ATATÜRK İLKELERİ VE İNKILAP TARİHİ

5. Ünite: I. Dünya Savaşı

1- I. Dünya Savaşının Sebepleri
2- I. Dünya Savaşının Başlaması
3- Osmanlı Devleti'nin Savaşa Dahil
Olması
4- Osmanlı Devleti'nin Savaştığı Cepheler
5- Cephelerin Genişlemesi
6-Osmanlı Devleti'ni Paylaşma Projeleri
7- Birinci Dünya Savaşında Önemli
Gelişmeler
8-Ateşkes Antlaşmaları
9- Barış Antlaşmaları
 • 1914-1918 yılları arasındaki, dünyanın büyük devletlerinin Avrupa’da, Ortadoğu’da, Afrika’da
1- I. Dünya ve Uzakdoğu’da geniş bir alanda ve açık denizlerde o zamana kadar görülmemiş büyülükte ve
Savaşının Sebepleri uzun süreli savaşına I. Dünya Savaşı denmiştir.
• Önce Orta Avrupa’da başlayan savaş devam ettiği yıllar içinde yeni katılımlarla (Osmanlı
Devleti, Bulgaristan, İtalya, ABD) geniş bir alana yayılmış ve dünyanın büyük bir bölümünü
Genel ve Özel etkisi altına almıştır.
Sebepler
• Böyle büyük bir savaşın ortaya çıkmasında genel ve özel sebepler olmak üzere çeşitli etkenler
söz konusu olmuştur.
• Genel Nedenler olarak;
- Sömürgecilik
- Milliyetçilik akımı
- Silahlanma yarışı
- Devletlerarası bloklaşmalar sayılabilir.
• Özel Nedenler ise
- Almanya’nın İngiliz sömürgelerini ele geçirmek istemesi,
- Rusya'nın sıcak denizlere inme düşüncesi,
- Almanya ve Fransa arasında zengin kömür yataklarının bulunduğu Alsas-Loren bölgesi,
- Rusya ve Avusturya Macaristan arasında Ortodoks- Slav çatışmalarının bulunmasıdır.
1- I. Dünya • I. Dünya Savaşı’nın en önemli nedeni, ekonomik rekabet ve buna bağlı olarak
Savaşının Sebepleri ortaya çıkan sömürgecilik yarışıdır.
• XIX. yüzyılda sanayileşmenin hızla gelişmesi ve Sanayi İnkılabının gerçekleşmesi
sömürgeciliğin gelişmesine yol açmıştır.
• Özellikle Sanayi İnkılabının iki temel kaynağı olan ham madde ihtiyacı ve pazar
Sömürgecilik
edinme gibi sebepler sömürgeci devletleri; Avrupa’nın dar sınırlarından çıkararak
yeni kıtalara ve ülkelere yönlendirmiştir.
• Dolayısıyla bu sömürgeci devletlerin ekonomik çıkar çatışmaları, karşılıklı siyasi
rekabete ve uyuşmazlıklara sebep olmuştur.
1- I. Dünya • 1789 Fransız İhtilâli ile bütün dünyaya yayılan milliyetçilik akımı ilk etapta birçok
Savaşının Sebepleri toplumda kendi milli devletini kurması gerektiği fikrine yol açtı.
• Lakin ilerleyen yıllarda özellikle Avrupa milletlerinde kendi devletin gücünü
arttırmaya ve kendi milletini üstün görmeye yönelik politikaların kaynağını
oluşturdu.
Milliyetçilik
• Artık toplumlar kendi kavimlerini üstün görme siyasetini güdüyor ve bu durum
milletlerarası rekabetini artıyordu.
1- I. Dünya • Almanya-İngiltere arasında başlayan silahlanma yarışı daha sonra diğer Avrupa
Savaşının Sebepleri devletlerini de etkilemiştir.
• Aşırı silahlanma bu ülkeler arasındaki güvensizlik ortamını daha da artırmış ve
sorunların diplomatik yollarla değil, savaşarak çözülebileceği inancı hâkim
olmaya başlamıştır.
Silahlanma Yarışı
• Ayrıca silahlanmanın etkisiyle askerler savaşa katılım konusunda hükümetlerini
etkilemişlerdir.
• Söz konusu faktörlerde meydana gelen sorunların barışçıl yollarla çözümlenmesi
imkânını güçleştirmiştir.
1- I. Dünya • Almanya 1870 yılında siyasi birliğini kurduktan sonra Avrupa’daki dengeleri
Savaşının Sebepleri kendi lehine düzenleyecek politikalar izlemeye başladı.
• Bu politikaların ilk adımı olarak 1872’de Rusya-Avusturya ve Almanya arasında
Avrupa barışını korumak amacıyla “Üç İmparatorluk Ligi” nin temelleri atıldı.
Bloklaşma Yarışı • Nitekim Balkanlar’daki Avusturya-Rusya arasındaki rekabetten dolayı bu ittifak
«Üçlü İttifak» yürümedi.
• Bunun üzerine Almanya 1879 yılında Avusturya ile yeni bir ittifak imzaladı.
• Bu arada Fransa ile ilişkileri iyi olmayan ve sömürgecilik yarışına katılmak
isteyen İtalya, Almanya’ya yaklaştı.
• Bu yakınlaşma sonucunda da 1882 yılında Almanya, Avusturya ve İtalya arasında
Üçlü İttifak denilen blok oluştu.
1- I. Dünya • Almanya’nın öncülüğünde Üçlü İttifak’ın oluşması üzerine Fransa ittifak arayışı
Savaşının Sebepleri içine girdi ve 1894’te Rusya ile anlaştı. Böylece Üçlü İtilafın ilk halkası oluştu.
• Fransa daha sonra İngiltere ile arasındaki anlaşmazlığı sona erdirerek 1904
yılında onunla yeni bir anlaşma imzaladı. Böylece Üçlü İtilafın ikinci halkası
Bloklaşma Yarışı oluştu.
«Üçlü İtilaf» • 1907 yılında İngiltere ile Rusya arasında sorunların çözümüne yönelik bir
antlaşma imzalanmasıyla Üçlü İttifak’a karşı Üçlü İtilaf Bloku kurulmuş oldu.
• Artık Avrupa, Balkanlar ve Afrika’da meydana gelen olaylarda devletler değil, bu
bloklar karşı karşıya gelmeye başladı.
 * İttifak Grubu
Grupların Dağılımı - Almanya
- Avusturya-Macaristan İmp.
** İtalya
- Osmanlı İmparatorluğu
- Bulgaristan

* İtilaf Grubu
- İngiltere - Belçika,
- Fransa - Romanya
- Rusya -Yunanistan,
** İtalya - Sırbistan,
- ABD - Karadağ,
- Portekiz,
- Japonya,
 • Üçlü İttifak ve Üçlü İtilaf şeklinde iki ana gruba ayrılan Avrupa’da beklenen
2- I. Dünya
çatışma için bir kıvılcıma ihtiyaç vardı.
