ULUSLARARASI İLİŞKİLERDE DENGE STRATEJİSİ
Osmanlı Topraklarının Paylaşım Mücadelesi
 1774 Küçük Kaynarca Antlaşması ile eski gücünü kaybe-
den Osmanlı Devleti’nin yerini Avrupa’da Rusya ve Avus-
turya almıştır.
 Fransız İhtilali ve Napolyon Savaşlarından sonra İngiltere
ve Fransa Osman siyasetine karışmaya başlamıştır
 1870’den sonra Almanya Osmanlı coğrafyasına nüfuz
etme yarışına Almanya da katılmıştır.
 Grek(Yunan) Projesi
Grek Projesi
Taraflar Avusturya-Rusya
 Osmanlı topraklarını paylaşmak
 Bizans İmparatorluğunu yeniden
Amaç canlandırmak
 Osmanlı Devleti’ni Avrupa’dan
atmak
Rus Çariçesi II.Katerine ve Avusturya
İmparatoru Joseph arasında 1780’de
imzalanan antlaşmaya göre İstanbul,
Gelişme Trakya, Makedonya, Kuzey Yunanis-
tan ve Bulgaristan’ı içine alan Bizans
İmparatorluğu yeniden kurulacak ve
Bosna-Hersek ve Sırbistan başta
olmak üzere Balkanlarda bir çok böl-
ge Avusturya’ya verilecektir.
Sonuç Avusturya İmparatoru Joseph’in
ölmesi üzerine proje uygulanamamış-
tır.
Uyarı:
Grek Projesi ile Bizans’ı yeniden canlandırmak isteyen
Rusya ve Avusturya Dakya Projesi ile bugünkü Ro-
manya ve Moldova’da kendilerine bağlı bir devlet
kurmayı amaçlamışlardır.
 Şark Meselesi
 Doğu Sorunu olarakta adlandırılan Şark Meselesi Osmanlı
Devleti’nin ortadan kaldırılması ve topraklarının payla-
şılması meselesidir.
 Şark Meselesi Osmanlı topraklarının nasıl parça-
lanacağı sorunudur.
ÇÖZÜMLÜ ÖRNEK SORU ÖSS-2003
Napolyon Savaşlarından sonra Avrupa’nın geleceğini belir-
lemek amacıyla Viyana Kongresi toplanmıştır. Bu kongrede
Avrupa devletlerinin sınırları milliyet, din ve dil etkenleri
dikkate alınmadan, Rusya, İngiltere ve Prusya’nın istekleri
doğrultusunda yeniden çizilmiştir.
Bu durum aşağıdakilerden hangisine ortam hazırlamıştır?
A) Devletlerarası hukuk kurallarının aynı kalmasına
B) Uluslararasında yeni siyasi sorunların ortaya çıkmasına
C) Din adamlarının siyasi güç kazanmasına
D) Avrupa’da ekonomik yönden birlik sağlanma sına
E) Halkların krallara bağlılığının artmasına
ÇÖZÜM: Viyana Kongresinde sınırların çiziminde din, dil ve
milliyet gibi etkenler dikkate alınmadığı için kalıcı barış
sağlanamamış ve siyasi sorunlar ortaya çıkmıştır. Cevap: B
 Şark Meselesi terimini ilk defa 1815 Viyana Kongresi sırasında
Rus Çar’ı I.Alexander tarafından kullanılmıştır.
 Şark Meselesi Boğazlar Sorunu, Mehmet Ali Paşa İsyanı, Kırım
Savaşı ve 93 Harbi’nde yaşanan sorunlarda belirleyici olmuş-
tur.
Şark Meselesinin Aşamaları
 1071-1683 yılları arasındaki dönemdir.
 Türkleri Anadolu’ya sokmamak için mücadele veren
Avrupalı devletler bunda başarısız olunca Haçlı Sefer-
I.Aşama
leri ile Türklerin batıya ilerlemesini durdurmaya ça-
lışmışlardır. Bu dönemde Türkleri Rumeli’ye sokma-
mak ve İstanbul’un fethine engel olmak için mücade-
le eden Avrupalılar yine başarısız olmuşlardır.
 I.Aşamada Türkler taarruzda Avrupalılar savunmada-
dır.
 II.Viyana Kuşatmasından sonraki dönemdir.
 Türkler savunmada Avrupalılar taarruzdadır.
 Bu aşamada Avrupalı Devletler Sırp, Yunan, Bulgar ve
Karadağlı gibi Balkan uluslarını Osmanlı hâkimiyetin-
den çıkarmak için mücadele etmişlerdir. Gayrimüslim
unsurların bağımsızlığa kavuşturan Avrupalı devletler
II.Aşama bu aşamada Osmanlı Devleti’nin parçalanmasını hız-
landıracak politikalar takip etmiştir.
 XIX. yüzyıldan itibaren hız kazanan Şark Meselesi
kapsamında Türkleri Balkanlar’dan çıkarmak, İstan-
bul’u geri alma, Osmanlı Devleti’nin Asya toprakların-
da yaşayan azınlıklara önce özerklik daha sonra ise
bağımsızlık verme amacına yönelik politikalar devreye
sokulmuştur.
 İngiltere ve Fransa tarafından uygulama alanına
sokulan bu dönemdeki Şark Meselesinde Arap vila-
Milli Mücadele ve Şark Meselesi
yetlerinin paylaşımı önemli yer tutmuştur.
 Arap vilayetlerinin paylaşımı Şark Meselesinin son
aşamasıdır.
 Bu dönemde imzalanan Sevr Antlaşması Osmanlı
topraklarının paylaşılmasına çalışılmıştır.
 Bu dönemde Yahudi ve Ermeni Devletlerinin kurul-
ması ve Arap vilayetlerinin paylaşımı hayata geçiril-
meye çalışılmıştır.
 Milli Mücadelenin kazanılmasıyla Anadolu toprakları-
nın paylaşılması engellenmişse de Orta Doğu’da
mandater devletlerin kurulmasıyla bu aşama kısmen
başarılı olmuştur.
 XIX. YÜZYILDA OSMANLI DEVLETİ VE BÜYÜK GÜÇLER
Fransa’nın Mısır’ı İşgal Girişimi(1798-1801) Uyarı:
 Napolyon’un İngiltere’nin sömürge yolları ile Denge Siyasetinde Osmanlı Devleti, Rusya’ya karşı İngilte-
Sebepleri

bağlantısını kesmek istemesi re’ye, Fransa’ya karşı Rusya’ya, İngiltere, Fransa ve Rusya’ya
 Fransa’nın Doğu Akdeniz’e yerleşmek istemesi karşı ise Almanya’ya yakınlaşmıştır.
 Osmanlı Devleti’nin eski gücünde olmaması
 Düvel-i Muazzama:
1798’de Fransız ordusu Mısır’ı ele geçirmek amacıy-
 Osmanlı Devleti’nin XVIII. yüzyıldan I.Dünya Savaşına kadarki
la Kahire’yi işgal etmiştir. Fransa’nın Mısır’ı işgalini
kendi çıkarlarına aykırı gören Rusya ve İngiltere dönemde Avrupalı büyük devletlere verdiği isimdir.
Osmanlı Devleti ile ittifak yapmıştır. İngiliz donan-  Bu devletler İngiltere, Fransa, Prusya, Rusya ve Avusturya’dır.
masının Ebukır Limanında Fransız donanmasını
Fransız İhtilali(1789)
Gelişme

yakması üzerine Napolyon’un Fransa ile lojistik

bağlantısı kesilmiştir. Mısır’a karadan yapılabilecek  Fransa’da krallık idaresinin katı tutumu
bir saldırıyı engelleme amacıyla Suriye’ye yönelen  Montesquieu, Voltaire, Diderot, Jan Jack Ruso gibi
Napolyon Akka’da Cezzar Ahmet Paşa komutasın- Fransız aydınları halkı etkilemesi
daki Nizam-ı Cedit ordusuna mağlup olmuştur. Rus  Amerikan Bağımsızlık Bildirisinde geçen kavramların

Sebepleri
donanması ilk defa bu dönemde Boğazlardan geçe- Fransız aydın ve halkını etkilemesi
rek Fransa’nın elindeki Adriyatik adalarını ele ge-  Kral ve soyluların lüks içerisinde yaşarken halkın
çirmiştir. fakirlik içinde yaşaması
 1801’de imzalanan El Ariş Antlaşması ile taraflar  Yedi yıl Savaşlarının olumsuz etkisi ve yeni vergilerin
arasında ateşkes imzalanmıştır. konulmak istenmesi
Sonuç

 1802’de imzalanan Paris Antlaşmasıyla Fransa,
Mısır’ı Osmanlı Devleti’ne geri vermiştir.
A. Napolyon’un Mısır’a saldırması ile Osmanlı
Devleti ilk defa denge siyasetine yönelmiş ve
XIX.yüzyıl boyunca bu siyaseti devam etmiştir.
Uyarılar
 Burjuvalar ve din adamları ile soylular arasındaki
siyasal mücadelelerin yaşanması
 Milliyet, adalet, demokrasi, eşitlik, laiklik, cumhuriyet
ve hürriyet gibi ilkeler dünyaya yayıldı.
 İnsan hakları ilk defa anayasa güvencesine alındı.
 Fransa’da mutlak monarşi yıkılarak egemenliğin halka

B. İlerde Mısır valisi olacak olan Mehmet Ali Paşa ait olduğu kabul edildi.
bu savaşlar sırasında Mısır’a gelen gönüllü birlik-  Milliyetçilik akımının etkisi ile imparatorluklar parça-
Sonuçları

ler içerisinde yer almıştır. lanma sürecine girmiştir.

