PULMONOLOGIA
Praktyczne aspekty leczenia zaostrzeń astmy
w zależności od jej endotypu
dr n. med. Rafał Dobek
Katedra i Klinika Chorób Wewnętrznych, Geriatrii i Alergologii Akademii Medycznej, Wrocław
Medycyna po Dyplomie 2011(20); 6(183): 81-85
W spółczesna definicja astmy opracowana przez zespół eksper-
tów GINA mówi, że: „jest ona przewlekłą chorobą zapal-
ną dróg oddechowych, w której uczestniczy wiele komórek i sub-
stancji przez nie uwalnianych. Przewlekłe zapalenie jest przyczy-
ną nadreaktywności oskrzeli, prowadzącej do nawracających epi-
zodów świszczącego oddechu, duszności, ściskania w klatce pier-
siowej i kaszlu, występujących szczególnie w nocy lub nad ranem.
Epizodom tym zwykle towarzyszy rozlana obturacja oskrzeli
o zmiennym nasileniu, często ustępująca samoistnie lub pod wpły-
wem leczenia”.1 Taki opis jest próbą wyodrębnienia możliwie wie-
lu wspólnych cech różnych wariatów tej powszechnej choroby
dróg oddechowych i pokazuje, jak wiele jeszcze nie wiemy na jej
temat. Z tego powodu definicja jest stosunkowo mało czytelna
i skomplikowana.1 Badania epidemiologiczne wskazują, że wie-
lu chorych nie spełnia wszystkich kryteriów zawartych w tej de-
finicji. Prawdopodobnie oznacza to, że astma nie jest jednorod-
ną chorobą, ale heterogennym zespołem, w skład którego wcho-
dzą odrębne jednostki nozologiczne o swoistej patogenezie, pod-
łożu genetycznym, przebiegu klinicznym i wymagające określo-
nego leczenia. Niektórzy eksperci przewidują, że za kilkadzie-
siąt lat astma nie będzie już uznawana za jednostkę chorobową,
lecz za objaw (podobnie jak było z gorączką, która w XIX była
traktowana jako odrębna jednostka chorobowa).2 Konsekwencją
takiego podejścia będzie prawdopodobnie indywidualizacja le-
czenia i dostosowanie go do danego typu astmy.
Od kilku lat proponuje się klasyfikację astmy w oparciu
o podział na fenotypy. W 2006 r. Wenzel zaproponowała wyod-
rębnienie trzech grup fenotypów: klinicznych lub fizjologicz-
nych, związanych z czynnikiem wyzwalającym i zapalnych.3
W skład poszczególnych grup fenotypów wchodziły bardzo licz-
ne subfenotypy, które jednak trudno ściśle rozgraniczyć. Ten po-
dział, chociaż bardzo interesujący, nie sprawdził się w codzien-
nej praktyce. Poszczególne fenotypy nakładają się na siebie,
a klasyfikacja nie jest przejrzysta.
Od niedawna natomiast proponuje się wprowadzenie endo-
typów astmy.4 Fenotyp definiuje pojedyncza cecha podlegająca
obserwacji, np. zespół objawów klinicznych, zmiany morfolo-
giczne, czynnik wywołujący lub odpowiedź na leczenie. Endo-
PRAKTYCZNE ASPEKTY LECZENIA ZAOSTRZEŃ ASTMY W ZALEŻNOŚCI OD JEJ ENDOTYPU
www.podyplomie.pl/medycynapodyplomie
typ natomiast opisuje odrębną jednostkę chorobową o zdefinio-
wanej etiologii i określonym patomechanizmie. W 2011 r.
Lötvall i wsp. zaproponowali wyodrębnienie endotypów astmy
na podstawie siedmiu charakterystycznych cech, tj.:
• objawów klinicznych
• biomarkerów
• fizjologii płuc
• genetyki
• histopatologii
• epidemiologii
• skuteczności określonego sposobu leczenia.5
Stwierdzenie w danej subpopulacji chorych na astmę co naj-
mniej pięciu wspólnych cech charakterystycznych pozwala na
wyodrębnienie endotypu astmy. Wadą tej klasyfikacji jest brak
możliwości zakwalifikowania wielu pacjentów do jakiejś grupy.
Można jednak przypuszczać, że w miarę postępu wiedzy takich
osób będzie coraz mniej.
Ważnym elementem historii naturalnej każdego endotypu
astmy są zaostrzenia. Uważa się, że mogą one stanowić klinicz-
ny wskaźnik ciężkości choroby, a przede wszystkim świadczyć
o nasileniu procesu zapalnego. Leczenie zależy nie tylko od
stopnia ciężkości, ale przede wszystkim od endotypu astmy.
Astma alergiczna
Interesującym przykładem jest endotyp astmy alergicznej. Ta po-
stać choroby zaczyna się najczęściej w dzieciństwie, towarzyszą jej
często inne choroby alergiczne, np. alergiczny nieżyt nosa lub ato-
powe zapalenie skóry. Jej patomechanizm jest bardzo dobrze po-
znany. Kluczową rolę odgrywają limfocyty Th2, a podstawowe
znaczenie ma kontakt ze swoistym alergenem, który powoduje re-
akcję astmatyczną i napływ komórek zapalnych. Często występu-
je również późna reakcja astmatyczna. Charakterystyczna jest
zmienność przebiegu choroby i różnorodność stopni ciężkości.
Opis przypadku: 25-letni mężczyzna, od wielu lat leczony
z powodu alergicznego nieżytu nosa, zgłosił się do lekarza pod
koniec czerwca z powodu pogorszenia stanu ogólnego. Od 3 ty-
godni odczuwał pogorszenie samopoczucia oraz nocne duszno-
81
VOL 20/NR 6/CZERWIEC 2011
 PULMONOLOGIA
ści z graniem w piersiach i uciskiem w klatce piersiowej, kichał,
miał katar i objawy oczne (pieczenie i łzawienie). Podobne obja-
wy występowały u niego w poprzednich latach, ale duszność by-
ła wówczas sporadyczna, o bardzo małym nasileniu. W badaniu
przedmiotowym stwierdzono nieznaczne wydłużenie wydechu
oraz pojedyncze świsty. Badanie spirometryczne ujawniło cechy
średniego stopnia niewydolności wentylacyjnej typu obturacyj-
nego, a próba rozkurczowa była dodatnia. W punktowych testach
skórnych z alergenami wziewnymi uzyskano dodatnie odczyny
na pyłki traw i zbóż. Do tej pory w leczeniu wykorzystywano tyl-
ko glikokortykosteroidy donosowe i leki przeciwhistaminowe.
Nigdy nie stosowano swoistej immunoterapii.
Komentarz: Obraz kliniczny pozwala na rozpoznanie zespo-
łu alergicznego nieżytu nosa i astmy, nazywanego też „wspólną
chorobą dróg oddechowych” (united airways disease). U osób uczu-
lonych na pyłki traw objawy pojawiają się w sezonie pylenia i mo-
gą być bardzo nasilone, szczególnie po dużej ekspozycji na aler-
gen. Poza okresem pylenia pacjenci przeważnie nie mają żadnych
istotnych dolegliwości. W przedstawionym przypadku konieczne
jest rozpoczęcie leczenia astmy. Pacjent powinien otrzymać krót-
ko i długo działające β2-mimetyki, wziewne glikokortykosteroidy,
ewentualnie preparat złożony, zawierający wziewny glikokortyko-
steroid i długo działający β2-mimetyk. Alternatywną metodą jest
terapia podtrzymująca i doraźna (SMART – single maintenance and
reliever therapy) za pomocą preparatu złożonego zawierającego
wziewny glikokortykosteroid i długo działający β2-mimetyk do-
raźnie i w stałej dawce. Jednocześnie pacjent powinien kontynu-
ować przyjmowanie leków przeciwhistaminowych i glikokortyko-
steroidów donosowych. Można rozważyć kwalifikację do swoistej
immunoterapii w przyszłości. Dyskusyjny jest czas stosowania le-
ków przeciwastmatycznych. Należy odpowiednio zaplanować wi-
zytę kontrolną, biorąc pod uwagę fakt, że najczęściej objawy nie
występują poza sezonem pylenia. Po uzyskaniu trwałej poprawy
można odstawić długo działający β2-mimetyk i zredukować daw-
kę wziewnego glikokortykosteroidu. W dalszej perspektywie ten
ostatni będzie można odstawić z zaznaczeniem, że pacjent powi-
nien rozpocząć leczenie w kolejnym roku jeszcze przed rozpoczę-
ciem sezonu pylenia.
