İNKILAP TARİHİ

DERS TAKİP DEFTERİ

ÖĞRT. TANER YÜCEOĞLU

2020- 2021
 XX.YY
OSMANLI DEVLETİ

“Başarının bedelini bir dönem

için ödemeyenler, başaramamanın

bedelini bir ömür boyu öderler”

Mümin Sekman

1
 DAĞILMAYI ÖNLEME ÇABALARI( FİKİR AKIMLARI)

Osmanlıcılık ( İttihad-ı Anasır) Savunucuları Bitiş

………………………./…………………………./………………………../
………………………/……………….

 Osmanlı sınırları içinde yaşayanları din, dil, ırk ayrımı

yapmaksızın kanun önünde eşit gören düşünce
akımıdır.
 Tanzimat fermanı bu amaç için atılan ilk adımdır.

İslamcılık Savunucuları Bitiş

/…………..……………………ve…………………………………………/

II. Abdülhamit döneminin resmi siyaseti haline

gelen İslamcılık ; halifenin etrafında birleşerek İslam
birliği kurmayı amaçlamıştır.

Turancılık- Pantürkizm Savunucuları Bitiş

/………………………………………………………../
 Dünyadaki bütün Türkleri bir bayrak altında toplama
düşüncesidir.
 II. Meşrutiyet sonrası İttihat ve Terakki Partisinin
benimsediği bir görüş olarak yaygınlaşmıştır.
 Kurtuluş Savaşıyla Turancılık düşüncesinin yerini
Misak-ı milli sınırları içindeki Türklerin birliği ve
bağımsızlığı sağlama amacı almıştır.

2
 Batıcılık ( Garpçılık ) Savunucuları

/……………………………………………………/
 Avrupa’daki gelişmeleri öğrenmek ve onlar gibi gelişmeye
çalışmak amacı taşır.
 Tanzimat Fermanı ve devamındaki gelişmeler bu düşüncenin
etkisiyle olmuştur.

Adem-i Merkeziyetçilik Savunucusu Bitiş

/….………………………………………………../

 Osmanlı Devleti hükümetinin merkezi yetkileri azaltılmalıdır.

 Devlet içindeki çeşitli unsurların yönetime katılması gerekmektedir.
 Liberal ekonomiye geçiş yapılmalıdır.
.  Federal Devlet modeli uygulanmalıdır.

TRABLUSGARP SAVAŞI (1911-12)

NEDEN GELİŞME GİDEN SUBAYLAR

 İtalya’nın 1871’de siyasi birliğini İtalyanlar Osmanlı’yı barışa
tamamlayarak sömürgeciliğe zorlamak için;
yönelmesi,  Beyrut Limanı’ndaki Osmanlı
 İtalya’nın Roma İmparatorluğunu filosuna saldırmışlardır.
 Çanakkale’yi abluka altına
canlandırma isteği,
almışlardır.
 İtalya’nın fazla nüfusunun bir
 On iki adayı işgal etmişlerdir.
kısmını Trablusgarp’a
yerleştirmeye ihtiyaç duyması,
 1896’da Habeşistan’da almış
olduğu yenilgiyi telafi etme
isteği,
 Trablusgarp’ın coğrafi konumu,

3
 UŞİ (QUCHİ) ANTLAŞMASI

 Trablusgarp ve Bingazi İtalya’ya bırakılacak,

 Trablusgarp halkı dini yönden halifeye bağlı kalacak,
 Rodos ve On iki ada geçici olarak İtalya’ya verilecek,
 Bölgenin Duyun-u Umumiye’ye olan borçlarını İtalya üstlenecek,

I.BALKAN SAVAŞI (1912)

Neden Osmanlı Devleti’nin Savaşı Kaybetme Nedenleri

 Osmanlı Devleti’nin Balkanlardan  Ordunun siyasete karışması,
atılmak istemesi,  İttihad-ı Muhammediye subaylarını emekli edilmesi,
 Rusya’nın Panslavizm politikası  Ordunun malzeme ve silah bakımından eksiklik
kapsamında Balkan uluslarını yaşaması,
kışkırtması,  Askerlerin zamansız terhis edilmesi,
 Milliyetçilik akımının etkisi,  Ordunun bir kısmının Vahabi Ayaklanması’ nı
 Osmanlının içinde bulunduğu durumu, bastırmak için Hicaz’a gönderilmesi,
 Kiliseler sorununun çözülmesi,

I.Balkan savaşı kargaşasında Balkan

B devletlerinin desteği ile …………………………….
bağımsızlığını ilan etmiştir.
Y
OSMANLI
S Balkan savaşlarında Hamidiye Krevözörü ile
elde ettiği başarılarından dolay Rauf Orbay’a
K ………………………………………………………….ünvanı
verilmiştir.

4
 LONDRA ANTLAŞMASI (30 MAYIS 1913) Bab-ı Ali Baskını 1913
………………………………………………/……………………………………………….
 Osmanlı Devleti’nin batı sınırı Midye- Enez çizgisi olacaktır.
 Arnavutluk ve ege adalarının durumuna Avrupa devletleri
karar verecek,
 Selanik, Girit ve Güney Makedonya Yunanistan’a bırakılacak,
 Edirne, Kırklareli, Dedeağaç ve Tüm Trakya Bulgaristan’a
bırakılacak/…………………………………./ Bab- ı Ali baskınıyla giden hükümet?
 Kuzey ve Orta Makedonya Sırbistan’a bırakılacak,

Bab-ı Ali baskınıyla gelen hükümet?

Osmanlını
B

Devleti’nin I. A
Balkan savaşında
D
kaybettikleri
E
M

Sopalı Seçimler Teşkilat-ı Mahsusa

 1912 seçimleridir.
 Türk siyasi tarihinin ilk erken
seçimidir.
 Seçimleri İttihat ve Terakki
kazanmıştır.
.

II. BALKAN SAVAŞI (29 HAZİRAN 1913)

NEDENLER
S
 Bulgaristan’ın I. Balkan savaşında en
büyük payı alması K
 Osmanlı’nın bölgeden çekilmesiyle BULGARİSTAN
meydana gelen otorite boşluğu R
Y

5
 II. BALKAN SAVAŞINDAN SONRA YAPILAN ANTLAŞMALAR

Bükreş Antlaşması 1913 Atina Antlaşması 1913

 Bulgaristan I.balkan savaşında aldığı
toprakların bir kısmını kaybetti
 Manastır, Üsküp, Piriştine Sırbistan’a
verilecek,
 Selanik Yunanistan’a verilecek
 Güney Dobruca Romanya’ya verilecek,
 Yunanistan’daki Türklerin hakları güvence altına
alınacak,
 Yanya, Girit ve Selanik Yunanistan’a bırakılacak,
 Ege Adalarının durumu büyük devletlerin kararına
bırakıldı.

İstanbul Antlaşması 1913

 Bulgaristan; Kırklareli, Dimetoka ve Edirne’yi geri verdi.
 Meriç Irmağı iki devlet arasında sınır kabul edildi.
.  Dedeağaç’ın Bulgaristan’a kalacak,
 Bulgaristan’da kalan Türkler, Bulgarlarla eşit haklara sahip olacak,
 Türklere mülkiyet hakkı tanınacak, ilk ve ortaokullarda eğitim ve öğretim dili Türkçe olarak kabul
edilecek, buradaki Türklere din ve mezhep hürriyeti tanınacak

Balkan Savaşının Sonuçları

 Balkanlar’da azınlık durumuna düşen Türklerin hakları imzalanan antlaşmalarla güvence altına alındı.
 Günümüzde devam eden Batı Trakya Türkleri sorunu ortaya çıktı
 Bulgaristan mağlubiyetini telafi etmek için I. Dünya Savaşına girdi.
 Mustafa Kemal Edirne’nin kurtuluşuna katılmıştır.
 Arnavutluk Balkan Savaşlarına katılmamıştır.
 Balkan savaşlarından sonra Türkçülük fikri önem kazanmıştır.
 Rusya ve Avusturya Balkan savaşları başlamadan önce savaşı kim kazanırsa kazansın sınırlar
değişmemeli derken Osmanlı kaybedince sınır değişimlerine tepkisiz kalmışlardır.
 Savaşlarda ölümler ve göçler nedeniyle kimsesiz kalan çocuklar için DARÜLEYTAM kurulmuştur.

Balkan Savaşları Sonunda Kaybedilen Yerler

T
E
M
A
6
 I.DÜNYA SAVAŞI
(1914 – 1918)

SEBEPLERİ

 Fransız ihtilali’nin meydana getirdiği milliyetçilik akımı (…………………………………)

 Sanayi inkılabının çıkardığı ham medde ve pazar arayışı (……………………………….)
 Rekabet ,silahlanma ve bloklaşma (…………………………………………………..)
 Almanya ve İngiltere arasındaki sömürge rekabeti (………………………………………………)
 İngiltere’nin Osmanlı ülkesindeki petrol yataklarını hakimiyet altına almak istemesi (……………….)
 Almanya ve İtalya’nın siyasi birliğini kurması (…………………………)
 İngilizlerin, Rusları Balkanlar’daki Slav politikasında serbest bırakması (……………………)
 Rusların sıcak denizlere inmek istemesi (……………………)
 Osmanlı ve Alman yakınlaşmasının İngiltere’nin hoşuna gitmemesi (………………………)
 Fransa ve Almanya arasındaki Alsas – Loren bölgesi (Kömür yatağı) problemi(………………………)
 Japonya’nın Almanların Uzakdoğu’daki sömürgelerini ele geçirip bu bölgeye yayılmak istemesi.

BLOKLAR

Üçlü itilaf bloğu Üçlü ittifak bloğu

İngiltere Almanya
İtalya ( 1915 )
Fransa Londra antlaşması Avusturya- Macaristan
ile saf değiştirdi.
Rusya İtalya

ABD
Romanya
Savaşa sonradan
Japonya
Katılan devletler
Sırbistan
Yunanistan

ABD’ nin 1823’te ilan ettiği ‘’yalnızlık

SAVAŞIN BAŞLAMASI
politikası’’ olarakta bilinen, tarafsızlık
politikası içinde olacağını ve öncelikli amacın
ülkesinin güvenliği olduğunu bildiren
prensiplere ne denir?

7
 Savaş Başladığında Osmanlı Devleti’nin Tutumu
OSMANLI DEVLETİNİN SAVAŞ
 Tarafsızlığını ilan etti.(………………………) Kapitülasyonların kaldırılmasına
BAŞLADIĞINDA TUTUMU
 Boğazları yabancı ticaret ve savaş gemilerine kapattı. karşı çıkan ve en sert tepkiyi
 Seferberlik
OSMANLIilanında bulundu. SAVAŞ
DEVLETİNİN
gösteren ilk devlet…………………dır.
 Kapitülasyonları
BAŞLADIĞINDA tekTUTUMU
taraflı kaldırdı.

OSMANLI
Savaş DEVLETİNİN
başladığında SAVAŞ
hükümdar ……………………………………..,. Hükümet ………………………………………..dır.
BAŞLADIĞINDA TUTUMU

ALMANYA’NIN OSMANLI DEVLETİ’Nİ YANINA ÇEKMEK OSMANLI DEVLETİ’NİN ALMANYA YANINDA

İSTEMESİNİN NEDENLERİ
 Osmanlı’nın coğrafi konumundan yararlanmak,
 Cephe sayısını artırmak,
 Almanya’nın savaşı geniş alanlara yayarak
rahatlamak istemesi,
 Halifenin nüfuzundan yararlanmak,
 İngiliz sömürgelerindeki Müslümanları
ayaklandırmak,
 İngiliz sömürge yollarını kontrol altına almak,
 Osmanlı’nın insan gücünden ( nüfus ) yararlanmak,
 Osmanlı’nın yeraltı kaynaklarından yararlanmak,
SAVAŞA GİRMESİNİN NEDENLERİ
 Almanların savaşı kazanacağına inanılması,
 İttihatçıların Alman hayranlığı,
 Siyasi yalnızlıktan kurtulmak istenmesi,
 Osmanlı Devleti’nin kaybettiği toprakları
geri almak istemesi
 Kapitülasyonların kaldırılmak istenmesi,
 Osmanlı’nın dış borçlardan kurtulmak
istemesi,
Osmanlı devletinin İngiltere’ye
parasını peşin verip sipariş
ettiği……………………………………
ve
……………………………………………….
adlı zırhlı gemilerini alamaması.

OSMANLI DEVLETİ’NİN SAVAŞA GİRMESİ (28 Ekim 1914)

İtilaf donanmasından kaçan Alman gemileri Goben (…………………………..) ve Breslav (…………………………...)’ın
Osmanlıya sığınması, daha sonrada Osmanlı bayrağı çeken bu gemilerin Alman Amiral Şöson ‘un emri ile
Rus sahilleri olan Sivastopol, Odessa, Kefe ve Novorosiski bombalaması ile Osmanlı Devleti resmen savaşa
girmiştir.

I. Dünya savaşında Osmanlı hükümetleri

8
 CEPHELER

TOPRAKLARIMIZDA TOPRAKLARIMIZ DIŞINDA

TAARRUZ SAVUNMA
3) YARDIM
Romanya
Kafkasya Hicaz- Yemen Makedonya
Galiçya
Kanal Suriye-Filistin

Irak

Çanakkale

TAARRUZ CEPHELERİ

1) KAFKAS CEPHESİ (22 Aralık 1914)

Komutan…………………………………………………………

NEDENLERİ BAŞARISIZLIĞIN NEDENLERİ

 Rus ordusuna güneyden saldırmak,  Mevsimin savaşmaya uygun olmaması,

 Turancılığı gerçekleştirmek,
 Almanların Bakü petrollerinden faydalanmak
istemesi,
 İngiliz sömürgesinde olan Hindistan’a ulaşmak,
 Ruslara gidecek yardımı engellemek,
 Salgın hastalıklar ile mücadele
edilememesi,
 Ulaşım ve haberleşme yetersiz olması,

GELİŞİMİ SONUÇ

 Ruslar ilerleyerek Trabzon, Erzincan, Muş, Bitlis, Van,
Erzurum, Kulp’u aldı.
 Ruslar ile işbirliği yapan Ermenilere yönelik Tehcir
kanunu çıkarılmıştır. (1915)
 Mustafa Kemal Muş, Bitlis ve Kulp’u geri almıştır.
 Osmanlı bu cephede yenilmiştir.
 Bolşevik İhtilali olduğundan Rusya ile
Erzincan ateşkesi imzalandı.
 Rusya 1878 Berlin Antlaşması ile aldığı
Kars, Ardahan ve Batum’u (Elviye-i
selase) Brest Litowsk Antlaşması ile
Osmanlı’ya bırakarak geri çekilmiştir.
 Turancılık fikri başarısız oldu.

9
 2) KANAL (Suveyş – Sina – Mısır) CEPHESİ ( 1915)
Komutan………………………………………………….

NEDEN GELİŞME
Almanların isteği ile Osmanlı Devleti Osmanlı Devleti Araplardan yardım
tarafından açılmıştır. alamadığı gibi Arapların İngilizlerin yanında
yer almasından dolayı başarısız oldu.
 Almanya’nın amacı İngiliz sömürge
yollarını kesmek,

 Osmanlı Devleti’nin amacı daha önce

kaybettiği toprağı Mısır’ı almak,

SAVUNMA CEPHELERİ

1) IRAK CEPHESİ

NEDEN GELİŞME
 İngilizlerin Musul petrollerini korumak  1915’de Kutt’ul Amara’da Osmanlı ordusu
istemesi, galip geldi ve 13 bin İngiliz askeri esir edildi.
 Almanların Ortadoğu’daki etkinliğe son  İngilizler Arapların desteği ile Bağdat’ı alıp
verilmek istenmesi, Musul’a kadar ilerledi ve Osmanlı’yı bu
 İngilizlerin Ruslara güneyden yardım cephede yendi.
götürmek istemesi,
 Muş ve Bitlis’i ele geçiren Rus kuvvetleri
Irak cephesinde Osmanlının
ile birleşmek, başarılı olduğu savaşlar
 Hint sömürge yollarının bu bölgede  Selman-ı Pak savaşı
olması,  Kutul-ül Amara savaşı
 Sabis Meydan savaşı

10
 2)ÇANAKKALE CEPHESİ 1915-1916

NEDEN
 Ruslara yardım götürmek,
 Boğazları ve İstanbul’u ele geçirmek,
 Osmanlı ile İttifak Devletlerinin
irtibatının kesmek,
 Kararsız kalan Balkan Devletlerini
itilaf bloğuna çekmek
 Osmanlı Devletini yok etmek,
 Savaşın kısa sürede bitirmek,
 Rusya’nın buğdayından faydalanmak,
GELİŞME
 Nusret Mayın gemisinin döşediği mayınlar İngiliz ve
Fransız donanmalarına büyük kayıplar verdirdi.
 Seyit Onbaşı Ocean adlı İngiliz zırhlısını batırdı.
 İtilaf Devletleri deniz yolu ile boğazı geçemeyeceklerini
anlayınca karadan Avustralya ve Yeni Zelanda
askerlerini Gelibolu’ya çıkardı.
( ANZAC)
 Türk ordusu Conkbayırı, Anafartalar, Kilitbahar, Alçıtepe
ve Kireçtepe’de İtilaf Devletleri’ne karşı önemli başarılar
elde etti.