C. Fransa’nın Mısır’ı yaklaşık 300 yıl devam eden  Millet kavramı ortaya çıkarak milli devletler kurulma-
dostluk ve ittifakı da sona erdirmiştir. ya başlanmıştır.
Denge siyaseti Osmanlı Devletinin varlığını korumak  Laiklik hukuk kuralları ve yönetim anlayışı ortaya çıktı
Denge Politi-

ve Avrupalı devletler in kendi aralarındaki çıkar  Siyasette ve ekonomide liberalizm ön plana çıktı
çatışmalarını değerlendirmek amacıyla uyguladığı 
kası

İnsan Hakları Bildirisi evrensel bir boyut kazandı

bir politikadır. Bu politikada Osmanlı Devleti dışar-  Burjuva sınıfı yönetime hâkim oldu
dan kendisine yönelen saldırı ve tehditlere karşı  Yeni Çağ kapandı Yakın Çağ başladı
Avrupalı büyük bir devleti kendi yanına çekmesidir.
ÇÖZÜMLÜ ÖRNEK SORU LYS-2017
Karlofça Antlaşması’nı takip eden iki yüzyıl boyunca Osmanlı
Devleti, toprak kayıplarındaki artışı önlemek amacıyla dö-
nemin büyük devletlerinin kendi aralarında çıkar çatışmala-
rından faydalanarak uluslararası planda bir “denge politika-
sı” izlemeye başlamıştır.
Aşağıdakilerin hangisinde bu politikanın uygulandı söyle-
nemez?
A) Kırım Savaşı’nda
B) Prut Savaşı’nda
C) Fransa’nın Mısır’ı işgalinde
D) 1877-1878 Osmanlı-Rus Savaşı’nda
E) 1768-1774 Osmanlı-Rus Savaşı’nda
ÇÖZÜM: Osmanlı Devleti denge siyasetine ilk defa Napol-
yon’un 1798’de Mısır’a saldırması sırasında yönelmiştir.
Prut Savaşı 1711’de meydana gelmiştir. Cevap: B

.

Fransız İhtilali’nin Osmanlı Devleti’ne Etkileri
 Demokratikleşme ve anayasalcılık hareketleri
başladı.
 Yargı güvencesi, vatandaşlık hakkı ve eşitlik
ilkeleri benimsendi
Olumlu
 Kongrede Belçika ve Hollanda’nın birleştirilerek Nie-
derland Devleti’nin, İsveç ve Norveç Krallıklarının bir-
leştirilerek İsveç – Norveç Krallığının kurulmasına ka-
rar verilmiştir.
 Viyana Kongresinde sınırların çizilmesinde milliyet, din
ve dil farklılıkları dikkate alınmadığı için istenilen ba-

 Osmanlıcılık fikri uygulanmaya konuldu rış ortamı oluşmamıştır.

 Tanzimat ve Islahat Fermanları ilan edildi.
 Padişahların yetkileri kanunla sınırlandırıldı.
 Kanun-u Esasi ilan edildi.
 Meşrutiyetle birlikte parlamenter sisteme geçildi.
 İlk defa Sırplarla başlayan milliyetçi isyanlarının
yaşanmasına neden oldu.
Olumsuz
 Alman Prenslikler arasında Germen Konfederasyonu ku-
rulmuştur. Prusya’nın kongrede tüm Alman prensliklerinin
birleştirilerek tek bir Alman krallığının kurulması isteği
Avusturya başbakanı Metternich’in girişimleriyle engel-
lenmiştir.
 Metternich Sistemi:
 Meternik sistemi, mevcut düzenin silah gücüyle

 Avrupalı devletler azınlıkları bahane ederek sık

sık iç işlerimize karışmışlardır. korunması ve ulusçuluk hareketlerinin bastırılarak
 Avrupalı devletlerin etkisi ile azınlıklara tanınan ulus devletlerin dağıtılmasını öngörmektedir.
ayrıcalıklar toplumsal adaletsizliklere yol açtı  Restorasyon Dönemi:
 Yeniden yapılanma anlamına gelen Restorasyon
Viyana Kongresi ve Uluslararası Sorunlar Dönemi 1815-1830 yılları arasında Viyana Kong-
 Kongrenin Toplanma amacı: resi kararlarının uygulandığı döneme verilen isim-
 Koalisyon Savaşları ile Avrupa’da bozulan siyasi dengelerin
dir.
ve sınırların yeniden düzenlenmesi
 Ulusalcılığa karşı var olan mevcut düzenin (monarşi-  Viyana Kongresi kararlarına ilk tepki 1830 ikinci tepki ise
nin)devam ettirilmesi 1848 ihtilalleridir.
 Avrupa’nın geleceğine dair kararlar almak amacıyla top-  Avrupalı Devletler Mora İsyanı sırasında Yunanlıları destek-
lanmıştır. leyerek Viyana Kongresi kararlarına uymamışlardır.
 Kongrede İngiltere, Prusya, Rusya ve Avusturya gibi dev-  Viyana Kongresinde ilk defa Rus Çarı I. Aleksander tarafın-
letler etkili olmuştur. Bu devletler Avrupa siyasi haritasını dan Şark Meselesi gündeme getirerek Osmanlı toraklarının
ve güçler dengesini kendi çıkarlarına göre yeniden düzen-
paylaşılmasını teklif ettiyse de reddedilmiştir.
lemişlerdir.
 Kongrede imparatorlukların ve mutlak monarşilerin ko-
runması amacıyla Avrupa’nın herhangi bir yerinde çıkan
milliyetçi isyanların birlikte silahla bastırılması benimsen-
miştir.

