I.

DÜNYA SAVAŞININ SONA ERMESİ

1917 yılında Rusya’nın savaştan çekilmesi üzerine İttifak Devletleri İtilaf Devletlerine karşı
üstünlük kurmuşlardı. Ancak Almanya’nın Amerikan ticaret gemilerini batırması üzerine Amerika
Birleşik Devletleri İtilaf Devletlerinin yanında savaşa girdi. Almanya Amerikan ordusu karşısında
tutunamadı. Almanya’nın yenileceğini anlayan İttifak Devletleri, ateşkes anlaşmaları imzalayarak
savaştan çekildiler. İlk olarak Bulgaristan savaştan çekildi. Müttefiklerinin yenilgiyi kabul etmesi
üzerine Osmanlı Devleti de, Mondros Ateşkes Antlaşması’nı (30 Ekim 1918) imzalayarak savaştan
çekildi. Son olarak Almanya da savaştan çekildi.

WİLSON İLKELERİ:
ABD Başkanı Wilson’un, I. Dünya Savaşı devam ederken, savaş sonunda kalıcı barışı sağlamak,
sömürgeciliği sona erdirmek ve ABD’yi dünya siyasetinde ön plana çıkarmak amacıyla yayımladığı ilkelerdir.
1-Her millet kendi geleceğini kendisi belirleyecektir. (Bu madde özellikle sömürgeciliğe ve imparatorluklara
karşıdır. )
2-Yenen devletler, yenilen devletlerden toprak ve savaş tazminatı almayacaklardır. (Bu madde sömürgeciliğin
“manda ve himaye” şekline dönüşmesine neden olmuştur.)
3-Devletlerarasında gizli antlaşmalar yapılmayacak ve silahlanmaya son verilecektir. (Kalıcı barış amaçlanmış
ve gizli antlaşmalara tepki gösterilmiştir.)
4-Devletlerarası anlaşmazlıklara çözüm bulmak için Cemiyet-i Akvam (Milletler Cemiyeti) adıyla bir örgüt
kurulacaktır. (Devletlerarası sorunları barışçı yollarla çözmek ve barışı korumak amaçlanmıştır.)
5- Osmanlı Devleti’nin egemenliği altında yaşayan diğer uluslara da (azınlıklara) kendi geleceklerini belirleme
hakkı verilecektir. (Bu madde ile Osmanlı İmparatorluğu bağımsız devletlere bölünmek istenmiştir.
Ermeniler, Rumlar ve Araplar devlet kurmak için hazırlıklara başlamışlardır.)
6-Boğazlar, bütün dünya ticaret gemilerine açık olacak ve bu durum tüm devletlerin garantisi altında olacaktır

MONDROS ATEŞKES ANTLAŞMASI (30 EKİM 1918)

Yer: Ege Denizinde Yunanistan’a ait Limni Adası- Mondros Limanı

İtilaf D. Adına: İngiliz Amiral CALTROPE
Osmanlı adına: Bahriye Nazırı Rauf ORBAY

MADDELER YORUMLAR ALAN

Madde -1 Çanakkale ve İstanbul Boğazlar, açık olacak ve *İstanbul ve Anadolu arasında SİYASİ
İtilaf Devletlerince işgal edilecektir bağlantıyı kesmek ASKERİ
*İstanbul’un güvenliği tehlikeye girdi.
Madde -5 Sınırların korunması ve iç güvenliğin sağlanması için *Osmanlı D. Savunma gücü elinden
gerekli askerin dışında Osmanlı ordusu terhis edilecektir. alınmış. ASKERİ
Bütün savaş gemilerine, taşıt, araç, gereç, silah ve İtilaf D. İşgalleri kolaylaştırmak
cephanelere el konulacaktır
Madde -7 . İtilaf Devletleri, güvenliklerini tehdit eden bir *İstedikleri yeri işgale etmek için SİYASİ
durum olursa herhangi bir stratejik noktayı işgal hukuki dayanak elde etme
edebilecektir.
Madde -8 Bütün demiryollarının denetimi ve ticaret gemileri *Osmanlı D ekonomik imkanlarını ele EKONOMİK
İtilaf Devletlerinin hizmetine verilecektir. geçirmek
Madde -10 Toros Tünelleri İtilaf D. Denetimine Osmanlı D.ulaşım imkanlarını ele ULAŞIM
verilecektir. geçirmek
Madde -12 Hükümet haberleşmesi dışında Tüm telsiz, Haberleşme hatlarını kontrol ederek HABERLEŞEME
telgraf hatlarının kontrolü;İtilaf D. Denetimine verilecektir. işgallerin Türk halkı tarafından
duyulmasını engellemek
Madde -24 Doğudaki altı vilayette (Bitlis,Elazığ, Diyarbakır, * Doğu Anadolu’da bir Ermeni Devleti
Erzurum Sivas, Van) karışıklık çıkarsa İtilaf Devletleri bu kurmak SİYASİ
illeri işgal edilebilecektir.