SONUÇ

 Osmanlı’nın tek galip geldiği cephedir. Mustafa Kemal’in I.Dünya

Savaşı’nda Savaştığı
 Osmanlı’nın ilk kapanan cephesidir. (Ocak 1916)
Çepheler
 İstanbul’un işgali gecikti.
 Mustafa Kemal’in I. Dünya Savaşında görev yaptığı ilk Ç
cephedir.
 Osmanlı çok sayıda yetişmiş insanını (Tıbbiyeli, Harbiyeli,
Mülkiyeli) kaybetti. K
 Mustafa Kemal’in tanınmasına ve Milli mücadelenin lideri
olmasına neden oldu.
 I. Dünya Savaşı’nın uzamasına sebep oldu. Ş
 Rusya’da ihtilal oldu ve Ruslar savaştan çekildi. (Ekim 1917).
(dolaylı sebep)
 Bulgaristan, İttifak Devletleri’nin yanında savaşa katıldı.
 Dimetoka Bulgaristan’a verildi.
 Emperyalist güçlere karşı verilen mücadele sömürge
altındaki uluslara örnek oldu (evrensel).

11
 3)SURİYE – FİLİSTİN CEPHESİ (1917 – 1918)

NEDEN
İngilizlerin Türk ordusunu antlaşma
yapmaya zorlamak istemesi,
GELİŞME
 Kanal Cephesi’nde yenilen Türk ordusu Suriye
Filistin Cephesi’nde savunmaya çekilmiştir.
 İngilizler, Arapların yardımı ile Suriye’yi işgal etti
 Panislamizm zarar gördü.
 Alman komutan Liman Von Sanders savaşı
kaybedeceğini anlayınca yetkiyi 7. Ordu Komutanı
Mustafa Kemal’e verdi.
 Mustafa Kemal Mondros Ateşkes antlaşmasından
üç gün Yıldırım Orduları Grup Komutanlığı
görevine getirilmiştir.

4) HİCAZ- YEMEN CEPHESİ

 Kutsal toprakları korumak

amacıyla gidildi.
 Osmanlı Devleti Arap ve
İngilizlere karşı mücadele
BEN KİMİM?
etti.
Arap isyanlarında rol oynayan
 Osmanlı Devleti başarısız
‘’Bilgeliğin Yedi Sütunu’’ adlı
oldu. eserin yazarı ünlü İngiliz ajanım.

YARDIM GÖNDERDİĞİMİZ CEPHELERİ

1:Galiçya 2:Romanya 3:Makedonya

 Avusturya ve Bulgarlara yardım amacıyla bu cephelere yardım gönderilmiştir.

 Rusya, Fransa ve Romanya’ya karşı mücadele edilmiştir.
 Rusların çekilmesi ile bu cepheler kapandı.

12
 1) İSTANBUL (BOĞAZLAR) ANTLAŞMASI 2) LONDRA ANTLAŞMASI (1915)
(1915)
İngiltere + Fransa = RUSYA İngiltere + Fransa+ Rusya=İTALYA

 Boğazlar Ruslara bırakılacak.  İtalya’ya, Antalya ve çevresi ile

birlikte On iki ada verilecek.

GİZLİ 4) PETROGRAT PROTOKOLÜ

3) SYKES PİCOT (1916)
ANTLAŞMALAR (1916)
İngiltere = Fransa
R İngiltere + Fransa = RUSYA
 İngilizlere Musul hariç Irak,
 Fransızlara Musul, Suriye,  Karadeniz ve Doğu Anadolu
Lübnan ve Antakya verildi. toprakları Ruslara verilecek.

6) SAİNT JEAN DE MAURİANNE

5) MC MAHON (1916) (19 NİSAN 1917)
İngilizlerin Mısır valisi Mc. Mahon + Kral Hüseyin İngiltere + Fransa=İTALYA
 Araplar Osmanlı’ya karşı ayaklanacak. İtalya’ya Londra Antlaşması’na
 İngilizler, Arap Yarımadası’nda bir Arap Devleti ek olarak İzmir, Aydın, Konya,
kurulmasına izin verecek. Muğla ve çevresi verildi.

NEDEN GİZLİ ANTLAŞMA??? SONUÇ

 Rusya savaştan çekildiği için gizli antlaşmaları dünyaya
açıkladı.
 İtilaf Devletleri Osmanlı ülkesinde çıkar çatışmaları
yaşadı.

 Gizli antlaşmalarda imzası olduğu halde herhangi bir pay almayan …………………………………..dir.
 Gizli antlaşmalarda imzası olmadığı halde pay sahibi olan devlet ……………………………………..dır.
 İsrail’in bağımsızlığının temelleri 1917’de …………………………………………………………….……ile atıldı.
13
 AMERİKANIN SAVAŞA KATILMASI 2 Nisan 1917

NEDEN WİLSON İLKELERİ (8 OCAK 1918)

 İtilaf Devletleri’nin silah ihtiyacını
karşıladığı için Almanların
Amerika’yı uyarması,
 Alman denizaltıların Amerikan
ticaret ve yolcu gemilerini
batırması,
 Almanya’nın ABD’ye karşı Meksika
ile ittifak antlaşması yapmak
istemesi,
 Zimmerman Telgraf olayı,
 Her ulus kendi geleceğini kendi belirleyecek,
(Selfdeterminasyon).
 Yenen devletler yenilen devletlerden savaş tazminatı
ve toprak almayacak,
 Gizli antlaşmalar yapılmayacak,
 Silahlanma yarışına son verilecek,
 Boğazlar uluslararası ticarete açık olacak,
 Türklerin çoğunlukta olduğu bölgeler Türklerin
hakimiyetine bırakılacak,
 Azınlıklar çoğunlukta oldukları yerlerde bir devlet
kurabilecek,
 Bağımsız Polonya devleti kurulacak,
 Almanya, Alsas – Loren’i Fransa’ya bırakacak,
 Uluslararası sorunların çözümü için Cemiyeti Akvam
(………………………………………………………….)kurulacak,
 İtalya’nın sınırları ulusal esaslara göre yeniden
çizilecek,

SONUÇ

 İtilaf Devletleri Amerika’nın teklifine menfaatleri gereği karşı çıkmamışlardır.

 I. Dünya savaşının bitişini hızlandırdı.
 Türk Kurtuluş Savaş’ındaki Misak-ı Milli kararları Wilson ilkelerine dayanır.
 Osmanlı Wilson ilkelerine güvenerek Mondros ateşkes antlaşmasını imzaladı

14
 İTİLAF VE İTTİFAK DEVLETLERİ ARASINDAKİ ATEŞKES ANTLAŞMALARI

DEVLETLER ATEŞKESLER

Bulgaristan

Avusturya- Macaristan

Osmanlı devleti

Almanya

MONDROS ATEŞKES ANTLAŞMASI (30 EKİM 1918)

Padişah; Sadrazam;
OSMANLI ADINA YER İTİLAF ADINA
Rauf Orbay ( heyet başkanı) Limni adası
Reşat Hikmet bey Mondros limanı İng. Arthur Calthorpe
Sadullah bey Agemennon zırhlısı

MONDROS ANTLAŞMASINI İMZALAMA NEDENLERİ

 Wilson’un ilkelerine güven duyulması,
 İttihatçıların yönetimden çekilmesi,
 Askeri ve ekonomik durumun iyi olmaması,
 Cephedeki başarısızlıklar (Çanakkale hariç),
 Bulgaristan’ın çekilmesinin ardından İttifak Devletleriyle kara bağlantısının kesilmesi,
 Trakya ve İstanbul’un olası bir Yunan saldırısına açık hale gelmesi,

ANTLAŞMA MADDELERİ
1) İtilaf ve Ermeni esirlerini serbest bırakılacak ama Osmanlı esirleri serbest bırakılmayacak,
?
2) Osmanlı subayları en yakın İtalyan garnizonluğuna teslim olacak,
3) Osmanlı ülkesinin güvenliğini jandarma birliği sağlayacak, geri kalan ordular ise terhis edilecek,
?
4) İtilaf Devletleri tersanelere, savaş gemilerine ve limanlara el koyacak.
5) İtilaf Devletleri Osmanlı’nın Toros tünellerine, haberleşme ve ulaşım araçlarına el koyacak,
?
6) Ülkenin ihtiyacı karşılandıktan sonra kömür ve akaryakıt dışarı satılmayıp İtilaf Devletleri’ne
bırakılacak.
7) Boğazlar ve İstanbul İtilaf Devletleri’ne bırakılacak.
?

15
 8) İtilaf Devletleri güvenliklerini tehlikeli 9) Vilayat-i Sitte’de ( altı doğu ili) karışıklık
gördükleri yerleri işgal edebilecekler, çıkarsa işgal edilecek (24.madde)
(7. Madde) D
 Ülke işgallere açık bir hale gelmiştir. E
 Antlaşmanın en ağır maddesidir.
V
B
E
S

SONUÇLARI
 Osmanlı Devleti fiilen sona erdi.
 Ahmet İzzet Paşa hükümeti yerine Tevfik Paşa hükümeti kuruldu.
 VI. Mehmet Vahdettin, 21 Aralık 1918’de Meclis-i Mebusan’ı dağıttı.
 İtilaf Devletleri gizli antlaşmalara göre Osmanlı’yı paylaşmaya başladı.
 Osmanlı ülkesindeki azınlıkların ayaklanmasına neden oldu.
 Antlaşmaya ilk tepki olarak “Direniş Cemiyetleri” ve “Kuvayı Milliye”
birlikleri kuruldu.
Rauf Orbay
 Halkın isyanını önlemek için İstanbul hükümeti tarafından Nasihat
tarafından
Heyetleri kurulmuştur. Mondros'un
imzalandığı
dönemdeki bunalımı
anlatan eseridir.

MONDROS'TAN SONRA İŞGALLER

İngiltere Fransa İtalya Yunanistan

Musul Antalya İzmir

Urfa Adana Afyon Ve
Maraş Mersin Muğla D.Trakya
Antep Hatay Bodrum
Samsun Dörtyol Kuşadası
İstanbul Zonguldak Konya
Batum Marmaris
Kars
İLK İŞGALLER
Mondros’tan sonra ilk işgal edilen Osmanlı toprağı ………………….işgal eden………………………….dir.

Mondros’tan sonra ilk işgal edilen Anadolu toprağı ………………….. ………………………………işgal eden …………………………dır.

Anadolu’da işgallere karşı ilk direniş ………………………………….. olmuş ve ilk kurşunu sıkan………………………………………dur.

Yunanlıların Anadolu’da işgal ettikleri ilk yer …………………….. ve ilk kurşunu sıkan…………………………………………………..dir.

16
 PARİS BARIŞ KONFERANSI (18 OCAK 1919)

Amaç Beşler konseyi Sonuçlar

 Yeni dünya düzenini  Milletler Cemiyeti’nin kuruluş
şekillendirmek, esasları belirlendi.
 I. Dünya savaşı mağluplarıyla  Sömürgeciliğin yerini manda ve
yapılacak barış antlaşmalarını himaye aldı.
hazırlamak,  Savaş tazminatı yerine tamirat
borcu sistemi şekillendi
 Dünya Savaşı’nın mağlup
devletleriyle imzalanacak olan
barış antlaşmaları hazırlandı.

I. DÜNYA SAVAŞI BİTİREN BARIŞ ANTLAŞMALAR

DEVLET ANTLAŞMA

o S

B N

A V

M T

A S

17
 I.DÜNYA SAVAŞI’NIN SONUÇLARI
 İmparatorluklar dağıldı.  Yeni rejimler ortaya çıktı.
 II. Dünya Savaşı’na neden oldu. Almanya
 Suriye, Irak, Lübnan ve Filistin’de mandater
İtalya
yönetimler kuruldu.
Rusya
 İngiltere ve Fransa Ortadoğu’ya yerleşti buranın
kaynaklarını ele geçirdi.
 Bazı devletler ekonomik krizler yaşadı.  Milliyetçilik güçlendi ve ulusal devletlerin
kuruluşu hızlandı.
 Ümmetçilik ve Turancılık fikir akımları sona erdi.
 İttihat ve Terakki Partisi dağıldı.
Türkiye,
 Uçakların fotoğraf çekiminde kullanılması ile
Macaristan,
cephe kavramı değişti. Çekoslovakya,
 Cephe kavramı değiştiği için Sivil Savunma Yugoslavya,
Yeni devletler Polonya,
Teşkilatları kuruldu.
kuruldu. Belçika
 Cemiyeti Akvam kuruldu.
Letonya,
 Amerika Monroe Doktrini (1823) çerçevesinde Estonya,
‘’yalnızlık politikasına’’ geri döndü. Litvanya,

 Tank, denizaltı, makineli tüfek ve zehirli gazlar

ilk kez I. Dünya Savaşında kullanıldı.
 Sömürgeciliğin yerini mandacılık aldı.

ENLERİ UNUTMA !
Savaştan ilk çekilen devlet?

Savaşa en son katılan devlet?

Savaştan en son çekilen devlet?

İttifak’ta en son savaşa katılan ve ilk çekilen devlet?

İhtilal çıktığı için savaştan çekilen devlet?

Savaşın ömrünü uzatan devlet?

Savaşın kaderini değiştiren devlet?

Savaşın sonunda en karlı devletler?

18
 İZMİR’İN İŞGALİ (15 Mayıs 1919)

Ben Kimim?
İzmir’in işgali sırasında
Zito Venizelos
”demediğim için şehit
edilen “ kişiyim...
NEDEN
 Paris Barış konferansında İzmir’in
Yunanlılara verilmesi,
 Yunanlıların İzmir’in kendilerine ait
olduğunu iddia etmeleri, Ben Kimim?
 Bölgedeki Rum nüfusunun Türk
nüfusundan fazla olduğunu iddia
İzmir’de Yunanlılara karşı
etmeleri, ilk kurşunu atan Hukuk-u
 Rumların katledildiği haberleri, Beşer Gazetesi'nin baş
yazarı ve İzmir'de
düşmana karşı sembol
GELİŞME oldum…
 Hasan Tahsin’in 15 Mayıs 1919’da ilk
kurşunu sıkması ile Batı Cephesi’nde
milli mücadele başladı.

İzmir’in işgaline İzmir halkının diğer işgale uğrayan şehirlerin halkından daha fazla tepki
vermesinin sebebi Yunanlıların İzmir’i ilhak etmek istemesidir.

İzmir’ in Yunanlılar tarafından işgali
sonrası ABD’ nin Wilson İlkeleri
çerçevesinde hareket edilip edilmediğini
araştırmak üzere bölgeye gönderdiği
heyetin hazırladığı rapora denir.
İngiliz General Milne’ nin Yunanlıların işgal
edeceği yerleri belirlemek, Yunan ordusuna
zaman kazandırmak ve Türk kuvvetleri ile
Yunan kuvvetleri arasında bir tampon bölge
oluşturmak amacıyla oluşturduğu hatta denir.

ABD İngiltere

Raporlar

Paris Barış Konferansına sunulan, Karadeniz’de

Türklerin doğu Anadolu’daki haklılığını
bildirmekle beraber Türk halkının sayısal
olarak Ermenilerden fazla olduğunu
belirten rapora denir.
Pontus Rum İmparatorluğunu kurabilmek için
Rum nüfusunun çoğunlukta olduğunu belirten
rapora denir.

ABD RUM

19
 MİLLİ MÜCADELE DÖNEMİNDE KURULAN CEMİYETLER

A) ZARARLI CEMİYETLER
1) AZINLIKLARIN KURDUKLARI CEMİYETLER

CEMİYET ETNİK YAPI FAALİYET ALANI AMAÇ

ETNİK – İ ETERYA CEMİYETİ
MAVR-İ MİRA (Kara Keder ) CEMİYETİ
ALT BİRİMLERİ
 Yunan Kızılhaçı
 Resmi Göçmenler Cemiyeti, Fener
Rum Patrikhanesi,
 Yunan ve Trakya Komiteleri
 Rum İzci Okulları

KORDOS KOMİTESİ

PONTUS RUM CEMİYETİ

ALYANS- İSRAİLİT CEMİYETİ

TAŞNAK – HINÇAK – CEMİYETİ

İNTİKAM ALAYLARI

AZINLIK CEMİYETLERİNİN ORTAK ÖZELLİKLERİ ŞİFRE

E
M
P
A
T
İ
K
20
 2) MİLLİ VARLIĞA DÜŞMAN CEMİYETLER

WİLSON PRENSİPLERİ CEMİYETİ İNGİLİZ MUHİPLERİ CEMİYETİ

 İngiliz mandasını savundular.
 Amerikan mandasını savundular.  Cemiyetin başkanı Sait Molla’dır.
 Halide Edip, , Refik Halit tarafından desteklemiştir.  Sadrazam Damat Ferit bu cemiyetin
çalışmalarına destek verdi.

NİGEHBAN ASKERİ CEMİYETİ KÜRT TEALİ CEMİYETİ

 “Askerlerin bekçileri” anlamına gelen bu cemiyet
emekli subaylar tarafından kuruldular.
 Düzce – Hendek, Adapazarı ayaklanmalarını
desteklediler.
SULH VE SELAMETİ OSMANİYE FIRKASI
 Hürriyet ve İtilaf fırkasıyla hareket ettiler.
 Kurtuluşun hilafet ve saltanata bağlılıkla olacağını
savundular.
 İstanbul merkezli Diyarbakır, Elazığ ve Bitlis’de
kuruldu.
 Kürt Devleti kurmayı amaçlamışlardır.
HÜRRİYET VE İTİLAF FIRKASI
 İttihatçılara karşı kuruldu.
 Kurtuluşun hilafet ve saltanata bağlılıkla
olacağını savundular.
 İngiliz mandasını istediler.

TEALİ İSLAM CEMİYETİ

 İngiliz ve Fransız destekli medrese hocaları tarafından kuruldu.
 İslami kurallara uygun yaşayarak ve halifeye bağlı kalarak devletin
kurtulabileceğini savundular.