ÇÖZÜMLÜ ÖRNEK SORU LYS-2017

Aşağıdaki tabloda bazı tarihi gelişmeler numaralandırılarak
verilmiştir.
I Fransız İhtilali
II Milliyetçilik Akımı
III Skolastik Düşünce
IV Azınlık isyanları
V İmparatorlukların dağılması
VI Ulus devletlerin kurulması
Bu sıralamada neden sonuç ilişkisini bozan gelişme kaç
numaralı alanda gösterilmiştir?
A)II B)III C)IV D)V E)VI
ÇÖZÜM: Fransız ihtilali sonucunda ortaya çıkan milliyetçilik
akımı çok uluslu imparatorluklarda azınlık isyanlarına yol
açarak ulus devletlerin kurulmasına neden olmuştur. Cevap:
B
 Sırp İsyanı (1804) Mora İsyanı ve Yunanistan’ın Kurulması
Sebepleri: Sebepleri
 Milliyetçilik akımının etkisi  Milliyetçilik akımının etkisi
 Avusturya ve Rusya gibi devletlerin kışkırtması  Filiki Eteria Cemiyetinin çalışmaları
 Bölgenin uzun yıllar savaş alanı olması  Tepedelenli Ali Paşa İsyanı
 Dayı adı verilen yöneticilerin halka kötü davranması  Avrupada Helen Çocukları olarak görülen Rumlara duyulan
Gelişme: İlki 1804’de Kara Yorgi, ikincisi 1815’de Miloş Obreno- sempati
viç(Obiliç) önderliğinde başlayan isyanlar aralıklarla 1878’ kadar  Fener Rum Patrikhanesinin isyanı teşvik etmesi
devam etmiştir.  Osmanlı merkezi otoritesinin zayıf olması
Uyarı:  Yunanlıların Megali İdea’yı gerçekleştirmek istemesi
Osmanlı Devleti’nde milliyetçilik akımından etkilenerek  Rusya başta olmak üzere Avrupalı Devletlerin kışkırtmaları
bağımsızlık için ilk isyan eden ve ilk imtiyaz kazanan azınlık
Sırp’lardır. Gelişme: Rumlar ilk isyanlarını Ruslardan da yardım almak
amacıyla 1820’de Eflak’ta çıkarttılarsa da başarılı olamamış-
Uyarı: lardır. 1821’de Mora merkezli başlayan ikinci isyanı bastıra-
Sırpların bağımsızlık aşamaları: mayan Osmanlı Devleti, Mısır valisi Mehmet Ali Paşa’dan
 1812 Bükreş Antlaşması: İlk imtiyaz yardım istemiştir. Mehmet Ali Paşa’nın istediği Mora ve Girit
 1829 Edirne Antlaşması: Özerklik valiliklerinin verilmesi karşılığında Mısır ordusu isyanı kısa
 1878 Berlin Antlaşması: Bağımsızlık
sürede bastırmıştır. Rum İsyanının bastırılmasından rahatsız
olan İngiltere, Rusya ve Fransa; Osmanlı Devleti’nden Yuna-
nistan’a özerklik verilmesini istemişlerdir. Osmanlı Devleti bu
1806-1812 Osmanlı-Rus Savaşı: Rusya’nın Sırp İsyanını destekle-
isteği reddedince Osmanlı ve Mısır donanmaları 1827’de Na-
mesi, Osmanlı Devleti’nin Eflak’ta Alexander Muzuri ve Boğdan’da
varin’de baskınla yakılmıştır. Osmanlı Devleti Navarin’de uğ-
Konstantin İpsilantis gibi Rus yanlısı voyvodaları görevden alması
radığı zararın karşılanmasını istediği için Rusya, Osmanlı Dev-
ve Osmanlı Devleti’nin boğazları Rus gemilerine kapatması üzerine
leti’ne savaş ilan etmiştir.1828-1829 Osmanlı-Rus Savaşında
başlayan savaşlarda Osmanlı Devleti mağlup olmuştur. Taraflar
mağlup olan Osmanlı Devleti’nin isteği ile Edirne Antlaşması
arasında Bükreş Antlaşması imzalanmıştır.
imzalanmıştır.
Bükreş Antlaşması(1812)
Önemli maddeleri Edirne Antlaşması(1829)
 Sırplar içişlerini ve vergilerini kendileri düzenleyeceklerdir.  Yunanistan bağımsız olacak
 Tuna ve Prut nehirleri sınır olacak Mora’nın kaybedilmesi ile Mehmet Ali Paşa sorunu orta-
 Rus ticaret gemileri Tuna nehrinde serbestçe faaliyet göstere- ya çıkacaktır. Osmanlı Devleti’nden ayrılan ilk Balkan
bilecek devleti Yunanistan’dır.
Antlaşmanın Önemi: Osmanlı Devleti ilk defa hâkimiyeti altındaki  Eflak, Sırbistan ve Boğdan özerk olacak
bir millete imtiyaz vermiştir. Tuna Nehri ilk defa sınır kabul edilmiş-  Prut nehri iki devlet arasında sınır olacak
tir. Orta Avrupa ekonomisi Rusların eline geçmeye başlamıştır.
ÇÖZÜMLÜ ÖRNEK SORU LYS-2010 genişletmek isteyen Rusya bu bölgede Osmanlı aleyhindeki
Osmanlı Devleti’nde, Sırpların ayrıcalık elde etmesi ve Yuna- her türlü oluşuma destek vermiştir. Cevap: B
nistan’ın bağımsızlık kazanmasında Çarlık Rusya’sı etkili
olmuştur.
Buna göre Çarlık Rusya’sının aşağıdakilerden hangisini
amaçladığı savunulabilir?
A) İngiltere’yi Osmanlı Devleti’nin toprak bütünlüğünü ko-
ruma politikasında desteklemek
B) Balkanlarda kendisine nüfuz alanı yaratmak
C) Karadeniz’de üs elde etmek
D) Deniz gücünü artırmak
E) Rejimini korumak
ÇÖZÜM: Sıcak denizlere açılmak ve Panslavizm politikasını
başarıya ulaşması için Balkan ulusları üzerindeki etki alanını
 Kırım Savaşı ve Paris Konferansı(1853-1856)
Sebepleri
 Çar I.Nikola’nın Hasta Adam olarak gördüğü Osmanlı
Devletinin topraklarının İngiltere ile paylaşma teklifinin
reddedilmesi üzerine Rusya’nın meseleyi kendi başına
halletmek istemesi
 Kutsal yerler sorunu
 Prens Mençikof’un Katoliklere verilen hakların
tamamının Ortodoksların koruyuculuğu sıfatıyla
Rusya’ya verilmesi teklifinin Osmanlı Devletince
reddedilmesi
 Prens Mençikof’un kabul edilmez istekleri
 Kutsal yerler sorununun Ortodoks kilisesi lehine
çözümlenmesi ve Ortodoks kilisesinin ayrıcalıkla-
rının süresiz belirlenmesi
 Hünkâr İskelesi Antlaşmasına benzeyen bir ittifak
antlaşmasının yapılması
Gelişme: 1853’de Rusya’nın Eflak ve Boğdan’a saldırmasıyla
Osmanlı-Rus Savaşı resmen başlamıştır. Sinop Baskını ile
Osmanlı donanmasının Ruslarca imha edilmesi üzerine
İngiltere ve Fransa, Rusya’ya savaş ilan etmiştir. İlerleyen
dönemde Piyomente Hükümeti ve Avusturya’da Rusya’ya
savaş ilan etmiştir. Müttefik kuvvetlerin Kırım’a asker çı-
karması, Sivastopol’un işgal edilmesi ve Çar Nikola’nın
savaş sırasında ölmesi gibi nedenlerden dolayı Rusya’nın
isteği ile Paris Antlaşması imzalanmıştır.
Uyarı:
Osmanlı Devleti ilk defa Kırım Savaşı sırasında dış
borç almıştır.
Paris Antlaşması(1856)
Madde Osmanlı Devleti bir Avrupa Devleti sayılacak, top-
rak bütünlüğü Avrupalı devletlerin garantisi altında
olacak ve Avrupa devletleri hukukundan yararla-
nacak
Yorum Osmanlı Devleti ilk defa Avrupa devleti sayılarak
Avrupa hukukundan faydalanmış ve topraklarını
savunamayacak kadar güçsüz oluşu uluslararası
alanda da kabul edilmiştir.
Madde Karadeniz tarafsız hale getirilecek sadece ticaret
gemilerine açık tutulacaktır. Rusya ve Osmanlı
Devleti Karadeniz’de savaş gemisi ve tersane bu-
lunduramayacaktır.
Yorum Osmanlı Devleti galip ayrıldığı Kırım Savaşında
mağlup devlet muamelesi görmüştür.
Madde Boğazlar 1841 Londra Boğazlar sözleşmesine göre
idare edilecek ve bütün devletlerin savaş gemileri-
ne kapatılacaktır.
Yorum Boğazlardaki uluslararası statü korunmuştur.
Madde Osmanlı Devletinin ilan ettiği Islahat Fermanı ilgili
devletlere duyurulacak ve devletler de bunu kabul
edeceklerdir.
Yorum Osmanlı Devleti, Avrupalı devletlerin iç işlerimize
karışmasını engellemek amacıyla hazırladığı Islahat
Fermanı istenilen sonuca ulaşılamamıştır. Avrupalı
Devletler bu fermanla iç işlerimize daha fazla karı-
şacaklardır.
Madde Eflak ve Boğdan’a muhtariyet verilecek hiçbir dev-
let Eflak ve Boğdan'ın iç işlerine karışmayacaktır.
Sırbistan’a verilen haklar ilgili devletlerin garanti-
sinde olacak, Osmanlı Devleti Sırbistan’ın içişlerine
karışmayacaktır.

