ స్తథా” అని వారిక కారులు జెప్పియుండిరి, ఆ సక్సచదార్గ మప్ఫసిద్ధ మగుట _జేసీ సత్యయు నసతృ్సదా
రముకంశు ఖిన్నము కాదు. దృవ్యత్వాదికము సద్ధర్మ మగుటంజేసి సత్తుకంశు భిన్నము కాదు. కనుకే
ఘటపటత దృేదములు సద భేదముే నేకములు కాన *ఫఘుటా ద్భిన్నః పట”? అను (ప్రతీతి భుటపటుముల
భదసాధకము -కానేరను, శౌ ర్కి-కోలు కాల మను పతా ము సర్వాత్న క మని యొప్ఫ్టుకొనిరి, అట్ల శాల
షసుచేత నే సర్వవ్యవవోరము లుపపన్న వాగుచుండ తద్వ్యతిరిక్త ప జాలక ల్టనళుందు బ్రమా ణము శేమింజేసీ
సర్వానుస్యూతం బగు నాకాలమునశే సద్యూపము: చేతను, స్యరణము చేతను, సర్వ తా దాళ్మ్యము చేతను బ్రోతీ
తి కలుగుచు-డ పరసామాన్య మనెడి సత్త నంగీక రించుట నిర్యుక్షివము, స్థృర ఇయు ల్యాసమ్యాకననటక
చేకయు. అట్టగుటచే నాత్మ నిత్యమని ము౦దున్లోకమునందు నిస్తరముగ జెప్పంబడును,
ఏవిధమున సొకానొక చదేళనుందు గాని, నొకానొక కాలమునందు గాని యుండు ఫఘటమునం
దుండుఘటత్యముదేళాంతరము నందు గాని, "కాలాంతరమునందు గానిపటమునందు౦డ నేరదో అవిధముగ
నే పడా
ర్ధస్వభావమును భంగపరచుటకు వీలు లేనందున నొశానొక దేశమునందు గాని యొశెనెక కొలమునం
దుగాని ఘుటమున కఘుటక్యమును సంసౌాడించుట కిం|[దునకకూడ శక్యము కాదు. ఇబేవిధమున నొ-కానొక
డేళ్డమునందుగాని, కాలమునందుగాని యసత్త గుదానికి "దేశాంతరమునందు గాని, కెలాంతరమున౧దు గాని
సత్త్వమును, ఒశా నొక దేశమునందు గాని కాలమునందుగాని నత్ఫేగు పదార్గమునకు చేశకౌలాంతేరముల
యంద సతవ నంపొదించుటకు శక్యము కాదు, కాన సద సత్తులకు నియతరూపత్వము, (సత్తుసల్తే,
అసక్తు యసశ్తే యిగునని యాళయమ్యు ఇంకను యీనిషయ .మచైతసిద్ధి
సీదియ౦దు విస్తరముగ చెప్పబడెను,
కాన సద్వస్తువే--మాయా కల్పిత మగు నసక్పదార్థమయొక్కం నివృ త్తిచే నమృుతత్వ ము కొఅకు
సమ్గర్ధమగుచున్న ది, కనుక సన్మ్నాత్రదృష్టిచేదితికయు యుపపన్న మగునని యూ భయమూ
 118 ఫ్రీ)భగవద్గీ దాళాంకరభావ్యత తృ(బోధిని [అధ్యా

శాంకరఫావ్యమ్‌ ఫా
(8) న నీలోత్సలవత్‌ స న్సటః స న్పటః సన్ల్లనీతి | ఏవం సర్వత త్రయో
రుద్ద ర్చ
ర్భటాదిబుద్ది ర్వభిచరతి | కధ దర్శితం | నతు.సద్బుద్ధిః! తస్మాధ్ధృటాది
ee న
(తి) లుం తల రానా 0 రణ్యము రెండువిధములు. ఒకటిప కార్థవిష
యకత్యము, రెండు ధర్నధరివిషయకత్యము, “నీలం ఉత్సలంో (నల్ల నిదికలువ) అనుచోట
నలుపుధర్శముు కలువధర్శి; ఈ రెండునుధ ర్మధ ర్ములన బడును. లంత ములు “సీల్రం
ఉత్సలం” (నల్లనిదికలువ) అనుజ్ఞానములు, ఈజ్ఞానములకు సామానాధికరణ్యము ధర్శధర్ని
విసయకత (ము, అజేవిధమున “స న్సటో అనుబుద్దులయందుంగల సామానాధికరణ్యము,
సత్తుధర్శము, భుటముధర్శి గాన ధర్మధరి్రనివయక్యరాపసామానాధికరణ్య మేయ చట సం
భవించును. అందుచే ధర్మమగు సత్తుకన్న వ్యతిరిక ముగ ఘుటాదివస్తువు (పాపి ౦చుచుండ
ఫఘటాదులె ట్రవస్తువులగును (అనత్తులగును) ౪ నిశంకింపరాదు.
—————
దాకా.
టు. డల.

శంక రానందీయము? =.
“ఆంతటనుయుండు శ్రబ్ల
బ్రస్పర్శ రూప గనగంధముల యనుసంభానము నత్యం తము విడచి యొ
ల ఫడు బృ్రవ్యాశుసం ధానమునుం జేయుట శక్యము కొదు””అనుకంకను బరి వారించుటకులాబ్రుహ్మాతిరిక్త వసు
వస్త
వ్ర
య నిత్సమగుటవలనను, నిరంతరమగుటనల నెసిలల్లప్పుడునాబ్రహ్మమే
నథానము జేయదగినదని సూచించుటకు బృోవ్నామునకు సత్యమును, తద్వ్యతిరిక్కమగుదాని కసత్త ్టమును
రా అను శ్లోకముచే నుపపౌది.:చుచుం డెను
వస్తువు (సత్‌) ఆస్తి తామా తస్వరూపమె, సర్వగతమె, సూత్మ్మ
మై, ఏకమై, ఏకరసస్యరూపమై
నిల్యమె, నిరవయవ మై, నిరంజన మె, విజ్హానమె సర్వ వే దాంతములవలన జెలియబడుచుండెనో యటిట్ల బ్రహ్మ
ముకంటు విలత ణమగునట్టి యస చృబ్బ“ప్రతసౌాదితిమను. జగత్తునకు సత గములేదు. ఏలన? స్వయాపముచే
సదూ,పమగు వస్తువుశందు శకము కు ఈజగత్తు స్యతాపతః సదూపము-గానందున నసత్స్వరూప
మగు జగత్తునకు సతతముండుటయందు [బమాణకుశేమింజేసీ సత్త షాయు సంభవింపనేరదు. |
జగత్తునందు సత గముండుటయందు బృత్యకాదులు పిమాణములగెదవా? యావిషయమున
నీన్నిట్టు పృశ్ని ౦పవల సియుష్న ది. జశత్తునండు సత్త కముండుటయ దు పిత్యశ్న ము పిమాణమా? లేక
ననుమౌనమా? లేక నుపమానమా?! లేక శజ్ఞముప్రమాణమా?పిత్యవము (పమాణముదుచా? శుకి,నిజాచి
“ఇది రజతము”” అనుస్టలమునం నును, చంద్రునిజూచి “పాదే మాత్ర శ్చంద్రఃి” (చంద్రుడు లొడితుడు
స. న (పత్యతపుమా ణములగు నిం్యద్రియముఅక్రు యా థార్థజ్ఞానజనకత్వము
"లేమింజేసి' 'జగత్సత్ర వ్రమునందు బంత్యతము ప్నీమా ణము గాడూ, “ఇదం రజతం” (ఇదిరజకేము) అ సాదేళ
మార” 'శం(ద ౪? చందుడు (_సాదేళమాతు పరిమా ణకుడ్సు అను స్టలములఅయిందిం(డ్రియములకు జం'దా
'దులకు యాగ్యసంబంధమ' లేనందున బ్రిత్య క్షపప్రమా ణమగు చతురింద్ర యమ వలన య థార్గజ్ఞానము గలుగక
పోయినను, మరొక స్థలమునందు విషయే ది) ముల యొక యోగ్యసంబఎధమువలన “ యథార్థజ్ఞానను
క లును, అట్టి క్టూనజనకంబులగుటచే యుత్యస మీరూపముఅగు నింద్రియనుల పృమాణను అగునని" శంకింప
న్లో!౧౬] నరక రకమ 119

శాంకరభాష్యమొ 4
బుర్గివిమయోక-స న్వ్యభిచారాత్‌ | న తు సద్బుద్ధివినయోడ-వ్యభిచారాత్‌ | ఫే విన్నసే.
వట
లావ్యకక.
"పష్యతత, బోధిని+--
|.
భేదము అభేదము, విరుద్ధములుగాన “సన్ఫటః” అను స్థలమున సామాన్య
రూపమగు సత్కకు విశేషరూపమగు ఘటమునకు భేదము అభేదము, పాపి ౦పనేరదు,
గాన సుటధర్నుము సత్త కానేరదు. కనుక “నీల ముక్చ్సలమ్‌” (నల్లనిది కలువ) అను
చోట ధర్భుధర్మినిమయకమగుటభే నది గాణమగుసామానాధి కరణ్యము, osస్స ట్య అను
చోట అనువృత మునందు వ్యానృత ము కల్పితమగుటం బట్టి జాతివ్యక్కులకుగల సామానా
ధికరణ్యము వకవ్యక్షి విమయకత్యరూపము.
ఈ తీరునచే యంతటను గుణగుణిస్థ్టలములయందు చరాచుకొొనవలయును,
“సన్ఫ్హటః అను భం టా సామానాధిక రణ్యము ఉపపన్న ము
కాదని సాహాన్నవి'శేష రూపములను ౌండువసునులు నంభవింపవు, కాని సతారూప
మగు సామాన్యమే యంగీకరింపవలెనని యెందుకుంజెప్పవలయును? సామాన్యవి శేషము
స్తువులని శంకింప రాదు,
లలో విశేవములే వసు
“సన టో అను న్థలమునందు నద్బుద్ధి? భుటబుద్ధి యను రెండు బుద్దులు గలవు,
అందు ఘటబుద్ధిఏ“సన్నటఖో అను స్థలమునందు "కపోవుటచే ఘటబుద్ధి వ్యభిచారి. ఘట
ద్ధివ్యభిచరించిన దద్యిమయమగు ఘటము కూడ వ్యభిచారి యగుచున్న ది. ఈరీతిగనే
బుద్ది
క కూడ వ్యభిచారులు, అనగా వ్యాన్మత్తే ము లనంబడును, కాన; వ్యావృత్త ము
లగు విశేషము లన్నియు వికారము లగుటంబట్టి యాగమాపాయులు. అగమాపాయులగు
టచే మిథ్యాభూతములు, (విశేవములకు వస్తునము లేదనుట,)
“సన్ఫటఃో “సన్సటణో “నన్ల్లస్తి” అను ఘట్క పట్క, హస్కి విషయకబుద్ధుల
యందు సర్వస్థలములయందు సు గోచరించుటచే నద్భుద్‌ యవ్యభిచారి, “కాన: సదిన

యమగు సత్ఫయు యవ్యభిచారియే. అట్టి సత్క ఒకటియే యగుటంబట్టి ద్విరాపత్వపాసి,

rg 7 కేమబడిన దారుశ్రవందు ? ఎమద్ధయ, మృత్తునందు ఘుటబుద్ధియు, యో గ్యసంబంభ
ద్వారముననే చతురిందియమువలన6 గలుగుచుం డెను! ఆట్టివిపరీకబుద్ధిని Re చతురాదీంద్ర్సియములు
జగరత్సత్యమునుంగూర్చి యొట్టు (పమాణములగును? ప్రమాణములు కా నేరవు.
ఇక జగత్సత్వ్వ్యమునుగూర్న్చి యనునూనము పిమాణమందువా! (ప్రపంచము (పత్యతు సిద్ధమను
నీమతమునంద నువవాన ముపయుకృముకావందున జగత్సత్వమునం దనుమానమునాశ (ప్రమ ా
౫ము కా నేరదు,
'జగత్సశ్వమునం డుపమానము (పమాణమదువా! నదియు సంభవింపదు. ఏలన; సాదృళ్య
వాక్యశుగు (గగేనసదృుశోగవయఖ” అను వాక్యము చేజనిఎచెడి (గవయమృ్మగము గోనసద్భశ్లము) అనుజ్ఞాన ముప
 120 క్రీ)భగవద్గీతా శాంకర భామ్యతత్త (బోధిని [అ _.$

కాంకరభాద్యమ్‌ ఖానా
ద్ధృటబుద్ధి రవి ఘుటాన్న శ జృక్యత ఇతి
నాత్‌ | విశ్తేషణవిషమైవ సా సద్బుద్ధిః | సద్బుద్ధి
చే న్న, వటాదా వదర్శనాల్‌ |
శాంకరథా వ్యక్త (బోధిని.$—
లేమింజేసి సామాన్యవిశ్షేపాత్శకము కానేరదు. -కానః సద పద్ధినివయమగు నొక్క సత యే
వస్తువనంబడును, ఇందువలన ఘటాదిబుద్ధివిషయములగు హా ము వ్యభిచారు
లగుటంబట్టి యసత్తుఅనం బడును, నద్చుద్ధివిషయమగు నత్త యవ్వ్యభిచారియగుటచే సద్రూ
పము జు
స్తువు) యనంబడును.
ఘటము నళించినపుడు ఘటబుర్టి గ్ళహి ౦పంబడకుండుటం జేసి ఘటబుద్ధి వ్యభి
చరించుచున్న_ది. అదేవిధమున “సన్ఫటఃో ఆను సద్బుద్దికాడ వ్యభిచరించుచున్న ది.
కానః సద్చుస్ది వ్యభిచరించుటచే “నవ్యభిచా రియగుట” యనే హతువుసద్భుర్దికి సంభవింపనే
రదు. కాన: సద్చుద్టివిషయమగు సత కూడ వ్యభిచారి యగుటం జేసి ఘుటోదులనలె సత్త
గూడ కల్పితము, (అనగా నవస్తువు,అసత్తు) యని శంకింపరాదు.
ఘటము నళించినపుడు ఘటబుడి వ్యభిచరించినను “ననట;ః* అను స్థలముల
యందు సద్బుద్ధి విశేషణవిమయ మగుటం జేసివిశేష్యాంతరము నవలంబముశేసికొని గి
హింపంబడుటంజేసి సద్బాద్ధికి వ్యభిచారములేదు. అందువలన సత్తు అనువృత్తము, అనువృ
తృమునందు వ్యావృత్తము కల్పితముః కాన: వ్యావృత్తములగు ఘటాదిపిపంచము కల్సి
త్రము. (వస్తువుకాదు అసత్తు) అనువృత మగుసత, యకల్సితము, (వస్తువు అస తృ్యముకలది,
సద్చ్భుద్ధివ
లెనెయొకఘుటము నళించినను ఫఘటాంతరమునందు ఘటబుద్ధి గ్రహిం
పంబడుటందేసి ఫఘటబుర్ధికూడయవ్య భిచారియే. కానః వ్యభిచారులుగాని ఫఘటబుదులయందు
ఘటా'దు లనువృత్తములగుటజేసి భుటాదిపపంచము వస్తువు (అసిత్యముకలది)
యని శంకింప రాదు,
భుటబుద్ది ఘటాంతరమునందు గ౦హింపం బడినను జటమునందు సద్బుద్ధి x9
హింపంబడినటుల గ౦హింపంబడుట లేదు కాన: ఘటాదిబుద్దులు వ్యభిచారులు. తద్విమయ
ములు వ్యావృత్స ములు, వ్యావృత్త ములు కల్పితములు అసత్తులనంబడును, (అనగా
మిథ్యాభూతములు, )
mr వవానన వవ వా
జూచి “గవయమృగము గోసదృశము”” అను పూర్వ వా క్యార్గస్మరణము గలవాండె . “ఈమృగమ గవయ
పదవా ద్య”” మని దెలిసికొనును, ఈజ్ఞానమునేయుపమితియందురు. ఇట్టి యుపమితికి సాధన ముపవమూనము,
శ్లో1౧౬] సాంఖ్య యో ము 121

శాంకరణాసష్యమ్‌ f=
(4) సద్బుద్ధి రన లౌ ఘు న దృశ్వత దితి చే| న్న విశేప్యాభావాత్‌ |
సద్చుద్దిః విశేమణవివయా సతీ విశేష్యాఛావే విశషణానుపపత్తౌ కిం విషయా స్యాత్‌; న
శాంకరభా ప్యతత్త బోధిని+-- వత
(4) ఘటాదినాశబేశమునందు ఘటాకారముగ సత భాసింపకపోవుటచే ఘట
మునళించినవుడు స ఫఘుటోపరకాకారముగ గిహింపబడుట లేదు, కాస, సద్బుద్దికూడ
వ్యభిచారియె యగుటంేసి సత్తు వ్యావృత్శము. వ్యావృత్తమగుటచే కల్పితము అని
గ్గంక్రింపరాదు.
ఘటాదికమునళించినపుడు ఘటాడివిశేవ్యము లేమించేసి ఘుటోపరకాశారమగు
సత్తు భాసింపకున్నను ఫఘటా భా వాధిస్టానముగ సత్తు భాసించుచునే యున్నది. గోత్యజాతి
నిఖలగోవులయందున్నను వ్యంజకమగు ఖండముండాదిగోవ్య కిలేనపుడు గోత్యమున్నను
భాసించుటలేదు. అజేవిధమున సద్బుద్ధి విశేషణవిషయకము, అట్లు విశోవణమగు సత్తు
ఈవిధముగ జగత్తునకు బేనితో సాద్భశ్యమును( జెప్పవలయునో యట్టివస్తువు లేనందున చెనిధమగు
నుప
నూన ప్రమాణము 'సంభవిం ప'నేరదు, జగత్తు స్వష్నసదృళము ”*అని స్వప్న సాదృశ్యము సంభవించునందు
వా?
అకు న స్వప్నము మిథ్య యగునట్లు స్వప్న సాద్యయ మిథ్యయే యగును, కానజగత్సత్వ
వ నానరు (ప్రమాణము కానేరదు.
శుతులవలన జగత్తున కనతత్తేఏము భూయ కూ ౫ మగుట౦జేనీయు, (శుతులవలన జగత్తు న
నునికూరయమా ణము -గాకపోవుటవలన నీజగత్సత (మునందు శబ్దము ప్రమా ణము కానేరదు,
“అత్నేన ఆకాశ స్సృంభూతః?” (ఆత్నవలన మ క ఫుళ్తునుం “యతోచా ఇమాని
భూ తౌని జాయే” (ఏబ్రిహ్మవలన నిఖాలభూతేములు జనించుచు: స్షవో) అని శ్రుతులు జెష్ప్రటవలన
జగత్తు బ్రహ్మ కార్యమకటంజేసీ జగత్తునకు సత్త (అనీ త్ర
త్రS) ముండుటయం౦దు శ్శుతి ప్రమా ణమ నదవా!
ఈవిషయమున నిన్ను బి)శ్నిలపవలసియున్నద్హి బ్రహ్మ కార్యమగు జగత్తు (1 బృ్రవ్మాకం కొభిన్నమా!
లేక (2) బృవ్మాభిన్న మా! "లేక, (3) బ్రహ్మ కంకి భిన్నము నభిన్న మగాడేనగునా?
(1) జగద్ఫూప 'కార్యము కకం ఖీన్నమనుపశ్న మున నట్రిజగద్ఫూప కార్యము (1) స్మదూ
పమా? లేక, (2) అసదూపమా! (8) సదసదూ,)పమౌ? నద్ఫూపమందు చా అటి
ట్ర కార్యమందుండు
సత్త (1) కెరణసత్తారూపమా! లేక, (2) కార్యసత్తారూపమా? (1) శారణసత్తారాపమందు వేని "కార
ఇసత్తకంశు వృతిరికృమగు సక్తలేకపోవుటచే గాగ్యమున కసత్త్వ్వమే సంభవించును. (2) కారణసత్తకంకు
వ్యతిరిక్షమగు సత్త కార్యమునందు గలదందుచా? అట్టి "కార్యసత్త (మే సదూపమా? లేక్‌, (2) అసదూ)
పమా? (1 సద్ఫూపనును పతృమందు సదూ)పమగు కార్యసత్త, కారణనత్తకం కు (క్రై భిన్న మా?
లేక్క (2) శారణసత్తాస్వరాపమా! బ్రహ్మము ఫూర్ణమగుటంజేసి నిరంతర మగుటచేతను కార్యమునకు
కారణసత్తావ్యతిరిక్షమగు సత్త సంభవింపక పోవుటచే సదూపకార్యసత్తే కారణసత్తకంపె భిన్నమగునను
పతృమునగరాండ కార్యమున కసత్త ఇమే పౌంప్పించును,. సద్ఫూప కార్యసత్త కారణన.శ్తా స్వరూప మేయని
నచో నట్టికార్య కారణముల యందుండు సత్త్మలకు సదూూపము చే "నేకత్వమే నిశ్చిశమగుటచే గార్యమునకు
కారణభిన్నత్వఎసు సంభవిం పక పోవుటవఅన శార్యమున కస తృ మేపౌ9ప్తించును. కార్యనత్త యసద్ఫూ
క
122 స్రీభ్‌ వద్దీతాళాంకరభామ్యత త్త(బోధిని (అధ్యా

శాంకరభొష్యమ్‌ థా
తు పున స్పద్చు బై ర్యిషమయాభావాత్‌. ఏకాధికరణత్వ్యం ఘటాదివిశ్తేప్యాభా శేన యుక్త
మితి చే న్న ! ఇద ముదక మితి మరచ్యాడా వన్యత రాభా వావి సామానాధికరణ్యదర్శ
నాత్‌ | తస్మా్రేహాదే క. సకారణ స్యాసతో న విద్యతే భావ ఇతి |
కాంకరభావ్యతత (బోధిని —
నకు వ్యంజక ము, (ఛభాసకొము) విశేషములగు ఘుటాదులు. అట్రవ్య ంజకములగు ఘటా"దులు
లెనితజ్‌ విశ్తేషణమగు సత్తు యున్నను భాసింపచేరదు. కాసవసత్తుఅనువృత్తము. అనువృత_
మునందు వ్యావృత్తములు కల్పితములు., అనువృత్తమగు నత్తు వస్తువు (అ స్పిత్వముకలది.)
విశేషణవి శేవ్యము లు భయములు సత్తులెనపుటే సామానాధికరణ్య మనుభూ
పమనెదవా? అనద్రూపమువే బీన్నమగుకార్యసత్తకు స్వతః స్యరూపమి లేమింజేసీ కార్యమునకు
కూన్యత్వము నంభవించెడిని,
కార్యమస త్ర
త్తను పతృమందు జగత్తు, పసం స్వరూపకూన్యమగుటంజేసి జగత్తునకు
(బ్రహ్మా శార్యత్వము సంభవింపక పో యెడిని.
ఉత్పత కివూర్యవుం దసదూపమగు 'ఫఘటాదిప్రధ్వం౦ సాభావమునకు శార్యక్వమువె నుత్పత్తికి
బూరగమం దసద్ఫూప ముగు జగత్తునకు -గార్యత్వము సంభవించునని కంకింపవలదు. శారణసంబంధము కల
దానికే కార్యత్య మనుభవసిద్ధ ము. "ఎట్టన: కరయగు కులాలునియొక యు, గరణాడిక మగు దండచకం
మృ దాదులయొక్క- యు సం బంధముండునపు జే జనికియయుండుటచే ఘుటాదులకు కార్యత్వీ మనుభ్గన
సిద్ధము. అవిధముగ
నే ప్రధ్యం సౌభా వమునకో భావరూపకర్స కారక సంబంధమున్నచో (బధ్వంసము.
డ ఛావపదార్థమే యయ్యుడిని. అళైనచో (బఢ్వంసకు “అఫావము”” అనునిన్రేశము లేకపోయొడిని,
అట్లుకా నందున ప్రధ్వ్యం సొభావమునకు కర్భృ కారకసంబ౦థము లేదని వెప్పవలయును. అట్ట (పథ్యం
సా
భావమునకు కార్యత్వముసంభవింప నేరదు, కార్యము కానట్టి ప్రధ్వంసాభావమును దృ ష్టాంతముగం కొని
(పథధ్వంసాఖావమువలె నుత్పత్మికి వ్రూర్యమం దస దూపమను జగత్తున కళ్చ త్త
క నంతేరమున కార్యత్వమయ
సంభవించునని జెప్రుటయు నసంగతము,
జగత్తు సదసదూపమను పక్షముగాయడ నంభవింపశేరదు. ఏలన: సత్వ్వ్వమనునది. భావపడార్థ
గ్‌భరమ, అసతత్తేషమనునది యభావనిష్ట ధర్మము. కాన నీనత్త్వాస త్ర కము లత్యంతవిరుద్ధ ధర్మము అగుట.
చని యాసళత్త్వాసత్తే ఫ్రముల "కేకాధికరణ్యము సంభవింపక పోవుటవలన దాద్భళ విరుద్ధ ధర్మములతో నాడి.
యుండుట జగత్తున కెన్నడును సంభవింపశేరదు. కాన, జగత్తు బ్రవ్యా కార్యము కానేరదు. ఇంతవరకు
జెప్పిన (గంధముచే -గార్యము కౌరణముకంశు భిన్నము, అనుపక్షము నిరన్వమైనది,
ఇయశగార్యము కారణన్వరాపమనుటయు సంభవింపచేరదు. ఆట్రగుచో జడమగు శార్యరూప
జగత్తు కారణముగు బ్రవ్మాన్వయాప మగుటచే బ్రవ్మాకు దృశ్యత్యము, ఆ నిత్యత్వము, అ(పకాళత్వము,
దుఃఖరూపత్వము, సావయవత్యము మొదలగు దోషములు సంభవిం చెడిని. అట్ట ' దోషములు (బహ్మామునకు
థ్రాప్తించుట. యిస్టమేయన్నచో “అహం, మమేదం?) (నేను, ఇదినాసంబంధ్యమె
నది అను వ్యవహారము
లోపిం చెడ్‌ని, అట్రగుచో నీవుగూండ జడరూాప్రు(డవగుటచే నీక జ్ఞానము నసంభవించక పోయెడిని. అందుచే
మోక్షము లేకపోయెడిని, మోక్షము లేదనియన్న చో గతకతికోక మాల్మవిత్‌౫” అనుశతికి వైయ్యర్థ్యము
చా ప్పించెడిని. అది యిష్ట్రమేయన్న బృహ్మానందమును గోరెడివారలకు ముక్సియందు బివృత్మి లేకపోయొడిని,
క్‌! ౧౬] సాంఖ్య యోగము 128

శాంకరభాష్యత త్తఏబోధిని ఫలా

త్రము కాన సుటాదు లసదనాపము లై నచో పం టో అను సద్బుద్ధి ఫఘటబుద్ధులకు
సామానాధికరణ్య మెట్లు పానగునని శంకింపరాదు.
విశపణపి శేష్యములలో చేడై న నొకటీయగు నుదకములేనిసమయమున మటు
మరీచికలయందు “ఇదముదకంో ఇది యుదకమని సామానాధికరణ్య మనోభాయమాన
మగుటచే సామానాధికరణ్యము విశేవ్యవి శేషణో భయసత్యత్యము న వేశ్చి పదు, అందువ
లన చేహేందియాదులు, శీతో స్లాది ద్వంద్వములు వానికి కారణమగు నవిద్యయు సత్య
ములుకొను (మిథ్యాభూాతములు, అసత్తులు)
మరియు, “యతృదద్భశ్య మగాహ్యలి” “అజోనిక్య శాశ్వతః” ఇక్యాది శుతులకుగూడ విరోధము
గ్రాసప్తించును, "కాన! (టబవ్మా కార్యనుగుజగ త్ర కారణామవుగు బృహ్మకం కు నభిన్నమని జెళ్చుటయ'సంగతము,

ఇంక గార్యమగు జగత్తు కారణమగు (బవ్మాకంశు. భిన్నాభఖిన్నుము నగు నను తృతీయ

పతముకూడాాఖీన్న త్వాఖిన్నత్వము లన్యోన్యనిరు ద్ధము అగుటంజేసి యేకవ్యక్షి యందుండవుకాన
-జేలిన యాళశయ మేమి? జగత్తునకు (బవ్మా కౌర్యత్వము సిద్ధించదనుటచచే జగత్తు.
నిరస్త్వము. ఈజెప్పుటవలన
నకు సత్త్థాము (శఈతసిద్ధ” నను ళంక దొలిగింపంబడెను,
అక నచో జగత్తు బవ కాశ్టముని బోధించు “యతోచా ఇమాని భూతాని జాయే, ఆత్మన
అకెన్ళ సృంభూతేః?? ఆను శ్రుతులం యథార్గబోధథకములగుటంజేస్‌ యట్టి శ్రుతుల క సాౌ)నూణ్యము
పొ9ప్పించునని శంకింపవలదు,
తార్కి-కోలు పరమాణువులు జగ త్కా-రణి” మనియు, సొంఖ్యులు “పికృృతిజగత్కా-రణ?””
మనియు జేప్పెదరు. అట్టి యా నుత సిద్ధాంతము నే యంగీకరించినచో కెరణమగు పరమాణ్యాదుల
కం మును, కార్యమగు జ౫ త్తుకన్నను (బ్రహ్మము జకేరగుటం బటి బ్రహ్మా సుద్వితీయమగును, అశు న (శ్రుతి
ప్ఫసీ ద్దభుగు నగ్వతీయత్వము (బహ్ముమునకు బాంప్పిం నకపోయుడిని,. అటి విషయమును సహిం౦పనిచెర్లు బ్రహ్మశ్ర
(గ్ర శాలి €ఎ
pp
మున కద్వితీయశ్వము జెఫ్ట్రటకై ““యతోచా ఇమాని భూతాని జాయే” అనునది మొదలగ్యశుతులు
జగదు పొదానత్వమును (బవ్మామునకు జెప్పుచున్ననవి, కొన “యతోచా ఇమాని భూతాని జాయే)
॥ ల అట వ “5 ఇవ అమి వా
ఇత్యాదిశ్తుుతులు బ్ర హః న్వితియత్వ పృ్కతిసొదసపరమగుటవలన
ఇన క్ష
పమాణములు,
అ 4

ఈ సొదానమ:౫ సరళ మనిన కాకర యు. వూరోక విధమున జగత్తునకు కార్యకౌర ౫భానామే
లేనిచో జగదుపౌడానము. బహ్మా మెట్లిగును! నుషౌదానమనగ బరిణామియని యర్థము కాదు. మ మనిన?
వవర్శనునియి మూ "కాన కార్య కెరణ భా వనియతేనుగు బరిణామిత్యము బ్య హ్మామానకు లేకున్న ను వివరో సా
దానల్వే మవ్యాహతముగ చా ప్రించును. నివర్లో పొదానత్వమన గ నధిష్టైనమున క న్యథా ఫ"నము,
ఆట్టి యన్యథాభానము (గ్రహీఠయొక్క- గర్పివాణదోషక్ళతము. ఎట్లనిన! గ౦హీతయొక్కుం. (గహణదో
షముచే శుక్తి (ముత్యవుచిప్ప్ర కట్టు రజతౌ కారముగ బ్ర)తీతికలుగునో యు గంహీతయొక్కం (గ్రహణ
దోషముచే నాత్మకు జగదా కారముగ బరితీతిగల్లును. “ఇది శుక్కీ” యను శక్తి యాథాత్శ ్యజ్ఞూనముచే రజ
తాకారభొనము శకి మాత మెట్టగునో యటులనే బృ్రవ్మాన్వరూప సామా క్కా-రముచే (పతితి
(జ్ఞాన) మాత్రస్వళభూపనుగు జగ తునక “తద నన్యత్వ మారంభణ$క ప్లౌడిభ్య: వాచారంభణం
వికౌరో నామ భెయం క్‌ి ఇత్యాది శ్ఫుతి ససూత) సామా ణ్యమువలన
[ బ్ర)హ్మమా(త
వ ప్రస సరం
్ర తము ను
సీదించును, శాన
 124 క్రీ)భగవద్గీతా శాంకరభావ్యత త్త(బోధిని [అధ్యా
కాంకరభాన్యమ్‌ వా

(6) తథా సత శ్చాత్శనో= ఛావో౭విద్యమానతా న విద్యతే సర్వ తా

వ్యళీచారా ది త్యవోచామ! వవ మాత్ళానాత నో స్పదసతో రుభ యోరవ్సి దృష్ట ఉప
శాంకరఖావ్యతత (బోధిని థా
(5), సదూశ౦ిపమగు నాత్మ సత్యము. ఆక శ్రసంబంవమగు విశేషములు దేహేం
దిఆయ శీతోపాదులునళించుచుండం దదుపర క (అట్రివిశేమమ
గూడిులత
న ) ోో మగునాత్మకు
కూడ వినాశ మెందులకు పౌ ప్తింపదనిన? ఆత్మ సరత యనువృ త్తమగుటచే. నవ్వభిచారి
లు క్‌ [1 a యాం స్త
యగుటంబట్టి వ్యావృ_త్తములగుటచే వ్యభిచారులు చే బాంద్బోయాదులగు ఏిశేవములు
నళించినను నాత్మ నళించదు. కనుక నిత్యము(సత్యము)
బ్రవ్నా కద్వితీ మత మవ్యాహతమా, అందువలన బూర కదోషముల కవచ కాశ మిందు లేదని యాక్లయము'
కార్యమాత్రము నామమాత్రమే యగుటచే వస్తుతః శ్రబ్ణాదిపిపంచముండుటయందు శుంత్రి (శబ్దము)
పృత్యక్షము ఆనుమాననమ్ము ఉపమానము పిమాణములు కావని సిద్ధమగుచున్న ది.
ఈవిధముగ నసద్యూపముగు శ్లభ్లాది పపంచకమునకు సత్త్వాఫావమ నుంజేప్పి “నాభావో
విద్యలే సతః? అనువాక్యముచే స్వస్వరూప బ్ర హ్మామునకు సత్తే (మునుంజెప్పుచున్నా (డు, సామాన్య
విశేష్‌ వము లేనట్టియు, నఖం_డైకచిదేకరస మగునట్రియు, సర్వవికియారంహితమగునట్టి “సజేవ సోమ్యే
దమగం ఆనీశ్‌ ఇత్యాది శ్రక8ిపినీద్దంబగు కట్టి కార్త శెగ::విలత ఇమగునటి యేనదూపమగు యాకతు@క
థి లు లి డ్రి లో
అదో యట్టి యాత్మకు యేచదేశ్రమునందును యీ కాలమున౦దును అభౌొనములేదు. జా్యగత్సప్ప సుషుప్త్యాదు
లయం దాత్నకు సద్చావయు గన్ప్సట్టు టవలన రార క పరుందుకరపందు బృక్యక్నయు ప్రమాణము, కళ
జూగ్యత్స్యప్న సుషుష్యవస్థాత య సాక్షీ యగుటవలన నిత్యసత్త ప్రముకలది. 6౯ దేవోదు లనిత్యములుగాన నవస్థా
తఫయ సాతంలును యగుటలేదు”” అని వ్యతీశేకముగ దృ ము నూహింపదగు, ఇట్ట నుమా నప్రమౌణ
ముగూడ యాత్ననిక్యసశత్తావ కృనట యందు బినూణము. “అయమాత్మా నిత్య శ్యుద్ధోబుద్ధ :, ఆ జోనిక్య
శాళ్లకేః, తథా౭ఒరసం నిత్య మగంధవచ్చు”? ఇ త్యాదిశు9తులం గూడ నాల్మకు నిత్యీసతే ప్రము"డుటయందు
పృమాణయులు. ఈవిధముగ సర్వప్గమాణములచే నిర్రారితమగు నితృసత్ర్య మగల (_బత్యగ భీన్నవగు బ్ర)
హక భావ మెస్ట (డు నసంభవింపదని బృవ్మాయొక్మం సక్యజ్ఞా గానం దాత్మక మగు ఆనా త్నస్టనును చెలిసీ
కొనిన బృహ్మా వేత్తలచే సదనత్తులయొక్క- నిశ్చయము. (సర్వత చెల్లపుడు బ్రహ మేక వేకలను. బ్రవ్మా
ముకంకుజేరశునది లేదను నిష్కలర్ష ) చేయబడెను. యాచెప్పుటచే నోయర్డు నా నీవ్రగనాడ నాక్శక నిత్యే
త్వభా:లా తిని వియుచి
జ
శోక రహితుం
ఠి స్‌ు
డ్నవై
ఆసన
6 జసర్వం ఇల్విద
లా
౨ బృ్రవ్మ
అడ
ా 99 ఆను శక్యరరయు| ననుసరి
జా!
ంచి యంత
టను బు హాము నెజూచువాడ వగుముని సూచిత మైనది,
సిలకంగయము 4 ==
“సుష ప్త్యవస్థయందు న,సమా ధ్యవస్థయందు నాత్మకుపాధిసంబం ధముండకూ గాన గాయవస్థలయందు సుబదు $
ఖములననుభ్గనిం కుండుట న్యాయ మేయగును కాని, జా(గళ్స ప్నావస్థలయఎ జాల కుపాొధిసంబంభముండు
నుగాన: దబాయకః పీ-డమునకు దగ్భృత్వముండునట్లు ల యవన లయంచాల రు సుఖదు ఃఖములుం డుటతప్పృుదు.
సర్వవ్యాపకమగు మూలావిద్యయొక్క- యంళ్రవే యుహౌధియగునుగాన, చామాలావిద్యయున్నవు జీసం
సారము సమూల ముగ నకించక శేయుండును, ఆట్టసం సారి "ఘూ తము కొరకు నమర్థు డగునని వెళ్చ్సట య
 శో ౧౬] స్టో a సాంఖ్య యోగము 195

శాంకరభాన్యమ్‌ $= :
లబ్దోే అంతో నిర్ణయః, సత్పజేవాసదసటే వేతి త్యనయో ర్యథో కృ
క్‌ రూ స్తత్త్వదర్శిభిః।
త్రదీతి సర్వనామ సర్యం చ బ్రహ్మ తస్య నావు తడితికద్భావ స
క్షం హ్మణో
బ్రహ
శాకాభాశ్యకక్సునోధిని mn
= రా
ర్చీ-కానక సమయమున నసత్తుగూడ సత్తుగావచ్చును, అది యెట్లనిఐ] ఘట
నముపుట్టుటకుపూర్వ నుసత్తు, పుట్టినవిదప స త్తని యనంబడును, అచేవిధమున నొకానొక
సమయమున సత్తు అనత్తుకావచ్చును. అదియట్టన స్థితికాలమున ఘటముసత్తు,
నాశానంతర నుసత్ఫుయనియనంబడును కాన; సత్తా,సతీ
తము లవ్యవస్థితములు. కావున
సామానన్యవిశేమములగు స్మత్రపంచముయం ప త. సత్యాసతీ(ములు సమాన
ముగనే యుండునని శంకింపరాదు.
నుపపన్నము.)”ఆని యాళ్తంకించుకొని ఈన్లోకమునుం జెప్పుచున్నాండు. _ఫ్విమాతాందిక (జీవాదికొము
వచ్చిపోవు స్వఫావముకలది. కాన: నది కాదా-చచిత్క_-ము. కనుకనేరజసగ్సమువలె నసత్తు, అట్టి “అసత?
అ సత్తుకు; “భావః”. సత్త గమ; “నాస్తి? కా అతంయమునందును లేదు. అనగా; బిమా తొిదిక (జ్‌
దిక **ము మూలావిద్య చే రాకు ౫ల్సితము, అమూలాసి “ద్య యాత్నేజ్ఞానము చే క
అట్టి మూలావిద్యారూప కార ౫ము లేనందున బృమూ (తౌదిక ముండదు. కాన: నిర్విఘ్నుముగ నా తనలా
సిస్ధంచునని భావము. ప్రమా తౌ9దికము రజ్జూరగ మువలె నసత్తుగాన సర్వదా పితీయమాన మగుట లేదు,
ఆ మసన బ్రమా తాదికమును మిథ్య గా పు. ఆటొప్పుకొన్నచో నశు యాత్మగాడ
సుషుస్త్యాదులయం దపతియమానమగుటచే నుభయమునకు విశేష మేమీయు గన్ఫట్టక పోవుటవలన బిమౌ
తదికము, నాత్మగాడ మిథ్య లేకావలయును. తేక, శె. డును సత్యము లే కావలయును గాని బ్రమాతా9ది
కము మిథ్యయు, గాళ్ళ సత్యము "నెట్టగును”” ఆను నాళంకమిద “నాభావే విద్యే సక? ఆని జెప్పు
చున్నాడు. కలకశ్రేపము కాలత్ళయమందును లేదు ఆని యర్లము.
నద్వ స్తువగు నాత్న్మక అనగా నిదం9నుండి
మేలా నినచానికి “నేను సుఖముగని[దించితిని, చేనిని ఇెళసీకొన లేదు?” అని జ్ఞానము గల్గుచున్నది. ఈజ్ఞు
నము,ాసుహుప్తి య౦దతండు సుఖమును నజ్జానము ననుభవింపనిచో చాత నికిన భవింప-నేరదు. జ్ఞాన
కాన! నట్టి
మునకు కారణమగు సు ఖాజ్ఞ నానుభవము సుషుప్తియం దాత్మకండుట చెనటి యనుభవముసు బట్టి సుషుపీహర
దుగాడ నాత పృతీయమాన'మే యగుచున్నది. కాన: నసత్తగు బ్రిమాశారిదికముకం"ు సత్తగునాత్మకు
బ)తీయమానత్వరూపవి శేష మున్న దిగాన గబ్బిమా కౌదిక "నునిత్యమగుచో నాత్మగూడ Ws నల
యు” నను నాళశంకయు నిరస మైనది, అందువలన సక్స దార్థమగు నాత్మ కససత్త్వము లేదు. సుషుప్పిస మాౌధ్యవ
న్రలయందు ప్రమా తౌ)దిక ముండదనియు, దృగపకుగు నాత్మ సత్యేమనియు “యడై "త న్నపశ్యలతి
పశ్య నె(తే న్న పశ్యతి న హీద్భష్టు రహే ర్విపరిలో పో విద్యే 2వినాకి త్వాన్నతు తద్ద్వ్యితీయమస్తి తతోఒ
న్య ద్విభక్కం య తశ్యేత్‌”)అను శ్ఫుతినాడ జెప్పుచున్నది.
ప్రమా తె9దికము సత్య మెనచో సుషుస్త్యాదులయం౦దు పృ మాతృజ్ఞా నము క
“షీాత్రువు (పమాతృసాన్ని ధ్యము లేకపోవుటయా! లేక, దంష్టయొక్కం దృగ్గోపమా?! (జ్ఞానగాథావమా) ము
దటిపక్షమున ఆత్మయందు దృష్టనన్ష న్వ భావముగల ప్రమా తాదిక మున కాత్మకం కు మరొక స లమునం౦దు
నీతికల్పన నంభవిరపక పోవుటవలన “సాన్నిధ్యము లేక పోవుట)” య"నెడిహేతువు సంభవింపశేరదు. ఇంక
దష్టయొక్క- దృష్షి (జ్ఞాన) లోపమచెడి హేతువుగాడ “నహిద్యష్టు ద్భహే ర్విపరిలోపో విద్య తే
 126 క్రీ)భగవద్గీతా శాంకరభామ్యత త్త(బోధిని [ అధ్యా ఆ