Odrębny problem stanowią pacjenci z ciężką astmą alergicz-
ną i wysokim stężeniem przeciwciał klasy IgE, u których nie
udaje się uzyskać kontroli mimo zastosowania glikokortykoste-
roidów wziewnych w dużych dawkach czy podawanych doust-
nie, okresowo lub przewlekle. W takiej sytuacji korzystne efek-
ty kliniczne, w tym zapobieganie zaostrzeniom, można uzyskać,
stosując omalizumab – przeciwciało monoklonalne anty-IgE.6
Astma wczesnodziecięca
Odrębny endotyp stanowi astma wczesnodziecięca, na którą cho-
ruje duża grupa dzieci. Rozpoznanie go jest stosunkowo trudne.
Wiadomo, że u ok. 40% dzieci w 1. r.ż. występują nawracające
świszczące zapalenia oskrzeli. Z tej grupy jedynie u ok. 1/3 dzie-
82 PRAKTYCZNE ASPEKTY LECZENIA ZAOSTRZEŃ ASTMY W ZALEŻNOŚCI OD JEJ ENDOTYPU
VOL 20/NR 6/CZERWIEC 2011
ci utrzymują się objawy astmy w 6. r.ż. Astmę wczesnodziecięcą
można rozpoznać na podstawie występowania ponad 3 epizodów
świstów w pierwszych 3 latach życia oraz tzw. indeksu przewidy-
wania astmy (asthma predictive index). Ten ostatni uwzględnia
kryteria duże (atopowe zapalenie skóry, astma u rodziców, aler-
gia wziewna) oraz małe (eozynofilia obwodowa >4%, świsty nie-
zależne od zakażenia, alergia pokarmowa). Chorobę rozpoznaje
się, jeśli spełnione są co najmniej 2 z 3 kryteriów dużych i 2 z 3
kryteriów małych. Badania epidemiologiczne wskazują, że u 65%
dzieci spełniających te kryteria utrzymuje się astma w 6. r.ż.7
Opis przypadku: Rodzice zgłosili się z 5-letnią dziewczyn-
ką do lekarza z powodu zapaleń oskrzeli, nawracających średnio
3-4 razy w roku, bezskutecznie leczonych lekami przeciwbakte-
ryjnymi. Przed tygodniem nastąpiło ponowne pogorszenie.
Poprzednio w czasie zaostrzeń rodzice obserwowali u dziecka
szybki, świszczący oddech. Poza okresami zaostrzeń dziewczyn-
ka czuła się dość dobrze, ale podczas zabawy musiała często od-
poczywać z powodu uczucia ciężkości w klatce piersiowej, któ-
remu towarzyszyły świsty. W 1. r.ż. rozpoznano u niej atopowe
zapalenie skóry, obecnie w fazie remisji. Ojciec dziecka choruje
na astmę. W badaniu przedmiotowym u pacjentki stwierdzono
cechy obturacji. Punktowe testy skórne z alergenami wziewny-
mi były dodatnie na roztocze kurzu domowego.
Komentarz: Obraz kliniczny pozwala rozpoznać astmę wcze-
snodziecięcą w okresie zaostrzenia. Konieczne jest jak najszybsze
rozpoczęcie leczenia. W takiej sytuacji lekami I rzutu powinny być
krótko działające β2-mimetyki podawane z inhalatora ciśnienio-
wego przez spejser 4-6 razy na dobę. Alternatywę stanowi poda-
wanie tych leków w nebulizacji. W przypadku braku poprawy
wskazany jest doustny glikokortykosteroid: prednizon w dawce
1-2 mg/kg. Należy rozważyć hospitalizację pacjentki. Jeżeli uzy-
skano poprawę, można kontynuować leczenie domowe. Zaleca się
przewlekłe stosowanie wziewnych glikokortykosteroidów. Przez
pewien czas leki te można stosować w nebulizacji. Ta metoda po-
zwala na podawanie dużych dawek i jest niezwykle przydatna do
opanowania zaostrzeń. Nie powinna być ona jednak stosowana
przewlekle ze względu na niepełną kontrolę nad podawaną daw-
ką leku. Zastrzeżenie to dotyczy tradycyjnych nebulizatorów,
pracujących w sposób ciągły, wytwarzających aerozol niezależnie
od cyklu oddechowego pacjenta. Nowoczesne nebulizatory pozwa-
lają na synchronizację podawania leku z wdechem i kontrolę nad
dawką, nie są jednak powszechnie dostępne.
Astma u sportowców
Ciekawy endotyp stanowi astma występująca u osób wyczynowo
uprawiających sport. Tę postać choroby szczególnie często stwier-
dza się u zawodników trenujących biegi narciarskie
(u 50-70%) oraz pływanie. Napady duszności występują najczęściej
w czasie wykonywania ekstremalnych wysiłków na suchym, mroź-
nym powietrzu. Typowa jest nadreaktywność oskrzeli. W odróż-
www.podyplomie.pl/medycynapodyplomie
 PULMONOLOGIA
nieniu od innych rodzajów astmy wysiłkowej w tym endotypie
rzadko stwierdza się alergię. Dominującymi komórkami zapalny-
mi są przede wszystkim limfocyty. Obecne są makrofagi i neutro-
file, eozynofile występują w małej ilości. W badaniach broncho-
skopowych widoczne są skupiska tkanki limfoidalnej, obserwuje
się również objawy przebudowy oskrzeli. Bardzo ważna jest spe-
cyficzna skuteczność leków. W astmie wyczynowych sportow-
ców wziewne glikokortykosteroidy działają słabo, skuteczne są na-
tomiast β2-mimetyki oraz zmniejszona intensywność treningu.
Opis przypadku: 24-letnia kobieta, wyczynowo uprawiająca
biegi narciarskie, została skierowana do lekarza z podejrzeniem
astmy. W dzieciństwie występowały u niej liczne epizody „świsz-
czącego zapalenia oskrzeli”. Po zakażeniach wirusowych przez
okres 3-4 tygodni utrzymywał się u niej suchy kaszel. W czasie
intensywnych wysiłków fizycznych na zimnym powietrzu poja-
wiało się uczucie duszności i ucisku w klatce piersiowej. Pacjent-
ka nie zgłasza nocnych napadów duszności. Jest pod opieką le-
karza sportowego, który zakazał stosowania jakichkolwiek leków
bez jego zgody. W badaniu przedmiotowym i spirometrycznym
nie stwierdzono nieprawidłowości.
Komentarz: W tym przypadku diagnostyka i leczenie muszą
być zgodne z zaleceniami Międzynarodowego Komitetu Olimpij-
skiego (MKOl). Rozpoznanie choroby wiąże się z koniecznością
ustalenia zaleceń terapeutycznych. Sam wywiad, nawet bardzo su-
gestywny, nie pozwala na postawienie rozpoznania. Komisja Me-
dyczna MKOl zaleca wykonanie w pierwszej kolejności próby
rozkurczowej, nawet gdy parametry czynnościowe są prawidło-
we lub wyższe niż wartości należne. Wzrost FEV1 o co najmniej
12% w stosunku do wartości wyjściowej lub należnej potwierdza
odwracalność obturacji. Stwierdzenie wysokich wartości parame-
trów wyjściowych nie jest w takich przypadkach przeciwwskaza-
niem do próby rozkurczowej. Często u wyczynowych sportowców
indywidualne najlepsze osiągnięte wartości znacznie przewyższa-
ją parametry typowe dla referencyjnej populacji. Jednak znacznie
częściej konieczne jest badanie nadreaktywności oskrzeli.
