A. TRABLUSGARP SAVAŞI (1911 - 1912) istediler.

Osmanlı Devleti bu isteği kabul etmeyince 8

Sebepleri; Ekim 1912’de Balkan devletleri Osmanlı Devletine
1. 1870 yılında siyasi birliğini tamamlayan İtalya’nın savaş ilan ettiler.
gelişen sanayisine hammadde bulmak istemesi, ✓ Karadağ, Yunanistan, Bulgaristan ve Sırbistan’la
2. Osmanlı Devleti’nin zayıf olması, yapılan savaşlarda Osmanlı Devleti her cephede
3. Trablusgarp’ın hammadde açısından zengin yenilgiye uğradı.
olması Osmanlı Devletinin I. Balkan Savaşında yenilmesinin
4. Trablusgarp’ın İtalya’ya yakın olması, sebepleri;
5. Trablusgarp’ın Akdeniz’de önemli ticaret yolları
1. Komutanların siyasetle ilgilenmesi,
üzerinde olması
2. Komutanlar arasında alaylı – mektepli
6. İtalya’nın Habeşistan yenilgisini telafi etmek
tartışmalarının yaşaması,
istemesi,
3. Almanların söz verdikleri gibi gerekli yardımı
7. İtalya’nın Trablusgarp hususunda İngiltere ve
yapmamaları,
Fransa ile anlaşması,
4. Osmanlı Devletinin I. Balkan Savaşı
✓ İtalya, bu sebeplere bağlı olarak 28 Eylül 1911’de
öncesinde ordusunun büyük bir bölümünü
Osmanlı Devleti’ne savaş ilan etti.
terhis etmesi,
✓ Balkan Savaşlarının başlamasıyla Osmanlı Devleti,
5. Cephane ve erzak sıkıntısının yaşaması,
İtalyanlarla barış yapılmak zorunda kalındı. Lozan
✓ Osmanlı Devleti bu yaşananlar karşısında barış
şehrinde imzalanan Ouchi (Uşi) Barış Antlaşması
istemek zorunda kaldı. Avrupa devletlerinin de
imzalandı.
aracılığıyla, 30 Mayıs 1913’te Londra Barış
Bu anlaşmaya göre;
Antlaşması imzalandı. (İngiltere ve Almanya’nın
1. Trablusgarp ve Bingazi İtalyanlara bırakıldı.
çabalarıyla)
2. Trablusgarp halkı dini açıdan Osmanlı
halifesine bağlı kalacaktı. Londra Antlaşmasına göre;
3. Oniki Ada Balkan Savaşları sonuna kadar 1. Osmanlı Devletinin batıda ki sınırı Midye – Enez
geçici olarak İtalyanlara bırakıldı. hattı olacak,
2. Edirne de dahil olmak üzere Trakya’nın tamamı
Trablusgarp Savaşının Sonuçları; Bulgaristan’a,
3. Selanik, Yanya, Serez ve Güney Makedonya
1. Trablusgarp ve Bingazi kaybedildi,
2. Osmanlı Devleti Kuzey Afrika’daki son toprak Yunanistan’a,
parçasını kaybetti, 4. Kuzey ve Orta Makedonya
3. Halifelik kanalıyla bu bölge ile olan kültürel Sırbistan’a bırakılacak,
bağlantı korunmaya çalışıldı, 5. Ege Adalarının siyasi durumu büyük devletlerin
4. Osmanlı Devletinin Trablusgarp’ta yenilmesi kararına bırakılacaktır.
Balkan Devletlerinin, Osmanlı Devletine I. Balkan Savaşının Sonuçları;
savaş ilan etmesini cesaretlendirmiştir. 1. Osmanlı Devleti Trakya, Makedonya, Girit ve
Arnavutluğu kaybetti.
2. Ege Adalar sorunu ilk defa ortaya çıktı.
3. Bulgaristan Trakya topraklarını ele geçirerek Ege
B. BALKAN SAVAŞLARI (1912-1913) Denizine kıyı oldu.
l. Balkan Savaşı’nın Nedenleri; 4. İstanbul’un güvenliği tehlikeye girdi.
✓ Fransız İhtilali ile ortaya çıkan milliyetçilik akımının 5. Ordunun siyasetle uğraşmasının sakıncaları
etkisi, anlaşıldı
✓ Rusya’nın Balkanlarda panislavist politika izlemesi, 6. Arnavutluk bağımsızlığını ilan ederek Osmanlı
✓ Osmanlı’nın zayıf olması, Balkan uluslarının Osmanlı Devletinde ayrıldı.
Devleti’nin Balkan topraklarını ele geçirmek istemesi, 7. İttihat ve Terakki Cemiyeti Bab-ı Ali Baskınını
yaparak hükümete geldi.
8. Balkanlardan Anadolu’ya Türk göçleri yaşandı
l. Balkan Savaşı:
9. Balkanlarda yaşayan Türkler azınlık durumuna
✓ Balkan Birliği’ni oluşturan devletler Osmanlı
düşmüş Türk azınlık sorunu başlamıştır.
Devleti’nden Makedonya’da ıslahat yapmasını
 10. Bulgaristan’ın diğer devletlere nazaran daha
fazla toprak alması balkan devletlerini rahatsız
etmiştir. Savaş bittikten sonra balkan devletleri
Bulgaristan’dan toprak almak için, Bulgaristan’a
savaş ilan etmişler böylelikle II. Balkan Savaşının
yaşanmasına sebep olmuşlardır.
ll. Balkan Savaşı (1913)
Sebepleri;
✓ Bulgaristan I. Balkan Savaşında diğer balkan
devletlerine nazaran daha fazla toprak alınca
Yunanistan ve Sırbistan, Bulgaristan’a karşı ittifak
oluşturdular. Bu olay üzerine Bulgaristan her iki devlete
de savaş ilan etmiştir. Başlayan bu savaşa
Bulgaristan’dan toprak almak isteyen Romanya da
katılmıştır. Yunanistan Sırbistan Karadağ ve Romanya
Bulgaristan’a karşı savas açmışlar.
✓ II. Balkan Savaşının başlaması üzerine Osmanlı
Devleti daha önceden kaybettiği toprakları geri almak
için Bulgaristan’a savaş ilan etmiştir. Kırklareli ve
Edirne geri alınmıştır.
Bükreş Antlaşması (10 Ağustos 1913)
• Bulgaristan: Silistre, Turakan ve Güney Dobruca’yı
alacak.
• Yunanistan: Epir’in tamamını, Selanik, Yanya ve