MİLLİ VARLIĞA DÜŞMAN CEMİYETLERİN ORTAK ÖZELLİKLERİ

21
 B) YARARLI CEMİYETLER
TRAKYA PAŞAELİ CEMİYETİ (2 ARALIK 1918)
 Mondros’tan sonra Edirne’de resmen kuruldu.
 Mavri Mira’ya karşı kuruldular.
 Edirne ve Lüleburgaz Kongrelerini düzenlediler.
 Osmanlı Devleti yıkılırsa “Trakya Cumhuriyeti” ni kurmayı
planladılar.

KARS İSLAM ŞURASI (Cenub-i Garbi Kafkas Hükümeti)

 Taşnak Hınçak Cemiyetine karşı kuruldular.

 Ermeni Devleti’nin kurulmasını engellemek için kuruldu.
 “Kars İslam Cumhuriyeti” adıyla bir devlet kurdular.

MİLLİ KONGRE CEMİYETİ (29 KASIM 1918)


 Türkçülük ve Türk Milliyetçiliği fikrini eğitim yolu ile yaymayı
benimseyen Milli Talim ve Terbiye Cemiyeti üyeleri tarafından
İstanbul’da kuruldu.
 Basın – yayın yoluyla Türklerin haklı davasını duyurmaya
çalıştılar.
 Dr. Esat Işık Mustafa Kemal’e Milli Mücadele ile ilgili rapor
sundu

İZMİR MÜDAFAİ HUKUK-İ CEMİYETİ

 İzmir’in Yunanlılara verileceğinin duyulması üzerine kuruldu.
 Mavri Mira’ya karşı kuruldular.
 İzmir’in işgalinden önce İzmir Reddi İlhak Cemiyeti adını aldı.

İZMİR REDD-İ İLHAK CEMİYETİ

 İzmir’in ve çevresinin ilhak edilmesini önlemek için kuruldu.
 Balıkesir ve Alaşehir Kongrelerini topladı.

MİLLİ KARAKOL (GİZLİ KARAKOL) CEMİYETİ

 İstanbul’un işgalinden sonra kuruldu.

 Anadolu’ya gizli silah temin etmişler ve Anadolu’ya istihbarat
faaliyetlerinde bulundu.
 İzmir’in işgaline karşı Sultan Ahmet Mitingini organize etti.
 Milli Karakol ve Mim Mim cemiyetinin birleşmesiyle bugünkü
istihbarat teşkilatının temeli atılmıştır.

22
 KİLİKYALILAR CEMİYETİ

 İstanbul merkezli kuruldu.

 Adana, İçel, Maraş ve çevresinin Ermenilere ait olmadığını
savunmak için kuruldu.

TRABZON MÜDAFA-İ HUKUK CEMİYETİ

 Karadeniz’de bir Pontus Devleti’nin kurulmasını engellemek için
kuruldu.
 Yayın organı İstikbal gazetesi ve Işık dergisidir.

DOĞU ANADOLU MÜDAFA-İ HUKUK CEMİYETİ Doğu Anadolu Müdafa-i Hukuk

Cemiyetin aldığı kararlar
 İstanbul merkezli kuruldu, daha sonra merkezi Erzurum’a
taşınmıştır.
 Doğuda Ermeni Devleti’nin kurulmasını engellemek için kuruldu.
 Taşnak - Hınçak Cemiyeti’ne karşı kuruldu.
 Erzurum Kongresi’nin yapılmasını sağladılar.
Vatan(Lepays) ( Fransızca)
Albayrak ( Türkçe ) adlı gazeteler çıkarıldı.
Hadisat ( Türkçe )

VAHDET-İ MİLLİYE CEMİYETİ

 Cemiyetleri birleştirmeyi düşündü.

ANADOLU KADINLARI MİLLİ MÜDAFAA-İ HUKUK CEMİYETİ

 Cemiyet, Sivas Valisi Reşit Paşa’nın eşi Melek Hanım ve
arkadaşları tarafından Sivas Kongresinden sonra Sivas’ta
kuruldu.
 Milli orduya para ve mal yardımı için kampanyalar düzenlediler.

23
 YARARLI CEMİYETLERİN ÖZELLİKLERİ ŞİFRE
 Türkler tarafından kurulmuşlardır. T
 Mondros Ateşkes Antlaşmasından sonra kuruldular.
 Kuruluşlarında Milliyetçilik (Anadolu Türkçülüğü) etkili A
olmuştur. K
 Bölgesel amaçlıdırlar (Milli kongre ulusal amaçlıdır).
 Bulundukları bölgenin Türklere ait olduğunu savundular. V
 Anadolu ve Rumeli Müdafa-i Hukuk Cemiyeti etrafına İ
birleştiler.
 İlk önce basın yayın yoluyla daha sonra silahlı mücadeleye M
girişmişlerdir. İ
 Zararlı cemiyet ve işgalci devletlere karşı mücadele ettiler.
M

T
D
K

KUVAY-İ MİLLİYE

İzmir’in işgalinden sonra Batı Anadolu’da oluşmaya başlayan gönüllü sivil – asker katılımlı Türk direniş
güçlerine verilen addır.

Kuvay-i Milliye’nin Kurulma Nedenleri? Kuvay-i Milliye’nin Olumlu Özellikleri

 Osmanlı devletinin I. Dünya savaşından
yenik çıkması,
 Anadolu’nun yer yer işgal edilmiş olması,
 Osmanlı yönetiminin işgallere kayıtsız
kalması,
 Mondros’tan sonra Osmanlı ordusunun
terhis edilmesi,
 Azınlık hareketlerinin kontrol edilememesi,
 Ayaklanmaları bastırmışlardır.
 Ulusal bilincin oluşmasına katkı sağlamışlardır.
 Düşman ordusunun ilerleyişini yavaşlatmışlardır.
 TBMM’ye zaman kazandırmışlardır.
 İstanbul’dan Anadolu’ya silah ve cephane
taşımışlardır.

24
 KUVAY-İ MİLLİYE KAHRAMANLARI

KADIN ERKEK
Kara Fatma Kocaeli Yörük Ali Aydın
Gördesli Makbule Balıkesir Demirci Mehmet Isparta- Burdur
Tayyar Rahime Osmaniye Çerkez Ethem Batı Anadolu
Cafer Tayyar Trakya
Binbaşı Ayşe Aydın
Topal Osman Giresun
Klavuz Hatice Pozantı
İpsiz Recep Rize
Asker Saime Batı cephesi
Yahya Kaptan Sakarya
Şehit Kamil
Küçük Nezahat Türk ‘’Jan Dark’’ı
Şahin Bey Gaziantep
70. alay ‘’ Kızlı Alay’’
Karayılan
Sütçü İmam Maraş

İlk direniş/ kurşun

Yunanlılara ilk kurşun

İlk askeri direniş

Milli Mücadele yıllarında Kocaeli

Bölgesi’nde kurtuluş hareketini
örgütledim.
BEN KİMİM? İstanbul Hükümetince öldürüldüm…
Nutuk’ta ismine en fazla yer verilenim…

Kastamonulu yaşlı kadın ve erkeklerle

birlikte Kastamonu’daki cephanelerin
Ankara’ya götürülmesinde verdiği
mücadele sonucunda 1921 yılının Aralık
BEN KİMİM? ayında ağır kış şartları nedeniyle henüz 21
yaşındayken donarak hayatımı kaybettim.

25
MİLLİ MÜCADELEYE HAZIRLIK
DÖNEMİ
 MİLLİ MÜCADELE ( HAZIRLIK DÖNEMİ 19 Mayıs 1919 & 23 Nisan 1920)

Mustafa Kemal İstanbul’da!!! Neden Mustafa Kemal?

 Tevfik Paşa Hükümeti’nin güvenoyu almaması için

girişimde bulunmuştur.
 Ali Fethi Okyar İle birlikte Minber gazetesini
çıkarmıştır.
 Ali Fuat Cebesoy, Kazım Karabekir ve İsmet İnönü
ile görüşmeler yapmıştır.
 Karadeniz bölgesinde asayişin bozulması üzerine
Mustafa Kemal 9.Ordu müfettişliğine atanmıştır.

MUSTAFA KEMAL’İN SAMSUN’A ÇIKIŞI 19 Mayıs 1919

Mustafa Kemal’in Emir Vereceği Mustafa Kemal’in görevleri

İller
 Bölge güvenliğini sağlamak,
Trabzon, Erzurum, Sivas, Van  Bölgedeki orduları terhis etmek,
Samsun, Erzincan Diyarbakır,  Halkın elindeki silah ve cephaneleri
Bitlis, Elazığ toplamak,
 Halka silah dağıtan kuruluşları
ortadan kaldırmak,

SAMSUN RAPORU

 Bölgedeki karışıklıklara Türklerin sebep olmadığı,

 Olayların sorumlusunun bölgedeki Rumlar olduğu,
 İzmir’in işgalinin haksız olduğu ve bu durumun protesto edilmesi gerektiği ifade edilmiştir.

HAVZA GENELGESİ (28 MAYIS 1919)

Amaç; Milli bilinç ve beraberliği sağlamak

 İzmir’in işgalinin ve onu takip eden işgallerin haksız olduğu,
 İşgallerin mitinglerle protesto edilmesi gerektiği,
 Büyük devlet temsilcilerine ve İstanbul Hükümeti’ne protesto
telgrafları çekilmeli,
 Gösteriler zamanı Hıristiyan halka saldırı ve düşmanlık
yapılmamasına önem gösterilmeli,
 Anadolu’nun her yanında milli cemiyetler kurulması
sağlanmalı,
26
 Sultan
Ahmet
Mitingi

Maşatlık ÖNEMLİ Kadıköy

Mitingi MİTİNGLER Mitingi

Fatih
Mitingi

Mustafa Kemal’in katıldığı ilk miting…………………………………….dir.

AMASYA GENELGESİ (TAMİMİ) (22 HAZİRAN 1919)

Milli mücadeleyi bireysellikten çıkarmak,

AMAÇ
İşgallere karşı başlayan direniş hareketlerini bir elden yönetmek,

Rauf Orbay K
Ali Fuat Cebesoy
İMZALAYANALR A
Refet Bele
R

A
Kazım Karabekir
ONAYLAYANLAR Cemal Paşa R

ALINAN KARARLAR;
 Vatanın bütünlüğü, milletin bağımsızlığı tehlikededir. (?……………………………….)
 İstanbul hükümeti üzerine aldığı sorumluluğu yerine getirememektedir. (?………………………………)
 Milletin istiklalini yine milletin azim ve kararı kurtaracaktır.(?………………ve ?……………………………)

?
 Her türlü tesir ve denetimden uzak milli bir heyetin kurulması gerekmektedir.( ?…………………….)

?
 Anadolu’nun en güvenli yeri olan Sivas’ta milli bir kongre toplanmalıdır. Bunun için her ilden milleti
temsil edebilecek üç delegenin yola çıkarılması gerekmektedir.
 Delegeler Müdafa-i Hukuk- Reddi İlhak Cemiyetleri ve Belediyeler tarafından seçilmelidir.

?
 Delegeler kimliklerini gizli tutmalıdır.
 Doğu illeri adına 10 Temmuz’da Erzurum’da toplanacak kongreye katılım olmalıdır.
 Askeri ve milli örgütler dağıtılmayacak, silahlar teslim edilmeyecektir.

?
27
 Amasya Genelgesi’nin Önemi

• Kurtuluş Savaşı’nın amacı, gerekçesi, yöntemi

belirlenmiştir. 
• Türk inkılâbının ihtilal safhası başlamıştır.
• İlk kez Milli egemenliğe dayalı yönetimden bahsedilmiştir.
• İlk kez İstanbul hükümetinin görevini yerine
getiremediğinden bahsedilmiştir.
• İlk kez Temsil Heyeti fikri ortaya atılmıştır.
• Milli Mücadelenin programı ( çerçevesi) belli olmuştur.

ERZURUM KONGRESİ (23 TEMMUZ 1919) ‘’ Sine-i Millet’’

AMAÇ Doğu Anadolu’da Ermeni Ve Rum B

faaliyetlerine karşı bölgesel işbirliği E
Katılan
iller S
 Doğu Anadolu Müdafa-i Hukuk cemiyeti
Organizatörler T
 Trabzon Müdafa-i Hukuk cemiyeti
VAN

Toplanış şekli Kongre ve 9 D

kişilik Temsil Katılamayan
E
Heyeti Başkanı iller
M
Kararlar

Mustafa Kemal ve ve Rauf Orbay istifa eden Cevat Dursunoğlu ile Kazım Yurdalan yerine Erzurum delegesi olarak katıldılar.

KARARLAR
Vatan bir bütündür parçalanamaz

Vatanın muhafazasında İstanbul hükümeti yeterli

olmadığı takdirde Anadolu geçici bir hükümet
kurulacak
Kuvay-i Milliye’yi amil ve milli iradeyi hakim kılmak
esastır

Hristiyan azınlıklara siyasi hakimiyet ve sosyal

dengemizi bozucu ayrıcalıklar verilemez.

Manda ve himaye kabul olunamaz

Meclis- i Mebusan derhal toplanmalıdır.

Saltanat ve hilafet makamı korunacaktır.

Doğu Anadolu’ daki bölgesel örgütler birleştirilmedir.

Sömürü amacı yoksa dış yardım alınabilir
28
 Erzurum Kongresi’nin önemi:



Toplanış amacı bakımından bölgesel alınan kararlar bakımından ulusaldır.
İlk kez Meclis-i Mebusan’ın açılması dile getirilmiştir.
Atatürk diyor ki… 
 İlk kez temsil heyeti oluşturuldu.
 İlk kez misak-ı millinin temelleri atıldı.
 İlk kez ulusal sınırlarımızdan söz edilmiştir.
 Manda ve himaye fikrine ilk defa karşı çıkılmıştır.
 İlk kez geçici hükümet kurma fikri ortaya atılmıştır.
 Mustafa Kemal’in sivil olarak katıldığı ilk kongredir.
 Kongre karaları ABD başkanı Wilson’a gönderildi.
 Doğu Karadeniz ve Doğu Anadolu’daki cemiyetler tek çatı altında toplandı.

DİĞER KONGRELER
Başkan; Yakup Şevki PAŞA Edirne
• Kars İslam şurası hükümeti kurulması Ve
Lüleburgaz kongresi
Kars İslam Şurası kararlaştırılmıştır.
1920
• 13 Nisan 1919’da İngiltere Kars’ı işgal ederek
hükümeti dağıtmıştır.
Trakya bölgesinde Yunanistan
işgaline karşı toplanmıştır.

Başkan; Hacım Muhittin Bey

Kararlar Afyon Kongresi
• Yunanistan işgaline son vermeli, 2 ağustos 1920
Balıkesir Kongresi
• Bölge güçleri birleştirilmeli,
26 Temmuz 1919
• Padişaha bağlılık bildirilmiş, Mustafa Kemal, Fevzi Çakmak
• Milli güçlere destek verilmeli, gibi devlet adamlarının
katılımıyla toplanmıştır.

Başkan; Hacım Muhittin Bey

Kararlar
• Bölge güçleri birleştirilmeli,
• Yunanistan işgaline son verilme,
Alaşehir Kongresi • Gerekirse anlaşma devletlerinden yardım
16 Ağustos 1919 alınması öngörülmüştür. Pozantı Kongresi
• Sivas kongresine delege gönderme kararı 5 ağustos 1920
çıkmıştır.
Mustafa Kemal ve Fevzi
Çakmak gibi devlet adamlarının
Başkan; Celal Bayar( Galip Hoca – Reşad-ı Sani) katılımıyla toplandı.
Kararlar
• Yunan işgalinden kurtulmalı
Nazilli Kongresi • Kuvay-i Milliye’ye asker temin edilmeli
6 Ağustos 1919

29
 SİVAS KONGRESİ (4-11 EYLÜL 1919)

Kongreyi Engelleme Girişimleri

Ankara valisi Elazığ Valisi Fransız

Muhittin paşa Ali Galip Binbaşı Bruno

Ankara Valisi Muhittin
Paşa kongreyi
engellemek istemiş
fakat tutuklanmıştır.
İstanbul Hükümeti Elazığ Valisi Ali Galip Bey’i Sisvas’ta bulunan Fransız
Sivas Kongresi’ni engellemekle görevlendirdi. Ali Binbaşı Bruno, Kongrenin
Galip Bey’in İngiliz İstihbaratçı Noel’le beraber hukuksuz olduğu çıkışıyla
giriştiği teşebbüs bastırıldı. tehdit etmiş, ciddiye
alınmamıştır.

Ali Galip olayına karşı Mustafa Kemal’in

önlemler
 İstanbul ile tüm haberleşme kesilecek,
 Sivas her türlü haberleşme merkezi olacak,
 İstanbul hükümeti tarafından atanan valiler
ve komutanlar geri gönderilecek,

Tartışılan Konular

KARARLAR YORUM

 Erzurum Kongresi’nde alınan kararlarda bazı  Her yönüyle ulusal bir

değişiklikler yapılarak tekrar kabul edilmiştir.
 Temsil heyetinin üye sayısı artırılarak yetki
alanı tüm yurdu temsil eder şeklinde
genişletildi.
 Milli iradeyi temsil etmek üzere, Meclis-i
Mebusan'ın derhal toplanması mecburidir.
 Manda ve himaye kesinlikle kabul olunamaz.
 Cemiyetler "Anadolu ve Rumeli Müdafaa-i
Hukuk Cemiyeti" adı altında genel bir teşkilat
olarak birleştirilmiştir.
 Milli mücadele konusunda halkı doğru
bilgilendirmek için İradeyi Milliye Gazetesi
çıkarılmıştır
 Temsil heyeti tarafından Ali Fuat Paşa
Kuvayımilliye’nin Batı Cephesi komutanı
olarak atandı.
kongredir.(……….ve..……..)
 Temsil Heyeti ilk kez ulusal hale getirilmiştir.
( 16 KİŞİ)
 Milli birlik ve beraberlik büyük ölçüde
sağlanmıştır.
 Manda ve Himaye ilk kez kesin bir şekilde
reddedildi.
 Cemiyetler ilk kez tek çatı altında toplandı.
 İstanbul Hükümetiyle ilişkiler kesilmiş, Damat
Ferit istifa etmiş yerini Ali Rıza Paşa almıştır.