ÇÖZÜMLÜ ÖRNEK SORU LYS-2016

Aşağıdakilerden hangisi, Kırım Savaşı sonrasında yapılan
Paris Kongresi ve Paris Antlaşması’nın siyasi sonuçları ara-
sında yer alır?
A. Osmanlı Devleti’nin bir Avrupa devleti sayılmasının ve
Avrupa hukukundan yararlanmasının kabul edilmesi
B. İngiltere’nin Osmanlı toprak bütünlüğünü koruma poli-
tikasının değişmesi
C. Rusya’ya Karadeniz’de donanma ve tersane bulundur-
ma hakkının verilmesi
D. Osmanlı Devleti üzerindeki Rus himayesi ve etkisinin
artması
E. Avrupa devletlerinin Osmanlı Devleti’nin iç işlerine ka-
rışmasının önlenmesi
ÇÖZÜM: Kırım Savaşı sonrasında imzalanan Paris Antlaşma-
sı ile Osmanlı Devleti Avrupa devleti sayılmış ve Avrupa
hukukundan yararlanması kabul edilmiştir. Cevap: A
 Paris Antlaşmasının Önemi
 Paris Antlaşması Osmanlı Devletinin 19.yüzyılda galip
devlet olarak imzaladığı son antlaşmadır.
 Osmanlı Devleti ilk defa Kapitülasyonların kaldırılması-
nı konferansta dile getirdiyse de bu öneri reddedildi.
 İngiltere Hindistan ticaret yollarını güvence altına aldı.
 Osmanlı Devleti galip geldiği bir savaşta mağlup devlet
muamelesi görmüştür.
 Kırım Savaşı ve Paris görüşmelerine katılan Piyomente
hükümeti İtalya birliğini sağlama yolunda önemli müt-
tefikler edindi.
 Osmanlı Devleti ilk defa Avrupa devleti sayılmıştır.
 Paris Antlaşmasında Balkanlardaki Rus nüfuzunu kır-
mak için Karadeniz’in tarafsızlığı ve Boğazların yabancı
gemilere kapatılması sağlanmıştır.
 Eflak, Boğdan ve Sırbistan topraklarındaki yönetimle-
rin konferansa katılan devletlerin ortak garantisine alı-
narak Rusya’nın güneye inmesi engellenmeye çalışıl-
mıştır.
Uyarı:
Kırım Savaşı, Avrupalı devletlerin müdahalesi ile
uluslararası bir boyut kazanmıştır.
Uyarı:
Modern hemşireciliğin kurucusu kabul edilen Floren-
ce Nightingale Kırım Savaşında İstanbul’a gelerek
savaşta yaralanan askerlerin tedavileriyle ilgilenmiş-
tir.(Lambalı Kadın)
Uyarı:
Osmanlı Devleti’nde ilk telgraf Kırım Savaşı sırasında
Edirne-Varna-Kırım arasına çekilmiştir.
ÇÖZÜMLÜ ÖRNEK SORU LYS-2012
XIX. yüzyılın ikinci yarısında İstanbul′a gelen Florence Nigh-
tingale aşağıdakilerin hangisinde yaralananlar için Selimiye
Kışlası′nda düzenli ve temiz bir hastane ortamı meydana
getirmiştir?
A) 1877-78 Osmanlı Rus Savaşı
B) Trablusgarp Savaşı
C) Yunan İsyanı
D) Mehmet Ali Paşa İsyanı
E) Kırım Savaşı
ÇÖZÜM: Modern hemşireciliğin kurucusu kabul edilen Flo-
rence Nightingale Kırım Savaşında İstanbul’a gelerek savaş-
ta yaralanan askerlerin tedavileriyle ilgilenmiştir. Cevap: E
1877-1878 Osmanlı-Rus Savaşı (93 Harbi)
Sebepleri
 Balkan bunalımı sebebiyle Osmanlı Devleti ile Rusya arasın-
daki gerginliğin sonlandırılmak istenmesi
 Balkan Bunalımı: Bosna-Hersek, Bulgaristan, Kara-
dağ ve Sırbistan bölgelerinde Rusya’nın uyguladığı
Panslavizm’in etkisi ile çıkan isyan hareketleridir.
 Balkan Bunalımını çözüme kavuşturmak amacıyla toplanan
İstanbul Konferansından sonuç alınamaması
 İstanbul (Tersane) Konferansı: Osmanlı Devleti,
Rusya, İtalya, Avusturya, Fransa, Prusya ve İngilte-
re delegelerinin Balkan Bunalımını çözüme kavuş-
turmak için yapılan konferanstır. Konferansta Av-
rupalı temsilcilerin Sırbistan ve Karadağ’ın toprak-
larının genişletilmesi, Bosna – Hersek ve Bulgaris-
tan’a muhtariyet istemeleri, Bulgaristan’ın Hristi-
yan valilerce yönetilmesi ve müslümanların elin-
den silahların toplatılması gibi kararları iç işlerine
müdahale edildiğini öne süren Osmanlı Devleti
teklifi reddedilmiştir.
 Tersane Konferansı sırasında Kanun-i Esasi’nin ilanıyla
Osmanlı heyetinin görüşmelerden çekilmesi
 Osmanlı Devleti’nin Londra Protokol kararlarını red-
detmesi
Gelişme:
 Londra Protokolü kararlarının reddedilmesi üzerine Rusya
Osmanlı Devletine savaş ilan etmiştir. Doğuda Doğu Beya-
zıd, Kars ve Ardahan’ı alan Rus orduları Erzurum’a yönel-
miştir. Nene Hatun önderliğindeki Erzurumluların kahra-
manca direnmeleri neticesinde şehri alamamışlardır. Gazi
Osman Paşa tarafından kahramanca savunulan Plevne Ka-
lesinin düşmesinden sonra Rus orduları Ruslar Sofya, Niş,
Vidin, Edirne ve Yeşilköy’e kadarki toprakları işgal etmiştir.
 Ayastefanos (Yeşilköy)Antlaşması(1878)
93 Harbi sonunda Osmanlı Devleti ile Rusya arasında im-
zalanan antlaşma İngiltere ve Avusturya gibi devletlerin
tepkileri nedeniyle iptal edilerek yerine Berlin Antlaşması
imzalanmıştır.
Maddeleri
Büyük Bulgaristan krallığı kurulacaktır. Bu krallığın sınır-
ları doğuda Karadeniz, batıda Arnavutluk, kuzeyde Tuna
Nehri ve güneyde Ege Denizine kadar uzanacaktır.
Karadağ, Sırbistan ve Romanya bağımsız olacak.
Bosna-Hersek’in Rusya ve Avusturya tarafından ortaklaşa
himaye edilecektir.
Ermenilerin oturduğu yerlerde ve Girit’te ıslahat yapıla-
caktır.
Kars, Ardahan, Batum, Eleşkirt ve Doğubeyazıt Rusya’ya
bırakılacaktır
Teselya Yunanistan’a verilecek
Antlaşmanın Önemi
 Büyük Bulgar krallığı kurulmuştur. Rusya ilk defa
Bulgaristan kanalı ile sıcak denizlere (Ege Denizine ) ulaş-
mıştır.
 Şark Meselesini Rusya’nın kendi çıkarlarına göre çözmüş-
tür.
 Panslavizm politikası ilk defa başarılı olmuş Osmanlı top-
rakları parçalanmıştır.
 Ermeni sorunu ilk defa bir Belge’de yer almıştır.(16.madde)
 Sırbistan, Romanya ve Karadağ bağımsız olmuştur.
 Ruslar ilk defa Anadolu’da toprak kazanmıştır.
ÇÖZÜMLÜ ÖRNEK SORU LYS-2013
1878 Berlin Antlaşması’na göre bağımsızlık kazanan Balkan
devletleri aşağıdakilerden hangileridir?
A) Arnavutluk, Yunanistan, Karadağ
B) Romanya, Yunanistan, Karadağ
C) Romanya, Sırbistan, Karadağ
D) Bulgaristan, Romanya, Karadağ
E) Bulgaristan, Sırbistan, Karadağ
ÇÖZÜM:1878 Berlin Antlaşması ile Romanya, Sırbistan ve
Karadağ bağımsızlıklarını kazanan Balkan devletleridir.
Cevap:C
Berlin Antlaşması (1878)
İptal edilen Ayastefanos Antlaşmasının yerine imzalanan
antlaşmadır.
Maddeleri
Ayastefanos Antlaşması ile kurulan Büyük Bulgar Krallığı
üç parçaya bölündü: Osmanlı Devleti’ne vergi verecek olan
Bulgar Prensliği, idari özerkliğe sahip Doğu Rumeli Eyaleti
ve Osmanlı Devleti’ne bağlı Makedonya oluştu.
Bosna-Hersek, yönetimi geçici olarak Avusturya’ya bıra-
kıldı.
Islahat yapılması şartıyla Makedonya, Osmanlı Devleti’ne
bırakıldı.
Doğubayazıt’ın Osmanlı Devleti’ne verilmesi şartıyla Kars,
Ardahan ve Batum Ruslara bırakıldı.
Karadağ, Sırbistan ve Romanya bağımsız olacak
Ermenilerin oturduğu yerlerde ve Girit’te ıslahat yapıla-
caktır.
Teselya Yunanistan’a verilecek
Antlaşmanın Önemi
 Ayastefanos Antlaşması ile kaybedilen Doğu Beyazıd
ve Eleşkirt tekrar geri alındı. Rusya böylece kuzeye
itilmiştir.
 Makedonya’nın Osmanlıya bırakılması ile Rusya Ege
Denizinden uzaklaştırılmıştır.
 Ermeni meselesi ilk defa uluslararası bir soruna dönü-
şecektir.
 Osmanlı Devleti bu konferanstan sonra Alman-
ya’ya yakınlaşacaktır.
 Rusya’nın Balkan hâkimiyeti önlendi
 Berlin Antlaşması Öncesinde ve Sonrasında Yaşanan
Gelişmeler
Kıbrıs’ın İngiltere’ye bırakılması(1878)
İngiltere’nin Kıbrıs’ı istemesinin sebepleri:
 Rusya’nın Akdeniz’e inmesini engellemek
 Sömürgelerine giden yolları denetim altında tutmak
İngiltere iptal edilen Ayastefanos Antlaşmasının yerine toplanı-
lacak olan Berlin Konferansında Osmanlı Devleti’ne yardımcı
olmak amacıyla Kıbrıs’ın yönetiminin kendilerine verilmesini
aksi durumda adanın işgal edileceğini Bab-ı Aliye bildirmiştir.
Berlin Konferansında Rusya’ya karşı İngiltere’nin desteğini
almak isteyen mecburiyetten dolayı adayı İngiltere’ye bırak-
mak zorunda kalmıştır.
Fransa’nın Tunus’u işgal etmesi (1881)
Kıbrıs’ın İngiltere’ye bırakılması ve Berlin Konferansında eli boş
dönen Fransa gelişen sanayisine hammadde bulmak ve Pazar
gereksinimini karşılamak amacıyla Almanya ve İngiltere’nin de
onayını alarak Tunus’u işgal etmiştir.
Uyarı:
İngiltere, Mısır’ı işgal etmeyi planladığı için Fransa’nın
Tunus’u işgaline onay vermiştir.
Almanya, Fransa’yı Avrupa rekabetinden uzaklaştırmak
ve Akdeniz hâkimiyeti için İngiltere ile Fransa’nın çatış-
masını istediği için Tunus’un işgaline onay vermiştir.
Mısır’ın İngiltere tarafından işgal edilmesi(1882)
İngiltere tarafından Mısır’ın işgal edilme sebepleri:
 Süveyş Kanalının açılmasıyla Mısır’ın stratejik önemi-
nin artması
 İngiltere’nin uzak doğudaki sömürgelerine giden yolu
denetim altına almak istemesi
Uyarı:
Berlin Konferansından önce Kıbrıs ve Berlin Antlaşma-
sından sonra Mısır’ın işgali İngiltere’nin Osmanlı toprak
bütünlüğü politikasından vazgeçtiğini göstermektedir.
ÇÖZÜMLÜ ÖRNEK SORU LYS-2016
Süveyş Kanalı’nın açılması İngiltere’nin Osmanlı Devleti’ne
karşı izlediği politikaları etkilemiştir.
Bu durumun;
I. Ayastefanos Antlaşması koşullarının değiştirilmesi,
II. İngiltere’nin olası Rus saldırısına karşı Kıbrıs’a asker
çıkarması,
III. İngiltere’nin Mısır’ı işgal etmesi
sonuçlarından hangilerini ortaya çıkardığı savunulabilir?
A. Yalnız I B. Yalnız II C. Yalnız III
D. I ve II E. I, II ve III
ÇÖZÜM: Süveyş Kanalı’nın açılmasıyla Osmanlı Devleti’nin
stratejik önemi artmıştır. Kanalın açılması aynı zamanda
İngiltere’yi sömürge yollarını koruma politikasına da yö-
neltmiştir. Cevap: E
Ermeni Meselesi
 1878 Berlin Antlaşması, XIX ve XX. yüzyılda yaşanan Ermeni
Meselesinin başlangıcıdır.
 İngiltere ve Rusya’nın Ermenileri desteklemelerindeki
amaçları:
 İngiltere: Doğu Anadolu’da kendi güdümünde bir
Ermeni Devleti kurarak Rusya’nın güneye sıcak
denizlere(Akdeniz) inmesini engelleme ve petrol
bölgeleriyle Osmanlı arasına tampon bölge oluş-
turma amacını gütmektedir.
 Rusya: Kendine bağlı bir Ermenistan Devleti kura-
rak bu devlet üzerinden Akdeniz’e ulaşmak ve Kaf-
kasya güvenliğini sağlama amacını gütmektedir.
 Avrupa devletlerinin desteğiyle Ermenileri, Osmanlı Devle-
ti’ne karşı kışkırtmak amacıyla 1887’de İsviçre’nin Cenevre
şehrinde Hınçak, 1890’da Tiflis’te Taşnak komitaları kurul-
muştur.
 1915 Tehcir (Zorunlu Göç) Kanunu’nun çıkarılması önce-
sinde ortaya çıkan bazı Ermeni isyanları
Erzurum 1890’da Hınçak ve Taşnak komitacıla-
İsyanı rınca gerçekleştirilen Erzurum İsyanı
ilk Ermeni isyanıdır.
Kumkapı Kamuoyu oluşturmak amacıyla 1890’da
Gösterisi Hınçak Komitesince düzenlenen mitingin
amacı İstanbul’daki Ermenileri isyana
teşvik etmektir.
Bâbıâli 1895’de Silahlı Ermeni komitacılarının
Olayı Bâbıâli’yi basarak olay çıkarıp Avrupa’nın
dikkatini Ermeni Meselesi üzerine çekip
Avrupa’nın müdahalesinin planlandığı
gösteri kısa sürede bastırılmıştır.
Osmanlı 1896’da Avrupalı devletlerin Ermeni Me-
Bankası selesine dikkatleri çekmek amacıyla Er-
Baskını meni komitacılarınca yapılan eylemdir.
Sultan II. Ermeni komitacılarınca 21 Temmuz 1905
Abdülhamit’e Cuma günü Sultan II. Abdülhamit’e karşı
Suikast Giri- bombalı suikast düzenlenmiştir. Padişah,
şimi camiden geç çıktığı için suikasttan kur-
tulmuştur.
 I.Dünya Savaşı sırasında Rusların Ermenilerle bağlantı
kurup beraber hareket etmeleri ve İtilaf devletlerinin Geli-
bolu’ya çıkartma yapılması, Osmanlı Devleti’ni zor duruma
düşürmüştür.
 Kafkas Cephesinde Ruslara destek veren Ermenilerin isya-
nıyla Osmanlı ordusu iki ateş arasında kalmıştır. Ermenile-
rin Van ve Bitlis gibi yerlerde isyanıyla birlikte27 Mayıs
1915’de Sevk ve İskân (Tehcir)Kanunu çıkartılmıştır.
 Tehcir Kanunu Van, Bitlis ve Erzurum vilayetlerin-
de isyana karışan Ermenilerin Halep ve Suri-
ye’deki bölgelere zorunlu göçe tabi tutulmalarına
verilen isimdir. Zorunlu göç, bütün Ermenilere
uygulanmamıştır. Erzincan, Samsun ve Adana’daki  Mehmet Ali Paşa olayında İngiltere ve Fransa’ya güvenme-
Ermeniler zorunlu göç dışında tutulmuştur.
 Tehcir Kanunu 24 Ekim 1916’ya kadar uygulanmıştır.31
Aralık 1918’de Geri Dönüş Kararnamesi ile göç ettirilen
Ermenilerin geri dönmesi sağlanmıştır.
Kütahya Antlaşması(1833)
Maddeleri
 Mehmet Ali Paşa’ya Mısır ve Girit valiliklerinin yanı
sıra Şam valiliği verilecektir.
 Oğlu İbrahim Paşa’ya Cidde valiliğinin yanı sıra Adana
muhassıllığı (vergi toplama hakkı) verilecektir.
Önemi
 Antlaşmayla Mısır meselesi dış soruna dönüşmüştür.
 Osmanlı Devleti’nin valisine bile söz geçiremeyecek
kadar zayıfladığı görülmüştür.
yen II. Mahmut Rusya ile Hünkar İskelesi Antlaşmasını im-
zalamıştır.
Hünkar İskelesi Antlaşması(1833)
 Bu antlaşma 8 yıl yürürlükte kalacaktır.