శాంకర భాష్యమ్‌ థా
యాథాత్శ కం తద్దిష్టుఎ శీశీలం యేషాం తే త _త్త్వ్వదర్శిన స్పై
సెసనసృ త్వదర్శిభిః1 త్యమవి
తత్త
క దృష్టీమాళిత్య శోకం మోహంచ హిత్వాస శీతోష్టాదీదీని నియశాని

ఆతయాభార్థ మును జెలిసిసవారు_ సత్తెల్లపుడు స్తే, _అనశ్తెల్లపుడు

నసత్తేయని సదసత్తులయొక్క- నిశ్చయమును గొహించిరి. అనగా: నుత్సతికి వూర్యమునం
సత్తగు ఘటాదులు ఉత్పత్త్యనంతరమున సత్తులు కానేరవు, సత్త్యాసత (ములు విరుద్దము
ర్ట గాన నసతత(మున్న సమయంబున సతలము పాపి
వీ ంపనేరదు. అసతతము నివృత an
మై
విదప
(౮0
సతము పా్వప్పి ౦చుననిన వెలకు దిరిన బెండ్రియగును పెండియెన వెబ్తికుదురున
న్నట్లు సతతము పా వ్హీంచినంగాని eeనా నివృత,ము హా అసతత్త నివ
ర్కించినగాని సత్రము పొస్పింపనేరదు. కాన నన్యోన్యాశ్శియదోవము పా9వించును,
దాన నసత గు నీశరీశేంది9య శీత పాదు లెల్లపుడు నసతతృ్యములే. సశ్యమగుబఏివ్నాము
తి)కాలములయందు సత్య మేయని గోహింపనగును.
ద౦ష్టకు దృష్టి(జ్ఞాన) లోపము లేదను శ్రుతిచే ద్రిష్టకు దృష్టి సంభవమగుచుండ ద౦ష్షయొక్కా- దృష్టి
(జ్ఞాన) లోపమువలన సుషుప్త్యాదికమునందు
ప మాతృత్వము చెలియబడుటలేదు. అనుపత్నృము సంభవింపనే
రదు. కాన: “నాత్మ, పృమాతయు (జీవభావము) నచెడి యుభయము సమానమగుటంజేసి సత్యమయ్యెడిని,
లేక, మిథ్యయయ్యెడిని” అను నాపత్తి సంభవింపచేరడు.
విమర్శించినచో సదూపమగు నాకాశముయొక్క- ఫెవ మొశకానొకదేశ్రమునందును, ఒకా నొక
కాలమందు లేకపోయినను, సదూపమగు పరమాణునుయొక్క- యభావము అఆపరమాణువుండు (పదే
ముకంకు మరొకపిదేశనుందు గలదు. ఆశే యుష్పత్తికి బూర్వమునం దసదూంపభుగు ఘుటాడికమున
కుత్చేత్మేనంతరమున సత్త్వము కనబడు చుండ “నాం సతో విద్భతేభోవో చా భావో విద్యతేసతళి)
అసత్తునకు సత్త్వము లేదనియు, సత్తు నెకు అసత్మ (ములేదనియు జెప్ప్టుట యొట్టుపపన్నమగు”” నను యా
శ్ర౦కను విద్యదనుభవముచ “ఉభయోరపి” - ఆను యుక్త రార్భముచే దొలగించుచున్నాడు: “అంతః
తార నను; ఎట్టు స్వపష్నమునందు ఆ ళాశ్రము, ఘటము, రజ్జువు: సర్పము మొదలగునవి, నిత్యత్వ, అని
త్యత్వ, సత్యత్వ్య, అసత్య త్వాది ధర్మవిశిష్టములుగ నిశ్చితము లె, జాగ దవస్థయందు స్వాస్ని కములగు నా
యా కాశాదిక ము ఇబాధింపబడునో (లేకుండునో ) యశ్షు జాగి దవస్థయందు లజా డగబడు తా నుల స్తుత
నసంప్రజ్ఞాతసమాధ్యవస్థ
న యందు; దత్త్వజ్ఞానమాచే జాధింపయిడును.
ఎట్టు జా_గద్య్వాసనావశమున స్వప్న గతనిత్య త్వాదినిశ్బయము భ్రమాత్మక భుగుచున్న దో
యక్ష యనాదికాల(ప్రవృత్త పౌర గ్భవీయ సంస్కార మావలన జాగ దవస్టయందు భాసించు గగనాదినిస్ట
| నిత్యశ్వాదినిశ్చయముగూడ భిమరేయనును. అనా! భ్‌ ను లధ్య స్తములఅని పర్యవనితమ.
స్వరూపతీః న(దూపమగు మ రజ తాదిక మునకు శుక్త్యాదులయం దధ్యాస యనుభవసిద్ధ ము*
కాని యస్యద్రూూపమగు శ్రశ్షశ్ళృంగాదుల కధ్యాసము లోకమున (బసిద్దము కానందున చేనియం చేదియధ్యస్త
నుగునో దాని సామౌన్యరూపమునకును, ఆధ్యస్త విశేసోంశ్రమునకు గల యెక్యముయుక్క-
యథార్ల జ్రగభూ
ల్లో! ౧౬ సాంఖ్యయోగము, 127

శాంకర భాప్యమ్‌:--
యశరూపాణి ద్వంద్వాని వికారో జయ మస న్నేవ నురీచిజలవ నిశారా వధాసత
బ్రతి మనసి నిశ్చిత్య తితిక్షు 'స్యేత్యభిపాాయః nel
శాంకరభాష్యతత్శ షబోధిని +-- న
సత్తుసత్తుగను, అసత్తునసత్తుగను గనువీంచుచున్న ది. కొొందణు సత్తునసత్తుగను అసత్తునుస త్తు

గను శ్రలినిఫానుచుండింి. "మతికొందణు ఆత్మను సత్తునుు శరీరాదుల నసత్తుగను కలిసివను

చుండిరి గొన; నే చేపక్షమునవలంబింపవ
లెన నె
నెదవా? సీవాళ్సయాథాత్న మును. తెలిసి
కొనినవారల దృష్టి నవలంబించి శకమోహములను వదలి నియకరూపములగు సుఖదుః
ఖాది దగంద్భములు, అనియతరూపములగు శీత్రోస్టూదిద్యంద్యములు వికారములుగాన
మరుమురీచిజలమువలె మిథ్యాభూతములని నిశ్చయించుకొని నీత్రోప్టాదులను
సహీింపుము. loe|
వలన జనించెడి సంస్కాంరము, పురోవర్శివస్తుగత చాక చక్యాది సందర్శనమువలన నుద్భుద్ధ
మై యధ్యాసను
గూర్చి గారణమగును, అనలా: అధిహై నమగువస్తువు, శుక, తత్భామాన్యరూపము ఇదమ, ఆరోప్యమాణ
విశేషము రజతము. ఈఆంంటికాపణమునందు ఇదం రజతంి” ఇపరజతము అను యథారజానము
గలుగును, అట్ట యభధాగ్లజానమువలన జనించెడి సంస్కా-రము స్రరోవరి శుక్కిగత చాక చక్యసేందర్శన
సము ద్చోధిత_మె “ఇదం రజతంి” ఇది జతము” ఆనుభ్రమను (ఆధ్యాసకు ౫ లిగించును. శశళ్ళం-గాదిక
మ(పనిదమగుటంజేసీ పూర్యోక యథార్మజ్ఞానజన్య సంసొ్క్క-కము సంభవింపకపోనుటచే శశళళ్ళం-గాధ్యాస
యెట్లు సంభవింప నేరదో యై గగనావెకముగూడ నీదృష్టిచే న్వరూపతః నస్వదూప - మగుటంటేని
యచాతే యగు గ గచాడికముక్కు స(దూపమగు చాత్నేకు, తమ (పకాళములకువ లె నెక్యము సంభవింపనందున
వాకా త్యారు షక పడ నూకాను సంస్కా-రము లేమింజేసి యాలకుల ద నాళ రూపనుగ్లు గగ నాద్య ధ్యా
సము సంభవింపనేందని శంకింపరాదు,
లఘుధర్మ పురస్సరము ౫ గారణత్యము సంభవించుచుండ గురుధర్శ పురన్ఫరముగ గారణశ్యయ జెప్ప
దగదు ఆనునియమానుసార మధ్యాసమునుగూర్చి యధిషానసౌమాన్యమునకు, శేసషమునకు,
అరోప్యవి
నైన యె క్యా నుభవమువలన జనించెడి సంస్కా-రమే కారణము, అనగా! ఆధిష్టానసౌమాన్యమగు ఇదవుకు
అరోేపప్యవిశే షమగు రజతమునకు నగు మొ క్యానుభవము “ఇద౦ంరజతం?”” ఇదిరజతము*” ఆను యనుభవము,
అట్టి అ నుభనము తపం ఉన నలా (భఛభమరూపమనియు నిశేషూంఛము న పేక్షీంపక దజ్జ్ఞన్య సం స్కా-రము,
శుక్త్యాడులయందుగల్లు, “ఇదంరజత27” ఇదిరజతము ఆన్నుభమను (ఆధ్యాసమున్సు యెట్లు గల్గించునో
అనై యా త్నానాతల కైక్యోము లేకున్నను, శోశ్షశృ౦గాదులవలె దుచచ్చృము (ఆత్యం శాప్రసిద్ధము) లుగాక
వ్యావహారిక సదూపములగు గగనాది (పపం చమునకు, నాత్శకు. (భమాత్మకమగు వూరక క్యానుభవమువలన
జనించెడి సంస్కా-రమువలన యాత్మయందు గగనాదుల యధ్యాసము సంభవించును. కనుకనే గగనము
నందు నెల్యము స్యరూపతీః లేకున్న ను, దర్బ్పణప్కతిబిం బికేమగు గగనమందు నైల్యాభ్యా స నంభవించు
చున్నది. కెన జా(గదవస్థయం౦దు స్వప్నద్రష్టలచే స్వాప్నిక పదార్ధము ల యొక్క యాథాత్మ్య మెట్లు
"జలిస కొన బడునో “యశ మనచే జూడబడిన సద సత్తుల తనా దత్ర్త్వవేత్త లచే చెలిని కొనబడును.
ఈవిషయమునే “సేవా నానా౭_ స్తీకించన, అన్లీత్యే వోపలబ్బవ్యః, ఆఅతోన్యదార్త 67” ఆను [శుతు ల నాత్మ
లకసతత్తమును తగు నతతృ (మును బోధించుచున్నవి. కొన సద్ఫూపజ్ఞానముచే నసత్తు బాధింపంబడు
చుండ ఇనల్య నాన్‌దిరిదునని యాశయము, [౧౬||
 128 (శ్రీభగవద్లీ తాశాంకరభావ్యత తృ (బోధిని [అధ్యా.౨

గీ! అవినాశితు తద్విద్ధి యేన సర్య మిదం తళమ్‌ |

వినాశ నువన్మయన్యాన్య న కశ త్య ర్తును రతి [౧౭||
పదవిభౌ౫ము +
అవినాళి"తు--ఠత్‌ --విద్దాయనాసర్వంె,ఇదంా తతంా వినాశం అవ్యయస్యా
అస్యాన"క చిత్‌ కరు ౦అర్హతి . [౧౭||
ప్రతిపదార్హము ¢—
యెనావనదూ' పబోహ్మము చేశ; బ్రదండ=ా ఈ; సర్వంచాసర్వజగత్తు; తశ౦=
వ్యాప మైనదో; తత్‌ =అసదాఖ్యబహ్ముమును; అవినాశితు=నాశరహిశముగ; విది= తెలిసి
కనుము; కళ్చిత్‌ =ఒకానొకండున్యు అన్య= ఈ; అలయం ఆ పలాన భయములు కు
యములులేనటి బహ్బూకు; వినా శం=నాశమును, కరుం=చేయుటకో;నార_ తి=త్ర౫(డు॥౧౭|
CU రో ల జాజి ర?
లారా
చానా నాలలనముు.

శాంక రథాపహ్యమ్‌ f=
కిం పున స్త ద్య తదేవ సర్వ దె వాన త్యుచ్య లే!_-అవినాశీతి। అవినాలని న
వినష్టుం శీల మన్వ్యేతి | తుశస్లో సతో విశ్తేషణార్హః |త ద్విద్ధి విజాసీహి | కిం యేన "సర్వ
మిదం జగ తతం వ్యాప్తం సదాఖ్యన బ్రహ్మణా సాకాశ మాకాశేనేవ ఘుటాదయ; |
నినాశ మదగ్శన మభావ మవ్య్వ్యయస్య న వ్యే త్యుపచయాపచయా న యాతీ త్యవ్యయం
త్ర స్యావ్యయస్వ నైత త్సదాఖ్యం బ్రహ్మ స్వేన రూపణ. వ్యేతి వ్యభిచరతి నిరవయ
బా 'డ్లేహాదివత్‌. | నొ ప్యాత్మీయ నాత్మియాభావా ద్యథా జేవదతో ధనహాన్యా వ్యేతి
న తేవంబిహ్మ వ్య త్యతో ౬ వ్యయ న్యాస బివ్మాణో వినాశం. నకళ్చి త్క్లర్తు మర్ష
తిన కళ్ళి దాత్మానం వినాశయితుం శక్రో తీశ్ళరో౭-వి! ఆక్మాహి బ్రహ్మ స్వాత్మని చ
క్రిియావిరో ధాత్‌ | lnel.
ప క. ల నలు... న. ల త ప క. ఆంఅరా లలనా నరాల ననాలాానాబలాల పాల! తక

సత, నగచేమి? సామాన్యమా? స్వరాపమా+ సామాన్యస్వరూపమైనచో

సామాన్యము విశ్తేవసావేక్షకలదగుటచే పిలయదశయందు సర్వవి శేషములు నశించు
చుండ వితేవసావేక్షి తంబగు సామాన్యముగూడ నళింపపలెను. సామాన్యమున నాత్శవిశే
వము. అట్టియాత్శ పిళయమునందుండ సామాన్నమెట్లు నశించుననినః ఆత్మాతిరిక ని
వములన్నియు కార్యరూపమగుటచె. బిళయావస్టయందుండవు. ఆత ఆ భర్మిస్యరాపమగు
టే సామాస్యరాపము విశేవము _కానేరదు. కాన; వూర్వదోవము పాివ్హిం
చుబునే యున్న ది. 3 |
సత్తు స్యరాపమనిన నది వ్యావృత మా అనువృత్తమా?వ్యావృత, మనిన నది కల్పి
తమగుటంజెసిసత్తు నశింపవలసివచ్చును, అనువృ త్తమనిన ననువృత ము సామాన్యరూపమను
 శ్లో ౧౭ ] సాంఖ్య యోగము 129

శాం కరభాష్యతత్స
్వబోధిని$—
గాన సా*హాన్వము విజే వేశ్షీ తమగుటం
షూ చేసి విశేషములు ప్రలయకాలమునందు నశించు
టచే సామాన్యము నశింపవలసివచ్చును. కాన కా అస్పిత్యముగల యాసత న 0౫
చేమని =

Me అధ్యాయము. ౧౭ వ శ్లోక వ్యాఖ్యావి శేషములు+=

మధుసూదన సరస్యతీయము$
సద్ఫూపమగు నాత్మ యజ్ఞానముకన్న భిన్నమెనచో నాల్మేకుం బరిచ్చిన్న త్వయు పోప్పించెడిని,
అనేన నార నుజానసస్వరాపత్య its అట్టి క్రూనస్వరూపత్వ మాధ్యాసికము కా నేదు. |
ఆధ్యాసిశ మేయన్నచో జడత్వము పా) పిం చెడిని, కాన నాధ్యానికము కానట్టి
నటి జ్ఞైనస్వరూపమగు సదూూ
పము జ్ఞాధాత్వర్థమగుటం బట్టి “సుటజ్ఞానము పుట్టినది, ఘటజ్ఞానము ననశించినది” అను ప్రతీతులచే నుత్పత్తి
వినాశము నంగీకరింపవలెను. ఆకు న “నేను ఘుటమును చెలిసికొనుచుంటిని” ఆను హృతీతులచే జ్ఞానరాప
మగు సత్తుక సాశ్ల్ళోయతే(ము, స్వవిషయత్వము. బా%పిప్పించును. కనుక, స్ఫృురణరూపము, సదూ)పము నగు
నాత్మకు*దేశ కాలవస్తు పరిచ్చిన్న త్వము పాిప్తించుచుండ సత్తుకు డేళ కాఅవస్తు పరిచ్చేదము లేదని చెప్పు
బట్టు సనుంజననుగునను శం౦కకు నమాణభధోనముగ “అవినారితు త ద్దద్ధి యేన సర్వమిదం తతంి”అని
చెప్పెను. సరణరూపము, నిత్యము, విభువు, చేకమునగు నేసదూ)పముచే దృశ్యమగు నీసకల్యపపంచము
వ్యాపింప(బడెనో యట్టి సత్తును -బేళ్ల కాలవస్తు పరిచ్చేదళూన్యము గ ఉచలనసికొనుము,
ఎందువల ననిన"కలక? ఒకానొక యాళ్ల9ియము కాని, విషయముశాని నిషయీం
దిరియసంబంధము కొని దేశ కాఅవస్తుపరిచ్చేదళూన్యము, అపరోక్షమాు, నిఖాలపిపం చాను స్యూతము,
స్యరణరూపము నగు సళ్శకు “వినాశం” పరిచ్చేదమును జేయుటకు సమర్థమెనది కాదు. ఏలయన? అశ
యము, విషయము, విషయే ౨దియ సన్నికర్ష మొదలగునవి కల్చితిములు, అట్టె కల్ఫితములు అక ల్పితమగు
సత్తుకం ఒరిశ్ళేదక ములు కా నేరవు, చేశ కౌలవస్తు పరిచ్చిన్న త్వ మాత్శయం దారో పితమసెద వా? అదిసమ్మ
త్రమే, “అవాం భుటం జానామి” (నేను ఘుటమును బెలిసికొనుచుంటిని) అను పితీతియం దహం౦కార
వాళ) యము? ను ఘటము విషయముగను భౌానించుదుండేను. ఆం౦దు నుత్పత్తి వినాశ్రములుగల యవాం
శౌరవృత్తి సర్వత వ్యాపించియున్న నక్త స్ఫూర్తికి వ్యంజక ముగ నుండును. తార్కి-కులుకూడ నాల్మేమన
స్పంయోగమును జ్ఞానహీతువుగ నంగీకరించియుండిరి. కనుక , నవాంకా రవృత్తు్య్యుత్పత్తి
నినాశ ములచేతనే-
ధ్యన్యవచ్శేదముగ శ బ్బవత్తును, ఘటాద్యవచ్చేదముగ నాకాశవత్తునగు మవో కాశమున లె నవాంశారవృత్తు ఫస
హితమగునట్టియు, స్థగణరూపమగు సత్తునం దుక్పత్సివినాశము లుపపన్నము అగుచుండ నేకము స్థుకణాత్శ్మ క
ముసిగు సత్తుకు స్వాభావిక ముగ నుర్చత్తివినాశ్రములయొక్క- కల్పన స-భవింపెనేకదు. అవా౦కార మట్టి
సత్తు నందధ్య స్తమైనను దానియందుండు తాదాశ్శా్యభ్యాసముచే సత్తున కాశ్ళయము?గ Gaps
సుషుప్రియు దహం కారము లేక పోయినను ద ద్వాసనావాసిత మగు నజ్ఞానమనకు. భౌ సక
చెకన్యము స్వతః స్థృరణచే సుషుపి యందు స్వపు కాశ సృర ణయొక్క్కం సద్భావమును me
నిత్యళ్వ
ము వేం చెలువ్రచున్నది. అట్టు కానియెడల (అనగా సుషుప్పియందు సత్తు లేదనినచో) స
డగు శ్రరుషునకు ఉఏకావంతు కాలవాహం కిమపి నాజ్ఞా సిషం””(ఇంత కాలము చేను చేనిచెటుగను) అను
సృరణము లేకపోయెడిని, సుప్తోత్సిత పురుషునకు గలి గెడ్‌ యాజ్ఞానము స్ఫరణరూపము -గానేరదు, మెము
(17)
180 | క్రీ)భగవద్గీతా శాంకరభామ్యక త (బోధిని (అధ్యా

శాంకరభావ్యతత్శ బోధిని +
“సదేవ సోమ్యేద మగ) ఆసీత్‌ * అను ప సామాన్యవి శేషరహి
పితము నఖండె కరసము నగు
శ్రము, నర్యవికియారహి వస్తుఅ ee సచ్చబ్బముచే
వినాశము స్యయముగనా?
నుడవం బడును. ఆత్మకు వి న Bee పమనివలనా'? తనవల్లననిన
ఫఘటమళఠాదు లవకాశముతోంసహాడునట్రుగ నాకాశముచేత వ్యాప్తమైన ట్రిజంగమస్థావరా
నిన “సుషుప్తి కాలమందు నాసం బంధమగుజ్ఞానము లేదు”) ఆ ని నుషుప్తినుండి మెలకువగాంచిన ప్రరుషుఢూ హిం
చుననుటయు సంభవింపనేరదు. (పర్వతమునందు ధూమమువలన వహ్నీ నూహించుటకుం బక్నువ గుపర్వతజ్ఞాన
మెట్లపేతీఠమోఅన్షు సుషుప్తి కాలమందు జ్ఞానాఫావము నూహి.చుటకు. బశుమగు సుష ప్రి౯ లముయొక్క
జ్షైనమ సేవ్షీ తము. అట్టిజ్ఞానము. జాగరక్కా-ల మందు సంభవింపక పోవుటచే సుషుప్తికాల మందు
జూ నాఫౌవము నూహీించుట వలనుపడదు. మలియుం బర్వతమునందు ఇహ్ని నూహించుటళ భూమ మెట్టు
హీతువగునో యశ సుషుప్తి కాల మందు జానాఫావము నూహించుటకు హేతువు నంభవింప నేరదు..
జానముండిన యెడల సు ప్తోస్థిత పురుషుడు (నిద్రనుండి మెలుకువ
సుషుష్తియందు జ్ఞ గారిచికవా(డ్సు
“నాకు సుషుపియందు జ్ఞానము గలి’దని వ చెడిని, ఆట్లు స్మరింపక వోవుటవలన (నృరణా భావమ నెడి
"హేతువుచే) సుహుప్పీయందు జ్ఞానాఫావము కలదని యూహించుటకు వఅనుపడు ననెదవా? అదియు
సంభవము కాదు, జాగదవస్థసయం శే ,గతదివసమున నొకదానిని జా-చియుండినను అది నేటిదివసమున
స్మరణకు రానంకేమాత మన నావస్తువును నిష్నటికోజాన ెలిసికొన లేదనుటకు వీలుపడునా? వీలుపడదు,
కనుక: గతేదివన మందు గలిగిన జ్ఞానముయొక్క- కణ మిష్టడు లేకున్నను గతదివన మందు జ్ఞానముకలదు,
కనుక స్మరణా భావము నెడి హోతువు వ్యభిచారి య౫గటంబేసీ సుషుషియందు జ్ఞానాభ వమును సాధింపచేఠనం
దున సు ప్రోతిత పురుషునికి గలిగిన “ఏ తొవన్తం కాలం కిమపి నాజ్ఞాసీషంి (ఇంతే కాలము నుషు ప్రియందు
నేనేమియు గురు తెరుగ)నను జ్ఞానము స్మరణరూప మెకాని యనుమితిలూపము కానేరదు.
జ్ఞానమును గలిగించెడిసామగి) లేనందున సుషుప్రియందు జ్ఞానము తేదనియూ యాహించుటక
వలనుబడదు. అ_క'న-ల- సుష ప్రియండు జ్ఞానము 'లేదనిచెలినీకొని జాన సామ( గిలేదనికదా చెలిసికొనదగినది,
అట్టి జ్ఞానము లేవని లిసీ కొనుటకు న. జ్రానసౌమగర ్యఛావమును "జలినికొనవ లెను. అనగా జానా
ఛాజజ్ఞానమునుగూర్చి జ్ఞానసామగ 0్యభావజ్ఞానము కారణము, అట్టి క్రూనసామగ స్రిభావజ్ఞానమునుగార్చి
జూ నాభావజ్ఞానము కారణము, కనుక-(శెల్తికఃదిరినగాని చెండి కుదరదు. సపెద్దికుడిరికగాని జెజ్లీకుదర
డనునటుల్స అ నో న్యాశ్యయ దోషము (చాప్పించును. అందువలన జాగడవన్థయందు గలిగిన (సుప,
యం౦దు నేను చేనిని గురుతెరుగనుి” అను జ్ఞానము నృ్మరణమేయని యొష్ర్రుకొనవలయును,
ఈవిషయమునే అనగా; జానద వస్థయం దుగల “నేను సుషుష్కియందు దేనికి దెలిసికొన లౌ”దను
స్మర ణమువలన సుషుప్తి యం దహాంకౌరము శేకన్నను యవాంకారవాసనావాసీతం బగు నజ్ఞానము నకు
భొసకమగు చెతేన్యము కలదని “యణచౌ పతే న్న శ్యతి పళ్యనె పతే ద్దష్టవ్యం న పశ్యతి! నహి (హ్టర్భృవే.
ర్వృపరిలోపో విద్య లేఒ.వినాశిత్వాత్‌ 7 అను (శుతియు బోధించుచున్న
ది,
ఈవిధముగనే “యఏవ మయా (పా గజ్జాత స్స ఏ జేదానీం మయాజ్ఞాతః””(ఏఘుటాదికమువూర్వ
మందు నాచేదలికుబడలేదో యట్టి భుటాదిక పప నాచే చెలినికొనబ'డ) ననుపృత్యభిజ్ల వలన ఘటా
ద్యజ్ఞా నావఫా సకమగు స్థరణయంచే భుటాడివిషంత ముగూడ గల్ఫితము,
 క్లో!౧౭ సాంఖ్యయోగము. 181
శాంకరఫాన్యతత్త నీబోధిని—
en సదూ”పబ హా
హ్నమువచే : వ్యాప్తమై
మనది. కనుకనే యా సదూూప బ్ర
వ్నాముస్వయముగా జే ౫ (గ్రహింపుము.. ఆత్మకు బరునివలన వినాశము
పొిప్తి
క వినాశమనునది సావశేవత్య, నిరవశేషత్యములచే రెండు విధములు,
wa కొతమిగిలియుండి నశించుట, అంతేయు నశించుట) అది యెట్లనిన! దేవదత్త
న న.

పాంమా ణ్యమనగ నజ్జాతేజ్ఞా పక త్వము (చెలియనిచానిని చెలుప్రట్స es

సిద్ధాంతము. ఇట్టి తట త్వ (పొమౌాణ్యవును. నిశ్చయముచేతనేతొర్కి-కలు చెలిసీకొనిన పదా
ర్ధమనుచెలువ స్స(తీయొక్కం వ్యావృత్తి నిమిత్తమై “యథార్థా నుభకము పృమి’ఆ నుబ్బోమాలక్ష ౫మం దనుభవ
ee బ్రజీళ పెట్టం. "కాన నీపా?మాణ్యను WT a eee సమ్మత మే, కనుక నజ్ఞాతములగు ఫఘుటా
దుల జ్లాపక వగుటం బేసి సర ణాత్బక మగు నాత్మ (పమోౌణము..
అటి
టు స స. కల్ఫ్చితము. చకతురాదీం(డియముల క జ్ఞాతత్వజ్ఞానమును గలుగ
పం వనావా స్థ ముండుట. జేసీ ఘటాదుఅయందుం డజ్ఞాతత్వము చతు రాదీంద్రియముల చే
గంహింపబడదు, కూతువు లేమించేసి యనుమానప) మౌ ణము చేతనూ గంహాంపంబడదు. ఇఫ్పుడు ఫుటాది
కముగ ,హింపబడుట చే (పొ క్కాాఅచులదు ఫఘటాదిక మజ్ఞాతేఎ ని యూహింపందగుననెదపా, ధారావాహిక
బడ్‌ అమున (ఇది ఘటము, ఇది ఘటము, ఇదిఘటమని విరొాముములేకుండగ ఘటజ్ఞానమ లు వరుస
గలిగినస్థలమందు) తృతీయజ్ఞాన కలము నవల౦ వించి యట్టి వాఅమున జ్ఞా తత్వము ఘటమునందుండినను యా
సుటము వూర్వ కాలమందు (ద్వెతీయజ్ఞానస మయ ' మందు) జ్ఞాతవే. యగుటచే వూర్వకాఅమం
దజ్ఞాతేత్వము లేమింజేసీ “యిప్పుడు చెలియడుటచే” ఆనుహేతును వ్వఖిణారిగాన నట్టి _ హీతువుచే
ఘటాదులయం౦దు ఫూర్వకాలనునం దజ్ఞా తత్వ మూహించుట సంభవింపదు.
“ఇదానీ మేవ జ్లాతత్వంా? (ఇప్పుడ చెలియబడుట్స హేతు వనినచో థారావాహీక' బుద్ధిస్థలము
నందు ప్రథమద్వితీయజ్ఞానవిషయమనశుటంజేన తృతీయజ్ఞానసమయమున నే ఘటము చెలియబడ కుండుటచే నట్టి
_ఫఘటాదులయ:ం*: ఫు జే ఇలియబయడె నను హూతున్రు లేమించేసీ వ్యభి బారి కానందున “ఇదానీ మేవజ్ఞాతత్వం?”
(ఇపుడే తెలియంబడుట) అను హేతునవుచే ఘటాదుల యం దజ్జుతత్వ మూహింపళక్య మగునందువా? అది
యు సుభవింప నేందు. ఎట్టినిన! “ఇపుడే ఇెలియయడుటి” ఆన ఫూర్వమునందు చెలియబడక, ఇషు
డు చెలీయంబడుట యని యర్ధము* _ఇందు వూర్వముసందు తెలియబడోక యనునది విశేషణము. తీద్విశిష్ష
మగు నిశేష్యమునశే “ఇఫ్రుచేఇలియంబడుట! యనియర్థము, అట్ట విశిష్టము హేతు వనంబడును, అందు చెలి
యబడుటి” యను విశేష్యము పక్షమగు గుటాదులయంకదుండు సమయమున విశేషణమగు “వ్లూర్టమందు
డెలియబడక పోవుటి” అనునవి సౌధ్యయుగాన సెట్టి సాధ్యమ. తో గూడిన నిపుడు ఉఇలియంబడుటి?
అను హేతుకే సంభవము కాదు. కౌన: 'నిపుడే ఇలియుటి ఆనునది ఘుటానులయం దజ్ఞాతత్వము నూ
'పాంచుటకు “హేతువు కానేరదు. హేతు సాధ్యములకు సామా నాధికరణ్య ము (ఒకచోట స] సం
భవము. కాన నట్టి ౨హాతువు సంభవ మగు ననెదవా? అటులెన పత్నమగు నుటాదులయంకు “*ఇఫ్టుజే చలి
యంయబడుటి? స హాతుజ్ఞాన మే ఘటాదులయందు “పూర్వమందు చెలియంబడక పోవుట” అను సాధ్యని
శ్నయరూప మగుటంజేసీ సిద్ధసాధన మగాడి దొషము (పౌప్పించును. సిద్ధసాధన మనగ
పక్షమందు సొధ్య
నిశ్చయ మున్నను సాధ్యము నూహించుటకు హేతు ప్రురస్సరముగ బువర్తించుట.
189 క్రీ)ఛగవద్లీతాశాంకరభామ్యతత్త బోధిని | అధ్యా

శాంకరభాప్యతత్త్వ బోధిని:
"దేహము పా౦ణములను విడనాడినపుడు నిరవేషము?౫ నశించును, పాగిణములుండినను చేవ
దతృసంబంధమగు ధనము నళించినపుడు “డదేవదతోనప్లః” దేవదత్తుడు నళించెనని యనే
దరు. ఈ నాశము దేనదత స రూపముండినను ధనసంబంధము నశించుటచే బాపి ౦చు

“భుటం న జానా మ్యహం” (నేను ఘటుమును గురు తెరగ) నను సార్వజనీనానుఫవమువలన ఛౌస
మానం బగునట్లయు, యజ్ఞాతమగునట్టి స్పురణ మే స్వస్వరూపమునం దధ్యస్తమగు ఘుటాదిక మును భౌ సింప
చేయుచున్నది. ఆటులెనచో ఘటామల కజ్డూనమ:దుకల్పితత్వము సిద్దించుచున్ని, ఫఘుటాదు. లజ్జైన
మందుకల్పితములు కానిచో ఘుటామలు జనన గాన ట్టి భుటాదుల క జ్ఞాతత్వమాు, ఘుటాదుల ట్ర...
డజ్ఞాతత్వముకు భానము లేక పోయెడిని, re చెత నే యజ్ఞాతమని, శ్రీ
సక... దధ్యస్త మగు నజ్జూనముచే
కృష్నపగమాత్రే గాడ “అజానే నావృతం జానం తేన ముహా._తి జంతవఃి” అని ముందు చెప ౧లయడు.
౬3 @ ఆ జ అ వో
ఈయుపన్యాసమువలన దేలిన యాశ్రయ మేమి? అత్మ విభు వని సిద్ధము. “మహద్భూక మనంత మపారం
విజానఘన ఏవ, సత్వం జాన మనంతంి” అను శుతులుకూడ జానరూపమగు నాత కనంతత్వమును, మహత్వ
మా లి ఇ ౮ యా శ్ర
మును చెలుఫుచున్నవి, ఆత్మయ ౨దుండు మహత్వ మన చేవనిన? తనయం దధ్యస్తమగు స్య కార్యముల నబ
భము గలుగుటు. అనంతత్వ మనగ బేక Ds గ 9హింపనగును, -ఈజె ఫట
వలన యధిహైనము లేనిచే భ్రమ సంధ్గవింపనుదునవ్కు ఒకదాని నొకదడానియందే నిషేధించుటసంగ
వించును గాని అధిఫైనము లేనిదే నిషేశయ గూడ నుభ్ధవింపనందునను( సము కూన మనుటవ
ఇ నసక్వనిె.
ఎ థధముగ దా పాప్తించునుం అట్టి సర్వనిషే.
పెధమును యచ్చట జెష్పవలెను? ఆధికరణనుంగీక
రింవక నిషేధించుట యెట్లు అ. సంభవింప నేరదు. గృవామునంను ఛుటము లేదనిచెళ్చుట
సమంజనమగును గాని, అస కక జెర్పక ఘుటములేనగొజెప్టుట. సమ'జసమగునా? కాదు, అశు నిషే
ధాధికరణము లేనిదే “సర్వము కూన్యి” మని జెష్టట యసంగత మగటవలనను) సర్వము శూన్యమను
త కదేశియగు మాధ్య మిని మతము తొఅగింపంబడెను. సకాల క ల సము నిషేధింపంబడును, న్‌.
సర్వనిమే,
ఎ ధాధిప్రానము సత్యేను విషయమును ౯ ఫురుపొన్న ఇరం కించి తా క్‌ు సా పరాగతి1?) అను
(కుతియు జెస్టదున్చడి. ఇచేవిషయమును న (ర్య క్‌
నళ్య ద్వ స్తుజాత )
ఫురుపాన్నం వినశ్యతి! వ్రురుపొ వినాళ హేత్స భావా న్న వినళ్ళతి ? (నశించు నిఖిల దృళ్యప )పంచము
పుళుషునివరకు కం. వినాశ హూాతున్ర ల పురుషుడు నళిం చడని జెప్పియుం౦డిరి,

ప్రరుషుడునిత్ఫుడని జెస్ప్రటచే క్షణిక విజ్ఞానమే యా త్మయను దై ఫ డేశియగు యోగాచాగుని

మతేము నిరస్తము, క్షణికవిజ్ఞానచేయాతృయన్న చో “ బాల్యమునందు యేనేను కందుళముతో గీడి .చితినో
ఆచేను వార్లకమున
ఏదు rere జూచుచుంటిని? అని బాల్యావస్థ యందు వార్థక మునందూం డార్మ
శేకత్వమును చెలిపెడి పృత్యఖిజ్ఞము కలుగక పోయొడీని. నిన్నననుభవించిన పురుషుడు క్షణిళమే యయిన
చో వానికే చేడు నృరణిము గలం కపోయెొడిని. కనుక నాత్మ నిత్య మే కాని శణికము కానీరదని శఈణిళ
విజ్ఞానభాదము సభ్య క్ర
కికవని (గ హెంపవఅయును,
కనుక నేము సర్వానుస్యూతము, స్వప్ప కాశ స్ఫురణరూపము, ' నగు సత్త సర్వవిధముఅ బకిశ్ళే
దళూన్య మగుటయెసి “ నాభావో విద్యలేసతేశ? నత్తునకఫానము లేదని జెప్పుట మిక్కి. లిసమంజసము,
 క్లో॥౧౭] సాంఖ్యయోగము 188

శాంకరథాస్యత త్త్వబోధిని :ఫా

నాశము సావశ్తేషనాశము. ఇట్టి రెండువిధములగు నాశములలో నాత్మనా శము సావశేవ
నాశమా' నిరవశేవనాశవమూ? నిరవశేవనాశమనిన-వో నది యాత్శకు సం భవింపనేరదు.
ఏలన? సదీపబవ్నాము దేవదత్త శరీరమువలె వృద్ధితయములు లేనిది. కను

శంక రానందీయము4.
అ ~~

సత్తు సత్తీనుచుంటిని, అసత, నునది (1 సామాన్యమా! (2) లేక, స్వళూపమా? సామాన్య

రూపమగుచో .తం శేషము SN గాన విశేషములు కార్యము అగుటంజేసి పిళయకా
లము నందట్లి వల నశించుచుండ fonts మగుటం౦ జేసి సామాన్యము కూడ నశించును. అందున
లన సత్తు సామూన్యము కాదు. స్వరూపమే యందు వా*! అట్టి స్యతాపము (1) వ్యాన్భత్శమా? (2) అను
వృతృమా వ్యావృత్తే మందు వా? వ్యావృత్తేము కల్పిత మగుటంజేసీ స్వరూపమునకు నాళ్త మే (చాప్కించున్ను
అందువలన ననువృత్శమందువా? సర్వానువృత్నేము సామాన్యమే కనుక నది విశేషము నసేక్షించియుండు
ట:జేసీ విశేషములు ప్రళయ కెలమందు న శించుచుండ సామాన్యము గాడ నశించుననుప్రూరోోక్క దోషమున
కుదాదవన్య మే (బాప్పించునను యాశంకయందు సత్తు సా మాన్యవిశేషరాపము -గానందున నాళము సంభ
వింపదని “అవి శాశితు తద్విద్ధి యేన సర్వమిదం తత_”” అనుశ్లోకమును జెప్పుచుండేను,
“ఇదం”? ఈపరిదృళ్య మానము, ఆనిద్యా కార్యము, ఆస్రదూపము నగు నిఖలప్రపం చము
“మేని? అతినూక్షుము, విభవు నగు “నేసదూపను చే-మరుపు దేశ మందుండు సూర్యకిరణముల చే జలప్రవా
సమువలి “తత” లోపల, వెలుపల వ్యాషమైనదో “తత్‌ ౧) అట్ట సచ్చబ్దముచే జెప్పంబడు వస్తువు “అవి
నాశి?” ఏవిధముగ నసత్తు నశించునో యట్టి వినాళక్సి యా విషయత్వ మును బొందుట కనరర మగుస్వఫావము
(సత్త) గలది కనుక నవినాశి కపనరటదను. అనగ నతినూక్షుము, ఆతినువాత్తు యగుటంఏజేసీ స్యయముగ
వినాశ [క్రియ నతిక్ళమించి నిత్య మే యగునని యర్థము.
అత్మ వూర్గ మగుటంజేసి గ గనమువలె నిత్యమెన దను యనుమాన్రప)మా౫ మాతకు నితృత్వ
మును సాధించుచున్నది. సర్వపుశాళక మగు సూర్యు డుండినచో సర్యపదార్థములు గోచరించున ట్లొక .
_చేహామందాత్న యుండినచో నంతటను సర్వ పదార్థములు "చెలియ బడును, అ నినో నట యుపలబ్దికి
యన్యథానుపపత్తి చా్పప్పి ౦చును కనుక నర్ధాపత్తి
త్రిప్రీమాణముచే గూడ నాత్మకు నిత్యత్వము నిద్ధించుచున్నపి.
ఆత్మకు 'నొళ్లమును జెప్పెడి స; గరార్చి ఇట్టు (పశ్నింపవలెను, ఏమనిన? (1) అత న్యయమా గ
నశించునా? (2) లీక, మటియొక దానిచే నశించునా? (కి) లేక, ఆశ్రయ నాశము చే నశించునా? (4) లేక
స్వనంబంధినాశముచే నశించునా (5) "లేక, స్వ కారణనాళముచే నశించునా (6) లేక, న్వ కార్యనాళ
ముచే నళించునా
సావయ మగు వస్తువు స్వావయవములు క. శు ఆత్మ నిరవయవముక్ననుక దనకు
నవయవములే(జాపి ౦ంపనందున నాత్మకు స్వతః నాళము (బాప్పించనందున (ప్రథమపత్న ము పేక్ష భీయము,
ఆత్మకంు వేజనెడి వస్తువుకూడ నాళ్మస్వయహాపమే యగుటచే ననగా నాత్మకం టె.చేరగువస్తువు
లేదుకనుక స్వనాళశనముకు దాచే హౌతువనినట్టగునుః అకైన నెకదానిశే నాళకత్య నళ్యత్వములు తా)ప్మిం
పకపోవుటచే మజియొక దానిచే నాత్మకు నాశము బ్బాప్తించునను ద్వితీయపవీ ముక్రూడో నిరన్షము,
184 శ్రీ)భగవద్గీతా శాంకరభావ్యతే త్తబోధిని [అధ్యా.3

శాంకరభాపష్యకత్త ( బోధిని !ా
కనే యవికియము. కావుననే సదూపపబహ్మము సరీరాదులవలె స్వరూపముచే నాశ
ముశేనిది. (అనగా నిరవశేమవాశ క పా వింపనేరదనుట,)
ీ ంపకపోయినను
నిరవఛేవనాశము పొ్వవీ దనసంబంధమగు ధనహావిచే బీవద

తునకు బా)పించిన సావశ్తేపనాశ మెట్లు పావ్తింపదనెదరా? నదియు దుర్భటమే.