30
 Sivas Kongresi döneminde gerçekleşen Mustafa Kemal’in Katıldığı Kongreler
Mustafa Kemal’in ilk görüştüğü yabancı
temsilci……………………………………………dur. E S A P

AMASYA GÖRÜŞMELERİ (PROTOKOLÜ) (20-22 EKİM 1919)

KATILIMCILAR

Temsil Heyeti İstanbul Hükümeti

M Bahriye Nazırı;
R Salih PAŞA
B

KARARLAR
 Sivas Kongresi kararları İstanbul hükümeti tarafından kabul
edilecektir.
ÖNEMİ
 Vatanın bağımsızlığı ve bütünlüğü korunacaktır.
 Manda ve Himaye kesinlikle kabul edilmeyecektir. İstanbul hükümeti ilk
 Müslüman olmayan azınlıklara siyasal haklarımızı bölücü ayrıcalıklar kez temsil heyetinin
verilemez. varlığını HUKUKEN /
 Anadolu ve Rumeli Müdafa-i Hukuk Cemiyeti İstanbul hükümetince RESMEN tanımıştır.
tanınacaktır.
 Temsil heyetinin görüşü alınmadan barış görüşmesi yapılmayacaktır.
 Mebusan Meclisi İstanbul dışında toplanmalıdır.

SİVASTA KOMUTANLAR TOPLANTISI TEMSİL HEYETİNİN ANKARA’YA GELİŞİ

16 KASIM 1919 (27 ARALIK 1919)

Konu ve Karalar
Güvenli
 Anadolu ve Rumeli Müdafa-i Hukuk cemiyeti 20. Ulaşım
ve temsil heyetinin geleceği, Kolordu'nu Merkezi
 Meclisi Mebusan’ın toplanma yeri, n Merkezi
 Toplanacak mecliste milli bir grup NEDEN
ANKARA
oluşturulmalı,
Batı
 Mebusan seçimlerinde milli mücadeleci Cephesine İletişim
mebuslar desteklenmeli, Yakın Merkezi
İstanbu'a
 Temsil heyeti Ankara’ya gelmeli, Yakın

31
 SON OSMANLI MEBUSAN MECLİSİ’NİN TOPLANMASI (12 OCAK 1920)

Giden Mebuslardan Mustafa Kemal’in İstekleri

Beni Meclis Başkanı Seçin Müdafa-İ Hukuk Grubu Kurun Misakımilliyi kabul edin

İstanbul’un durumunda yeni Milli mücadele kararlılığını Milli Mücadeleyi

meclis toplamak yansıtmak yasallaştırmak

Reşat Hikmet Bey başkan Felah-ı Vatan grubu

seçilmiş fakat ölümü kuruldu Misakımilli kabul edildi.
üzerine Celalettin Arif Bey
yeni başkan seçilmiştir.

MİSAK-I MİLLİM( MİLLİ YEMİN) KARARLARI (28 OCAK 1920)

Kararlar:
Siyasi, mali ve adli gelişmemize engel olan sınırlamalar kaldırılacaktır.
Kapitülasyonlar

İstanbul ve Marmara denizinin güvenliği sağlanmalıdır. Çanakkale ve İstanbul

Boğazlar boğazlarının dünya ticaretine ve ulaşımına açılması konusunda ilgili
devletlerin oy birliği ile vereceği kararlar geçerli olacaktır.

Sadece milli sınırlar içinde kalan bölgelerin borçları kabul edilmiş,

Borçlar
Duyun-u Umumiye kalkacak,

Kars –Ardahan- Batum, Arap memleketleri ve Batı Trakya’da Referandum

Referandum
yapılacak,

Sınırlar Mondros imzalandığı sırada işgal edilmemiş olan ve Türklerin çoğunlukta

olduğu yerlerin tümü bir bütündür ve bölünemez.

Azınlıkların hakları, komşu memleketlerdeki Müslüman halklara verilen

Azınlıklar
haklar kadar olacaktır.

ÖNEMİ

K  Misak-ı Milliye desteği artırmak için milli yemin belgesi

A şeklinde sunulmuştur.
 Milli ve bölünmez Türk vatanının sınırları çizilmiştir.
B
 İlk kez kapitilasyonlara karşı çıkılmıştır.
S  İlk defa dış Türkler sorunu gündeme gelmiştir.
A  Maddelerin bazıları Wilson İlkelerine göre belirlenmiştir.
R  Kurtuluş savaşının parolası ortaya çıkmıştır.
32
 İSTANBUL’UN RESMEN İŞGALİ (16 MART 1920)
 İtilaf Devletleri Misak-ı Milli kararlarının kabul edilmesi üzerine İstanbul hükümetine baskı yaparak
kararlardan vazgeçilmesini istemiştir.
 Baskılara dayanamayan ‘’Ali Rıza Paşa hükümeti’’ istifa etmiş, yerine‘’Salih Paşa Hükümeti’’
kurulmuştur.
 Bu hükümet de boyun eğmeyince İstanbul 16 Mart 1920’de İtilaf devletleri tarafından resmen işgal
edilmiştir. İşgal sonrası ‘’Salih Paşa Hükümeti’’ de yıkılmış yerine ‘’ Damat Ferit hükümeti’’ başa
geçmiştir.
 Padişah Vahdettin Son Osmanlı Mebusan Meclisi’ni kapatmıştır.

İtilaf Devletleri’nin 16 Mart 1920’de sabahın ilk ışıkları ile uyuyan

askerlerimizi şehit ettikleri olayın adı nedir?

İstanbul’un işgali ile kamuoyu oluşturabilecek milliyetçi aydın,

Ben kimim?
gazeteci, siyasetçi ve askerlerden oluşan Ali Fethi Okyar, Rauf Orbay,
İstanbul’un işgalini Mustafa Kemal’e
Ziya Gökalp, Dr. Esat Işık, Kuşcubaşı Eşref, Abdulhalik Renda, Cevat
resmi olarak ilk haber verdim ve
Cobanlı gibi 145 kişinin sürgün olayına ne denir?
‘’Martonaltı’’ soyadını aldım…

İstanbul ile her türlü
haberleşmeye son
verilecek
Ziraat Bankası, Osmanlı
Bankası ve Duyun-u
Umumiye gelirlerine el
konulacak,
Anadolu’dan İstanbul’a
vergi gönderilmeyecek,
Anadolu’daki İtilaf
subayları tutuklanacak
İtilaf Devletlerinin
yapacakları asker
sevkiyatını önlemek için
Geyve( Sakarya) ve
Ulukışla(Niğde)
İstanbulun civarındaki demiryolları
İşgaline Karşu tahrip edilecek
Alınan
Önlemler
Anadolu’daki İtilaf
ordularının silahlarına el
konulacak
İşgal protesto bildirisi ile
tüm dünyaya
duyurulacak

33
 İSTANBUL’UN İŞGALİNİN SONUÇLARI

 Fevzi Paşa Anadolu’ya geçerek milli mücadeleye katılmıştır.

 Mustafa Kemal’e Anadolu hareketini padişah adına
yürüttüğünü söyleme fırsatı doğdu.
 Anadolu’ya kaçan milletvekili, komutan ve aydınlar milli
mücadele hareketine güç kattılar.
 Türk Milletinin İstanbul Hükümetine güveni sarsılmıştır.

I.TBMM DÖNEMİ (23 Nisan 1920-1 Nisan 1923)

TBMM’nin açılış amaçları; Meclis için düşünülen isimler

(….)Ulusal birliği gerçekleştirmek Meclis-i Kebir:

(….)Düzenli ordu kurmak
Kurultay :
(….)Vatanı düşman işgalinden kurtarmak
(….)Milli iradeyi hâkim kılmak Meclis-i Mebusan :
Meclis-i Müessesian

 İlk TBMM Sinop milletvekili …………………………………….başkanlığında toplanmıştır, daha sonra Mustafa

Kemal Paşa başkan seçilmiştir.
 Mustafa Kemal …………………………Mebusu olarak seçilmiştir.

24 NİSAN ÖNERGESİ

 Hükümet kurmak gereklidir.

? ………………………………………………………………………………………………………………………………..)
 Meclise geçici de olsa bir padişah vekili ve kaymakam atamak doğru değildir.
?.......................................................................................................................................)
 TBMM’nin üstünde bir güç yoktur
?........................................................................................................................................)
 TBMM, yasama ve yürütme yetkilerini kendinde toplamıştır.
?........................................................................................................................................)
 Meclisten seçilecek bir kurul hükümet işlerine bakar. Bu kurulun başkanı meclisin de başkanıdır.
?........................................................................................................................................)
 Padişah ve Halifenin durumu işgallerden sonra TBMM tarafından belirlenecektir.

34
 Kurucu Meclis
Partiler Yok Ulusal Meclis

ı. TBMM'NİN
Demokratik ÖZELLİKLERİ Güçler Birliği

İnkılapçı İhtilalçi

I.TBMM I.İÇRA VEKİLLERİ HEYETİ

Meclis ve Hükümet Başkanı

Milli Müdafa Vekili

Erkan- ı Harbiye Vekili

Hariciye Vekili

Maarif Vekili

Sıhhat Vekili

Müdafa-i
Huhkuk İstiklal Grubu
Grubu

I. TBMM’DE
Tesanüd Islahat Grubu
GRUPLAR

Yeşil Ordu
Halk Zümresi
Grubu

I.TBBM’de …………………………………………………grubu yer almamaktadır.

35
 I. TBMM’NİN FAALİYETLERİ

Ağnan vergisinin artırılması kanunu çıkarılmıştır.

Hıyanet-i Vataniye Kanunu 'nu çıkarmıştır.

Firariler Kanunu'nu çıkarmıştır.

istiklal mahkemelerini kurmuştur.

Nisab-ı Müzakere Kanunu'nu çıkarmıştır.

Men-i israfat Kanunu'nu çıkarmıştır.

Men- i müskirat Kanunu'nu çıkarmıştır.

Düzenli orduyu kurmuştur.

ilk Anayasayı kabul etmiştir.

İstiklal Marşı'nı kabul etti

Londra Konferansı'na katıldı.

Mudanya Mütarekesine katılmıştır.

Saltanatı kaldırmıştır.

Lozan görüşmelerini yaptı.

İlk Elçilik ve Temsilcilikler

Türkiye’nin elçilik açtığı ilk ülke?

Türkiye’de elçilik açan ilk ülke?

Türkiye’nin ilk dış temsilciliğini açtığı ülke?

Ankara’da elçilik açan ilk Müslüman ülke?

36
 MİLLİ MÜCADELE DÖNEMİ YARARLI BASIN

Atatürk’ün MİNBER  Mustafa Kemal ve Ali Fethi Okyar tarafından İstanbul’da

desteği ile çıkarılan gazetedir.
çıkarılan
gazeteler İRADE-İ MİLLİYE  Sivas Kongresinde alınan karar ile kurulmuştur.
 Mustafa Kemal ‘’ benim gazetem’’ diye söz etmiştir.
A
HAKİMİYET-İ  TBMM’nin yarı resmi yayın organıdır.
İ MİLLİYE

H  Mustafa Kemal’in isteği ile Halide Edip ve Yunus Nadi

tarafından çıkarılmıştır.
M ANADOLU AJANSI
 Matbuat ve istihbarat genel müdürlüğü ile beraber çalışmıştır.

 TBMM’nin resmi yayın organıdır.

CERİDE-İ RESMİYE
 Ceride-i Resmiye daha sonrada Resmi Gazete adını aldı.

 Kastamonu da çıkarıldı.
AÇIK SÖZ ?

SEBÜLÜRRESŞAD  Mehmet Akif Ersoy çıkardı.

( sırat-ı müstakim) ?

 Celal Nuri tarafından çıkarıldı.

İLERİ  Mustafa Kemal’in isimsiz yazılarına yer verilmiştir.

MİLLİ MÜCADELE KARŞITI BASIN

Peyam-ı Zafer Zincirbent Güleryüz
sabah
Alemdar Ümit Türkçe Tan
İstanbul
Yeni Dünya Aydede Şarkın sesi Ferda

Mustafa Kemalin Kod Adları

Ş
A
N

37
 I.TBMM’YE KARŞI ÇIKAN İSYANLAR
İSYANI ÇIKARANLAR NEDEN
 TBMM'yi yok etmek,
 Otoritesini koruma
düşüncesi,
 Dürrizade Abdullah
İSTANBUL Efendi'nin Milli
HÜKÜMETİ’NİN Mücadele karşıtı fetva
ÇIKARDIĞI İSYANLAR yayınlaması,
 Din elden gidiyor
propagandası,
 Mustafa Kemal'in
ittihatçı olarak
tanıtılması ,
İSTANBUL
HÜKÜMETİ
&
 İstanbul ve boğazların
İTİLAF
DEVLETLERİ’NİN güvenliğini sağlama
ÇIKARDIĞI İSYANLAR düşüncesi,
 Anadolu’daki bazı
ailelerin otoritelerini
koruma istemesi
İSYANCILAR BASTIRANLAR
Kuvay-i İnzibatiye isyanı Kuvayımilliye
( hilafet ordusu) bastırdı.
Ahmet Anzavur isyanı Kuvayımilliye
( kuvayımuhammediye) bastırdı.
Bolu, Düzce, Hendek,
Adapazarı
Çapanoğlu( Yozgat)
Delibaş Mehmet( Konya)
Koçgiri(Erzincan)
Kuvayımilliye
Milli Aşiret( Urfa) bastırdı.
Çopur Musa( Afyon)
Şeyh Recep (Sivas)
Ali Batı (Mardin)
Cemil Ceto(Batman)
Şeyh Eşref ( Bayburt)

ÖNCE KUVAYİCİ Çerkez Ethem

OLUP SONRA İSYAN (Kuvay-İ Seyyare İsyanı)
EDENLER
Demirci Mehmet Düzenli ordu
bastırdı.
AZINLIKLARIN Bağımsız devlet kurmak Rum İsyanı
ÇIKARDIĞI İSYANLAR Ermeni İsyanı

TBMM’NİN ALDIĞI ÖNLEMLER İSYANLARIN SONUÇLARI

 Hıyanet-i Vataniye Kanunu çıkarıldı.  TBMM’nin gücü ve otoritesi arttı.

 İstiklal mahkemeleri kuruldu.  Düzenli ordu kuruldu.
 İstanbul hükümeti ile haberleşme kesilmiştir.
 Milli Mücadelenin ömrü uzamıştır.
 İstanbul hükümetinin olumsuz faaliyetlerine karşı
halkı doğru bilgilendirmek için Anadolu Ajansı  Kardeş kanı dökülmüştür.
kuruldu.
 İrşad( öğüt) heyetleri kurulmuştur.
 Ankara müftüsü Rıfat Börekçi Milli Mücadeleyi
destekleyen fetvalar yayınladı.
 Seyyar Jandarma birlikleri kuruldu.

38
 SEVR ANLAŞMASI (10 Ağustos 1920)(433 MADDE)

San Remo Konferansı’nda

SON TASLAK hazırlandı.

İngilizler; Mudanya ve Bandırma’ya asker çıkardılar.

OSMANLIYI BARIŞA ZORLAMAK İÇİN
Yunanlılar; Edirne, Bursa ve Balıkesir’i işgal ettiler

SALTANAT ŞURASI adına,

Hadi Paşa,
İMZALAYANLAR
Rıza Tevfik
Reşat Halis

İMZALAMAYAN Topçu Feriki …………………………….…………………………….dır.

Sevr Anlaşmasının Önemli Maddeleri

 Boğazlar tüm devletlerin ticaret gemilerine açık olacak ve yönetimi ise Türklerin hiç etkisi
bulunmayan Boğazlar Komisyonu tarafından yürütülecek.
 Doğu Anadolu’da Kürdistan ve Ermenistan adında iki yeni devlet kurulacak.
 İzmir dâhil Ege bölgesinin büyük bir bölümü ve Trakya, Yunanlılara verilecek.
 Antalya ve Konya yöresi İtalyanlara verilecek.
 Adana-Sivas, Malatya dolayları Fransızlara verilecek.
 Osmanlı devletinin tüm gelirlerine el konulacak, kapitülasyonlar aynen devam edecek.
 Arabistan ve Irak toprakları İngilizlere verilecek.
 Osmanlı ordusu en fazla 50 bin asker bulundurabilecek, ağır silahlar ve uçak bulunmayacak.
 Anlaşma hükümlerine uyulmazsa İstanbul da işgal edilecek.

Anlaşmanın Önemi
 Türk vatanının parçalanmasını öngören belgedir.
 Birinci Dünya savaşı sonunda imzalanan en son barış antlaşmasıdır.
 Birinci Dünya savaşı sonunda imzalandığı halde uygulanmayan tek antlaşmadır.
 İtilaf devletleri ile Osmanlı hükümeti arasında yapılan son anlaşmadır.
 TBMM Sevr anlaşmasını kabul etmediği gibi bu anlaşmayı imzalayanları da vatan haini ilan
etmiştir

Sevr’i imzalayanlar dahi vatan
hainlerinin isimlerinin yer aldığı
listeye ne denir?
Politik adalet, ekonomi ve mali bağımsızlımızı yok
etmeye ve bunun sonunda yaşam hakkımızı inkar ve
hükümsüz bırakmaya yönelik olan Sevr Antlaşması
yok hükmündedir.