Maddeleri
Mehmet Ali Paşa’nın Güç Kazanması ve Mısır Sorunu  Osmanlı Devleti herhangi bir saldırıya uğrarsa,
 Kavalalı Mehmed Ali Paşa Napolyon tarafından işgal edilen Rusya karadan ve denizden yardım edecektir.
Mısır'ı kurtarmak için bölgeye giden gönüllü askerler ara-  Rusya bir saldırıya uğrarsa Osmanlı Devleti
sında yer almıştır. Boğazları kapatacaktır.
 Hüsrev ve Hurşit Paşaları türlü hilelerle İstanbul’a gönder-
 Hünkâr İskelesi Antlaşması ile ilk defa Boğazlar
ten Kavalalı hakimiyeti eline geçirmiştir. III. Selim ’in görev-
sorunu ortaya çıktı.
lendirmesi ile Arabistan’da başlayan Vehhabi ayaklanmasını
 Hünkâr İskelesi Antlaşması Osmanlı Devletinin
Önemi

bastıran Mehmet Ali Paşa Hicaz ve Habeş valiliklerine

atanmıştır.
 Mora İsyanını bastıramayan Osmanlı Devleti Mehmet Ali
Paşa’dan yardım istemiştir. Mora ve Girit valiliklerinin ve-
 Mehmet Ali Paşa’ya karşı İngiltere’nin desteğini almak
rilmesi karşılığında Mısır ordusu isyanı bastırmıştır. Navarin
Olayından sonra yaşanan 1828-1829 Osmanlı-Rus Savaşın-
dan sonra imzalanan Edirne Antlaşmasıyla Mora merkezli
Yunanistan devleti kurulmuştur.
 Yunanistan’ın bağımsız olması ile kaybedilen Mora yerine
Girit ve Suriye valiliklerini isteyen Mehmet Ali Paşa’nın tek-
lifi Osmanlı Devleti tarafından reddedilmesi
 Osmanlı Devleti tarafından Mısır valiliğinden alınmak
istenen Mehmet Ali Paşa isyan etmiştir. Mısır ordusunun
Adana ve Konya’da Osmanlı ordusunu mağlup edip Kütah-
ya’ya kadar gelmesi üzerine Bab-ı Ali Rusya’dan yardım is-
temiştir.
 Rus filosunun İstanbul’a gelmesi üzerine İngiltere’nin araya
girmesiyle taraflar arasında Kütahya Antlaşması imzalan-
mıştır.
boğazlar üzerinde egemenlik haklarını kullanarak
imzaladığı son antlaşmadır.
isteyen II.Mahmut bu devletle Balta Limanı Antlaşmasını
imzalamıştır.
Balta Limanı Antlaşması (1838)
Maddeleri
 Tekel sistemi kaldırılarak İngiliz tüccarlar istedikleri
miktarda hammaddeyi satın alabilecektir.
 İngiliz tüccarlardan alınan transit ticaret vergisi
kaldırılacaktır.
 Yabancı mallar boğazlardan serbestçe geçebilecek-
tir.
 Osmanlı topraklarına giren İngiliz mallarına ödenen
gümrük vergisi dışında başka vergi ödenmeyecektir.