=... ఢకన్నిన్ను భగవ. పితిస్టిత ఇతి. స్వేమహిమ్ని” అను శుతిచే నాత్యా న్‌ నాశయ
మాశ్మకు లేదని స్పష్టపడుటచే నాశయ నాళము చేనాత్మకు “నాళము సడి తృతీ పక్ష ముగూడ నిరస్తము,
సాజయవమగు వస్తువులయం టే నంయో-గాదిసంబంధములచే మటియికటి కర:
అట్టి సంబంధపిశ్లేషముచే నాద్రవ్యము నశి చును. ఆత్మయన్ననో నికవయజబ మగుటంజేసి సంయోగా
Sodus మరియొక ద 9 €$ మాత్సుయందు నంబి” 'థింపచేరదు. కనుక నాల్బకు స్వసంబం ధియే "లీనం
చ
దున స్వస బది నాశము శార్న నకించువను చతుర్దప క్షమూ సంభవింప నేరదు,
“న వాస్య కశ్చి జ్ఞనితాతు విద్య తే”) (నాక పుట్టుటకు మరియొక కారణము లే)
దని శుతచే కారణము నిషేధింపంబడుచు డుటచే కౌారణనాళముచే నాత్మ నశి౦చునను
ప౦చమపతము నిరస్మము,
(4న తస్య.కార్య కణ ెాచ విద్య లే?” అను ర లేద)ని నిషేధింపయబడుచుుడ
కార్య నాళముచే నాత నలి = 'చునను షస్ట్రపత్నే ముపొస్తము,
"కాన నేవిధముగను యాత్నకు నాళము లేనందున చా. యవ్యయ ప స అటి
ని యవ్యయము, నిత్యసిద్ధ
సత్తాకము నగు బ్ర)హ్మామున కభాఃమును జేయుటకుగాని, చెషళ్చటకగాని, తనో రఘు దగడు అ మైవం
-డెన నాత్మక భావమును జెప్పిశచో తా నాత్మ స్వరూప మే గాన న్వీయా భావమే పాం
ప్రించెడిని, ఇది
యు౯గాక వార మును బెప్పెడ్‌ బహు క9తులకు, పృత్య జ డి ప)మాణములకు విరోధము పాప్పించె
డిని, కాన నాత్మ క ఫావము నెవండు బెప్పలేజడని యాశయను.

పరమార్షప)పాశ =
నచర్వమందు జెప్పంబడి ౫ యుక్రోల వల్ల సిద్ధమగు నర్భన ను యీాశ్లోకను చే 'వెప్ట్రుచుం డెను,
“య్‌ని? అ ధ్యా సాశ్రియమగు నధికరణముచే నీద్భశ్యప)పం చమంతయు వ్యాపింపం బడెనో యట్టి సద్వ
స్తువు యవినాశియని 'జలిసికొనుము. శుక్కిక యసత్యమే. యగుచో రజత మెటుల భాసింపదో యనే
సత్యమగు నాళ్ర్యయము 'లేనినో అ సత్యవ గుజగము భాసింపచేరదు. కనుక నట్టి సద్ఫూప మవినాశియని
తాత్పర్యము. కనుక నాళరహితమగు చార్మాన వినాళమును నెవండును చేయుటకు సశుర్ణు
(డుం గాజాలడు,
4___
కీలకోంరీయము
“దేని యభావమే లేదో యట్టి సత్తు కల దనుటలో (పమాణ మేమి?” ఆను నాకంకమిద
సీన్లో కమును జెప్ప్ట్రచున్నా (డు. “భుటన్సన్‌” “పటనస్సన్‌”” (భుటము కలదు, పటము కలదు ఆని సర్వ
'మనరేదూ సదభేద మనుభవనీద్ధ ముగటచే “యేన సర్వ మిదం తతమ్‌?) సత్ప దార్థముచే నీయాకాౌశాదిసర్వ (ప్ర
పంచకము వ్యాప్తమైనది. “ఘుటో న్ఫత్‌ నళరావో మృత్‌ ౫౫. (ఘటము వుట్టి, గ మట్టి) అను ఘటో
'డానుభవ "ముండుటచే' నట్టి భుట్రాదులకు మృత యెట్టుపోదానశారణమో, ఆశే
సత్తుఉఊోపౌచాన కారసమని 'తెలియదగును,
జేశరము గూర్చి వన న్‌ /॥
 న్‌!
౧
౧2J సాంఖ్యయోగము 185

శాంకరథావ్యతత్త వ్రబోధిని—
బేవదత్తసంబంధధననాశముచే 'దేవదత్తునకు సావశ్సీేషనాశము పారిప్పించినను
అతసంబంధమగు _వస్తువు లేమింజేసి యట్టి సావశేవనాశ మాత్శకు సనుకూర్చుట
జగదీశ్వ రునకై న శక్యము కానేరదు. ఆత్సయనగ బవ్నాము. ఉరివలన స్యయముగ
నాత్మ నశించుననిన? స్వాళ్ళయందు క్రియ లేమ్సింజేసి యాళ్ళయుం దట్టి నాశము కూడ
పా9ప్పింపనేరదు. "౧౭||
అ ఆ

“ఆటులెన సత్తుగూలయ వృత్తువశె వికారి కాదా” అశు నాశంకమ

ిద “అవినాశిరు త జ్విద్ధా?
(ఆసత్తును వినాశరహితముగ దెలిసికొనుము) అని చెప్పెను, అనగా:
నిట వినాశమన? వూర్వారస్థాపఠిత్యా
ము, మృత్యు పూర్వ హందున్న పించా కారత్వమును విడచి ఘుటముగా
నగ చున్నది, కాన చామృత్తు విశా
రథా రా(శ్రయ మగుటచే వినాళ స్వభావ (వూ ర్వావస్టాపరి త్యాగ )ము కలదియె
యగుచున్న?ి. సదూిసమగన
(బహ్మమన్న న్లో యట్టు కాక రజ్జువువలె స్వయముగ 7ళించకనే ఇ ర్యాకార మగచు్న
్నది. కనుకే న్వీయ
ములగు సత్తాస్యరణములను గాగ్యము నందర్శ్చించుచువ్నది. కనుక నాసద్ఫూప
మగు నాత్మ నినాశరహీకము,
అయ్తే “ఆజాయమానో బహుథా విజాయ కే”) (జరన మనెడి వికౌరమును బొం
దనివా. డయ్యును, నియదాది.
రూపమున యావిర్భవించుచున్నా డు) అనియు, “జాత ఏవ న జాయే కోన్వ
ేనం జనయే త్పునఖి లోేక్ష
ద్శృష్టిచే పుట్టుక కల ఘటాదికము న ౫ పుట్టుట లేదు. ఏలన? స్య్వాష్ని క మృ దాదికము జాగ9దవ
స్థయండెట్టు తుచ్చమో( లేనిదోయటులే వ్యావవోరికదళయ౦దున్న మృదాకెకము పరమ
ౌార్థదళయందు తుచ్చ
మే యగును, అట్టి మృ దాదికమునకు ఫఘటా పాదదాన్కార
య ణత్
ువము సంభవింపదు. గనుక పకమాాద్భ స్టా:
పరిశామ్యు పాదానమే లేనందున ఘటాదికము పుట్టునది కాదని జెప్పందగును. అందుచే
నట్టిఫఘటాదికము
చెవ(డు స్రట్టి_చును? (ఎవడును ఫుట్టించ లేడు అట్నులెన నా ఘటాడిక
మెందుచే భానసీంచుచున్న దనిన;
రజ్జుసర్పమువ లె భాసీంచుచున్న దని యుత్తర మియనలయి) నను గతులు గూడ నాత్న వినాళరహీతమని
జెఫ్పుచున్నవి. “తథా (పాళా 2 సత్యం తేషా మేష నత్యేం”” (సత్తు సత్య మగుట
చేతనే పా" ణోపలత్నీ
తమగు నీపృపం చమునకు సత్యత్వము) అనియు, “తస్య భాసా సర్వ మిదం
విభాతి? (సత్తుయొక్క- ఛాన
ముచేతనే యీ (ప్రపంళము భానీంచుచుక్న దనియు) శుంతులచే (ప్రపంచ తసత్తాన్
ఫూర్తులే ,సత్తుయొక్క--
సత్వ్వీమం (ఉండుటయం దు ప్రమాణ మని యర్థము, “ఆన్నన సోమ్య శుంగేచ
ా పో తూల ననన
అద్భి స్సోమ్య శుంగేన లేవో మూల
మన్ని చ్చ తేజసా సోమ్యు శుంగోన సన్మూల మన్ని శ్ళ నన్ఫ్యూలా స్ఫో
మేమా; (ప్రజా సృడాయతనా స్పత్స్రతి పః?) అను శుఏతియు -గార్యరూప హేతువుచే |సర్తునక జగదు పొ
దానత్వమును స్థిరపరుచుచున్నది. “వి నాశ్లమునకు హేతు వగున డేదియు సత్తునందు లేమించేవీ సత్తు వినాళ
రహితము” ఆని యుత్త రాగ్గముచే జెప్పుచుచ్నా (డు. LE మేతి అపలతీయత ఇత్యవ్యయ ౭’
(అపక్షయమాను
బొందదుగాన సత్తగు బ్రవ్మా మవ్యయ మనంబడును, అపత్షీయము జన్న్మాదిసర్వవికౌరములు కలవానిశే
హంపి ౦చును గాన నిట యపక్షయము సర్వవిపల
శె క రో
ణమగ గ౦హింపనగును, (ఈచెప్పుటచే సర్వవి
_శారళూన్యమగు స్యద్రూప్యహ్మామునకు నాళము లేదని యర్థము. ఆట్టి యవ్యయమునకు “వినాశం న క్‌ు
ర్కీ-ర్తు నుర్హతి? (ఎవండును వినాళమును జేయుటకు దగడు) “న కళ్చ్ళిత్‌” అనుటచే “ద్వితీయ
ా,
భయం భవతి” ఆను శుత్యుక్త రీతిని సద్భిన్న మగున జేసియు లేదు గాన వినాళ హేతు వగు కరక ఏమి:
యు లేదని నూచిత మెనది, వ.
 1896 క్రీభగవద్గీతా శాంకరభావ్యతత్ర (బోధిని [అధ్యా ౨

గీ! అంతవంశ ఇమే దేహో నిక్వస్యోకా శృరీరిణ ః।

అనాశినో=హృమేయస్య తన్నా ద్యుద్ధ్యన్వ భఛాఠత! [౧౮||
పదవిభాగము 4+
అన్నవన కఇమే' -జేహాఃనిత్యస్య" -ఉకాః౪ శరీరిణః --అనాళినాఅపమేయసస్యా
వ రత!
తస్మాత్‌ -- యుర్జ్యిస్భా | ౧౮||
ప9తిప దార్గము టా
అనాశినఖజైనాశకహితం బె న; అపి మేయస్యా ప) మేయముకానట్టి; (జ్ఞానవిమ
శముకల; Te
యము కానట్టి నిశ్యస్యానిత్య మైన) న్గర్రిరిణాః=బీనృవక; అన్నవనన ానా
ఈ చేవోకాబేహములుు ఉకాణాచెప్పబడినలి; = ుడు నిత్యుడగుటవలన;
తస్మాత్‌=జీవ
భారత | =ఓభర తాన్య్వయసంభూతుడవగు నర్జునుడా! అపా క!
న్న
"కంల +—
(1) కిం పునస్తదస ద్య శ్చాత్మసత్తాం న్యభిచర రీతి ఉచ్వ లేలా అన్నవన_
ఇతి |అంతవనో= నో సినాకో విద్య తే యేపాం కేాన్నవనో యథా మృగతృక్షికోద
కాడా సద్బుద్ధి రనువృత్తా పిమాణనిరూపణాన్నే విచ్చిద్యతే స తస్యా అంక ససభేమే
దేహో? | స్వషామాయాబేహోదివ చ్చాంతవనో నిత్యన్య శరీరిణ శృరీరవతో = 'నాశినో
= పీమేయ స్యాకన" 2న వన ఇత్యుక్త్వా వివేకిభీ రిత్యర్ణ

శాంకరభాస్యతత్త బోధిని—
(1) సదసత్తులగు నాత్శ కరీశేందిియాడులలో. యాత యవ్యభిచారియన
టచే “పరమార్భతః ష్‌ సత్తని నంగ చవేయంబజెను, అడేతీరున త స కెయని నిర్ధారణ
ననత

నేయంబడినను నసకనగ శహూన్యముకాదని నిర్హారణచేయుట యావళ్యకముకాన స్వాళ్ళ

సత ను విడచు నససత న నేమియన"* నిత్యుండును, నాశరహితుడు (పరిణామినిత్యుడుకానట్టి

క (పత్యశాద్యనోచరుడును, (దేసేందిియాదులకు గోచరుండు కానట్టియు) . శరీరియ,
గు జీవునకు మృగతృనవ్ల కోద కాదులువ లె దేవాదులు “జేవాస్ప౯ అను సద్చుద్దిభాక్కుై
నను (చేహాదులయందు సద్బుద్ధి యనువృతమైనను) me నిరోపింప నంత్ర
FT ae
తు ౫ ఇంతేకు బూర్వగంంథముచె సత్స భావ మవినాశివస్తువని సామాన్యము? చెప్పబడెను, న్లో
క్షమేందు.దానీకేవిశేషమగ జూఫుచుం డెను, 66 రమీ వి? ఏసదూ)పముచే “ఇదం?” ఆగ మా పాయముల్లు..
గల యీ డేహాదెకము ప తక్సామీగ, .వ్యాప్తమో . “తత్తు? ఆయాళ్మ “ఆ వినాశ? నాళ్తమ్ము లేని
దని “బద్ద? తేలిసికొనుము. స క “వినాళ మవ్యయ స్యాన్యి? అను యుక్తరార్గమ
a “హీతువు uo . log
శ్లో ౧౮] సాంఖ్య యోగము 18

శాంకరకావ్యమ్‌ $—
(2) నిత్యస్యానాశిన ఇతి న పున రుక్తం నిశ్యత్వస్య ద్యివిధత్యా ల్ల
లోకే నాశ
స్యచ। యథా దేహో భన్నీభూతో =- దర్శనం గతో నష్ట ఇత్యుచ్య లే, విద్యమానో
శాంకరభావ్యతత్ర వ్రబోధిని— వ
మున నా సద్బుద్ధి లేమింజేసి చేహాదు లంతవత్తులు. (నాశముగలవి) (ప్రవాహము
(పవాహినికంక ప్యతిరిక్తము కానందున 'దేహాదుల (ప్రవావాము పివాహీయగు నాత్మ
కంబు వ్నతిరిక్కము కాదను శంకను దొలగించుటశే జీవునకు చేవోదు లనిత్యము
లని వివేకులచే నుడవంబటజెను. ;
(2) “నిత్యస్య” అను పదమునకు నాశములేనివాండని యర్గము. “*అనాళినఖో
అను పదమునకు నాశములేనివాండని యర్థము” ఒకపదముచేతనే నాశము లేనివాండనిసిద్షిం
చుచుండ నేకారమును బోధించుటకు “నిత్యస్య* “అనానినఃో అని రెండుపదములను గీత
యందు బ్రయోగించుట బునరు కి దోవమని యాశ్నేవింపరాదు. నిరవశేవనాశమనియు,
సావ'కేషనాశమనియు నాశము రెండువిధములు. అందు దేహము భస్నీభూతమై కాన్నిం
నో కవ్యాఖ్యావిశేవములు4
——-6 ౭6వ అభధ్వ్యాయము___౧౮వ న్ల్‌
మధు సూదనసర స్వతీయము+___
సదూపమగు 'సస్వరణము చేహాధర్మము. దేహ మనుతణము నశించుచుండ. తద్ధర్మతుగు సదూర్తిప
స్ఫురణమున కవినాశిత మెట్టు జా)ప్రించు నను భూత వైతన్యవాదుల చాడమును నిరాశరీ చుటకళనాసతో
విద్యలేభావః) అనునోకము నీన్లోకమునందు. వివరించుచున్నా
(డు, సుల
(ఆన వన 1) వృద్ధికయయాపపములు గలవగుటచే నశించు స్యభావముగల సట. జీవాల)
ఈపరిద్భశ్యమా నము లగు చేవాముఖు (ఇట దేవాః” ఆను బహువచన స్వారస్యము చే సమి ప్రీవ్యక్రీరూపము
లగు విరాట్లు, నూ త్రళ్మ, అ వ్యాకృ్ఫృతము అనెడి న్గూల, నూత్న, కారణదేవాములు గ్రహింపనగును.)
ఇవియన్ని యు నిత్యము, నవినాశియు, నాధ్యాసిక సం బంధముచే శరీరిణ॥? ఛరీరముగ ల్లినట్టియు. . స్వ(ప కాళ
న్ఫురణతూాపము, సజా తీయవిజాతీయ స్వగత భేదళూన్యమునగు నాళ్ళయొక్కం- సం బంధముకలవి్లై
ము దళ
.మలుగను ఖో గ్యములుగను (శుతుల చేతను, (టవ్మావేర్త లచేతను - జెప్పంబడుచున్నవి... .ఈవిషయమునే
తెత్మిరియో పనిషత్తునందు అన్నమయ, పౌాణమయ, మనోమయ, విజ్ఞానమయానంద మయములచెడియయిదు
కోళ్ళములను గల్పనంచేనీ యట్రికోశముల క ధిస్థానవగు బ్రహ్మా"మక ల్పితమని “(బవ్మాపుచ్ళం ప్రతిష్టా?’
అనువాక్యముచే జూపంబడెను. అందు పంచీకృతపం చమహోా భూతములు, తేత్మా-ర్యములు నగన్షటి
మూర్త రాశియు సరాలసమి రూపము నగు విరాట్టు యన్నవమయకోళ్ల మనంబడును. అట్టి విశాట్టునక్క
శారణమగునట్లి యపం-చీకకృతపంచమవశ భూతములు త త్కా-ర్యములు నగునట్టియు, నూత్మసమిష్టియు
అమూరరృరాశియు నగు హిరణ్య గర్భుండు నూ తాాత్మయనయుడును. “త్శియం వా ఇదం నామ.
కర్మ ఆను బృహ డారణ్యక చాకో కృరీతిని కర్మతో త. క్రియాళక్సి ననుసరించి.
మయకోళమనియు, _నామాత్మక మగుటంజేసి జ్ఞానళకీకీమాత్రము ననుసరించి మనోనల్ధస్లోలేశమని
(18)
 188 శీభగవద్దీతాశాంకరభామ్యత త్తబోధిని [ అధ్యా. 9

శాంకరఫెప్యమ్‌+--

ప్యన్యథా పరిణతో స స సతి

జాతో నష్ట ఇ త్యుచ్య లేత తానాళినో నిత్యే
= ss |

్య
ద్యివిభేనావి నాకే నాసంబంధో

శాక
హస్టపుడు జేహము నిరవశేవనాశము కలది. (అనగా కొంచమెనమిలకః డగ నశించుట)
చేవాముండినను రోగాదులచేం జీక్కినప్తుడు చేసాము నష్టమాయనని చెప్పబడును. ఇది
'సావేవనాశము, (అనగా 'జీవాము కొంచెము మిగిలి పొణావళివ్ష మై యుండుట) కాన;
మ న “నిశ్యసస్య” అను పదముచే నిరవజేషనాశము జీవునకు లేదనియు,
'“అనాశిన” అను పదముచే లా లేదనియు. జెప్పంబడటవలన పునరుకి,
లేదు.

ee rr క్రియాశక్తి జ్ఞానళ్ల క్వాశ్రయమగుట చే క ర్రృత్వమును బట్టి న.

జఇప్పంబడనందున (పాణమయ మనోమయ విజ్ఞానమయ స్యరాప్రుడగు హిరణ్యగర్భుండు (త్యన్నాక్శ్ళక
(
మగు లింగ శ్రరీరకోశ్రమనంబడును. అ ట్రిలింగళరీరకోళకారణ మాయోపహితవైకన్యయాపము, సక్యసం సార
“ఖీషములుగల నవ్యాకృత సల తర పర ఈససర్వశరీరములు యొశ్క్మ-టగు “నాత్శ్మయొక
. నంబంధముగలని అని “తెచర ఏవళారీ5 అత్మా యః పూర్వస్య”” ఆను తెతిరీయ కుతి జెప్టుచున్న *,
' లేక
మూడులోకములయం౦దుగల సర్వ పాణి సం బం ధముకల నీసర్యచేహ ములు నొక్క-టస
_ సంబంధించినవిగా జెప్పంబడుచున్నవి, ఈవిషయముననే “ఏకోడేవ స్పర్వభూ తేషు గాఢ సళ్ళ
వ్యాపీ సకభూ తాంకరాత్నా| క ర్మాధ్యత సృర్వభూ తాధివాసస్సావీ, చేకా కేవలో నిరు ఇళ్చు? అను
శుతులునాయడ విభున్ర నిత్యుండునగు న క్యంరమాక్ళా సర్వళరీర సంబంధము గలదని జెప్టుచున్న వి
నిత్యత్వమనగ కళ్యాణి యిత్వము, వియదాదులనలె శరీరాదులు కాలముతో నశి
౨బినను
యట్టి, య. శరీరొదుల కప9తివాతమను నాశంకను దొలిగి- చుటోప
“ఆ చాశిన 1?) ' జెప్పెను. బేశమువలన, కాలమువలన వస్తునువలన బరిచ్చిన్నములగు నవి ద్యాదులు
కల్పితము న యావ త్కౌ-ల స్రాయిత్యరూపమగు నార్‌ ఫరా ననుసరించి యవి ద్యాదులు
నిత్యములని వ్యవహారింపబడుచుం
డెను. ఈవిషయమునే “యావద్వి కారంతు విభాగో లోకవత్‌”)
WAG -దే(మువలన, కెలమువలన ఎవస్తువువలన బరిశ్ళేద
కళూన్యము, అకల్పితము నగు 'నాత్మకో నినా; హేతువు లేమించేనీ ముఖ్యమగు కూ టన్గనిళ్య త్వేము కాని యూ
కారాల స్థాయిత్వరూపపరిణామి నిళ్యత్వమాత్నకు లేదని యాశ్రయము, =
కులు ఇయ కలదనుటయం౦దు (పమాణము జూపవలెను, అట్ట ప్రమాణము లేనియెడల య్‌
నివరిళూ
మహాణమగుటంజేనీ శశశ్ళ ౦గాదులవలె యలీకవుగును.. ఆట్రిప్రమాణము నుజూఫ్రటళశే' “శా స్త్రయో
నిత్వాత్‌ 27.(బ్ర). పి=1-అధి-కి-నూ-8ఎ) “తు త్వ్వాపనిషద౦ ఫురుషం పృచ్చామి?? (ఊపపనిప ద్యాళ్య
' గమ్యుడు బృ్యహ్మానునుపు మాణము జెలుపు సూ తారంభ సా మర్ధ్యమువలన నాత్మకు వస్తు పరి"చడ మప రిహోర్య)
. శమును 'శ౦కకు సమాథా నము? “ఆహామేయస్వ”” ఆని బెప్పంబడెను. ల
న్లో౧౮] సాంఖ్య యోగము ' 189.

శాంకరథఖావ్యమ్‌+---
(8) అన్యథా పృథివ్యాదివ దవీ నిత్యత్యం స్యా దాళ్ళన స్త నా భూ. దితి
నిత్య స్యానాశ్‌న ఇత్య్యాహ అప మెయస్య న ప్ర మేయస్య ప్రత్య శ్రైదిపిమాణై రపరిచ్చే

ఇాంకరభాష్యతత్య్క an ల న న స) |
(3) లేక, “నిత్యప్యానాళినఖో అను శెండిటిలోనొ కేవిశ్తేషణము చేవ్చనకన్న చోం.
బృథివ్యాదులవలె “జీవుడు పరిణామినిత్యుడు” అను నాశంక జనించును, అట్టి యాశంక్రన్ను,
తో లగించుటకు “నిత్వస్య* “అనాళినఃఖో అను శెండువిశోవణములు జీవన కీయంబడినవి
కి దోవమ
కానం బునర ు ు పాోప్పింపనేరదు,

“తం త్వొపనిషదం పురుషం పృచ్చామి”” అను శ్రతివలన నాత్మ యుపనివద్ల

మ్యుడగుచుం6గా (అనలా నుపనవ ద్యాకస్టమువలనంగలుగు ప్వియావిమయుండగచుండలి
నాగమపపవృత్సి gc బూర్యమునందు ( బఫత్యశ్షూదులె నాత్శను తెలిసిక
తే ొనుటకు బయత్నిం
ప నట్టి యాత్మ తెలియబడనందున యాగమేము అజ్ఞాతార్థజ్ఞాపకమగుచుండ న ప్రమేయత్య
మాళత్ళ "కెట్లుసంభవించుననిన?
“ఇపళనైవాన. ద్రష్ట యేతదప్రకయం భు అభుమంవతుతుయం ౯ కళ
నూళ|ో ఫాతి న చంద్రతారకం చేమా విద్యుతో భాన్నీ కతోయ మగ్నిః త మేవ ఛాన్స మనుఫౌొతి
సర్వం "కస్య భాసా సర్వ మిదం విభాతి” అను శు తులపలన స్వప్ఫ కాశ్రవైతన్యయాప నూళ్ళయని
నిధ్ధముశుచున్న ది. కాన నట్టి సర్వావభానసకమగు నాల్మకు తాను ఫౌాసించుట నిమిత్తమై తనచేం భౌసింపం
బడుచానియశేపేతు ప మౌటశునిన! ఆజ్ఞానము, తత్కా-ర్యములు, 'తేనయం౦దు., కల్పితముల్ను
“యక నుయాపోబలి8”? (యత్రునకదగి? బలి నివ్వవలె)వను న్యాయా ను సారము క ల్పీతముల గం నవి ద్యాత త్కా-
ర్యముఅకు గల్చితవృత్తి విశేషమే. విరోధి యగుటంబట్టై యాన త త్కా-ర్యననముల యొక ్క-- నివృత్తి కొలుక్లు
గ ల్పితమగువృ త్తినిశేషము నాత్మయ పేట ౦చును, అట్రివృత్సి విశేషము “తత్త గిమసీ” అనునది మొదలగు వాక్య
ములవలననే జనించును గాన స్వరక ల్పిత నివర్వకవృత్సి నిశే పోత్పత్ని నిమిత్తము శాస్త చూరంభింపయి
డెను,
అక్క స్వతః యెల్లప్పుడు - ఫౌసి.చుట చేతను, స. ప ఇకక
తుచృత్వము సంభవింపదు. 3 Se FTC nr BT
అవిద్యాప్రత త్కా-ర్యములు కల్పితము 'అెట్టగునో ఆశే (పీకSe “సక్యం జాన
మననం బ్రవ్మా”’ ఇ త్యాదిశాస్ర్రము స్వప'మేయాను సారము (స్వపమేయ మెటుల కల్పితమా . అట్లు
లస) తనకుగూడ కల్పితత్వమును చాలుప్రుచున్న
ది. ఆట్టుకానిచో నట్జిళాస్ర్రమునశే (పొమా ణ్యము దుర్హట
నుయ్యెడిని, కల్పితమున కకల్సిత పరిచ్చేదక త్వము నంభవింపదని. వ్రార్వము జెప్పుంబ డేను ఆత్మకు న్వప శా
కత్వమును శ్రీశంకరభగవత ఎధులుగూడ యుక్తి వలశయనాడం జెప్పియుండిరి. అదియెట్రనిః? “యత్ర .జిజ్ఞూసో
సృరశ్రయవిప ర్యవ్యతిరేకపమాణా నా. మన్యతమ మపి నాస్తి తత్ర తద్విరోధి జ్ఞ
జాన మితిసర్వతు, దృష్టమ్‌!
అన్యథా. తికతయా న్యతరాప ల్తేః। ఆత్మని. చాహం పు న కన్య చి త నాపీ నావా మితి
*షర్యయ;, వ్యశి కేక; (ప్రమా వే9)ఎ నటు జిజ్ఞాసువు వకు సుళ్లయ, విఫర్ణయ, వ్యతిరే కజూ
కజ్జా గములయం దొళ కైన
 140 (శ్రీభగవద్దీతాశాంకరభావ్యత తృ(బోధిని [అధ్యా 3.

శాంకరఫాష్యమ్‌?--
ద్య స్యేత్యర్దః | నన్వాగమే నాత్మా పరిచ్ళేద్య లేపిత్యశ్షూదినా చ వూర్వం | ను ఆత్మన
ప
Ry స్పిద్దశ్వాత్‌| సిచేద వ్యోత్శని పమాతరి పిమితోః పిమాణాస్యేవణా భవతి |
న హీ పూర్వ మిల మప. మిత్యాత న మపమాయ పకా (త్స మేయపరిశ్సే దాయ
పవర్శ తే| నహ్యాళ్మా నామ కశ్చి వప. భవతి |
శాంకరఫాన్యతత్త గబోధిని—
“వ్‌త్రదపప్రమేయం” ఈ యాత్చస్వరూపము అపిమేయము. క

ముకాదు) అని శుుతియే చెప్పుటవలన నాత్మ స్వతస్సిద్దమగుటంబట్టి య చమేయము

ప౦మాణములేనిదే యాళ్ళ యెట్లుిద్ధంచుననిన [పమాతయగు నాత్మ సిద్ధిం
చినవుడు పీమేయమునుగూార్చి పీమిత్సువగు 'పమాత (ప్రమాణానే క re
(అనంగా నెవడు వస్తుయాథార్లర గ్థమును కలిసికొనంగోరునో నాడ పిమాత, అట్టి ప్రమా
త్రయ వసు
సుయాథార్లర్లజ్ఞానమునకు హేతువగు ప్రమాణమును 'వెదకును. పూర్వమునందు
నేనిట్టివాండనని యాత్శస్వరూపపమును దెలిసికొనక యెవడును వస్తుయాధార్థ్య్యమును 'దెలి
ప
సికొనుటకు బివరింపండు,పిమాతయే లేనిచో నెవనికి పొమాణాన్యేషణము! కాన
పిమాణా న్యేషణమునకు బూర్వము పిమా తసిద్ధించి యేయుండును, ఎకనికిని యాత్మయను
నది యప్రసి ద్ధము కాదు. కాన: (ప్రమాణా న్వేషణమునకుం బూర్వమునందు సిద్ధించిన
యాత్మ య ప్రమేయ మనకతప్పదు.
నుండదో యచట త ద్వ రో థిజ్ఞానము కలదగి నిశ్చయింపవలెను. ఆటులు కానిచో ' సంశయవిపర్యయవ్యతి
"లీక జ్ఞానములలో "నేదెన నొకటి యుండెడిని, అనగా అ అ మం “ఇదిస్టాణువు? అను నిశ్చయ
మున్నచో కని స్టాణువా! స్రరుషుడా?”?) ఆను హా తం కది కు అను వికపర్యయ
జ్ఞానము కాని, వ్యతిరకపమకొని యుండదు. ఆశే .యాత్మయందు (“వేను "నేనా? నేనుకానా!”” అను
సంక్రయము కాని “నేను నేనుకానుి” ఆను విపర్యయజ్ఞానము కాని, వ్యతి లేక్యమకాని లేనందున సంళ్షంకు'
విపర్యయవ్వతి లేకములకు భర్షితాగు శాక కా స్వరూపప్రుమ (ఈర లము “ధర్మ ్యంేే సర్వ
నుభాన్మం ప్ర కానే తు నిపర్యయః”” ఆనున్యాయ మన సర్వదా అందరికి కలదని నిళ్చయి౨పవలసినది*,
కనుకనే “(ప్రమా మహిమాణం చ పిమాథాస స్వదేవచ।| కుర్వచ్తేకవ (ప్రమాం యత్ర తదసంభావ
నాకుత ౩)” దేనియందు పమనుగాని, అప్రమను గాని, సంళయమునుగాని పాలచెిదరో అట్రివస్తువ లేదని
ట్ర
జెళ్ళుటకు యొట్లువీలుపడును? వీలుపడదు, కాన స్వ(ప్రకాశము |నద్ఫూపము ధర్మియు నగు
ప్రాజూణ్యా పారమాణ్యముల . విశేషమేమియు లేదని యాశయము. త
ర a 'శోవ్యాపదార్థమనందుాక్షుప్తమగు విరోధిజ్ఞానము చేతనే సంశయాది (పతిబంధము సంభవించు.
. మండ ఆనా స్థాణువునందు “ఇదిస్రాణువు”” ఆను విరోభజ్ఞాన ము౦డివళ్ళ డిడి స్రాణుతా! ఫురుపుజా?.
ఆను సంశయము: €ఖ ది పురుషుడు”. ,అను విపపర్యయ జ్ఞానము కలుగదు, అట్టి తక విపర్యంయయ ' (భ్రమ
-. ౨ ఎళ్ట్హైనములను “ఇదిస్టాణర్‌వు ” అను నిశయము: పృతిబంధకము. కాన బావ్యాప దార్థమగు వా రులకు నూ
న్లో! ౧౮] సాంఖ్యయోగము 141

శాంకరభాప్యమ్‌+--
(4) శాస్త్రం తన రం పమాణ మళద్ద ర్భాధ్యారోపణమా త్రనివ రృకకేన
పిమాణత్వ మాత్మని ప్రతిపద్య లే న త్వజ్ఞాకార్థజ్ఞాపక త్వేన తథాచ శ్రుతి; ఏ. య
త్పాతై దపరోశ్రాం (దృహ్మ యల తా సర్యాన్న రో (బృ. ర్రీ-4- ఇతి | 'యస్నా జేవం

శాంకరథాష్యతత్శ బోధిని —
(ఓ) అనాత్శులగు దేవాదులు వ్యనహారదశయం ites, అట్టి యజ్ఞాత
దేహాదిగ్రాహకము లగుటంచేసి వ్యవహారదశయందు. బ్రత
2 ్యత్షాదులు పిమాణములు.
“కాన ere హస విశిష్ట్రులయందు యథాసంభవముగ6 బ్రత
జబ ్యమాద్యిపమాణ
పివృత్సి యున్నను శుద్దమునందు హత్యశ్రైది పమాణములకు ప్రవృత్తి సం భావింప నేరదు.
అయినను “ఆశ్మ్మవాళే ద్రష్టవ్య శ్నోతవ్యః”అను తద్దిక(పత్యయశ్రుతిచే విధింపంబడు వేదాం
తశ్రవణవిషయమగు శాస్త్రమునకు శుద్దమునందు (బవృత్సి సంభవించును, కాన: (బ్రహ్మ
క్‌ శా్రజన్యప్రిమానివయుండగుచుండంగా నప) మేయత్య మెట్లుసం భవించునని
యాశ్చ పింపరాదు,

యొక్క-యు, గఇదిపురుషుడు?? అను నిపగ్య్యయముయొక్క_-యు (పతిబంధము సంభవించుచుండ అంతర

పదార్ధమగు నాళ్మయందు స్వఫావభేదకల్పన (సంళయాది ప్రతిబంధకత్వకల్పను న్యాయము కాదు. అనై.
నచో సర్వవిప్టవము పాపి ౦ వెడిని, కాన నాత్మ సర్వదా ₹ సమాన మగునేని “నాయందు ఘటజ్ఞూనము
కలిగినదా? లేదా?” అను సంశయము సంభవించెడిని, ఇ

అశ్మమనసృంయొోూగ మారో మాత్మ సామె తౌా-రమును గనార్చి “హేతువు, అట్టి యాత్మమనస్సం

రాగము జ్ఞానమా।[త్రమును గూర్చి "మాతు వగుటంబట్టియు, అళ్మశునన్సంచోూగమువలన గలి గెడ్‌ జ్ఞానము
నందు ఘటాదులు ఛౌసించినను సమాహాఅ౦బనన్యాయమున తార్కి-కసీద్దాంతరీతిననుసరించినను “వాళ్ళ
ఛానముకూడతప్పదు* అనగా ఫటజ్ఞానము కలిగినపు డాజ్ఞానమునంచే యాత్మ ను తా ర్కీ-కులుయొ
ప్ర్రకొనితిరవలయు నని తరు.
అటులెనచో నాజ్ఞానము “ఘుటమును నేను ెలిసికొనుచుంటిని). అనికచాం షం అనునది
యాత్మ. అట్టి యాళ్మ(ప్రత్యతమందు మానసత్వ మను ధర్మ ముండును, ఫఘటాదిప్రత్యతషు చతురిండియ
మువలన గలుగును శాన దానియందు చాతుషత్య మను ధర్మ ముండును, కాన నొక జ్ఞానమం దేయాత్మఫు
టములు భాసీంచినచో .నాజ్ఞానమునందు నూనసత్వ చాతుషత్వ ముల ెడి ధర్శద్వయ ముండవలసీనచ్చును,
అశు న శాధర్మములకు- ఫొంకర్య మేర్చ్పడెడిని. అట్లు సాంకర్య :మం౦ంగీకఠించినచో. "నాధర్మములు జాతులు
కాళ పోయిడిని. అని శ్రంకీంప(జనదు.. చందనఖండముతో చతురిందియమునకు నంబంభాదు అనన్‌ త్రము
కది చందనఖండము”? --ఆను ప్రత్యక ము కలుగును, అట్టి (ప్రత్యక్షము కలుగుటకు పూర్వమంతు '-'చర్రదన్ల
ఖండమునందుండు ఫోరభన్న తి గలిగినచో నాసొరభన్లస్మృతిన'వాకృత చతున్సంయో గాడు
అవే “శంక
నఖండం సురభి? (చందనఖండము సుశా సన కలది.) ఆను ప్రత్యయను . జని oo న్‌ a9
142 శ్రీభగవద్గీతాళాంకరభావ్యత త్త (బోధిని [అధ్యా ౨.
శాంకరఫాప్యమ్‌ టా
నితో =విక్రియశ్చా తా తస్మా _ద్యాధ్ధ్యన్వ యుడ్రా దుపరమం మాకార్ని రిత్యర్థః |
స్‌ వ్యాత్‌ యుద్ధకర_వ్యతా విధియతే |! యుచేద పృవృత్తఏవ వ్యాసౌ కోకమోవాప్తకి
బద్ధ సస్తూప మాచే, తనస్య కరర,వ్యహ్తతిబంఛా పనయనమాత౦ం భగనతా క్రియ లే| తస్మా
ద్యుద్ధ్య నె
స్యత్యనునాదమాతిం న విధి; | గదరా!
న నాలు.