39
 BİLECİK GÖRÜŞMELERİ 5 ARALIK 1920

TBMM İSTANBUL HÜKÜMETİ

Tevfik paşa hükümeti

40
KURTULUŞ SAVAŞI
MUHAREBELER
VE ANTLAŞMALAR
DÖNEMİ
 KURTULUŞ SAVAŞI MUHAREBELER VE ANTLAŞMALAR DÖNEMİ

KUVAY-İ MİLLİYENİN KALDIRILMA VE DÜZENLİ ORDUNUN KURULMASI NEDENLERİ 8 KASIM1920

 Düzensiz ve disiplinsiz olmaları,
 İhtiyaçlarını halktan zorla karşılamaları,
 Düşmanı Anadolu’dan atamamaları,
 Gediz Muharebelerinin (Komutanlar Çerkez Ethem ve Ali Fuat ) kaybedilmesi
düzenli ordunun kurulmasını gerekli kıldı.
 Batıdaki Kuvay-ı Milliye birlikleri de düzenli orduya dâhil edildi.
 Batı cephesi komutanlığına İsmet İnönü ve Refet Bele getirildi.

Kurtuluş savaşının Genelkurmay başkanları;

Kurtuluş Savaşının Mali Kaynakları

 Ağnam vergisinin artırılması,

 El Konulan Duyun-u Umumiye gelirleri, Reji ve Osmanlı

Bankası gelirleri,

 Tekalif-i Milliye emirleriyle gelen gelirler,

 Rusya, Azerbaycan, Afganistan, Hindistan gibi

ülkelerden gelen yardımları,

KURTULUŞ SAVAŞI’NDA CEPHELER

DOĞU GÜNEY BATI

Ermenilerle mücadele edilmiştir Fransızlarla mücadele Yunanlılarla mücadele edilmiştir.
edilmiştir.
TBMM’ bağlı 15.Kolordu görev Kuvayımilliye görev yapmıştır. TBMM’nin kurduğu düzenli ordu görev
yapmıştır. yapmıştır.

Gümrü Antlaşmasıyla kapanmıştır. Ankara Antlaşmasıyla Mudanya Ateşkesi’yle kapanmıştır

kapanmıştır.

41
 DOĞU CEPHESİ

GÜMRÜ ANTLAŞMASI (3 ARALIK 1920)

 Kars, Kağızman, Iğdır ve kulp TBMM’ye
verilecek.
 Doğu sınırı Aras Nehri-Çıldır Gölü hattına kadar
uzanacak.
 Ermenistan Sevr Antlaşmasını tanımayacak.
 Türklere karşı silah kullanmamış olan Ermeniler
altı ay içinde Türkiye’ye geri dönebilecek.
 Erivan hükümeti isterse TBMM tarafından
Ermenistan’a yardım edecek.
ÖNEMİ
 Misak-ı Milli’nin bir kısmı gerçekleşmiştir.
 TBMM’ye bağlı düzenli ordunun ilk başarısıdır.
 TBMM’nin ilk askeri ve siyasi başarısıdır.
 TBMM’nin imzaladığı ilk uluslararası antlaşmadır.
 Ermenistan TBMM’yi tanıyan ilk devlet olmuştur.
 Buradaki askeri birlikler batıya kaydırılmıştır.
 İlk defa bir Türk devleti uluslararası bir belgede ‘Türkiye’
olarak geçmiştir.

BATUM ANTLAŞMASI 23 şubat 1920

TBMM GÜRCİSTAN
Unvanlarım; Şark Fatihi ve Alçıtepe
K. Karabekir’in Posof Harekatı sonucunda Gürcistan Kahramanı, Yetimlerin Babası
işgal ettiği Artvin, Ardahan ve Batum’u geri verdi. Kitabım; İstiklal Harbimiz
Tiyatro eserim; Şarkılı İbret

GÜNEY CEPHESİ

ANTEP SAVUNMASI URFA SAVUNMASI

MARAŞ SAVUNMASI
 Şahin Bey  Ali Saib Bey
 Şehit Kamil  Sütçü İmam  12’ler gurubu
 Rıdvan Hoca

UNVANLAR MADALYALAR

1921 ANTEP/ 1924

1973 MARAŞ/ 1925

1984 URFA/ 2008

2016 KAZAN/ 2016

42
 BATI CEPHESİ SAVAŞLAR

I.İNÖNÜ SAVAŞI ( 6-10 ocak1921)

 Çerkez Ethem ayaklanmasından yararlanmak,
 Demiryolu hattından dolayı Eskişehir’i ele geçirmek,
 Ankara’yı alarak milli hareketi ortadan kaldırmak,
 Düzenli orduyu dağıtmak,
 Sevr Antlaşmasını TBMM hükümetine kabul
ettirmek,

SONUÇ
 TBMM’nin kurmuş olduğu T ‘’Vatanın bağrına
düzenli ordunun ilk zaferidir. A düşman dayasın
 Türk milletinin TBMM’ye ve hançerini
düzenli orduya güveni
L bulunur
artmıştır. İ kurtaracak bahtı
 Düzenli orduya katılım B kara maderini…’’
artmıştır.
 Çerkez Ethem Ayaklanması İ
bastırılmıştır. M

TEŞKİLAT-I ESASİYE KANUNU ( 20 Ocak 1921)

MADDELERİ ÖZELLİKLERİ

 Egemenlik kayıtsız şartsız milletindir.
 Yürütme, yasama ve yargı halkın tek
temsilcisi olan TBMM’ye aittir.
 Türkiye Devleti Büyük Millet Meclisince
yönetilir.
 Büyük millet Meclisinde seçimler iki yılda
bir yapılır.
 Üyelerinin her biri kendini seçen ilin
vekili olmayıp tüm ulusun vekilidir.
 TBMM’nin başkanı hükümetinde
başkanıdır.
 Din işlerini yürütme yetkisi TBMM’ye
aittir.
 Seçmen yaşı 18’dir.
 Seçilme yaşı 30’dur.
 Çift dereceli secim uygulanır.
 Yeni Türk Devleti’nin hukuk düzenini oluşturan ilk
anayasadır.
 Güçler birliği ilkesi benimsenmiştir.
 Laik değildir,
 Meclis hükümeti sistemi benimsenmiştir.
 Olağanüstü şartlarda hazırlanmıştır.
 Yirmi dört maddeden oluşur
 İnsan haklarına yer verilmemiştir.
 Yeni devletin kurulduğu belgelenmiştir.
1923 DEĞİŞİKLİKLERİ;
43
 LONDRA KONFERANSI 21 ŞUBAT 1921

Neden Amaç TBMM’nin Katılma Nedenleri

 I.İnönü Zaferi ,  Sevr Antlaşması’nın bazı

 TBMM ile Sovyet Rusya maddelerine geçerlilik
arasındaki yakınlaşma, kazandırmak,
 İngiltere ve Fransa’nın işgal  Yunanlılara zaman
bölgelerinde büyük direnişlerle kazandırmak,
karşılaşmaları,  Türkleri savaştan yana

 İtalyanların işgal planından göstermek,

memnun olmaması,

KATILIMCILAR Konferansın önemi ve sonuçları;

 İtilaf devletleri TBMM’yi ilk kez Hukuken & Resmen

TBMM hükümeti Osmanlı hükümeti tanımışlardır.
 Yunanlılar tekrar taarruza başlamıştır.
 TBMM barışçı olduğunu göstermiştir.
 Misak-ı Milli İtilaf devletlerine açıklanmıştır.
 TBMM’nin hangi koşullarda barış yapabileceği
belirtilmiştir.
 İtlaf devletleri arasında görüş ayrılığı yaşanmıştır.(……...)

AFGANİSTAN DOSTLUK ANTLAŞMASI 1 Mart 1921

TBMM Afganistan
Yusuf K. TENGİRŞENK Veli Han

 Taraflar birbirlerinin bağımsızlığını tanıyacak,

 TBMM kültürel yardım amacıyla Afganistan’a öğretmen ve subay gönderecek,
 Ülkeler karşılıklı elçilik açacak,

44
 İSTİKLAL MARŞI’NIN KABULÜ 12 MART 1921
Milli Eğitim Bakanlığı Kurtuluş savaşımızın
anlamını ve milletimizin bağımsızlık isteğini
dile getirecek bir marşın yazılması için bir
yarışma başlatmıştır. Bakan Hamdullah
Suphi’nin isteği üzerine Mehmet Akif Ersoy
‘un kahraman ordumuza ithaf ederek
Taceddin Dergahı’nda yazdığı şiir 12 Mart
1921’ de milli marş olarak kabul edilmiştir.
Hamdullah Suphi’ye
‘’Milli Hatip’’ ve ‘’Cumhuriyet hatibi’’
ünvanı verilmiştir.
MOSKOVA ANTLAŞMASI 16 Mart 1921
TBMM
ALİ FUAT PAŞA
DR. RIZA NUR
YUSUF KEMAL TENGİRŞENK
NEDEN
 TBMM’nin I. İnönü savaşını kazanması,
 Doğuda Ermenilere karşı başarılı sonuçlar
alınması,
 Ortak düşman karşısında yer alınması,
 Batum Antlaşması’yla Batum’un Gürcistan’dan
alınması,
 Rusya’nın rejimini yaymak istemesi,
 Milli Mücadeleye destek arayışı,
 İstiklal marşı …………………………………………….yazıldı.
 İlk kez …………………………..gazetesinde yayınlandı.
 İlk kez ………………………………dergisinde yayınlandı.
 Ödül …………………………………………………..bağışlandı.
 İlk kez ………………………………………………….besteledi.
 1930’da ……………………………………………….besteledi.
 İlk kez …………………………………….savaşında okundu.
 İlk kez ……………………………….anayasasında yer aldı.
SOVYET RUSYA
ÇİÇERİN
EDİN KORKMAZOV
MADDELER
 İki taraftan birinin tanımadığı antlaşmayı diğeri de
tanımayacaktı.
?
 Sovyetler birliği Misak-ı Milli’yi kabul edecek,
 Osmanlı Devleti ile Çarlık Rusya arasında imzalanan
antlaşmalar geçersiz sayılacak, Brest-Litowsk dâhil
imzalanan antlaşmalar yok sayılmıştır.
?
 Sovyet Rusya kapitülasyonların kaldırılmasını
onaylayacak,
 Batum’un Gürcistan’a bırakılacak,
 Boğazlar ve İstanbul Türklerde kalacak,
45
 II. İNÖNÜ SAVAŞI 23Mart-1Nisan 1921

NEDEN SONUÇ

 Ankara’yı alarak Sevr’i zorla kabul ettirmek,
 Londra Konferansı’nın başarısızlıkla sonuçlanması,
 TBMM’nin Pontus ve Koçgiri isyanlarıyla uğraşması
Aslıhanlar- Dumlupınar Taarruzu 8- 15 Nisan 1921
 TBMM’ye olan güven artmıştır.
 Fransızlar Zonguldak’tan çekilmiştir.
 İngilizler Malta’daki kırk esiri serbest
bırakmıştır.
 İtalyanlar Anadolu’dan çekilme kararı
almıştır.
 Albay Refet Bey görevden alınarak Batı
cephesi birleştirilmiştir.
 Fransa barış heyeti göndermiştir.

II. İnönü mağlubiyetinden sonra geri çekilen Yunan

birliklerini takip ederek taarruz girişiminde bulunulmuş,
fakat güney cephesi komutanı Refet Paşa başarısız oldu.

 Refet Paşa görevden

alındı.
 Batı ve Güney cephesi
İsmet İnönü emrinde
toplandı.

ESKİŞEHİR - KÜTAHYA MUHAREBELERİ - 1921

NEDEN SONUÇ

 İngilizlerin Yunanlıları kışkırtması,  Türk Ordusunun Kurtuluş Savaşı’ndaki tek ( ilk

 Türk ordusunu tamamen yok etmek, ve son) mağlubiyetidir.
 TBMM’yi ortadan kaldırmak,  Türk ordusu Sakarya nehrinin doğusuna
 Sevr’i gerçekleştirmek, çekilmiştir.
 Afyon, Kütahya, Eskişehir, Bilecik Yunanlıların
eline geçmiştir.
 Meclisin Kayseri’ ye taşınması gündeme
gelmiştir.
 Firariler Kanunu tekrar yürürlüğe girdi
 Mustafa Kemal’e muhalefet artmıştır.
 Mustafa Kemal’e üç aylığına Başkomutanlık
yetkisi verilmiştir.
 Kuvayımilliye’ye dönüş gündeme gelmiştir.
 Fransa heyeti görüşmeleri ertelemiştir
 İsmet İnönü Genel Kurmay Başkanlığı
görevinden alınarak bu göreve Fevzi Çakmak
getirilmiştir.

46
 BAŞKOMUTANLIK KANUNU 5 AĞUSTOS 1921

GEREKÇE İÇERİK AÇMAÇ

Eskişehir- Kütahya mağlubiyeti TBMM, savunma konularındaki Olağanüstü günlerin yaşandığı bu

sonrası yetkiyi tek elde
toplayarak kaostan çıkış yolu
aramak düşüncesiyle TBMM
gündemine geldi
yetkisini 3aylığına geçici olarak M. dönemde hızlı kararlar almak ve
Kemal’e devretmiştir. uygulamaktır.
Büyük taarruz öncesi süresiz uzatıldı.
Cumhurbaşkanlığı görevine kadar
devam etti.

7-8 AĞUSTOS TEKALİF-İ MİLLİYE EMİRLERİ

Yayınlayan Amaç İçerik Denetim

 Her ilçede komisyon kurulacak, ‘’Gerektiği zaman vatan için

 Her aile bir askeri giydirecek, bir tek fert gibi yekpare
 Halkın elindeki gıda maddelerinin % 40’na bedeli sonradan azim ve karar ile çalışmasını
ödenmek şartı ile el konulacak,
bilen bir millet elbet büyük
 Aracı olanlar aylık 100 km taşıma yapacak,
 Halkın elindeki silahlar orduya verilecek, bir istikbale layık ve aday
 Demirci, marangoz, nalbant esnafı ordu hizmetine girecek, olan millettir.
 İstiklal mahkemeleri kurulmuştur.

SAKARYA MEYDAN MUHAREBESİ (23 Ağustos-13 Eylül 1921)

 Mustafa Kemal Paşa
………………………………………………………………………………………………………..emrini vermiştir.
 Subaylar Savaşı olarak da adlandırılmıştır. Başkomutan
 Kafkas Cumhuriyetleriyle Kars Antlaşması imzalanmıştır.
 Fransa ile Ankara Antlaşması imzalanmıştır.
 Ukrayna ile Dostluk Antlaşması imzalanmıştır.
Genelkurmay Başkanı
 İngiltere ile TBMM arasında Esir Mübadelesi Antlaşması yapıldı.
K Mustafa Kemal Paşa’ya Mareşallik rütbesiyle Gazilik unvanı verilmiştir.
E İtilaflar ateşkes ve barış teklifinde bulunmuşlardır.
 Türk ordusu Kurtuluş Savaşı’nda en fazla şehidini Sakarya Savaşı’nda vermiştir.
S Batı Cephesi Komutanı
 Sakarya savaşı Türk ordusunun son savunma savaşıdır.
K İtalyanlar Anadolu’yu tamamen boşaltmıştır.

47
 KARS ANTLAŞMASI 13 EKİM 1921

İMZALAYANLAR MADDELER

A  Türkiye’nin tanımadığı bir antlaşmayı Azerbaycan, Gürcistan ve

E Ermenistan da tanımayacak.
 TBMM Batum’un Gürcistan’a bırakılmasını kabul etti.
G
 Taraflar İstanbul’un güvenliğini ve boğazların ticarete açılmasını
kabul etti.
 Bu devletler karşılıklı olarak kendi topraklarında yaşayan taraf
TBMM ülkelerin vatandaşlarına ayrıcalık tanıyacak,
 Nahcivan bölgesine özerklik verilecek,
 Kapitülasyonlar kaldırılacak,
Doğu sınırını kapatıyoruz……
 Misak-i Milli tanınacak,

ANKARA ANTLAŞMASI 20 EKİM 1921

TBMM FRANSA

YUSUF KEMAL FRANKLİN BULİON

TENGİRŞENK
 Taraflar arası savaş son erecek,
 Her iki taraf genel af ilan edecek,
 Savaş esirleri karşılıklı serbest bırakılacak,
 Hatay ve İskenderun, Fransız mandasındaki Suriye’de
kalacak,
 Hatay’da özel bir yönetim kurulacak ve resmi dil
Türkçe olacak,
 Suriye’de yer alan Caber Kalesi Türk toprağı sayılacak,

48
 BÜYÜK TAARRUZ 26 Ağustos-9 Eylül 1922

Taarruz İçin Hazırlık Yapıyoruz…

Yarım hazırlıkla, yarım
tedbirle yapılacak
taarruz hiç taarruz
etmemekten daha
kötüdür’’’

Gelişme Önemi Ve Sonuçları

 Düzenli ordu 29 Ağustos’ta Dumlupınar  Milli mücadelenin askeri safhası başarıyla

mevzilerine taarruz etti.
 30 Ağustosta Dumlupınar bölgesinde 200.000
kişilik yunan ordusu tamamen kuşatıldı.
Mustafa Kemal’in bizzat yönettiği ‘’
Başkomutanlık Meydan Muharebesi’’ adını
alan bu savaşta, düşmanın büyük kısmı imha
edildi.
 Başkomutan Mustafa Kemal 1 Eylül 1922’de
Türk Ordusuna ‘’Ordular, ilk hedefiniz
Akdeniz’dir. İleri !’ emrini vermiştir
 9 Eylül’de düşman denize döküldü.
tamamlanmıştır.
 Çanakkale Buhranı yaşandı.
 Diplomasiye ortam sağladı.
 Anadolu İtalyan, Fransız işgalinden sonra
Yunan işgalinden de kurtulmuştur.
 Yunan General Tripikos esir alınmıştır.
 Mustafa Kemal Paşa Başkomutanlık
Meydan Muharebesi’ne Rum Sındığı adını
vermiştir.
 Fevzi Çakmak Paşa’ya da Mareşallik ünvanı
verilmiştir.