Savaşının Başlaması
• Nitekim böyle bir dönemde Avusturya-Macaristan İmparatorluğu bünyesinde
yaşayan Sırplar, Avusturya yönetiminden memnun değildi ve bu nedenle sık sık
isyan çıkarıyordu.
Savaş Kıvılcımın • Sırbistan Devleti’nin de gizliden gizliye desteklediği bu isyanları Avusturya
Atılması hükûmeti şiddet kullanarak bastırıyor ve Sırplara karşı da sindirme politikası
izliyordu.
• Bu durum ise Sırpların Avusturya’ya karşı duydukları kin ve nefreti artıyordu.
• Nihayetinde 28 Haziran 1914’de eşi ile birlikte Saraybosna’yı ziyaret eden
Avusturya-Macaristan İmparatorluğu Veliahdı Franz Ferdinand ve karısı, Princip
adında bir Sırp milliyetçisi tarafından suikast sonucu öldürülünce savaş kıvılcımı
atılmış oldu.
 • Suikast olayından Sırbistan’ı sorumlu tutan Avusturya bu devlete verdiği notayla
2- I. Dünya suçluların kendisine teslim edilmesini istedi.
Savaşının Başlaması
• Fakat Sırbistan, Rusya’dan aldığı destek üzerine bu notayı kabul etmeyince,
Avusturya da 28 Temmuz 1914’te Belgrat’ı bombalayarak Sırbistan’a savaş ilan etti.
• Daha önce yapılan anlaşmalar gereği Rusya, Sırbistan’ın yanında yer alınca Almanya
da Üçlü İttifak gereği Avusturya’nın yanında yer almıştır.
Savaşın Başlaması • Bunun üzerine Rusya seferberlik ilan edince Almanya seferberliği durdurması için
Rusya’ya ültimatom vermiştir. Almanya olumsuz yanıt alınca da 1 Ağustos’ta
Rusya'ya savaş açmıştır.
• Bu esnada Fransa da seferberlik ilan etmiştir.
• Almanya, Fransa'ya Belçika üzerinden saldırmayı planladığı için Belçika'ya bütün
zararlarını ödeyeceğini ve toprak bütünlüğünü koruyacağını garanti etmiş ve ondan
geçiş izni istemiştir.
• İngiltere'nin tek taraflı yükümlülük getirmeyen garantisine güvenen Belçika ret
cevabı verince Almanya, 3 Ağustos’ta Belçika’ya ve Fransa’ya savaş ilan etmiştir.
• 4 Ağustos’ta İngiltere, Belçika'ya olan taahhüdünü tutarak Almanya'ya savaş
açmıştır.
• Avusturya da 6 Ağustos’ta 1914’te Rusya’ya savaş ilan etti. Böylece Avrupa’yı bir
hafta içinde dünya çapında bir savaşın içine sürüklemiştir.
3- Osmanlı • Osmanlı Devleti, I. Dünya Savaşı başlamadan önce böyle bir büyük savaşının
Devleti'nin Savaşa kaçınılmaz olduğunu, çıkacak savaşa katılmasa bile topraklarının paylaşılacağının
Dahil Olması farkındaydı.
• Bu nedenden dolayı da iki bloğa ayrılmış olan Avrupa’da kendisini siyasi
yalnızlıktan kurtarmak ve toprak bütünlüğünü korumak için ittifaklardan birine
katılmak için çalışma yürüttü.
İttifak Arayışları
• Ancak Maliye Nazırı Cavit Bey’in 1911’de İngiltere ile Bahriye Nazırı Cemal Bey’in
de 1914 yılında Fransa ile ittifak teşebbüsleri kabul edilmedi.
• Son olarak Talat Paşa Mayıs 1914’de Kırım'da Rus Çar’ına ittifak teklifinde
bulunmuştu.
• Ancak İstanbul ve Boğazları ele geçirmek hususunda müttefiklerini razı etmiş olan
Rusya, Alman askeri heyetlerinin Türkiye'de olmalarını bahane ederek işbirliğine
yanaşmamıştır.
• Aslında Osmanlı Devleti’nin İtilaf Grubu’na kabul edilmemesinin en önemli sebebi,
her an çıkması beklenen bir genel savaşta paylaşılması düşünülen pasta olarak
görülmesidir.
• Ayrıca İngiltere ve Fransa, Osmanlı’yı müttefik değil, taşınılacak bir yük olarak
görüyorlardı.
3- Osmanlı • İngiltere ve Fransa ile yapılan iki ittifak girişiminin de sonuçsuz kalması Osmanlı
Devleti'nin Savaşa Devleti’ni ister istemez Almanya’nın tarafına itmişti.
Dahil Olması • Osmanlı Devleti’nin Almanya’nın yanında savaşa girme nedeni ise;
• İtilaf Devletleri’nin XIX. yüzyıldan beri Osmanlı’ya karşı izlemiş oldukları düşmanca
politikalar,
Almanya ile ittifak
yapılması • Son savaşlarda kaybedilen toprakların geri alınmak istenmesi,
• Almanya’nın savaştan galip çıkacağı düşüncesi,
• Türk-Alman dostluğu,
• Rusya’nın dağılması hâlinde büyük Turan İmparatorluğu kurulabileceği düşüncesi.
3- Osmanlı • Osmanlı Devleti’nin savaşa girmesi hâlinde bu devletin toprakları üzerinde birden
Devleti'nin Savaşa fazla cephe açılacak, bu da Avrupa cephelerinde Alman ordularını rahatlatacaktı.
Dahil Olması • Avrupa’nın sayıca en kalabalık ordularından biri olan Türk ordusunun yeni ve
modern silahlarla donatılıp, Alman subaylarının sevk ve idaresine alınması hâlinde
bu ordudan fazlasıyla istifade edilebilirdi.
Almanya’nın • Stratejik önemi olan boğazlar kapatılacak. Böylece Rusya’nın İngiltere ve Fransa
ittifak teklifini ile irtibatı kesilecekti.
kabul etmesi
• Osmanlı Devleti savaşa girdiği takdirde Almanya bu ülkenin topraklarının her
kesiminden ve her türlü imkânlarından faydalanabilirdi.
• Süveyş Kanalı kapatılmak suretiyle İngilizler zora sokulabilirdi.
• Osmanlı Devleti’nin Halifelik gücünden istifade edilerek bu savaşa girişi dinî bir
sebebe dayandırıp İngiliz ve Fransız sömürgelerindeki Müslümanları
ayaklandırmak ve Rusya’daki Müslümanları harekete geçirmekti.
3- Osmanlı • Türk- Alman ittifak görüşmeleri 27 Temmuz 1914’te İstanbul’da başlamış, 2
Devleti'nin Savaşa Ağustos 1914’te de antlaşma imzalanmıştır.
Dahil Olması • Buna göre:
• İki devlet, Avusturya ile Sırbistan arasında çıkan bir anlaşmazlıkta tam bir
tarafsızlık göstereceklerdir.
Türk-Alman İttifak
Antlaşması • Almanya, Avusturya’nın yardımına gitmek zorunda kalırsa, Osmanlı Devleti de
savaşa katılacaktır.
