ÇAĞDAŞ TÜRK VE

DÜNYA TARİHİ
• 2 KÜRESEL SAVAŞ ARASI DÜNYA
• 2. DÜNYA SAVAŞI
• SOĞUK SAVAŞ DÖNEMİ
• YUMUŞAMA DÖNEMİ
• KÜRESELLEŞEN DÜNYA
1. DÜNYA SAVAŞI
1. dünya savaşı adındanda anlaşılacağı gibi 1914 – 1918
Yılları arasında dünyada birçok devletin katıldığı büyük
bir savaştır.

TARAFLAR

İTİLAF İTTİFAK

• İngiltere • Almanya
• Fransa • Avusturya Macaristan
• Rusya • Osmanlı

• İtalya Coğrafi keşiflerle 1400lü yıllarda yeni kıtaların bulunmasıyla

• Japonya • İtalya birlikte Avrupalı devletler kendilerinden daha zayıf olan
• ABD Hindistan afrıka gibi topraklara giderek silah zoruyla bu
yerlerin yer altı yer üstü tüm kaynaklarını ele geçirerek
Tüm dünyayı yakından ilgilendiren ve böyle büyük bir sömürmeye başladılar.
savaşın çıkmasının temel nedeni o dönemde yaşanan
sömürgecilik falıyetleridir. Bu olay Avrupalı devletlerin bir anda muhteşem şekilde
güçlenmesini ve zenginleşmesini sağladı.
1800 lü yıllarda Osmanlı hariç tüm ülkeler sömürülüyordu.
Osmanlı harıcınde ki tüm ülkeler ya sömürüyor yada
sömürülüyorlardı. Peki ittifak grubu olan almanya italya bu düzenin
neresinde ?
Sömüren devletlerin basını
İngiltere O dönemde almanya italya gibi devletler yoktu. Bu
Fransa devletler 1870 li yıllarda kurulmuştur.
Rusya
İspanya gibi devletler çekmekteydi. Almanya küçük küçük birbirinden farklı eyaletler
tarafından yönetiliyordu. Her eyaletin keni kralı ve
ordusu vardı hepsi alman aynı ırktan aynı dili
konusuyo aynı kulturun insanları ancak farklı birer
devlet gibi.

Aynı durum italya içinde geçerliydi.