 TBMM’yi tanıyan ilk devlet ……………………….

 TBMM’Yİ tanıyan ilk batılı büyük devlet……………………..
 TBMM’nin itilaf devletleri tarafından ilk kez tanınması …………………………………..
 TBMM’yi tanıyan ilk itilaf devleti………………………………
 TBMM’yi tanıyan ilk Müslüman devlet………………………………
 Anadolu’yu boşaltma kararı alan ilk itilaf devleti…………………………………

Önemli Yerler Yurt açan savaşı

Metristepe
Yurt tutan savaşı
Duatepe

Kocatepe Yurt kurtaran savaşı

49
 MUDANYA ATEŞKES ANTLAŞMASI 11 Ekim 1922
TBMM

MADDELERİ
 Türk-Yunan kuvvetleri arasında savaş sona
erecek,
 Yunan orduları Meriç nehrinin batısına
çekilecek,
 Yunanlılar 15 gün içerisinde Doğu Trakya’yı
boşaltacak,
 Güvenliği sağlamak için Türkiye bölgede
8000 asker bulunduracak,
 Kalıcı barış antlaşmasına kadar Türk ordusu
Çanakkale boğazını geçmeyecek,
 İstanbul ve Boğazlar TBMM’ye bırakılacak,
ÖNEMİ
 Türk-Yunan savaşı kesin olarak sona ermiştir.
 Ulusal Kurtuluş Savaşı’nın askeri bölümü başarıyla
tamamlanmıştır.
 Doğu Trakya, İstanbul ve Boğazlar savaşılmadan
kurtarılmıştır.
 Fransa’dan sonra İtalya ve İngiltere TBMM’yi resmen
tanımıştır.
 İstanbul, Boğazlar ve çevresinin TBMM’ye bırakılması
ile Osmanlı Devleti hukuken yok sayılmıştır.
 İstanbul Hükümetinde Damat Ferit Paşa’nın yerine
Tevfik Paşa ( SON SADRAZAM) getirilmiştir.
 Mondros Ateşkes Antlaşmasının geçersizliği
görülmüştür.
 İngiltere de Lloyd GEORGE hükümeti görevden
alınmıştır.

SALTANATIN KALDIRILMASI (1Kasım 1922)

NEDEN SONUÇ
 İtilafların Lozan’da ikilik çıkarma  623 yıllık Osmanlı Devleti resmen sona ermiştir.
düşünceleri,  Ulus egemenliği yolunda önemli bir adım atılmıştır.
 Saltanatın ulus egemenliğine ters  Laikliğin ilk aşaması gerçekleştirilmiştir.
olması,
 Yönetimdeki çift başlılık sona ermiştir.
 Saltanatın Milli Mücadeleyi
 İtilafların Lozan’da ikilik çıkarma planları boşa çıkmıştır.
olumsuz etkilemesi,
 Osmanlı hanedanından Abdülmecit Efendi TBMM tarafından
halife tayin edilmiştir.

Osmanlı bitiyor...  Sultan Vahdettin 17 Kasım 1922’de İngiliz Malay Gemisi ile
M ülkeyi terk ederek Malta’ya götürülmüştür.

M  Takvim-i Vakayi kapatılmıştır.

50
 LOZAN BARIŞ ANTLAŞMASI (24 Temmuz 1923)

KONFERANS YERİ TARTIŞMASI

ÇAĞRI YAPAN DEVLETLER

GÖZLEMCİ DEVLET RESMİ DİLİ

BOĞAZLAR GÖRÜŞMESİNE KATILAN

DEVLETLER

KONFERANSTA TÜRK HEYETİ

TAVİZ VERİLMEYECEK KONULAR

İSMET İNÖNÜ DİYORKİ…

Lozan’ın kesilmesine yol açan konular Lozan arası Türkiye;

 Kapitülasyonların kaldırılması,  İzmir İktisat kongresi

 Boğazlar meselesi düzenlenmiştir.
 Osmanlı borçları  Seçimlerin yenilenmesi kararı
alınmıştır.
 İstanbul’un boşaltılması
 Türkiye ve ABD şirketleri
 Ermeni yurdu meselesi arasında Chester Projesi ( Şarki
 Musul sorunu Anadolu Demir yolları
 Savaş tazminatları Antlaşması) imzalanmıştır.
 Karaağaç mesesi

 Suriye sınırı: 1921’de imzalanan Ankara Antlaşması’nın hükümleri kabul edildi. Hatay
Misak-ı Milli dışında kalmıştır.
 Batı sınırı: Doğrudan Lozan Antlaşmasında çizilen tek sınırdır. Meriç Nehri sınır olarak
1.Sınırlar kabul edilmiştir.
 Irak sınırı: Musul-Kerkük sorunundaki anlaşmazlıktan dolayı çözülememiştir.


51
2.Kapitülasyonlar ve Ermeni  Tamamen kaldırılmıştır.
Yurdu İddiaları

 Yeni Türk devletinin sınırları içinde yaşayan tüm azınlıklar Türk

vatandaşı sayılmıştır.
Yorum: Yabancı devletlerin iç işlerimize karışmasının
3.Azınlıklar engellenmesi açısından önemlidir.

Yunanistan’daki Türkler
Anadolu’ ya göç edecek…

Türk Rum
Batı Trakya’daki İstanbul-
( Dedeağaç- Bozcaada-
Dimetoka- Gökçeada
4.Nüfus Mübadelesi Gümülcine-işkece) Rumlarına
Türklerine dokunulmayacak.
dokunulmayacak.

Anadolu’daki Rumlar Yunanistan’a göç

edecek…

 Boğazlardan geçişin serbest bırakılması ve boğazların savunulması

başında bir Türk’ün bulunduğu Boğazlar Komisyonu’nun
güvencesine bırakılmıştır.
 Boğazların her iki yakası askerden arındırılacaktır.
5.Boğazlar Yorum: Egemenlik haklarımızı kısıtlandığının kanıtıdır.

 Duyun-u Umumiye kalkacak,

 Borçların Osmanlı’dan ayrılan devletlerle TBMM arasında
paylaştırılarak ödenmesine ve TBMM’nin üzerine düşen borcu
6.Borçlar
Türk lirası yahut Fransız Frank’ı olarak taksitler halinde ödemesine
karar verilmiştir.

 Yabancı okullar Türk kanunlarına ve diğer okulların bağlı

7.Yabancı okullar bulunduğu tüzük ve yönetmeliklere uyacaktır.

52
  Patrikhanenin yabancı kiliselerle işbirliği yapmama koşuluyla
8.Patrikhane İstanbul’da kalmasına izin verilmiştir.

 Yunanistan Batı Anadolu’da yaptığı tahribattan dolayı Karaağaç ve

Bosna köyü savaş tazminatı olarak Türkiye’ye bıraktı.
9.Savaş Tazminatları

 Bozcaada, Gökçeada ve tavşan adaları TÜRKİYE’ ye kalacak,

 Ege adaları silahsızlandırılmak şartı ile YUNANİSTAN’ da kalacak,
10.Adalar  Rodos ve 12 Ada İTALYA’ da kalacak,
 Kıbrıs İNGİLTERE’ de kalacak

12 ADA’NIN AKIBETİ
UŞİ ANTLAŞMASI ile,
LOZAN ANTLAŞMASI ile,
1947 PARİS ANTLAŞMASI
ile

Önemi, Sonuçları ve Özellikleri;

 Yeni Türk Devleti’nin bağımsızlığı uluslararası alanda tanınmıştır.
 Hala yürürlükte olması sağlam esaslara dayandığının kanıtıdır.
 I. Dünya Savaşı tam olarak sona ermiştir.
 I. Dünya Savaşı’ndan sonra imzalanan antlaşmalar içerisinde geçerliliğini devam
ettiren tek antlaşmasıdır.
 Osmanlı’dan kalan birçok sorun çözüme kavuştu.
 Misakımilli büyük ölçüde gerçekleşmiştir.
 Cumhuriyetin ilanına ortam sağladı.

Lozan Antlaşması : ‘’Türk Milleti’ne yüzyıllardan beri hazırlanmış ve Sevr Antlaşması ile
tamamlandığı sanılmış büyük bir suikastın çöküşüdür.’’

53
 Azınlıklar
Ermeni Yurdu
Adalar
Kapitülasyonlar
Boğazlar
Yabancı okullar
Patrikhane
Savaş tazminatı
Suriye sınırı
Osmanlı borçları
İstanbul’un boşaltılması

Boğazlar
Patrikane
Yabancı okullar
Osmanlı borçları Musul sorunu
Nüfus Mübadelesi
Musul sorunu

I. TBMM DÖNEMİ

DIŞ İŞLERİ BAKANLARI İCRA VEKİLLERİ BAŞKANLARI

54
ATATÜRK DÖNEMİ
İÇ POLİTİKA
İNKILAPLAR
VE
İLKELER
 ATATÜRK DÖNEMİ İÇ POLİTİKA
II. TBMM DÖNEMİ 11 Ağustos 1923- 1 Ekim 1927
NEDEN; II. TBMM
 I. TBMM’nin savaş ve muhalefet yüzünden
yıpranması,
 I. TBMM’nin misyonunu tamamlaması,
 İnkılapların yapılmasına ortam sağlama
düşüncesi,
 Anayasayı uygulama,
HALK FIRKASI 9 EYLÜL 1923
DOKUZ UMDE (………………)
 Egemenlik Milletindir.
 TBMM’nin üstünde güç yoktur.
 Kanunların yapılması ve uygulanmasında milli
egemenlik anlayışı esastır.
 Saltanat kaldırılması hakkındaki karar temel ilkedir.
 Özel teşebbüs desteklenecektir.
 Aşar vergisi kaldırılacaktır.
 Milli bankalar desteklenecektir.
 Askerlik süresi kısaltılacaktır.
 Öğretim birliği sağlanacaktır.
55
II. TBMM’NİN İLK FALİYETLERİ
 23 Ağustos 1923’te Lozan onaylanmıştır.
 6 Ekim 1923’te İstanbul İtilaflardan geri
alınmıştır. (……………………………………….)
 13 Ekim 1923’te Ankara başkent yapıldı
 29 Ekim 1923’te Cumhuriyet ilan edildi.
ÖZELLİKLERİ
 Kurucusu; Mustafa Kemal’dir.
 Yeni Türk devletinin ilk partisidir.
 1924 yılında Cumhuriyet Halk Fırkası
adını almıştır.
 Ekonomide devletçilik modelini
benimsemiştir
 1931’de Atatürk ilkeleri programa
dâhil edilmiştir.
 Yayın organı Ulus Gazetesi’dir.
 TERAKKİPERVER CUMHURİYET FIRKASI 17 Kasım 1924- 1925

KURUCULARI PROĞRAMI

K  Ekonomide liberalizmi savunmuştur.

A  Cumhuriyetçilik ilkesini savunmuştur.
‘’Paşaların
R  Dini düşünce ve inançlara saygılı olunacaktır.
komplosu’’
A  Tek dereceli seçim sistemini savunmuştur.
 Âdem-i merkeziyetçiliği savunmuştur.
R
 Anayasa halk oylamasıyla değiştirilmeli
demiştir.
Özellikleri  Çiftçi topraklandırılmalıdır.
 Cumhurbaşkanının parti başkanlığı ve
 İlk şubesi Urfa’da açılmıştır. milletvekilliği düşürülmelidir.
 Yeni Türk devletinin ikinci partisidir.
 İşçi hakları için sendika kurulmalıdır.
 Yeni Türk devletinin ilk muhalefet partisidir.

ŞEYH SAİT İSYANI 13 Şubat 1925

NEDEN SONUÇ

 Laik Cumhuriyeti yıkma düşüncesi,  Musul kaybedilmiştir.

 İngiltere’nin kışkırtması, (Musul
için)
 Terakkiperver Cumhuriyet
Fırkasının faaliyetleri,
 Kürt Teali Cemiyeti’nin faaliyetleri,
 Kürt devletinin kurulmak istenmesi,
 Takrir-i Sükun kanunu
çıkarılmıştır.(………………………………….)
 Basına sansür uygulanmıştır.
 Tevhid-i Efkar- istiklal- Sebülürreşad gibi
gazeteleri kapatılmıştır
 Bölgesel seferberlik ilan edilmiştir.
 İstiklal mahkemeleri kurulmuştur.

 Ali Fethi Okyar hükümeti düşmüş yerine İsmet İnönü

hükümeti gelmiştir.
 20. Kolordu bölgeye gönderilmiştir.
 Terakkiperver Cumhuriyet Fırkası kapatılmıştır.

56
 İZMİR SUİKASTİ 16 HAZİRAN 1926

SUİKASTÇİLER GELİŞMELER
Ziya Hurşit  Terakkiperver fırkasının kapatılmasından sonra Mustafa Kemal’in
Çopur Hilmi İzmir gezisine çıkmaya hazırlanırken düzenlenmiştir.
 Suikast başarısız olmuştur.
Gürcü Yusuf
 Suçlular için İstiklal mahkemeleri kurulmuştur.
Laz İsmail Kazım Karabekir, Ali Fuat Cebesoy, Refet Bele, Bekir Sami, Cafer
Giritli Şevki Tayyar, Rauf Orbay vb. yargılanmıştır.)
 Toplumun İttihatçılara inancı tamamen sona ermiştir.

İSTİKLAL MAHKEMELERİNİ KURUYORUZ

“Benim naçiz vücudum elbet bir gün ?

toprak olacaktır, ancak Türkiye
Cumhuriyeti ilelebet payidar
kalacaktır.”

SERBEST CUMHURİYET FIRKASI 12 Ağustos 1930/ 17 Kasım 1930

KURUCULARI PROĞRAMI
A  Cumhuriyetçilik, laiklik, milliyetçiliği benimsemiştir.
M  Ekonomide liberalizmi benimsemiştir.
A  Tek dereceli seçim sistemini savunmuştur.
 Kadınlara siyasal haklar verilmelidir demiştir.
N
 Yabancı sermaye ülke içine çekilmeli demiştir.
 Teşviki Sanayi Kanunu uygulanmalı demiştir.(1927)
AMAÇ
 Limanlarda tekelleşmenin kaldırılmalıdır.
 Demokrasinin yerleşmesini sağlamak,
 Vergiler halkın gelirine göre alınmalıdır.
 Hükümetin denetlenmesini sağlamak,
 Türk parasının değeri korunmalıdır.
 1929 Dünya Ekonomik bunalımında
mecliste farklı görüşlerden ÖZELLİKLER
yaralanmak,  Yeni Türk devletinin üçüncü partisidir.
 Milletler Cemiyetine üyelik için ortam  Yeni Türk devletinin ikinci muhalefet partisidir.
oluşturmak,

57
 MENEMEN OLAYI 23 ARALIK 1930
ATATÜRK DÖNEMİ DİĞER PARTİLER

NEDEN SONUÇ
Serbest Cumhuriyet Fırkasının  Cumhuriyet rejimine karşı çıkan ikinci isyandır.
kapatılmasından sonra rejim ve  Yargılama yapmak için Divanı Harp kurulmuştur.
inkılap karşıtı Derviş Mehmet ( Başkanı; Mustafa MUĞLALI)
önderliğinde İzmir Menemen’de  Asteğmen Kubilay şehit olmuştur.
ortaya çıkan isyandır  Toplumun henüz çok partili hayata hazır olmadığı
anlaşılmıştır.
Çok partili hayatı erteliyoruz!
Halk Fırkası
Atatürk Dönemi Siyasi Partiler

TKPCF

SCF

Amele Ve Çiftçi

Ahali Cumhuriyet Türkiye’de kesintisiz olarak çok partili hayata

1945’te Nuri Demirağ tarafından kurulan Milli
Laik Cumhuriyet İşçi Kalkınma Partisi ile geçilmiştir.
Ve Çiftçi

ATATÜRK DÖNEMİ DİĞER İÇ İSYANLAR

Nasturi isyanı 1924 Bursa olayı 1933

 Hakkari ’de Hristiyan kökenli Nasturilerin  Ezanın Türkçe okutulması meselesidir.
bağımsız devlet kurmak için çıkardıkları  Hafız Rıfat Bey 1932’de Fatih Cami’nde
isyandır. ezanı ilk kez Türkçe okuyandır.
 İngilizler Musul’u alabilmek için Nasturi  Mustafa Kemal mesele
isyanını desteklemiştir. …………………………………………………………….
 Cumhuriyet döneminin ilk isyanıdır. . demiştir.
 Cafer Tayyar tarafından bastırılmıştır.

 Ağrı isyanı- 1926

 Mutki İsyanı- 1927 Merkezi yönetime
karşı çıkmış Feodal
 Dersim olayı- Seyyit Rıza- 1937
isyanlardır.

58
 İNKILÂPLAR

TÜRK İNKILÂBININ ÖZELLİKLERİ AMAÇLARI

 Egemenlik ve bağımsızlık kutsaldır.  Bağımsızlığı daimi kılma,
 Demokratiktir.  Toplumun ihtiyaçlarını karşılama,
 Akılcı ve bilimseldir.  Çağdaşlaşma ve modernleşmeyi sağlama,
 Batı örnek alınmıştır.  Batıyla bütünleşme,
 Evrenseldir.  Ulusal birliği sağlamak,
 Birbirinin tamamlayıcısıdır, bütünleyicidir.