• Osmanlı Devleti tehdit altında kalırsa, Almanya Osmanlı Devleti’ni silahla
savunacaktır.
• İttifak, 1918 yılı sonuna kadar devam edecek ve taraflardan biri feshetmezse, beş
yıl için yeniden yürürlükte olacaktır.
3- Osmanlı • Osmanlı Hükûmeti ittifak antlaşmasını imzaladığı gün genel seferberlik ilan etti ve
Devleti'nin Savaşa Mebuslar Meclisi’ni dağıttı.
Dahil Olması • İki gün sonra da tarafsızlığını ilan etti.
• Osmanlı Devleti tarafsızlığını ilan etmiş olmasına rağmen Almanya’nın çabaları ve
gelişen diğer olaylar nedeniyle Almanya’nın yanında savaşa girmeye
Savaşa sürüklenmiştir.
Sürüklenmesi
• Akdeniz’de dolaşan Goben ve Breslav adlı iki Alman savaş gemisinin İngilizlerin
takibinden kaçarak Çanakkale Boğazı’na yönelmeleri ve bunlara geçiş izni
verilmesi (11 Ağustos 1914) Osmanlı Devleti’nin savaşa fiilen itilmesine sebep oldu.
• İtilaf Devletleri, bu gemileri himayesine almakla Osmanlı Devleti’nin tarafsızlığını
bozduğunu, bu gemileri kendi karasuları dışına çıkarmadığı takdirde savaş ilan
edeceklerini 17 Ağustos’ta verdikleri bir nota ile Osmanlı Devleti’ne bildirdiler.
• Bunun üzerine Osmanlı Devleti, bu gemileri satın aldığını ilan ederek İtilaf
Devletleri’yle karşı karşıya kalmaktan kurtuldu.
• Gemilere Türk bayrağı çekildi, Goben’e (Yavuz), Breslav’a da (Midilli) isimleri
verilerek Osmanlı donanmasına katıldı.
3- Osmanlı • Bir müddet sonra bu iki geminin komutanı olan Amiral Souchon, Osmanlı
Devleti'nin Savaşa Donanması Komutanlığı’na getirildi. Böylece kara ordularından sonra donanma da
Dahil Olması Almanların komutasına bırakılmıştı.
• Bu sırada Almanya, Avrupa cephelerinde istediği başarıyı elde edememişti.
Osmanlı’yı bir an önce savaşa katmak istiyordu.
Savaşa Dahil
• Başta Harbiye Nazırı Enver Paşa olmak üzere hükûmetin bazı üyeleri de savaşa
Olması
girilmesini istiyordu.
(29 Ekim 1914)
• Bunun sonucu olarak Enver Paşa’nın emri ile Amiral Souchon kumandasında
aralarında Yavuz ve Midilli’nin de bulundukları 11 parçadan oluşan Osmanlı
donanması, 29 Ekim 1914’te Karadeniz’e açılarak Rusya’nın Odesa ve Sivastopol
limanlarını bombaladı.
• Böylece Osmanlı Devleti bir oldu bittiyle savaşa sokulmuş oldu. İtilaf Devletleri ise
Osmanlı Devleti’ne savaş ilan ederek karşılık verdi.
• Rusya 3 Kasım’da, İngiltere ve Fransa ise 5 Kasım’da savaş ilan etti.
• Osmanlı Devleti de bunlara 11 Kasım’da resmen savaş ilan etti.
• Padişah V. Mehmet Reşad, 14 Kasım 1914’te “Cihad-ı Ekber” ilan ederek bütün
Müslümanları Halife’nin yanında savaşa davet etti. Ancak beklenilen netice
çıkmadı.
 • Osmanlı Devletinin savaşa katılmasıyla savaş alanı
4- Osmanlı Devleti'nin Savaştığı Cepheler genişlemiştir.
• Birçok cephede savaşmak zorunda kalan Osmanlı
harekat planının temelini İttifak Devletlerinin
Avrupa'daki yükünü hafifletmek oluşturuyordu.
• Bunun için Romanya ve Bulgaristan bölgelerinde
Karadeniz'e çıkılacak, Kafkasya'da Ruslar, Süveyş'te
İngilizler meşgul edilecekti.
• Böylece bir yandan Almanya ve Avusturya'nın yükü
hafifletilirken bir yandan da İngiltere'nin Hindistan ile
olan deniz yolu bağlantısına engel olunacak ve
güneydeki zengin petrollerden İttifak Devletleri'nin
yararlanması sağlanacaktı.
4- Osmanlı • Osmanlı orduları ilk olarak Kafkas Cephesi’nde Sarıkamış Harekâtıyla Ruslara karşı
Devleti'nin savaşmıştır. Almanya’nın cephelerde rahatlamasını sağlamayı, Rus işgali altındaki Türkleri
Savaştığı Cepheler kurtarmayı ve Bakü petrollerinin ele geçirilmesini amaçlayan bu cephe, bir taarruz
cephesidir.
• Enver Paşa komutasında 150.000 kişilik bir ordu 20 Aralık 1914’te Ruslara karşı harekete
geçmiş ama sonuç alınamamıştır.
Kafkas Cephesi • Üstelik yoksulluk, soğuk, açlık ve hastalıklardan dolayı askeri birlikler yaklaşık 100.000 kayıp
vermiştir.
• 1916 yılında karşı taarruza geçen Rus askerî birlikleri Erzurum, Muş, Bitlis, Trabzon ve
Erzincan'ı ele geçirmiştir.
• 1916 yılında Mustafa Kemal Paşa'nın komutasındaki askerî birlikler, Ruslara karşı bir çevirme
harekatı ile Muş ve Bitlis'i geri almışlardır.
• 1917 Rus İhtilali, Kafkas Cephesinde harekatın durmasına sebep olmuş ve daha sonra ateşkes
ve 3 Mart 1918'de Brest-Litovsk Barış Antlaşması'na göre Doğu Anadolu'nun Türkiye'ye
iadesiyle Kars, Ardahan ve Batum'un Ruslar tarafından boşaltılması ve buraların geleceğinin
halkoylamasıyla belirlenmesi kararlaştırılmıştır.
• Rus kuvvetleri çekilirken Ermenilerin Doğu Anadolu Bölgesinde Müslüman halka karşı
katliam yapmaları üzerine Türk kuvvetleri, bu duruma son vermek üzere yeni bir askeri
harekata girişip Erzincan, Kars, Erzurum, Ardahan ve Batum'u ele geçirmiştir.
• Türk kuvvetleri 1918 Eylül'ünde Bakü'ye kadar ilerlemiş, ancak Mondros Mütarekesi
nedeniyle geri çekilmiştir.
4- Osmanlı • I. Dünya Savaşı’nda Osmanlı ordularının savaştığı ikinci cephe Süveyş Kanalı’na
Devleti'nin yapılan seferdir.