Zgodnie z zaleceniami MKOl-u można przeprowadzić test pro-
wokacyjny z zastosowaniem bodźców pośrednich (test wysiłko-
wy, mannitol, hipertoniczny 4,5% roztwór chlorku sodu) lub
bezpośredni (histamina, metacholina, leukotrieny C4/D4/E4,
prostaglandyna D2). Złotym standardem jest test prowokacji wy-
siłkiem, pozostałe próby mają mniejszą wartość.8
Zasadą jest opracowanie planu leczenia zgodnie z ogólnie
obowiązującymi wytycznymi. W przypadku sportowców wy-
czynowych obowiązują jednak szczególne regulacje, publiko-
wane regularnie przez World Anti-Doping Agency (WADA).
Zgodnie z nimi z zasady wszystkie leki z grupy β2-mimetyków
są zabronione. Wyjątek stanowią formoterol, salbutamol, salme-
terol i terbutalina. Jeśli są podawane wziewnie, stosuje się
uproszczoną procedurę wyłączenia ich w celach terapeutycz-
nych (ATUE – abbreviated therapeutic use exemption). Polega ona
84 PRAKTYCZNE ASPEKTY LECZENIA ZAOSTRZEŃ ASTMY W ZALEŻNOŚCI OD JEJ ENDOTYPU
VOL 20/NR 6/CZERWIEC 2011
na zgłoszeniu rozpoznania choroby i konieczności przyjmowa-
nia danego leku do organizacji przeciwdziałania dopingowi
w sporcie w danym kraju. Procedurę ATUE stosuje się również
w przypadku wszystkich glikokortykosteroidów wziewnych.
W odróżnieniu od pełnej procedury włączenia w celach terapeu-
tycznych (TUE – therapeutic use exemption), w której sportowiec
musi otrzymać pisemną zgodę władz antydopingowych, w przy-
padku ATUE zgoda taka nie jest wymagana, a leczenie może być
rozpoczęte natychmiast. Podstawą terapii są leki rozkurczające
oskrzela, natomiast terapia przeciwzapalna, w odróżnieniu od in-
nych endotypów astmy, ma znaczenie pomocnicze.
Ciężka astma o późnym początku
Odrębnym endotypem astmy jest astma o późnym początku
u osób dorosłych, charakteryzująca się częstymi zaostrzeniami
i hipereozynofilią (>1000/mm3) we krwi obwodowej i w plwo-
cinie (>10/mm3). W tej postaci rzadko występuje alergia, a nad-
reaktywność oskrzeli jest przeważnie małego stopnia. W lecze-
niu stosuje się glikokortykosteroidy ogólne, jeśli wziewne są
nieskuteczne. Ten endotyp obejmuje 20% chorych na astmę
trudną, ciężką i oporną na leczenie. Charakterystyczna jest ma-
ła skuteczność β2-mimetyków, natomiast w badaniach klinicz-
nych zaobserwowano dobre efekty leczenia za pomocą przeciw-
ciała monoklonalnego anty IL-5 (mepolizumab). W praktyce
leczenie zaostrzeń tej postaci astmy opiera się przede wszystkim
na podawaniu glikokortykosteroidów ogólnie.
Alergiczna aspergiloza oskrzelowo-płucna
Dobrze znanym endotypem astmy alergicznej jest aspergiloza
oskrzelowo-płucna. Choroba najczęściej ma postać niekontrolowa-
nej i opornej na leczenie astmy. We krwi stwierdza się wysokie stę-
żenie IgE i wysoką eozynofilię. Punktowe testy skórne z zarodni-
kami Aspergillus są dodatnie. Do charakterystycznych objawów
klinicznych należą cechy obturacji, podwyższona temperatura cia-
ła, odkrztuszanie brązowej plwociny. Na zdjęciu RTG klatki pier-
siowej stwierdza się często zmiany o charakterze naciekowym.
W patogenezie uczestniczą mechanizmy nadwrażliwości typu I i III.
Opis przypadku: 50-letnia kobieta, chorująca od 5 lat na astmę,
zgłosiła się z powodu pogorszenia samopoczucia. Od kilku tygo-
dni utrzymuje się u niej stała duszność, kaszel, stany podgorącz-
kowe, sporadycznie odkrztusza podbarwioną wydzielinę. Była le-
czona przez lekarza rodzinnego z powodu potwierdzonego
radiologicznie zapalenia płuc, jednak leczenie przeciwbakteryjne
nie przyniosło poprawy. W leczeniu astmy stosowała wziewne gli-
kokortykosteroidy w dużych dawkach, długo działające β2-mime-
tyki, leki antyleukotrienowe, teofilinę, a następnie dołączono pred-
nizon doustnie w dawce 5 mg/24 h. W badaniu przedmiotowym
stwierdzono cechy obturacji, w spirometrii upośledzenie wentyla-
cji typu obturacyjnego średniego stopnia. Na zdjęciu RTG klatki
piersiowej zwracały uwagę liczne nacieki w miąższu płuc, a we krwi
obwodowej eozynofilia. W punktowych testach skórnych uzyska-
www.podyplomie.pl/medycynapodyplomie
no dodatnie odczyny na Aspergillus, stwierdzono również podwyż-
szone stężenia swoistych IgE. Tomografia komputerowa płuc o wy-
sokiej rozdzielczości ujawniła centralne rozstrzenie oskrzeli.

Komentarz: Obraz kliniczny pozwala rozpoznać alergiczną

aspergilozę oskrzelowo-płucną w okresie ostrym. Lekiem z wy- Z aranta ((Rosuvastatinum),
Zaranta Rosuvas tatinum), SSkład: kłaad: JJedna edna ttabletka
abletka zzawiera aw i e r a 5 m mg, g, 1100 m mg,g, 2200 m mgg llubub 4400 m mgg rrozuwastatyny
ozuwas tat yny ((w w ppostaci
os t aci
boru jest prednizon doustnie w dawce 0,5 mg/kg. Można również rrozuwastatyny
oz u w a s t a t y ny w
t ab le tek . W
tabletek.
apniowej). PPostać
wapniowej).
skaazania ddoo sstosowania:
Wskazania t o s o w a n i a: M
armaceut yc zna: TTabletka
ostać ffarmaceutyczna:
ieszana ddyslipidemia
Mieszana
abletka ppowlekana.
yslipidemia ((typu
owlekana. OOpakowanie:
t ypu IIIb) Ib) jjako
pakoowanie: KKażde
ako lleczenie
ec zenie ddodatkowe
ażde oopakowanie
odatkowe ddoo ddiety,
pakowanie zzawiera
iet y, ggdy
awiera 2288
dy sstosowanie
to s ow anie
diet y i innych
diety innych nniefarmakologicznych
ief armakologic znych ssposobów posobów lleczenia ec zenia ((np. np. ććwiczenia
wic zenia fifizyczne,
z yc zne, zzmniejszenie
mni ej s ze ni e m masyasy cciała)
iała) jjestes t nniewystarczające.
i e w y s t a rc z aj ą ce.
zastosować itrakonazol w dawce 200 mg/24 h. Rodzinna homozygotyczna
Rodzinna
s tężenie llipidów
stężenie
homoz ygot yc zna hhipercholesterolemia,
ipidów ((np. np. aafereza
fereza LLDL)
ipercholes terolemia, jjako
DL) llub ub jjeśli
eśli iinne
nne ssposoby
ako lleczenie
ec zenie ddodatkowe
posoby lleczenia
odatkowe ddoo ddiety
ec zenia ssąą nniewłaściwe.
iet y i iinnych
iewłaściwe. DDawkowanie
nnych ssposobówposobów lleczenia
awkowanie i ssposób
ec zenia zzmniejszającego
posób ppodawania:
m n i ej s z aj ą ce g o
odawania: PPrzed r ze d
rozpoc zęciem i w cczasie
rozpoczęciem zasie lleczenia
ec zenia ppacjent acjent ppowinien
owinien sstosować tosować ddietę ie tę m ającą nnaa ccelu
mającą elu zzmniejszenie
mniejszenie sstężenia tężenia ccholesterolu.
h o l e s t e r o lu .