ÇÖZÜMLÜ ÖRNEK SORU LYS-2012

Osmanlı Devleti, aşağıdaki ayaklanmaların hangisinin ar-
dından Rusya′nın desteğini koruyabilmek amacıyla 1833
yılında Hünkâr İskelesi Antlaşması′nı imzalamıştır?
A) Patrona Halil
B) Kavalalı Mehmet Ali Paşa
C) Tepedelenli Ali Paşa
D) Canberdi Gazali
E) Kabakçı Mustafa
ÇÖZÜM: Kavalalı Mehmet Ali Paşa olayında İngiltere ve
Fransa’ya güvenmeyen II. Mahmut Rusya ile Hünkar İskelesi
Antlaşmasını imzalamıştır. Cevap: B

Uyarı:
Balta Limanı Antlaşması ile Osmanlı Devleti Avrupalı
Devletlerin yarı sömürgesi haline gelmiştir. Daha önce
%3 olan ihracat vergisi %12’ye çıkarılmıştır. İthalat
vergisi %5 olarak kabul edilmiştir. Yabancı tüccarların
mallarını başka bölgelere taşımlarında %8 oranın vergi
uygulanarak iç gümrük vergileri kaldırıldı.
 1840 yılında yapılan Nizip Savaşı’nda Osmanlı Devleti
mağlup olmuştur. Rusya’nın devreye girmesini istemeyen
İngiltere ve Avusturya ‘nın girişimleriyle Londra konferansı
toplanmıştır
Londra Konferansı (1840)
Osmanlı Devleti, Rusya, Avusturya, İngiltere ve Prusya
devletlerinin katıldığı konferansa Mehmet Ali Paşa’yı
destekleyen Fransa katılmamıştır.
 Mısır hukuki bakımdan Osmanlı Devletine bağlı
Alınan Kararlar
bir eyalet olarak kalacak
 Belirtilen şartlara uyulmadığı takdirde Mısır
Mehmet Ali Paşa’dan alınacaktır.
 Cidde, Hicaz, Girit ve Suriye valilikleri ile Adana
mutasarrıflığı Osmanlı Devletine bırakılacaktır.
 Mısır valiliği babadan oğula geçmek şartıyla M. Ali
Paşa ve oğullarına bırakılacaktır
Konferans kararlarını kabul etmeyen Mehmet Ali
Paşa üzerine gönderilen İngiliz, Osmanlı ve Avusturya
Gelişme
askerleri Mısır ordusu mağlup edilerek Akka alınmış-
tır. Mısır Limanının abluka altına alınması ve halk
isyanlarıyla sıkışan Mehmet Ali Paşa konferans karar-
larını kabul etmiştir.
 Mısır sorunu uluslararası platformda kesin olarak
çözülmüştür.
 Mısır özerk bir eyalet olmuştur.
Önemi
 Osmanlı Devleti Avrupalı devletlerin desteğini
sağlamak için 1839’da Tanzimat Fermanını ilan
etmiştir.
 Mısır Sorunu, Osmanlı Devleti’nin varlığını koru-
yamayacak kadar zayıfladığını ortaya çıkarmıştır.
ÇÖZÜMLÜ ÖRNEK SORU YGS-2010
Aşağıdakilerden hangisinin, Osmanlı Devleti zayıfladıkça
İngiltere, Rusya ve Fransa devletleri arasında çıkar çatışma-
larının odak noktalarından biri olduğu savunulamaz?
A) Boğazlar
B) Kapitülasyonlar
C) Azınlıklar
D) Kutsal yerler
E) Mültezimler
ÇÖZÜM: Boğazlar, Kutsal yerler, azınlıklar üzerinde nüfuzla-
rını arttırma ve Osmanlı Devletindeki ticari imtiyazlarını
genişletme çalışmaları İngiltere, Fransa ve Rusya arasında
çıkar çatışmalarına neden olan konulardır. Cevap: E
BOĞAZLAR SORUNU
Londra Boğazlar Sözleşmesi(1841)
Hünkâr İskelesi Antlaşması ile Boğazlar sorunu ortaya
çıkmıştır. Hünkâr İskelesi Antlaşmasının bitmesi ile
İngiltere ve Fransa boğazlar üzerindeki Rus hâkimiyeti-
nin genişleyeceği korkusuyla 1841’de boğazlar sorunu-
nu çözüme kavuşturmak amacıyla düzenledikleri konfe-
ranstır.
 Boğazlar Osmanlı Devleti’nin hâkimiyetinde
Alınan Kararlar
kalacak
 Barış döneminde bütün devletlerin savaş gemile-
rine kapalı olacak
 Boğazlar tüm ticaret gemilerine açık tutulacak
 Osmanlı Devleti savaşa girerse boğazlar üzerinde
istediği gibi hareket edebilecektir.
 Boğazların durumu ilk defa uluslararası bir
konferansta belirlenmiştir.
 Sözleşmeyle boğazlara ilk defa uluslararası bir
statü kazandırıldı.
 Rusya’nın Akdeniz’e inmesi engellendi.
Önemi  Osmanlı Devleti üzerindeki Rus baskısı azalmıştır.
 Osmanlı Devletinin boğazlar üzerindeki mutlak
hâkimiyeti resmen sona erdi
 Rusya Hünkâr İskelesi Antlaşması ile kazandığı
hakların birçoğunu kaybetti.
 Konferansta istediklerini alan ve en karlı çıkan
devletler Fransa ve İngiltere’dir.
Uyarı:
1856 Paris Antlaşması’yla Boğazların statüsü 1841
Londra Boğazlar Sözleşmesi esas alınarak yeniden dü-
zenlendi. Antlaşma ile Karadeniz kıyılarında Rusların
donanma bulundurma hakkı ellerinden alındı. 1871’de
Londra’da yapılan bir toplantıda Ruslara Karadeniz’de
yeniden donanma bulundurma hakkı tanındı. Bu tarih-
ten itibaren Rusya, Boğazları yeniden ele geçirme siyase-
tine başladı.
 1830 ve 1848 İhtilalleri Siyasi Birliklerini Sağlayan Almanya ve İtalya
1830 İhtilalleri İtalya
 Fransa’da X. Şarl'ın mutlak rejimi getirmek için parlamen-  Siyasi birliğini kurmadan önce İtalya bir kısmı Avusturya’ya
toyu dağıtması, basın ve düşünce özgürlüğüne sınırlama bağlı olan yedi ayrı hükümetten oluşmuştur.
getirerek anayasal hakları kısıtlamak istemesi üzerine  1807’de kurulan Carbonari Teşkilatı İtalya’da siyasi birliği
1830’da çıkan isyan hareketidir. X.Şarl tahttan indirilerek kurmak için çalışmalara başlamıştır.
yerine liberal fikirleri savunan Louis Fhillippe yeni kral ol-  Fransa’dan aldığı destekle Avusturya’yı yenen Piyomente
du. Hükümeti 1870’de İtalya’da siyasi birliği kurmuştur.
Sonuçları Uyarı:
 Fransa’da meşruti krallık yeniden kurulmuştur. Piyomente Hükümeti Avrupalı devletlerin desteğini sağla-
 Avrupa’da Liberal demokrasiler güçlenerek parlamenter mak amacıyla Kırım Savaşına katılmıştır.
sisteme geçiş hızlanmıştır.
 İngiltere ve İsviçre’de liberaller başa geçmiştir. Almanya
 İsveç ile Norveç, Hollanda ile Belçika devletleri ayrılarak  Prusya’nın öncülüğünde Almanya’da siyasi birliğin sağlan-
bağımsız olmuşlardır. masında Demir Şansölye olarak adlandırılan Otto von Bis-
1830 ihtilalleri 1815’de yapılan Viyana Kongresine ilk marck’ın çabaları etkili olmuştur.
 Bismarck, Prusya’nın güçlenmesi ve Almanya’nın kurulma-
tepkidir.
sında “kan ve kılıç politikası’’nı uygulamıştır.
 1864’te Danimarka’yı, 1866’da Avusturya’yı ve 1870’de
1848 İhtilalleri Sedan Savaşıyla Fransa’yı yenip Alsas-Loren bölgesini alan
Sebepleri Prusya, 1871’de Almanya’da siyasi birliği kurmuştur.
 İşçi sınıfının sosyal ve siyasal haklar talep etmesi Üçlü İttifak ve Üçlü İtilaf Oluşumları
 1830 ihtilaliyle kurulan Fransa'da vatandaşların ta- Üçlü İttifak(Bağlaşma Devletleri): 1882’de Almanya öncülü-
mamına oy hakkının verilmemesi ğünde Avusturya-Macaristan İmparatorluğu ve İtalya tarafın-
 Sosyalist Partilerin çalışmaları dan oluşturulan bloktur.
 1845 ve 1846 ‘da Belçika'da ortaya çıkarak tüm Avru- Üçlü İtilaf (Anlaşma Devletleri): İngiltere öncülüğünde Fransa
pa ülkelerine yayılan Patates Hastalığının meydana ve Rusya tarafından oluşturulan bloktur.
getirdiği yoksulluk
 Karl Marx ve Friedrich Engels tarafından 1 Şubat 1848
Uyarı:
tarihinde yayınlanan Komünist Manifesto’da sınıfsız
Bloklar arasındaki ekonomik rekabet, sömürge elde
ve devletsiz bir toplum düzenine geçilmek istenmesi etme ve silahlanma yarışı, I. Dünya Savaşı’nın çıkmasına
 İlk defa Fransa’da ortaya çıkan ihtilal isyanları tüm Avru- sebep olacaktır.
pa’yı etkilemiştir.
Sonuçları
 Fransa’da cumhuriyet ilan edilerek Lui Napolyon cumhur-
Uyarı:
başkanı seçilmiştir. Cumhuriyetle birlikte bütün Fransız va-
I.Dünya Savaşı sırasında İtalya ittifak devletlerinden
tandaşlara oy verme hakkı tanındı
ayrılarak itilaf devletlerine katılmıştır.
 Avusturya’da Meternik istifa ederek vergiler eşit hale
getirilmiş ve toprak köleliği kaldırılmıştır.
ÇÖZÜMLÜ ÖRNEK SORU ÖYS-1993
Avrupa’da işçi sınıfının önem kazanması ve bu sınıfı temsil
eden sosyalist partilerin kurulması, aşağıdaki olaylardan
hangisinin gerçekleşmesinde etkili olmuştur?
A) Yüzyıl Savaşları
B) 1848 İhtilalleri
C) Viyana Kongresi
D) Fransız İhtilali
E) Otuz Yıl Savaşları
ÇÖZÜM: İşçi sınıfının sosyal ve siyasal haklar talep etmesi ve
sosyalist partilerin çalışmaları 1848 İhtilallerinin çıkmasın-
daki en önemli etkendir. Cevap: B
 Reval Görüşmeleri ve Balkanlar Gelişme: Balkan Birliği’ni oluşturan devletlerin Osmanlı Devle-
Reval Görüşmeleri ti’nden Makedonya’da ıslahat yapılması yönündeki teklifleri-
9 Haziran 1908’de Finlandiya Körfezi’ndeki Reval Lima- nin reddedilmesi üzerine Karadağ’ın Yenipazar’a saldırmasıyla
nı’nda İngiltere Kralı ile Rus Çarı bir araya geldiler. Yap- Balkan Savaşı başlamıştır. Bulgar ordularının; Edirne, Kırklareli
tıkları görüşmeden sızan sonuçlara göre Osmanlı Devleti ve Lüleburgaz’ı alarak Çatalca’ya kadar ilerlemesi üzerine zor
toprakları yeniden paylaşılacak, Rumeli parçalanacak, durumda kalan Yusuf Kamil Paşa hükümetinin isteği ile barış
Osmanlı Devleti ordularını gönderemeyecek ve bu du- görüşmeleri başlamıştır.
ruma boyun eğecekti. Reval Planı’na göre Makedonya’da YENİLGİNİN SEBEPLERİ
reform programının yapılması kararı alınmıştı. Bu karar  Ordu içerisindeki siyasi rekabet
Makedonya’nın özerkleştirilerek Osmanlı Devleti’nden  Savaştan önce bölgede savaş tecrübesi bulunan
koparılması anlamına gelmekteydi. İttihat ve Terakki yaklaşık 65 bin askerin terhis edilmesi
Partisi taraftarları Reval Görüşmeleri’ne tepki olarak  Osmanlı ordusunun dört cephede savaşması ve iyi
Makedonya’da İstanbul’a karşı isyan çıkarttı. Bu gelişme- yönetilememesi
lerin neticesinde 1908’de II. Meşrutiyet ilan edildi
 Balkan Devletlerinin büyük devletlerce desteklenmesi
Tunaya, 1986, s.27’den düzenlenmiştir.
 Ordunun silah ve malzeme bakımından yetersiz
olması
 Savaş planının iyi yapılamaması
Balkan Savaşları  Bir kısım askeri birliklerin Vehhabi isyanından dolayı
I.Balkan Savaşı Hicaz’a gönderilmesi
Sebepleri  Askeri teçhizatın sabotaj ve baskınlara açık ileri
 Panslavizm ve Milliyetçilik akımının etkisi mevkilerde mevzilendirilmesi
 Reval Görüşmelerinde İngiltere’nin Rusya’yı Balkan-
larda serbest bırakması
 Balkan uluslarının topraklarını genişletmek amacıyla
Uyarı:
Osmanlıya karşı ittifak yapması Bulgarların İstanbul’a yaklaşmasına en büyük tepkiyi
 Osmanlı Devletinin Balkanlarda yaşanan gelişmeleri Rusya göstermiştir. Ruslar, yüzyıllardır gerçekleştirmek
takip edememesi istedikleri hayallerini Bulgaristan’ın gerçekleştirme
 Osmanlı Devleti’nin Trablusgarp Savaşında zayıfladı- ihtimaline karşı çıkarak yaptıkları açıklamada Bulgarla-
ğının ortaya çıkması rın İstanbul’a girmesi hâlinde donanmasını gönderece-
 Kiliseler Sorununun Balkan devletleri lehine çözülme- ğini, Meriç Nehri’nin doğusundaki toprakların Bulgarlar
si tarafından ilhak edilmesini tanımayacağını ilan etmiştir.
Taraflar: Sırbistan, Karadağ, Bulgaristan ve Yunanistan
Xxxxx
Osmanlı Devleti
ÇÖZÜMLÜ ÖRNEK SORU LYS-2016 Sadrazam Kâmil Paşa zorla istifa ettirilmiştir. Bab-ı Ali Bas-
Osmanlı Devleti’nde İttihat ve Terakki Cemiyetinin hükûmeti kınıyla hükümet ittihatçıların eline geçmiştir. Cevap: A
ele geçirmesini sağlayan Babıali Baskını, aşağıdaki savaşla-
rın hangisi sırasında gerçekleşmiştir?
A. Birinci Balkan Savaşı
B. Trablusgarp Savaşı
C. Kırım Savaşı
D. Birinci Dünya Savaşı
E. Kurtuluş Savaşı
ÇÖZÜM: I. Balkan Savaşı’nda alınan ani ve ağır yenilgi karşı-
sında İttihat ve Terakki Partisi yoğun bir propaganda faali-
yetine girişmiştir. Kendilerinin hükûmette olmamasından
dolayı bu yenilginin yaşandığını savunan parti, 23 Ocak
1913’te Osmanlı hükûmetine baskın düzenlemiştir. Baskın
sırasında Ohrili Nafiz Bey ve Harbiye Nazırı Nâzım Paşa ise
İttihatçıların tetikçisi Yakup Cemil tarafından öldürülmüş,