Savaştığı Cepheler
• İngilizlerin 1914 yılında Mısır’ı kendi topraklarına kattığını ilan etmesi üzerine
Cemal Paşa komutasındaki Türk birlikleri Süveyş Kanalı’na hücum etti.
• Mısır'da Osmanlı hakimiyetini yeniden sağlamak ve Süveyş Kanalını ele geçirip,
Kanal Cephesi İngiltere'nin Hindistan yolunu kesmek amacı ile girişilen Kanal Harekatı, 1915 yılı
başlarında biri kıyıdan diğeri de onun güneyinden olmak üzere iki kol halinde
ilerledi.
• Gerekli ulaşım imkanları sağlanmaması sebebi ile bu teşebbüs başarısızlıkla
sonuçlandı.
• Karşı taarruza geçen İngilizler 1916'da Sina yarımadasını ele geçirerek Türk
Ordusunu geri çekilmeye mecbur etti.
• Böylece İngiliz kuvvetleri Suriye sınırlarına dayandı.
4- Osmanlı • Türk kuvvetlerinin Kanal Harekatı başarısızlıkla sonuçlanınca bu bölgedeki savaşın
Devleti'nin ağırlık noktası Filistin ve Suriye'ye intikal etti.
Savaştığı Cepheler • Bu arada İngilizler, Mekke Emiri Şerif Hüseyin'le anlaşarak (Ocak 1916) Arapların
büyük bir bölümünü Osmanlı Devleti aleyhine çevirmeyi başardı.
• 1917 yılında bu cephede en önemli savaşlar Gazze'de olmuştur. İngilizlerin buradaki
Türk savunma hattını kırmak için Mart ve Nisan aylarında yaptıkları taarruzlar
Suriye ve Filistin başarısızlıkla sonuçlandı.
Cephesi
• Ancak Kasım ayında üstün kuvvetlerle (191.000 kişilik İngiliz kuvvetine karşı 40.000
Türk askeri savaşıyordu.) Gazze'ye giren İngilizler Aralık ayında Kudüs'ü ele
geçirdiler.
• 1918 yılında İngilizlerin Yafa'dan taarruzuyla başlayan Filistin çarpışmalarında Arap
isyanının da etkisiyle durum Türklerin aleyhine gelişti. Bu bölgede 7. 8. ve 4. Ordu
bulunmaktaydı.
• Mustafa Kemal Paşa'nın komuta ettiği 7. Ordu mevzilerini başarıyla savundu. 8.
Ordu'yu bozan İngilizler, Mustafa Kemal Paşa'nın ordusunu yok etmek istemişlerdi.
• Bu durumu gören Mustafa Kemal Paşa, ordusunu Şeria Nehri’nin doğusuna çekmiş
ve Şam yönünde geri çekilmek suretiyle imhadan kurtarmış ve Halep ve Hatay’a
çekilmiştir.
• Bunun üzerine İngilizler Araplarla birlikte Halep’in kuzeyinde Türk birliklerine
saldırmıştır. VII. Ordu bu saldırıya karşı koyarak düşmanı yenmiştir. Bu galibiyet
Suriye ve Filistin’de kazanılan son Türk zaferiydi.
4- Osmanlı • Türk ordularının savaştığı bir başka cephe Sina, Hicaz ve Yemen’dir.
Devleti'nin • Türk askerleri kutsal yerleri korumak için bu bölgede son ana kadar savaşıp
Savaştığı Cepheler direnmiştir.
• Ancak bir yandan İngiliz birlikleri diğer yandan İngilizlerle iş birliği yapan Mekke
Emiri Şerif Hüseyin kuvvetleri ile uğraşmak zorunda kalmışlardır.
Sina, Hicaz ve • Mekke Emiri Şerif Hüseyin bağımsızlığını ilan ederek Hicaz'ı büyük oranda ele
Yemen Cephesi geçirdi.
• Buradaki Osmanlı direnişinin sembolü Medine müdafaası oldu.
• Yemen'de İmam Yahya Osmanlılara bağlı kalırken Asir'de Seyyid İdris de
ayaklanmaya katıldı
• Medine'yi, Yemen'i, Asir'in kuzeyini I. Dünya Savaşı sonuna kadar savunan
Fahrettin Paşa’nın komutasındaki askerler, Mondros Mütarekesi'nden bir müddet
sonra 23 Ocak 1919'da teslim olmak zorunda kalmıştır.
• Fahrettin Paşa, askerleriyle birlikte Mısırda bulunan Sidi Beşiri Esir Kampına
gönderilmiştir.
4- Osmanlı • 1914'te Basra'ya asker çıkaran İngilizler, Abadan petrollerini korumak ve
Devleti'nin Savaştığı kuzeye doğru ilerleyerek Ruslarla birleşip Anadolu'yu çember içine almak
Cepheler düşüncesindeydi.
• Ayrıca Türk kuvvetlerinin İran'a girmesini ve Hindistan'ı tehdit etmesini
önlemeyi de düşünmüşlerdi.
Irak Cephesi • Kut’ül Amare ve oradan da kuzeye doğru ilerleyen İngilizler, 1915 yılı
sonlarında kuvvetlerinin üçte birini kaybederek geri çekilmişlerdir.
• General Towsend komutasındaki 18.000 kişilik İngiliz kuvveti Kut’ül Amare’de
sarılarak teslim alındı.
• Elde edilen bu başarı uzun sürmedi.
• Yeniden Basra'ya kuvvet çıkaran İngilizler, 1917 yılında Bağdat'a girdiler.
• Mayıs 1918'de Kerkük'ü ele geçirip, Mondros Mütarekesi imzalandığında
Musul'un yakınlarına kadar gelmiş bulunuyorlardı.
4- Osmanlı • Türk kuvvetleri Osmanlı Devleti'nin sınırları dışında, müttefiklerine yardım
Devleti'nin Savaştığı amacıyla Galiçya ve Makedonya'ya da kuvvet gönderip buralarda da
Cepheler savaşmıştır.
• Romanya'nın İtilâf Devletleri yanında savaşa katılması sonucunda Alman-
Avusturya ve Türk kuvvetlerinin ortaklaşa açtıkları Galiçya Cephesinde
Galiçya ve Romanya kuvvetleri Türk kuvvetlerinin yardımıyla yenilmiştir.
Makedonya
Cephesi • Söz konusu yenilgi üzerine 1917 yılında cephe kapanmıştır.
• Makedonya'da da Bulgarlara yardımda bulunulmuştur.
4- Osmanlı • İtilâf Devletleri, Çanakkale Boğazı'nı geçmek, İstanbul'u ele geçirmek, Osmanlı
Devleti'nin Devleti'ni savaş içinde çökertmek, müttefikleri "Rusya'ya yardımda bulunmak,
Savaştığı Cepheler silah ve cephane sağlamak, Rusya'dan da gıda maddesi temin etmek amacını
taşıyorlardı.
Çanakkale • Boğazların ele geçirilip Osmanlı Devleti'nin savaş dışı bırakılmasıyla Süveyş Kanalı
Cephesi: ve Hint yolu üzerindeki Osmanlı baskısı kalkacak, Balkan Devletleri'nin İttifak
«Deniz Savaşı» Devletleri yanında yer almaları önlenecek ve İtilâf Devletleri yanında savaşa
girmeleri temin edilecekti.