Mondros Ateşkes Antlaşması İle İlgili Tutumlar:

İstanbul Hükümeti: İşgalleri kolaylaştırmak için elinden geleni yaptı. Hatta Anadolu'ya nasihat heyetleri
göndererek işgallerin geçici olduğunu ve karşı konulmaması gerektiği konusunda halkı ikna etmeye çalıştı.
Mustafa Kemal: Mondros’un maddelerinin her türlü yoruma açık olduğunu, İstanbul'a çektiği telgrafta
antlaşma maddelerinin yanlış uygulanabileceğini, ordunun terhis edilmemesi gerektiğini söyledi (Geldikleri gibi
giderler)
Halkın tutumu: İşgaller tepki ile karşılandı. Yunanlıların İzmir'i işgali üzerine bütün yurtta protesto mitingleri
düzenlendi.
Mondros Ateşkes Antlaşması'nın Sonuçları: Osmanlı Devleti fiilen sona erdi. İstanbul ve Anadolu işgal
edildi. Milli Mücadele ve Kuvay-i Milliye ruhu ortaya çıktı. Milli cemiyetler kurulmaya başladı.

PARİS BARIŞ KONFERANSI (FRANSA 18 OCAK 1919)

Katılan Ülke sayısı : 32 ülke

Etkili olan devletler: ABD- Fransa- İngiltere

TOPLANMA AMACI : 1. Dünya Savaşı’nda yenen devletlerle yenilen devletler arasında yapılacak barış
antlaşmalarının şartlarını belirlemek

GİZLİ AMAÇLAR
1- İtilaf Devletleri Savaş sonrası Avrupa haritasını kendi çıkarlarına göre yeniden çizmeyi düşünmüş
2- Rusya savaştan çekildiği için Osmanlı Devleti’nin topraklarını yeniden paylaşım planını yapmak

ALINAN KARARALAR YORUM

1-1.Dünya Savaşı’ndan önce İtalyanlara verilmesi düşünülen
Ege Bölgesi zayıf Yunanistan’a verilecektir.
*İngiltere güçlü bir İtalya yerine kolaylıkla
yönlendirebileceği Yunanistan’ı seçmiştir. Bu
gelişme üzerine İtalya konferansı terk etmiştir.
* İtilaf Devletleri arsında ilk kez görüş ayrılığı
ve tartışma çıkmıştır.( İtalya ve İtilaf D.)

2- İtilaf Devletleri Wilson İlkelerinin (Yenilen devletlerden
savaş tazminatı ve toprak alınmayacak) maddesinden
rahatsız olduğu için sömürgecilik yerine
‘’ Manda ve himayecilik’’adı altında yeni bir düzen ortaya
attılar.
3-Osmanlı Devleti ile yapılacak barış antlaşması (Sevr
Antlaşması )daha sonraya bırakılacaktır.
4-İTİLAF DEVLETİLERİ İLE YENİLEN DEVLETLER
ARASINDAKİ YAPILAN BARIŞ ANTLAŞMALARI
Sömürgeciliği başka bir yöntemle devam ettirmek
Manda ve Himaye: Kendisini idare demeyen
güçsüz devletlerin güçlü ülkeler tarından
yönetilmesi.
İngiliz mandası, Fransız mandası vb.
İtilaf Devletleri Osmanlı topraklarını bölüşmede
kendi aralarında anlaşmazlık yaşamaları yüzünden
sonraya bırakıldı.