Güney Makedonya’yı aldı.
• Sırbistan: Manastır, Üsküp ve Piriştine’yi aldı.
• Karadağ: Plevne ve Çakova’yı aldı.
• Romanya: Dobruca’nın bir bölümünü almıştır.
İstanbul Antlaşması (Osmanlı – Bulgaristan) (29 Eylül
1913)
a. İki devlet arasında Meriç nehri sınır
olacak.
b. Edirne, Kırklareli ve Dimetoka
Osmanlılarda, Dedeağaç Bulgaristan
kalacak.
c. Bulgaristan’da yaşayan Türklerin her
türlü hakları devlet garantisinde olacak.
Atina Antlaşması (Osmanlı – Yunanistan)(14 Kasım 1913)
Osmanlı ile Yunanistan arasında imzalandı. Girit’in durumu
belirlenemediği için imzalanması gecikmiştir.
• Girit Adası, Yanya, Selanik, Serez ve Güney
Makedonya Yunanistan’da kalacak,
• Yunanistan’da kalan Türklerin her türlü hakları devlet
garantisinde olacak.
Sırbistan’la İstanbul anlaşması;
I. Balkan Savaşı sonrasında Osmanlı Devleti’nin batıda
Sırbistan ile sınırı kalmamıştır. Ancak Londra
Anlaşmasıyla kaybettiği topraklarda yaşayan Türk ve
Müslümanlar azınlık durumuna düşmüştür. Osmanlı
Devleti bu sorunu çözmek için anlaşmayı imzalamıştır.
lI. Balkan Savaşlarının Sonuçları;
1. Osmanlı Devleti Edirne dahil Doğu Trakya’yı geri
aldı.
2. İstanbul’un güvenliği sağlandı.
3. Bulgaristan diğer Balkan devletlerine toprak
vermek zorunda kaldı.
4. Bulgaristan Batı Trakya
topraklarını
Yunanistan’a bırakmak zorunda kaldı. Böylelikle
Ege denizine olan kıyısını kaybetti.
5. Osmanlı Devleti I. Balkan Savaşıyla başlayan
Türk azınlık problemlerini yaptığı anlaşmalarla
çözmeye çalıştı.
6. Bulgaristan II. Balkan Savaşında yenilip büyük
toprak kaybına uğramış olması, Balkan
devletlerine karşı bir düşmanlık beslemesine
neden olmuştur. Bulgaristan I. Dünya Savaşında
Balkan devletlerine karşı İttifak devletlerinin
yanında savaşa girmiştir.
7. Osmanlı Devletinin Bulgaristan’la imzaladığı
İstanbul Anlaşması, günümüz Türk – Bulgar
sınırını çizmiştir.
BİNCİ DÜNYA SAVAŞI ( 1914–1918 ) Genel
Sebepleri:
Sanayi inkılâbıyla birlikte Avrupalı Devletlerin artan
hammadde ve pazar ihtiyacını karşılamak istemeleri,
Avrupalı devletler aralarındaki
sömürgecilik yarışı
1789 Fransız İhtilali ile birlikte dünyaya yayılan
Milliyetçilik hareketleri,
Büyük devletlerarasındaki silahlanma yarışı
Almanya ile Fransa arasında 1871 ‘de yapılan Sedan
Savaşında Fransa’nın yenilerek, son derece zengin kömür
yatağına sahip olan AlsesLoren bölgesini Almanya’ya
kaptırması ve Fransa’nın bu yenilginin intikamını ve bu 2- İttihat ve Terakki cemiyeti liderlerinin Alman
bölgeyi geri almak istemesi. hayranı olması
İngiltere’nin Boğazlar ve Balkanlar’da Rusya’yı 3- Almanya ile oluşan yakın dostluk ve ticari
serbest bırakması ve Rusya’nın Panslavist politikayı ilişkilerin gelişmiş olması
uygulaması. 4- Alman ekonomisinden istifade etme arzusu
Avusturya - Macaristan İmparatorluğu’nun Rusya’ya 5- Daha önceden kaybedilen toprakları geri alma
karşı cephe alması arzusu
Almanya’nın İngiltere ve Fransa’nın sömürgelerini ele 6- Kapitülasyonları kaldırma isteği
geçirmek istemesi
İngiltere ve Fransa’nın sömürgelerini ve korumak ve
Osmanlı Devletinin savaşa girmesiyle;
genişletmek istemeleri
• Savaş daha geniş bir alana yayıldı,
Bu sebepler Avrupa ülkelerin kendi aralarında Üçlü İtilaf ve
• Almanya Avrupa’da rahatladı
Üçlü İttifak adıyla bloklaşmasına neden olmuştur.
• İtilaf Devletleri Osmanlı Devletinin toprakları
Üçlü İtilaf grubunda İngiltere, Fransa ve Rusya yer alırken üzerinde birçok cephe açmak zorunda kaldı.
bu gruba karşı olarak Üçlü İttifak grubunda; Almanya,
İtalya ve Avusturya-Macaristan yer almıştır.
l. DÜNYA SAVAŞI’NDA OSMANLI DEVLETiniN
Savaştığı CEPHELER
Savaşın Fiilen başlaması Osmanlı Devleti Birinci Dünya Savaşına girmekle birlikte
Avusturya-Macaristan İmparatorluğu veliahdı Ferdinant birçok cephede savaşmak zorunda kalmıştır. Osmanlı
1914’te Saray Bosna’yı ziyarete gittiğinde Rusya’nın Devleti’nin savaştığı cepheleri üç kategoride incelemek
Panslavist politikasından cesaret alan Sırp milliyetçileri mümkündür.
Ferdinant’a suikast düzenleyerek öldürmüşlerdir. Bu olayın
Kafkas Cephesi
yaşanması üzerine Avusturya- Macaristan Sırbistan’a Taarruz Cepheleri Kanal Cephesi
savaş ilan etmiştir. Rusya ise Sırbistan’ı korumak amacıyla
Avusturya-Macaristan’a savaş ilan edince Üçlü ittifak ve
Çanakkale Cephesi
Üçlü İtilaf blokları birbirine savaş açmıştır. I.Dünya Savaşı
Hicaz Cephesi
böylelikle Avrupa da başlamıştır.
Savunma Yemen Cephesi
Ancak kısa zaman içinde tüm dünyaya yayılmıştır.
Cepheleri Irak Cephesi
Suriye Cephesi
OSMANLI Devletinin l. DÜNYA SAVAŞINA GİRMESİ
Filistin Cephesi