Hepsi birbirinden ayrı küçük küçük devletçikler
olarak yönetiliyordu.
1870 li yıllarda hem almanya hemde italya bü küçük küçük Almanlar o dönem osmanlıya
devletleri birleştirerek büyük birer devlet olarak ortaya para gönderecek silah gönderecek. Demiryolları yapacak.
çıkacak. Üniversiteler kurup hocalar yollayacak.
Ve sömürge yarışına ortak olmak isteyecek. İngiltere ve Boylece Osmanlı devletide almanyanın yanında ittifak
fransanın sömürgelerine ortak olmak isteyecek. grubuna katılmış olacak.
Ancak güçlü devletler bunu kabul etmeyince ortaya 2 farklı
blok çıkmaya başladı. Ve dünya devletleri itilaf ve ittifak olarak 2 gruba ayrılıp
birbiri ile savaşmak için fırsat kollamaya başlayacak.
Bu dönemde Osmanlı çok geniş kıtaya yayılmış bi
imparatorluk ancak güçsüz.
İngiltere fransa osmanlıyı sömürmeye çaliştiği için Osmanlı
almanyaya yanaştı.
Tam o dönemlerde Avusturya Macaristan veliahtı bosna
herseğe ziyarete gittiğinde gezerken bir sırp milliyetçisi
burası bızım bosnadan cıkın diyerek veliahtı öldürecek.
Avusturya Macaristan bu olaydan sonra sırplara
savaş ilan etti
Ruslarda sen sırplara nasıl savaş açarsın diyerek
avusturyaya savaş açacak
Almanyada bu sefer ruslara savaş açacak böylece
tüm devletler bir anda savaşa tutuşacak ve 1.
dünya savaşı başlayacak…
1914 – 1918 yılları arasında savaş devam ederken İTALYA
kendisine izmir ve çevresinin vadedilmesi üzerine savaş
sırasında taraf değiştirerek itilaf grubuna geçiyor.
Savaşa son katılan devlet ise ABD dir.
Amerika 1700 lerin sonunda kuruldu ve kendisine bir politika
belirledi.
MONREO DOKTRİNİ = YALNIZLIK POLİTİKASI
Buna göre abd hiçbir şekilde avrupanın işlerine karışmayacak
Kendi ülkesinden başka diğer devletlerle ilgilenmeyecek
Ancak savaş döneminde İngiltere ve fransanın zorlaması ile abd
de savaşa bu devletlerin yanında katıldı.
Her yıl milyonlarca askerini ing ve fransaya göndemeye
başlayınca almanya bir süre sonra bu güce dayanamadı ve ve
pes ederek barış imzalamak istedi.
Boylece 1. dünya savaşı 1918 yılında sona erdi.
Osmanlı devleti de MONDROS ATEŞ – KES
antlaşmasını imzalarak savaştan çekildi.
En ağır darbeyı Osmanlı ve Avusturya Macaristan aldı.
osmanlı imparatorluğu yıkıldı
Avusturya Macaristan imparatorluğu yıkıldı
Rusyada devrim oldu çarlık rusya yıkıldı yerıne sscb
kuruldu.
Savaş bittikten 1 yıl sonra İngiltere ve fransa tüm
savaşa katılan devletleri barış anlaşması yapmak için
parıse çağırıcak ve paris barış konferansı yapılacak.
ABD parıs barış konferansında WİLSON İLKELERİ ni yayınlayarak
konfersanstan çekilecek. Ve ylnızlık polıtıkasına geri dönecek.
Wilson bir Amerika başkanı ve 1. dünya savaşına girerken İngiltere
ve fransya savaışın nedenının sömürgecılık olduğunu savaşta
onlara yardım edeceğini ama svaştan sonra sömürgecılıkten
vazgeçmelerini soylemıstı.
Savaş sonucunda WİLSON bana söz vermiştiniz sözünüzü tutun
diyecek.
WİLSON İLKELERİ
1. Sömürgecilik bitecek
2. Yenenler yenilenlerden toprak almayacak
3. Her millet kendi toprağında kendi devleini kurma hakkına
sahıp olacak ( SELF DETERMİNATION)
Abd bu ilkeleri yayınlayarak konferanstan ayrılıp yalnızlık
polıtıkasına geri dönecek
1919 PARİS BARIŞ KONFERANSI
İngiltere ve fransanın bu kadar güçlenmesi
Savaş bittikten sonra yenılen devletlerle barış anlaşmaları diğer devletleri rahatsız edecek ve bu durum
yapmak için tüm devletlerin elçilerini parıse çağıran ilerde 2. dünya savaşına neden olacak.

ingıltere ve fransa AMERİKANIN Wilson ilkelerini yayınlayıp

konferanstan çekılmesini fırsat bılerek tüm isteklerini yenılen
devletlere kabul ettirerek güçlendiler.

En karlı bu ıkı devlet çıktı istedıkleri her yeri sömürerek

güçlenecekler.

Yenılen tüm devletlerle kendi çıkarlarına gore anlaşma

yapacaklar.

Bu develetlerden biride Osmanlı.

Osmanlı ile SEVR BARIŞ ANTLAŞMASI imzalanacak ve Osmanlı

fiilen yıkılmış sayılacak.
VERSAY BARIŞ ANTLAŞMASI 1919

1. Dünya savaşından sonra ilk barış antlaşması

öneminden dolayı almanya ile imzalandı.

• Almanya Avusturya ile birleşmeme sözü vererek

Avusturya çekoslavakya ve polonyanın bağimsizliğini
tanıdı.

• Almanya tüm sömürge topraklarından vazgeçti

• Almanyada zorunlu askerlik kaldırıldı

Alman ordusu 100 bin kişi ile sınırlandı

• Almanyanın denızaltı ve uçak yapması engellendi

• Almanyanın TAMİRAT BORCU adı altında savaş

tazminatı ödemesine karar verildi
İKİ DÜNYA SAVAŞI ARASINDAKİ DÖNEMDE İDEOLOJILER Karl MARX
ENGELS
1. KOMÜNİZM
Tarafından KOMÜNİST MANIFESTO olarak
Özel mülkıyete dayalı kapitalist sistem yerine yayımlanarak dünyaya ilan edilmiştir.
Ortak mülkiyete dayalı yaşamı amaçlayan ideolojidir.