Dawkowanie nnależy
Dawkowanie ależ y uustalać
s talać iindywidualnie,
ndy widualnie, zzgodnie godnie z oobowiązującymi
bowiązując ymi zzaleceniami aleceniami zzależnie ależnie oodd ccelu elu tterapii
erapii ooraz raz rreakcji
eakcji ppacjenta
acjent a
na leczenie.
na lec zenie. ZZalecana alecana ddawka awka ppoczątkowa
oc zątkowa ttoo 5 llub ub 1100 m mg, g, ddoustnie,
ous tnie, rraz az nnaa ddobę. obę. W ttrakcie rakcie uustalanias talania ddawki awki ppoczątkowej
o c z ą t ko w e j u
Podsumowanie każdego ppacjenta
każdego
nac z yniowego jjak
naczyniowego
acjenta nnależy ale ż y w
ak rrównież
ównież rryzyko
ziąć ppod
wziąć
y z y ko w
od uuwagę wagę sstężenie
ys tąpienia ddziałań
wystąpienia
tężenie ccholesterolu,
holes terolu, cczynniki
ziałań nniepożądanych.
iepożądanych. JJeśli
z ynniki rryzyka
eśli jjest
y z yka w
es t ttoo kkonieczne,
ys tąpienia cchorób
wystąpienia
oniec zne, ppoo 4 ttygodniach
horób uukładu
ygodniach lleczenia
kładu ssercowo- e rcowo -
ec zenia ddawkę aw kę
Przedstawiony przegląd leczenia zaostrzeń w przebiegu niektó- można zzwiększyć.
można więk sz yć. Z ppowodu
porównaniu zzee sstosowaniem
porównaniu
owodu zzwiększonej
to s owaniem m
więk szonej cczęstości
niejsz ych ddawek
mniejszych
zę s to ś c i w
awek oostateczne
ys tępowania ddziałań
występowania
s tatec zne zzwiększenie
więk szenie ddawki
ziałań nniepożądanych
iepożądanych ppoo ppodaniu
awki ddoo 4400 m mgg m ożna rrozważyć
można
odaniu ddawki
oz waż yć jjedynie
awki 4400 m
edynie u ppacjentów
mgg w
acj entów
z cciężką
iężką hhipercholesterolemią,
ipercholes terolemią, nnależących ależąc ych ddoo ggrupy r upy w ysokiego rryzyka
wysokiego y z yka w ys tąpienia cchorób
wystąpienia horób uukładu kładu ssercowo-naczyniowego
e rcowo - n a c z y ni owe g o
rych endotypów astmy obrazuje rosnące możliwości dostosowa- (szc zególnie ppacjenci
(szczególnie
dawki 2200 m
dawki mgg ooraz
acjenci z rrodzinną
raz kktórym
odzinną hhipercholesterolemią),
tór ym zzapewniona
ipercholes terolemią), u kktórych
apewniona zzostanie os tanie rrutynowa
ut ynowa kkontrola
tór ych nnie
ontrola zzaleca
ie uuzyskano
z yskano sspodziewanego
aleca ssię, ię, aaby
podziewanego ccelu
by lleczenie
ec zenie ddawką awką 4400 m
elu tterapii
erapii ppoo zzastosowaniu
mgg bbyło yło pprowadzone
a s to s ow aniu
rowadzone ppod od
nia leczenia do indywidualnych potrzeb pacjenta. Prawdopodob- kontrolą sspecjalisty.
kontrolą
zaleca się
zaleca
pecjalis t y. PProdukt
się sstosowania
tosowania pproduktu
roduk t lleczniczy
ec znic z y ZZaranta
roduk tu lleczniczego
ar ant a m
ec znic zego ZZaranta
możeoże bbyć yć pprzyjmowany
aranta u ddzieci.
r z yjmowany o kkażdej
zieci. ZZalecana
alecana ddawka
ażdej pporze or ze ddnia,
awka ppoczątkowa
nia, z ppokarmem
oc zątkowa u ppacjentów
okarmem llub ub bbez
acjentów sstarszych
ez ppokarmu.
okarmu. NNie
tar sz ych nniżiż 7700 llat
ie
at
w y no si 5 m
wynosi mg. g. NNie ie m maa kkonieczności
oniec zności zzmiany miany ddawki awki u ppacjentówacjentów z łłagodnymi agodnymi i uumiarkowanymimiarkowanymi zzaburzeniami abur zeniami cczynności z ynności nnerek. erek .
nie w przyszłości będą dostępne zupełnie nowe metody leczenia, Zalecana ddawka
Zalecana
w y no si 5 m
wynosi
awka ppoczątkowa
mg. g. SStosowanie
oc zątkowa u ppacjentów
tosowanie ddawki
acjentów z uumiarkowanymi
awki 4400 m mgg jjest
miarkowanymi zzaburzeniami
es t pprzeciwwskazane
r zeciw wskazane u ppacjentów
abur zeniami cczynności z ynności nnerek
acjentów z uumiarkowanymi
erek ((klirens
miarkowanymi zzaburzeniami
klirens kkreatyniny
r ea t y n i ny <
abur zeniami cczynności
60ml/min)
<60ml/min)
z ynności nnerek. erek .
swoiste dla danego endotypu choroby. Stosowanie pproduktu
Stosowanie
nerek. Nie
nerek.
roduk tu lleczniczego
Nie sstwierdzono
ec znic zego ZZaranta
t wierdzono zzwiększenia
aranta w kkażdej
więk szenia eekspozycji
ażdej ddawce
k spoz ycji uustrojowej
awce jjest es t pprzeciwwskazane
r zeciw wskazane u ppacjentów
s trojowej nnaa rrozuwastatynę
ozuwas tat ynę u ppacjentów
acjentów z cciężkimi
acjentów z 7 ppunktami
iężkimi zzaburzeniami
abur zeniami cczynności
unk tami llub ub m
z y nno ś c i
niejszą lliczbą
mniejszą ic z b ą
punk tów w sskali
punktów kali CChild-Pugh.
hild-Pugh. JJednakże ednak że u ppacjentów acjentów z 8 llub ub 9 ppunktami
unk tami w sskali kali CChild-Pugh
hild-Pugh oobserwowanobser wowano zzwiększenie więk szenie eekspozycji k sp oz yc j i
us trojowej nnaa rrozuwastatynę.
ustrojowej ozuwas tat ynę. U ttych ych ppacjentów
acjentów nnależy ależ y rrozważyć
oz waż yć oocenę cenę cczynności
z ynności nnerek. erek. NNie ie mmaa ddanychanych ddotyczących
ot yc ząc ych sstosowaniato s owania
produk tu lleczniczego
produktu ec znic zego u ppacjentów acjentów z ggrupy rupy ppowyżej
ow y żej 9 ppunktów unk tów w sskali kali CChild-Pugh.