• Çok yönlü olan bu planın uygulanması için 1915 yılında İngiliz ve Fransız
donanmaları taarruza geçtiler.
• Önce Şubat 1915'te Çanakkale'nin dış tabyaları topa tutuldu. Ayrıca karaya asker
çıkardılar.
• 18 Mart 1915'te Boğazı zorla geçmeye çalışan İngiliz-Fransız ortak donanması
Nusret mayın gemisinin döktüğü mayınlar ve topçu ateşi ile yedi zırhlısını
kaybetti.
• Nihayetinde uğradığı ağır kayıplar sonucu geri çekildi. Böylece Çanakkale
savaşının tarihe deniz savaşı olarak geçen kısmı, bu suretle kapanmış oldu.
• İtilâf Devletlerinin bu başarısızlığı bütün dünyada yankılar yaptı.
4- Osmanlı • Deniz savaşını kaybeden İtilaf Devletleri, Gelibolu Yarımadası‘nı işgal ederek Boğazlara
Devleti'nin Savaştığı hakim olmak için boğazın her iki yakasına çıkarma yapmayı düşündüler.
Cepheler
• İtilaf Devletleri, bu düşünce doğrultusunda Çanakkale’yi karadan geçmek üzere 25 Nisan
1915'te doğru sömürgelerinden getirdikleri 70 bin kişilik takviye kuvvetleriyle (Anzaklar)
Gelibolu Yarımadası’nın güney kısmına çıkarma yaptılar.
Çanakkale
Cephesi: • Böylece Çanakkale muharebelerinin kara savaşları kısmı başlamıştır.
«Kara Savaşı» • Seddülbahir bölgesinde cereyan eden ilk savaşlarda İtilaf kuvvetleri, Türk askerinin
kahramanca savunması karşısında duramadı ve düşman geri püskürtüldü.
• Bu sefer İtilaf Kuvvetleri; Arıburnu, Conkbayırı ve Anafartalar bölgesine birlikler çıkardılar.
• Ancak burada Kaymakam (Yarbay) Mustafa Kemal’in komutasındaki Anafartalar Grubu ile
İtilaf Devletleri kuvvetleri arasında çok kanlı savaşlar oldu.
• İtilaf kuvvetleri Arıburnu’nda ve Conkbayırında büyük kayıplar verdiler. Düşman bütünü ile
Anafartalar'da uğradığı başarısızlık üzerine geri çekilmeye mecbur kaldı.
• Gelibolu yarımadasını 9 Ocak 1916'da tamamen boşaltmıştır.
• Böylece Çanakkale Savaşları emsalsiz bir zafer olarak tarihe geçmiştir.
4- Osmanlı • İnsan kayıpları olarak dünya tarihinde en yüksek kayıplara ulaşılan savaşlarından biridir.
Devleti'nin Savaştığı Yaklaşık olarak 254.000 Türk, 250.000 yabancı olmak üzere toplam 504.000 kayıpla
Cepheler tarihteki yerini alınıştır.
• Birinci Dünya Savaşının uzamasına sebep olmuştur.
• İtilaf Devletleri Çarlık Rusya’sına gerekli yardımı yapamadı. Çarlık Rusya’sında ihtilal çıktı,
Çanakkale Çarlık rejimini yıkan Bolşevikler I. Dünya Savaşı’ndan çekildiler.
Savaşının • Bulgaristan’ın İttifak Devletleri’nin yanında savaşa girmesinde etkili oldu.
Sonuçları • Bu zaferle İstanbul ve Anadolu karşılaşması muhtemel erken bir istiladan kurtulmuş oldu.
• Bu zafer; Mustafa Kemal Paşa’nın ün kazanmasına ve Millî Mücadele’nin lideri olmasına
zemin hazırladı.
5. Cephelerin • Savaş boyunca taraflar savaş güçlerini artırmak adına yeni müttefikler bulmaya önem
Genişlemesi vermişlerdir.
• Üçlü İttifak içerisinde yer alan İtalya, bu ittifakın kendisine yeterince sömürge edinme imkânı
vermediği düşüncesi ile I. Dünya Savaşı başlayınca tarafsızlığını ilan etti. İtilaf Devletleri, 26
Nisan 1915’te imzaladıkları Londra Anlaşması’nda İtalya’ya Avusturya-Macaristan, Arnavutluk
ve Osmanlı topraklarından pay verince de İtilaf Devletleri’nin tarafına geçti. Nihayetinde İtalya
20 Mayıs 1915 tarihinde Avusturya'ya saldırarak savaşa dahil oldu.
• Bulgaristan, II. Balkan Savaşı’nda kaybettiği toprakları tekrar kazanmak istiyordu ve Çanakkale
Cephesinde kazanılan zafer üzerine İttifak Devletlerine katıldı. Nitekim 12 Ekim 1915'te
Sırbistan'a savaş ilan ederek mücadeleye dâhil oldu.
• 17 Ağustos’ta İtilaf devletleri ile anlaşan Romanya, Bukovina, Banat ve Transilvanya'yı almayı
hedeflemiştir. 28 Ağustos 1916’da Avusturya’ya saldırarak savaşa giren Romanya 1917
ilkbaharında mütareke yapmaya mecbur olmuştur.
• 1917 yılına kadar savaş dışında kalmayı başaran Yunanistan, Osmanlı Devleti aleyhine büyüme
tutkusu yüzünden 26 Haziran 1917’de Üçlü İtilaf Devletleri’nin tarafında savaşa dâhil oldu.
• Bu arada Japonya, Avrupa’da meydana gelen çatışmalardan yararlanmak için 23 Ağustos
1914’te Almanya’ya savaş ilan etmiştir. Almanya’nın Uzak Doğu’daki sömürgelerini ele
geçirdikten sonra da Kasım 1914’te savaştan çekilmiştir.
6-Osmanlı • Ruslar, İngiliz ve Fransız donanmasının Çanakkale harekâtına giriştikleri sırada bu
Devleti'ni devletleri sıkıştırarak Boğazlar ve İstanbul'la ilgili bazı isteklerde bulundu.
Paylaşma Projeleri
• 4 Mart-10 Nisan 1915 tarihleri arasında yapılan görüşmeler sonunda İngiliz ve
Fransızlar, İstanbul ve Boğazları Ruslara vermeyi kabul etmişlerdi.
İstanbul • Ayrıca, Trakya'da Midye'den Enez'e çekilen bir hattın doğusunda kalan arazi ile
Antlaşması Sakarya ağzından başlayarak Gemlik Körfezi'ne inen bir hattın batısında kalan
toprak parçası da onlara veriliyordu.
• Rusya'ya verilecek topraklar arasında Gökçeada ve Bozcaada da vardı.