İşçi patron gibi toplumsal sınıfların olmadığı

Kimsenin kimseyi sömürmediği
Herkesin üretim yapacağı
Ve herkesin üretilen şeylerden sadece kendine yetecek
kadar pay alacağı bir sistem.

Fabrikalar ve çiftlikler kollektif olarak kullanılacak.

İlk olarak 1917 ekim devrimi ile rusyada uygulama imkanı bulan
komünizme katkıda bulunanların başında LENİN gelir.
Sonrasında ise STALİN
 Bu anlayış italyada Benito MUSSOLİNİ yi ön plana çıkarmıştır.
2. FAŞİZM
Faşizm İtalyancada « bir baltaya bağlanmış sopa Kara gömlekliler adı verilen faşist bir grubun yürüyüş başlatmasıyla italya
demeti» anlamına gelen kralı mussolınıyı başbakan olarak atamak zorunda kalmıştır.
Ve
Birlikten güç doğduğu anlamına gelen FASCİO Mussolini italyada MİLANO MİTİNGİ düzenlemiştir.
sözcüğünden gelmektedir.

1.Dunya savaşında italyaya vadedilen toprakların

verilmemesi ve dışlanması İtalyanların onurunu
kırmıştır.
Ve bu mitingde İtalyanların onurunu yüceltmek ve tüm italyayaı ortak bi
Totaliter (baskıcı) ve gücü tek bir kişinin elinde hedefe kitlemek için
tutan bir sistem italyanın güçlenmesi için tek çare
olarak görülmüştür. Roma imparatorluğunun yeniden canlandırılması ütopyasını ön plana
çıkarmıştır.
3. NASYONAL SOSYALİZM Nazi partisi siyasetini 3 temel şeye göre belirlemiştir.

2. Dünya savaşından önce Almanyada 1. Alman ırkı üstün ırktır

NAZİ PARTİSİ lideri ADOLF HİTLER tarafından 2. Çingene Yahudi ve komünistlerin almanyadı varlığına son verilecek
uygulanan sistemdir. 3. Versay antlaşması yırtılıp atılacak !! Yok sayılacak

Totaliter yanı baskıcı bi sistem olan nasyonal

sosyalızm 1. dünya savaşından sonra almanyanın
karşılaştığı yoksulluk ve işsizliğin bir sonucudur.
SSCB ( SOVYET SOSYALIST CUMHURİYETLER BİRLİĞİ)
namı diğer : KOMİNİST RUSYA 
Rusya aslında moskovada kurulmuş küçük bir
beylıkken 1500lü yıllarda yavaş yavaş büyümeye
başladı.
Döneminin rus çarı 1. petro rusyayı büyük bir
imparatorluk haline getirdi.
1700lü yıllardan sonra rusya karşımıza çok büyük bir
imparatorluk halıne gelmeye başlayacak.
Rusya normalde çarlık sistemi ile yönetiliyor.
Çar II. NICOLA zamanında işçiler haklarının iyileştirilmesi için grev
yapıp çarın kışlık sarayına doğru ellerinde pankartlarla yola çıkıyorlar.
Çar ise bunu kendisine yapılmış bir isyan hareketi sanarak halkın
üzerine saraydan ateş açtırıyor.
İsyanı durdurması için gönderdiği askerler işçilerin tarafına
geçmesiyle 1917 tarıhınde çar 2. nıcola tahttan indiriliyor
Ve yerine geçici bir hükümet kuruluyor ( devrimci bir hükümet)
Kurulan bu yeni ve geçici hükümet üyeleri kendi aralarında Rusyada ihtilal içinde ihtilal yapan LENİN; o dönemde
bir anlaşmazlık yaşıyor ve Menşeviklere karsı azınlıkların desteğini alabilmek için rusyada
Bolşevıkler ve Menşevikler yaşayan milletlere self determınatıon sözü vermişti.
Olarak 2ye ayrılıyor.
BOLŞEVİKLER: kelime olarak çoğunlukta olan manasında
Lenının önderlik ettiği grup

MENŞEVİKLER : azınlıkta olan demek. Yanı her millete kendi bağımsız devletini kurma hakkı
tanıyacağını söyleyerek onların desteğini kazandı ve
Lenının başını çektiği bolşevıkler diğer grubu devirerek devrimden sonra çarın yerine lenın sscb’nin başına geçti
hükümeti resmen ele geçirdi (1917)
Bu nedenle rusyada çarın öldürülüp yeni bir yönetimin
kurulduğu bu sisteme
1917 BOLŞEVİK DEVRİMİ denir.