hild-Pugh. SStosowanie tosowanie pproduktu roduk tu lleczniczego
ec znic zego ZZaranta ar ant a
© 2011 Medical Tribune Polska Sp. z o.o. jes t przeciwwskazane
jest pr zeciw wskazane u ppacjentów acjentów z cczynną z ynną cchorobą
horob ą w ątroby. U ppacjentów
wątroby. acjentów ppochodzących
ochodząc ych z AAzji zji ooraz
raz u ppacjentów
acjentów z cczynnikami z y nnik ami
predysponując ymi ddoo m
predysponującymi iopatii, zzalecana
miopatii, alecana ddawka awka ppoczątkowa
o c z ą t ko w a w y no si 5 m
wynosi mg. g. DDawkaawka 4400 m mgg jjest es t pprzeciwwskazana
r zeciw wskazana u ttych yc h
pacjentów. PPrzeciwwskazania:
pacjentów. r zeciw wskazania: NNadwrażliwość adwrażliwość nnaa rrozuwastatynę ozuwas tat ynę llub ub nnaa kktórąkolwiek
tórąkolwiek ssubstancję ubs tancję ppomocniczą; omocnic zą; cczynna z y nna
Piśmiennictwo: chorob a w
choroba ątroby, w ttym
wątroby, ym z nniewyjaśnioną,
iew yjaśnioną, ttrwale r wale zzwiększoną
więk szoną aaktywnością k t y wnością aaminotranferaz
minotranferaz w ssurowicy urowic y i pponad onad 33-krotnym
- k r o t ny m
z więk szeniem aaktywności
zwiększeniem k t y wności jjednej ednej z nnich ich ppowyżej
ow y żej ggórnejórnej ggranicyranic y nnormy; ormy; cciężkieiężkie zzaburzenia
abur zenia cczynności z ynności nnerek erek ((klirens
klirens kkreatyniny
r ea t y n i ny
1. Global Strategy for Asthma Management and Prevention, Global Initiative for Asthma <30ml/min); m
<30ml/min); iopatia; jjednoczesne
miopatia; ednoc zesne lleczenie ec zenie ccyklosporyną;
yklospor yną; cciąża, iąża, ookreskres kkarmienie
armienie ppiersią ier sią i u ppacjentek
acj entek w w ieku rrozrodczym
wieku ozrodc z ym nnie ie
s tosując ych sskutecznych
stosujących k u t e c z nyc h m etod zzapobiegania
metod apobiegania cciąży. iąż y. SStosowanie
tosowanie lleku eku w ddawce awce 4400 m mgg jjestes t pprzeciwwskazane
r zeciw wskazane u ppacjentów acj entów z
(GINA) 2010. Available from: http://www.ginasthma.org c z ynnikami ppredysponującymi
czynnikami redysponując ymi ddoo w y s tę p ow ania m
występowania iopatii llub
miopatii ub rrabdomiolizy.
abdomioliz y. NNależą ależą ddoo nnich:ich: uumiarkowane
miarkowane zzaburzenia abur zenia cczynności z y nno ś c i
nerek ((klirens
nerek klirens kkreatyniny
r ea t y n i ny < <60 60 m l/min), nniedoczynność
ml/min), iedoc z ynność ttarczycy, arc z yc y, ggenetycznie
enet yc znie uuwarunkowane
warunkowane cchoroby ho ro by m ięśni u ppacjenta
mięśni acjenta llub ub
2. A plea to abandon asthma as a disease concept. Lancet 2006;26:368:705. c złonków jjego
członków ego rrodziny,
odziny, w ys tąpienie oobjawów
wystąpienie bjawów uuszkodzenia
s z ko d z e n i a m ięśni ppoo zzastosowaniu
mięśni as tosowaniu iinnego nnego iinhibitora
nhibitora rreduktazy eduk taz y HHMG-CoA MG - CoA llub ub
leku z ggrupy
leku rupy fifibratów,
bratów, nnadużywanie
aduż y wanie aalkoholu, lkoholu, ssytuacje,
y tuacje, w kktórych tó r yc h m możeoże ddojśćojść ddoo zzwiększenia
więk szenia sstężenia tężenia ssubstancji
ubs tancji cczynnej z y nn ej w
3. Wenzel SE. Asthma: defining of the persistent adult phenotypes. Lancet 2006;26:368:804-13. osoc zu, pochodzenie
osoczu, pochodzenie z AAzji, zji, jjednoczesne
ednoc zesne sstosowanie tosowanie lleków eków z ggrupy rupy fifibratów.
bratów. SSpecjalnepecjjalne oostrzeżeniastr zeżenia i śśrodki s t r o ż n o ś c i: U
rodki oostrożności:
pacjentów lleczonych
pacjentów ec zonych ddawką awką 4400 m mgg sstwierdzano
t wierdzano ssporadyczneporadyc zne llub ub pprzemijające
r ze m ij aj ą ce w ys tępowanie pproteinurii,
występowanie roteinurii, ggłównie łównie ppochodzenia
o c h o d ze nia
4. Anderson GP. Endotyping asthma: new insights into key pathogenic mechanisms in k a n a l i k o w e g o, w
kanalikowego, ykr y wanej ttestem
wykrywanej es tem ppaskowym.
askow ym. U ttych ych ppacjentów
acjentów nnależy ależ y rrozważyć
oz waż yć kkontrolęontrolę cczynności
z ynności nnerek erek ppodczas
odc zas rrutynowej
u t y n owej
a complex, heterogeneous disease. Lancet 2008;372:1107-1119. kontroli. SStwierdzono
kontroli. t w i e r d zo n o w ys tępowanie ddziałania
występowanie ziałania nnaa m ięśnie sszkieletowe,
mięśnie zkieletowe, zzwłaszcza właszc za u ppacjentów acjentów lleczonych ec zonych ddawkami awkami ppowyżej ow y żej
20 m
20 mg. g. OOstrożnie
s trożnie ppodczas odc zas lleczenia ec zenia sskojarzonego
kojjar zonego z eezetymibem, zet ymibem, z uuwagi wagi nnaa m o ż li w o ś ć w
możliwość ys tąpienia iinterakcji
wystąpienia n t e r a kc j i
5. Lötvall J, Akdis CA, Bacharier LB, et al. Asthma endotypes: a new approach to classification f armakodynamic znej. PPodobnie
farmakodynamicznej. odobnie jjak ak w pprzypadku
r z ypadku iinnych nnych iinhibitorów
nhibitorów rreduktazy eduk taz y HHMG-CoA,MG - CoA, cczęstość zę s to ś ć w ys tępowania rrabdomiolizy
występowania a b d o m i o li z y
z wiązanej zzee sstosowaniem
związanej tosowaniem rrozuwastatyny ozuwas tat yny jjest est w ięk sza ppoo ddawce
większa awce 4400 m mg. g. NNieie nnależy
ależ y bbadać
adać aaktywności
k t y wności kkinazy inaz y kkreatynowej
reat ynowej ((CK) CK )
of disease entities within the asthma syndrome. J Allergy Clin Immunol 2011;127:355-60. po wytężonym
po w y t ę żo ny m w ysiłku fifizycznym
wysiłku z yc znym llub, ub, kkiedy
ie dy w ys tępują iinne
występują nne m ożliwe pprzyczyny
możliwe r z yc z yny zzwiększenia
więk szenia aaktywności k t y wności CCK, K, ccoo m możeoże pprowadzić
row ad z ić
do nnieprawidłowej
do ieprawidłowej iinterpretacji nter p re t acji w yniku bbadania.
wyniku adania. JJeśli eśli pprzedr zed rrozpoczęciem
ozpoc zęciem lleczenia ec zenia aaktywność
k t y wność kkinazy inaz y kkreatynowej
reat ynowej bbyła yła
6. Lanier B, Bridges T, Kulus M, et al. Omalizumab for the treatment of exacerbations in znac znie zzwiększona
znacznie więk szona ((>5 >5 x GGGN), GN), nnależyależ y ppoo 55-7 -7 ddniach
niac h w ykonać bbadanie
wykonać adanie kkontrolne.
ontrolne. PProdukt roduk t lleczniczy
ec znic z y ZZaranta, aranta, ttak ak jjakak iinne nne
inhibitor y rreduktazy
inhibitory eduk taz y HHMG-CoA, MG - CoA, nnależy ależ y sstosować
tosować oostrożnie s trożnie u ppacjentów acjentów z cczynnikami z ynnikami ppredysponującymi
redysponując ymi ddoo w y s t ą pienia
wystąpienia
children with inadequately controlled allergic (IgE-mediated) asthma. J Allergy Clin Im- miopatii i ((lub)
miopatii lub) rrabdomiolizy.