శాంకర ఫాస్యతత్త (బోధిని ఏ:

శాస్రుమువే పిత్యగృహ్మూము ెప్పంబడుటండేని పిమాతాదివిభాగము
తొలంగిపోవును, కానః శాస్త్ర మంత్య ప్రమాణము. అపార సేయ కుగుటంజేసి నిర్ణోవము.
పోవరహితమగుటచే. బిమాణము, అయినను బఎత్యగాత్న స్వతఃస్పిద్దమగుటవలన నవిష
యుండు, అవివయనుగుపపిత్యగాత్మయందు శాస్త్ర మెట్లుపనూణము ననిన?
పఏత్యగాత్య స్వయముగా భాసించినను “మనుప్యోహం”” “క-రావాం” నో
'కాహం” అని యాత్మయందు రాలా కరరతీ భోకకత త్వదు లారోవీత
ములు, అట్ట యాత్శధర్శములుశానీ కరర్రత్యభా గ్ర
క ప్రత్వ్వాదులను క సిద్ధంతు నివర్శ గ్ర
త్యాత్‌ '’ అ న్యాయమున శాస్త్ర మాత్శనుండి నివరీ, ంపంజేయును. కాన: నతద
రాధ్యారోపణ మూత్ర,నివర కమగుటచే భాను మాళ్ళవిషమయమున పిమాణము.
తా ఫఘటాదులయందువఅె నాత్శ న్ఫురణాతికేయజనకమగుటచే
('ుచూత్మయందు. (బమాణ మెట్టుకానేరదని యాత్నేపింపరాదు. ఆత్మోయ త్సామోద
a.

చందనఖం-డా౦శ్రమండు లౌకిక ననియు, సౌరభాంశమునం దలౌకిక మనియు జెప్పయడును, కాన నట్టిపి

త్యమ, మునం బెట్టు 6 చందనఖండాంతముచే లౌకికతము, పారభెంశ్లముచే న లౌకిక తము”? అనెడి రెండుధ
ర్శము లుండునో ఆశు “ఫట మహం జానామి” (నేను ఘటుమును చెలిసికొనుచుంటిని) అను జ్ఞానమందు
“ఘటాంశ్లముచే వాతుషత్వము, అ త్మాంళముచే మానశత్వము”) అను రెడు ధర్మము అపకు జేరు
యు విరోధము లేదు, సాంకర్య మను దోషము పాప్పించు ననెదవా? సాంకర్యము జాతిపాధకము.
కానీర దని తార్కి-కులే యంగీశరించిరి. సాంకర్యము జాతిబాధథక వున్నను చాతషత్వ మానసత్వాదులు
బూతులు కావనియు తార్కి_కుల సిద్ధాంతము. "కౌన “సుట వుహ౦ జానామి” అను నొక జానమునం దీ
ఘటము, అత్మయు భాసించును. ఈబెప్పటవలన వ్యవసాయ మాత్సమున నాత్మ ఛాసీంచుటకు సోము(గి
సంభవించుచుండ ననువ్యవసాయమనునది (పత్యేక ముగ నంగీక రింపవలయు నను మతము నిరస్తము అనగ
మొట్టమొదట ఇది ఘటము ఆను జ్ఞానము కలుగును, దీనిని న్యవసాయజ్ఞాన మని శాస్త్రజ్ఞులు వ్యవహ
కిందకు...,కోజ్ఞూన మెట్టిదో తెలియవ'ె ననిన నాజ్ఞా నానంతేరమున నేను ఘుటమును తెలిసికొనుచుం
టిని”? ..
సోఎత్తినజైనము. కలుగును. దీనినీ యనువ్యవసౌయనుందుతు. ఇట్టి యనువ్యవ సాయము'చే సౌధ
మికజ్ఞానము.పక్యేమముగనో, అనుమితిగనో లేకళాబ్బముగనో -జెలిసికొనదగను. ఇట్టియనువ్యవ సాయముశం దే
అక్మసభాసించును, (ఫొథమికజ్ఞానము (వ్యవసాయము) నం దాక భాసీింపదు. కాన ననువ్యవ సాయమను
నని కొందరు చెప్పెదరు. పూర్వ. మందు '
యార్మకజానమాశన్న ఖీన్నమా €.నంగీకరింపవల
నధి.వ్మవసా
ళో ౧౮] సాంఖ్య యోగము 143

శాంకరభాప్యతత్త ఏబోధినిి—
పవో శూ(దృవ్శా య ఆత్మా సర్వాన రజో (నసర్వాంత రవ గు నాత్మన్వరూప మైన పరబ
వాము పిమాణా పేకును విడిచియే యసరోతుసుర్భణాత్చకము. ;అను శుతివలన నపరో
క్షరాపబివ్మాము స్వత స్సిద్ధమగుటచె శాస్త్ర మాత్శయం ల మగుటచే(
బవాణము కానేరదు, (అనగా తెలియంబడని అన్‌. ' జెల్చుటబే కాయ్రయు
ప్రమాణమని చెప్పు నలవికాదు. )

కాన నాత్మ sigs నిక్వము. నిత్యమగుటంబట్టి యాత్శనాశ

శంక ననునరించి తోక మోాహోవిష్టుండ వై (ధర్ణమగు యుద్ధమును వదలుట యుకము
కాదు. శరీరాదులు వస్తువులు శానేరవు. క్‌ ల ఆట్టియవన్తువుల నుద్దేశించి కోకమా
వై యుద్దము బరిత్యజించుట న్యాయముకాదు,
హోవిష్టుండ కోన యుద్ధమును జేయుము
యుద్ధమును బరిత్యజింపకుము.
ఇెప్ ిన అనగా నాత్మవత్యతమును ర్చిభాటాదిపక్యతుయును సార్చియు 6 త్మమకస్పంయోగము
రీరని
శా“ణమని జెప్పుటచే ఘటాదిపిత్యత సౌమనీ )కౌలమున నుభయపభత్యక్న సౌమగ్తియు. డుటకలన సమా వో
లంబ నాత్మ మగు 6౯ నేనుఘ్లుటమును తేలిసికొంటిఫి”అనుభ టాక్ళవిష యకవ న్రవసాయాత్శేక జూ నము కలుగునని
జా నాం౦త :మం గీక రింపవలయునను మతము నిరస్తము. మటియు ఫఘటము
జె ఫ్ర్పుటవలన అనువ్యవ సాయమెడి జ్ఞా
విషయము: ఫఘటాదిజ్ఞూానము విషయి, పక విషయక్వముండుట యందు, భుటాడిజ్ఞా నమునందు విష
యిక్యముండుటయందా రెంటియందు వెజూత్యము కలదు. వెట్టినిన? ఘటమునందు ఖటక్వము( డును. ఫట
జ్ఞైనమునందు జ్ఞనర్వేముండును. ఈ రెండును భిష్నజాతులు. కా. : ఫఘుటత్వజాతి నలం బించుకొని భుటము
నందు విషయత్వముండును. జ్లైనత్వ జాతి నవల బించుకిెని ఘుటజ్ఞా నమునందు విషయిత్వము 'డును. అ బేవిధ
మున ఇడి ఘటము” అనెడి వ్యవసాయజ్ఞాఎమునందు నిషయత్వ్యముండుటయ౨దు “ఫఘుటమును నేను తెలిసీ
కొనుచు. టిని” ఆనెడీ యను వృవ సాయజ్ఞానమునందు విషయిత్వముండుటయ దును వ జాత్యము జెష్పళ
లెను. అట్టివెజాత్యము కాగ్చట్టుట లేదు. ఏలయన? “*ఇ3 ఘటము) అనెడి ₹్యవసాయము న, దూ జ్ఞాన త్వ
"మేయు.డును. “నేను ఘటమును తెలినికొనుచు టిని” ఆ నెడి ఆనువ్యనవసాయమునఐదు జ్ఞానత్వమే యుం
డును, అ ట్రిజ్ఞానత్వమునక 'భేదను లేనందున వ్యన సాయాను వ్యవసాయములయందు విషయత్య నిషయిత్యవ్యవస్టై
జా నాం తేరముం గీక రింపవలయుననువుతేము దూరముగ
పక వై జాత్యమాు లేనందున్నఅ నువ్యవసాయమ నెడి జ్ఞా నిర శ్చము,

వ్యవసాయాతృకజ్ఞా.ఫౌనము నిమిత్త మనువ్యపసాయము నంగీకరి. పవలయు ననెదవా? అదియు

సంభవము కాదు. ఏలన? దీపము తనకన్న భిన్న మగుపదాగ్గము అను , ఫాసీ.పజేయుకు. తనచే తానూ భాసిం
చును కాని తాను భాసించుటకు మతీయొకదీపము నెట్లకేక్షీంపదో ఆయే వ్యవసాయాత్మకజ్ఞానమకూడ
శ్వ్వవిషయ కరుగు ఫఘుటావెవ్యవహా మునకు మీాతున చు స్వవ్యవవో వమునకోకూడ హేెతువగును. జ నూ
స జాన మ గీకరింప వవసోము
జ్ఞానవ్యవనో రార్గ మనువ్యవసా యాత్మక జ్ఞ లేకు, eae |

వ్యవహా వరమున ౦ఎదు నవ్యవవార్హ వ్యజ్ఞానము న ఆనగా “నినభుటుము”? అనుకబ్బప్యుర

గరార్చి వ్యవహర్హవ్య(ఘటళ బార్ల ) నుగుఘటముయొక్క- జ్ఞానమకెగణము, (భుటజ్ఞునవక్ల!

 144 (శీభగవద్దీ తాశా ౦కరభావ్యత త్తగబోధిని అభా 9,

శాంకరఫాపష్యతత్వ బోధిని$—
భారత 1% యని యు
త
*
కు సస.
ళా
నుపపాదించి
అలో 6
తస్మా ద్యుద్ధ్యస్య
ఖో

నకరసమ. చ్చయ మిోగతయందు శ్రీకృన్ల భగవానునిచే నుడవం

కర్మను విధించుటచే జ్ఞా
బజెనని శంకింపరాదు,

ఈ గీశయందు యుద్ధ కర వ్యత్యము విధించుటలేదు, మజచేమనినః అరుజ

ఆని
నుండు స్పధర్శు వగు యున్ధము కందు స్వత; పఏవృత్తుండు. అట్టి విధమున. బీనృత్తు(
డెనను, తుద బా నుత నూన నై న్యములను బరికించి “కథం భీమ్మ మహం
సంఖ్య” ఆనునది మొదలు శోకమోహములచే యద నలం బు లిబర్షులైై ఠోరకుం

కాను శ్రీకృష్షపరమాక్ళ యర్జునున కుల న చ ee

నిను, క యద నున కం బ్రతి ఒంధకమగు ధక సూవాముల నివృతి ని (శ్రీకృష్ణ

పరమాత్మచసెను,

ర
m——— ౨

ఆచెగ్‌ శబ్లపయోగము నభనింపనేకదనుట) అబేవిధమున ఘటజ్ఞానమును వ్యవవారించుటకు తృద్దాన

రూ సొనువృవ సాయాత్మక వ్యవహర్శవ్య జ్ఞాన మ సేవీతముకాన ననువ్యవసాయ మ: గీక రింపనలయునని
వ్ల. కింపవలకు,

వ్యవహారము నుగ వ్యవ వా ర $న్యజానము కారణనా నువిషయ మంగీ కార్య మే. కాని వ్యవహారఅతి వ్య
, జార! లా

జ్రానరూప కారణము న్యవహర్శవ్యకిన్నము -కావలెనను నియమములేడు. . ఆక్షై నచో వ్యవవారమునుగూర్చి

వృవవార్శవ్యఖి షైమగు వ్యవవార్హవ్య జ్ఞానపుర స్పృరముగ "గారణత్యము జెప్పవల సివచ్చును, అట్టి ధక్ళయ గురు

వం నరము న్న లఅఘువగని 'వ్యవహర్తవ్యజ్ఞానత్వధర్మ ఫు" స్పరముగ నే కారణత్వేము---(అఘు

ల
ధర్న పురస్సరముగ -గారణత్వ ము సంభవించుచుండ గురుధర్మపురస్సనముగ గారణత్వేయు జెప్పూలదను ఫూ
న్‌
. నియమాను ఫొళము) చెప్పవలెను, కాన లఘుధర్శ్మమగు వ్యవవార్శన్యజ్ఞాన త్వము---న్వ(ప కాళ వుగుటంజేసి
వ్యవహర్తవ్యమగు ఫుటజ్ఞానముళందు కలదు. అందుచే వృవహర్తవ్యజ్ఞానత్వధర్శ పురస్సకముగ భుటజ్జాన
రూపమగు వ్యవ సౌయ (జ్ఞానము ఈశ్వరజ్ఞానము వ లె, యోగిజానమువలె, ఉపమేయం) అను డ్హానమువలె
స్వవ్యవహారమునుగార్చి హేతుఒగుచుండ భుటజ్ఞానవృవవోరనిమిత్తే మనువ్యవసాయ మంగీకరింపవలయు
ననుయుకి, దూరతః నిరస్తము,

ఆనువృవసొయ మనెడి జ్ఞాూనాంతేశము కలడదనువారినిగనార్చి యిట్టు పశ్నింపవలయును, అనువ్య

| మ ట్‌ యా
బాతువా? లేక భుటజ్ఞాగ
| న్‌ నం
ఘట జ్ఞా నత్వ ధర్మ ఫురస్సరముగ
సై న ఖో ణి క్‌ శే
వఫౌయక్ఞానము ఘట జ్ఞా? as
Oo
జ్ఞైనత్వ
TN ననా
ధర్మ పురస్పరము గవ మాతువా? ? అని, ఉభయమంద
i ుండునది జ్లైనత్వ
గ మే, కాన 'నాధర్మ ద్వయము
ఘటజ్ఞానబుండే సంభవించుచుండ నాశంటిలో లఘుధర్శమగు ఫఘటజ్ఞానత్వ పురస్సరముగ నే ఘటజ్ఞానవ్యవ.
హోర ముపపవ్నమగుచుండ ఘటజ్తానవ్యవహారార్థ మనువృవసాయాత్మకమగు భుటజ్ఞాన జ్ఞానము నంగీకరింప
షు థి లా భూ భు
వలయునను వాదము నిఠక్వుక్మికయు,
 శ్లోయ] సాంఖ్యయోగము 145
శాంకరథాస్యతత్త (బోధిని :- |
ఇచట దత్త (మిది. అపూర్వవిధి, నియమివిధి, పరిసంఖ్యావిధియని విధి
మాకు
విధములు. అందు అవూర్వవిధియనగ కాలతీయమునందు నితరవిమాణములచేం (బా
పీంపనిదానిని విధించునది యపూరంవిధి. “వీ హీన్నో9కుతి” (కతువునం బురోడాశము
నకు [వివాలను (ధాన్యమును) యుదకముచేం బోిిక్షణము చేయవలను, తండుల (బయ
ము) నిమి త్రము ఛాన్యమును దడువుట యేకాలమునందు నేపత్యతాదులచేతను సిద్ధ
ము
కాదు. అట్టి యవూర్వమగు పోక్షణమును “ప్రీహీన్సోకుతి” అను విధివాక్యము
విధించుచున్న
ది. ఆవిధముగా నర్జునునకు యుద్ధము (ప్రమాణాంతరము చే. బా ప్రీంపని
యెడల “తస్మా ద్యుద్ధ్యస్వభారత”” అను వాక్యముచే యు ము విధింపంబడుచున్న దని
కనుకనే ఒకవ్యవసాయజ్ఞానమువలననే (ఘటాదిజ్ఞానమువలన
నే)భుటవ్యవహారము, భటజ్ఞానవ్యవ
హారము గలుగునను విషయమును,(మితి, మౌతృ, మేయ మేఠత్తి,తయంవ్యవసాయే భాసతే”? జ్ఞానమ
ూ, జ్ఞాత, ,
పదార్థము ఆచెడి యీత్రితయము వ్యవసాయ(జ్ఞానుమునందు భాసీంచును) అనెడి త్రిపుటి ప్రత్య క్షవాదు
అగు పాంభాకరు అంగీకరించిరి, య
జీ దాన్తులన్ననో ఆళ్ళ స్వప్ళ కాశ జ్ఞానరాపము,
కాని, క్షైనాశ్య్రయము కాదని జెప్పదరుం
అట్టుకాక జ్ఞానాళ్ళయమే యన్నచో శర్త ఫకర్మవిరోధముచే (కర్తృత్వ కర్మత్వము లాకద
ానియం
దుండక పోవుటచే) నాత్మ భానము లేకపోయెడిని. మలియు చాత జ్ఞానముకన్న జేజగుచో జ్ఞానభిన్న
మ
జడనుగుటంశేనీ యాత్మ జడమయ్యెడిని, అశు నచో జడము కల్పితము కాన నాత్మ కల్పితము
శావలసీ
వచ్చును. కాన: నాళ్ళ జ్ఞైూనన్మరూప మే యని యంగీకరింపవఅయును. య
అత్మ స్వప$ిశాళజ్ఞాన స్వరూప మైనను విద్యోపహీతమె సౌశ్సీయనియు, వృత్తిమద౦త
ఃకరుణోప
హతమె హపృమాత యనియు యనంబడును, అట్టి యాత్మకు చతురాడులం కరణములు,
ఆట్టి యాళ్ళ శతు
రాదిద్యారమున నంతఃకరణపరిణామముతో ఘుటాదుఅను వ్యాపించి తడాకెరమగును, ఒక్కా యంత ఃకర
ణపరిళామమునం దే ఘటావచ్చిన్న వైతన్యము, అంత।కరణావచ్చిన్న వెతన్యము
కలిసీకొొనును, ఆనంఠరనూన
ఘటావచ్చి వైతన్య మర ఃకరణావచ్చిన్ న య స్వయాపమగుటంజేని ఘటాజ్ఞానమును.
చైతన్ నశింపంజేసి ప్రత్యత్ష
రూపమగును. అట్టి పృత్య క్షము స్వావచ్చేదకమగు ఘటమును 'స్వశౌదాశ్శా శీథా సమువల్లన
థాసింపంజేయును, . EEC oat
అంతఃకరణపరిణామమునకు వృత్తియనిపేరు. అట్టి వృత్తి యతిస్వచ్శ మైనదిsr న
a

. ఆట్టివృత్తి స్వావచ్చీ
న్నమగు చైతన్యము చేత ఛాసించును. శాన; నంతేః$కరణమునకుర్ధితద్వ్య త్తికి,ఫఘటమానకున్ను యపతో శ ర్వము
సంభవించును. ఇట్టి యాకారరృ్వయమే “ఫఘటమహం౦జానామి”” (నేను ఘుటమును చెలిసీకొ నుచుంటిని)
అనునది.
_ ఛభాసకమగు వైతవ్య మేకరూపమెనను భుటమును భాసింపజేయుటకు వృత్య పేడ కలది గాన
ప్రమాతయనంబడును,. అంతఃశరణతద్వ ్రత్తులను ఛౌనింపణజేయుటయందు వృత్తిన పేవీ ౧పక బోవ్లుట్రవే.
.సౌకీయనంబడును. ఈవిషయ మై వలేసీద్ధియండును, సీర్ధాంతబిందువునందును విస్తారముగ జెప్పంబడై అ
| శాన: బూర్యమునందు 6 జెప్పబడినవిధ మన నాత్మ నిత్యము, విభువు, ఆసంసారి,
యల
'రాప మగటంజేసీ స్వధర్మమగు యుద్ధమునండు బ్రథనుమున బృవృత్తుడ వగు నీవా
(19) ప...
 16 (శ్రీభగవద్లీ తాశాంకరభామ్యత త్త(బోధిని [అధ్యా 3,

శాంకరభాష్యతత్త వబోధిని+లా
ఇెప్పుటకు వీలగును, ట్‌! శ్షతిియున కవశ్యక కృవ్యమగు కర్మ. అట్టికర్మ మానాం
తరముచేం బా ప్త
ప్తమెయుండ * “తస్మా ద్యూద్ధ వీస్యభారత” అనునది యపూర్వవిధి కానేరదు.
నియమవిధియన (౫ క న. పమగు నంశ మును బరిపూరణము"సే
విధి నియమవిధి యనంబడును, అది యెొఖ్లనినణ్‌ బురోడాశమును చేయుటకు తీసుకొని
“రాంబడిన వీవుల (ధాన్యము) నుం బోగిక్షణము నే సేసినపిదప “పొపానవవాన్తిసే వీవు
లను దంచవ లెను, అను విధి వాక్యముచేం 'దండులనివ్బ త్రి
తికి దంచుట విధింపంబడెను. ఇచట
దడులనివ్బ త్రి
తియనునది దంచుటవలనను గలుగున్ను నఖముల (గోళ్ళ )చే విదళించుటవలనను
“పొ ప్పించును. "కానం. బురోడాశమున కుపయోాగించు తండులనివ త్తి తి నఖవిదభనముబే
ర నానలడనాలనాగనవనజవలాడ

యుదమును౦డి విరతుండ వగుట' యుక్త ముకాదని యుద్ధమునం దర్జునున కఛ్యనుజ్ఞవే (్రైకృష్ణభగ వానుడు
వా?
“త స్మాద్యుద్ధ్య స్వ భారత!*” అని జెప్పెను, .
స్వధర్మవాగు యుద్ధమునం దళ్జునుడు బ్రివృత్త మయినను శోకమోహముఅచే నట్టి యుద్ధ మునుండి
వికతుడాయెను. అటి Pes లు. విచారమువలనబుట్టిన జ్ఞానముచే ఛాధితములు శ Ie
వాదే ఉత్సర్గన్య స్థితం ఉత్సర్గమున కపవాదము జెప్పి యట్టి.యపవాదమున కపచాదము జెప్పివ యడల
ఈత్సర్గమే పాపి చును. - అదియెట్ల నిన! .ఒకనిగనార్సి నీవ్ర సర్వ'చేశ్రముల యందు దిరుగు మనునది ఉత్సర్షము.
,రాజమేబాండ్రవరమున బజారుకు పోవలదనునది అపవాదము, ఈ జేషము మార్చుకొనిపోవచ్చుననునది అప
వాదాపవాదము, అట్టి యపవా దాపవాదము బాప్పించినఫు డుత్సర్ల్గము పౌ9ప్పించును* "అనగా -నీవొబజా
నకు కూడ యీ జేషము మార్చుకొని బోవచ్చునని యభ్యనుజ్ఞ 'చాంప్పించును.. అనే యర్జునుడు యుద్ధము
నందు బిధమము బివృత్తుడయ్యెను,. అట్టియుద్ధ మున కపవాదముగ శోకమోవాములు బాంప్పించెను.
ఢ్రుకప్పుని యుపదేశ్రమునలన తదపవాదముగ కోజమావాములు వొలగింప నుత్సర్గన్మ్యాయము న యుద్ధ మున
కభ్యనుజ్ణ మాత్ర మిందు జూపయిటడెను, కాని యుద్ద కరరృవ్యతను విధించుట లేదు,
' - కొందు “యుద్ధ్య స్వ?) అని యుద్ధమును విధించుటచే Og
చూతము సిద్ధించును గాని సేకలజ్ఞానమువలన ర సిద్ధింపదని (ైపేలుచుండిరి. “యుద్ధ్య స్వ?
'ఆనుపదముచే యుద్ద కరరృవ్యత్వము బోధింపంబడునుకొని, నూతము జ్ఞాన
న కర్మ సముచ్చయ సోధ్యమన
పాయా! కాన జ్ఞానకర్శసము శ్చయవాదము నిర్యు.కికమని
క్ట గిహింపకగను, ఎటుల కర్మ
నసముచ్చయము గహించుటకు వలనుపడదో యటులఅనే గ్రీభగవదీ తావచనవిరోధ(పదర్శనవూర్వకముగ
.మీన్మందు విస్తరముగ జూపగలము,
os నం మయ
“అశోచ్యా, నన్వళో-చస్త es 'అను గీతయందు “తం వదభాచ్యార్థమన ₹ఊహీందోయాదులు
అనా వలం గలవిగాన ననిత్యము అగుటంజేసి యశ్‌ చ్యములం, త్వంపదలమ్యూర్ధమశు నాత్మ స్వయము?
హమసటీంజేసి నిక్యమగుటచే నళ చ్యము”” అని శరీరాత్మ, అశో.ద్యమగుటయందు యేళరీ రాళ్ళ అనిత్య |
"నిత్యములను "హ్హ
“జనము. హీాతువ్రు గ జూపంయబడేెనో “శరీర వుగా త్యము, అక్ననిత్యము?) అనునట్రిజ్ఞానము
నిచట సృష్టప పరచుచు నట్టిజ్ఞానము చేనివృత్తమగు కోకమోవాములు గలవానిని+ నర్జునుని గురుతించి యట్టిస
గన "యర్దునుండు వూర్వ -మేయుద్గమునందు బినృత్తుండయ్యెనో యట్లియుద్ధ మునం దేయర్జునునిభికృష్ణమరమాక్న /
న ఇం చేని?) 'ఆనుశ్లోకనుచే బోోత్సహీంచుచుం?ఉను, “

"భకక
 శ్లో! ౧౮] సాంఖ్యయోగము: | iar
శాంకరభావ్యతత్స ( బోధిని —
బాావ్హించినవో నవవాననము (దంపుట) పక్షమున నపాపృమ/సను, అట్
టి. యపాగిప్తాంశ
మగు నవహాననమును (దంపుటను) “వి పాననహ స్త” అను విధి
వాక్యము విధించుచున్న
ది,
నఖవిదళ నమువలన. దండులనివ్ప త్తీయెనను పురోడాశమున
కుపయోగించు తండులనివ్బ. ల్లి
యవవాననముచేతనే (దంప్పటచేతనే) చేయవలెనని నియమవిధి, ఒక కార్యమునుగురించీ
స్వతం(త్రముగం గారణద్యయము పా వీంచునపు డవళ్యమగు హేత
ువు పతుమునంబా) చ్రీం
చునపుడు దానిని సంపాదించువిధి నియమనిధియని సారాంశము.
తనలా.
నునాలననసనావాయి ఛా.

ల్‌. “అపు మేయస్య)) ప౦త్యక్షూ నుమౌనో పమౌనళ పాద్మిపమా హము

ల చేచెలి సికొనుటకు శక్యము కానిది,
ఎట్టినిన! లోకమునందు శబ్దస్స్పర్శయాపరసగంధములలో శే-డైన నొక
టిగల వస్తువు పత్యక్షపిమాణములసు
ని_ది9యముల చే చెలిసికొ= దగును, ఆత -“అళబ్లమస్
పర్భవురూపమవ్యయంతథా2_రనం నిత్యమగం ధవత్‌ *”
ఆను శుత్యుక రీతిని శబ్లాదెవిహీనమునుటచే బృిత్యతపికూణముచే చెలియబడదు. అయే వచ తస్య
లింగ౦””అను. శ్ఫుతిననుసరించి యాళ్ళ నూహించుటక దగు హేత
ుజేడియు లేనందున సనుమానపిమా ణము.
చేగూడ నాత్మ నూహించుటకు వలనుపడదు, అమే “-హీాత్తు. దృహైంత వర్ణితం?) ఆను శుత్యుక రీతిని'
చారలు లేమింజేసీ యాత్మను--దృ ప్రాంత ఫ్రరస్సరముగ 'జెలిస్‌ కొనుటకు వీల
గు నుపమాన్యప్రమాణమాచే '
గూడెలినికొచుటకు వీలులేదు. అశ్లే “యత్తదజేశ్య మంగ్రావ్యా మగోత9 మవర్షం” ఆను శు్రత్
యుక రీతిన
. నామరూపజా త్యాది విహీ+మగుటం జేసి యాత్మ --నామరూపజా
తిక్సియా పురస్సరముగ వస్తువునుబోధించు
శ్రబ్దమవలనగాడ "చెలియబడదు. wn A WY Fe
“తంత ్టపనిషదం భ్రరుషం పృచ్బామి??
ఆనుశు్రిత్రి యాత్మ యుపనిషద్ధమ్యుడని బోధించు.
చుండ శబ్దము
చె న్‌ బోధింపదని జెప్పుట యెట్లు సమంజస మగుననిన? శబ్ద ప్రవృత్త
ికిహేతునవులశ జాతి
గుణకియలు లేమింజేసీ శబ్దమే నాత్మ జెప్పంబడదు.. కనుకనే “యతోవాచోని
వర నే” ఆన్వశర్తిత్మి
యాగ వాక్కు-న కగో చరకుని జెప్పుచున్నదిం, ఆాప్టైన నాత్మ నుబోధించునట్టి శ్రుతులు యప,
మాణములు కా నల సీవచ్చున నెద వా? అట్టు కా నేగవ్ర,
(శుతులు అత్మయం దధ్యస్తమగు న శేషనిశేషములను.
దొలగించి యధిస్టైనము, సన్న్మా(త్రము, నిర్వి శేషమునగు శాక్నన్లు చెలుళ్రాను? కాన శర్బీలి య[పమాణము..
కానేరదు, తక హవిశేషముగ (కర్త SEIN భేక్ళత్య ధర్శ్మములుక'ల దిగ) జా
తే మైనను యాక్శయండుండు
నిర్వి శేషత్వ మజ్ఞాతముగుటచే నట్టి యజ్ఞాత నిర్చిశేషత్వజ్ఞాపక మగు టంటేసీ (శుతిి ప్రమాణము, . అ్రయిన
్లను:
“అత్మయిది”) అని సాకుత్తు నిగ శించుటకు. వీలు పగనందున శ్ఫుతికి యాత్మ . విషయమా ... సె

కాశోరదు..
నలీయు అత్మ వినయమునం దన్వథానుపపత్సి "లేనందున నర్ధాపత్తిపం మా ణముచేతనూ యాత్మ
బోధింపయిడదు. య.
వ |
er అనులబ్లియనక. బ్రతియో గ్యుపల బ్ద్యభావము, ఆది య భావప్ఫత్యత్న మును గలిగిం చును, యెట్ల
ు"
నిన? ఫఘటాఫావముండుహూ దేశమున నా యభొవమునకో 'బితిరాం గియగు - భుటప
తుము
ుతండ్య చేరదు. అనగా
బృతియోగ్య పలబ్ధ్య భావ మే (యుండును. కాన: న పృతియా శ్యపలబ్ఞక్థి ఖావరా సౌనుపఅబ్టిప్రీమా ణము.
చతుస్స వాక్ళత న మఘటా భావపంత్యత్ష మును గలిషించును. అవగా యనుపలస్టిప్తమాణమువలన హు
నథావపుత్య వ మే. గలుగును. అత్మ: భావప డార్భము, అభాొవరాపము కాదూ.,. కాన నాళ్మపృతట్థక షై
యనుపఅద్ధిపుమాణను గలిగిం చ నేరదు, ప. య్‌
 148 (ఖీభ్‌గవద్గీతాశాంకరభావమ్యత:త్త నబోధిని (అధ్యా. 2

శాంకరభావ్యతకత్త (బోధిని?—
(పకృతమున నవశ్యము సాధింపందగిన యుద్దరూపకర్శను సాధించుటకు స్వతం
(త్రమగు హేతుద్యయము పా౦ప్పిచినపుడు ముఖ్యమగు హేతువు పావీ.కముకాంగా
నద్దానిని సంపాదించుటకుగదా నియమవిధి. ఇచట నట్టులేదు. “తస్మాద్యుద్ధ ్రస్వభారత”
అని ప్రకృతయుద్దమే చెప్పబడెను, కాని దానిని సాధించు మజియొక హేతుపిసక్షి యే
లేదు. కాన “త స్ఫాద్యుద్ధ్యన్వ భారత!” అనునది నియమవిధి కానేరదు.
పరినంఖ్యావిధియనగ? ఒక్ర వికృతి కార్యమున “ప+కృతివద్వికృతిః కరర్యవ్యఃో
పికృతివలెనే వికృతించాడం జేయవ లెనను న్యాయానుసారము పికృతియందుండు కొన్ని
యతో వాచో నివర స్తే” అను (శుత్యనుసారము వాగవిషయమగుటంజేసి మయొతిహ్యమను
ప్రమా ణముగూడ నాత్మను బోధథింప నేరదు.
సర్వప్ర మౌ ణములకు ప మే యము అకు "దేనివలన పోమాణ్యము సీదించుచున్న దో యట్టి యాత్నేను
మే (పమాణము బోధించును? విహమా ణము బోధింప నేరదని యాశ్రయము. ఈవిషయము-స “విజ్ఞ తార
మరే! కేన విజానీయాత్‌ *) అను శ్రతియు బోధించుచున్నధి,
శాన; దనయం దధ్యస్తమగు సర్వపంమా ణప9 మేయము అయొక్క- సద్భా వాసద్భావములకు
జ) శాళకనుగుటవలనను, స్వపశెళ మగుటవలనను యాత కో స్వతః ప్రామాణ్యము సంభవించును. కొనిమటి
యొక చానివలన ప్రా,మా ణ్యము సంభవింపేరదు.
కనుకనే యాత య ప్రమేయ మనంబడును. ఆందుచేతచే నాళరహితము, (పరిశ్ళేదళూన్యము)
ఆనంతమనుని యాశ్లయము, ఆట్టిది కనుక నే యాళ్ళ నిత్యము,
పరిచ్చిన్న మగు వరహా గూడ నిత్యమగుచుండ నపరిచ్చిన్న మగటచే నాత్మ నిత్యమని జెప్టుట
యెట్లు నమంజసమగునని శ్లంకింవజనదు, * సర్వగతళ్ళ నిత్యః, యోక భూమా త దమృతం?? ఆను శ్రతు
లచే నపరిచ్చిన్నము సర్వగతము నగు వస్తు నే నిత్యమని న నా బరిచ్చిన్న మగు హహా
నిత్యము కానేఠదు. మణియు “యదల్పంతన్మర నం” ఆను శ్రుతి యల్పశకుగునది నశించునని బోధించుచుండ
'నల్ప్సమగు బరమాణును నిత్యమని కల బరిమాణము లేదు. *కాన: నలృముగు బరమాణువు సా
యపనిగంహింపనగును,
ఉన్బరీరి ౪9)? పహ నలు స్తంబపర్యంతేమగు శరీరము ెనవని కుపలబ్రిస్థా నములు? గలవో అట్టి
సర్వాం ఇళరీరో పో ధికుడగు నాత్మ యొక్క-టియే యని జఇలుఫుట కిట or అనిథ్రకృస్ణపరమాశ్ళ
యేకవచనమును శరీర
నేక ముల
ము నిదెలుప
లుటకు “ఇమే దేహాఃిిఆనిబహువచనమును(పయోగించెను. కాన:
“రీరిణ
అనుపదము
॥చే సర్వళరీరములయందు “అవాం”” (నేను) అని కాసించుచున్నట్లియు నిత్యము రెమీళ
మునగునట్టి యాత్మ యొక్క- సంబం ధమగు “ఇ మే) ఈయుభయ సేనలయం౦దు జూడబడుచుు డెడిభీ్మాదిపదవా'
చ్యమలగు“అచాశ్యాః పితరః ఫుతా9౪””ఇ త్యాగి వాశ్యములచే నీచేజెప్పంబడిన సర్వ దేహ ములు
అన్నవన్నః?)
అంతనునగ గనపడక పోన్రటు. జన్నాది షడ్విశారములు గ అవగుటవఅనను, ప్రతీతిమా (తము లగటచేతను
యని యతససత్తాకము అని యాశయము, (
'పమాణమువలన గ్రహింపంబడుచుండ నేశార3మువలన నసత్తునకు సత్తా (భావము eee
విద్యతే క అను వాక్యముచే జూపంబడెనో యందువలన శుక్తిరజతాదులవలె wi
...గల్బితములగు దేవోదులకు సత (ము సంభవింపదు. యం ర DAE
 U9
W e ష్‌ న స
శాంకరఫావ్యతత్త శ్రబోధిన*-లా
సాధనములువలె నితరసాధనములుగూడ (బావించుచుండ వానిని నిషేధించుటకు జెప్పం
బడినవిధి పరిసంఖ్యావిధి. అది యొట్టనిన? గ్భృవా మేఫయేష్టియని యొక యాగము.
సాయాగమును విధించుచు త శ్ర్రకరణమున “అజ్యభాగ "జుహోేతిో అజ్యభాగములను
హగోమములంచేయవలెనని విధించెను. “పికృతివద్వికృతి; కరవ్యః” అను న్యాయనునం
పీకృతియాగమునందుగల యాజ్య భాగములు పాప్తించుచుండ “ఆజ్యభాగెజుహూోేత్రి”?
అనివిధించుట యందులకనిన? పకృతియందుండు అఆజ్యభాగములవలెం , బియాజూనూ
శాన నోయర్టునా! సీవ్రాజేవోదు లనిత్యములనియు, డేహియగు శాళ్ళ్మనిళ్యమనయయే ఇలిసీకానక
బూర్భ్యమునందు “శాసంబఎధమగు వీరలు _నశించుచుండిరి? అని దుఃకఖించితివి. ఇప్పుడు శతి, యుకి,
అ నుభవముల చే విచారింప నాత్మ శరీరాదు అశోచ్యములని సిద్ధించినది. అశు నీవును జెలిసికొంటీవి. కాన
“హేభారత!?) వివేకవిజ్ఞానసంపన్నుడవగు నోయర్డు నా! “యుద్ధ్యస్వ?” యుద్ధ ముకొఅకు బయల్ని ౦ప్రము,
అని పూర్వమునందే యుద్ధ ముకొరకో బృవృత్తు డై ఫాంతిచే దుఃఖించుచుండిన యర నునికి= యట్టి శోక
మునకు గారణమగు (ఫాంతిని దొలగించి యుద్ధ మును జేయు మని భోజనమునకు సిద్దమై విషళంకచే యూర
కుండినవానికి విషశ్రంకను దొలగించి భోజనమును చేయుమని యాజ్ఞ నొసగినట్లు శ్రీకృష్ణపరమాత్మ యాజ్ఞ
నొసంగాను. కాని యువ మును జేయుము? అనియుద్ధ కర్పవ్యతేను విధించుట లేదు. “నహీ కర్మణి కర్మాం
తరారంభ 8”? ఒకకర్మయందు మటణియొక కర్మారంభమే వ్యర్థమగుచుండ కర్మ కాండకువిరోధియగు
జానప్ళ
కరణమునందు కర్మనువిశించుట నిరపయుక్తను. కాన “ఒక్షగామమునునార్చి వెళ్ళుచుం డెడిబురుషునికి
6 ఇెళ్ళుము”” ఆని యనుమతి నొసంగినటుల యుద్ధ మునకు వచ్చియున్న యర్లు నునిగూర్చి యుద్ధమును జేయుము
అని యనుమతిమూ(తము “యుద్ద్యన్వ” ఆను భగవద్యచననున కెళయము.
లేక “ఏతం నైతే మా తానం విదిత్వా వాాహ్మణా వ్యుతా యాథ భి చర్యం ఎచరన్ని”.
(_్రవ్హా వేత్తలగు చ్రావ్మాణులు దారైషణాధనైషణా.
ప్రతెే)షణముఅను వదలి శరీరయా తారర్థము ఖమ చర్య
నాచరించుచుండ్సిరను (శుతియే “జ్ఞానులు శరీరయా(త్రయందుండవలె”నని బోధించుచున్న ది,ఆశుయిచటను
(బ్రహ్మా వేత్తఅవళ్యవణా సౌిణమును రక్షీంచుకిొనవ లెనని నూచించుటకు క్షనత్రకరణమునందు-ాజ్ఞా నియగు
నర్జునుడు తుత్సియుడగుటచే నంచ్యా సానధి కారి యగుటనలననుు, యునకుడగుటవలన వొనప్యస్థమున కన్ణు
కారియనియు, శ్న(క్రియుడు రాజ్యము చేతనే శ్షరీరయా
(త్ర జేయవ లెనను నియనుమువలనను, రాజ్యముపరాకాం '
తమగుటంబేని శతృజయము కొటికు (ప్రయత్ని ౦ఫ్రుమని యర్జునునకు శ్రరీరయాత్ర శీక్ళష్తభగవానులు. విధించు
చుండెను. కనుకనే ముందువాక్యములలో “శరీరయా( తాపి చ తే నప్రనీ దే దకర్శ ఇ అని చెప్పం
బడును. కాన నీశ్లోకఈనందు “యుద్ధ్య స్వ?” అనుపదముచే కర్మ వీధింప:ంబడుట లేద్‌న్లి'
(గహింపనగును..
భాహ్యోత్కర దీపిక my wa ఫాల శా శ
సంలు 4 చెలియజడని వస్తోవువిషయమై (ప్రమాణా
స్వేష ణము * సంభవించినను-ాక ఏ నేను 'బాల్యము నతడు
దల్లిదండు9అ ననుభవించితినో.. యట్రినేను వార్థకమునందు మునిమునవముఅ ననుభవించుచుం టిని”) అను యను”తీ
భవము చేబాల్యావస్థ వార్థ శావన్థఅయందుండు శరీరములకన్న
జేరు నాత్తగ్‌య౦దరిచేదెలియబడుచు నేర్టున్న 1
స్వప్నమానండు దేవాదిళరీరముఅనుభొంది యందుకుదగిన భోగముల ననుభవించి స్వప్నము
మెలకవగని తునన
దేనామునులాంద్ది యేన” మనుష్యుడను.డేవడనుశాను?” అనుప్రత్యమత pe
Rea 1.
Med
e
r, నf a
yl
 150 గీభగవద్లీతాశాంకరభామ్యత త్త(బోధిని [అధ్యా_9