SİYASİ ALANDA YAPILAN İNKILAPLAR

1)CUMHURİYETİN İLANI 29 EKİM 1923

NEDEN SONUÇ
 Rejim tartışmalarına son vermek,  Rejim tartışmaları son buldu.
 Devlet başkanı sorununu çözmek,  Devlet başkanı sorunu çözüldü.
 Ulusal egemenlik anlayışını güçlendirmek,  İlk Cumhurbaşkanı; Mustafa Kemal
 Hükümet bunalımı aşabilmek, Atatürk(…….. kez)
 TBMM Hükümeti yerine Cumhuriyet
Hükümeti adı kullanıldı.
 Kabine sistemine geçildi.

Cumhuriyet döneminin ilk kabinesi

İlk Başbakan
İlk Meclis Bakanı
İlk Genelkurmay Bakanı
İlk Sağlık Bakanı
İlk Milli Savunma Bakanı

ATATÜRK DÖNEMİ BAŞBAKANLARI

ATATÜRK DÖNEMİ MECLİS BAŞKANLARI

59
 2) HALİFELİĞİN KALDIRILMASI 3 MART 1924

NEDEN
 Cumhurbaşkanı ve Halife’nin varlığının iki başlılığa
neden olması,
 Abdülmecid Efendi’nin siyasi lider gibi hareket
etmesi,
 Cumhuriyet ve laiklik ile çelişmesi,
 Bazı vekillerde yer alan ‘’ Halife TBMM’nin, TBMM
Halifenindir’’ anlayışı
 Dış güçlerin halifelik tartışmalarına karışmaları
SONUÇ
 Laikleşmenin en önemli adımıdır.
 Yönetimde ikiliğe son verildi.
 Eski rejime dönüş yolları kapandı.
 İnkılâpların önü açıldı.
 Ulus egemenliği yolunda önemli adım
atılmıştır.
 Ümmet toplumu yerine ulus toplum
anlayışı güçlendi.

3 MART 1924’te NELER OLUYOR…

H
O
Ş
E
T
HUKUK ALANINDA YAPILAN İNKILÂPLAR

1) 20 NİSAN 1924 TEŞKİLAT-I ESASİYE KANUNU (ATATÜRK ANAYASASI)

MADDELERİ 1924’ün DEĞİŞİKLİKLERİ

 Egemenlik milletindir. Devletin dini İslam’dır maddesi
1928
 Devletin rejimi cumhuriyettir. çıkarılmıştır.(……….)
 Başkent Ankara’dır.
1928 Milletvekili yemin şekli değiştirilmiştir.
 Resmi din İslam’dır.
 Resmi dil Türkçedir.
 Seçimler dört yılda bir yapılır. Kadınlara siyasal haklar verilmiştir.
 Seçme ve seçilme hakkı erkeklere aittir.
 Seçme yaşı 18, seçilme yaşı 30’dur. 1934 Seçmen yaşı 22’ye çıkarılmıştır..
 Aynı kişi Cumhurbaşkanı yeniden seçilebilir.
 Yasama, yürütme, yargı meclisin kontrolündedir. Atatürk ilkeleri anayasaya girdi.
 Seçim sistemi çift derecelidir.
 Herkes kanunlar önünde eşittir. 1946 Tek dereceli seçim sistemine geçildi.

60
 2) 17 ŞUBAT 1926 TÜRK MEDENİ KANUNU

Medeni kanun dört bölümden oluşur. Neden İsviçre Medeni Kanunu

Ş  En yeni
 En modern
E
 En sade
M  En uygun
 En laik
A
 En eşitlikçi

Kadına verilen haklar Sonuç

 Resmi nikâh zorunludur.
 Tek eşli evlilik zorunludur.
 Kadınların boşanma hakkı vardır.
 Kadınlara istediği meslekte çalışma
hakkı,
 Kadınlara çocuğun velayetini alma hakkı,
 Kadına mahkemelerde şahitlik hakkı,
 Kadına mirasta eşitlik hakkı,
Patrikhanenin dünyevi yetkileri
elinden alınmıştır
 Hukuk birliği sağlanmıştır.
 Kadılık müessesi kaldırılmıştır.
 Hukuksal alanda eşitlik sağlanmıştır.
 Hukukta laikleşme gerçekleşmiştir.
 Hukukta çağdaşlaşma gerçekleşmiştir.
 Aile birliği güvence altına alınmıştır.
 Cemaat ve konsolosluk mahkemeleri kaldırıldı.
 Azınlıkların Türk Medeni Kanunundan
yararlanmak istemelerinden dolayı Avrupalı
Devletler’in iç işlerimize karışması engellenmiş
oldu.

Kadının “ kendi soyadını kullanması” ve “evlilikte edinilmiş mal paylaşımında ortaklık”

2002’li yılların gelişmesidir.

3) DİĞER HUKUKSAL GELİŞMELER

Kanun Tarih Alındığı Ülke
Borçlar 1926 İsviçre
Ceza 1926 İtalya
Ticaret 1926 İsviçre
Ceza muhakemeleri 1929 Almanya
Deniz ticareti 1929 Almanya
İdare 1929 Fransa
İcra- İflas 1932 İsviçre

61
 KADINA VERİLEN SİYASAL HAKLAR İLK KADINLAR
İlk kadın belediye
B başkanları;

İlk kadın muhtar;

M
İlk kadın bakan;

W İlk kadın vali;

 Gayrimüslimler ilk kez 35 seçimlerinde İlk kadın başbakan;

meclise girmişlerdir.
İlk kadın tiyatrocu;
 1935 Seçimlerinde meclise 17 kadın mebus
girmiştir. İlk kadın tarihci ;

İlk kadın pilot;

İlk kadın savaş pilotu

EĞİTİM VE KÜLTÜR ALANINDA YAPILAN İNKILÂPLAR

1) TEVHİD-İ TEDRİSAT KANUNU 3 Mart 1924

 Öğretim ilke ve amaçlarında birlik sağlandı.

 Merkeziyetçi eğitim anlayışına geçildi.
 Medreselerin kapatılmasına ortam sağladı.
 İlahiyat Fakültesi ve İmam Hatip okulları açılması kararlaştırıldı.
 Eğitimde akılcı ve bilimsel düşünce güçlendi.
 Eğitim millileşti.
 Tüm okullar MEB’e bağlandı.

TEVHİD-İ TEDRİSAT KANUNU ile

Yabancı Okulların Denetim Altına Alınması Medreselerin Kapatılması 11 Mart 1924

26 Eylül 1925 düzenlemesiyle; yabancı ve azınlık
okullarının müfredatına Türkçe dersler
konularak, Türk öğretmenler görevlendirilmiş ve
denetim sağlanmıştır. Bu adım dış politikada ‘’
yabancı Okullar sorunu’’ na neden olacaktır.
Tevhid- i Tedrisat Kanunu’ndan alınan yetkiyle
Milli Eğitim Bakanı Vasıf Çınar’ın talimatıyla
medreseler kapatıldı. Yerine MEB’e bağlı İlahiyat
Fakültesi ve İmam Hatip Liseleri kuruldu.

62
 2) MAARİF TEŞKİLATI KANUNU 2 Mart 1926

 Müfredatlar güncellenerek dinsel vurgu ve söylemler temizlendi.

 Devletin izni olmadan okul açılmayacağı belirtildi.
 Yatılı ve burslu okullar açıldı.
 İlköğretim zorunlu ve parasız oldu.
 Eğitim esasları belirlenerek çağa uygun olarak ders programları düzenlendi.

3) LATİN HARFLERİNİN KABULÜ 1 KASIM 1928

NEDEN SONUÇ

 Arapçanın ayrıcalık yaratması,  Okuma yazma oranı artmıştır.

 Arapçadaki teknik sorunlar,  Çok sayıda kitap basıldı.
 Okuma yazma oranının düşük olması,  Batı ile bütünleşme artmıştır.
 Batı ile bütünleşmek,  Avrupa da ki bilimsel gelişmeleri takip
 Arap harflerinin Türkçe sesleri tam olarak etmek kolaylaşmıştır.
karşılamaması,
 Eğitimde birlik ve beraberliği sağlama
düşüncesi, …

Türkiye’den önce Latin harflerini kullanan devletler……………………………ve ……………………………….dır.

Latin harfleriyle basılan ilk gazete ……………………………………….. dir. Mustafa Kemal’in ‘’ ya üç ayda
Yeni harflerin öğretilmesine ilk olarak…………………………… başlandı. yaparız ya da hiçbir zaman ‘’
dediği inkılap Latin Harfleri’ dir.

4) MİLLET MEKTEPLERİNİN AÇILMASI 24 KASIM 1928

Amaç Başöğretmen 24 Kasım

15- 45 yaş aralığında olan 1981’den beri öğretmenler

insanlara yeni harfleri günü olarak kutlanmaktadır.
öğreterek okur-yazar oranını
artırmak.

63
 5) TÜRK TARİH KURUMU 15 NİSAN 1931

NEDEN GELİŞME

 Türk tarihini ve Türk’ün dünyaya etkisini  Kurucu başkanı ………………………………………………………

araştırmak,
 Türklerin sarı ırktan olmadığını
göstermek,
 Anadolu ve orta Asya Türk tarihini
araştırmak,
 Ümmetçi tarih anlayışı yerine ulusçu tarih
anlayışını geliştirmek,
 Türk toplumunda milli bilinç oluşturmak.
 Liseler için 4 ciltlik genel tarih serisi hazırlandı.
 1932’ de I. Türk Tarih Kongresi’ni düzenledi ve Türk
Tarih Tezini ortaya attı.
 1933’te Cumhuriyet’in ilk arkeolojik kazısı
………………………..kazısı yapıldı.
 1937’de II. Türk Tarih Kongresi’ni düzenledi.
 1937’den itibaren isim babası Mustafa Kemal olan
………….............. dergisi çıkarıldı.

6) HALKEVLERİNİN AÇILMASI (19 Şubat 1932)

Amaç Hangi Kurumun Yerine Yayın organı Kapanış

 İlke ve İnkılapları, yeni
kültürü halka öğretmek,
 Eğitim ve öğretim
seviyesini yükseltmek,
 Okuma –yazma 1932’de İnkılabın ideolojisini yapmak, sınıfsız toplum yaratmak,
kursları, dikiş, spor, ekonomik ve toplumsal kalkınmayı gerçekleştirmek için fikirler
müze, sergi, kütüphane üretmek amacıyla Şevket Süreyya Aydemir ve Y. Kadri Karaosmanoğlu
vb. alanlarda faaliyette tarafından kurulan dergi……………………………… dir.
bulunmuştur.

7) TÜRK DİL KURUMU 12 TEMMUZ 1932

NEDEN GELİŞME

 Aydın ile halk arasındaki kopukluğu gidermek, Kurucu başkanı………………………………………………

 Türkçenin zenginliğini ortaya çıkarmak,
 Agop Dilaçar tarafından ‘’Güneş Dil Teorisi’’
 Yeni kelimeler türetmek,
geliştirildi.
 Türkçeyi bilim dili haline getirmek,
 Atatürk Geometri Kılavuzu hazırlayarak
 Türkçeyi yabancı kelimelerden arındırmak,
Arapça terimlere Türkçe karşılıklar buldu.
 Sözlük, atasözü, deyim çalışmaları yapmak,
 26 Eylül’de I. Dil Kurultayı toplandı.

64
 8) ÜNİVERSİTE REFORMU 1934 YABANCI UZMAN DESTEĞİ

 İsviçreli bilim adamı Köy okulları ilgili rapor sundu?

…………………………………………….. çalışmaları ile
yapılmıştır.
 Darülfünun Mesleki eğitim ile ilgili rapor sundu?
……………………………………………………………….çevrildi.
 Nazi baskısından kaçan bilim adamları da önemli
rol oynamıştır.
 Nazi baskısına maruz kalan Yahudi bilim Teknik eğitim ile ilgili rapor sundu.
adamlarının İstanbul’a davet edilmesi için
Atatürk’e mektup
yazan…………………………………………..dır. Müzik kurumları ile ilgili rapor sundu?

9) EĞİTİM VE KÜLTÜR ALANINDAKİ DİĞER ÇALIŞMALAR

 1924'te Topkapı Sarayı müze oldu.  1927’de ilk Radyo yayını başlamıştır.
 1924’te Türkiye ilk kez olimpiyatlara katıldı.  1928 Sanayi Nefise Mektebi, Güzel Sanatlar
 1925’te Ankara Hukuk Mektebi açıldı.
Akademisine çevrildi.
 1926’da Darulelhan İstanbul Belediye
 1934 Türkiye deki ilk opera olan Adnan
konservatuarına dönüştürülmüştür.
 1926’da Sarayburnu’ndaki Gülhane parkında Saygun’un hazırladığı ‘’ÖZSOY OPERASI’’
ilk Atatürk heykeli açıldı.( HEİNRİCH
İran şahı Rıza Şah Pehlevi’ye sunulmuştur.
KRİPPEL)
 1934 Dar’ül Bedayi istanbul Şehir
 1926 Ankara Eğitim Enstitüsü açıldı.
Tiyatrolarına dönüştürüldü

 1935 Ayasofya Camii müzeye çevrilmiştir.

BATI MÜZİĞİNİN GELİŞMESİNİ  1935 Dil Tarih Coğrafya Fakültesi açıldı.

SAĞLAYAN TÜRK BEŞLİLERİ
 1936 Mülkiye Mektebi Siyasal Bilimler
H
.A Akademisine çevrilmiştir,

C
U
N
65
 TOPLUMSAL ALANDA YAPILAN İNKILÂPLAR

1) ŞAPKA KANUNU 25 Kasım 1925

Amaç Gelişim
 Toplumsal alanda çağdaş bir görünüm Fes ve diğer başlıklar yerine şapka giyilmesi ile
kazanmak, ilgili kanun kabul edildi.
 Kıyafet birlikteliğini sağlayarak
eşitsizlikleri önlemek,
Mustafa Kemal 25 Ağustos’ta Kastamonu-
İnebolu’da ilk olarak Şapkayı halka tanıtarak
Şapka Nutku’nda;’’ ‘’ Fikrimiz, zihniyetimiz
tepeden tırnağa kadar medeni
olacaktır’’.demiştir.

2) KILIK-KIYAFET KANUNU 3 Aralık 1934

Amaç Gelişimi
 Toplumsal alanda çağdaş bir görünüm Din adamlarının mabetler dışında dini
kazanmak, kıyafetler ile sosyal hayata katılmaları
 Kıyafet birlikteliğini sağlayarak yasaklandı
eşitsizlikleri önlemek,
Dini liderler bu kanundan muaf tutulmuştur.

3)TEKKE, ZAVİYE VE KAPATILMASI 30 Kasım 1925

Neden
 Toplumsal alanda birlik sağlamak,
 Rejim karşıtlarının sığınağı haline gelen
bu kurumları kaldırmak,
 Halkın dini ve ekonomik olarak
sömürülmesini engellemek,
Gelişimi
 Kanunla bu kurumlar kapatıldı.
 Şeylik, Dervişlik, Dedelik, Seyyidlik,
Çelebilik, Türbedarlık gibi Unvanlarda
kaldırıldı.

Atatürk diyor ki…

Türkiye Cumhuriyeti Şeyhler, Dervişler,

müritler ve meczuplar memleketi olamaz.
En hakiki tarikat medeniyettir.
66
 4) SOYADI KANUNU 25 HAZİRAN 1934

Neden Gelişimi
 Resmi işlemlerde ve toplumsal yaşantıda Kanunla herkesin öz Türkçe olmak, yabancı
kargaşaya son vermek, ırk ve millet adı çağrıştırmamak, genel
 Toplumsal alanda eşitliği sağlamak, ahlaka aykırı olmamak, ayrıcalık ifade
etmemek, gülünç olmamak kaydı ile bir
soyadı alması kararlaştırıldı.

5) Unvan Ve Lakapların
Yasaklanmasına Dair Kanun
26 Kasım 1934
Soyadı Kanunu’nun amacına uygun olarak statü ifade eden ‘’ ağa’’ ,
‘’ hacı’’, ‘’ hafız’’, ‘’ hoca’’, ‘’ efendi’’, ‘’ bey’’, ‘’ beyefendi’’,
‘’hanım’’, ‘’hanımefendi’’, ‘’paşa’’, gibi unvan ve lakaplar kaldırıldı.

6) METRİK DÜZENLEMELER
Takvim  1 Ocak 1926’da Hicri ve Rumi takvim yerine  Miladi Takvim uygulanmaya
başladı.
Saat  1 Ocak 1926’dan itibaren Alaturka saat yerine  Alafranga saat uygulanmaya
başlandı.
Rakam  20 Mayıs 1928’ de Arapça rakamlar yerine  Uluslararası rakamlar
uygulanmaya başlandı.
Ölçü ve Tartı  1 Nisan 1931’de Arşın, Endaze, Okka yerine  Metre, Kg, litre
uygulanmaya başlandı.
Tatil  1 Haziran 1935’te hafta sonu tatili  Cuma’dan Pazar gününe
alınmıştır.

AMAÇ
 Batılı devletlerle uluslararası ilişkileri kolaylaştırmak,
 Batı ile olan ticari ve mali konulardaki karışıklıklara son vermek,
 Ülkedeki farklı uygulamaları gidererek birliği sağlamak,

67
 EKONOMİK ALANDA İNKILÂPLAR
İZMİR İKTİSAT KONGRESİ 17 ŞUBAT 1923

Amaç Neden İzmir? Başkan Katılımcılar

Devlet’in Önemli bir ihracat

ekonomik limanı ve kurtuluş
programını savaşanın bittiği nokta
belirlemek, olması

MİSAK-I İKTİSADİ KARARLARI

 Hammaddesi yurt içinde sanayi kurulmalı,
 Özel sektör desteklenmeli,
 Ulusal bankalar kurulmalı,
 Küçük işletmelerden büyük fabrikalara geçilmeli,
 Sendikalar kurulmalı,  İzmir İktisat Kongresi Lozan
 İşçiye amele denilmemeli, Görüşmelerinin kesildiği
 Demiryollarına ağırlık verilmeli, dönemde toplanmış olup
 Gümrük vergileri düzenlenmeli, kapitülasyonların kaldırılmasına
ortam sağlamıştır.
 Yeraltı kaynakları saptanmalı,
 Sanayi teşvik edici kanunlar yapılmalı,
 Yerli malı kullanımı sağlanmalı,
 Aşar vergisi kaldırılmalı, vergi ve toprak reformu yapılmalı

TARIM ALANINDA TİCARİ ALANDA

1925 Aşar vergisi kaldırıldı. 1923 Kapitülasyonlar kaldırılmıştır.

1924 İş Bankası kurulmuştur.