abdomioliz y. DDoo cczynników z ynników ttych ych zzalicza
alic za ssię: ię: zzaburzenia
abur zenia cczynności z ynności nnerek, erek, nniedoczynność
iedoc z ynność ttarczycy, arc z yc y, ggenetycznie
en e t yc z ni e
munol 2009;124:1210-1216. uwarunkowane cchoroby
uwarunkowane ho ro by m ięśni u ppacjenta
mięśni acjenta llub ub cczłonków
złonków jjego ego rrodziny,
odziny, w ys tąpienie oobjawów
wystąpienie bjawów uuszkodzenia s z ko d z e n i a m ięśni ppoo
mięśni
zas tosowaniu iinnego
zastosowaniu nnego iinhibitora
nhibitora rreduktazyeduk taz y HHMG-CoA MG - CoA llub ub lleków
eków z ggrupy rupy fifibratów,
bratów, nnadużywanie
aduż y wanie aalkoholu, lko h o lu , w iek > 7700 llat,
wiek at, ssytuacje
y t uacje
7. Castro-Rodriguez JA. The Asthma Predictive Index: a very useful tool for predicting w kktórych
tó r yc h m może oże ddojść ojjść ddoo zzwiększenia
więk szenia sstężenia tężenia ppreparatu
rep ar at u w wee kkrwi,
r wi, jjednoczesne
ednoc zesne sstosowanie tosowanie lleków eków z ggrupy rupy fifibratów.
bratów. U ttej ej ggrupy
r upy
pacjentów nnależy
pacjentów ależ y rrozważyć
oz waż yć rryzyko y z y ko i m ożliwe kkorzyści
możliwe or z yści lleczenia,
ec zenia, a w ttrakcie rakcie lleczenia
ec zenia zzaleca aleca ssię ię oobserwację
bser wację ppacjenta. acjenta. JJeśli e ś li u
asthma in young children. J Allergy Clin Immunol 2010;126:212-216. pacjenta w bbadaniu
pacjenta adaniu w ykonanym pprzed
wykonanym r zed lleczeniem
ec zeniem sstwierdza t wierdza ssię ię zznacznie
nac znie zzwiększoną
więk szoną aaktywność k t y wność kkinazy inaz y kkreatynowej
reat ynowej ((> >5x
GGN), nnie
GGN), ie nnależy
ależ y rrozpoczynać
ozpoc z ynać tterapii. erapii. NNie ie nnależy
ależ y rrozpoczynać
ozpoc z ynać lleczenia, ec zenia, jjeśli eśli w ppowtórzonym
ow tór zonym bbadaniu adaniu CCK>5 K>5 x GGGN. GN. W ttrakcie r a kc i e
8. Asthma and the elite athlete: Summary of the International Olympic Committee’s Con- lec zenia nnależy
leczenia ależ y ppoinformować
oinformować ppacjenta, acjenta, aaby by nniezwłocznie
iez włoc znie ppowiadomił owiadomił llekarza, ekar za, jjeśli e ś li w ys tąpią nniewyjaśnione
wystąpią iew yjaśnione bbóle ó le m i ę ś n i,
mięśni,
osłabienie ssiły
osłabienie ił y m ięśniowej llub
mięśniowej ub sskurcze
k u rc ze m ięśni, sszczególnie
mięśni, zc zególnie jjeśli eśli ttowarzyszy
owar z ysz y iim m zzłe łe ssamopoczucie
amopoc zucie llub ub ggorączka.
orąc zka. U ttych ych ppacjentów
acj entów
sensus Conference, Lausanne, Switzerland, January 22-24, 2008. J Allergy Clin Immu- nale ż y w
należy ykonać bbadanie
wykonać adanie aaktywności
k t y wności kkinazy inaz y kkreatynowej.
reat ynowej. JJeśli eśli aaktywność
k t y wność kkinazy inaz y kkreatynowej
reat ynowej jjest es t zznacząco
nac ząco zzwiększona
więk szona ((>5 >5 x
nol 2008;122:254-160. GGN) llub
GGN) ub jjeśli
eśli oobjawy
bjaw y zzee sstrony t r o ny m ięśni ssąą nnasilone
mięśni asilone i ppowodująowodują ddolegliwościolegliwości ppodczas odc zas ccodziennych
odziennych cczynności z ynności ((nawet n aw e t w tedy, ggdy
wtedy, dy
CK ≤ 5 x GGGN),
CK GN), nnależy ależ y pprzerwać
r zer wać lleczenie.
ec zenie. PPoo uustąpieniu
s tąpieniu oobjawów bjawów kklinicznych
linic znych i zzmniejszeniu
mniejszeniu aaktywności k t y wności kkinazy inaz y kkreatynowej
reat ynowej ddoo
war tości pprawidłowych
wartości r aw i d ł o w yc h m ożna rrozważyć
można oz waż yć pponowne onowne zzastosowanie
as tosowanie pproduktu roduk tu lleczniczego
ec znic zego ZZaranta aranta llub ub iinnego
nnego iinhibitora
nhibitora rreduktazye duk t a z y
HMG - CoA w nnajmniejszej
HMG-CoA ajmniejszej ddawce, awce, pprzy r z y jjednocześnie
ednoc ześnie pprowadzonej rowadzonej oobserwacji bser wacji ppacjenta.acjenta. JJeśli eśli u ppacjentaacjenta nnie ie w ys tępują oobjawy
występują b j aw y
Piśmiennictwo ze str 95: klinic zne, nnie
kliniczne, ie jjest
es t kkonieczna
oniec zna rrutynowa ut ynowa kkontrola ontrola aaktywności
k t y wności kkinazy inaz y kkreatynowej.
reat ynowej. DDane ane z bbadań adań kklinicznych
li n i c z nyc h u m ałej ggrupy
małej r upy
pacjentów nnie
pacjentów ie zzawierają
awierają ddowodów owodów zzwiększonegowięk szonego ddziałania ziałania rrozuwastatyny
ozuwas tat yny nnaa m ięśnie sszkieletowe
mięśnie zkieletowe jjeśli eśli bbyła yła oona na sstosowana
to s ow ana z
8. Marson A, Jacoby A, Johnson A, et al. Immediate versus deferred antiepileptic drug tre- innymi llekami.
innymi ekami. JJednakżeednak że u ppacjentów acjentów lleczonychec zonych jjednocześnie
ednoc ześnie iinnymi nnymi iinhibitorami
nhibitorami rreduktazy eduk taz y HHMG-CoA, MG - CoA, ppochodnymi ochodnymi kkwasu wasu
atment for early epilepsy and single seizures: a randomised controlled trial. Lancet fibr ynowego, w ttym
fibrynowego, ym ggemfibrozylem,
emfibroz ylem, ccyklosporyną, yklospor yną, kkwasem wasem nnikotynowym,ikot ynow ym, llekami ekami pprzeciwgrzybiczymi
r zeciwgr z ybic z ymi z ggrupy rupy aazoli, z o li,
inhibitorami pproteazy
inhibitorami roteaz y ooraz raz aantybiotykami
nt y biot y k ami m akrolidow ymi sstwierdzano
makrolidowymi t wierdzano zzwiększenie więk szenie cczęstości zę s to ś c i w ys tępowania zzapalenia
występowania ap alenia m ię śni i
mięśni
2005;365:2007-13. miopatii. GGemfibrozyl
miopatii. emfibroz yl sstosowany tosowany jjednocześnie
ednoc ześnie z nniektórymi iek tór ymi iinhibitorami
nhibitorami rreduktazy eduk taz y HHMG-CoA MG - CoA zzwiększa więk sza rryzyko y z y ko w y s t ą pienia
wystąpienia
miopatii. DDlatego
miopatii. latego nnie ie zzaleca
aleca ssię ię jjednoczesnego
ednoc zesnego sstosowania tosowania ggemfibrozylu emfibroz ylu i rrozuwastatyny.