Almanya’nın Osmanlı Devleti’ni kendi yanında savaşa Galiçya

sokmak istemesinin nedenleri: Müttefiklerine Yardım Makedonya
amaçlı Cepheler
1- Almanya’nın savaşı geniş alanlara yayarak Romanya
batıda rahatlamak istemesi,
2- Osmanlı Devleti’nin Halifelik makamından
A) TAARRUZ CEPHELERİ
yararlanmak istemesi,
1-KAFKAS CEPHESİ
3- Osmanlı devletinin Jeopolitik konumundan
yararlanmak istemesi, Sebepleri:
4- Boğazları kontrol altına alarak, Rusya’ya gidecek a. Almanya’nın isteğine bağlı olarak Osmanlı
olan yardımların önünü kesmek Devleti’nin Bakü petrollerini ele geçirmek
istemesi istemesi,
5- Petrol bölgelerini kontrol altına almak istemesi b. Enver Paşa’nın Orta Asya Türkleriyle birliği
6- Kanal bölgesinde bir cephe açılmasını sağlayarak Turan’ı gerçekleştirmek istemesi.
sağlayarak İngilizlerin sömürgeleriyle olan bağını
koparmak istemesi
Osmanlı Devleti’nin Almanya yanında savaşa girmek 2- KANAL CEPHESİ Nedenleri:
istemesinin nedenleri:
1- Almanya’nın savaşı kazanacağına olan inancı
 a. Osmanlı Devleti’nin Mısır’ı geri İngilizlerden geri 7- Kurtuluş Savaşının ruhunun ortaya çıkması
Oalmak istemesi sağladı.
b. İngilizlerin, Hindistan’a giden sömürge yollarını 8- Osmanlı Devleti’nin Birinci Dünya Savaşında
kesmek istemesi. kazandığı tek cephedir.
Osmanlı Devleti bu amaçlar çerçevesinde Almanya’nın
isteği üzerine 14 Ocak 1915 tarihinde Süveyş kanalına 2-SURiYE – filistin CEPHESi
taarruz düzenleyerek cepheyi açtı. Osmanlı Devleti, bu
Nedenleri
cephede iki defa saldırı hareketi düzenlemişse de her iki
Osmanlı ordusunun kanal cephesinde yenilmesi üzerine
saldırı hareketi de başarısızlıkla sonuçlanmıştır.
İngilizlerin Sina-Filistin-Suriye hattından hücuma geçmesi
üzerine bu cephe açılmıştır. İngilizler, 15 Kasım 1917
. yılında Gazze’ye girmiş, 9 Aralık 1917’de Kudüs’ü almıştır.
Bunun üzerine Osmanlı ordusu Şam’a çekilmiştir. İngilizler
B) SAVUNMA CEPHELERİ Şeria Nehrinin doğusuna geçerek saldırıya başlamış,
Osmanlı ordusunu yenerek Halep’e girmişlerdir. Fransızlar
1-ÇANAKKALE CEPHESİ
da İskenderun’u işgal etmişlerdir.
Nedenleri:
3- HiCAZ – YEMEN CEPHELERİ
a. İtilaf Devletlerinin Rusya ile gerekli bağlantıyı
kurmak istemesi Nedenleri
b. Osmanlı Devleti ile Almanya arasındaki a. İngilizlerin Kızıldeniz’e egemen olmak ve
bağlantıyı koparmak istemeleri Hindistan sömürge yollarının denetimini ele
c. İstanbul’u alarak Osmanlı Devleti’ni saf dışı geçirmek istemeleri,
bırakarak savaşı kısa zamanda kendi lehlerine b. Petrol bölgesine egemen olmak istemeleri,
bitirmek istemeleri, c. Arapların Osmanlı Devleti’nden ayrılmalarını ve
d. Bulgaristan’ı kendi yanlarında savaşa sokmak bağımsız olmalarını sağlamak
istemeleri
Bu cephe 19 Şubat 1915 yılında İngiliz ve Fransız Bu bölgedeki cephe Birinci Dünya Savaşının
donanmalarının Çanakkale boğazını geçmek istemeleri başlamasından hemen sonra İngilizlerin taarruzuyla
üzerine başlamıştır. Ancak Türk topçu bataryalarının üstün başlamıştır. Osmanlı Devleti kutsal toprakları korumak
atışları ve Nüsrat mayın gemisinin boğaza döşemiş olduğu amacıyla dört yıl boyunca mücadele etmişse de, İngiliz
mayınların etkisiyle İtilaf donanması büyük zayiat alarak kışkırtmaları neticesinde Araplar, Türklere karşı İngilizlerle
geri çekilmek zorunda kalmışlardır. birlikte olup Türklere karşı mücadele etmişlerdir.
İtilaf Devletleri kısa bir süre sonra İstanbul’a kara yoluyla
ulaşmak için Gelibolu Yarımadasına büyük bir askeri
4- IRAK CEPHESi
çıkarma yapmışlardır. Yapılan mücadelede Türk
a- İngilizlerin, bölgedeki Alman nüfuz ve
ordusunun üstünlüğü ile sona ermiş, İtilaf Devletleri geri
tehlikesini ortadan kaldırmak
çekilmek zorunda kalmışlardır. Birinci Dünya Savaşı’nda
Osmanlı Devleti’nin galip geldiği tek cephedir. b- Petrol yönünden zengin
olan Abadan
Petrollerini ele geçirmek istemeleri
Sonuçları c- İngilizlerin Osmanlı ordusunun
1- Savaşı Osmanlı Devleti’nin kazanması üzerine İran’a girmesini Hindistan’ı tehdit
l. Dünya savaşı iki yıl daha uzadı. etmesini önlemek
2- İnsan kaybının en fazla olduğu cephedir. istemesi
3- Rusya’ya yardım götürülemediğinden Bolşevik
İhtilalinin çıkmasını hızlandı. 11 Mart 1917’de