Almanya= Versay Antaşması

Avusturya= Sen Jermen (Saint Germen)
Macarsitan=Triyanon (Trianon)
Bulgaristan= Nöyyi
İZMİR’İN İŞGALİ (15 MAYIS 1919)

Yunanistan’ın İzmir’i işgal etme kararı Paris Barış Konferansı’nda alınmıştı. Bu konuda en büyük destekçisi
İngiltere olmuştur. Daha önce gizli antlaşmalarla İtalya’ya bırakılan İzmir ve çevresi Paris Konferansı’nda
İngiltere’nin baskısı ve sahte belgelerle ortaya attığı;
• Bölgede Rum nüfus çoğunluktadır. • Türkler bölgedeki Hıristiyan halkı katletmek üzeredir.
• Bölge, kültür ve coğrafi açıdan Yunanistan’ın doğal bir uzantısıdır gibi asılsız iddialarla İtalya’nın elinden
alınarak Yunanistan’a bırakılmıştır.
Yorum: İngiltere, Doğu Akdeniz’e güçlü bir İtalya’nın yerleşmesini, kendi çıkarlarına aykırı gördüğünden zayıf ve
kullanabileceği Yunanistan’ın bölgeyi işgal etmesini sağlamıştır.

Yunanlılar Megalo İdea’yı gerçekleştirmek için 15 Mayıs 1919’da İzmir’e asker çıkardırlar. İşgale ilk
tepkiyi Hukuk-u Beşer (İnsan Hakları) gazetesi yazarı Hasan Tahsin vermiş ancak Yunanlılarca şehit edilmiştir.

AMİRAL BRİSTOL RAPORU

İzmir’in işgali sonrasında artan tepkiler üzerine Milletler Cemiyeti bölgeye incelemeler yapmak için
Amiral Bristol başkanlığında bir komisyon gönderdi. Amiral Bristol, yaptığı incelemelerden sonra hazırladığı
raporda;
• İddia edildiği gibi bölgede Rum nüfusun çoğunlukta olmadığını ve buradaki Hıristiyan halkın katledilmediğini,
• Bölgedeki katliamlardan Yunanistan’ın sorumlu olduğunu ortaya koymuştur.
Yorum: Amiral Bristol Raporu, İzmir’in işgalinin haksızlığını ve Türk milli mücadelesinin haklılığını göstermiştir

KUVAYI MİLLİYE

CEMİYETLER
Mondros Ateşkes Antlaşması’ndan sonra, Osmanlı ordusunun terhis edilmesi, Anadolu’nun işgale
uğraması ve Osmanlı Hükümetinin işgallere duyarsız kalması sonucu Anadolu’da otorite boşluğu
oluşması cemiyetlerin kurulmasına neden olmuştur. Cemiyetler zararlı ve yararlı olarak iki gruba ayrılır.

1-ZARARLI CEMİYETLER

A) AZINLIKLARIN KURDUĞU ZARARLI CEMİYETLER

RUMLARIN KURDUĞU CEMİYETLER

1. Mavri Mira Cemiyeti: İstanbul’daki Fener-Rum Patrikhanesi tarafından kurulmuş, büyük
Yunanistan’ı kurmayı amaçlamıştır. (Megalo İdea=Büyük fikir / Bizans imparatorluğunu yeniden
canlandırma)
2. Pontus - Rum Cemiyeti: Trabzon merkez olmak üzere Samsun'dan Batum'a kadar uzanan alanda
(Doğu Karadeniz’de) bir Pontus Rum Devleti kurmayı amaçlamıştır.