ozuwas tat yny. NNależy ależ y ddokładnie
okładnie rrozważyć oz waż yć kkorzyści or z yści
9. Kim LG, Johnson TL, Marson AG, et al. Prediction of risk of seizure recurrence after w ynikające zzee zzmiany
wynikające miany sstężeniatężenia llipidów ipidów i rryzyko y z yko zzwiązane
wiązane z jjednoczesnym
ednoc zesnym sstosowaniem tosowaniem lleków eków z ggrupy rupy fifibratów
bratów llub ub nniacyny
i a c y ny i
rozuwas tat yny. JJednoczesne
rozuwastatyny. ednoc zesne sstosowanie tosowanie rrozuwastatyny
ozuwas tat yny w ddawce awce 4400 m mgg oorazraz lleków
eków z ggrupy rupy fifibratów
bratów jjest es t pprzeciwwskazane.
r zeciw wskazane. NNie ie
a single seizure and early epilepsy: further results from the MESS trial. Lancet Neurol należ y sstosować
należy tosować pproduktu roduk tu lleczniczego
ec znic zego ZZaranta, aranta, jjeśli eśli u ppacjenta
acjent a w ys tępują oobjawy
występują b j aw y m ogące śświadczyć
mogące wiadc z yć o oostrej, s trej, cciężkiej
i ę ż k i ej m i o p a t i i,
miopatii,
lub w ssytuacji
lub y tuacji uusposabiającej
sposabiającej ddoo w y s t ą pienia w
wystąpienia tórnej nniewydolności
wtórnej iew ydolności nnerek erek nnaa sskutek
kutek rrabdomiolizy
abdomioliz y ((np. np. ssepsa,
epsa, nniedociśnienie,
i e d o c i ś n i e n i e,
2006;5:317-22. rozległ y zzabieg
rozległy abieg cchirurgiczny,
hirurgic zny, uuraz, raz, cciężkie
iężkie zzaburzenia
a b u r ze nia m e t a b o li c z n e, w
metaboliczne, ewnątr z w ydzielnic ze i eelektrolitowe
wewnątrzwydzielnicze lek trolitowe llub ub nniekontrolowane
i e ko n t r o l o w a n e
10. Annegers JF, Hauser WA, Elveback LR. Remission of seizures and relapse in patients drgawki). LLek
drgawki). ek ZZaranta
aranta nnależy ależ y sstosować
tosować oostrożnie s trożnie u ppacjentów acjentów z cczynnikami z ynnikami ppredysponującymi
redysponując ymi ddoo w y s t ą pienia m
wystąpienia iopatii ii/lub
miopatii / lu b
rabdomioliz y. OOstrożnie
rabdomiolizy. s trożnie u ppacjentów acjentów nnadużywających
aduż y wając ych aalkoholu lkoholu llub ub m aj ą c yc h w w
mających y wiadzie cchorobę
wywiadzie horob ę w ątroby. ZZaleca
wątroby. aleca ssię ię
with epilepsy. Epilepsia 1979;20:729-37. w ykonanie bbadań
wykonanie adań cczynności
z y nno ś c i w ątroby pprzed
wątroby r zed rrozpoczęciem
ozpoc zęciem lleczenia e c ze nia i 3 m iesiące ppoo jjego
miesiące ego rrozpoczęciu.
ozpoc zęciu. NNależy ależ y pprzerwać
r zer wać lleczeniee c ze ni e
lub zzmniejszyć
lub mniejsz yć ddawkę, awkę, jjeśli eśli aaktywność
k t y wność aaminotranferaz
minotranferaz jjest es t 33-krotnie
- k rot nie w ięk sza nniżiż ggórna
większa órna ggranica ranica nnormy. ormy. IIlość lość ppoważnych
o w a ż nyc h
11. Anderson JT, Smith PEM. ‘Collapse? Cause’ avoiding misdiagnosis in falls. ACNR inc yd entów w
incydentów ątrobow ych ((głównie
wątrobowych głównie ppodwyższonego
odw y ż szonego ppoziomu oziomu aaminotransferaz)
minotrans feraz) jjest est w ięk sza ppoo ddawce
większa awce 4400 m mg.g. U ppacjentów
acj entów z
w tórną hhipercholesterolemią
wtórną ipercholes terolemią sspowodowaną powodowaną nniedoczynnością iedoc z ynnością ttarczycy arc z yc y llub ub zzespołem
espo łem nnerczycowym erc z ycow ym pprzed r zed rrozpoczęciem
oz p o c zę c i e m
2007;7:6-9. lec zenia pproduktem
leczenia roduk tem lleczniczym ec znic z ym ZZaranta aranta nnależy ależ y zzastosować
as tosować oodpowiednie dpowiednie lleczenie ec zenie cchoroby horoby ppodstawowej.
ods tawowej. W bbadaniach adaniac h
f armakokinet yki sstwierdzono
farmakokinetyki t wierdzono zzwiększoną więk szoną eekspozycję k spoz ycję nnaa llek ek u ppacjentów
acjentów z AAzji zji w pporównaniu
orównaniu z rrasą asą kkaukaską.
aukaską. IInhibitorynhibi to r y
12. British National Formulary. Chapter 4.8.1 – control of epilepsy. London: BMJ, 2008. proteaz y – jjednoczesne
proteazy ednoc zesne sstosowanie tosowanie z llekiem ekiem ZZaranta aranta nnie ie jjest
es t zzalecane.
alecane. JJeśli eśli ppodejrzewa
odejr zewa ssię, ię, żżee u ppacjenta
acjenta rrozwinęła
oz winę ła ssię ię cchoroba
horob a
13. The UK Epilepsy and Pregnancy Register, Belfast. www.epilepsyandpregnancy.co.uk śródmiąż szowa ppłuc,
śródmiąższowa ł uc, oobjawy
b j aw y m mogąogą oobejmować
bejmować dduszność, uszność, bbezproduktywny
ezproduk t y wny kkaszel aszel i ppogorszenie
ogor szenie oogólnego gólnego sstanu tanu zzdrowia drow ia
(zmęc zenie, uutratę
(zmęczenie, t r atę m asy cciała
masy iała oorazraz ggorączkę)
orąc zkę) nnależy ależ y pprzerwać
r zer wać lleczenie.
ec zenie. PProdukt roduk t lleczniczy
ec znic z y zzawiera
awiera llaktozę.ak tozę. PProduktu roduk tu nnie ie nnależy
ale ż y
14. Morrow J, Russell A, Guthrie E, et al. Malformation risks of antiepileptic drugs in pre- s tosować u ppacjentów
stosować acjentów z rrzadkimi zadkimi ddziedzicznymi
ziedzic znymi zzaburzeniami abur zeniami zzwiązanymi wiązanymi z nnietolerancjąietolerancją ggalaktozy, alak toz y, nniedoborem
iedoborem llaktazy ak taz y ((typu t ypu
Lapp) llub
Lapp) ub zzespołem
espo łem zzłego łe go w chłaniania gglukozy
wchłaniania lukoz y – ggalaktozy. alak toz y. CCiąża iąża i llaktacja:
ak tacja: sstosowanie
tosowanie rrozuwastatyny
ozuwas tat yny w cciąży iąż y i ookresiek re sie
gnancy: a prospective study from the UK Epilepsy and Pregnancy Register. J Neurol karmienia ppiersią
karmienia ier sią jjest es t pprzeciwwskazane.
r zeciw wskazane. DDziałania ziałaania nniepożądane:i e p o ż ą d a n e: M niej nniżiż 44%
Mniej % ppacjentów
acjentów lleczonych ec zonych rrozuwastatyną,
oz u w a s t at y ną,
biorąc ych uudział
biorących dział w kkontrolowanych
ontrolowanych bbadanich adanich kklinicznych
li n i c z ny c h m usiało zzakończyć
musiało akońc z yć uudział dział zzee w zględu nnaa w
względu ys tąpienie ddziałań
wystąpienie z ia ł ań
Neurosurg Psychiatry 2006;77:193-8. niepożądanych. ZZgłaszane
niepożądanych. głaszane ddziałania ziałania nniepożądane:
iepożądane: CCzęsto zęs to ((≥1/100
≥1/10 0 ddoo < 1/10): zzawroty
<1/10): awrot y ggłowy,łow y, bból ól ggłowy,
łow y, bból ól bbrzucha,
r zucha, zzaparcia,
a p a rc i a,
nudności, bból
nudności, ól m ięśni, oosłabienie.