4- Almanya’nın Avrupa’daki savaş yükü hafifledi
Bağdat İngiliz işgaline girmiştir. İngilizler, Kerkük’ü alarak
5- Bulgaristan’ın İttifak Devletleri’nin yanında
Musul önlerine kadar ilerlemiş, bu sırada Mondros Ateşkes
savaşa girmesine neden oldu.
Antlaşması yapıldığından savaş durmuştur.
6- M. Kemal’in dünyaca tanınmasını neden oldu.
C-MÜTTEFiKLERE YARDIM AMACIYLA ASKER
GÖNDERİLEN CEPHELER
1- Galiçya Cephesi
2- Romanya Cephesi
3- Makedonya Cephesi
I.Dünya Savağında Osmanlı Devletinin Topraklarını
Paylaşmak için Yapılan Gizli Antlaşmalar:
1.istanbul Antlaşması: 10 Nisan 1915
İngiltere ve Fransa; Rusya’yı kendi taraflarında tutabilmek
amacıyla Boğazlar ve çevresini ile Marmara kıyılarını
Rusya’ya vermişlerdir.
2.Londra Antlaşması: 26 Nisan 1915
İngiltere, Fransa, Rusya ve İtalya arasında yapıldı.
İtalya’ya Osmanlı topraklarından pay verildi. Ege
bölgesinden Mersin’e kadar olan yerler Konya’da dâhil
olmak üzere İtalyanlara bırakıldı. İtalya’nın 12 Ada
üzerindeki hâkimiyeti tanındı.
Londra antlaşması ile İtalya İtilaf devletlerinin yanında
savaşa girmiş oldu.
3.Sykes-Picot Antlaşması: 3 Ocak 1916 İngiltere
ile Fransa arasında yapıldı.
Bu Antlaşmaya göre;
Adana-Antalya bölgeleri, Suriye kıyıları ve Lübnan
Fransa’ya, Musul hariç Irak İngiltere’ye bırakılmıştır.
Suriye’nin diğer bölgeleri ile Musul ve Ürdün’ü kapsa-yan
bir Arap Krallığı kurulacak, ancak bu Krallık İngiliz ve
Fransızların koruyuculuğunda olmasına karar verilmiştir.
4.Petrograt Sözleşmesi: 1916
Rusya’ya Boğazlar bölgesine ek olarak Trabzon’a kadar
olan Doğu Karadeniz ve Doğu Anadolu bölgesinin
verilmesine karar verilmiştir.
5.Saint - Jean de Maurienne Antlaşması: 19 Nisan
1917
İngiltere, Fransa ve İtalya arasında yapıldı.
İtalya’ya; Antalya, Konya, Aydın ve İzmir verildi. Ancak
Rusya savaştan çekildiği için uygulamaya konulamadı,
dolayısıyla İtalya ile bu iki devlet arasında antlaşmazlık
çıktı.
6.Mac-Mahon Antlatlaşması:1916
İngiltere ile Araplar arasında yapılmıştır. Bu antlaşma ile
Araplara bağımsız bir devlet söz verilmiş, bunun üzerine
Araplar Osmanlıya karşı İngilizlerin yanında
savaşmışlardır.
I. DÜNYA SAVAŞINA KATILAN DİĞER DEVLETLER
1.İtalya’nın Savaşa Katılması (20 Mayıs 1915)
İtalya Birinci Dünya Savaşı öncesinde İttifak bloğunda yer
almasına rağmen, aynı blokta yer aldığı
AvusturyaMacaristan İmparatorluğuyla Balkanlar ve
Adriyatik kıyılarıyla ilgili sorunlar yaşamaya başlamışlardır.
Savaş başladığında bu sebepten dolayı İtalya savaşa
girmeyerek tarafsızlığını ilan etmiştir.
1915’te İngiltere’nin başını çektiği İtilaf Devletleri
denizlerde güçlü olan İtalya’yı kendi yanlarında savaşa
sokmak için, İtalya’ya toprak vaadinde bulunmuş ve
taraflar arasında anlaşma yapılmıştır. İtalya savaş
sonrasında kendisine verile toprakları ele geçirmek için
İtilaf Devletlerinin yanında savaşa girmiştir.
2. ABD’nin Savaşa Katılması: (2 Nisan 1917)
ABD Birinci Dünya Savaşı başladığında tarafsızlığını ilan
etmişse de, üretmiş olduğu silahları İngiltere ve Fransa’ya
satmaya başlamıştır. Bu durum Almanya’nın zararına
olduğundan kısa bir süre sonra Almanya ABD’ye ait ticaret
ve yolcu gemilerine saldırmaya başlamıştır. Almanya’nın
saldırıları ABD’nin İtilaf Devletlerine yanaşmasına neden
olmuş, 1917’de ABD Başkanı Wilson kendi adıyla
yayınladığı bildirgenin İtilaf Devletlerinin kabul etmesi
kaydıyla, İtilaf Devletlerinin yanında savaşa katılacaklarını
ilan etmiştir. İtilaf Devletleri savaşı kısa zamanda kendi
lehlerine sonuçlandırmak için bu bildirgeyi kabul ederek
ABD ile ittifak yapmış ve ABD resmen savaşa girmiştir.
WILSON PRENSİPLERİ
I. Dünya Savaşı’nın kaderi ABD’nin savaşa katılmasıyla
değişti. ABD Başkanı Wilson savaşı bitirmek için kendi
adıyla anılan Wilson İlkelerini yayınladı.
Maddeleri:
a. Yenen devletler yenilenlerden toprak
almayacak.
 b. Yenenler yenilenlerden savaş İmparatorluğu) yerine milli devletler
tazminatı istemeyecek. kurulmuştur.(Türkiye, Polonya,
c. Devletlerarası gizli antlaşmalar yapılmayacaktır, Çekoslovakya, Yugoslavya, Macaristan) 4-
açık diplomasi uygulanacaktır. Dünya siyasi haritası değişmiştir.