• Buna karşılık Ruslar da İngiltere ve Fransa'nın, Anadolu ve Orta Doğu'daki Osmanlı
toprakları ile İskenderun Körfezi ve Toroslar'a kadar Çukurova üzerindeki haklarını
tanımayı kabul ediyordu.
6-Osmanlı • Osmanlı Devleti’ni paylaşmaya yönelik gizli antlaşmaların ikincisi 26 Nisan 1915’te
Devleti'ni imzalanan Londra Antlaşmasıdır.
Paylaşma Projeleri
• Bu antlaşmanın amacı İtalya’yı İtilaf Devletleri safına katmaktı.
• Antlaşmaya göre,
Londra Antlaşması • Zaten İtalyanların elinde bulunan 12 Ada'da bu devlet tam hakimiyet kazanıyor.
• İngiltere, Fransa ve Rusya, Türkiye'nin Asya'daki topraklarını kısmen veya
tamamen paylaştığı takdirde İtalya'nın, Antalya bölgesinde onlara eş değer bir
pay almasını kabul ediyorlardı.
• Bu payın sınırları daha sonra çizilecekti.
• Eğer Osmanlı Devleti parçalanmayıp sadece Büyük devletlerin menfaat
bölgelerinde değişiklikler yapılırsa bu takdirde İtalya'nın çıkarları göz önünde
bulundurulacaktı.
• Bundan başka Birinci Dünya Savaşı'nda Fransa, İngiltere ve Rusya, Osmanlı
topraklarından bazı yerleri işgal ederse Antalya iline yakın olan yerler yine
İtalya'ya ayrılacaktı.
6-Osmanlı • Savaşın devam ettiği günlerde İngiltere, 21 Ekim 1915’te Osmanlı’nın Asya
Devleti'ni toprakları üzerindeki İngiliz ve Fransız menfaatlerini ayrıntılı bir şekilde belirlemek
Paylaşma Projeleri için Fransızları görüşmeye davet etti.
• İngiliz Sir Mark Sykes ile Fransız Charles François George Picot arasında yapılan
gizli görüşmeler sonunda Rusya’nın da onayını almak şartıyla bir antlaşmaya
Sykes-Picot varıldı.
Anlaşması
• Rusya, Kuzey-Doğu Anadolu (Erzurum, Trabzon, Van, Bitlis civarı) üzerindeki
istekleri kabul edildiği takdirde İngiliz ve Fransız hükümetlerinin taleplerini kabul
edeceğini bildirdi.
• Neticede aylar süren pazarlıklar sonunda 23 Ekim 1916’da karşılıklı görüşmeler
teyit edilerek Sykes- Picot Gizli Antlaşması imzalanmış oldu.
• Bu antlaşmaya göre; Ortadoğu’da kendilerinin koruyucusu olduğu bir Arap devleti
veya Arap devletleri konfederasyonu kurulması ve böylelikle Arapların desteğinin
alınması,
• Adana, Antakya, Suriye ve Lübnan civarının Fransa’ya verilmesi,
• Musul hariç Irak’ın İngiltere’ye bırakılması ve Rusya’ya da yukarıda belirlenen
Kuzey-Doğu Anadolu bölgesinin ayrılması planlanmıştı.
6-Osmanlı • Rusya'nın 1917 ihtilalinden sonra savaştan çekilmesi üzerine İngiltere ve Fransa,
Devleti'ni İtalya'ya daha çok önem vermeye başladılar.
Paylaşma Projeleri
• Bu devletle St. Jean de Maurienne Antlaşmasını yaptılar.
• 10-21 Nisan 1917 tarihlerinde imzalanan bu anlaşmaya göre;
St. Jean de
• Sykes-Picot anlaşmasını kabul etmesi şartıyla İngiltere ve Fransa, İtalya'ya
Maurienne
Antalya'dan başka İzmir'i veriyor ve Konya'ya kadar da bir nüfuz bölgesi
Antlaşması
tanıyorlardı.
• İtalyanlara oldukça geniş bir arazi vaat edilmişti.
7- Birinci Dünya • Rusya'da ihtilâlle iş başına gelen Bolşevik Hükümeti iktidarı ele aldığı gün halka
Savaşında Önemli barış yapacağını vaat etmişti.
Gelişmeler
• Gerçekten Dışişleri Komiseri Trotsky, 21 Kasım 1917'de Müttefik elçilerine verdiği
notalarda bütün cephelerde mütareke yapılmasını istedi.
• Ayrıca hükümet, Çarlık hükümetinin bütün gizli anlaşmalarını açıkladı. Osmanlı
Rusya’nın Savaştan Devleti'ni paylaştıran anlaşmalar da bu suretle açığa vurulmuş oluyordu.
Çekilmesi
• Gizli anlaşmaların açıklanmasının amacı gerek Rus halkına gerek Batı ülkeleri
işçilerine, yapılan savaşın bir emperyalizm savaşı olduğunu anlatmak ve onları
savaşa karşı yönlendirmekti.
• Sovyet Rusya'nın Almanya'ya yaptığı müracaata Almanya, 27 Kasım'da cevap
vererek mütarekeye hazır olduğunu bildirdi.
• Mütareke 15 Aralık 1917'de yapıldı ve barış görüşmeleri 22 Aralık'ta başladı. 3
Mart 1918'de de Brest-Litovsk'da imzalandı.
• Buna göre Sovyetler; Polonya Litvanya, Estonya ve Litvanya'dan çekiliyordu.
Buraların geleceği merkezî devletler tarafından tayin edilecekti.
• Rusya Kars, Ardahan ve Batum'u da Osmanlı Devleti'ne geri verdi. Ayrıca bütün
Doğu Anadolu'dan çekilecekti.
7- Birinci Dünya • 1915-1917 yılları arasında birçok İtilaf savaş gemisini saf dışı eden Alman
Savaşında Önemli denizaltıları çok sayıda da yolcu gemisini de batırmıştı. Bu esnada ABD ticaret
Gelişmeler gemileri de batırılmış binlerce ABD vatandaşı da öldürülmüştü.
• Söz konusu durumu Almanya’nın Meksika’yı ve Japonya’yı ABD’ye karşı savaşa
sokmak için başlattığı casusluk faaliyetleri de eklenince iki ülke arasındaki
ABD’nin Savaşa ilişkileri kopma noktasına geldi.
Dahil Olması • Nihayetinde ABD Kongresi 6 Nisan 1917’de Almanya’ya savaş ilan etti.
• ABD’nin Almanya’ya savaş ilanına Orta ve Güney Amerikalı devletler ile Çin’de
katılınca, İtilaf devletleri çok büyük bir moral ve güç kazandı.
• Almanya ve müttefikleri ise üstün götürdükleri savaşı kaybetmeye başladı ve
İtilaf Devletleri cephelerde üstünlüğü ele geçirdi.
• Bu sürece paralel olarak İttifak Devletleri arasında barış meselesi dile getirilmeye
başlandı.