శాంకరభాష్యతత్త ప బోథిని*+ా
యాజలను యాగములుగూడ పఏకృతియాగాంతర్లతము లగటంేసి “పికృతివద్వికృత:
కరరృవ్యః అను స్యాయముననుసరించి పీయాజానూయాజాదులు/నాడ గర్భహ మేభియేన్టి
యందు బాపి ౦పవలసివచ్చునని న. నివృతి జేయుటకు “అజ్య్వభాగెజుపపహళోత్రిో అని
విధివాక్యము నుడకంబజెను. ఆవిధముగా నిచటం బొసగదు. గృవామేధీయేస్టి
వలెయుద
థి
ము ముఖ్యకరవ్యము. దానిని సాధించుట కితరమగు నంగములు మ. ౦ంచునపుడు డావి
ధిని జెప్పనలెను. ఇచట నట్టు "కానరాననందున బరిసంఖ్యావీధి “తస్మా ద్యుద్ధ్యస్య
దేహము బాధింపయడినను అవా మాస్పదమనుగు నాత్మ బాధింప(బడకండు టచేతేను, యోగ మాహాత్మ్య
ముచే సీంవోది చేహములనుబొందినవు డాదేవాములు ఫీన్న మెనను యాత్మ యొక్క-టి గాదెలియ బడుట చేతన్సు
అశు “యీనేను చూచితినో యానేను నినుచుంటిని”” ఆను (ప్రత్యభిజ్ఞ వలన నింద) యాడులకంచు యాత
ఫిన్నముగ జలియబడుట చేతను, బుద్ధిమనస్సులం కరణము లగుటచే కర్లృత్వమాన కాశ్రయము కాకపోవుటచే
లుద్దిమనస్సులకం కె ఫిన్న ముగ. కర కపిత టవతిననే మనోబుద్దిళరీ రేం డ్రియాదులకంశు భిన్నముగ నోక్ష
ట్ర. నాత్మకలదని తెలియబడుచున్నది. (పేమాస్పదమగు 'బుతు9్రలు శ్రగల్కురి నర్రా (చేను వికలు
డను” అను ప్రిత్యయమువలె స్పేమాస్పదమగు శరీరము గృశించినపుడు “నేను గృశించితిని” అను (వ
త్య్యయము శ్రరీరాత భ్రాంతిచే గలుగుచున్నదని గ౦హింపనగును. కాన నాత్మ స్వతః తెలియబడుటచే
(బమాణపరిచ్లేద్యత్వ ము((ప్రమాణములచే చెలియబడుట) యాత్మకు 1సంభవింపదు,
అను న్లో (పత్య-గాత్నవిషయ్యా మై శా న్ర్రమున కెట్లు _సామాణ్యము సంభవించుననిన? ఢ్రక్య
” త్న స్వత స్ఫిద్ధమసటచే జ్ఞ
జా తమెనను అత్మయందధ్యన్తమను "నవిద్యయొక్క-
యు,తతొ్కొ- ర్యములగు గర్భ,
త్వుభోక్ళ ఎ క్వాద్యశాత్మయూపధర్శ ములయొక ,-యు నిరానసకమగుట చేశా నము (పమాణమగును, ఈవిషయ_
ము నెశ్రీమద్భా స్య కారులుగూడ “నహి పూర్యమిత్తే నుహమిత్యాత్మాగం ప్కమాయి? అనివెొందలుకొని కనసత్యే
క్షాతౌర్థ క్రచేక్వేన” అనునంతవరకుగఅ, భాస్యముచే స్పష్టపరచీరి. “య తామా దపరోకూ [దృ్రవ్మా
య ఆత్మా” (ఎదియా త్మయో యిట్రబహ్మము సాక్షాత్తు యపరోతమని) ''శ్రుతిగూడ యాత్మ స
కాళజ్లానస్ఫరాపమగుటచే స్వతస్సిద్ధ ముగ జ్ఞా
జాతమని జెప్పుచున్న ది.
_ కాన నాత్న చేనిచేతను యన్న డును యెచ్చటను నళించునది కాదు. అందుచే నిత్యము, కహ!
' దులు నశించునవిగాన ననిత్యములు, అ౦దుచే నోయర్జునా! నీవు స్వధర్మమగు యుద్ధ మును జేయుము,
యుద్ధమును వదలకుమని యర్థము, క
పరఘూర్థ ప్రపా$.- శ తనలో
వఠిదునినమితేమై యా యుపష్మకనుమో దానిని “ఆన వంత &క wi నోకము చే క (్రైళ
షపపరమాళ్ళ్మ ఇందలి డెను, | వ
“నిత్యస్య”” ఎల్లపుడు నొశేస్వభావముగలది యాత్మ. కనుకనే “ఆవాశినఃి”. నాశము లేనిది?
అట స అపరిచ్చిన్నమునగు “ళరీరిణ॥) ఆధ్యాసీకసంబంథముచే . శరీరవిశ్‌ష్టమగు: బరమాళ్మ
యొక. సరీబంఢము గలవిగ “ఇమేదేవోః”” నుఖదుఃఖకారణముఅగు నీచేనాములం.. శుటాన,రతేవుగు".నాకాడు.
శ్రయునకు ఘటాదులళలెన నేకస్వరాపములతో స. నటునకు చాయా Fsసములు వలె -దత్త।
క్ట
క్క అవే “ఊన్తాఖ” ఇెప్పయి డెను.
కాశ! ఫీవ్మడా? నిషయ మైవిగతజ్వరుడవై యుద
4 న. యుద్ధమును జేయుము. భతీడ్డ
న్లో ౧౮] సాంఖ్యయోగము, 151

శాంతరభాష్య తత్త ( బోధిని+---

భారతీ!” అనునదికాదు, కానః విధిత1యము పా9వ్పింపనందున “త సాద్యుద్ధ్వపం
ఆరి cy
౯
ఛారత!” అనునది అనువాదమాత) మేయగును, "లేదా, కు్రతిలింగవాక్య పికరణసాన్‌
Gq
సమాఖ్యలను (పమాణములలో లింగాదిపమాణములచోఇమామ గృభ న్రశనా మృతస్యగ
అను మంతము గర్గభరశనాశ)హణమందుగూడC బ్రివరించు చుండ త ద్వ్యాన్ఫుతి నిమి
త్రము “ఇచూమ గృళ్ల నిశనామృతస్యేత్యశ్వాభిధానీ మాదే అను విధివాక్యము
'పిన్ఫత్తృమాయిను. కాన: నిదియు బరిసంఖ్యా విధి. ఇట్టిది “తస్మా ద్యుద్ద్యస్వ ఛారత!*
అను వోటం జెప్పుటకు "రెంటిను దైళించి రొకటి పవరించుటలేమించేసి నలపికాదు!౧౮|
__
సలకంకీయము+ == = .
సత్తగునాత నిత్యేవానియు, నసత్తగు చేహాడిక వనిత్యవనియు ని తక్షబూ:0మునం ౨6 జెప్పి యా
విషయము నుపసంపహారించుచు నర్జునుని ఆనా ముఖుని జేయుట క్రీ కము ా
చారంఫించుచున్న(ఢు,
“నాసనతో విద్యతే భావః) అనుదానిచే నసత్తులగు డేహాదులకు -కాల(క్రేయమందు?ను నత్మ్యములేదని సక
మాగ్గదృష్టితో 'జెప్పివను అట్టిపరమార్ధదృష్టి లేనట్టియు నరకాదులయెడ భయముకల పురుషునికి గలుగు
సృవవోరదృ ప్రిచేగాడ నిత్యానిత్యవిఫాగము ననుసరించి “ఆంత వంత ఇమేచేవోః;?)? అనుదానిచే చేవాముల
కంతవత్వ్వము బెప్పంబడినరిగనుక పునరుకి దోషము లేదు.
నిత్యత్వమనగ ' కాలాపరిచ్చేద్యత్వము. అట్టిది యా కౌళమునకుయసాడ సంభివించును. గాన నొక
యాతే గాక -నా'కానముగూండ నిత్య మగును, కాబట్ట “ఒకయాల్మయే నిత్యము”? ఆనుసద్ధాంతే మెట్టు షోకు
గుననుయాళంకమిద *అనాశినః)” అని యాత్మేకు విశేషణముగా జెప్పెను. *నాళః అదర్శ్భనం తేద్యాగ్‌
నాకీ? నాశమనగ కనుపడక పోన్రట. అట్రిధర్మముకలది ఆనా కొన్చముగును. యీావిషయమునే “నభ ఆళ్నని
లీకు తె”) అనున్మ ఫి యా వాళ మాత్మయందు లీనమగుచున్న ది; ఆని చెప్పుచున్నది. ఉక. యాకానము

వలె నాశి (అదర్శనవత్తు) గాక యెల్లప్పుడు బి కాశించున దేయని యర్థము.

“అత: భుటాదులవలె శతుర్లో చరమై ఫాసించునదిగాక స్వ యముగ[బ కా శించున వి)అని చెప్పు
టకు “అపి వమేయస్య”” అని యాత్మకువి శేషణముగ జెప్పంబడెను, అత్మవిషయమై రయీపిమాణము ప్ర
సరి చడుగాన 'నాత్మన ప మేయముగా చలిసికొనదగును. “యే నేదం సర్వం విజానాతి తంశేన పిజా
నీయా ద్విజ్ఞా తార మనే శేన విజానీయాత్‌”” ఆను శుర్పటిగూండ ెవిషయమునే తెలంప్రచున్నదిః ఇక నాక
(పత్య-గాత్త త్వరూపముగ నే (వసిద్ధము, ఈవిషయమునే “య -త్చాకూ, దపరో! యో దృవ్యా య ఆశ్మా
సర్వాంతరః” అను(శ్రుతిగూడ జెప్పుచున్నది. మణియు, “పహపిమాణ. వ(పమాణం చ [(పమాభా సనస్తథె్టవచ।
య(త్స సాదా (త్పసిద్ధ్యంతి తదసంభావచా కుతః)? అను నార్యోక్సి (పకారము సర్ సక మైన యాత్మ
భాయా
నిత్యమె స్వతః భానించును, కాననోభళశా న్యయసం భూత యుద్దము జేయుము. ఫీహ్మోదులు మిథ్యారూఫులును
అనిత్యులు కనుక స్వయముగనే నష్ట్యపాౌయు అగుటంజేని తద్ధనననివృత్తీ చె నీచే స్వధర్మము నకి ప జేయ
తగినది కాదని భావము, ము. త fe అం తతా సల

గీతారహస్య విమర్శనము 4__

. ,(శ్రుమద్భావ్య కారులు, మదునూదనసరస్వతి, శంకరానందులు జెప్పిననిధమున ““యుడ్ల
అను చోట యేవిధియు సంభవింపకందున “యుద్ధ్యన్వి అను పదముచే యుద్ధకర్తవ్యతే విధి పంబ
తిలబ్మహవిశ్రయుని వాక్యము (ఫౌోంతిమాలకమని తత్తప్టజ్ఞాలం గ్రహింతురుగాక. oh
 1592 నీభగవద్గీతా శాంకరభావ్యత త్త(బోధిని [అధ్యాం,

గ్‌ || య ఏనం వేత్తి హంతారం యృక్ష్చైసం నున్యతే హాతమ్‌ |

ఉభొ తౌ న విజానీతో నాయం వాంతి న హాన్యలే [౧౯||
పదవిఫా గము:---
యః వనం వేత్తి” హాంతారరా యా చా వనంా మన్య తే హాత్రంా
ఉభాా తౌ” నె విజానీతః"" నె అయం హంతా నా వాన్య తే 11౧౯|
ఆరిషద్రార మకా

య్మ= ఏవ(డు! వనంా ఈప్ఫకృత మగు నాత్శను; హాంతారంా సంహరించు

వానినిగ; వేత్తి= తెలిసికొనునో; యశ్చవ= ఎవడు; వనంా ఈప్ఫకృతమగు నాత్శన్న;
పాతం== మరణించినదానిని౫ మన్య తే= తలంచనోో తౌ= ఆ; ఉభా= ఇద్దరు నవిజా
పీత్ర = ఆత్మస్యరూ పానభిజ్ఞాలు; (ఆత్మస్వ్యరూపమును చెలియనివారలు) అయం= ఈఅఆత్మ;
న హాంతి= చంపుటలేదు; న హన్య లా చంప-బడుటలేదు. ౧౯||
శాంకరభాన్యము: క్‌ న్‌ నన
కోకమోహాదిసంసారకారణనివృ తృ ్యర్భం గీతాశ్యాన్ర్రం, న పివర్తక మిల్యే
త స్యార్షస్య సాక్షి భూ తే బఖబుచా వానినాయ భగవాన్‌ |
యత్తు మన్యసే యుద్ద భీప్ఫ్మాదయోా మయా వాన్యం లేజాహ మేవ తేషాం
వానే ల్యెపా బుద్ధి ర్భృమే.వ శే |
కథమ్‌జా య ఏన మితి |!య వనం పికృతం డేహినం వేత్తి జూనాతీి
వాంతారం హననకిియాయాః కర్తారం యశె ఎనమనో్యో మన్య లేహతం దేవావాననే హ
తోవా మితి హననకిఆయాయా; కర్శభూతం, తా వుభా న విజానీళో నజాతవంతా వవివే
శకేనా==తా శన మహంపిత్యయవివయం, వాన్లా=హం హతస్నృ వా మితి దేహ
పహాననే నాత్నాన వ హంప1త్యయవివయం యా విజాసీత సా వాక్ణస్యరూ పాన భిజ్ఞా
విత్యర్థః | యస్మా న్నాయ మాత్ళా వాని న పహూననకి'యాయా; కరా భవతి న
హాన్య తే నచ కర్మ భవతీత్యర్థ 2, అవిక్సియత్యాత్‌. | || ౧౯||
శాంకరభాష్యతక్య బోధిని:--- |
“ఫ9ికృన్దపరమాత్మచే నింతవర కపపాదింపబడిన గీతాశాన్ర్రము కోక మోహో
“రార ారబగు నవిద్యానివృ త్తినిమ తేకము. పవ ర్శకము (కర్షయందు పవృ త్తిగ
లుగ జేయునది) కాదు” అను విషయమును ఫ్రీ౦ికృృనుండు తేన బుద్ధి ననుసరించి చెక్పియుండ ¥
లేదు. మబేమనిన) కలోపనివత్తునందలి యీవిషయము “వానా చే న్మన్య తే హాన్ఫుం న్‌
భూత్‌ శ్చ న్మన్య తే పహాతమ్‌ | ఉభా తౌ న విజానీతో నాయం హంతి న వాన్య లే” “నజా
స్‌. మిియ తి "వా. విపళ్చి న్నాయం కుత శ్చి న్న . బభూవ కళ్ళిత్‌ | అజో, నిత్య.
 శాంకరభావ్యతత ( బోధిని$—
శ్యత్‌ యం సృరాణో న హాన్య కేహన్యమానే శరీ” అను మంగత్రమువే గూడ జెప్పయ
జెనని యా మంత్రములను 'జెప్పందొడలౌను,
ఓయర్జునా! “యుద్ధమునందు భవ్య దోణకృ పాదార్యాశ్వక్ఞామాదులు నావే

ఎ. $9 వ అధ్యాయము ౧౯వ శ్లోకవ్యాఖ్యావిశేషమములు+--

మధుసూదనసరసస్వతీయము+___ i
“అకోణబ్యా న న్వశోభ స్త్వం”” ఆనునని మొదలంగాగల ,గంథముచే ఫీష్మాదిబంధువులవలన
గలిగెడి శోకము క తద్వధకర్త ఫ్రత్వోమువలన గలి7డి పాపమునకు (ప్రతిక్సియ లేదు. యెచట
శోకము బాప్త్పించదో యచట పొపములేదను నియమము లేదు. అ్లు'నచో జ్వేషియగు బాహ్మణుని
చంప్రటయందు శోకములేమింజేసి పౌపము సంభవింపకపోయొడిని. కాన "వేను కర్తను 'నీవు తేరి రకుడవు,
“క రాకారయితా చెవ పేరక స్పనుమోదకః | సుకృతం దుమ్మతం “చె చేవ చకార నృమఫౌోగినల)
అనున్యాయమున మనయిరువురకు "శీీనదో ణాది వధవలన జనించెడి పౌపముతప్పడు, కాన “తస్మాద్యు
ద్ధ్యస్వ భారత!” అనిజెళ్చుట = కము కాదనుళంకను కళోప నిషత్తునందు జెప్పంబడిన “య ఏన౦ంవేత్తి
వారం అనుబుక్కు-చే బరివారించుచుండెను. అదృళ్య త్వాదిగుణములుగల యాత్మ |
కయొక్దదానిం జం
ఫునది కాదు. జంపంబడునదీ కాదు. కాన న
నట్టియాత్స యొకచానిని జంపునదిగ కళకళ . ప నొకదాశిచే
జరపంబడుడానినిగ ఉెలిసికొనువాడు యీయిరువురు యాత న్వరూపమును శాహ్రుమువలన డెలిసికొొనినవారు
శారు. కావున వీరలను జంపుటయందు నీవుగరరృవుకావు. నేను “ేేరకుడనూ కాను, అందువలన ".తసా
ద్యుద్ధ్య స్వ'భారత!? అని పేరణజేసీనందున నాకును వీకలను జంవుటవఅన ' నీక్షను లం
బ్రత్యవాయశ్లంక నీన్గోకముచే దొలగించెను.
ఈశ్లోోకమున౦దు “య ఏనం శోత్తి హాన్తారం య్యక్సెనం మన్యతే వాతేమ్‌”” ఆను వ్రూర్యార్గమున
“యః, ఏనం)” అనుపదముల రెండుసార్లు జె ప్పకపోయినను. కయ ఏనం వేత్తి వాన్తారం వాతం చి” అని
జెప్పినను వూర్యమున(దు 'జెప్పంబడినయర్గము (ాప్తించుచుండ “యః ఏనం”) అని దిరగ జెప్పుట
వా కాలం కారమని యెరుంగవ లెను. ఒం
లేక ఆ'ర్కి-కులాత్మకు గర్భ్భృత్వముగలదని జెప్పెదఠు. “య ఏనంవేత్తి పహాన్తారం?” అను వాక్య
ముచే నాత్మక గరర్వ క్ర టం. “తా ర్కింకులు,--అ కు, “క రీరమే వేతన్న మెడి, వర నల్యాత్రో
నళించిన నాత్మ నశించి” దచనెదరు. అట్టి య,_క్చెనం మన్యతే వాత)” అనుచోక్యయుగా .నజ్చరీ రాళ్మువాదు
'అగు చార్వాకులు అత్మస్వరూపమును -జిలిసికొనినవారు "కారని జెళ్టుటక ' వాదిభేవమ్యు. “ననుసరించి “య
ఏనం”” అను. రండుపదములు దిరుగ జెప్పయడెనని (గహింపనగును, క a
లేక “య ఏనంకేత్తి హాన్తారం”?. అనువాక్య మతిళకూరవిషయ మనియు, “యేశనం మన్యతే
హతం?) ఆనునదతి శాతరవిషయమనియు "జెలిస కొనవలయును, క. ao
“య ఏనంజేత్తి హన్తారం యశ్నెనం భున్యతే వాతం” అను Mees కరోపనిషతు
నందు “వానా. చేన్మవ్యశతే వాన్లుం.వాత కే న్మన్య తేవాఠంి” అని కత పౌఠమనియు . 'ట్రహింపనగున్ను
.
శంకరానందీయము?. ne ] న |.
“షహాప మేవాళ్లరయే ద్మాక సంకరో నరకా మొవ, కళా తాల క రంత Sa
(20) న.
 కశ క్రీభగ నద్లీ్‌తాశా ంకొర ఛామ్యత:త్త గబోధథిని (అధ్యా, 3

శాంకరఫాప్యతకబోధిని:ాా
జంపబడుచుండిరి, నేను వారలను జంపువాండ* నను సీకు జనించిన బుద్ధి కల్పం
ఆత్మ యవికిియుండు అందుచే నాత్మ యొకచడానిని జంపునది కాదు. ఒకడా
నివే జంపంబడునది కాదు. కాన నెవండు దేహము చచ్చునపు డవివేకముచే “అహం”
నం ఖ్యే'” ఆనునవిమొదలగు శ్లోకముఅచే నాల్మకు నేపౌపసంబంధమాను, పొపఫల భోక్టృత్వమును;
'పొపకియాకర్తృృత్వమును దఆచితినో యది అక్మస్వరూపొజ్ఞానకృతము, సత్యమగు నాత్మ తత్వము చెలిని చో
చేవికల్పమున కోనకాశముండదను యాకయముచే నాత్మయా ధాత్మ్య్యమును బోధించుట 'కార్మేతత్వ(ప్ర కాళక
మగు మంత్రముల నర్గతః శ్రీకృష్షపరమార్శ పరించుచుండెను. అందు మొదటి మంత్రముచే నెవగాళ్ళక
గియాళ్రియక్యమన, క్ర)యా విషయత్వమును దలచునో యటి పురుషుడు జీదాననృళవణ “మొనరిఎచినను
. నూఢు'దేజడేయని జెప్పుచుం డెను,
ఎవడు వేను వీనిని జంప్రుచుంటి”నని యవాం(ప్రత్యయార్థమగు నాలత్మను వాననకియాకర గా.
_దఅచునో, ఎవడు “*నేనువీడీచే జంపంబడితిని” అని వాననకి9యా విక యము? దలచునో వారిరువు రాత
స్వరూపమును డలిసీనవారు కారు. ఎందువఅననిన? ఈయాత్మ సాయముగ చెవనిని జంపునదికౌదు. చేని
చేను జంతంబడునదికాదు. చేహేందియాదులు దర్శక్కా-ర్యములయందు వ్యాపృతమైయుండినను
వృక్షము చలించినను తదంతర్గతనుగు నాకాశమువలె నార్మకూటస్థచి.దూపమాచే నంతటనుదాశీనమె తూష్లీం
"భావమును బొందియుండునని యాశయము, న తదళ్నాతి కించన న తదళ్నాతి కళ్చవి” అను శురత్రివలనను
“నిరవయవమగుటంజేసి యాత్మస్వరూప మౌశాళమువలె నిష యము” అనుయుక్షి చేతను, “నిష్క-అం
నిష, ఆం శాన్హంి” “హార్నీ చేశా శేవలో నిరుఇళ్ళ? ఇత్యాది శ్రుతులచేతను యాత్మ నిష య
మని చెలిసికొని, అమే యుక్తుల చే స్టిరపరచుకొ నియు యొవండాల్మను కరనుగాను, భోక్తనుగాను, సుఖము
కలదానినిగను, దుఃఖము కలదానినిగను దలంచునో యట్రివాం డాత్మతత్తవ్రమును 'జెలిసినవాండు శాడు,
మెపీనునిన మరణించిన లేగను గనిన తల్లియొక్క-- ప్రసవము శ మైకఫలక మె నిష్ఫల మెనటుల నట్టివాని
యొక్క శ్రగివణకుననములు శంచుమే ఫఅముగా కలవగు నని నూచింప(బడెను,
పరమార్థ ప్రపా$—
(“ఏశా న్న వాంతు మిచ్ళామి” అనునది మొదలగు శ్లోకములచే నాత్మకు హాననకర్శృత్వనిమి.
తక మగు దుఃఖము. బెప్పంబటజెను, అట్టి దుఃఖము గూడ నిర్షిమిత క మని “య ఏనం జేత్తి”) అనుళ్లోళ'
ముచేం బెప్పమొదలి డెను,
ఎట్లు భుటముచే భుటమును (బద్దలుచేసి న నాఖుటములందు౦ డా కాళమునకు గరరృత్వకర్మత్వమ
లు లేవో (చాశెళము బ్రద్దలు చేయనిది కెదు, బ్రద్దలగునది కాదో) యశ యార్మపవాననక్రియా.
._ శర్తృర్వేము, తత్మ-ర్మత్వము (దంళ్రట, చంపంబడుట లేవు, _ఈవిషయమునంచే (“నాయం వాంతి. న
. జాన్యకే”? అనునది హేతువు.
సీలకరరీయము+ a
ననర్య్రపమలగు మాతాం (ఇంద్రియ్సాదులు మిథ్యా
.ఉణాసతో విద్య లేభావః” అనుదానిచేక్‌
భూతము అగుటవలన నిస్పంరూపములు గాన మా తా9దులకు గర్భృత్వుము సంభవింపకు. కాన సత్తున,
బన కర్షృత్యము, బంధమోతృములు జెప్పదగును, అట్టుగాక నంతఃకరణమునకు బంధము, ఆత్మకు మో క్షమనిన
EN
యన
నాన
న
 ఇాంకరభావ్యతత్త (౪బోధిని+---
న
అను (పత్యయవిషయ మగునట్రియు (పకృతబేహియగు చేను మరణించినవాడననియు, ఎవ
డు (పకృతదేహియగు తన్ను జంపువానినిగను తలంచెదరో వారిరువురు నాత్మస్యరూప
మునుబెలసినవారు కారు, . మసి lori

“చో
బంధమాత్షములకు సామానాధికరణ్యను (ఒకచోట నుండుట) లకపాయిడిని, ఆటురన శేవపస్టై
ట యొకనికి తన్నివృత్శికి మందు మటియొకని కనినట్టు బంధములేని జీవునకు మోక్షశాస్ర్రుము
ను - జెఫ్పుట
వ్యర్థ నుయ్యుడిని, కాన గాత్మశే బంధమోత్షములని యంగీకరింపవలయును. “మీన సర్వ మిదం
తతం?””
అను శ్రతిగూడ నాత్మశే దేహాదిన్వీ కారమును జెఫ్పుచున్నది, అటులైన హోనన(క్రియను గూర్చి కర్భృత్వ
కర్మత్వము లాత్మకు సంభవింపవలసినచ్చును, తనను చంపించుటకు కర్తృత్వము తనకే సంభవించుట విర
ద్ధము, "వహ్ని వహ్నిని దగల బెట్టుట సంభవము కాదుకదా. యనుళంకను దొలగించుటకుళయ ఏనం)
ఆశి
చెష్పమొదలిడెను. ఏతార్కి--కాదు లాల్మను వాననకియాకర౫ దలచుచుండికో ఏచార్యాక
ాదు లాత్నను
వహాననక్రియాకర్మగ (జంపబడుదానిగ దఅచుచుండికో చా రిరువు రాత్శ్మతత్స్వ్యమును చలిసి కొనినజారో
శారు,
ఎందువల ననిన నీయాత్మ జంఫునదీ కాదు, జంపంబడునదీ కాదు, ఏడి కరయో యది యార్మ శా
ననియు, చేనా మాత్మ కాదనియు, ఫూర్వమునందే జెప్పబడెను,
ఇచట దత్మ (మిది. ఏవిధమున నయఃపిండమునందు వహ్ని సంబంధమువలన నేదర్భృత్వమో,న్వయ
ముగ నయఃపిండమునందు దగ్భృత్వము లేదో అేనిధమున మా(తాదులు సంభవించినవెంట"నే కర్శృత్వము
సంభవించుట చే నాకర్థృత్వము మా తౌదుల ధర్మమే కాని యాత్మ ధర్మము కాదు. ఆత్మయందు గర్భృత్య
(పతీతి మా తాదసంబంధమువలన నే కలుగుచున్నది. కాన మా(తాదులతో గూడినచానికి బంధము. శేన
లాలత్మకు బంధము లేదు, మోశ్నమనగ నూ\తౌదులసం బంధము లేకుండుటయే,. కావున బంధమోశము
అకు,
చెయ్య ధికరణ్యము (ఏకౌధికరణనునందుండక పోవుట) సంభవింపదు. మా(తౌదులు సత్తులని గాని, ఆసత్తుఅని
గాని నిర్వచించుటకు శక్యము కానందున ననిర
చ నీయమా
్వ లు, వ్యవహార యో గ్యము, బ్రహ్మజ్ఞా నెక జాధ్యమ్యు,
స్వప్న మాయాగ ౦ధర్వనగరతుల్యము నగు దత్స్వరూపము నంగీకరించుటచే నూతా9దులు నిస్స్ర్థిరూపములు
కావు. శాన గర్శ్భృత్వము మా(తాదిధర్మ మే కాని యాత భర్మము కాదు. ఈవిషయముెనీ “ఆశా కర్ర
దిరూప క్చే న్మా శాంతీ, స్తస్య ముక్క తాం ! నహి స్వథావో భావాశాం. శ్యావర్తే తష్ట్యవద్ద్రజేణ”,ఆను'
వచనముగూడ జెప్పుచున్నది. ర.
మజీయు గర్భ్భృత్వము రాగపాదివి జ్వ కౌరముల
ే ు గలదానిశే సంభవించును, అట్టిది కలవాడే దుః
ఖ యగును. అటులెన నాత్మ కను భూయమానమగు సాకీ శ్య్వమునకు బాధ పా9ప్పిం చెడిని, కాన చాత్శకు
గర్భృత్వము లేదని తాశ్రయము, ఈవిషయమునే“నశ్తే స్యాది ష(క్రియాం దుఃఖసాతీ తా కా వికౌరిణః! ధీవిక్రి
యాసవాసాణాం సౌక్యుతోవా మవిక్రియ॥” ఆను వచనముగూడ జెఫ్పుచున్నది.
వివర్శవాదము నంగీకరించుటచే సత్తునకు చేహోద్యు సౌ దానము వలన గర్హ్భ్భృత్వము సంభవింపదు. .
తధ్యస్తమగు దానియొక్క- ధర్మములచే నదిస్థానము వికారి కానేరదు. ఈ విషయమునే (్రైమద్భావ్యశకా. :
ఏలు “యత్ర యదథ్యాస స్త తృతేన దోషేణ గుణెనవా ఒణుమాశత్తేణాపి స న సంబధ్యతే? ఆము
గౌష్యవచనమాచే
+
సృష్టపరచిరి,
వం ఆ
నుజీయ్మ వృద్ధులునాడ ఊ నరకే
|
క్రమ మృగతృడ్డల
త
మాన అదె
కా న... wa వసనే

కును
హే ల -

ఖ్‌
 156 : (నీభగవద్గీ త శాంకర భామ్యత,త్త (బోధిని [అధ్యా 9,

గీ! న జాయ తే (మియతే వా కదాచి, న్నాయం భూత్యా౭- భవితా వా న భూయః |

అజో నిత్య శ్యాశ్వతోయం పురాణో, న వాన్యశే హన్యమా నే శరీరే॥ 1౨౦!
పదవిభాగము! —
న్లో“జాయ తే-మి9య లౌావాకదాచిత్‌ --నాఅయంాభూత్యాా అ భవితా
వా నె భూయ" అజఃా నిత్యః"ల ఇాశ్యతః- అయం” పురాణఃకె నె వాన్య శా
వాన్యవమానే- శరీర. Deol
(ప్రతిపదార్గము: =
ఈ శ్లోకమున “భాత్యా ౭-భవికావా” అనుచేట (భూ తా(-=అ._.. భవితా)
అని పదవిభాగము. “యతఃో అను పద మధ్యాహార్యము. యశ =వకారణమువలన;
అయంయెమూూ అత్మ; అభూ త్యాాపూర్య్ణమునందు లేక; భూయః=ాతిరిగి; భనితో=ఉండు
నీత్యసంబంధమువలన “ఆత్మ” అను పదమధ్యాహో
నదిః సాకాదో; (యత్తచ్భ్చబ్దములకు ని
గ్యము) అత;$=ఈకారణమువలన; కదాచిత్‌ =ఒకానొకస్పుడు? నజాయ లే=పుట్టదు;
యత;=వకారణమువలన; అయ౦=ఈ యాత్చ; భూ త్యాఇదివరకుండి; భూయఃతిరిగి;
అ భవితా=ఉండనిదికాదో) అత;=-ఈ కారణమువలన; న యాత్మ క చాచిత్‌=
ఒకానొకప్పుడు; నమి)యతేడనురణింపదు. అయం=ఈ యాత్మ శాశ్వతః=అపమేయము
లేనివా(డు, (కృశింపనివాడు;) పురాణా పూర్యమునందును నూతను(డు (అనంగా వృద్ధి _
'హూపక్షిియ లేనివాడు) రి డే=-శరీరము; హన్యమాసాపసంవారింపంబజినను; నహన్య కే=
పరిణామకిియ లేనివాడు; అజఃాఉిత్పత్సిలేనివాండు. నిత్యజానిత్యుండు, (అనగా నుత్చ
తి వలన un తు రల
నసి వుం . hoch
శాంకరభొవ్యన్‌ తలా

(1) కథ మవికియ ఆశ్మేశి ద్వితీయోమన్హః పాస

: జాయతే నోత్ప్సద్య లేజని
CNN వస్తువికియా నాషా-త్యనో విద్యతే
తే ఇత?! స విరియ తే నా వా కబ్దళ్చాట్టే|
nf

529 కంభా వ్య ర్ధబోధిని ఫా ఫా

(ఏ
(1) ఆత్మ యవిక్రియమగుటచే నొశ్రదానినిం జంపునదికాదు, తాను నురణించు
ఏదు. మృగ వారిప్తువాహూముచే |నిండీ నియు,్కు యూపషర క్షేత్రమును. ప
నవని వహించదు. నళ
జని థ్‌
og
|
ae Sa మధి హైన మునకు "లేనని స్పృషస్టపరచిరి. mw లకే

ఈ జెష్పటచే గర్హ్భత్యు కపసత్వము అనా వం నల Soros శ ము

వాళ్ళమండారముభ్రయమునకు నిరోధమని జెఖ్టుటయు: నిరస్తము,
ఈ పథముననే, చార్వాకశార్మి- కా భినుతమలను జేవత్మ, కరా త్న వాదనులు
(నాన్నా "
(౫
కరర హఠం! - ఉభా తౌ న 'విజానీతో నాయం వాన్ని న వాన్యతే” 'అను”
నవ లేవాన్లుం జోతశ్ళేన
. ఫార్యాద్ధమన సౌం'భేదననానే. సుక ఖులా. '-శాశకొనుంక్రమ ేసీరస్తమఖని చలినికొ
నేడగినది,
కంల
నో! ౨౦] సాంఖ్య యో? ము. _ 157

శాంకరభావ్యం౦:---
న క్రయ లే చ తనా వినాశలక్షణా విక్రియా య. కదా చి చ్చబ్ద స్సర్వ
వికి
యాప్రతిEX స్పంబంధ్య కే న కడాచి జాయ శే
త నకడాచి ss
ని ఇత్యేవం |
యస్యా దయ మాతా భూత్యా భవనకిియా మనుభూయ పళ్చా దభవితా భావం
గన్తా న భూయః పునసృస్యా న్న మ్రియశే | యోహి భూత్వా న భవితా న మ్రియత
ఇ త్యుచ్యశే లోకే | వాశభా న్నశొభా చ్చాయ మాశ్మా భూత్యా భవితావాగజేవా శ
వ న్నభూయః వున సృస్మా We ee వ్యాభూక్యా భవితా సజాయత ఇత్యు
చ్యళే నై
నప మాళ్ళాా తోన జాయే । యస్మ్థా దేవం తస్మా దజో యస్మా న్న
ా నుత్యశ్చ |
మియే తస్య౭
శాంక రభాష్యతత్త వ్రబోధిని— 1 | స
నది కాదని పూర్వగీతయందు. జెప్పంబడెను, అందు హీతువగు. వవిక్టియక్వ మెట్
౩ లా.
తకు. సంభవించుననిన+
- ఏది వూర్యమునందు లేక, వర్క మానమున గాన్సించునో యది వుట్టునదియని
జెప్పుంబడును. (అది యెట్లనిన! ఘట ముత్నతి
ల్కకియూారగమునందు లేక వర,మాన కాలము .
'నందుండుటచే నుత్సన్న మని చెప్పబడును.) ._అత్మయనునది పూర్వమునందులేక వర్శమౌా
నమునం _దుండునదికాదు. కాన నుక్పన్నముకాదు. గా భావనికారమగు_
నుత్పత్తితేదనుట, )
ఏది పూర కంక ర,మనమున శాన్పింపదో యదినహ్షమని చెప్పులు |
వర
డును, టాట్లనిన ఫఘుటము పూర్వమునందుండి. సరృమానమునం గాన్సింపనీ.. తలి. నష్టమని
చెప్పనగును) ఆత్మ పూర్వమునందుండి మున్గుందుండనిది
కాదు. కాని నాశము శేనిది,
(అనగా భావవికారమగు నాశవిక్సియ లేదనుట) కానవ నాత్శయుత్సతి, లేవించేసి యజము,
ం నిత్యము. ఇట్టియర్ల్ష మిగావాక్యమువలన నెట్లు సంభవించుననిన చకా
నాశములేమిజేసి
రార్థకముగల 'వాశబ్దమువలన నకబ్దమువలనను బోని చును. న. మ సళ
Crag న0 ye 1॥ ॥
Ae సై
అట్టర్‌ ' cm nn

SE న అధ్యాయము ౨౦వ
3౦వ ్లోకవ్యాఖ్యావి శేమములు? = క్ష
పరమార్గర ప్పపౌళ == .
స్ప హాన్య తే??-అని పూర్వఖో
పూ కమునందున్న
వాక్యములే నాళ్మ సుజ్యావవిక్రియాహాన్య :మనీ
చెప్పబడెను. అమణ్భావవికి యా రోహిత్యము నేయిేస్లోకమునేరిదూ 'స్పష్టపరచుచుచ్నో (డు; - ' !
“వృట్టుట, ఉండుట, వృద్ధి: బొందడుట, విపరీణానుమును బొరిదుట, &ీణించుట; నకించుటి” నన వి
నీయారును ని-శారము. అనయబడేన్య 'ఈం పొకారము. లాత్మకు లేవని క9మపద్ధత్తిని ెప్పుచున్నాండున్‌ *స్రష్టా
“(వుటుటలేదు)' ఇటనుటచే" -నోల్నేకు జన్నరూపవి కారము. నిసిధించబడెను:* “నచాయక భక. న
లు

శా భవితా
4 భవతి? (కో స్వతస్ఫిద్ధము కాన లతల నితము గలది గదు) అస రల '
/ ల. ee
 158. (శ్రీభగవద్లీ తాశాంకరభావ్యత తృ(బోధిని [అధ్యా

శాంకరభాష్యం ఛా
(9) య ద్య ప్యా ద్య్తనయో ర్వికియ యోః ప్రతిషే.ధే సర్యా విక])ియాః
వక్‌ భవని, తథావి నుధ్యభావినీనాం వికిియాణాం స్యశబ్లై_ రవ తద్భర్య క పతి
చేధః కరవవ్యే ఇ త్యునుక్తానా మని యావనాదిసర్వవిక్రియాణాం పితిపే.ధో అ స్యా
దిత్యావాః శాశ్వతే ఇత్యాదినా | ఇాశ్వత ఇత్యపతృయలతు, ణా విక్రియా శ క
శాంతరభావ్యతత్త న బోధిని?
(2) “జాయలే అసి, వర్థలే,పరిణమ లే, లని! నశ్యతి" అను పుడ్భా
వవికారములలో నాద్యంతములగు నుత్చతి నాశము లాళ్ళుకు సం భవింపనని నిషేధించిన
మధ్యస్థములగు భావవికారము లార్జికముగని పే.ధించినశ్లే యగును, కాని అట్టి మధ్య భౌవు
లగు ఛావవికారములను స్వశబ్దములచేతనే నిపే.ధింపవలయునని “శాళ్యతళొ . అనునది
మొదలు గెలల వాక్యములచే నిషేధించుచుండెను,
అపత్షయము (కృశించుట)స్వరూపముచే నపపత్తయమనియు, తన గుణముల .
యొక్క 'యపక్షయముచే తన. కపతయమనియు -రెండువిధములు. ఎట్లనిన*ీ శరీరము
సావయవము (అవయనములతోం గూడినది) అట్టి యవయవములకు లోపము పొప్పించి
నపుడు శరీర మపవీ.ణ_వెనది. ఇది స్వయాపమువలన నపవమయము, ఆత్మ నిరవయవము.
(అవయవములులేనిది) కాన: స్వరూపమువలన నపకుయము యాత్మకుం చని ౦పనేరదుం
యస్తీత్వేము కోలదగును. కాని పట్టును లేని వస్తువున కన్తీత్వము నుండదు గాన “అజః 7” ఆని
యాళ్మయన్నీ తరూపని కారము లేనిదనుటలో హేతువుగ జెప్పబడినది. అత్మ “నిత్య[7”అనుటచే వృద్దియాప
వికెఠములేనిదనిజకెప్పయబడెను గకాళ్య్యతిఅనుటచే శాళ్వతమగుట చేతను నపత్నీయరూపవి కారము లేనీడనిె
ప్పంయంబడేనుప్ర రాణః”) అనుటచేనిరవయవ నుగుట చేతను, నిరు ఇమగుటచేత ను ప్రరాతనమగు నాత్మ నిపరిణాను
రూపవికారము లేనిదని నూచించబడెేను. (అత్మ పూర్వమందుగూడ కొత దియే గనుక నివ్పుడు విపరిణా
మమువలన రూపొంతరమును బొంది కొ౦9త్తేదిగా యగుట లేదని యర్లము) న
లేళ, “న భవితా” అని యనుష౦ గము-గా న్న్థకరింపందగును,. (ఆస్తీ త్తమ శేనిడై అక్క
6 ఘూ యో2_ధికం యథా భవతి తథా న భవితా”) (అధికముగా చెట్టు కావలెనో యట్లు కాదూ) అని వృద్ధి
రూపని కారమును నిషేధించెను. “ఆజ, నిత్యః?) అని పాతకం కటక నృద్ర్యా ద్య భావములకు
“హీంతువుగ జేర్వేరు జెప్పబడినందున పౌొనళుకకృషదోషము లేదు. ఊెవిధమూననే యేయా త్మావిచాళ్షవిషయమై న్‌
అభా దపం శాంనులం నిరసించబజెనో యటిన SREB (న హన్యతే హాన్యమా నే శరీరే?
అను వాక్యముచేం జెప్పి యుప సంవారించెను. 'ఈనిషయయమె కఠశా ఖీయమగ న జాయ తే మి)య తే వౌ.
విపళ్చి న్నారని . కత శ్చి న్న,భభూవ కశ్చిత్‌, అదో. నిత్య శాళ్ల్ళ్యతోయం పురాణో న వాన్యతే వాన్య
మాచే శరీశే,వాంత్రా చే న్మన్య తే వాంతుం వాత శే న్మన్యతే వాతం”) “ఉథా తౌ. న విజానీతో.. నా
యం వాంతి న వన్య తే”?“ అళ్రరీరం,శ్లరీకే వ్వశన శేస్వవస్థితం, :
మనో౦తం నిభ.
wo మత్వాధీరో
నేల్లా? అనునీశ్ళుతుల్లు'గరార్థములు, |. ॥ Eb
అయా ft
జ్‌
1
+
గ
॥ న
త లే
~ ie,
¥
/
Ds
' '
ie
లే
Fa
ఖో
an
 ల్లో ౨౦౫ . సాంఖ్యయోగము 159

శాంకరభాష్యం థా
శక్త దృవ వ్యాశ్యత; | నాపశ్షీయే స్య్వతాపేణ నిరవయవత్యా న్నిరుణత్యా చ్చ నాకి
గుణతయే ణాపక్షయః। అపక్షయనిపరీ
తావి వృద్ధిలక్షు ణా వి(క్రియా పృతివి్య తే: పురా
. ణఇతి | యో హ్యవయవాగమమే నోపపలీతులే జే
స వర్లకే=అభినవ 9ఇతి చోచ్య
శే|
అయం త్యాత్మా నిరవయవత్యా త్పురావీ నవ వవేతి పురాణో న వర్గత ఇత్యర్థః |
శాంకరఫాప్యతత్త (బోధిని— tr వా
గుణముల యపచయమువలనను యాత్మ కపచయము పొవ్పీపనేరదు. (ఎట్ల
ష్‌ శరీరమునందు. గాంత్యాదిగుణలోపము గలిగినపుడు శరీర ష్‌ అకయి న.
పెప్పుదురు. ఆత్మ నిరుణము, (ఉణరహితీము) కాన గుణముల యప తయమువలన నప
కుయముగూడ నాత్శకు. బావి ౦పనేరదు, |
వది కు తమ. 5 తనయందుం జేరుటవలన నుపచయము గలుగునో'నది
“వర్ణతే నృద్ధిబొందెను. అని చెప్పయుడును. అట్టివృద్ధికి పేతువగు నవయవము లాత్ముకు
చేనీదున (నిరవయవమగుటచే) వూర్యమునందు( ae నవ (నూతన)మే. పురాణము.
కాన నపషయమునకు విపరీతమగు షం నిక్రియకూడ నాత్ళకు సం భవింపనేరదు.
ద ర. నానకన దానా
నా నాలాల లాలా రావాలదా అనన నన అతనా. rr) rr!