d. Devletlerarası anlaşmazlıklar savaşla değil 5- Sömürgecilik şekil değiştirerek Manda ve

barışçı yollarla çözümlenecektir. Bu amaçla Himaye’ye dönüşmüştür.
milletlerarası bir teşkilat kurulacaktır. 6- Kominizim, Faşizm, Nazizim gibi siyasi
yönetim şekilleri ortaya çıktı.
e. Türklerin çoğunlukta bulunduğu
yerlerde 7- Almanya’nın Orta doğudaki etkinliği sona
Osmanlı devletinin egemenliğine bırakılacaktır. erdi.

f. Osmanlı topraklarında yaşayan diğer uluslara 8- İngiltere ve Fransa’nın sömürgeleri arttı.

çoğunlukta oldukları yerlerde bağımsızlık hakkı 9- Milletler cemiyeti açıldı.
tanınacaktır. 10- Bu savaşta ilk kez Zırhlı silahlar, Denizaltılar,
uçaklar ve kimyasal silahlar kullanıldı.
g. Boğazlar bütün ticaret gemilerine açık olacak ve
Boğazların denetimi uluslararası bir komisyona
bırakılacaktır. İTTİFAK DEVLETLERİYLE YAPILAN ANLAŞMALAR
h. Alsas-Loren Fransa’ya verilecek.
1.Almanya ile Versay Antlaşması: 28 Haziran 1919
a. Alsas-Loren Fransa’ya bırakılacak
Savaşın SONA ERMESİ
b. Almanya’nın sömürgeleri İngiltere,
Rusların savaştan çekilmesi savaşın gidişatını İttifak Fransa,
devletleri lehine çevirmiştir. Ancak Almanların, Amerikan Belçika ve Japonya arasında paylaşılacak
gemilerini batırmasıyla ABD’nin, İngiltere’nin yanında c. Zorunlu askerlik ve donanma kalkacak
savaşa katılması, savaşın kaderini tamamen değiştirmiş ve d. Almanya on yıl boyunca İtilaf devletlerinin kömür
savaş İttifak devletlerinin lehine dönmüştür. ihtiyacını karşılayacak
Savaşa ittifak devletlerinin yanında giren Bulgaristan 28 e. Almanya Polonya’ya bağımsızlığını verecek
Eylül 1918 ‘de yenilgiyi kabul ederek savaştan çekilmiştir. f. Almanya savaş tazminatı ödeyecek
Almanya ile Osmanlı arasındaki savaş malzemeleri UYARI: Bu antlaĢma sonucunda Almanya’da rejim
Bulgaristan aracılığı ile sağlanıyordu. Bulgaristan’ın değiĢikliği olmuĢtur. Versay antlaĢması II. Dünya
savaştan çekilmesi üzerine Almanya ile Osmanlı Devleti
savaĢının çıkmasına neden olacaktır. I.Dünya
arasında kara bağlantısı kopmuş, Osmanlı Devleti
SavaĢında en ağır Ģartlar taĢıyan anlaĢma olması
Almanya’dan yardım alamaz duruma gelmiştir. Bunun yanı
itibariyle önemlidir.
sıra Wilson ilkelerinin her devlete yaşam hakkı tanıması,
yenen devletlerin yenilen devletlerden toprak ve savaş
tazminatı almayacak gibi hükümlerine inandıklarından 2.Avusturya ile Saint-Germain Antlaşması
savaşa son vererek Mondros Ateşkes Antlaşmasını I. Dünya savaşının sonlarına doğru Avusturya-Macaristan
imzalamışlardır.(30 Ekim 1918) imparatorluğu dağıldığı için İtilaf devletleri ayrı ayrı
Avusturya – Macaristan İmparatorluğu ise bünyesindeki iç antlaşmalar imzalamıştır.
karışıklıklardan dolayı 3 Kasım 1918’de imzaladığı Villa Avusturya; Yugoslavya, Macaristan ve Çekoslovakya’nın
Gusti Ateşkesi ile savaştan çekilmiştir. bağımsızlığını kabul etmek zorunda kalmıştır.
Savaşta tek başına kalan Almanya ise 11 Kasım 1918’de
imzaladığı Rethondes Ateşkesi ile savaştan çekilmiştir. 3.Bulgaristan ile Nöyyi Antlaşması 27 Kasım 1919
a. Bulgaristan; Gümülcine ve Dedeağaç’ı
I. DÜNYA SAVAŞININ SONUÇLARI: Yunanistan’a Makedonya’nın bir kısmını
1- Milyonlarca insanın ölümüne neden oldu. Yugoslavya’ya bırakılacak.
2- Dünyada büyük ekonomik bunalımlar b. Zorunlu askerlik kaldırılacak.
yaşanmaya başladı. c. İtilaf devletlerine savaş tazminatı ödenecek.
3- Büyük İmparatorluklar yıkılarak (Çarlık
Rusya, Avusturya-Macaristan, Osmanlı 4.Macaristan ile Triyanon Antlaşması 4 Haziran 1920
Bu antlaşmanın diğerlerine göre fazla gecikmesinin sebebi 5- Boğazlardaki Türk askeri istihkâmları İtilaf
Komünist yanlılarının Macaristan’da isyan çıkarmalarıdır. Devletlerine teslim edilecek, boğazlar bütün
a. Macaristan: Çekoslovakya’ya gemilere açık olacak.
Slovakya’yı, 6- Toros tünelleri İtilaf devletlerinin denetimine
Romanya’ya Tarnsilvanya’yı, Yugoslavya’ya bırakılacak
Hırvatistan’ı verecektir. 7- Sınırların denetlenmesi dışında ki tüm Osmanlı
b. Zorunlu askerlik kalkacak ordusu terhis edilecek, silah ve malzemeler
c. İtilaf devletlerine savaş tazminatı ödeyecek toplanarak depolara yerleştirilecektir.
8- Osmanlı Devleti elindeki bütün savaş esirlerini
I. Dünya savaĢını sona erdiren antlaĢmaların ortak (Ermeniler dâhil) serbest bırakılacak, ancak buna
özellikleri: karşılık Osmanlı savaş esirleri serbest
1. Polonya, Çekoslovakya, bırakılmayacaktır.
Macaristan ve 9- İtilaf devletleri kömür, akaryakıt gibi tüm
Yugoslavya gibi devletler kurulmuştur. ihtiyaçlarını Osmanlı devletinde
2. Savaşa katılan devletlerin sınırları değişmiştir. karşılayacaklardır.
3. Yenilen devletlere siyasi, askeri ve ekonomik 10- Kapitülasyonlar genişletilerek devam edecek
sınırlamalar getirilmiştir.
4. Devletlerarası siyasi dengeler bozulmuştur.
PARİS Barış KONFERANSI
5. İngiltere en karlı çıkan devlet olmuştur.
İtilaf devletleri I.Dünya Savaşı devam ederken savaş
6. Bazı devletler tarih sahnesinden çekilmiştir.
sonrasında uygulayacakları politikaları karara bağlamak,
gizli paylaşım planlarını uygulamak ve savaş sonrası,
MONDROS Ateşkes Antlaşması VE SONRAKİ İttifak Devletleriyle yapacakları barış antlaşmalarının
GELİŞMELER taslaklarını hazırlamak amacıyla Fransa’nın başkentinde
bir araya gelerek yapmış oldukları bir görüşmedir.

MONDROS Ateşkes Antlaşması (30 EKİM 1918)

Osmanlı Devleti adına birinci dünya savaşını bitiren Konferansın sonuçları:

ateşkes antlaşmasıdir. 1. Cemiyet-i Akvamın kurulması kararlaştırıldı.
2. Mandacılık (Mandater)
MONDROS Ateşkes Antlaşmasının HÜKÜMLERİ benimsenerek, sömürgecilik anlayışı bu
şekilde sürdürüldü.
1- İtilaf Devletlerinin güvenliğini tehdit eden bir
durum ortaya çıkarsa İtilaflar istedikleri stratejik 3. Arapların yaşadığı topraklar
İngiltere ve
bir bölgeyi işgal edebilecektir.(7.madde)
Fransa’ya bırakıldı.
2- Vilayet-i sittede (Erzurum, Bitlis, Diyarbakır,
4. Doğu Anadolu’da Amerikan mandasında bir
Sivas, Van ve Elazığ)herhangi bir karışıklık
Ermeni devletinin kurulmasına karar verildi.
çıkarsa bu bölge İtilaf Devletleri tarafından işgal
5. Wilson ilkeleri benimsenmediği için ABD-İtilaf
edilecektir.
devletleri arasında anlaşmazlık başladı.
NOT: İtilaf Devletleri 7.Madde çerçevesinde Doğu 6. Gizli antlaşmalarla İtalya’ya bırakılan İzmir ve
Anadolu’yu işgal edebilecekleri halde, bu antlaşmaya Batı Anadolu Yunanistan’a verildi.
özellikle 24.maddeyi de eklemişlerdir. Bu maddenin 7. Bu konferans ile Yunanistan, Türk topraklarında
konmasındaki temel sebep; ileride kurmayı tasarladıkları hak sahibi olmuştur.
Ermeni Devleti’nin zeminini hazırlamaktır. 8. Gizli antlaşmalarla Rusya’ya bırakılan boğazlar
3- Osmanlı Devleti bütün ulaşım ve haberleşme İtilaf devletlerinin kontrolüne bırakılmıştır.
istasyonlarını İtilaf Devletleri’nin kontrolüne 9. Almanya, Avusturya, Macaristan ve Bulgaristan
bırakacak. ile imzalanacak barış antlaşmalarının maddeleri
4- Bütün liman ve tersaneler İtilaf Devletleri’nin belirlenmiştir.
denetimine bırakılacak 10. Osmanlı devletinin topraklarının paylaşımında
uzlaşamadıkları için bu konferansta Osmanlılarla
 imzalanacak olan barış antlaşmasının şartları
belirlenememiştir.
İzmir’in işgali (15 Mayıs 1919)
Paris Barış Konferansında İngilizlerin Batı Anadolu’yu
Yunanistan’a bıraktırması ve Türkler’in Hıristiyanları
katlettiği iddiasını ortaya atmasıyla, Yunanistan’ın işgal
hareketinin önü de açışmış oldu. Bütün hazırlıklarını
tamamlayan Yunanistan 15 Mayıs 1919’da donanmasıyla
birlikte İzmir’e asker çıkarmaya başlamıştır. İzmir’in işgali
ile birlikte milli bilinç olumaya başlamıştır
Kuvay-ı Milliye Harekâtı
Kuvay-ı Milliye; İtilaf devletlerinin Mondros Ateşkes
Antlaşmasının 7. Maddesine dayanarak Anadolu’yu işgal
etmesine bir tepki olarak, Türk milletinin kendi haklarını
savunmak amacıyla kurdukları bir harekettir. Bu hareket;
Yunanlıların İzmir’i işgal etmesine bir tepki olarak doğdu,
Ege bölgesinde Yunanlılara karşı cephe kurarak, düzenli
ordunun kurulmasına kadar düşmanı buralarda oyaladı.
Amiral Bristol Raporu (13 Ekim 1919)
Yunan ordusunun İzmir ve Batı Anadolu’yu işgal etmesi
üzerine, Türk Milletinin tüm yurtta başlattığı protesto
mitingleri ve Batı Anadolu’da ortaya çıkan Kuvva-i Milliye
hareketleri Dünya basınının Türk milletinin haklılığını
belirtir bir şekilde yazılar yazmaya başlamasına neden
olmuştur. Bu durum karşısında fazla kayıtsız kalamayan
Milletler cemiyeti bölgede olup bitenleri araştırmak
amacıyla ABD’nin Milletler cemiyeti temsilcisi olan Amiral