Bab-ı Ali Baskını
I. Balkan Savaşı’nda alınan ani ve ağır yenilgi karşısında
İttihat ve Terakki Partisi yoğun bir propaganda faaliye-
tine girişmiştir. Kendilerinin hükûmette olmamasından
dolayı bu yenilginin yaşandığını savunan parti, 23 Ocak
1913’te Osmanlı hükûmetine baskın düzenlemiştir. Bas-
kın sırasında Ohrili Nafiz Bey ve Harbiye Nazırı Nâzım
Paşa ise İttihatçıların tetikçisi Yakup Cemil tarafından
öldürülmüş, Sadrazam Kâmil Paşa zorla istifa ettirilmiş-
tir. Bab-ı Ali Baskınıyla hükümet ittihatçıların eline geç-
miştir.
 30 Mayıs 1913’te Londra Antlaşmasının imzalanmasıyla I.
Balkan Savaşı sona ermiştir.
 1913 Londra Antlaşması’na göre Midye-Enez Hattı’nın geçerek I.Balkan Savaşıyla kaybettiği Edirne ve Kırklareli’ni geri
batısındaki bütün topraklar Balkan devletlerine bıra-
kılmıştır. Sırbistan’a Orta ve Kuzey Makedonya, Yuna- Kurmay Başkanlığı görevinde bulunmuştur. II. Balkan Savaşın-
nistan’a Selanik, Girit ve Güney Makedonya, Bulgaris- da ağır kayıplar veren Bulgaristan’ın isteği ile Bükreş Antlaş-
tan’a Kavala, Dedeağaç ve bütün Trakya bırakılmıştır.
Ege adalarının geleceği ve Arnavutluk’un sınırları Av- Bükreş Antlaşması: Osmanlı Devleti’nin yer almadığı antlaş-
rupalı devletlerinin kararına bırakılmıştır.
I.Balkan Savaşlarının Sonuçları
 Ege Denizi ve Balkan hakimiyeti sona ermiştir.
 Osmanlıcılık akımı etkisini yitirirken Turancılık akımı önem
kazanmıştır.
 Arnavutluk savaşmadan bağımsızlığını ilan ederek Osmanlı
Devletinden en son ayrılan balkan ulusu olacaktır.
 Ordu içine siyasetin karışması fikrini savunan Mustafa
Kemal’in haklılığı ortaya çıkmıştır. (Mustafa Kemal I.Balkan
Savaşı sırasında Akdeniz Boğazı Birleşik Kuvvetler Hareket
Komutanlığına atanmıştır.)
 Balkanlardan Anadolu’ya yaşanan göçler neticesinde Ana-
dolu’da Türk nüfusu artmıştır.(Tek Olumlu Sonuç)
II.Balkan Savaşı
Sebepleri
 I.Balkan Savaşında en fazla toprağa sahip olan Bulga-
ristan’ın almasından kaynaklanan hoşnutsuzluk
 Ege Denizine ulaşan Bulgaristan’ın aşırı derecede güç-
lenmesi
 Osmanlıdan alınan toprakların özellikle Makedon-
ya’nın paylaşılamaması
 Osmanlı Devletinin bölgeden çekilmesiyle başlanan otorite
boşluğu
 Bulgaristan’ın Ege Denizine ulaşmasının Yunanistan’ı tedir-
gin etmesi
 Siyasi kargaşadan faydalanmak isteyen Osmanlı Devletinin
kaybettiği toprakları geri alma isteği
Taraflar: Romanya, Yunanistan, Sırbistan, Karadağ
XX
Bulgaristan
Savaş: Bulgaristan’ın kendisine karşı birleşen Yunanistan ve
Sırbistan’a saldırmasıyla II. Balkan Savaşı başlamıştır. Karadağ,
Romanya, Yunanistan ve Sırbistan gibi devletlere karşı savaşan
Bulgar orduları ağır bir mağlubiyet almıştır. Bulgaristan’ın
içinde bulunduğu zor durumdan faydalanmak isteyen Osmanlı
Devleti Londra Antlaşmasıyla belirlenen Midye- Enez hattını
almıştır. Mustafa Kemal II. Balkan Savaşında Bolayır Kolordusu
ması imzalanmıştır.
mada Bulgaristan;
 Selanik, Kavala, Güney Makedonya’yı Yunanistan’a
 Güney Dobruca, Tutrakan ve Silistre’yi Romanya’ya
 Orta ve Kuzey Makedonya’yı (Manastır, Üsküp, Piriş-
tine ve İstip )Sırbistan’a
 Plevne ve Akova’yı Karadağ’a
vermiştir.
Uyarı:
II. Balkan Savaşıyla alınan Edirne ve Kırklareli ’den dola-
yı Osmanlı Devleti kaybettiği toprakları geri alma umu-
duyla I.Dünya Savaşına girmiştir.
Uyarı:
Romanya, Bulgaristan’la yaşadığı Dobruca sorunu nede-
niyle I.Balkan Savaşına katılmayıp II. Balkan Savaşına
katılmıştır