ఏీలకంగీయము?4
__
“నాయం హాని న వాన్య తే”? అను వాక్యమునం౦దుగల “నవాన్య లే”) ఆను వాక్యమును శాథక
మున౦దు గల “నజాయతే”) అనుమంతిముచే SR Se :
ఈయాత్మ యొ కా నొకప్పుడును యభినవమె వుట్టునది కాదు, శార్కి- కాభిమకఘటము సంబంధ
విహీనమె నశించినటుల సీయాల్మ నిరన్య్వయ మె 'నశించునది a యందువలననిన ? కత యజము-గాన .
బుట్టునడికాదు, నిత్యము-గాన నశించునదిగాదు. అని జెలుఫుటళశే యాతృవి శేషణములుగ “ఆఅజః, నిత్య?)
తి యిందు నిజేశ్‌ంపయబడెను,
అన కణిక విజ్ఞాన వాదియగు యా గాచారు(డు |త ణిక విజ్ఞానథారకు నజత్వమును, నిత్యత్వ
మును ఆతం )చుటనే నట్టి'తణికవిజ్ఞానధారయ్‌ యాత్మ కశక! యను నాళంకన్ను దొలిగించుటక
“భూ త్వా భవితా వా మాటని అని జెప్పెను. ఇచట “అయంి”. అను, పదమనువరిర్రించును.క్‌..
“ఆయం? ఈయాత్మ “భూ త్వా”) ఉండి భూయ? ఆ నేశమారులం “భవితా” ఉండెడి
దియ ని” శాదు.' ఎటనిన? అంకురాదికము మొదటయున్నరియై యనగ౧తరమున. వృద్ధిపరిశా మాపక్షయము
లచే నెజేక మారులుం జెడిది. అత్మయన్ననో వ ధెబ్రదులు 'లేమింజేనీ యట్లు కాదు.
.. “భూ త్వాభవితా?” అను భవన(కియా ద్యయమునకు భూతా”? అనుచోటనుండు -కా(ప్రత్య
రరూకృమగు సమానకరరృృకత్వము విజ్ఞానథారై
రైెక్యాభిసాయమనుచే. జెపుయడేను. కాన విజ్ఞానథార ఛూ
క్రైవభ్గవి కా) ఊండియే భవన, కియగలది. ఉండి నశించునదికాదు. తౌర్కి-కుల విజ్ఞానముఉత్పత్తిస్రిరనాళ
తృణవ్యాపి యగుట ఎజేసి (తితు ణావస్థాయియనను, జాొదప రికల్పితవిజ్ఞాన మన్న నోశాశ్వరిక లిక్‌ 3
యీ యుత్తీరవిజ్ఞానోత్పత్తి తణము. ఆక్షణమే న్థిరిక ణమశ టంజేసి క్షణిక మన౦బడున్తుఖ్ఞువ్షిజ్తూ;నముఅకు భవ
 160 శ్రీభగవచ్లీ తాశాంకరభామ్యత త్త (బోధిని [అధ్యా(7

శాంకరఫెప్యమ్‌+-- భు అ
(క) తథాన హాహాన్య తే న విపరిణమ్యతే హన్యమానే .విపరిణమ్యమాచే=ః
.శరీకే। వాని, రత విపరిణామార్థా దన్రష్టవ్యోాపునరుక్త తాయె న విపరిణమ్యత ఇత్యర్థః
అస్మి నృంశ్తేమడ్భోవవికారా లకికవసువిక్రియా ఆక్షని ప్రతీిపధ్యన్నె సర్వపిశారవికి
యారహిత ఆ త్మేతి వాక్యార్థః। యస్మా దేవం తస్మా స. విజానీత* ఇతివూర(మ
స్రేణాన్య నంబంధః | ౨౦||
యాలో. బలాల భల

(8) ఈ గీతయందు “నమ్రియ తే” అను పదముచేత్రనే యంత వికి)! యారూప

పన మాత్శకు bas “నవాన్య తే* అనుపదమువేం దిరిగి నాశరూపవి
క్రియను నిపేధించుట వునరుక్తి బోవము కాదా యని యాశ్షేవింపరాదు. “నహన్య
తే”
అను పదముబే విపరిణామరూపవికి్రియ నిేధింపబడెను, శరీరము విపరిణామమును బొంది
నను యాత్మ విపరిణామమును బొందదు.
ఈ గీత్రయందు లె"కికవస్తువునందుండు వడ్భావవికారములు నాత్నకుం (బాప్రిం
పవని నిషేథింపబడెను, ఏవికారము లును నాత్మకుం బోసి ౦పవని యి గ్‌తార్థము,
అక షడ్భావవికియారహితుండగుటచే “నేనువారలను ననా 6 వారల
చే సంవారింపబడువాడనునేను”
అనితెలినికొనుసీ యిరువురు నాత్శస్వరూపమును జెలిసినవా
రలుకారు. అని వూర (మంత్నేమగు “ఉభా తె న విజానీతో నాయం వాంతి నసాన్య త”
అనుదానితో నీగీతా వాక్యమున కన్యయము. lol
కియాద్యయవ్యబథానుము లేమింజేసి “భూ త్యాభవితా”? (ఉండి భవనక్సియను బొందునని జెఫ్పుట న్యా
యము, ఆ ట్రిడిగాడ నీయాత్న "కాదు. ఎందువలననిన? నీయాత్మ యెల్ల ప్ర "డెకరాపము, “ఏెనేను "బాల్య
మునందు దల్లిదం(డుల ననుభవించితినో యా నేను వార్లకమయునందు మానిమనమల ననుభవించుచుం టిని” అను
యనుభవముచే బాల్య వారక మురలతుం కాల కకత మనుభూత మగుటంజేసీ “ఆకళ్ళయుండి పరిణామా
దులచే భవనకి)య ననుభవించునదికెదు,
సౌదృశ్యమును గ్రహించు న్థి
సిరమగు వా డొకడు న డాత్మ సాదృక్యమాచే,
వార్థకమునందుండు వాని కథనుఖవము నేల వాదము దూరముగ నిరస్తము,
లేక జన్నమరణములు లేక పోయినను పరా తగవిళి వుడై పూ ర్యమునంజుండి దిరుగ గ ౦తర్ష:
'విశిష్టుడై “భవితా” కాగలదనియు జెప్పవలదు, “భూ శె్యక 4భవితా నత్య భూ ల్వేతి. యోజనా”? ఉండి.
జ్‌'ఛవనక్టి) యను బొందును, లేక కాదు. అని సమన్వయము .జేయవలెను, తనే
జ. జైనులు శరీరపరివూణక నూర్మయని య'నెదరు, ' ఆట్టినిత్యనుగు
నాత్మశే కోమమున గాని,శ్యత్కల్రి
మనున గాని ముకక,మనుజ, గజదేహములు. (బాప్తించునప్రు.,ాత్శ యాయా దేహములకు దగు బరిమాణ
భేదమును బొందున నియ._యంగీశరించిరి అందుచే నౌపభారికభవనము నాత్మ కంగీకరిం చెదర. క. £5
ల్లో ౨౧] సాంఖ్యయోగము 16i

గ్‌! వేదా వీనాశినం. నిత్యం య ఏన నుజ నున్యయమ్‌!

కథం స పురుషః వార్థ! కం ఘాతయతి వాంతి కమ్‌ ॥ 1_౨౧|
పదవిఖాగము +
వేద అవినాళినంా నిత్యం -య;ావనం అజంా అవ్యయంాక థంెసఃొ వురువః”
పార్థ!""కంఘాతయతి- హంతి కమ్‌. ౨౧||
హతపదార్ధము 4—
హే పార్థ!=ఓయరునా! ; యః=పపురుషుండు; అవినాశనంచనాశరహిత మెన
టియు). యు, అవ్యయం=అన క్ష
నిత్యం=పీరిణామములే నట్టియా; అజండాఉశ్సతి లేనట్టి
యము (కృశించుట) లేనట్టి; వనం=-ఈ యాత్యస్యరూపమును; " -వేద=తెలినికొనునో, సః
ఆ; పురువఃవురుషుండు; కథం=ఎట్లు; కం=నీవనిని; ఘాత యతి= సంహరించుటకు
'భేరణము చేయునో!; కం=వవని; వాని =చంపున్యు lol

ఇాంకరభావ్యం +
(1) “య వీనం వేత్తి వాంతారంి |ఇత్యనేన మంత్రేణ సాననకిియాయాః
కరా కర్మ చ న భవతీతి ప్రతిజ్ఞాయ “న బాయ కేశ (గ 9-20)" ఇత్యనే నటు
పతిజ్ఞాతార్థ ముపసంహారతి ॥ వేదావీనాళిన మితి |
ప్ప
హీతు ముక్త్వా
శాంకర ఫొవ్యతత్త వ్రబోధిని +
(1) “య వీనం వేత్తి వాంతారం యేశనం మన్యే వాఠమ్‌, ఉభౌ తౌ'న
విజాసీతో నాయంహనసి, నవాన్య కేశ అను శ్లోకమునందాత్శ యొక నిని జంపువా(డుకాడు
యుొకనిచే( జంపంయడునాంయ. కొడు అని ప్రతిజ్ఞజేసెను అందులకు హేతువు “నజా
యే మ్రియతే వా కదా చిన్నాయం భూత్యా భవితా వాన భూయః | అజోనిత్య
శ్యాశ్యతో ఒయంపురాణో న హన్యతే హన్యమానే శదీశేీ అను శ్లోక్రముచే నాత్మ
మడ్భానవి కారళూన్యుడు (నేవిక్ర్సియయు లేనివాడు)అనినుడివి “య వనం వేతి,హంతారంి”
యాపచయ (వృద్ధికయ) ములు గల వస్తువునకు నిత్యత్వము సంభవింపక పోవుటవలనను, అ కకక
టవలననటైది కాదని గ్రపొంపనగును, ల
దు ఖాదిధర్మములంగల ధర్మికిలా ఫఘట నాళము తేనిచే తద్గతముగు. Cen Fn
స్వనాశము లేనిదే దుః ఖావల కత్యంత నాన్సము పం. క సుఖదుః ఖాది ధర్భాంతరములు
బుట్టుటచే నాతశ్ర గౌణమగు “భూ తో” భవనము సంభవించునను శంక దొలగింపంబడెనుం
అజత్వము, నిత్యత్వము, శాళ్వతత్వ మగెడివి యా కాళ్రమునకు గూడ గల వను నాళంకను దొలగిం -
చుటకు ప్రరాణంి” అని జెప్పంయబుడెను. *ఫురా” నియదావసృష్టికి బూర్యనునందు గూడ “నవ ఏవి”
నూతనమయినదే. ఈజెఫ్టటవలన నపక్షయా దిధర్మగహితమగుటం జేసి యాత్మకు ముఖ్యమగునజత్వము, ఆశా
శాదులకు గౌణమగు నజత్వము గలదని జూపయిడెను, కనుకనే న వాన్యలే వాన్యమానే రీ రే? -జ్ఞరీకము
జంపంబడుచున్నను యాత్మ జంపంబడునది కాదని మ డర! - షం!
న.
(21) wi త్‌
162 శ్రీభగవద్దీతా శాంక రభావ్యత త్ర(బోధిని (అధ్యా. 2,

శాంకరభాష్యం:—
వేద విజానా త్వవినాళిన మనన భావవికారరహితం నిక్నం విపరిణామరహీత్తం
యో వేజేతి సంబధః | న్‌నం పూర్వేణ మంత్రే ణోకలతుణ మజం జన్ఫరహిత మశ్యయ
మపక్షయరహీతం కథం శేన ప్రకారేణ న 'పచ్యా..న్పురుపో-ధికృతో' హస్తి హనన
యా. కరోతి | కథం వా ఘాతయితి హానారం అలరు | నకథంచి ఏ తం చి
rr ఇ టు క. ల. ల లల. కధ ను

శాంకరభాష్యతక్త వ్రబోధినిః—
అను న్లోకముచేం శక తవు క (ఆక యొక డానినిం జంప్రునదికానుు ఒకణా
నిచేం జంపయుడునదిశాదను నర్ధమున్తు) “వేదా వినాళినం నిత్యం” అను శ్లోకముచే నుప
సంహరించు చుండెను. కాన సస్టోేకమునందుం బూర్య శ్లో
'కపితిపా“వికార్థమే. జెప్పంబడినను
వునరుకి ,గోవము సంభవించునని యాశ్లే వింపరాదు.
విద్యాంసునకు గరర త్వద్యభిమానము లేకపోవుట" చేతను, అద్వితీయకూట
స్థాత్కునిశ్చయసామర్థ పము వలనను స."పించిన సర్యకర్ణసవ్యాసమును గూర్చి విద్యా
డా
ర్థ్యము నిమితతృమ ధ్యనుజ్ఞను “వేదా re నిత్యం” అను శ్లోకముచే చేయుచుండెను,
అంత్యభావవీకారమగు నాశము లేనట్టియు, బరిణామరహితము, ఉత్పత్సిళూ
న్యము అపక్షయరూపవికారళూన్యము నగు నాత్మ నెవడు తెలిసికొనునో యట్టి విద్యాం.
నుడగు బురుము. జెవనిని. జంవును! ఎవనిని. జంపుటకు. "రణము జేయును! ఎవ
నినిం జంపనేరండు, ఎవనిని. జంపుటకు 'చొరణమును జేయండని FSR
-ఈ శ్లోకమున “కథంచి త్క-_ంచి దంతి కథంచి తృంచి ద్రాతయలతి” అను
"వాక్యము ఎవనిని జంప(డు? ఎవనిని. జంపుటకు వేేరణ జేయండు! అని పరశ్నా ర్థమున
bn అట్టి పిశ్నయే యీశ్తో కమున సంభవించినచో నుత, రగథమున
సీపిశ్నకు సమాధానము (శ్రీకృష్ణపరమాత్మ చెవ్సియుండవలెను. అట్లు సమాధానము
మున్ముందు గాన్సింపకపోవుటచే బృ)శర నూన సం భవింప నేరదు. కానోకథం స పురువ, :
sa కం ఘాకేయతి వాంతి కమ్‌” అనునది యాశ్న పార్గము (అనగా నట్టి న

(వ అధ్యాయము--- ౨౧ వ శ్లొకవ్యాఖ్యావిేేశహనములు?%...
నటట
RO
పాయా
న

నాయం వాని న హన్య లే”) (ఈయాలత్మ జంపునదీ కాదు, జంపంయడునదీ కాదు) ఆని. ప్రతి.
నను జ్‌
నిను.అట్టి: ప్రతిజ్ఞూశార్థమగు ఉన హన్య లే”? (అత జంపయిడదు ఆను. యం౦శ్చమును న వాన్యలే..
వాన్యమా నే! శరీచ? తహ నుపపొదించి, “ జేడావిచాకినం”” ఆను నోకముచే బ్రతిజ్ఞాత్యా3B
ననే 1
ఫ్రమగు “నాయం వాంతి” అనువిషయము నుఫపొదడించుచు ప్రతిజ్ఞా తార్గము నుపనంహరించుచుం
జేను,. కనన
వినష్టుం శీలం యస్య త భువినాళినంి? (వినాళ్రరూ పౌంత్యవిక్రి యాళూన్యునిగ ఈవిషయమున హేతువ్రన
శ్లో ౨౧] సాంఖ్యయోగము 168

శాంకరఖావ్యమ్‌+--
దంతి న కథం చి తం చి ద్ఞాతేయ తీత్యుభయ త్రాత్నేప న. ప్రశ్నాగన్థానంభ
వాత్‌ | ID తుల్యత్యా. ద్యిదుష. స్పర్యకర్శప్రతి పేధ ఏవ ప్రకరణార్థోజి
ప వేత
భగవతః ' వాస్తే స్వామేప ఉదాహరణార్థ త్వేన | సిదుపః కం కళ్ళాసంభటి సూతువిెక్లే
మం పశ్య న్క-ర్నా ణ్యావ్సిపతి భగవా నృథం స పురుషు బ్రతి ।
(2) ననూక_ ఏవాత్మనొ =-విక్సియత్యం సర్వకర్థాసం భవశారణవి కేవ్య,
సత్య ముకో నతు స కారః ఇవిగాపో ద న్యత్వా దదుపో=వికి) యా దాత్శన' బ్రతి | న
వ్యానికియం సై
సాణుం విడితేవకః కర్మ న సంభవతీతి చే న్న| విదువ అత్నత్యాత్‌ | న
దేహాదిససంఘాతస్య నిద్యాత్తా | అతః పారి'శ్రేప్యా దసంవాత wl విద్యా = ఇతి
ఇంక ర ఫభాష్యతత్తబోధిని---
నిని. జంపును! ఎవనిని. జంపుటకు. బేరణముజేయును!” అని ఉ భయస్థలములయందు
నావ్నైపణార్థ మే (గహింపవలయును) క జంపండు. ఎవనిని జరప కానుక సేరణము
జేయండనియ యాశయము.
కొన విద్యాంసు టప యా రా టంట. ప స
సర్వకర్శుసంన్యాసమే యకృన్ణపరమాత్శ
నీ యాశయము. hy
విద్యాంసున శకేకర్ణయు సంభవింపనపు ెవనినీ. జంపండు, ఎవనినీం సంవుట
కును. "బేం-శేవింపండని మాత్రము చెప్పుట యట్లు సమంజసమగునని శంకింపరాదు. ఎవ
నినిజంపడు అనునది దృష్టాంతారమునుగ చెప్పెను, అనంగా విద్యాంను జెట్టునెవరినిగానీ
చంపండో అదేతీరున యేకర్మ్శయుం. జేయండని యాశయము స
(శ్రీకృవ పర చూత విద్యాంసున శేకర్ణయు సంభవింపకపోవుటయం Se
వును గరుతింఛచి “కథంన వురువః” అని కర్మల నాశ్షే వీంచుచుంజెను!
2) పాక్నికుని యభీపా9యమును 'దెలిసికొనశ . అ శేకర్ణయుసంభ
వింపకవోవుటయందు. గారణ మాత్శయందుగల యవిక్రియమేయని వెప్పంబడెనని సమా .
ధానము జెప్పంగా వాది యిట్లనియెను. “సీచ నాత్మ యవిక్రియమగుటచేత విద్యాంసున
దా చ ద EI I TT WN: RY

“అవ్యయం” (ఆవయవాపచయము గాని, గుణా పచయముగాని లేని ఖానిగ) అని చెప్పయడెను.. లోకము
న యవయవములు &ీణీంచుటచేక
గాని, లేక గుణములు కీణించుటచేకనుగాని యొకవస్తువు నశించుట యను
భవసీద్ధము. "కాన: యవయవముఅయొక్క-
గాని, గుణములయొక్క-శాని వ జేమింజేసీ య
జ fn

వినాశము నంభవింపదని యభిప్రాయము. . నా.

“జత జన్య మగుట జేసీ వినాశిగ నూహి ఎవెద ననెదకేమా యట్టునూగాదు? అని,_శెష్పుటిక
isర్మ ఈా శాలి కారరహికుి ౪), ఇ నిEe అత్మ 3 Ep నాం. క్వ
య ము
 164 (శ్రీభగవద్గీతా శాంకరభావ్యత త్త(బోధిని [అధ్యా

శాంకరభాన్యం +
తస్య విదునః కర్యాసంభవా దాత్నేపో యుక్షః “కథం స పురువః పార్థ! * ఇతి] యథా
బుద్భ్యాద్యావృతస్య శభ్ధాద్యర్గ స్యావికియ ఏవ స న్ఫుద్ధివృ Ee వానే. నావిద్య
Bases కల్బ్యతే పన మవాశాస్త్రనాత్మవి చేక వ
విజ్ఞానేన బుద్ధివృత్వా
శాంకరఫావ్యతత్త్వ బోధిని—
శేకర్శయు సంభవీంపదని చెప్పబడిన వాక్యము సత్యమే, కాని విద్వాంసు డవికి (యమగు
నాత్మకన్న భిన్నుండగుటచేత నాత్మయందుండు నవి[క్రియత్యము విద్యాంసునకు. గర్గసం
భవింపకపోవుటయందు గారణముకాదు. కూటస్థము నవిక్సియమునగు (బహ్ముమును దెలిసి
కొనిన వానికి వీకియ(క్రర్మ)యెట్లు సంభవించును! అమున బవాజ్జ్ఞాన మెట్లు సంభపిం
చును! విక్రియగలవానికి నవిక్సియకూటస్థ బ్రహ్మజ్ఞానము పా"ప్పింప నెరదు. కాన గూట
స్థమునవికియమునగు బవ్మామును దెలిసికొనిన వానికివికి)య (కర్మము) సంభ వింపద నెదవా*?!
ఇది దృష్టవిరుద్దము, వలయన*? నవికియ (చలనాది కర్మరహిత)మగు స్థాణువును “ఇది
సలు నని 'జెలీసినవానికిం గర్భ సంభ వింపక పోవుటలేదు. అనయా. గర్భ es బించుయనే
యున్నది. కాన నవిక్చియమగు బ్రహ్మమును 'జెలిసిళొనినవానికి. గూడ గర్మ సంభవిం
చును, అందుచే విద్యాంసున కేకర్మయు స పోవు జయం దాత్మనిష్ట్రమగు యవికియ
త్యము కారణము కాదు. అని శంకింపరాదు. “అయ మాత్యా బ్రహ్మి” (ఈ జీవుంటు
బ్రహస్వరూపుం డను క్రుతిచే విద్యాంసు(డవీకి యమగు నాత్మస్వరూపుడు. కాన ఏద్వాంసు
దపికియుండగుటం కేసి'ప ద్యాంసునకు నేకర్శయు సంభ వఏి.పచేరగదు. మజయు ఏిద్యత్తప్టము
దేహాదికార్యకరణ సంఘాతపిశి ప్లాత్ఫేకా' లేక, శుద్దాత్మకా: దేహాదిసంఘాతవిశిప్టము
న కే విద్వత్వమనినచవో చేహాదిసంఘాతపళిషప్టమునకు _ విద్వత్య్యము పా9వి౦చునపఫుడు
విశేవణమగు జీవ+దికార్యకరణ సంఘాతమునకు: గూడ పిద్వత్సము పాసి ం౦పవలసి
వచ్చును, 'దేహాదికార్యకరణసంఘాతేము జడమగుటంటేసి దేహాదికార్యకరణ సంఘాతమునకు
విద్యత,దనుంగీకరింప ఏలుకాదు. కాన. న పక దేవోదికార్యకరణసంఘా
)అనిచెప్పంబడెను. లోకమున
(యెల్ల పుడు నుండునదిగ
తువుగ “నిత్యం? లేని వస్తువునశే
బూర్యమునందు
మున
న్‌ మ్‌ లా యెల్ల ఫడు నుండు సత్తునకు జన్మ ముండదని యభిప్రాయము, త్‌
Cy, శక తపం ,(ఆబాధ్యునిగ్స అనగా సత్యరూఫునిగ నని నిశ్చితార్థము, “నిత్యం .
(సర్వవ్యాచేపనిగ) ఈవిషయమున హేతునుగ “అజం, అవ్యయం”” (జన్మవి నాళశూన్మునిగ) అని. ఇషుం
బడెను. లోకమున ఫుట్టువు, వినాశము కల నేవస్తువున కైనను సర్వ న్యాపకత్వము, సత్యత్యము కన్పట్టను
వ శాన: పుట్టువు,“విశాళములేని యాత్మ సత్యము, సర్వవ్యాపకము నగునని యభిప్రాయము, ;
|. (ఫైన, జెప్పిన. విధముగ సర్వవిక్సియా శూన్యూనిగ “ఏనం”. (బేహిరూపమాు, అ
పము నగు గాక్ళను “యః తేది (శాస్హ్రుముచేతను, ఆచాక్యోపదేశ్రముచేతేను ఎనండు Gus
శ్లో! ౨౧] సాంఖ్య యోగము 165

ళాంకరఫాప్యమ్‌+--
యాషా-సత్యరూపమైవ పరమార్థతో*=-వికియ వవాత్మా విద్యా నుచ్యలే | విదుషః
కరాశ్రసంభవవచనా ద్యాని కర్మాణి శాస్తేణ విథీయన్నే తా న్యవిదుషో విహితా నీతి భగ
వతో నిశ్చయో=-వగమ్యు లే |
mr

శాంకరభాష్యతత్స ్టబోధిని$—
తముతో గూడిన శేవలాత్శశే నిద్భ్యక్శగ ము సిద్దించుచున్న ది. శుద్ధమున శేవిద్యత్స(మ
నిన-చో “అసం గోవ్యాయం ప్రురువఃో అను శుతివబన ,దెహోదికార్య కారణసంఘాత సంబం
ధములేని శుద్ధము బబంిహ్మూ మే యగును, జీనువాలకు
ప విరుద్దధర్శములను సాధించు. పామా
తనను ఏ చేమింజేసియు జీవబిహ్మాముల కళేదమే సిద్ధించును. కాన విద్యాంసు(డు
దేహాదికార్యకరణ సంఘా తావిశిహ్టుడునగు నాత్మ స్వయాపుండగుటచేక నవిక్రియుండు. అవి
(క్రియుండగుటంజేసి “కథం స పురువః” అని నిద్యాంసున శేకర్ళయు సంభానింవచనేరదను
నాన్నే పము సమంజసము,
“అవిక్సియమగు బివ్మామునకు విక్సియారూపమగు విద్య సంభవీంవదు. అట్టి
బఉిహృ్మసంరూపమగు విద్వ్యాంసునకుమాత) మెట్టు వికియాయాపపమగు విద్య సంభ
ee ” అని శంకింపరాదు.
పిదీప ముయొక్క_పిభ చదేశాంతరమున వ్యావించునట్లు తక నంత;
కేగి ఘట
కరణ మదృప్ప వశేమున. జత్వు రాదిగోళక ద్వారమున ఘటపటాదివిషయదేశమున
పటాద్యా కారము బరిణమించును. ఇట్టియంత ;కరణపరిణామవముమునకు బుద్ధిన్భతి,యని వేరు,
అట్ట యంత;కరణవృతి_ యందు సర్వవ్యాపకమైన చైతన్యము పప్కితిబించించునుం అటి చెత
న్యమున క భివ్వంజకము బునెవృతి. (అట్టి భువ తికి. జ= తన్యమునకు భేదజ్ఞానము "లేమిం
ప
జేసి యా ప్రితిబింబిశ నైతన్య మే పవీయజాన” (ఘటపపటజ్ఞాన) మని వ్యవహరింపపంబడునుః
అట్టిజానముచే నాత్మ యుపలబ్దము( తెలిసికొనువాడు)అని కల్పింపబడును. శఈకల్పనకవిద్య
వలస గలుగు hss షీతువు. స న 5)
నో అనగా “* నేను సర్వవికి యాశూన్యుడను, సర్వమును భాసీంపంజే సెడివాడను, సర్వచైసృతరహితుండను,
పరమానంద బోధరూఫుండను”” అని యెవండు చెలినకొనునో స? (అట్టి విద్వాంనుండు, ఫూర్ణరూఫుండు
నగు పురుషుడు “కం హంఠితి””? (యెవనిని జంపును! “కథం వాంతి” (యొట్టుజంఫును ఇట కింళబ్ద మౌ
శేపొరకము. ఎవనినీ జంప, డనియు, ఎట్టును జంప డనియు యర్థము, అనే “కం హాళపుక (ఎవ
నినీ జంపించ)డని యర్థము. సర్వవిక్సియాకూన్యుండు, నకర్వయు నగు నాత్మకు os se కర రృ
వము సంభవింపదని pare ఈవిషయమునే (ఆ తానం చేస్వజానీయా దయ మన్మీతిశ్రూడక్ష్యు, క్త
చ్చ న్మ-స్య శాౌమాయ శరీర మనునంజ్వ శీత్‌”” అను శు9తిగూడ జెప్పుచున్నది. greys
శ శుద్ధ మగు నాత్మను చెలిని కొనినవానికి నాత్నజ్జూనమువలనజని చెడి యధ్యాస్త్రనివ్యతృమగను,
అట్టియథ్యాస నివ్పత్నేమగుచో తన్మూలకమగు రాగ'బ్వేషములు సంభవింప నేరనందున' ,I ఫా
 166 (న్ర్‌భగ్‌వట్ట తాశాంకర భావ్యత_త్త్వ్యబోధిని [అధ్యా _9

శాంతర భాష్యతత్త క బోధిని$—

అట్టి యాభధ్యాసిక నంబంధమువలననే “త త్త మసి” బ్ర ది మహావాక్య
ములవలన సంతేకరణమవృ త్రితి జినించును, అట్టిమహో వాక్యములవలన జనించిన నంతీఃకరణ
వృతియే జీనబ్ళ పూ గక్యాభి వంజక ము. అట్ల బ్రాహ్మ ఇతే ఫలివ్యంజక బుద్ధివు_త్తీద్యార
మున నాత్మ “ప్రచ్యాన్‌”? విద్యాంసుడని న కరీ. అనయా నట్టి బుద్ధివృతి
తియం
దు యాత్మవైతన్యము పితిబెంబించును. అట్టి బుద్ధివృత్తికి
నైనా ేదజ్ఞానము
చేసిం చేసి యాపతిబింబిత హాతన్య మే డెవబి మహోక్యకాన ము “విద్యా” యని వ్యవవా
రింపంబడును, అట్టిజ్ఞానముచే నాత్శ “విద్యాక్‌” విద్యాంనుడని కల్పింప(బడును, కాన
మిథ్యాసంబంధము 'పారమార్థికమగు నవిక్రియత్య భంజకము కానేరదు. స
“అవాంబ9హ్మా” (నేనుబిహ్మను) అను బుదివృ త్తి మోశ్షూనస్థయఎదులసాడ
నుండును, అందువలన నాత్మ సవిశేషమే (అనగా స్మకియమే) కాని యవిక్రియము
"ానేరదని శంకింపరాదు, | . |
“అపహాంబిహ్మ్లస్ని* నేను (బహ శ్రమును అను బుద్ధివ్ఫ త్తీ
త్రి యసత్యరూపము,
(అనగానాబుద్ధవృ ర్తి
తీ యంత;కరణ. 'పరిణామము,) అంత; కరణము తన్నాత )9జన్యము..తనా
(తలు.తన అపకు మవూయయన గా నవిధ్య. అటి ట్టి యవిద్య విరోధియగసోఅహాం
జ “హస్కి” (నేను బివ్మాను, అను బు 'ల్రి_లే
ర్రివలనలదేజన్సు వే దిమికమున శించినట్టు నశిం
తు కారణమగు నవిద్య నివృతవై
మైన గార్యమగు పంచతన్మాత ఏలు నివృత్తస
పంచతన్మాతిలు నివ త్రీ
తముపయినం దత్కాగ్యమగు నంతఃకరణము నివత్తే
తేముగును,
అంతఃకరణము నళించినవిదప నాశ*యము లేమింజేసి కాస్ట్రములు దగ్గమైనపిమ్భ్మట తద్దత
మగు నగ్ని స్వయముగ శాంతించిన ట్లాయంతఃకరణవ్చ త్తిస్యయముగ నశించును. కాన
నట్టి బహ్మోతె శ్రకశ్రవిసషయకమగు వృత్తి (విద్య). నళించునుగాన నది ్హమోాశ్షావసయం.
దుండదు. కనుక్ష నాత్మ యవికిియ మగుటయందేవియు య భ్యంతరము లేదు.
ోకూటస్టమగునా కక మిథ్యారూపమగు నిద్యాసం బంధముండినను నట్టియాత్శకు
See
కారము లేమింబేసి కర్భ'లెవనికి విధింపంబడుచున్న వి* అధికారశూన్యుల కనెదవాో wa
"కారము లనివారలకు విధిమాతి మెట్లు సంభవించును? అని యాశంకింపరాదు.”
లాత్మక 'సంభవములు కాననిబ్రిళ్ళష్ణపరమాత్మ ₹0ఘాతయల ఇహాన్తికర”” అనువాక్యముచే చూప్రుచుంచేను
చూ
ఎన్న. శ్రకృష్ణపరమాత్మ యాళయిమిది. విచారింపగ నాత్మ సర్వవికి]యాళూన్య
స్వభావము గలదగుట
వలన'కేననీచేయడు, చేయిం చడు. కుెటునునిన న్వప్నమునందువలె నజ్ఞానముచే గరరృ త్వాదిక మాత్మయంను
- “తటమోనింపయిడుచున్నది. ఈనిషయమునే “4ఉథౌ శ్రాన విజానీతః?” అనువాక్యముగోడ”
"దెలంప్రచువ్న దె?శంధ్యాయతీఎ లేలాయతీవి? అనుశు)్రతహూడ.నీనిషయమునేబోధించు
దున్నది. కనుకే పర్వ.
కాస్ర్రముల య౦దవిద్యాాం సునకేయధి కారముగ అదు. సిద్యాంసు (డన్న నో “ఇదిస్టా ణును” అనిజెలిసీనచాడు
_ప వ్ర మ. సరవా సల మాల మగు స. సూడ
ou Sg వ్‌ / Fat" TT yp బే “Ae pa
Ma (శ్ర Er
Ane
సే ||
ba ౨౧) సాంఖ్య యోగ ము 167

' శాంకరఫాస్యం +
(8) నను విద్యావ్యవిదువ వవ విఫీయ తే విదికవిద్యన్య పిష్టవేషణవ ద్విద్యావిధా
నానర్గక్యాత్‌ | తతావిదుషః కర్మాణి విగయన్నే న నిదుప ఇతి విశ్చేటో నోపవద్యశే|
న్య _అన్నుపేయస్య భావాభానవిశేపోపపల్తః | అగ్నిపహవో తాదివిద్యర్థజ్డానో త్త
త్తర
కాల మన్ని హేతాదికరాస్ట నేకసాధనోపసంహారపూర్వక నను చేయం. కర్రా
వాం మమ కర్శనవ్య మిక్యేవం[పకారవిజ్ఞాననతో = విదుషో, 'యథాడన్నుపేయం
భవతి నతు తథా నజూయత రు _చ్యాల్మేస్వరూప హ్‌ రకాల) భావి
త్‌. బోధిని
“అవాం[బహ్మాస్టి” (దను (బవ్మాస్వరావు
పడను) అను విద్యక ల వానికి యష్టవ్య
చేవతాంతరము లేమింజేసి కరర్మ . సంభవింపకపోయినను “యావజ్జీవ మగ్నిహలోత్రంం
బువుాయాత్‌ * “వసంతే వసం తే జ్యూతిపా యజేశో “జహారహాొ సంధ్యా ముసానీత్తేే
ఇత్యాది విధీషిహీ
హితీకర్శలు న టే వర్ల
నికుండను శరీరముకన్న భీన్ను (డను, పరలోకసం
బంధము కలవాండను్సు నాకు కర్ణసలపదాత లూ శ్యరుండు” అను జ్జనముక్ల జ.
ల్‌ విణి ౦పంబడుచున్న నని ఏఏకృవ్ల పరమాత్మ నిశ్చయము,
(8) ' 'విద్యక్షలవానికి విద్యను వి
ధించుట' వీ వేమణమువంటిదగును కాన నవి
చ్యాంసున శే విద్యయు వీధింపబడినది. అవిద్యాంనుననే కర్మలున: విధింపంబజినవి, విదా(ంసు
నకు కర్మలు విధింప బడుట శేబేయనియనో ఏట యుందేమి విశేషము కలదు?” అని శంకింపరాదుం
ధర్మజ్ఞానా నంతర నును సైు.యమగు నగ్నిహోోే తాదికమునకు .నతత్రము. (ఉనికి)
బవ్మాజ్ఞానానంతీర మను ఛే.యమగ నగ్ని హో తాదికముయిక్క- యసతతమువలననజ్జా
నికి యస్నిెహూతాదిక "మనుషేయము. అది యెట్లనిన+ “యావజ్జీన మన్ని సోగ త్రం
జుహుుయాత్‌ * కత ఆఫ మన్ని హోతము సేయనగు) నని విధివాక్యము.
అట్టి PTE నాం “మాక్‌ సాధనసంగ హాపూర్వకముగ నన్నీ సహేతాదికర్ష
ర
వసస ర్హ్వవ్యము, నేను శరీరముకన్న వేరు నతు డో చేను.గర ను .పకలోకసంబరధము
కలవాండను నాకర్మకు ఫలపదాత యీశ్యరుండు. * అను నిటి
ట్ర్‌జజ్ఞానముకల యవి ద్యాంను
నాశ్గమువలన నాళ్ళతుందు కరరన త్యావెక మును ఇాచడు. శానవద్యాంచుతు వయంకాళుడూ అక్ష
తీయము నగుటనలన “నశరోతి శారయనతి ని) న. చేయడు,వ. య. ఆనం

మును న క. ప చి (ధమి3చిధిన్మడ్రోణా2 హింసనిమి

.త్తకమగు దోషము నుభయులయం ఉజాళంకిం చెను. ఇట యాశయమును బెలిసికొనిన (శ్రీకృష్ణవరమ్హాత్మయు >
“నవాని న ఆ
ఫఘాతయతి?” ఆని కరరత కారయి' శృత్నములాత్మయందు సంభవీంపవని "మాకే టీంను.
నాయందు ప
క*రయితృత్వము నాకోపించి 'పత్యవాయళ్ర౦క ను చేయకమని యాక్ల్షయము,
 Ln

168 శ్రీభగవద్గీశా శాంకరభావ్యత త్తఫబోధిని [ “(అధ్యా 9

శాంకరథావ్యమ్‌ థా
కించిదను[ైయం భవతి! కిన్సు నాహం కరా నభో కేత్యాద్యా త్మెకత్వాక రృత్యాది
విషయజ్ఞానా దన్య న్నోత్సద్యత ఇ ల్యేవ. విశ్తేష ఉపపద్యలే! యః పునః కర్తావా మితి
వేత్యాతానం తస్య మమేదం కర్శవ్య మిత్యవశ్యం భావిసీ బుదిre క్రడవేకయా
సో౭_ధికి యత తం పతి కర్మాణి! as “ఉభా "కా న విజానీత౪ ఇతి
శాంకర ఖభాష్యతత్త ్యబోధిని ౮
ో ్రకత్యనిజ్ఞానము లేమిం జేసియనగ్నిహోే(త్రాదికర్మ కర్వవ్యమోా యట్లనిక్రి
నెట్లు (బహ్మతె
రురు నగ్నివోోేతాది కర్మ్శకువిరోధి యగుటంజేసి “నేనుగర్శను
యాత జ్ఞాన మను శే
"కాను, ఫోక,నుగాన్సు నిప్రి యాత్మ స్యరాపుఃడను” అను జానమా(శ్ర మే విదాగంసునకు
సంభ నించునుగాని యంతకన్న వేజొం డగ్నిహోేతాది కర్మము సుట్టనేరదు, ((ప్రాన్మింప
చేరదు) కాన న విద్యాంసునకు విద్వాంసునకుగల విశ్తేవమిదియే యుపపన్నము,
“విద్యాంసుననకుం చేయదగిన కర్మయే లేనివో విద్యా న్య జేత” విద్యాంను(డు
ది?”
యాగము నేయవలెను. అను శాస్త్రము విద్యాంనునకుం గర్మ నెట్లు నిధించుచున్న
అని యాశ్ల్షే ఏింపరాదు.
ఎవండు “నేను గర్నను అని శరీరాదులకన్న విలక్షణమగు నాత్మస్వరూపమును
జెలిసికొనునో అట్ట వానికి నాకీ“యన్నిహోత్రాదికము కర్శవ్యోమని యవళ్యము బుద్ధిగ
' లుగును. కాన వాండట్టి కర'అ్రత్వజ్ఞానము నవలంవించి కర్మలయం దధికారియగునని
యట్రవాని నుద్దేశించికర్మలు ఏధింపయబడెను. వాయ ఫరీరాదులకన్న _ భిన్నుండనని
యార్మజ్ఞానముకలనాడు. అట్టి శరీరభిన్నాత్మదర్శి నుద్దేశించియే “విద్వాన్య జేతి అను
శ్రుతి కర్మలను విధించుచున్న ది. కర్మలయం న సంపాదించు పిద్యయనగ
ల.