Bristol’u görevlendirdi.
Amiral Bristol Batı Anadolu’da yaptığı incelemeden sonra
bu gözlemlerini bir rapor halinde, Milletler Cemiyetine
sunmuştur.
MONDROS Ateşkes Antlaşmasından SONRA
KURULAN CEMİYETLER
A- Yararlı Cemiyetler (Milli Cemiyetler)
Türk ulusunun işgallere karşı kendisini korumak ve halkı
bilinçlendirmek amacıyla kurmuş olduğu cemiyetlerdir.
1- Trakya Paşaeli Mudafa-i Hukuk Cemiyeti
Merkezi Edirne’de olan bu cemiyet, Trakya’nın Rumlara
verilmesine karşı çıkarak, silahlı mücadeleyi başlatmıştır.
Osmanlı Devleti bunu sağlayamazsa, gerekirse Batı
Trakya’yı kapsar nitelikte, Trakya Türk Cumhuriyetini
kurmayı amaçlamışlardır.
2- Doğu Anadolu Mudafa-i Hukuk Cemiyeti
Doğu Anadolu’da Ermeni Devletinin kurulmasını
engellemek amacıyla kurulmuş olan bir cemiyettir. Doğu
Anadolu’daki bütün şehirlerde şubeler açmıştır. En önemli
şubesi ise Erzurum’dadır. Erzurum’un önemli olmasındaki
sebebi; Mondros’un hükümlerine aykırı davranarak
ordusunu dağıtmayan Kazım Karabekir’in karargâhının bu
şehirde olmasından kaynaklanmaktadır. Bu cemiyet
Ermeni Devletinin kurulmasına engel olmak amacıyla bir
toplantı düzenlemişlerdir. Bu toplantıda uygulayacakları
çalışma metotlarını belirlemişlerdir. Buna göre;
a. Hiçbir şekilde bölgeden göç edilmeyecektir.
b. Bölgede herhangi bir işgal hareketi olursa silahlı
direnişe geçilecektir.
c. Bölgede yapılacak araştırmalarla bölgenin Türk
yurdu olduğu ispatlanacaktır.
d. Bilim, iktisat ve din alanında örgütlenilecek
3- İzmir Mudafa-i Hukuk Cemiyeti
Ege ve çevresinin Türklere ait olduğunu savunmuş olan bu
cemiyet, Alaşehir kongresinden sonra faaliyetlerini
İstanbul’a kaydırmıştır.
4- Redd-i İlhak Cemiyeti
İzmir’in Yunanlılara verilmesini önleme amacıyla kurulmuş
olan bu cemiyet İzmir’in işgaliyle birlikte silahlı direnişe
geçerek Yunan ordusuna ciddi zararlar vermiştir Kuvva-i
Milliye ruhunun çıkmasını sağlayan cemiyettir.
5- Kilikyalılar Cemiyeti
Adana ve çevresinin Fransız ve Ermenilere karşı mücadele
eden bir cemiyettir. Güney cephesinde başarı
kazanmamızı sağlayan cemiyettir.
6- Trabzon Muhafaza-i Hukuk-i Milliye Cemiyeti
Trabzon ve çevresinin Rumlara verilmesine karşı
çıkmıştır. Merkezi Trabzon’dur.
7- Milli Kongre Cemiyeti
İstanbul’da çalışma yürüten bir cemiyettir. Fransızca bir
gazete çıkararak Türklerin haklı sesini tüm dünyaya
duyurmaya çalışmıştır. Kuvva-i Milliye terimini ilk defa
bunlar gazetelerinde kullanmışlardır.
Milli Cemiyetlerin Genel Özellikler
1. Mondros Ateşkes Antlaşması'na tepki olarak
ortaya çıkmışlardır.
 2. Cemiyetlerin oluşmasında en önemli duygu Meşrutiyet yanlısıdır. Yurdun kurtuluşunun Padişah ve
milliyetçiliktir. Halifenin buyruklarına uymakla mümkün olabileceğini
3. Bölgesel kurtuluşu amaç edinmişlerdir. savunmuşlardır.
4. Yeni bir devlet kurmayı amaçlamamışlardır.
5. Milli cemiyetler 7 Eylül 1919 Sivas kongresinde 2- Hürriyet ve İtilaf Cemiyeti
Anadolu ve Rumeli Mudafa-i Hukuk cemiyeti adı
İttihat ve Terakki partisine bir tepki olarak kurulmuştur.
altında toplanarak, ulusal bir nitelik
Milli Mücadeleye karşı çıkmıştır.
kazanmışlardır.