mięśni, słabienie. NNiezbyt iezby t cczęstozęs to ((≥1/1000
≥1/10 0 0 ddoo < 1/10 0): śświąd,
<1/100): w i ą d, w ysypka, ppokrzywka.
wysypka, okr z y wka. RRzadko zadko ((≥1/10000
≥1/10 0 0 0
15. Faculty of Family Planning and Reproductive Health Care Clinical Effectiveness Unit. do<1/10 0 0): rreakcje
do<1/1000): eakcje nnadwrażliwości
adwrażliwości ((w w ttymym oobrzęk
br zęk nnaczynioruchowy),
ac z ynioruchow y), zzapalenie apalenie ttrzustki,
r z u s t k i, m iopatia ((w
miopatia w ttymym zzapalenie
ap alenie m i ę ś n i,
mięśni,
Drug interactions with hormonal contraception. J Fam Plann Reprod Health Care rabdomioliza), ppodwyższone
rabdomioliza), odw y ż szone sstężenie tężenie aaminotransferaz.
minotrans feraz. BBardzo ardzo rrzadko zadko ((<1/10000):
<1/10 0 0 0): ppolineuropatia,
olineuropatia, zzaniki aniki ppamięci,
amięci, żżółtaczka,
ó ł t a c z k a,
z ap alenie w
zapalenie ątroby, bból
wątroby, ól sstawów,
tawów, hhematuria.ematuria. NNastępująceas tępujące zzdarzenia dar zenia nniepożądaneepożądane bbyły ył y zzgłaszane
głaszane ppodczas odc zas lleczeniaec zenia zzaa ppomocą omoc ą
2005;31:139-51. innych sstatyn:
innych tat yn: ZZaburzenia
abur zenia ssnu, nu, w ttym ym bbezsenność
ez senność i kkoszmary oszmar y ssenne, enne, uutrata trata ppamięci,
amięci, ddepresja,
epresja, zzaburzenia
abur zenia sseksualne. ek sualne. PPojedynczeoj e d y n c ze
pr z ypadki śśródmiąższowej
przypadki ródmiąż szowej cchoroby horoby ppłuc, ł uc, sszczególnie
zc zególnie ppodczas odc zas ddługotrwałej
ługotr wałej tterapii. erapii. DDziałanie
ziałanie nnaa m ięśnie sszkieletowe:
mięśnie z k iele towe: u
16. Patsalos PN, Perucca E. Clinically important drug interactions in epilepsy: general fe- pacjentów lleczonych
pacjentów ec zonych rrozuwastatyną,
ozuwas tat yną, sszczególnie zc zególnie w ddawkach aw k a c h w ięk sz ych nniżiż 2200 m
większych mgg sstwierdzano
t wierdzano ddziałanie ziałanie nnaa m ię śnie
mięśnie
s z k i e l e t o w e, m
szkieletowe, ogące pprowadzić
mogące rowadzić nnp. p. ddoo bbólów
ó lów m i ę ś n i, m
mięśni, iopatii ooraz
miopatii raz rrzadko
zadko rrabdomiolizy.
abdomioliz y. U ppacjentów acjentów lleczonych ec zonych rrozuwastatyną
oz u w a s t at y ną
atures and interactions between antiepileptic drugs. Lancet Neurol 2003;2:347-56. s t wierdzano zzwiększenie
stwierdzano więk szenie aaktywności k t y wności kkinazy inaz y kkreatynowej
reat ynowej zzależne ależne oodd ddawki; a w k i; w w ięk szości pprzypadków
większości r z ypadków bbyło yło oono no łłagodne,
a g o d n e,
bezobjawowe i pprzemijające.
bezobjawowe r zemijające. DDziałanie ziałanie nnaa w ątrobę: u nniewielkiej
wątrobę: ewielkiej lliczby ic zby ppacjentów
acjentów lleczonych ec zonych rrozuwastatyną
ozuwas tat yną oobserwowano b s er wow an o
17. Patsalos PN, Perucca E. Clinically important drug interactions in epilepsy: interactions z więk szenie aaktywności
zwiększenie k t y wności aaminotransferaz
minotrans feraz zzależne ależne oodd ddawki. aw k i. W w ięk szości pprzypadków
większości r z ypadków bbyło yło oono no łłagodne,
agodne, bbezobjawowee zo b j aw o w e i
between antiepileptic drugs and other drugs. Lancet Neurol 2003;8:473-81. pr zemijające. PPozwolenie
przemijające. oz wo l e n i e M . Z .: 5 m
M.Z.: mgg - nnrr 116721, 6721, 1100 m mgg - nnrr 116722, 6722, 2200 m mgg - nnrr 116723,6723, 4400 m mgg - nnrr 116724. 6724. KKategoriaate g o r i a
d o s t ę p n o ś c i: W
dostępności: ydawane z pprzepisu
Wydawane r zepisu llekarza
ekar za – RRp. p. PPodmiot dpowiedzialny: GGedeon
odmiot oodpowiedzialny: edeon RRichter ichter PPolska olska SSpółka pó ł ka z oo.o. .o. uul.l. kks.s. JJ..
18. Bergey GK. Initial treatment of epilepsy. Special issues in treating the elderly. Neurology Poniatowskiego 55,, 005-825
Poniatowskiego 5-82 5 GGrodzisk
ro d z isk M azowiecki. PPodmiot
Mazowiecki. odmiot pprowadzący rowadząc y rreklamę: eklamę: GGedeon edeon RRichter ic hter M arketing PPolska
Marketing olska SSp. p. z oo.o.,.o.,
u l. M
ul. arconich 9 llok.
Marconich ok. 55,, 02 -95 4 W
02-954 ar szawa. ttel.
Warszawa. el. 00-22-593-93-00,
-22-593-93- 0 0, ffax: ax: 00-22-642-23-54.
-22- 6 42-23-54. PPrzed r zed pprzepisaniem
r zepis aniem lleku eku nnależy ależ y
2004;63(Suppl 4):S40-48. z apoznać ssię
zapoznać ię z ppełną e ł ną iinformacją
nformacjją m edyc zną zzawartą
medyczną awar tą w ccharakterystyce harak ter yst yce pproduktu roduk tu lleczniczego ec znic zego ((ChPL), ChPL),
znajdującą ssię
znajdującą ię w w:: DDziale
z iale M edyc znym GGedeon
Medycznym edeon RRichter ichter PPolska olska SSpółka pó ł ka z oo.o. .o. uul.l. kks.s. JJ.. PPoniatowskiego
oniatowskiego 55,, 005-825 5-825 GGrodzisk ro d z isk
Mazowiecki, ttel.:
Mazowiecki, e l.: + +48 4 8 222-755-96-25;
2-755-96 -2 5; ffax: ax: + +48 4 8 222-755-96-24
2-755-96 -24 224-godzinny 4-godzinny SSystem ystem IInformacji nformacjji M edyc znej ooraz
Medycznej raz
zg łaaszanie ddziałań
zgłaszanie iepożądanych: 222-755-96-48
ziałaań nniepożądanych: 2-755-96 - 4 8 AAdresy dresy ee-mail: -mail: llekalert@gedeonrichter.com.pl,
ekaler t@gedeonrichter.com.pl, llekalert@grodzisk. ek aler t @ gro d z isk .
r g n e t .o r g
rgnet.org

85
PRAKTYCZNE ASPEKTY LECZENIA ZAOSTRZEŃ ASTMY W ZALEŻNOŚCI OD JEJ ENDOTYPU
www.podyplomie.pl/medycynapodyplomie VOL 20/NR 6/CZERWIEC 2011