"అక కర్షృత్య మాత్మకు నిషేధింపయడెను.

యవిశ్రియ మని జెఫ్సుటచే కర్శృత్వ అందుచే కర్మమాశ్ర
మాత్మకు సంభవింపవూ. కాన నిచట వాంతి (వాననము) ఉపలతీ ణము, ఉపలక్షుణ మనగ వక్కచ్యార్థము
నం చేకచేనమును జెప్పుట, అట్టి యేకదేళనుచేతచే వరకక వ్యమగు నన్నిటికి (గవా ణము, ప్రస్తుతమున

సర్వకర్మ లాక్శకు నిషేధింపవలసియుండ నట్టి కర్మలంయం దేక బేశమగ వాననరూపకర్మను నిషేధించెను.

ఇది యుపలత ౫ము. హననళ్తబ్బముచే నిఖిఅకళ్ములు (గహింపవలయునని యాళయము. శాన “నపహాంతి”
అను వ+క్యముచే నాళ్శకు నిఖలక'ర్భలు నిషేధింప(బడినవి. ఈవిషయమునే “త న్యశార్యం న విద్యతే”)
అనుశ్రతిగూడ చలుప్పుచున్నది. ఆందువలన “తన్నా ద్యూద్ధ్యన్వఛారతి? ఆను స్థలమునందు వాననము భగవం౦''
వము సర్వ కర్మలయందు సమాన మగుటవలనను, '
తునీనే'నభ్యనుజ్ఞాతేనుగుటచేత నూ, వా స్తవకర్భ్భ క్వాభె
“కంఘాతయతి వాంతికం” అనువాక్యముచే ఓ భగవానులు వాననకర్మను మాతముని*పీధించుట చే నరక. bh
లను జ్ఞానిచేయుట యం దభ్య నుజ్జు నొసగె””నని న స స న త ।$కరణయం దుంచుకుని
సము.
పలిశెడి మూడజనజిల్సితము ననిరస్త
 న్లో జ. |. భు . . 169

శాంకరఫాష్యమ్‌+---
వచనాత్‌ | విశేషిఠస్య చ విదువః కర్యామేపవచనాత్‌ “కథం స ఫురువఖో ఇతి తస్మా
ద్విశేవిత్ర స్యావిక్రి'యాత్మదర్శినో పప్పు.సుమతో శం సర్వకర్శసంన్వ్యాస వవాధికార,।
అత ఎవ భగవాన్నా రాయణ స్పాంఖ్యా న్యిదుషో-వి దువశ్చ కర్నిణః పొవిభజ్య' జ
ల
శాంక రభాష్యతత్త వ్రబోధిని—
“నీమంతి మిోకర్మయందు పివియోగింపవలయును, ఈకర్నయందు నీదేనత*
ఈకర యందు జరువును వినియోగింప వలయును, ఈకర్శయందు బురోడాశమును వినికోా
గింపవలయున్సు చేను శరీరాదులకన్న భిన్న (డను నాకు బరలోకసంబంధము గలదు,
నాకర్శఫలపిదాత యీాశ్యరుణన” అను సజ్ఞానమే కర్ణలయం దథికారపప్వ్రయోజగము,
ఇట్టిజూసమే' “విద్యా న్యదేత””
న “సదా న్యాజయలిశ అను లములతుళన. గల _విద్శచ్భ
బ్లములచే 'జెప్పంబడును. కాని “నేను గర్వను గాన్కు భోకను గాను నిమ్కి_9యాత్మేస్య
రూవుండ”నను కానము కానేరదు. అందువలన నేను గరను భోక్రనూో అను జ్ఞానముక్షల
వాండు “ఉభా తౌ న ఏడానీతీళో నేను జంపువాండను (కరను) నేను జంప(బడువాండను
అను సీయిరున్రుకు నాత్శజ్ఞానశళూన్యు లను భగవద్గీ తావచనానుసార మవిద్యాంసుతే. అట్టి
యవిద్యాంసులకు గర్భ్శలు విధింపంబ డెను, సంస. బటు అలు... .
పర్యవసితాశయము+ —
ఎవనికి “చేను కరన్యు, భోకను అను జ్ఞానము కలదో వానికి జను.ర్ట
యందథికారోనను జ్ఞానము కలుగును, అట్టివాని నువ్రేశించికర్మలు విధింపంబడ్తెను. ఇట్టి
కరా ధి కారి “ఉభ్లా తో న పిజాసీత్రః* అను వాక్యానుసార మవీద్వాంసుండని నిశ్చిత
మగుచున్నదిః.
“నేను గర్తను గాను భో కనుగాను నిమ్మిఫియాత్మన్యరూపుండోనను "నిశ్చయ
మెవనికీ. గలదో వానికి నధికారప) యోజక మగు “చేను గరను, గక కరడషిరుద్గ
ద్ఞానము గలుగజాలదు. కాన నట్టి_వీక్వాంనునకు. గర్షలయంద్ల్యు. ఉన్యలి, Abele 2 “Ep
కలుగదు,
పల లు

rere er | bre నే |
అహమర్గనగు నాత్మకగల నిర్వి కారిత్వమును, నిత్యహాటస్థానంగచిదూిపల్వేయ.ననన హార
కూర్జిక మగు త శ్రమని నిరూపించి యట్టి పరా త్ర్వకును
త్ర చెలినికొనిన విద్వాంసున్లశే సన్వశర్మనంచ్యా
గమనం దధికారము కలను కాని నులీయొకనికీ ళా శెబ్బటీకీ,స్లోకమును..శెఫ్పుచుశష్నేడు,
బృివ్మాచర్యాహిం సౌది "వీజేక వెరాగ్య శమ దమాడ్‌. “శృం త్యాహాళ్ళేకరప వ్రసోటద్రూప్టము,.
)యకమునగు (శుత్యాదిసాధనసంపత్తి తో గాడినట్రియు, మోకమైక్యప్రయోజనుండు, ముముతంవునగుయధి కోరి '
సవ్మావేశ్తశేయగు గురువు సన్ని కియ దా శన్ధాభక్తులతో చెల్లపుడు నాచేచరిం చబడిన శ్రవతాదులచే గల్లు
కానముచే ననుభూయమానమగు “ఏనం” (క్వ
నృక్యగా పము. నహామర్థము నగు యాత్మను) “అజం?
(22)
 170 (థీభగవద్దీతాశాంకరభామ్యత త్త(బోధిని (అధ్యా జ్ర

శాంకరఫాన్యమ్‌ థా.
నిస. గాివాయతి: రజ్ఞానయోగేన సాంఖ్యానాం స యోగినాంో ఇతి|
a పుతా న్‌ భగవా న్యాసః “ద్యా ఏమా వథ పంథానా*
- (చమవాభా” శాంా24ఉ0ా6) ఇత్యాది!
కూజాకానా.

శాంకరభాష్యత త్త (బోధిని వ

ఎవ ను గర ను గాను భోకను గాను, నిప్కి_*యాక్ళ స్వరూవుండ” నను
జానము కలదో యటిట్టిపీద్యాంనునకు “జేదావినాళినం నిత్యం” అను వచనముచే గర లా
తేవీంపంబడుటంబట్టి కర్ణ సంభపింపదు.
నిష్కి ౨యాత్య్థజ్డానికి గర్భులు సంభవింపకున్నను విఏిదివ (ఆత్మజ్ఞానళూన్యు డై
యాత్శజ్ఞానము కావల నను యిచ్చ) గలవాససికి. గర్శలు సంభవింపవా? యనిశంకింప రాదు,
కర్మలు విద్యావికోధులు, త్‌న కష్ట మగు మోతు ప్రతిబంధకములగుటం బట్టియు
గన జాయత్రో ఇత్యాది నాక్యములచే బోధింపంఒడు ని షి-యాత్మదర్శియగు విద్యాంను
నకు, ముముశ్షునునకు సర్వకర్య్శసంన్యాసమునంటే యధికారము, . కరలయం శంతన గ్ర
"మధికారము లేదు,
విచారించిన ముముక్రువున కాశ్రమకర్ణ లవేశ్షితములు. అవియు వీద్యకు,
విద్యాఫల మగు మోవతమునకు ప్రతిబంధకము కానివై దుము ము వునక భ్యనుజ్ఞాతములు,
అట్లుకాక సర్వకర్ణలయంచు ముముశక్షునున రథ న్దనుజ్జ కలదన్న చో వివిదిపూనంన్యాసముశేక
పోవలసివచ్చును. కానః విద్యకు, తత్సలమోాకుమునకు వికోధులుకాని యా శ్రమకర్శల
యందు ముముక్రునున కధికారము కలదు. అందువలననే నారాయణుండగు శీ ృవ్వపర
(శ్రీక
మాత్శ సాంఖ్య అ) లగు విద్వాంసులను, క్రరు లగ నవిచ్వాంసులను "వేలు జేసీ
ోజ్ఞానయోగేన సాంఖ్యానాం కర్ణయోగోన యోగినామ్‌” అని వా స ల
జ్ఞాననిష, కర్ణనిష్థలను జెప్పు చుండెను.
అధికారిఛేదము ననుసరించి యీాజ్ఞాననిష్థ కర్ణనిష్ట లను నిస్టాద్వయమును
శ్లీకృన్ల పరమాత్మయే జెప్పియుండలేదు, శ్రీ)వేదవ్యాసమవార్శి గూడ తన కుమారుండగు
వ్రీ)శుకునకు “జ్యా విమా వథ పంథానాళో “స్యాధ్యాయా౭ధ్యేతవ్యః అను. నధ్యయన
“విధిచే ,తె)వర్ణీకులకు (బారివ్మాణ క్షతియ వైశ్యులకు) వేదాధ్యయనమునందు
బోవృత్తులై న పిమ్మట నధి కారిభేదము ననుసరించి ను. కు
-రెండుమార్డములు. గలవని బోధించెను,
(ఆక్మారిసర్వవేశార శూన్వ్యునిగను) కనుకనే “అవ్యయం”? (ఏకిధముగను యపశ్నయమును pr
క “ ఆవినాశినరి?:. (బృత్యతాదిపిమా ణముల చే. చెట్టు రజ్జుసర్పము యొ క్క.- సత్త
se బాధక క్‌
ల్లో! ౨౧) సాంఖ్యయోగము . 171

శాంకరఫాస్యం థా
(4) శథాచ క్రియాపథ లే
శే ఏవ పురస్తా త్స్చా త్సంన్యాస శ్చీతి | ఏత మేవ
వీభాగం పునః వున గర్భయవ్యతి భగవాన్‌ | అత త్వీవిత్‌ “అహంకారవిమూఖాత్యా |కరా
వా మితి మన్యతే (గీక-27-) తత్రతృ(విత్తు నాహం కరోమితి | తథాచ* సర్వకర్మాణి,
మనసా సంన్య స్యాస్త ఇత్యాది |
శాంకరఫావ్యతత్త వ్రబోధిని—
(4) ద్వా విమా వథ పంథానౌ” అను శ్రీ,వ్యాసమహర్షి వాక్యమునకు గ
మార్లము,. జ్ఞానమాగ్లము. నని యర్థము. ఈవాక్యముచే విద్య దవిద్య(ద్రూపాధికారి భే
దము ననుసరించి యీాకర్శ్ము జ్ఞా
en చెప్పబడే నని గహింపనగును. “ఈ్మాకెందడు
మార్గములు గూడం బాణుల శ్రీయన్సునకు సమానములే యని యేల (గహీింపగూడి?
దని కంకింపరాదు.
ఆ వ్యాసమహర్షి యే యు త్తరతి ్రీళుకులను గూర్చి ోకియాపథశ్వెవ పుర
సా త్పశ్చా త్పంన్యాసశళ్చో మొట్టమొదట గర్భ్శమార్లము, అనగా ఫలనిరేేపక్షులే యా
శ్యరార్పణబుద్దిచే గర్మల వత పటి అట్టి క ర్మాచరణమువలన హక ఉహు
కము కర్మమునందు, కర్మ ఫలమునందు "వె
వై
3 రాగ్యము జనించును, అట్టి వైరాగ్యము
వె గల
వనికి సర్భకర్భసంన్యాసము. "కాన. గర్శమార్లజ్ఞాన మార్గములు. (శ్రేయన్సును గూర్చి సమ
కారణములు కావని చెప్పెను,
అవిద్యాంనునకు( గర్శమార్లమనియు విద్వాంనునకుజ్ఞాననిస్థయనియు. బోధించి
(సీకృష్ణ పరమాత్మ యాగీతలయందు మున్ముందు మాటిమాటికి “అవాంకారవిమూ
త్ర
ర్హావామితిమన్య లే” (అవిద్యాంనుండు నేనుక రనని తలచుననియు,)) త్తతత్త్వవేత్త
ఖాతా కరా
“నీనుగర్తను గానని తలంచూో ననియు నెవడు విరకు డోరయట్టి వాడు “సర్వకర్శాణి మనసా
సంన్యస్యాస్తే సుఖం వలో సర
స ర్యకర్ణలను మనన్సుచేం ద్యజించి.సుఖముగనుండునని వెప్పును.
న్నదో యే యీవస్తునకెన గల్లు సత్తాబాధము, ఏట విసాళనునయిడును.
దంవ్యగుణాదులచే బరిచ్భిన్న మగుట
అట్టిది శేనిదిగను (పరివూర్ణముగను) కనుకనే “నిత్యం” (ఏకరసనము, నస్వితీయము నగు _నాల్మేశర్త వ్రమును
“ ఈయాక్శన్వరాపుడ నేచేను?” యని) “మాశేది” (ఎవండు తెలిసికొనునో? సప్రురుషఃి? (సక్వా
కృ భావమును బొం౦గిన యావిద్యాంసుడు) “కథం? (ఏప్ర కారముగ్స “కం హంతి”? (ఎవనిని విషయముగా
జేసుకొని హననక్రియను జేయును “కంఘాతయతి” .(ఎవనిని. వాననకి్రియయందు. (ప్రవర్శింపజేయుంను!)
ఇటనంతటను. “కిం. శబ్ద మా తే పౌర్ధకము గాని ప్రత్యుత్తరము "లేమి౦ జేసీ" పృశ్నార్థక మనం జెల్లదు. :
“కథం”? ఆని ప “కం? ఆన సిషయమును, “కంఘాతయకి?” అని (పయోజ్యమునూ యావే”.
పించుట, ఈవనిధమున నే క్రియాత త్సాధనాదులు టం. eee

శ్యాసమునండే యథి కోరనుని సీద్ధించినది,.

కర్మనంన్నా | జ
 [9 (శ్రీభగవద్దీ తోశాంకరభ్రావ్యతత (బోధినీ [అధ్యా
శాంకరభాష్యం +
గ) తత్ర) శిచి త్పండితంమన్వమా-నా వద స్తిజన్నాదివడ్భా వవికి) యారహితోో=-
వికి)రారా క శ్రెకో=వా మాళల్ళెతి న.కస్యచి దాన ముత్చద్యలే యస్మి న్సతి నర్వకర్శ
సంన్యాస ఉవదిశ్య తే। ను'నజాయత ఇత్యాది శాస్తోగపదేశా నర్భక్యాత్‌ | యథాచ
శాస్త్రోపదేశసామన్థ్యా ద్ధరాా_స్తిక్యవిజ్ఞానం క ర్తుశ్చ దేహాంతరసంఒంధిజ్ఞానం చోత్పద్య తే
ఇాంకరభాష్యతత్త్వబోధిని—
(6) ఇంతవర కాత్శజ్లానికి సర్భ్వకర్శనంన్యాసమునందే యధికారమని జెప్పం
బాను. అట్టి సర్వకర్శసంన్యాసవిమయము న. బండితంమన్యులగు మోమౌాంసకు లిట్లు
జెప్ప ముదలీడిరి, :
“ఎట్టనిన? ఆత్మ హోనకి యాం ఓ కారారనోగుటింకన విక యాశళూన్యము
కానేరదు. కాన చేజ్జానముండుటవలన సర్వకర్ణృసంన్యాసము పా ప్రించునో యట్టి
“నేను జన్యాదిషడ్భావ వికి]యారహీతుడను, అపికి)యుడను కర్తనుకాను ఒక్కడన్స,
అను జూన మెవరికిని గలుగదు.*” అని శంకింపవలదు,
' ఎందువలననిన! “చేను క ర్రనుగాన్ను అవిక ియుడను, అద్వితీయుడను” అను
క్షనము కలుగకపోవుటకు ెండుకారణములు, ఒకటి అట్టియనవికింయాద్వితీయాత్ము "లేక
పోవుట. "రెండు అట్టి యాక్ళజ్ఞానమును కలుగజేయు పమాణము లేకపోవుట ఈగెంటి
లో యీకారణము లేకపోవుటచే నద్వితీయావి క్రియాత్మ జ్ఞానము కలుగదందునుో జ్ఞానవి
షహషయనుగు నపిక్రియాద్వితీయాత్మ "లేనందున యట్టి యద్వితీయావికి)యాత్మజ్ఞూనము కలు
టందువా? అట్లనుట శక్యముకాదు. ఎందువలననిని “నజాయతే మి)యు లేవా” ఇత్యా
దిశాస్రుమూా _ప్తప్బణీతము. కాన నట్టి యవికిఎయాద్వితీయాత్మ లేనిచో నా ప్తయగు
పజ.

ళ్‌ సర్వ్యకర్త సంన్యాసికి “కథం వాన్ని, కం వాన్ని, కంఘాతయతి”” అని

సాధనాద్యా శ్నేషమునలన
హాననకిగియ౭యీ డెను. కాని సర్వకర్శలు నిషేధింపంబడుటలేదు”” ఆని
పా ప్తింపదని సూచింపంబడుచుం
శంకింపరాదు. ఏయేవ్యక్షికి నవిక్సి యాత్మ జ్ఞానముకలదో నాయావ్యక్షికి బ్రివృత్సి సంభవింపనందున నిర్వి
శా రాత్మజ్ఞానము పృవృత్సిమూతముయొక్క- నివృత్తికి హీతువటంజేసి కీవలహననకిియా మాత) నివృ
శిని గనార్చియే హేతువని జెఫ్పుట శక్యము కాదు. కాన నిర్వి కారాడ్వితీయబ) వ్మ్ళిత్మజ్డా నికి “కర్తవ్యము,
కారయిశేవ్యము యేుమియులే”” దని సర్వకర్మలను నిషేధించుట సంగతవే యగును,
| “నజాయ లే మి%య కేవా?) అనుదానిచే నర్వికి్ర యా ళూన్యత్వము బ్రన్మాకు జెష్పంబ డేను, అట్టి
(ట్రచ్మూమును 'జెలిసీకొనువాడు జ్ఞాతయనంబడును. అట్టి జాతే “విద్వాన్‌*”(విద్యాం ను ండనంబడునుఎ) విద్యాం
సుంద న్విక్తారి.. శాన సిద్వాం సునకు, (ట్రవ్మామునకు సని కారిక్వ నిర్వికారిత్యములచేభేదముకలదు. కొనన.
వికారియగు: విద్వాంసున కవిక్రియత్వజ్తానము సుభషము కానందున సక్వకర్శసం న్యాసము సంభవింపదు,.
" సంన్యాసమునక్షు గావణమ్క ఈ అవిక్సియము బ)హా ము” అ సెడిజ్ఞానము కలదనెదవా? అదె జ్లేయమగు
ట్రహ్మావిషయభుగుటచచ్చే వికారియగు నిద్వాంనునకు సంన్యాససాధకను కానేరదు, “అచలము పర్వతము!
pe .
వోక్ట౨౧) సాంఖ్యయోగము స 178

శాంకరభా ష్యమ్‌$—
తథా శాస్తా_త్సస్యె వాత్శనో= వికియత్యాకరలే (కత్యాదివిజ్ఞానం కస్థాన్నో
సె
త్పద్యత బ్రతి పృవ్షవ్యా సె! కరణాగో చరత్యాదితి చేన్న 1 మన యైవానుదప్టవ్య మితి
శు)తేః। (బ్బ 47-4719) శాస్తాచార్యోపదేశ శమదనూదిసంస్కృృతం మన ఆక్షదర్శనే
కరణమ్‌। తథాచ తీదధిగమా యానుమాన ఆగమేచ సతి జ్ఞానం నోత్సద్యత ఇత్తి
శాంకరభావ్యతత్త ఏబోధిని—
శీంకృన్లుజెట్లు ఇప్పును! అందువలన నాపప్పవాక్యమువలన కారణములేనిబే యవికియాత్మ
జ్ఞానము, కలుగదని చెస్పనొప్పదు. అ ౧మైనవో “నజాయ తో ఇ త్యాద్యుపదేశమున
శానర్ధక్యము పాశపించను. అందువలన'నవిక్రియాక్షరూపవిషయ మున్న దని యొప్పు
కొనవలయును. విషయముండగ “విషయము లేదుకాన నట్టి
ట్లియవిక్రియాత్యేజ్ఞానము కలుగ”
దని జెవ్పుటకు వీలుపడదు.
పిమాణము లేదుగాన సవిక్సియాళ్య్తదర్శ నము కలుగదందువా] అదియు
నసంగత మే,
వలన: ఏవిధముగ నదృష్టమగు ధర్మము, జీళశంతరసంబంధము శాస్తోపదేశ
సామర్థ్యము (శ్యాన్ర్రము) వలన గలుగునో అబేతీరున శ్యాత్ర్రమువలన “ఆక .యకర,
అద్విక్రీయము, అవిక్సియము అను జూన మెందులకు కలగదో యా పండితంమన్యుల నడు
వలసి యుండును. అనగా కర్గ్భకాండ స్వతఃపిమాణమగు వేదముగుటచే నజ్ఞాతమగు
ధర్మాదిజ్ఞాన మెటుల కర్మకాండవలనగలుగునో యే బవహ్మాకాండగూడ నుపనిమదూ))
ముగాన వేదమగుటంబట్టి జ్ఞానకాండ
స్వతఃప్శినూణమగుటచే బివళ్ళుత్మవమయజ్ఞానము జ్ఞ
మువలన జనించు నని యర్థము.
జ

ఆెడి జ్ఞానమెట్లు జ్రారకు | కారఇను కాదో “నే

తు పడ్యాంసుండు వికారియగుటం'జేనీ
నవికిియుడను? ఆను జ్ఞానముI క Sg స.
మని శ్రంకింపజనదూం స Fos iE .
ఈవిషయమున వాదిని కొన్నివిషయము అడగవలనీయున్న వి. ఏమనిన! ఉఇదమపాం ముసి
(నేను దీనిని చెలిసికొనుచుంటిని) ఆను సలమున నీచము గ యహం(ప్రత్యయా గమ, అట్ట యహం
పత్య యార్గము (మ డదేవానూ? లేక (2) పాణమా? లేక (8) ఇం[దియములా? (4 మన స్పా? (రో ఆ
జాంశారమా? తెజనుడా? లేక (8) (పొజ్జుడా! శేక (9) అత్మయా!
లేక (6) నిశ్వుడా! లేక (7 కె
. చేవామే .యవ్తామర్ధ మనుపత్నమున స్వవ్న దేవామ్లా? .., లేక "జాగ్రిక్రేవామా!.. లేక నుభయ
నముహఘర్థ. మునెదవా? న్వష్నచేహ. (మహమర్థమన్నచో _ జ్యాగదవస్థుసయం దట్టి డేవారాపమగు
నవామర్గము లేమింజేసి . జాగ9దవస్థయం దవాంప్రత్యయము లేక పోయెడిని, . .. స్వష్న చేవానాళమువల్లన్ల...
జ్ఞాకయస నవామ్షర్ధమగూడ పళ శేనవాం(ప్రత్యయము లేక పోవుట యిన్ల'మే యెద వాతల నయన్‌,
ug నీవే శ్లేకపోవుటచే “అవానున్హ్మి)) చేను కేనల్ఫీప్షక్యరయము విశేకలిగడిని,
య
లలో
భ్‌
174 శ్రీభగవద్లీ తాళాంకర భావ్యత త్త(బోధిని (అధ్యా. లీ,

శాంకరభాస్యం:—
సాహస మేతత్‌| జానం చోత్సద్యమానం తద్విపరీత నన మువళ్యం బాధత ఇత్యభ్యుప
గ నవ్యమ్‌। తచ్చాజ్ఞానం దర్శితం హనా=హాం హతో=న్నీ త్యుభా లె న విజానీత ఇతి;
అత వాత్చనో హాననకి ఎయాయా; కర్తృత్వం, కర్శుత్యం, హేతుకర్త్శృత్వం చా జ్ఞాన
కృృతం దర్శితమ్‌!।

శాంకరభాష్యతత్త
(తత బోధిని ౫

జానము మునస్పంయోగమువలన జనించును. “అపా9ప్య మనసా సహో” అను

శుతి “యాత్మ మనోగేచరము కా”దని జెప్పుచున్న ది, అందువలన నాత్మ కరణగోచరము
కానందున నిప్రీ యాద్వితీయాత్శజ్లానము సం భపంపనేరదని శంకింపజన
దు.
“మన వాను దప్టవ్యంి' ఆను (శ్రుతి శాస్త్రాచార్యోపదేశశ మదమాదిసం
న్కృతీంబగు మనస్సు న్మిప్కీయాత్శదర్శ నమునందు బలం ముగుచున్న దని జెప్పుటవలన
స్యరూపముచే స్వపపి'కాశమగు బవ్మారూా పాఠ్శనస్తువు “శ్రత్ర
త్వమసి” అను వాక బ్రజన్యబుద్ధి
వృతి,చే నభివ్యక మై
మే సవికల్పక వ్యవహారాస్పదమగుచున్నది.కాన: శనుద మాదిసంస్కృతే
మనోనోచరత్వ్యేపచారము వలన కరణగోచరము కాదని చెప్పుట పీలుపడదు. అందు
వలన న్నిప్ర్కీ_ యాత్మజానము జనించుటకు మనస్సు కరణమా, కుషతీయా, అనుమాన
మ ణమా ఇన్ని సాము. న్మిమ్కయాద్యితీయాత్మజ్ఞానము గలుగదని
లఘ 'సావహాసము.
| న్మిమ్క్మయాద్వితీయాత్మదర్శ నము గలుగు సర దానివలన స్వీకరింపదగినది,
పరిత్యజింపదగినది యేమియు లేదు. కాని నది నివృలమని శంకింపంజనదు.
జనించిన నద్వితీయాత్మ జ్ఞానము తద్విరుద్ధమగు నజ్ఞానమును [నళింపజేయు నని
యవశ్య మంగికరింప వలయును, అటి
ప. మెట్టి ప. “పూంతాచే న్మన్య లేహంతు.
పాత్ర శ్చీ న్మన్య తే హతమ్‌। ఉభా తన విజానీతో నాయం హంతి న హన్య తే! అను
చోట నిమ్మి. ఏఎయాత్మకు “నేను చంపువాండను అని హననకి)యాక ర్వఅ్రత్వము, “నేను మర
ణించువాండను అని హననకియాకర్శత(ము, “నేను చంపించువాండను' అని వేరిరణక
రృృత్వ
ర మజ్జానకృతేము లన్ని చూప(బడను, Er:
బరు వు ల స్వష్న దేహ. మవానుర్ధమను టక వీలుపడకు. ఇక
Fe Page
మనెదపో!... అనేన జూ(గ దే వారూపమగు నసూమర్థమ | లేమించేసీ ెస్వష్ష్రమునందొకని వై
నను(నేన్ను.
యుంటి”? సస 'హక్యయము లేకపోయేడిని. “నేనుజెళెదను” అని జెప్పి (దేహము జాళ్గుదుండుటచే
డేకామే యనా అంక్టట్దార్థమనెడ వా! ఉడీ వానిస్టారా ఈం స్వర్గం (వజావిం? (దేవతల నుద్దేశించి.
సత స్వర్గమున కేగడన్న) అనుస్థలమానందు.. "దేహ వణ స్వర్గమునకు వెళ్ళళపోవుటచే రృభిచారన
ల్లో! ౨౧] 1. సాంఖ్య యోగము 175

భాంకర భాస్యం f=
(6) తచ్చ సర్యకియా స్యవి సమానం కఠరృృత్యాదీ రవిచ్యాకృతత్వ మవికి
యత్యాదాత, నః విక్రియావాన్థి కరాష-జాత్చనః కర్శభూతమన్యం పి)'యోజయాతి కుర్వితి।
శాం౦కర భాష్యతత్వ బోధిని $
(6) “న హీంస్యా త్సర్యాభూతాని” (వీభూతీములను హింసింపరా) దను (శుతి
వలన హింస నిషిద్ధము గాన నట్టి హింసాదిరూప క్రియాకర త్య మజ్ఞానకృతం టై నను
“అగ్నీ షోమోయం' పఘ్‌ మాలశేశ” “వాయవ్యగ్‌ ంశ్వేత మాలిభేతో
వ ను కంతిబోధితకి
యాక్హర్హ ఖ్‌ మజానకృతము కానేరదు, కాన; సర్వ(క్రియాక ర్తఫ్ర న నకం
జెప్పుకెట్లు బొసగు ననిన
వ్రాప్తంచును
మతేయు నురణంటినజిపా మనను
యహాంధ్రత్యయము
కనపడుటలేదు. శాన జాగ)దపా
మవామర్గమనిచెప్పుట సంభవించదు. జాగ9త్స గష్న చేవా మవామర్గమను తృతీయపత మంగీకరించిననో.
నట్టిదేహము 'లే'కాలమునందు నొక్కా- సారియు "డక పోవుటచే నహ మర్ధమనునది లేక పోయెడిని,
పాంణము స్వఫావమువే జడకుగుటవలన జాగిత్తునందు కాని స్వప్న మునందు కాని చేనినీ చెలిని
కొనలేదు. కాన (పాణమున క హమర్థత్వము సిద్ధింపదు.
i
ఇంద్రియము అవామర్హమను 'సృతీయపశ్నేమున నొకయిం[దియవే యహమర్షవునెద
వా?నసశ్వేంద్రియ
ముల వామర్హమనెదవా? ఒకయువోదియ మే యహమక్తమన్న చో, నేయిందికోయ మనా మర్థమనె దవో యట్లియి
౫ద్రై
యమునకు వ శ హ్రైదివిషయముఅ లో నాక టియీ. గర్తిహింపలుడును.. ఇతరవిషయములు గ్రహింపం
బడశ
పో యొడిని, మజటియు శ్రబ్లాదిసర్వవిషయములం స్యాత్ర)ప వ బంత్యతవితోధము పాం
ప్తీం చెడిని, , స ర్వేంద్రియము 'అహమర్థమనెదవా! “ఆవాంబ్బావ్మా ణక”? (నేను (బొవ్మాణు(డను)
అనుస్థలమన౦దు (టైత్యేక ము Sess మ నా బావా ణా నేకత్వము
లో థి
సదలదును: అబు న “ఆయమేకోబాొ వా ణక? (ఈ(భాహా ణుండ్‌ కండు) అను (బత్యత సిద్ధమగు (గ
వా బైకత్వవ్యవవారమునక విరోధము సంధివించెడిని, మటజియు “ఏశీను ఘటమును చతరిందిియముచే
"జూాచితినో యా'నేను _త్వగింద్రాయముచే 'ఫఘటమును'' న అనుబ్రత్యయముచే నాన
గ) యమారకోరోకే'ఫిన్నమగ నహ మర్థము సిద్ధించుచుండ ని(డ్రియము అహమర్థమనుట సమంజసము కాదు:
ప హ్యావపశ్యతి” అనుశు9తిచే దర్శనమునం ద వామర్థమునకు మనస్సు కరణమని చెలియబడుటవలన
నస్సు యహ మర్థమను చతుర్ధప తముగూడ నిరస్తము.
అవాం౦ కారము వికౌరియగు టవలన' జ్ఞాతృత్వమా ''నంభవింపక పోవుటచే నవామక్గత్యయు. 'సంభవింప
నండున నవా౦ కార మవార్థమను పంచమపక్షు మహా స్తము. “అవాం జానామి” (నేను చెలిని కొనుచుంటిని)
అనుపత్యేయమువలన నవా౦ కారమునకోగాడ జ్ఞాత్యత్వము (పతీయమాన మగుచున్న దనెద వా? అదియు
సంభవిరపదు. ఎందువలననిన స్వతః అహ౦ కారము జడము, కాన జ్ఞాతృత్వము సంభవింపేరదు. వహ్నీకి
దగ్గ త్వమువ లె జాతృత్వయు SR సట యవాం కారము జడ కుగుటచే నవాం కారమునకు
జ్రైతృత్వము సంభీవింపదు. అంటున నహం కారమునందు, జ్ఞుక్యత్వము ఫాసింపచేసెడి “అ వాంజానామి”?
(నేను జెలిసికొనుచుంటినిి అనుప్రైత్యయ మెట్టుప పన్న మగనని క “మను ప్యే హం) (నేను మనుష్బుడము
ఆను ప్రతీతి చేవాధర్శమగు మునువ్య'త్వాభ్యాసము వలన యొట్టుగలుగునో అనై అనేనుజ్ఞాతను” * ఆను
స్థలమునందుగూడ నన్యధ ర్మా థధ్యాసయే. యని గంహింపనగును. మత “మమాయ మహం కారో!"భుష్ట్రకి?
(బాసంబంధమగు నీయవాం౦ కారము. దుష్ట మెనది) ఆనుపతీతిచే దనకంశు wane క్లేతముగటకే
శహం కౌరమునకో జ్రారృత్వ యు సిద్ధించనందున నవా మర్గత్వేము నీద్ధించడు. pigs,
 176 శ్రీభగ వట్ల్‌తాశాంకర భామ్యత త్తబోధిని [అధ్యా

శాంకరభావ్యం:---
తబేత దవిశేషేణ విదువ స్సర్వక్రియాసు కర్భృత్యం హేతుక ర్భృత్యంచ పతిమేధ
భగవా న్విదువః క రాధికా రాభావ్యపదర్శ నార్థం వేదావినాశినం--* కథం స పురువ
*ాంక ర ఫాప్యతత్త బోధిని?
ఆత్మయందుండు కర్త ఫశ్వోము నిత్యముకానేరదు. అక్షైన నెల్లప్పుడాత్మ
కర్హయగుటంజేసి ము కిలేకపోయెడిని. కానః కర్శృత్వ మనిత్యమని యొప్పుకొననలయును.
అనిత్యమగు భావకార్యము నిరువాదానము కానందున నుపాదానకారణము న వేశ్లీ ంచును,
అట్టిభావకార్యమగు కరర_థత్వీమునుగహార్చి యాత్సయం దాక రృృత్యము ఛాసించుటవలన
యాత్మ యుపాదానకారణము కానేరదు. ఆత్మయే యుపాదాన మందమన్న కూటస్థ (ని
ర్వికార) మగు నాత్మ కవిద్యానం బంధము 'లేనిజే యుపాదానత్యము పౌనగదు. అందువలన
సర్వ(క్రీయలయందు కరక మవిద్యాకృతేము. (కాన నాత్శకు కరరృ భ్రత్వేము సం భవింప
దని యాశయము.)
అత్మకు గ _రృృత్యము సం భవింపకున్నను కారయితృత్య మేలసం భవింపదని యా
శ్నేపింపనలదు. .మిక్రియావంతుడగు గర్హ కర్మభూతమగు మజియొకనిని “సీవీరీతిని చేయు”
మని (చేరణ జేయును, అత్మయన్ననో నిర్వికారము. కాన నాత్మకు శార
యితృత్వము 'నంభవింపదు.
అవామర్థము విశ్వుడను షష్పపక్షము, _కైెజనుడను సప్తశుపక్షుము, పాస్టాడను ఆషమపత్నీము
గూడ సంభవింపను. విక్వుడకగ జాగదవస్థా భిమాని; తెజసుడనగ న్వస్నావస్థాభీమాని, (పౌజ్జుడనగ
సుమపప్త్యవస్థాభిమాని, ఈమున్వురు దత్తదవస్థాభిమానుఅగుటశే మూ డవసన్థఅయొక్కొ-యు, శద్ధర్మముల
యొక్కయు జ్ఞానము సంభవింపకబోవుటచే నీమువ్వురకు జాతృత్వము వరించు జ్ఞాకృత్వము లేమిం జేనీ
యహమర్థత్వము పొసగదు. కనుకనే *ఏ నేను స్వప్నమునుజూాచితినో నేను నుఖముగని(ద్రించికినో యా
“నేనే చేల్య్కా-ంటిని” అను(ప్రత్యయముచే నవస్థా(త్రయ జ్రాతయగు నవాం ప్రత్యయార్థమనకు విశ్ష్య తెజస. i
సౌజ్జాలకం కు భిన్నత్యయు, నిత్యత్వము, ఆవి కారిత్ఫుమ దెలియబడుచుండుటవలన షారి శేవ్యన్యాయమున
నాత్మ౭యే జ్ఞజాతయగును. “నాన్యో౭_తో 2.స్తీవిజ్ఞా తా)” అను శుతియు నీవిషయమునే బోధించు చున్నది.
“నిరవయమగు నాత్శకు బుద్ధితోగానితడ్వృత్తితోగాని, ఇ ౨ది్యియముఅతో-గాని, ఇంద్భియార్థ
మలతోశాని సంబంధము ప 2 జ్ఞాతృత్వ మెట్లు సంభవించు”ననిన _బెన జెప్పిన బుద్ద్యాడులతో
- నాత్మ ఇా ధ్యాసీక సంబంధము నంభవించును గాన యవికియ మగు న జ్ఞాతృత్వ్యమయు నిద్దించుగు: కను.
శన యట్టి విజ్ఞాతయగు నాత్మయే య వామర్ధమగును. ఈ విషయము నే “అవాం విజానామి “వివికరూపః 9).
అను శుతినాడం జెప్పుచున్న
ది. కనుక నాత్మ యే విద్యాంనుడగును. విద్వాంసునకు నిరుక్తవిజ్ఞానము. సంభ
వించుటశే.'వ్షిద్వడాత అ క భేధము న “ఆయ మా త్మా బృ్రవ్మా” ఆను శుతిచే నాత్మ బ్రవ్మాలశః:
కఖేదము కూయమాణమగుటచే “నే. నవికిియుయడను” అని ెలిసికొని తన కవికియత్య్యా ద్వితీయత్ల్య.
జ్ఞానము నిశంకుళ్ర ముగ నిద్ధిచుటచే.
Cg
oa దనకు సర్వశర్మనంన్యాస wn
న సీద్గించినది,
 న్లో! ౨౧౫ సాంఖ్యయోగము పై!