3- Teali İslam Cemiyeti

B- Zararlı Cemiyetler
Hilafet ve Ümmetçilik esaslarını benimsemiştir.
Bunlar kendi aralarında ikiye ayrılır.
Medreselerde görevli bazı kimselerce kurulmuştur.

l. Azınlıklar Tarafından Kurulan Cemiyetler

4- Kürt Teali Cemiyeti
1- Mavri Mira Cemiyeti
Doğu ve Güneydoğu Anadolu bölgesinde Kürtlerin
Yunan ilerleyişini kolaylaştırmak ve büyük bir Yunan bağımsız bir devlet kurmalarını savunmuştur.
krallığının kurulmasını sağlamak amacıyla kurulmuştur.
Yunan çetelerine silah ve cephane sağlamışlardır. Merkezi
5- İngiliz Muhipler Cemiyeti
İstanbul olan, Bu cemiyetin alt komiteleri de şunlardı:
Yunan Kızılhaç Cemiyeti, Resmi Göçmenler Komisyonu, Kurtuluşun İngiliz mandalığı ile
Rum İzcilik Komisyonu’dur. sağlanabileceğini savunmuşlardır. Milli varlığa düşman
cemiyetler içinde en tehlikelisidir. Damat Ferit bu cemiyet
mensubudur.
2-Rum Pontus Cemiyeti
Fatih Sultan Mehmet tarafından ortadan kaldırılan Pontus
Rum Devletini tekrar canlandırmak amacıyla kurulmuştur. 6- Wilson Prensipleri Cemiyeti
Amerikan mandacılığını savunmuşlardı. Bu cemiyet,
Wilson ilkelerinden etkilenmiştir.
3- Etnik-i Eterya Cemiyeti
Batı Anadolu’nun Yunanistan bırakılmasın sağlamak
amacıyla çalışma yürüten bir cemiyettir. Ortak Özellikler
1- Saltanat ve hilafetçi bir anlayıştadırlar.
2- Milli bütünlüğü bozmaya yönelik hareket
4- Ermenilerin Kurmuş Olduğu Cemiyetler
etmişlerdir.
Taşnak ve Hınçak
3- İtilaf devletlerinin çıkarlarına
Bu iki cemiyetin ortak amacı Doğu Anadolu Bölgesinde alet olmuşlardır.
bağımsız bir Ermeni Devleti kurmaktır. Bu amaca ulaşmak
4- Milliyetçiliğe karşıdırlar.
için bölgede çeteler kurarak Türkleri katletmek ve göçe
zorlayarak Türk nüfusunu Ermenilere nazaran azınlık
durumuna düşürmek, bir taraftan da bölgede iç karışıklıklar
Mustafa Kemal’in Samsun’a çıkışı ve kongreler dönemi
çıkararak Mondros’un 24. maddesinin yürürlüğe girmesini
sağlamaktır.
Bölgedeki asayişi sağlamak ve Mondros mütareke
şartlarının yerine getirilmesi adına istanbul hükümeti
tarafından Ordu Müfettişi göreviyle 19 Mayıs 1919 da
5- Yahudilerin kurduğu cemiyetler
Mustafa Kemal bölgeye gidiyordu. Böylece milli
Filistin'de bağımsız bir Yahudi Devleti kurmak amacıyla mücadelenin Anadolu ayağı başlamış oluyordu
Alyans İsrailit ve Makabi adıyla iki cemiyet kurulmuştur.
Bu cemiyetlerin merkezi İstanbul’dur. Samsun Raporu
Sorunun asıl nedeninden bahsedilen ilk belgeydi. Sorunun
Rumlar ve işgalciler olduğu açıkça ifade ediliyordu.
ll. Milli Varlığa Düşman Cemiyetler
Havza Genelgesi
1- Sulh ve Selamet-i Osmaniye Fırkası
İlkkez Halk işgallere tepkiye davet ediliyordu. İzmirin işgali
ile oluşan milli bilinç tepkiye dönüştürülmeye çalışılıyordu.
Amasya genelgesi
Kurtuluş Savaşı’nın gerekçesi, yöntem ve programı
belirtiliyordu
Erzurum kongresi
Bölgesel amaçlarla toplanan ama ulusal kararların alındığı
bir kongreydi
Sivas kongresi
Milli mücadelenin merkezileştirildiği, cemiyetlerin
birleştirildiği ulusal bir kongreydi
Amasya görüşmeleri
Temsil heyeti ve istanbul hükümeti arasında yapılan temsil
heyetinin resmen tanındığı görüşmelerdi. En önemli
sonucu meclisi mebusan in yeniden açılması
kararlaştırıldı.
Misakı millî
Son Osmanlı mebusaninda alınan en önemli kararlardı.
Bağımsızlık bildirgesiydi hedeflenen sınırların çizildiği ve
bu sınırlar içerisinde tam bağımsızlığı amaç edinen
kararlardı.
Not: kongreler dönemi ve Misak-ı Milli kararlarına başka kaynaklardan da çalışabilirsiniz.