• Gelinen bu aşamada savaşı sürdürmenin ABD’ye ve dünya barışına bir katkısı
olmayacağını düşünen Başkan Wilson, 18 Ocak 1918’de Kongre’de yaptığı
konuşmalarında savaş sonrası yapılacak barışın temel prensiplerini belirlediği 14
maddelik görüşlerini bütün dünyaya ilan etti.
7- Birinci Dünya • Wilson Prensipleri diye bilinen barış programının esasları özetle şunlardır;
Savaşında Önemli • Açık barış antlaşmaları ve gelecekte de açık diplomasi. Karasuları dışında, savaşta ve barışta, denizlerin
mutlak serbestisi.
Gelişmeler
• Bütün ekonomik engellerin mümkün olduğunca kaldırılması. Milli silahlanmaların azaltılması için gerekli
ve yeter garantiler.
• Sömürge isteklerinin ilgili halkların menfaatleri ile mutlak bir tarafsızlıkla çözülmesi.
• Bütün Rusya toprakları boşaltılacak ve kendi gelişmesini sağlamak için her türlü imkan verilecek.
Wilson Prensipleri
• Belçika'ya tam ve bağımsız egemenliğini geri verilecek, Bağımsız bir Polonya kurulacak
• İşgal edilen Fransız topraklarının boşaltılması Prusya'nın 1871'de Alsas-Loren meselesinde yaptığı
hatanın düzeltilmesi suretiyle barışın teminat altına alınması.
• Avusturya-Macaristan İmparatorluğu halklarına özerk gelişme imkanlarının verilmesi.
• Romanya, Sırbistan, Karadağ toprakları boşaltılacak ve Sırbistan'a denizden mahreç verilecek. Balkan
Devletleri'nin münasebetleri milliyetler prensibine göre düzenlenecek.
• Osmanlı İmparatorluğu'nun Türk olan kısımlarının egemenliği sağlanacak fakat Türk olmayan milliyetlere
muhtar gelişme imkanları verilecek. Çanakkale Boğazı devamlı olarak bütün milletlerin gemilerine açık
olacak ve bu milletlerarası garanti altına konacak.
• Büyük ve küçük bütün devletlere siyasi bağımsızlıklarını ve toprak bütünlüklerini karşılıklı olarak garanti
altına almak imkanını sağlamak amacı ile bir milletler teşkilatı kurmak.
• Wilson, ortaya koyduğu prensiplerine 11 Şubat 1918’de yaptığı konuşmada;
• Bu konuşmada, “Devletlerin yeni topraklar alamayacakları, savaş tazminatı ve cezai tazminat
alınmayacağını ve milletlerin kendi geleceklerini kendilerinin belirleyeceği gibi esaslar ” ekledi.
• Bu prensipler şu anlama da geliyordu; savaşın kazananı ve kaybedeni yoktu. O hâlde savaşa devam
etmek anlamsızdı. İşte ortaya konulan bu prensipler barış için yeni umutlar doğurdu ve özellikle
Almanya ve müttefikleri barış için yeni arayışlarını hızlandırdı.
 • 1916'da savaşa giren Romanya almış olduğu yenilgiyle ve Rusya'da ihtilâl
8- Ateşkes
çıkması üzerine İttifak Devletleriyle 1918 Martında mütarekeyi kabul etti.
Antlaşmaları
• 7 Mayıs 1918'de Bükreş Barış Antlaşmasını imzaladı.
• Bu antlaşma ile Romanya, Almanya ve Avusturya'nın ekonomik nüfuzu altına
giriyor,
Romanya
«Bükreş • Karpatlar'da toprak veriyor ve Dobruca'dan çekiliyordu.
Antlaşması» • Lakin İtilâf Devletlerinin galip gelmeleri bu antlaşmayı hükümsüz kıldı.
 • 14 Eylül 1918'de Müttefik Kuvvetleri Bulgarlara karşı Vardar bölgesinde genel
8- Ateşkes
bir saldırıya geçince Bulgaristan ordusu çözüldü.
Antlaşmaları
• 29 Eylül 1918’de Selanik Antlaşmasını kabul ederek savaştan çekildi.

- Bulgaristan • 1918’de ise Çek, Hırvat, Sloven, Romenler ve Macarların ayaklanarak

- Avusturya bağımsızlıklarını ilan etmeleri Avusturya-Macaristan İmparatorluğu’nu
Macaristan parçaladı ve barış için arayışa girdi.
- Almanya
• Çeşitli cephelerde yenilen ve içinde isyanlar çıkan Avusturya, 3 Kasım 1918'de
Villa Gusti mütarekesini imzaladı.

• Almanya 3 Ekim 1918'den itibaren yani Osmanlı Devleti'nden çok önce İsviçre
vasıtasıyla Müttefikler nezdinde barış girişimlerinde bulundu.
• Bu teşebbüsler ilk başta hemen sonuç vermedi.
• Nihayetinde Almanya, 11 Kasım 1918'de Rethondes Antlaşmasını imzaladı.
 • Osmanlı Devleti, Bulgaristan'ın savaştan çekilmesi, Filistin ve Suriye yenilgileri
8- Ateşkes
ile zor durumda kalmıştı.
Antlaşmaları
• Anadolu her yönden tehdit altına girdiği için işbaşına yeni gelen Ahmet İzzet
Paşa Hükümeti, ülkenin işgale uğramaması ve Türk halkının daha fazla
ezilmemesi için bir an önce mütareke yapmaya karar verdi.
Osmanlı Devleti • Mütarekenin istenmesinde 8 Ocak 1918 tarihli Wilson Beyannamesinin,
«Mondros Ateşkes Osmanlı Devleti ile ilgili 12. maddesinin de etkisi olmuştu.
Antlaşması»
• Nihayetinde Türk tarafını Bahriye Nazırı Rauf Bey ile Hariciye Nazırlığı
İmzalanması
Müsteşarı Reşat Hikmet ve Kurmay Yarbay Sadullah Beylerin, İngiliz tarafını ise
Akdeniz Filosu komutanı Amiral Calthrope'nin temsil ettiği mütareke, Limni
Adası'nın Mondros Limanı'nda 30 Ekim 1918'de imzaladı.
 • Tamamı 25 maddeden ibaret olan anlaşmanın başlıca maddeleri şunlardı.
8- Ateşkes
Antlaşmaları • Boğazlar açılacak ve istihkâmlar müttefikler tarafından işgal edilecek.
• İtilaf devletleri güvenliklerini tehdit eden bir durum halinde, herhangi bir stratejik noktayı
işgal edebilecekler (7. madde).
• Doğu Anadolu'daki altı ilde (Erzurum, Van, Diyarbakır, Bitlis, Harput, Sivas) karışıklık
çıkarsa İtilaf Devletleri bu bölgeleri de işgal edebilecekler.
Osmanlı Devleti
«Mondros Ateşkes • Tüm haberleşme istasyonları İtilaf Devletlerince denetim altına alınacak.
Antlaşması» • İç düzenin korunması için gerekli olan birlikler dışında, Osmanlı Orduları terhis edilecek,
Maddeleri savaş gemilerine, ordunun taşıt, araç-gereç, cephanesine el konacak.