Devrimden hemen sonra 1918 yılında BREST LİTOWSK

VLADEMİR İLYİÇ LENİN
antlaşması ile rusya 1. dünya savaşından çekildiğini ilan
etti.
SOVYETLER BİRLİĞİNİN KURUCU
LİDERİDİR.
STALİN (1924 – 1953 ) Bu yeni sisteme göre;

Leninin 1924 tarıhınde ölmesinden sonra sscbnin başına Küçük çiftlikler devlet kontrolüne alınarak kollektifleştirildi.
Stlain geçmiştir. Yani bütün küçük çiftlikler birleştirilerek büyütüldü

Bu büyük çiftliklere : kolhoz ismi verilmiştir.

Özel mülkiyete son verildi yerine kamu mülkiyeti geçirildi.

Tüm köylüler kolhozlarda toplandı ve herkese bir iş bölümü

yapıldı.

Köylüye özel mülk olarak sadece evleri bırakıldı sonradan oda

devlet kontrolüne alındı.

Stalin döneminde yapılan en önemli yenılık ;

KOLHOZLARIN Kurulmasıdır.
TÜRKİSTAN MİLLİ MÜCADELESİ VE BASMACI HAREKETİ
Tarih boyunca türklerin yaşadığı Orta Asya bölgesine türkıstan
denmektedir.
Bu bölgede yaşayan türkler o dönemde kendi bağımsız
devletlerini kurmak için ayaklandılar.
CEDİTÇİLER yani yenilikçiler ismi verilen bu grup milli istıklal
ayaklanması başlattılar.
Korbaşı ergaş Önderliğinde başlatılan ve türkistanın
bağımsılığı için yapılan mücadeleye BASMACI HAREKETİ
DENDİ.
1921 tarıhınde ENVER PAŞA da bu hareketa katıldı.
Enver paşayla beraber bu direniş giderek büyümeye
başladı.
Ancak 1922 yılında bir kurban bayramı günü ruslar enver
paşanın karargahını buluyorlar ve aralarında çatışma çıkıyor.
Enver paşa o çatışmada hayatını kaybediyor.
Ve isyan hareketi bastırılıyor.
NOT: 1936 da Sovyet türk devletleri kurularak SSCB’YE
bağlandı ve türkıstan milli mücadelesi tamamen
sonlandırıldı.
AZERBEYCAN ve MEHMET EMİN RESULZADE
1911 yılında azerbeycanda MUSAVAT PARTISI kurularak
azerbeycanın resmı direnışı başlatılmıştır.
Direnişte en önemli lider ; MEHMET EMİN RESULZADEDİR.
Sovyet rusya bu devletin varlığına 1920 yılında son
vermiştir. Ve devletin ileri gelenleri zindanlara
kapatılmıştır.
Mehmet emin resulzede ise o denemde türkıyeye
kaçmıştır.

1918 tarıhınde azerbeycan halk cumhurıyeti kurulmuştur.

Kurulan bu devletin 3 ideali;

Türkleşmek
İslamlaşmak
Muasırlaşmaktır.
Ve bu 3 ideal devletin bayrağında hayat bulmuştur.

Lenin zamanın da başlayan Sovyet baskısı 1991 de sscb

parçalanana kadar devam etmiştir.
Bu tarıhte sscbnın resmen parçalanması ile azerbeycan
devleti yenıden kurulmuştur.
BAŞKORTOSTAN VE AHMET ZEKİ VELİDİ TOGAN
GAZAVAT VE MÜRÜDİZM
Buradakı türkler Bolşevik ihtilanın getirdiği ortamdan
18. Yüzyılda Çarlık rusyanın kafkasyayı istila etmesine karşı
yararlanarak milli Hareketlerini başlatmışlardır.
ortaya çıkan milli direnişe
Ruslar; müridizm
Önderleri
Müslümanlar ; gazavat
Zeki velidi togandır.
Demiştir.