ఇంక రభాష్యం:—
ఇ త్యాదినా | క్వ పున ర్యిదుషో-ధికార ఇల్యేతదు వ ౦ పూర్వ మేవ Pa ee AF
క
ఖానా” మితి | తథాచ సత త్తు నశ్యతి “ససర్వక రాణి మనసే (8-27)
త్వాదినా ॥
(7) నను మనసేతి వచనా న్న వాచకానాం కాయికానాంచ సంన్యాస ఇతిచేన్న,
నక్యకర్రాణీతి విశ్తేపితత్యాత్‌ | మానసానా మేవ సర్యకర్మణా మితి చేన్న., మనోవ్యా
అం రకా _ ద్యాక్కాయవ్యాపారాణాం మనొవ్యాపారాభా వే త్రదనుప పశ్తేః!
శా. —2)
సీకియాణాం వాక్మాయకర గాం కారణాని మానసాని వర్ణయిత్యా కన్యాని సర్వ
శాంకరభాష్యతత్త వ్రబోధినిః:—
ఆత్మయందు కరరృ త్వాదిభానమున కు పాదానకారణమనాదియు, యనిర్వచ
నీయము, నగు నవిద్యయగును. అట్టి యవిద్యానివృల్సిత _త్త్వీజ్జానము
త్త వలన'గలుగునని
వూర్య(గంథముచే జేప్పంబడెను. కనుకనే Mus కర్మ లయందధి కారము.లేదని
_ జూపుటకు (వీక్ళన్త్నపరమాత్మ “ వేదావినాశినంెకథంస పురుష” బ్రత్యాదివాక, ముచే
(జ్ఞానియగుటచే విద్యాంసునకు క కరృక్యేము, పన లే)
దని ని పే.ధించుచు౨జెను.
“జ్ఞానికి కరయందధి కారాభావమే భగవత్సమతమెనచో 'జీవించియున్న జైజా
నికి చేనియందధికారముగలదు*” అనిన *జూనయోగేన సాంఖాంనాం” అనువాక్నము
ననునరించి జాన యూగముచే నిహ్షను జెప్పి శ్విర్యక్షకాణి మనసా అనుగీతచే సర్వకర్గ్థు
సంన్యానమును వ పునూ ల Wu (అనగా జ్ఞానికి. సర్వకోర్మసంన్యాసమునం
క య్లోశ్షేయము.)
wo వక్షయాణనును “సర్వకర్శాణి మనసా* అనువాక్యమునందు “మనసా”
“నవే వణమువలన మానసికక ర్శలకశే ప కాని: కాయిక వాచక కర్మలకు
సంన్యానము' చెప్పంబడ లేదని శంకింపజనదు. “నసర్వకర్యాణిమనసా”. అను వాక్యన్సునంథు
“సర్వకర్యాణి” సర్వకర్ణలనువదలి* అని కర్ణపదమునకు సర్వపదము: విశేవణ. మగుటం
బట్టి కాయిక్‌, వాచక, మాన సికకర్శలన్ని టియొక్క- సంన్యాసము 'విద్యార
న
సునకుం జెప్పెను.
లారా
నీలకంకీయము+ _.
“ఆవిచాశినంి? (గజ్ఞానర్పముక్షణ నశించుస్వభౌవముళల యు పా ధితుయమగు న్గూలనూక్షుకా:
ర్రణజేవాములు హాస అట్టిది కానట్టియు) కనుకనే నిత్యము, అట్టి నిత్యమువందు స్తూతువు
ల అనునది, లోక. మునక జన్మగలది.న. లాం. యన్న నో ఆతము కనుకనే

(28)
178 న్రీ్‌భగ వద్ద త శాంకరభావ్యత త్తేఫబోధిని [అధ్యా

కాంకరభాష్యమ్‌ 4+—
కర్తాణి మనసా సంనంసే దితి చే న్న “నై వకుర్వన్న కారయ” న్నితి క
సర్వ కర్ణనంన్యాసో=యం భగవ తోకో మరివ్యతో న జీవత ఇతి చేన్న, “నవ ద్వాశే
పురెబేహీ---అ స్తే(గీక- 18త)ఇతి విశ్తేషణానుపప లే;
౩! నహి "eg నన మృతేస్య
తల్షేహ ఆసనం సమృువతి
న్‌ =.

ఇాంకరభామవ్యతత్త వ్రబోధిని—
“సర్వేభ్యో దర్శపూర్ణ మాసా” అనుస్థలమున 'ప)కాంతే కతిపయయా
పర
ముగ నేరీతిని సర్వశబ్దము సంకుచితమో యజేలీరున “సర్వకర్శాణిమనసాో అను
చోటను “మనసాో అనువిశేవణమువలన సర్వశబ్దము మానసికమగు కర్మలనే బోధించును,
కానవ; మానసికవుగు కర్ణులనే పిదాాంసుంఢు బరిత్యజింపవ లెననియె “సర్వకర్శాణి
మనసా సంన్య స్య అనువాక్యమున కర్ణమని శంకింపంజనదు. నకంవాషపారములు మనో
వ్యాపారవూర్యకములుగానవ మనో వ్యా పారము లేనిచో వాచక కాయిక కర్ణలే సంభ
వింపనందువలన పిద్యాంసునకు నర్వకర్ణసంన్యాన మే యభిపీతము.
“సమాన వాచక శబ్దములు విశేవపర్యవసాయులుగూడ కావచ్చును. అను
నియమము' ననుసరించి రా. మనసా అనుస్లలముసందుండు సర్వశబ్దము వి"శ్లేమ
వాచకము. కాన; నశ్యాన్ర్రీయమగు వాచక కాయిక కర్మలకు కారణవుగు మానసిక
కర్మలను సంన్యసిన “సర్వక ర్మాణి మనసా” అనువాక్యమున కళ్గమని
శంకింపంజనసదు. స
త్యాగమునకు సేతువగు వి వేశబుద్దికలవానికి “నై
నైవకుర్వ Si వమి
యుచెయ్యడు, యొకనిచే చేయించడు అనునది విశేవణము. కాన; “జాని శా స్రీయ
మగు కాయికవాచకమానసిక కర్మలను జేయు” ననిన నట్టివి శేషణము వ్యర్థముకావలసి
వచ్చును, అందువలన: జ్ఞానికి సర్వక ర్హుసంన్యాసముననందే యధి'కారమని యొప్పుకొనవ లెను
_ “*సర్వకర్మాణిమనసాసంన్యస్య” అను స్థలమునందు భగవంతునిచే సర్వో!
సంన్యాసము మరణించువాని శే జెప్పంబడెను. ' (అనగా: మరణించువా ఎట్‌ మరగావ్య
యందు సర్వకర్శలను సంన్యసింపవలె” నని శంకింపవలదు. వలన: “నవద్వా రే పునేద్లేహ్హే
నె
న్‌వకుర్య న్న
న కారయక౯ా, సర్వక ర్నాణమనసా సంన్యస్యాస్తే
సే సుఖంవనీ” మ సర్యకర్శ్మలను.
మనన్సుచే సంన్యసించి చేవామునందు సుఖముగనుండుననికదా యీగీతారము. సీవు
'జెల్పీనటుల యోగీతా వాక్యముచే మరణావస్థయందు సర్యకర్ణసంన్యాసము'..బోధింపబడు
ననిన": వ్నర్లణావస్థయందు కర్తసంన్యాసము “శేసినవానికి చేవామునందు సుఖము స్థితి
ఏ" సఆభ్గవించును? నంభసింపనిచే “దేహమునందుంసినను విశేమణ మసంగత్తప్‌ న
కావలసివచ్చునోత. అందువలన “జీవించియుండ గనే వత్త సర్వకర్ణలను,సక యనియే
ల ..
యొప్పుకొననలయును: . క
లో
 శో ౨౧ ] సాంఖ్య రారా?ము 1 179

శాంకరభాన్యం +— —
(8) అకుర్వతో=- కారయత శ్చ జప సంన్య స్యతి సంబంధో నచేహా అస ఇతి
చేన్న సర్వతాతృనోష-వికియత్యావధారణాత్‌ | ఆసన (క్రియాయా శ్వాధికరణావే
శాంకళభావ్యతత్త్వలోధనిా mm
(8) “నవద్యాశే పురే 'దేహీ”అను శ్లోకమునకోమరిమ్య న్సురువః వివేకవశా
ద'ఖేషా ణ్యపి కర్మాణి దేహే సంన్యన్య నుఖమాస్తే మరణించు పురువ్వుడు, 'మరణావస్థ
యందు టన దేహమునందు సన్యసించి వమియుచేయక, చేయించక సుఖముగ
నుండున్ల
న్ని,యర్థము. అకై నచో “దేహే” అను విశ్లేవణమున కానర్థక్యము: సంభవింవ
దన్‌ ల
అవికిియకుగు నాత్శకు శరీరసంబంధము లేనిదే కరరలత్యముగాని, కారయితృ
త్వముగాని నంభవింపదు. కాన: సర్వకర్భులను మరణావస్థయందు చేహమునందు సంన్య
సించి వుకణించిన వానికి శరీరసంఒంధము జేనందున కరరృప్రత్య
కారయికృత్వములు పసక్క
ములు గాను. అట్టి యపిసక్త ములగు కరర_థ్రత్వే కారయికృత్యములను “సం భపింపవు
"అని నిశేధించుట 'యపిసక_ పితిపేధ మగును. కాన: నట్టి యపిసక్న పితి మేధ రూప
దోషము దగులకుండ మేము చెప్పిన రీతిని జాని నర్వకర్ణలను నంన్యసించిఏవింయు, చేయ
నివాడై, ఏమియు చేయించక చేహమునందు సుఖము నుండుననునది'మే గ్రహింప
నగును. (యో యర్థమున జీవించియున్న వానికే సర్వకర్ణనంన్యాసము. అట్టివానికి శరీర
సంబంధము కలదు కాన తన్ని పేధము “నైవ కుర్య న్న కారయన్‌* అనుదానిచే జేయుట
సమంజసము. అపిసక్న వరము కానేరదు. "
ఎకు మూనొపీక ౦ చిభిన్నత్యము, అజత్వము, నిత్యత్వము సాంఖ్యాభిమత ప థానమునందును,
శారి శే భిమకమగు నాకాళ్రమునందును గఅవను నాళంకను దొలగించుటకు “అవ్యయం?” అని జెప్పయి
డక “న్స క్యేతి పూర్వావస్టాం త్య జతిత్యవ్యయం? (పూ ర్వావన్లను విడువనిడి) పరిణమించనిదని యాళ్ల
యము. సోరఖ్యపరికలి నన. “చలం. గుణవ్యృత్త అను న్యాయముచే గుణసాయ్యావస్థ
యందుగూడ బరిణమిరీచునడై యుండున దని సాంఖ్యులే యొశ్చుకొని యుండిరి. .-శాన నట్టి ప్రధానమే
పరి౩మింలునద గుట చే “అవ్యయ ౫) 'ఆన పరిణామి కాదు; ఆ కాశమన్ననో “తస్నాద్యా నీ తస్మా'డాళ్మన
అ కాళస్సం భూతః౫(ఈ యాత్మవలన నా కాళ్ళను" పుట్టుచున్న ది) అనుశు)తి చే నానొళ ముత్చేత్రి, కఅదగుట
వఅన 'నజను "కా నేరనందుననే నవ్యయము శాదు.' ఇక నవ్యయ 'మాళకయ. అట్టి యాల్మను రగంవండు చెలి
స్‌కొనుశో, అట్టి పు
పుగుషుండు యేవిభమున ెవనిని జంపన ఏవనిని జరపీంచును! చైగతరాహిత్యముచే చెవ
నిని జంపండు,' ఎవనినీ జంపీంచడని ఈహాశ్లయము, కనుక విద్యావస్థుం దాత్శజ్ఞ నికి “యత్ర త్వస్య .
సాకు భూత్త తే న కంప క్యేత్‌?) అనుకుతి సర్వ కారకవ్యా పోరములను నిషేధించుచున్నుదొ
యత్ర) హి డత మివ భవతి తదిత5 ఇత ఫంపర్యతి” "అను ప్రతి దే$తౌవస్థయ) దజ్ఞానికి a జరుక్‌
రేస Ib బోధిండుదు న్నది, రప. స పః
180 . శ్రీభగవద్లీతాశాంకరభావ్యత త్త(బోధినీ [అధ్యా. ౨

కంక ం ఘనం లా
వుత్యాత్శ ను న్యానశేబ్ద స్వాగార్థ్‌ న నిశ్తై
త దన వేతుత్యా చ్చ సంన్యాసన్య |, సంపూర్య స్తు
పార్థః | తస్మా దితా కాసు ఆత్మజ్ఞానవత స్పంన్యాస ఏవాధికారో న కర్మణితి తతి
తతోపరిష్టా దాత్థజ్ఞా నపికరో దర్శయిప్యూమః | 2౧||

శాంళరభావ్యళత్త్యటోధినటా యానా నా
నా
మణియు “ఆసే” అను శబ్దమునకు (కలడు) అనియర్థ్యము “ఉండుటో అను
నది సంబంధము. “ఏది యెచటయుండున నవేపెశ్చీం
అని సంబంభము సంటంధిద్యయము న
చును. పికృతమున “నుండుటో యను యాసనకి్రియ యధికరణము నచేక్షీ ంచును. అట్టి
యరెకరణము మేము జెప్పీన “జ్ఞాని సర్భకర్మలను వదలి చేహమునందుండును. అ

యర్థమున జేహూనుగునుకాన మేము నుడివిన యర్థ మేసముజనము. నీచేవచింపంబడిన య్య

మునందు “అనగా సర్వక రులను దహామునందు సంన్యసించిో యను భు నని సంన్యాస

మనగ కసం అను నుపపగ్గలన్యాసశ భ్రార్థము త్యాగమగును కాని నిశ్లేపము కానేరదు.

“జ్రేనియందు త్యాగమని* అట్టిత్యాగ మధికరణము న వేశ్చించదు కాన నీవు వంచించిన

ల నన నా వాక్యము నిరాకాంతివాక్య మనంబడును. (అనగా త్యాగమనిన తోడనే
చేనియొక్క- త్యాగగమని యాకాంతు జనించునుగాని చేనియందని యాకాంతు. జనింప
నందునను, చేహమునందు సర్వకర్శల త్యాగమని జెప్పుట కాం నాకనా
గ౦ిహింపనగును)
కాని మనస్సుచే (అనగా వివేకవిజానముచే) సర్యకర్శలను సంన్యసించి జ్ఞాని
చేవామునందు సుఖముగనుండును. అను యర్గమే సాధు నగుటవలన నాత్మజ్ఞానికి నర్వక
ర్మనంన్యాసమునందే యధికారము, కర్ములయందధికారము "లేదని యీ స్‌తాళాత్రును
నందు మున్నుం దాక్ళజ్ఞాన(ప్రకరణమునందు జూెపదము, > యై ఇ.

సా పేక్షగల
విద్యకు సర్వ కారక కర్శతోగూడ సము చ్చయమను వాద ము నిరస్తము,శోషముమనలి బర

నురివీరుది న్య భౌవుల ల విదాబ్ర ర్మలకు రథాశ్ష న్యాయమున ws కార్య కారిత్వము సంభ్రవింపనండు న

(గ్రలబ్మవిశయాుల కభఖిమతమగు) కర్మజ్జూనససమాచ్చయము సంభవింపడని యాశయము. తో

ఇచట ర థాళ్వున్యాయము వ్యతి లేకదృప్రాంతముగ నివ్రుబ డేను. రథాశ్వ శ్యాయమనగ్గ నొకనికి

_రధముగ అమ. మటీయొకని కశ్వుములుగలవు, ఈశెడింటిని సమకూర్చిన యెడల ప సాధింప

నగును ఇదియే రథాళ్వ న్యాయము.
జానులస
వమౌవంటి (శ్రీశృష్ణపరమాల్నవంటి) జ్ఞ సమాధివ్యుఖ్థా నశాలమునం 'దవిద్యాలేశాన
స. 'ఘాత్రయికఎ్ర్వ్షయు (చంపించుట) పృసక్కసక-మైనను విద్య చేనటి యవిద్యా లేశ్లము "చాధింపబడు
చేతను, అ గామకర్మ అ సంబం ధము లేక పోవుటచేతనూ దోషము ((ప్రత్యవబాయము) ఛా ప్పింపేేరదు *
.శఈదిషయముో “హశత్వా౭పి సన ఇమా౦లోకా న్న వాంతిన గిబధ్య లే”) స స హ్‌

స
శ్లో! ౨౨) సాంఖ్య యోగ ము 181

గ్‌! వాసాంసీ జీర్తాని యథా వివోయ, నవాని గృహోతి నరో=సరాణే |

తథా శరీరాణి విహాయ జీరా, న్యన్యాని సంయాతి నవాని జేహ్న్మీ 1౨1
పదవిభాగము +
వాసాంసిజీర్లా నెయథాావిపహహయానవానాగ హో తానరఃాఅపరాణాతథాా
శరీరాణి-విహాయ' జీర్లాని--అన్యానాసంయాతాన వాసాబేహీ l_3_3l
పృతిపదార్థము 4+—
నరఃామనుమ్యు (డు; యథా=వతీకున; జీరా నికాచినిగిన్య వాసాంసిావ్యన్ర్రము
లను _ వఏీహోయైావిడచ్చి; నవాని=నూత నములగు; అప రాణి=మజియొకవ(స్త్రుములను, .
్యోహ్లో తిా=గిహించునోతథా=అరీతిగచే; 'బేహీవ=జీవ్రండు; బీర్థాని=వార్గక్యముచే శిధిలము
లభ శరీశాతికశరీరములను; వివయావిడచి;' నవాని=నూతనములగు; అన్యాని=మరి
యొకచేహములను; సంయాతి=పొందుచున్నా (డు. |9౨%
een)
a ne =Soe i

శాంకరఫాస్యం వలా
పికృతం తు వశ్ష్యూమః, త తాత్శనో=వినాశిత్వం పృతిజ్ఞాతం త్రత్కిమి వేత్యు
చ్య లేవఎావాసాంసీతి | వాసాంసి వస్తాాణి జాని దుర్చలతాం గతాని యథా లోశే
ఇంక ర భాష్యతత్త ్వబోధిని+-- తు య తం
__అవిక్సియమగుటంజేసి యాత్మకుం గర్భ సంభఏంపదని చ ప్పెన్కు అత్మ యెట్ల
వి[కియము! - అను నాశంకను దొలగించుటకు దృష్టా ంత వూర్ణకముగ నాత్శకు యవికి
యతగ(ము నుపపాదించుచుం డెను,
ఆత్మకు స్వతః వి[క్రియ లేకుండినను పురాతనజేహామును విడచి నూతన చేహామును
స్వీకరించు నపుడు 'విక్సియ...పాసపిరచుచుండ నవిక్తియక్య మెటులసం భవించును! అపికి
యత్వమూనం భ పంపని-వో నవీనాళ్యత్య మెటులం బొనంగును!
న టి ఈ కతు ప యయ.
వ. + ౨వ అధ్యాయము.---_౨_౨వ శ్లోకవ్యాఖ్యావిశేవములు? =
హోభూనూద్ర నసరన్యతీయము4== పం...
“ఆత్మ వినాశము లేనిడైకను చేవాములు నళ్వరము అగుట చేతను, "యుద్ధము 'జేవావినాళ సాధన
మగుటచేతను ననేశనుకృత సాధనములగు భీప్నూపబేవాముల "నేనెట్టు యుదముచే నశింపజేయుదు”” నను
నాశ్రంకకుత్తరమాగ నీళ్లోకమును జెఫ్పుచున్నా
(శు. “జీర్ణాని విహాయ వస్తాణి నవాని గృవ్లోతి విక్సియా
'శూన్య ఏవనరోయ థా”) (ఎట్లు వికి) యాకా న్యుడయి యేనరుండు జీర్ణములగు వస్త్ర ములను త్యజించి
నూతనములగు వత్ర్రములను గొహించునొ) అనుటచేతనే తావ న్మాత్రగంథమా చేతనే సరిపడుచున్న ను
ఈట్రపరాణి) ఆనువిశేషణము నుత్క- నాతిశయదో్యోతకముగ నిజేశించెను. అందుచే చెట్లు (పాక్ళతజ
నుడు
'నికృష్టములగు వృస్ర్రయులను విడచి యుత క న్లమలగుక స్త్రములను స్వీకరించునో”) అనునర్గ మెటాచిత్త
ము
అన పాప్పించునో యశే “జీర్లాని?) (వయస్సు చేతను, తపస్సు చేతను కృశించిన) దేవా
ములను విడచి" “oe
'న్యాని కాణి (సర్వోత్కల్భష్టములగు ?' దేవాదిశరీరములను ఉడేహీ? (వృకృష్టథర్మాను స్థాతయగు
 189 డీథగ వద్దీతాశాంకర భావ్యత త్యబోధిని అధ్యా

శాంకరభాప్యం 4— 3
వివోయ _పరిత్యజ్య నవాన్యభినవాని గృస్లో త్యుపాద శే నరః వురుసో=-పరాణ్యన్యాని
తథా తద్వ చేవ శరీరాణి విహాయ జా న్యన్యాని సంయాతి సంగచ్చతి నవాని దేహ్యాత్మా
వురువన దవికి9య ఏ వేత్యర్థః |

శాంకరభావ్యతత్వ
బోధిని(=
మనువ్యుంశు చినిగినవ్యస్త్రుములను బరిత్వజించి యేవి[క్రియయు వ. యెట్టు
నూతనవ్యస్త్రములను గహించుచుండునో అచేతీరునజీవుడును వార్థక్యాదులచేశిధీలమైన దేవా
మునువిడచి యవికియుడై క్రొత్తశరీరములనుగహించు చుంఊను, కానఃనాత్మకు పృతిజ్ఞాతమ,
గు బకృత మైన యవిక]ియత్వ ము, అవికి)యు(డగుటంజేసి యవినాశ్యత్వముసిద్ధించుచున్న ది,
ఫీప్మాగిదేవావంతుడు) “సనంయాలి” (చికో పార్టిధర్మ సలభో గముకొొరక గర్భ
వా సొదిశ్లేశ్ల్రమును విడచిరెకీ
పొందును. ) అనునర్గ మౌచిత్యమువలన చ్యాప్పి ౦చు. ఈనిషయము"నే 66 అన్య న్నవతకం క ల్యాణతరం రూపం
కురు లే పిత్ఫ్యంచా గాంధర్వం.చెవంచా పాజాపత్యంవా కా) న్చాంవా” అనుశ్ఫుతిగాడ జెఫప్పుచున్న ది.
ఇట బర్యవసితము నిట్లు జెప్పందగును--భీ హ్మాదులు యావజ్జీవ ము థర్మాను ఫైనశ్లోళ ముచేత నే
జ ంక్స్‌రిలేళరీరు లైయోవర్శ మనత విడచి గాని యాధర్మఫలమా స Ea శాన నీవీధరశ్ర
యుద్ధముచే న్వర్గప)తిబంధకముల స వారిళక్రరీరములను నశళింపజేసీ దివ్యడే కాస౦పాదనమున వారిని స్వర్ష
యోగ్యుఅనుగాజేని వారికీవిధమున యుపకారమును జేయదగుదువు, ఇళ్లే దురో్య్‌ధనాదు అకు నాడ స్వర్ణ
భోగ్య చేహాసం పౌదనముచే గొప్పయుప కారము జేసీివవాండవగుదువు, శాన నత్యంతోప 'కాగకమగు నీయు
ద్దమునం దప శారక త్వభ్రమను జేయవఅదని “అపరాణి, అన్యాని, సఎయాతి” అను పద తృయ'స్వార
స్యముచే భగవదభిప్రాయ మూహించబడెను. స నాత్మకవిక్రి యత్వమా
ప్రతి షాదిం చబడె”? నను ప్రాచీనుల వ్యాఖ్యాన మతిస్పృష్టముగ చెలియుచున్నది.:.

వంక -రా నందీయము+___

అత్మ స్వతః నిక్సియా వర్తేనను, యొట్టుదయా స్తా చఅసరిబంధమువలన సూర్యునకు వికియావత్తే క
ముపపన్న మో యే బూర్వాపరజేవాపరిగివాపరి త్యాగ నులవలన యౌ సాధిక నుగు "విక్సియాదత్త్వ
మౌత్నకు సంభవి చు పతకము ది కౌన యాత్మ యవిక్రియ మెట్టిగును?? అను నాక్ర౦కను పాలనం
టకీన్లోక మును జెష్టుచున్నాడు. ఫురుషు డెట్టు జీర్గనస్త్రములవదలి హంతుం మరొక విధములగు,
కొత్తవత్రుములను స్వయముగ నవికియుడయియీ గ్రహించునో, అశు చేహమా నంద హమర్థముగా, Ew
యబకునాత్మ స్వయమాగా నవికి) ముశయి మీ కాఅకర్మ్శవళమున త్యాజ్యమాలగు శరీరముఅవిడది .నాము
రూవజాత్రి ఏఏ శే షణ మంచే బూ గశరీరయల ౦కు విల కణమయులగు' sg నొందుచు.న్నాయ.
(అని.యాస్టీత్రాపద ములకు క)నరీతినర్గమా డెలియందగును.) అన గానెట్టు ఆ గమనిర్గమనములు, నామరూప
ైచిత్య్యము,.,మైఖీల్యము శరీరమునశే గాని _బురుషున శ్రేవిధమైనవియు. సంభవించవ్నో. అనై నాగమౌ.
has నేహాంక్తరని శారములు కరీకమునశే గాని నివవ యవమగు నాత్మకు సంభవింపను. షం
రచన ద్రేపే హొంది 'య్యొన్షలకం మె. ర్త మనిమక,నవికిి యమని యు, నిత్నమని యు నూచిఎపయ డెను :hg 2
న ల ఫ్రీ
 న్లో౨౨) సాంఖ్య యోగము . 158

గీ నైనం ఛిందంతి శ సాణి నె

సననం దవాతి పావక
“న శనం శ్లేదయం త్యాపో న శోషయతి 1! ॥]|_౨౨|

| నావనంా ఛిన్లని- కస్తారిశా ననావీనంా దవాతా పావకః

క నాచావనంా ్లేద
యనిని-అపః-నాకళోషయతామారుక, los
'పీతిపదార్థము థా
|.
_ శస్త్రాణాఖడ్రములు మొదలుగున ఫి; ఏనం ఈ యాతన; నభిన్షనిని=ఛేదింప
చేరవు; పావక ః=అన్ని య; ఏనండా ఈ యాతన, నదవాలి=భస్థమునుచేయేరడు;
అఆపఃాఉద కములు వీనం=ఈ యాత్మను; నశ్లేదయని చా ఆర్ష భావమును బా.దింపనేరవు
(తడపలేను) మారుతః=వాయువు; నశోషయతి=ఎండీంపంజేయే చేరండు.
వన ర రు L931
శాంకరఫావ్యమ్‌ థా
ను టా జా టం
కస్మా దవికిియ వవేత్యా హ---నై నం ఛిన్షన్నీతి] వనం పఏకృతం
దేహినం న
భన్షన్ని శస్త్రాణి నిరవయవత్యా న్నావయవిధాగం కుర్భని, శస్తా ణ్యస్యాదీని
| తథా
KIనం దవాతి' పోవకోజన్ని రవి న a | మట నైనం -కెదయ వైపా | అపాం
శంకర భాష్యతత్త (బోధిని :-- - న.
పృథివ్యప్తెజ్‌ వాయుస్వరాపమగు భూతచతున్షయమువలన నాత్మ
వికారమును
బొందుచుండ నాళ్య కవిక్రియత్వ మెటులసిద్ధించునని శంకింపంజనదు.
| De ప పక యమని నాకాశము నెటుల ఛేదింప సమర్త
ములు గానేరవో జస నిరవయనమగు ఛేదింపశేరను. అటులనే యర్నియే
లాం

వ్లానమును..
జ. శుంతులచే వయోవర్హాది
గా షా అందుచే “నీలో
ey అనునప్పుడు “.విశేషణవుగు న 'నుత్చోలమ స్రీ వ
కాదో, య్రే”వయోవర్షాదివీశిషమగు చేవాముకరటె నాత్మ "కేట్‌grr ముక్త
జేవానాళ్రమచే నాత్త 'సశించునయే యగునుగాన నిత్యఛ్వాఓిక
Tee ene
నొలగించుటకు “వాసాన శ్రీని? అనున్లోక మును: జెష్ట్యుచు న్నాండు.. ఎః
దండ్శిపైషల ననుసరించి బత ననుసలమున దండము నిశేషణమెనను. చె) పానువక్సససరు
పా
ముకా చేరదు. _ఈవిధముగే వ్రావ్మాగత్వ జాతప్రత త్వాదులు _ విశేషణ
ము లెనను స్వర్గ కామస్వరూ' లం.
రకములు కౌ-నేరవు. కాన: వస్త
దేవ్ర
దత్తులు వలె జడాజడయలగు జేవితులు “రెండును యత్య న్తవిలక్ష ణయ
గాన వస్త మునశించిన దేవదత్తుడు నశించనటుల చేవాము నశించిననూ యాల్మన
శించచదు. కనుక “దేవా
ఏనశిం చిన"యాల్మనశించు”” నని తలచుటచే నీవత్యంతము మూఢుడ్తవని సవతగలున్తుతనో 'ఛానము,
న|
టే
 184 ల్లీ)భగవద్గీ తాశాంకరభామ్యత త్త(బోధిని [అశ్యా_

శాంకరఖాష్యం:---
పీ సావయవసస్వషావస్తున అర్షిభావకర గో నాషయవవిశ్లేషా పాదే ప తన్న నిర
వయవ ఆతని నమ్మ వతి | శ న్నేహవద్దవ్యం న్నేహశోమేన నాశయతి వాయు
వేనం స్వాత్యానం న శోవయతి మారుతోక 1_౨౨|
శాంకరఫాష్యతక్త బోధిని;ా-
లను అర్ష్రిభావమును బొందించి యవయవవి శ్లేషమును బొందించును. ఆత్మ నిరవయవ
మగుటం జేసియుదకము లాత్శను ఆర్టీ)భాను.ఛేయవయవవిశేవమును బొందింపనేకవు,
హు స్నేహమను గుణ ముగలది)వ్యమును న్నే వామును ఎండింపండేసి నశింపంజేయును.
స్నేహహీనమగు నాత్శను ఎండింపలేదు. (పృథివ్యాదిభూతచతువ్రయము తన శక్తిచే స్తావ్ష..
యవవ సువునే వికియావంత మొ నర్చును. ఆత్మ నిరవయవమగుటంచేసి పృథివ్యాదిభూతచ
తుష్టయ: మాత్మను వికియావంతము. జేయనేరదని తాత్పర్యము 1_౨౨||
4౨వ అధ్యాయము --౨౩వ శ్లోకవ్యాఖ్యావి శేసములు4__
మధుసూదనసరస్వతీయము — న
గృహము. తగులపడ్‌ినవుడా గృవామునందుండు. బుకుషులు దగ్ధమగున టుల బెవూమయునళించు
చుండ తదంతర్వర్తియగు నాల్మ యెందులకు నశిచిదను కంకను దొలగి-చుటకు నైనం ఛిందన్సి
శస్తాాణి” అనిచెప్ప మొదలి డెను, వ్‌ నాళకత్వ (ప్రసిద్ధిలేమింజేసి యిచట నాశాళమను జెప్పలేదు.
ఫంకరానందీయముళీ=
“ఘటమునందుండుజలము నళించినవో శానియందుండు(పతిబింబము. నశించును, ఆశే చేసాము
నశించినచో 'జేవామునందు పలభ్య మాన (హ్మాశ్యత్న). మగు నాత్న నశించుచుండ నాత్మళవిశ్రియత్వ
మటులనంభవించు””నను నాళరకను “నెనం భిదన్ని శ స్తోరిణి) ఆను శ్లోకమే దొలగించుచుండెను,
“కస్య పదార్థా ఏభిరితి శ స్తా9ణి) పదార్ధములను 'భేదించువట్లి పృథివీని శారములగు ఖడ్లే
గచాదులీ నిరవయవమగచాళ్మను "భేదిం పచేరవు. ఉదకము లార్జ్రత్వమును -'బొందించి సైవయవవస్తు వున్య్యు
స
శిధిలమగంనటుల జేసినట్లు నిరరయవమగు నాల్మను శిధిలమగు నట్లు జేయజాఅదు. ఆగ్నియు కేవామును, దసల
'బెట్టినటుల దహన్మక్రియ కవిషయమగుటంటజేసీ యూాత్మను దగుల పెట్టదు. వాయువు న్నే వావద్ద్రివ్యమను
శరీరమందుండు స్నేవామనుగుణమను యెండింప(కేనీ శరీరము. ెమ్రైండింపంజేయునో అట్లు dee :
(క్రియ కగోచరమగు. నాత్మను శుష్కింంప చేయుటమ సమర్థమెనదికాదు. _ నలా.
[
జలము భుటమును దడిపినను, ఖర్రామలు ఛేదెంప్‌చగినప దార్థముఅను 'భేదించినను, వాయువు
_ శృష్కింంపజేసినను, వహ్నితగులపెట్టినను తదంతర్గతేము నికవయవము-/స నాకాళము నెట్లు “కడుపళేవో.
.భేష్షింప నేరవో, తగుల పె టనేరవో,, యే దేవాస్థమగు నాళ్శ్ళను దడుప లేవు, ఛేదించే వు. శుష్కిార,. ల
ప తగుల 'పెట్టజాలవని వ కాన అ వ టు టు a

.నుడువబడెను. "కాన నిట్టి రో-గాదులు క్యాప్తితవికన వ్య ల.

| .యుండదగిని? దని రఇచ్చింపంబటెను.
hte >»
“ho :
5 = ఫ్‌.
 ్త వైద్య
శ్ర ఛామమోపాన ఆయయ్వేదథసల ఫ్‌
వైశాల అండ్‌ స్టరీ

జా + '
న్స తయ్యున్వేద 'ధర్మున ైచ్యాలయము 1 వ ఆగష్టు కోక్‌ సం!
య ల శంకర wa పతులు, టొడ్డపాటి వెంకటప్ప:wer
జర్లు స ఈ
౦ప్పబడినది, నా ర్ల దాస్యలయ్యమ్టు క్రమాభీవృద్ధి నొందుచు అనేక .“వేళ 'బీడ
కుకల్పనతో భగ సేవచేయ
“లకు 3 ుచున్నది. థర్మ్మవై ద్యశాలక్‌ “వలయు. బాధములనో క్ర
రు వోసికానుచుకోరినవారిక శ్నాక్రీయమైనట్టియు,,నమ్మాకమైనట్టియు,. | టొదధ్రములను
శి

తమ్ములతో = భైశ్తికగ బఇథముగా నొక పార్టుశీ నెలకొల్పబడినది. 'యౌపార్మశీ

కవరు ధర్భవై ద్యశాలయందు ' అనేకమంది రో
3" తేయాకు చేయబడిన పత్తి హా సళ్ళుల్ల

ట్లు. పరీశ్షిల్లపబ్రడినది.. - య్రాజొవథముల అమ్మ

న వినియ్లోగ్రింపబడు
..శముపై వచ్చు. ఆదాయము. తిరిగి. ధక్షవై ద్యశాలాపోమణముశే,
కున్నది. ఈవై ద్యశాల బెజవాడ, She బందరురోడ్డువై. ఉన్న్యత్తవుగు
స్వంత భ వనమునందున్నది- - యీధర్శువై ద్యాలయమునందు ప్రతిదినము. నసువ్యూరు
200 మంది రోగులు ఉచితముగ చికిత్స నొందుచున్నారు. శ శా! 1వీలువకల
ప్రిసిస్టైమధములను. కూడ కొని పామ చనా క ఆయు ర్వేదచికిక్సయందు. నిపు
ణులున్ను మంచి అనుభవముగల ఆయుక్వేదవై ద్యోలున రర:
తనుకు కావలసిన సలహాలను చికిత్సలను పీరివలన నుచితీముగా పొందవచ్చును, స్టాప్టభ్ధ
ముల్తన్మియు యజఖాశాద్ర్రీయముగా త్రయారు. చేయించబడు చున్న వి. వ. సుమారు
కన్ని
న్ని,
నలుబబి వేళ్ల. రూప్వముఖ విలువగల -నాల్లువందల భొహధమ్నుల్లు. సిద్ధముగ్గాన్నున్ల
జెవధములు నన్నుక ముగా ఒక-ద్దో టృయుూఅభించుట. దుర్గ భము.. ., దేశమునంద్లలి, జనరు
“ళ్ళ గ.
ల్‌ కధ ములను కొనియాడుచున్నారు. యీఫార్మశీయందలి జావధ -
5 ఉవయాగంచు విధానమున్యో వధ్యనును, ఊానుపా నులు చక్కశాంతెలియుటనై
నజథఅష్ట! “భొశటించియున్నామూ, ఇన్నిళు నరాల. pais rel
టు టన నం య ల లల ట్‌ ME
నగ” నక hh Fy సంచ

k ME Mee Ae నస స (త్య

స్త బెజవాడ= అనివాల

oo: శ (
 (్రు
(1) సిద్ధమకరధ్యజము తు! 1కి రు 4000.
ఇందు ఆర్థభాగము ఖంగారము భస్మయాపమాన కొలద్దని. RE గ! యుక్తానుషౌనమయులచే...
చీవించిన నపుంసక త్యుము, నరముల బలహీనత, శుక్షవస్ట్రముఘాద్ధిమాంద్యము, కయ, దగ్గు, _ శే స్టలనము,
అరిమారఠ్ళము, మధుమేజాము మూర్చ అపస్మారమ్ము ఉన్మాదము, జీర్టించిన సుఖవ్యాధులు పతృవాతన్సు,
శ్వేశరకృప్రదరములు, నమససృహామేనవాముఖు, పౌంఢువు ముదఆగు వ్యాధులను ఊౌొరదోతును. /
ణే
యము తు 1కి. రు 20.00." య.
(3) మకరధ్జ Pp
.
ఇందు రివవంతు బంగారము చేర్చబడిసైగుణవులానీ కలిగియున్నది. _
(8) రకృమాగేశ్యరము, తు 1కి రు lla 2
పృమేపామ్ము రక్తఫీత్తము, నల తెలుపు, ఎరుక్స, పనువు నలుపు వర్షముగఅ కునుదువ్యాధులకు,
(4) కళమవృద్ధిల శ్రీర్ణనిలా ససరసము తు 1కి రు 100-0
ఇయ్యి తయరోగులక్తు అమృతమువంటిది, క్షయ, శ్యాాసకాసల్పు జ్వీర్ణజ్వరమా, శరీరకృళత్వమా,
రకహీనర, ఊాండ్లును మొదులగువానిని పోట్లును. శరీరబలము, కాంతి, శుకం ఓజస్సుఅను వృద్ధిజేయును.
ఇందు బంగారము. మంచియుత్యేములు ముంచితగడమాలు. మొదలగు విలువగలవన్తువులు చేరయున్న వి.
అన్నితక్శ ములకు ఆనుకూలింఛును, ల |
తు! 1కి రు 1000౦
| టో Hott
తనా ను

(కరనరాజరఫము
ఇది న్రీ)లకు నరముల బఐహీనక'చేకలున హిక్టీరియా , అను యోహెపస్మారమునందు అద్భుతమైన
గుణమును యివ్యగలడు. మరియు నరముఅ బఅహీొభక్క గుండెదడ,వాతవ్యాధులను నికారింపజేయును.
(రి మహాకనకసుందరఠరరసము తు" 1కి రు 60 క.
ఇందు సగము బంగారము భస్నము వేరియున్నది. తయరో గములందూ" చెప్పితే సకలౌషధములఅకు
నాయకమణివంటిది య్లోాయకాసధము. సపోండునవ్తు కామిల, శ్య్వాసకాసలు, లేర్లజ్వరములను ష్‌:
శుక్రము, బలము, వర్షము, కాంకి, పుష్టి వీవమిని కలుగజేయును
(7) వసంతకుసుమాకరము తు1 1కి రు-20._0.0
నలక
అరియాఠ)మ్సు, మభుమేభూము చెందలగు ఇరువది పంచేహనులు, స్ప కలుగు కృ్యదర
క్వ్యేతర క్ష
ములు, కృశించుట, కాళ్ళ చేతులు మంటలు, కార్లు లాగుతు, ఎల్లప్పుడు క్‌ వెచ్చశానురొడుట, జూపకొ”
శక్తి లేకపోవుట; మూతికృృభిము, వనాతాళ్ళరి, ఊహవృణములు, తయ, అతిశీఘిస్టలనమా; నోట్టేర,
గం జెదడ, నడుమునసోప్పి మొదలగు సమ స్తవ్యాధుఆను ఖండించును. బంగారము, మం-చిభుత్యములు,
శన్తూరి మొదలగు: విలువగల. వస్తువులను చేర్చ తయాశ చేసియున్నామా. Ts క

(క) వూర శేరి వోొొోదయ ము తు! 1కి రు pn 0 [న తా

పోం దన్న, సంజెడ్‌డ్పు క్షయ, అజీర్లమూ, కాళ్ళు చేతులు మంటలు, _ ఇందిగ్రింప్లస్టలనము, శాంతులు.
బఅహీనర, వగ్గు ఒగక్పు 'ఫీటిని చశింపకేసి 'పీర్యనృద్ధిని స్తంభనమును. గలుగజేనీ మనోల్లాసము నిచ్చును,
i (9) శత్రేలోక్యచింఛామణి తు! 18 రు 20-00 '
| “ఇరదు వజ్తుములు కెంప్రుఐ భస్మములు చేరియున్నవి. స్రణావసాన శాలమందు దీనిparte:
ఎంతటి శేష మునైనన్న ఇంటీ .ఖండించును.,, .నాలృవ్య్యాద్ధకక
జంజీవినలి శష్పక సా) ణడాన చియసశును.
శూల శయ కాస శ్వాస మోదఆగుచ్యాధుఆను నశింపజేయును, :
_ నువర్ధరక ఏవ్యాదరనను తు॥ 1కి రు ఉరార0లు, చాలచందో)దయము తు! 18 కూ