• Osmanlı Devleti'nin elindeki tüm savaş tutsakları serbest bırakılacak, buna mukabil Türk
tutsaklar, İtilaf Devletlerinin elinde kalacak.
• İran ve Kafkasya'ya giren Osmanlı birlikleri derhal 1914 sınırına kadar çekilecek, Anadolu
dışındaki Osmanlı birlikleri ise en yakın İtilaf Devletleri komutanlıklarına teslim olacak.
• Tüm liman ve tersanelerden İtilaf Devletleri yararlanabilecekler.
• Müttefiklere kömür, akaryakıt ve benzer kaynaklarda (ülkenin ihtiyaçları karşılandıktan
sonra) satın alma kolaylığı sağlanacak.
• Demiryolları İtilâf Devletleri tarafından denetim altına alınacak.
• Yukarıdaki maddelerden açıkça anlaşılacağı üzere Mondros Mütarekesi bir ateşkesten
ziyade, tam bir "teslim oluş vesikası" niteliği taşımakla kalmamış, İtilâf Devletlerinin
Osmanlı topraklarını istilâsını kolaylaştırmıştır.
• Böylece Osmanlı Devleti, I. Dünya Savaşına girmenin bedelini çok ağır bir biçimde ödemiştir
 • I. Dünya Savaşı’nın sona ermesinin ardından savaş sonrası yeni bir dünya
8- Barış kurmak maksadıyla ABD, İngiltere ve Fransa’nın öncülüğünde bir barış
Antlaşmaları konferansı toplandı.
• Konferansa 32 devlet çağrıldı. Ancak ABD, İngiltere, Japonya, Fransa ve İtalya
bütün yetkileri elde tutuyordu.
Paris Barış • 18 Ocak 1919’da çalışmalarına başlayan konferansta ABD, dünya barışı için
Konferansı “Milletler Cemiyeti” (Cemiyet-i Akvam) nin kurulmasını arzu ederken;
(18 Ocak 1919) • Fransa ve İngiltere’nin savaş sonrası yeni dünya düzenini kendi kontrollerinde
kurma gayretleri öne çıkmıştı.
• Özellikle Almanya’nın en ağır şekilde cezalandırılması için büyük çaba
içindeydiler.
• I. Dünya Savaşı sonrası yenilen devletlerle imzalanan antlaşmalar, Paris
Konferansı sürecinde hazırlandı.
• Sadece Osmanlı Devleti ile imzalanacak olan Sevr Antlaşması, San Remo’da
hazırlanacaktır.
 • Bulgaristan 27 Kasım 1919 Neuilly Antlaşmasını imzaladı.
8- Barış
Antlaşmaları • Antlaşmayla Bulgaristan topraklarından bir kısmını Sırp-Hırvat-Sloven
Krallığına, Güney Dobruca’yı Romanya'ya, Gümülcine ve Dedeağaç'ı
Yunanistan'a bıraktı.
• Askerî sınırlamalar ve tazminat ödemeye mahkûm edildi.
Bulgaristan • Bulgaristan ordusu 20 bin kişiyi geçmeyecekti.
«Neuilly
Antlaşması»
 • Paris Barış Konferansında Avusturya ve Macaristan’ı ayrı ayrı sorumlu tutuldu.
8- Barış
Antlaşmaları • 10 Eylül 1919’da Avusturya ile St. Germain Antlaşması imzalandı.
• Buna göre Avusturya, Macaristan, Çekoslovakya ve Yugoslavya’nın
bağımsızlığını tanıdı.
• Önemli toprakları Polonya, Yugoslavya, İtalya ve Romanya’ya bırakmak zorunda
Avusturya «Saint kaldı.
German Ant.»
Macaristan • Ayrıca askerî sınırlamalar ve yüklü savaş tazminatı ödemeye mahkûm edildi.
«Trianon Ant.) • Macaristan’da ise ihtilal yaşanmış ve Bela-Kun liderliğinde bir hükûmet
kurulmuştu.
• Ancak bu hükûmet uzun yaşayamadı. Sonunda 4 Haziran 1920’de Trianon
Antlaşması’nı imzaladı.
• Komşusu Çekoslovakya, Yugoslavya ve Romanya’ya toprak vermek zorunda
kaldı.
• Ayrıca Macaristan çeşitli tazminatlar ödemek zorunda bırakıldı
 • 28 Haziran 1919’da Paris yakınlarındaki Versailles Sarayı’nda Almanya ile
8- Barış Verasilles Antlaşması imzalandı.
Antlaşmaları
• İmzalanan bu antlaşmaya göre:
• Almanya, Alsace-Lorraine ve Saar bölgesini Fransa’ya bırakıyordu.
• Batı Prusya Polonya’ya, Eupen, Malmedy, Moresnet Belçika’ya, Dantzig serbest
Almanya şehir oluyor ve Milletler Cemiyeti’ne bırakılıyordu.
«Verasilles
Antlaşması» • Almanya bütün sömürgelerinden vazgeçti. Bu sömürgelerde İngiltere, Fransa,
Belçika ve Japonya mandater devlet oldu.
• Ayrıca Avusturya, Çekoslovakya, Polonya’nın bağımsızlığını tanıyor ve yüklü
miktarlarda savaş tazminatı ödemeyi kabul ediyordu.
Milletler • Paris Barış Konferansı’nda en çok üzerinde konuşulan konulardan biri Milletler
Cemiyetinin Cemiyeti’nin kurulması idi.
Kurulması • ABD Başkanı Wilson’un 14 maddelik prensipleri çerçevesinde kurulan Milletler
Cemiyeti (Cemiyet-i Akvam), II. Dünya Savaşı sonrası Birleşmiş Milletler
Cemiyeti’nin ortaya çıkışına kadar varlığını sürdürecektir.
• Cemiyetin amacı, uluslararası iş birliği, barış ve güvenliği tesis etmekti.
• Cemiyet;
• Genel Kurul, Meclis ve Genel Sekreterlik organlarından oluşacaktı. ABD,
İngiltere, Fransa, İtalya ve Japonya Cemiyetin daimi üyeleridir.
• Cemiyetin merkezi ise Cenevre’deydi.
• Cemiyet ilk çalışmalarına 1920’lerde başladı.
• 1921’de de Lahey Adalet Divanı’nı teşekkül ettirdi.
• Uluslararası önemli sorunların çözümüne çalıştı.
 1- Atatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi, Siyasal Kitabevi ,Ankara 1999.
Kaynakça
2- Atatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi, YökYayınları, Ankara 1997.
3- Hamza Eroğlu, Türk İnkılap Tarihi. İstanbul 1982.
4- Oral Sander, Siyasi Tarih (İlkçağlardan 1918’e), Ankara 1992.
5-Fahir Armaoğlu, 20. Yüzyıl Siyasi Tarihi (1914–1980). Ankara 1983.
6- Sina Akşin,Kısa Türkiye Tarihi. İstanbul 2007.
7-Atatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi, AÜ Açık Öğretim Yay, Erzurum 2012.