ÇÖZÜMLÜ ÖRNEK SORU AYT-2018

Aşağıdakilerden hangisi Osmanlı Devleti’nin Balkan Savaşla-
rında kaybettiği yerler arasında gösterilemez?
A)Arnavutluk
B)Bosna-Hersek
C)Makedonya
D)Ege Adaları
E)Batı Trakya
ÇÖZÜM: Bosna-Hersek 1878 Berlin Antlaşması ile idaresi
Avusturya’ya bırakılmıştır. II.Meşrutiyet’in ilan edildiği dö-
nemde Avusturya bu bölgeyi topraklarına kattığını ilan et-
miştir. Cevap: B
Balkan Savaşları Sonunda Osmanlı Devleti’nin İmzaladığı Antlaşmalar

Osmanlı Devleti ile Bulgaristan arasında imzalanmıştır. Antlaşmaya göre; Meriç Nehri iki ülke ara-
sında sınır olarak kabul edildi. Edirne, Kırklareli ve Dimetoka Osmanlı Devletine bırakıldı. Kavala ve
Dedeağaç Bulgaristan’a bırakıldı. Bulgaristan’daki Türklerin yasal hakları garanti altına alındı. Bulga-
ristan’daki Türklerin; isterlerse dört yıl içerisinde Türkiye’ ye göç edebilecekleri kararlaştırıldı.
İSTANBUL ANTLAŞMASI
Antlaşmanın Önemi: Antlaşma günümüzdeki Türkiye –Bulgaristan sınırını büyük ölçüde belirle-
29 EYLÜL 1913
miştir. Antlaşmayla Osmanlı Devleti’nin batıda tek kara komşusu Bulgaristan olmuştur. Balkan
Türkleri ilk defa bu antlaşma ile azınlık statüsüne düştü Türklerin; Türkçe öğrenim hakkı, her
türlü din, mezhep ve ibadet hürriyetleri güvence altına alındı. Bulgaristan Dedeağaç üzerinden
Ege Denizi ile bağlantısı devam etmiştir.

Osmanlı Devleti ile Yunanistan arasında imzalanmıştır.

Antlaşmaya göre;
 Yanya, Girit ve Selanik’in Yunanistan’a ait olduğu kabul edildi
 Yunanistan sınırları içinde kalan Türklerin hakları güvence altına alındı.
ATİNA ANTLAŞMASI  Ege adalarının geleceği büyük devletlere bırakıldı
14 KASIM 1913 UYARI! Ege adaları sorunu Lozan Antlaşmasında Bozcaada ve İmroz dışındaki adaların Yunanistan’a
verilmesiyle çözüldü.
 Osmanlı Devleti ile Sırbistan arasında imzalandı.
İSTANBUL ANTLAŞMASI Antlaşmaya göre;
13 MART 1914  Osmanlı’nın Sırbistan’la sınırı olmadığı için; bu antlaşmayla Sırbistan’da kalan Türklerin taşın-
mazları ve haklarıyla ilgili düzenlemeler yapılmıştır.

Balkan Savaşlarının Genel Sonuçları

 Osmanlı Devleti; Batı Trakya, Makedonya, Ege Adaları ve Arnavutluk’u kaybetmiştir.
 Ege ve Balkanlardaki Osmanlı hâkimiyeti büyük ölçüde sona ermiştir.
 İlk defa Ege Adaları sorunu ortaya çıkmıştır.
 Balkanlarda yaşayan Türkler azınlık durumuna düşerek il Batı Trakya Türkleri sorunu ortaya çıkmıştır.
 İttihat ve Terakki Partisi Babıâli Baskınıyla iktidarı ele geçirmiş ve 1918 yılına kadar iktidara tamamen hâkim olmuştur.
 Osmanlıcılık akımı önem kaybederken, Türkçülük akımı önem kazanmıştır.
 Balkan Savaşları, devletlerarası gerginliği artırmış, bu durum silahlanma yarışını hızlandırmıştır.
 II. Balkan Savaşıyla Doğu Trakya (Edirne, Kırklareli ve Dimetoka ) geri alınmıştır.
 I.Balkan Savaşıyla tehlikeye düşen İstanbul’un güvenliği II. Balkan Savaşı ile tekrar sağlanmıştır.
 Arnavutluk, Balkan Savaşlarına katılmadan bağımsızlığını ilan etmiştir.
 Romanya, I.Balkan Savaşına katılmayıp II. Balkan Savaşına katılmıştır.
 Osmanlı Devleti’nin batı sınırı Meriç Nehri kabul edilmiş ve bugünkü sınırımız büyük ölçüde çizilmiştir.
 Bulgaristan ve Osmanlı Devleti kaybettikleri toprakları geri almak için I.Dünya Savaşına girmiştir.
 Mustafa Kemal Edirne’nin kurtuluşunda yer almıştır.(Bolayır Birlikleri)
 Osmanlı Devleti’nin Balkanlardan çekilmesiyle bölge hâkimiyeti için Rusya ve Avusturya arasında rekabet yaşanmaya baş-
lamıştır.
 II. Balkan Savaşında Osmanlı Devleti sadece Bulgaristan’la savaşmıştır.
 Darüleytam açılmıştır.
 DARÜLEYTAM: Balkan Savaşlarında kimsesiz kalan çocukları barındırmak ve meslek edindirmek amacıyla açılan
kurumdur.
 Balkan Savaşları ile kaybedilen topraklardan Anadolu’ya yaşanan göçlerle Anadolu’daki Türk nüfusu artmıştır. Yaşanan
göçler Anadolu’da sosyo-ekonomik sıkıntıları da beraberinde getirmiştir.
 Balkan Savaşlarıyla birlikte Osmanlı Devleti Avrupa siyasetinde yalnızlık politikasına itilmiştir.