Bu herketin önderliğini yapan kişi ise ŞEYH ŞAMİLDİR

Bağımsız bir Kafkasya devleti kurmak için başlatılan bu hareket

hedfine ulaşamamıştır.

1970 lerde istanbula gelen togan

İstanbul üniversitesi terih kürsüsünü

kurarak başkanlığını yapacak.
ORTA DOĞUDA MANDA YÖNETİMLERİNİN KURULMASI
Orta doğu en basit ifadesiyle TÜRKIYE İRAN ve MISIR
üçgenini ve bu üçgen içinde kalan ülkeleri
kapsamaktadır.
Sanayıleşmeyle beraber artan enerji ihtıyacı sömürgeci Avrupalı
devletlerin orta doğuya yönelmesinde etkılı olmuştur.
Osmanlının bu dönemde zayıflığını fırsat bılen Avrupalı devletler 1.
dünya savaşından önce ortadoğuyu kendi aralarında paylaşmak için
gizli antlaşmalar yaptılar.

1) MCMAHON ANTLAŞMASI (1915)

Orta doğu da 16. yy dan 19. yya kadar Osmanlı

İngilterenın mısır valısı Mcmahon ile hıcaz emiri Şerif hüseyin
hakımıyetınde olmuştur.
arasında imzalanmıştır.
19. Yyda orta doğunun önemi giderek artmaya
başlamıştır.
Osmanlıya karşı ayaklanmaları halınde araplara bağımsızlık
1869 yılında Süveyş kanalının açılması ve yer altı
verileceği konusunda anlaştılar.
kaynaklarının özellikle petrolün fazlalığı bölgenın
önemini çok arttırmıştır.
2) SYKES – PİCOT ( SAYKIS PİKO) ANTLAŞMASI (1916) BALFOUR DEKLERASYONU (1917)
İNGİLTERE FRANSA
Ortadoğuda bir Yahudi devleti kurulmasını kapsayan bir belgedir.
(mark sykes) (Georges pıcot)
Filistin sorununu başlatan olaydır !!!
Arasında ortadoğuyu paylaşmak için yapılan gizli antlaşmadır.
İngiltere Yahudilerden para bulmak ve amerıkaya iyi görünmek için
Adana Antakya suriye ve Lübnan : fransaya Yahudilerin filisitine yerleşmesine izin vermiştir.

Musul harıç Irak : ingiltereye İngiliz dışişleri bakanı balfeor bir deklerasyon yayınladı ve Yahudi
liderlerine mektup göndererek «filsitinde size yurt vereceğiz»
Doğu anadolu ve İstanbul : Rusyaya diyerek dünyadaki tüm Yahudileri filistine çağırarak Yahudilerin
buraya göç etmeleri sağlanmıştır.
 ORTADOĞUDA İNGİLİZ MANDA YÖNETİMLERİ ;
I. Dunya savaşı bittikten sonra toplanan paris barış
konferansında tam olarak anlaşmaya varılamaması nedeni ile ; 1) ARABİSTAN
İngilizler Osmanlıya karşı ayaklanmaları halınde araplara
Ortadoğu topraklarının paylaşılabılmesi için bağımsızlık verileceği konusunda anlaşmışlardı.
1920 de SAN REMO KONFERANSI toplandı. Buna göre;

İngiltere daha önce ele geçirdiği mısır dışında

Ürdün ırak ve filistini

Fransa : Lübnan ve suriyeyi manda yönetimi halıne getirdi

İngiltere valısı mc mohan Şerif huseyıne sana halıfelık verıp

Arabistan kralı yapacağız demişlerdi savaş bitince şerif hüseyın
kendisini arabıstan kralı ilan etti. amaaaaa

Araplar arasında kabılecılık cok yaygın necd diye bir bölge var
oranın emiri Abdülaziz bin ibni suud şerif hüseyını tanımadı
ve araplar arasında buyuk bir iç savaş cıktı.