1925 Örnek çiftlikler kuruldu.(Atatürk
Orman-Yalova-Silifke- Dörtyol –Tarsus
1926 Kabotaj Kanunu çıkarıldı.
1925 Tohum İstasyonları kuruldu
1929 Gümrük Kanunu çıkarıldı.
1928 Tarım Kredi Kooperatifi açıldı.

1929 Toprak Reformu yapıldı. (başarısız 1930 Merkez Bankası açıldı.

oldu)

1933 Yüksek Ziraat Enstitüsü kuruldu. İlk Kağıt para 1927’de basılmıştı.
1938 Toprak Mahsulleri Ofisi kuruldu.
1930 Türk parasını koruma kanunu çıkarıldı.
Ziraat Bankasından kredi desteği sağlandı.
68
 SANAYİ ALANINDA YAPILAN İNKILÂPLAR

1927 TEŞVİK-İ SANAYİ KANUNU

Amaç FİYASKO
Devlet; ucuz arazi, vergi indirimi, vergi  Özel sektörde sermaye azlığı,
muafiyeti, satın alma garantisi, ulaşım ve  Eleman ve teknik yetersizlikler,
depolamada kolaylık sağlayarak özel  Ekonomik bunalımdan dolayı Teşvik-i
sektörü yatırım yapmaya teşvik etti. Sanayi Kanunu başarısız olmuş

1933-38 I.BEŞ YILLIK SANAYİİ PLANI (DEVLETÇİLİK)

 1934’te uygulanmaya başlandı.
 RUSYA’dan yardım alındı.
 Kayseri, Malatya, Bursa merinos fabrikası açıldı.
 Beykoz deri fabrikası açıldı.
 İzmit kâğıt fabrikası açıldı.( SEKA)
 Paşabahçe Cam fabrikası açıldı.
 Karabük demir-çelik fabrikası açıldı.
 Sanayi Maden bankası yerine Rusya’dan gelecek paraları da finanse için1933’te SÜMERBANK
kuruldu.
 1935 Maden Tetkik Arama Enstitüsü(MTA) kuruldu.
 1935 Etibank kuruldu.

I.Beş Yıllık Sanayi Planı

başarılı oldu diye 1938’de
II. Beş Yıllık Sanayi Planı
hazırlanmış lakin
II. Dünya Savaşından dolayı
II. Beş Yıllık Sanayi Planı
başarısız olmuştur.

69
 1924
İŞ 1925
1935 BANKASI SANAYİ
ETİBANK MAADİN
BANK
ATATÜRK
1933 DÖNEMİ 1933
AÇILAN HALK
SÜMER BANKLAR
BANK BANK

1926
1930
MERKEZ EMLAK VE
BANKASI EYTAM
BANK

BAYINDIRLIK – ULAŞIM VE SAĞLIK ALANINDA YAPILAN ÇALIŞMALAR

 1920 Sağlık Bakanlığı kuruldu.

 Kurulan ilk bakanlık,
 İlk sağlık bakanı Adnan Adıvar
 1921 Çocuk Esirgeme Kurumu kuruldu.
 1921 Doktor Safiye Ali Türkiye’nin ilk kadın hekimi oldu.
 1924 Numune Hastaneleri kurulmaya başlandı.
 1928’de Refik SAYDAM önderliğinde Hıfzı Sıhha Enstitüsü kuruldu.
 Eti Mesgut Numune dispanseri açıldı.
 1934 Yeşilay kurulmuştur.
 1935 Kızılay’ı güçlendirme çalışmaları yapıldı.
 1925’te Türk Hava Kurumu kuruldu.
 1926’da Kayseri Uçak ve Motor Fabrikası(TOMTAŞ)kuruldu.
 1932’de ilk sivil havacılık okulu Vecihi Hürkuş tarafından Hürkuş açıldı.( Pilot okulu)
 1935 Abdurrahman Türkkuşu tarafından Türk Kuşu kuruldu.( Paraşüt okulu)
 Seri üretim olarak ilk Türk uçağı NU.D.36 Nuri Demirağ tarafından üretildi.

İlk Kadın Hava Şehidi? İlk Kadın Türk Pilotu? İlk Kadın Türk Savaş Pilotu?

70
 BUNLARI BİLİYORMUSUNUZ………..
Bayramlaşıyoruz..
 İlk kamu işletmeciliği DEVLET DEMİR YOLLARI’ dır.
19 Mayıs spor Bayramı
 İlk baraj ÇUBUK BARAJI’ dır. 1938
 İlk Türk Transantlantiği GÜLCEMAL’ dir. 23 Nisan Ulusal Egemenlik
 Mustafa Kemal’in yurt gezilerinde kullandığı BEYAZ TREN’dir. Çoçuk Bayramı
1927
 Atatürk’ün ‘’ BENİM ŞEHRİM’’ dediği yer Yalova’dır.
30 Ağustos Zafer Bayramı
 Andımız Reşit Galip Bey tarafından ilk kez 1933’te okundu. 1935
 Atatürk’ün atının adı SAKARYA’ dır. 29 Ekim Cumhuriyet
 Atatürk’ün köpekleri ALP, ALBER, FOKS’ tur Bayramı
1925
 Atatürk öldüğünde intihar girişiminde bulunan yaveri SALİH
BOZOK’tur.
 Atatürk 1927’de TİME DERGİSİ’ ne kapak olmuştur.

ATATÜRK İLKELERİ

CUMHURİYETÇİLİK

ÖZELLİKLERİ İNKILAPLAR

 Cumhuriyetçilik ulus egemenliği temeline  TBMM’nin açılması(23 Nisan 1920)

dayanır.
 Demokrasilerde en iyi yönetim biçimidir.
 En önemli unsur seçimdir.
 Halkın seçtiği temsilciler aracılığı ile
kendisini yönetmesidir.
 Değişmez yönetim biçimi olduğu için temel
ilkelerin başına konulmuştur.
 En önemli özellik düşünce ve ifade
özgürlüğüdür.
 1921 ve 1924 anayasalarının kabul edilmesi
 Saltanatın kaldırılması (1 Kasım 1922)
 Cumhuriyetin ilanı (29 Ekim 1923)
 Halifeliğin kaldırılması
 Türk kadınına siyasi haklar verilmesi (1930-33-
34)
 Siyasi partilerin kurulması
 Ordu- siyaset ayrımı için çalışmaların yapılması
 Seçmen yaşının düşürülmesi

71
 MİLLİYETÇİLİK (ULUSÇULUK)
ÖZELLİKLERİ
 Milleti huzur ve refaha yönelten en güçlü
bağlardan biridir.
 Vatan ve millet sevgisine, milli birlik ve
beraberliğe dayalıdır.
 Ulusal mücadelemizde uygulamaya konulan
ilk temel ilkemizdir.
 Anayasada yer alan ‘devletin ülkesi ve
milletiyle bölünmez bütünlüğü’ maddesi
milliyetçilik ilkesine yapılan en önemli
vurgudur.
 Din birliğine değil, birlikte yaşama arzusuna
dayanır. Bu nedenle laiktir.
 Türk ırkının üstünlüğüne değil ulusların
eşitliği temeline dayanır.
Yayılmacı (fetihçi) değildir; ulusal bağımsızlığı
temel alır.
HALKÇILIK
ÖZELLİKLERİ
 Halk arasında dil, din, ırk farklılığı olmaksızın
herkesin eşit olması
 Toplumun refah seviyesini yükseltmeyi
hedefler.
 Halkçılık ilkesine göre toplumun gelişimi
dayanışma ve iş bölümüne bağlıdır.
 Halkçılık her türlü sınıf farklılığını reddeder.
72
İNKILAPLAR
 TBMM’nin açılması (23 Nisan 1920)
 Misak-ı millinin kabulü (28 Ocak 1920)
 İstiklal Marşı’nın kabulü (12 Mart 1921)
 Kapitülasyonların kaldırılması (1923)
 Tevhid-i Tedrisat kanunun çıkarılması (3 Mart
1924)
 Kabotaj kanununun kabulü (1 Temmuz 1926)
 Türk Tarih Kurumunun kurulması(1931)
 Türk Dil Kurumunun kurulması (1932)
 Türk parasını koruma kanununun çıkarılması
(1930)
 Yabancılara ait ticari işletmelerin satın
alınması(millileştirme)
İNKILAPLAR
 Tevhid-i tedrisat kanunun çıkarılması (3 Mart
1924)
 Aşar vergisinin kaldırılması (1925)
 Türk Medeni kanununun kabulü (1926)
 Yeni Türk harflerinin kabulü (1928)
 Millet mekteplerinin açılması (1928)
 Halkevlerinin açılması81932)
 Toprak reformu kanununun çıkarılması (1929)
 Soyadı kanunun kabulü (1934)
 Kadınlara seçme ve seçilme hakkının verilmesi
(1930-33-34)
 LAİKLİK
ÖZELLİKLERİ
 Din ve devlet işlerinin birbirinden ayrılması
anlamına gelmektedir.
 Kişilerin din ve vicdan özgürlüklerinin
sağlanmasıdır.
 Bütün kurumlarda aklın, bilimin ve ileri
teknolojinin kullanılmasını amaçlar.
 Hurafelere, batıl inançlara ve doğmalara
tamamen karşıdır.
 Atatürk’ün ‘Arkadaşlar, efendiler ve ey
millet; iyi biliniz ki Türkiye Cumhuriyeti
şeyhler, dervişler, müritler ve meczuplar
memleketi olamaz. En doğru en hakiki
tarikat, medeniyet tarikatıdır.’ Sözü laiklik
ilkesini açıkça ifade etmektedir.
DEVLETÇİLİK
ÖZELLİKLERİ
 Devletin ekonomiye doğrudan müdahalesi
anlamına gelir.
 Devletçilikte özel girişim (liberal ekonomi)
engellenmez.
 Devletçilik yabancı sermayeye karşı değildir.
 Türkiye’de devletçilik modeli 1927’de çıkarılan
Teşvik-i sanayi kanununun başarısız olması
nedeniyle 1930-38 yılları arasında
uygulanmıştır.
73
İNKILAPLAR
 Saltanatın kaldırılması (1 Kasım 1922)
 Halifeliğin kaldırılması (3 Mart 1924)
 Tevhid-i Tedrisat kanununun çıkarılması (3 Mart
1924)
 Şer’iye ve Evkaf Vekaleti’nin kaldırılması (1924)
 Medreselerin kapatılması (1924)
 Tekke türbe ve zaviyelerin kapatılması (1925)
 Kılık kıyafet ve şapka kanunu 81925)
 Türk medeni kanununun kabulü (1926)
 Dini içerikli unvan ne lakapların kaldırılması
(hoca, hafız, hacı, şeyh, molla)
 1924 anayasasından ‘Devletin dini İslam’dır.’
Maddesinin çıkarılması
 5 Şubat 1937’de Laiklik ilkesinin anayasada yer
alması
İNKILAPLAR
 Sanayi planlarının hazırlanması,
 Yabancılara ait işletmelerin satın alınması,
 Karabük demir- çelik fabrikası,
 Maden tetkik arama Enstütüsü,
 Devletin her türlü yatırımları,
 İNKILÂPÇILIK

ÖZELLİKLERİ İNKILAPLAR

 Toplumun eski düzeninin yerine yeni ve  Tüm inkılaplar, inkılapçılık ilkesi ile ilişkilidir.
çağdaş bir düzen getirilmesidir.
 Bununla birlikte özellikle batı medeniyeti ile
 Değişen şartlara göre kendini yenileyen,
bütünleşmeyi sağlamak için gerçekleştirilen
hareketli bir yapıya sahiptir.
çalışmalar diğer ilkelerden çok inkılâpçılık
 Atatürk ilkelerinin tümünü bünyesinde
ilkesi ile ilgilidir.
toplamıştır.

BÜTÜNLEYİCİ İLKELER TEMEL İLKELER

Ulusal Egemenlik

Ulusal Bağımsızlık

Akılcılık ve Bilimsellik

Ulusal Birlik ve Beraberlik

Çağdaşlaşma ve Batılılaşma

Yurtta Barış, Dünyada Barış

İnsan ve İnsanlık Sevgisi

ATATÜRK’ÜN EĞİTİM HAYATI

İstanbul Harp Akademisi

İstanbul Harp Okulu

Manastır Askeri İdadisi

Selanik Askeri Rüştiyesi

Selanik Mülkiye Rüştiyesi

Şemsi Efendi Okulu

Selanik Mahalle Mektebi

74
 ATATÜRK’ÜN DÜŞÜNCE SİSTEMİNİ ETKİLEYENLER

Montesquieu

j.j. Rousseau

Voltaire

Descartes

Namık Kemal

Ziya Gökalp

Tevfik Fikret

Yusuf Akçura

M. Emin Yurdakul

ATATÜRK’ÜN ESERLERİ ATATÜRK’ÜN BİYOGRAFİLERİ

1) Nutuk
 1919- 1927 arasını H.C ARMSTRONG
anlatır,
 1927’de CHP’nin ikinci
büyük kurultayında 36
saatlik konuşmadır. FALİH RIFKI ATAY
 Gençliğe hitabe ile biter,

2)Vatandaş Manevi kızı Afet İnan’ın

İçin Medeni katkılarıyla hazırlandı. Y.KADRİ KARAOSMANOĞLU
Bilgiler

3) Geometri Türkçe geometrik kelimeler

Kılavuzu türetti.
Ş. SÜREYYA AYDEMİR
4) Cumali Askeri eğitim ve manevraları
Ordugâhı anlattı

5) Zabit Sofya’da iken arkadaşı Nuri ANDREV MANGO

Kumandan ile Conker’in ‘’ zabit kumandan ‘’
Hasbihal kitabına karlık yazdı.

6) Tabiye Ve Tatbikat Seyahati

ALİ FUAT CEBESOY
7) Takımın Ve Bölüğün Muharebe Talimi
8) Anafartalar Muharebeleri
9) Karlsbad Günlükleri
10) Oğuz Oğulları
75
 ATATÜRK’ÜN MİRASI

Nutuk’un İş Bankası Eğitim

Telif hakları Çiftlikleri Gelirinden Gayrimenkul Maaş Yardımı
Hisse

ATATÜK’Ü ETKİLEYEN ŞEHİRLER MANEVİ EVLATLARI

 Abdurrahim Tuncak
 Nebile İrdelp
 Sabiha Gökçen
 Afet İnan
 Ülkü Adatepe
 Rukiye Erkin

ATATÜRK’ÜN RÜTBELERİ

Teğmen

Kurmay Yüzbaşı

Binbaşı

Yarbay

Albay ( miralay)

General ( mirliva)

Başkomutan

Mareşal

76
 Anıtkabir Mimarları Mescid- i Aksa Restorasyon Siperde Mektup Okuyan
Asker Tablosu

İlk Atatürk heykeli Modern Tiyatro Kurucusu II.TBMM Mimarı

Zeybekler Tablosu Yaralı Asker Tablosu

MİLLİ MÜCADELENİN EDEBİYAT ALANINA YANSIMALARI

HALİDE EDİP ADIVAR

Ateşten Gömlek Türk’ün Ateşle İmtihanı Vurun Kahpeye

 İzmir’in işgali sırasında eşini ve
çocuğunu kaybeden Ayşe’nin
Kuvayımilliye’ye katılışını ve
mücadelesini anlatmaktadır.
Kurtuluş savaşı yıllarında onbaşı,
Çavuş, Başçavuş rütbelerinde
ordu hizmetinde çalışan Halide
Edip’in yaşadıklarını anlattığı anı
kitabıdır.
İstanbullu bir öğretmenin
Anadolu’nun bir kasabasında Milli
Mücadele’ye destek arayışını ve
başından geçenleri anlatan bir
romandır.

77
 YAKUP KADRİ KARAOSMANOĞLU

Yaban Düşmanın Yaktığı Köyler Ahalisi

Kurtuluş Savaşı’nda yaşananları bir Köy Sakarya Savaşı’ndan sonra Yunan
üzerinden anlatır. ordusunun yakıp yıktığı bölgelerle Yunan
Mezalimini Tetkik Heyeti ile birlikte yaptığı
Köyde Milli Mücadele karşıtlarıyla Kurtuluş
incelemelerde gördüklerini anlatmıştır.
Savaşı yanlısı eski bir yedek subay Ahmet
Celal’in mücadelesini anlatan bir eserdir.

Falih Rıfkı ATAY Zeytindağı

Kazım KARABEKİR İstiklal Harbimiz, Paşaların Kavgası, Ermeni Mezalimi

Tarık BUĞRA Küçük Ağa

Y. Kadri KARAOSMANOĞLU Sodom ve Gomore

Kemal TAHİR Yorgun Savaşçı, Esir Şehrin İnsanları, Kurt Kanunu

Rauf ORBAY Cehennem Değirmeni

Samim KOCAGÖZ Kalpaklılar

Kemal ARIBURNU Atatürk’ün Anıları

ALİ Fuat CEBESOY Milli Mücadele Hatıraları

78