Abdülaziz ibn i suud mücadeleyı kazandı ve SUUDİ ARABİSTAN

DEVLETİ kuruldu. (1932) ( diğer ülkeler kitapta syf 32 de ! )
 MODERN JAPONYANIN DOĞUŞU ve MEİJİ RESTORASYONU
Uzak doğuda bulunan ve büyüklü küçüklü
birçok adadan meydana gelen japonyada ; 1624 yılında Japonya da yayınlanan bir fermanla Japonya dış dünyaya
kapandı.
1853 yılına kadar yaklaşık 229 yıl boyunca dış dünya ile irtibatını kesen
Japonya nın başına imparator MUTSİHİTO MEİJİ geçti.( 1867)

Bütün eyaletler : DAYMİYO denen

derebeyler tarafından yönetilmekteydi.

Daymıyoların en güçlüsü ise : ŞOGUN Modern japonyanın kurucusu sayılan MEİJİ’nin tahta çıkmasıyla tarihe
olarak merkezin başında bulunuyordu.
Meiji dönemi ( AYDINLAR DÖNEMİ) Olarak geçen dönem başlamış
oldu.
MEİJİ RESTORASYONU İLE;

1) Batı tarzı hükümet kurularak anayasa hazırlandı ve parlamenter

düzene geçildi

2) Başkent Kyoto dan edoya taşındı. Ve bu şehre , ‘’doğunun

başkenti’’ anlamına gelen TOKYO ismi verildi.

3) Tolumsal sınıf farkları ortadan kaldırıldı

4) 20 yılda 2190 fabrıka açıldı.

5) İlk defa demiryolu yapımına başlandı

6) İlköğretim zorunlu hale getirildi.

( 20. yya gelindiğinde okuma yazma bilmeyen japon hemen hemen
hiç kalmamıştı)

7)Avrupa ve amerıkaya binlerce öğrenci gönderildi.

8) Askerlık zorunlu hale getirildi ılk defa ordu ve donanma kuruldu

Posta telgraf sistemi kuruldu./// yeni bir para sıstemı oluşturuldu
JAPONLARIN YAYILIŞI ve ASYANIN DEĞİŞEN GÜCÜ

1868-1912 yıllarını kapsayan meiji devrinde Japonya

Avrupalıların asırlar süren gelişmelerini cok kısa bir sürede
gerçekleştirmiş oldu.

Boylece Japonya asyanın en büyük gücü haline geldi.

Japonya bu gelişmelerden sonra giderek yayılmacı bir politika

izleme başladı.

Japon ekonomisi için lazım olan temel maddeler japon ana

vatanında olmadığı için Japonlar gözünü koreye dikti.

Bu durum Japonya ve çini karşı karsıya getirdi. Ve çin yenılgıye

uğratılarak Şimoneskı antlaşması imzalandı.

Japonya bölgede rusların yayılmaya başlaması ile rusya ile

savaşa girerek bu savaşıda kazandı.

Boylece bi asya devleti olan Japonya kısa sürede bı Avrupa

devletini yenebilecek büyük bir güç haline geldi .
I.Dünya savaşında umduğunu bulamayan italya ve almanya çareyı
TOTALITER ( baskıcı) rejimler kurmakta bulmuş ve dünyanın kaderini
etkılemışlerdır.

İtalyada benito mussolını iktidara gelerek «buyuk italyayı kurma» hayalıne

başlamış , Almanyada ise yönetimi ele geçiren Adolf hıtler aşırı saldırgan bi
dış politika izlemeye başlamıştır.
ALMANYADA 2. DUNYA SAVAŞI ONCESİ DURUM

Almanyanın versay antlaşması gereği ödemeye başladığı tamirat

borçları ekonomısının daha da kötüleşmesine neden oldu.
Bu durum hiper ( yüksek) enflasyona neden oldu.

Bu durum yüzünden ülkede grevler başladı insanlar aç kaldı

yağmacılığa başladı.

Birde üstüne Ruhr (rur) bölgesinin Fransızlar tarafından işgal

edilmesiyle Fransızlardan emir almak istemeyen aman demir yolu
işçilerinin başllattiği grev darbeye dönüştü.

Alman demokrasısı kesintiye uğradı.

Devlete olan güven azaldı

Diğer milletlere karşı bir nefret doğdu
Alman ırkçılığı güçlendi

Almanyanın başına nazi partısı ve Adolf hıtler geçti.