3. Etniki Eterya Cemiyeti : İzmir ve çevresini Yunanistan’ a katmak için kurulmuştur.

ERMENİLERİN KURDUĞU ZARARLI CEMİYETLER

1. Taşnak Cemiyeti: Ermeniler tarafından kurulan bu cemiyetin amacı Doğu Anadolu'da bir Ermeni
devleti kurmaktı.
2. Hınçak Cemiyeti: Kilikya diye adlandırılan Adana ve Hatay çevresini Ermeni topraklarına katmak
için kurulmuştur. Fransızlar tarafından desteklenmiştir.

YAHUDİLERİN KURDUĞU ZARARLI CEMİYETLER

1. Makabi ve Alyans-İsrailit Cemiyeti: Yahudiler tarafından Filistin’de bir Yahudi devleti kurmak
amacıyla kurulmuştur.

B- MİLLİ VARLIĞA DÜŞMAN ZARARLI CEMİYETLER Türkler tarafından kurulan zararlı

cemiyetlerdir. Kuruluş amaçları olumlu görünse de izledikleri politikalardan dolayı milli bağımsızlığa
ters düşmüşlerdir.
1. Hürriyet ve İtilaf Fırkası: İttihat ve Terakki düşmanlığı ile ortaya atılmış, iç isyanlarda kışkırtıcı
rol oynamış, mili mücadeleye karşı çıkmıştır.
2. Sulh ve Selamet-i Osmaniye Fırkası: Sadrazam Damat Ferit tarafından desteklenen bu cemiyet,
vatanın kurtuluşunun ancak padişah ve halifenin buyruklarına bağlı kalmakla gerçekleşebileceğini
savunmuştur.
3. Teali - İslam Cemiyeti: İstanbul'da kurulmuştur. Temel dayanağı hilafettir. Kurtuluşun İslam’da
olduğunu savunmuştur.
4. Kürt Teali Cemiyeti: Wilson prensiplerinden güç alınarak İstanbul'da kurulmuştur. Doğu
Anadolu'da bağımsız bir Kürt devleti kurmayı hedeflemiştir.
5. Wilson Prensipleri Cemiyeti: Bazı aydınlar tarafından desteklenen bu cemiyet, Amerikan mandası
altına girilmesi gerektiğini savunmuştur.
6. İngiliz Muhipleri Cemiyeti: İstanbul hükümetince desteklenen bu cemiyet, Osmanlı Devleti'nin
varlığını koruyabilmesi için İngilizlerin mandasına girmek gerektiğini savunmuştur.

2- YARARLI CEMİYETLER (MİLLİ CEMİYETLER)

Trakya-Paşaeli Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti: Kurulan ilk yararlı cemiyettir. Doğu Trakya'nın
Yunanlılar tarafından işgal edilmesini önlemek amacıyla kurulmuştur. Osmanlı Devleti'nin dağılması
durumunda bağımsız bir devlet kurma kararı da alınmıştır.
İzmir Müdafaa-i Hukuk-u Osmaniye Cemiyeti: İzmir’de Yunanlıların değil Türklerin çoğunlukta
olduğunu dünya kamuoyuna basın ve yayın yoluyla duyurmaya çalıştı. Batı Anadolu’daki Kuvayı Milliye
hareketine silah ve cephane yardımı yaptı.
Reddi İlhak Cemiyeti: İzmir’in işgal edilmesine karşı çıkarak bölgenin Türklere ait olduğunu
ispatlamak için çalışmalar yaptı
Doğu Anadolu Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti: Merkezi İstanbul'dur. Amacı Doğu Anadolu'yu işgallerden
koruyarak Ermeni devletinin kurulmasını önlemektir. Erzurum kongresini bu cemiyet düzenlemiştir.
Kilikyalılar Cemiyeti: Adana ve çevresini Fransız ve Ermeni işgalinden kurtarmak.
Trabzon Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti: Bu cemiyet, Trabzon ve çevresine yönelik Rum ve Ermeni
iddialarına karşı, Türk ve Müslüman halkın haklarını korumak amacıyla faaliyet göstermiştir.
Anadolu Kadınları Müdafa-i Hukuk Cemiyeti: Sivas’ta kurulan Cemiyet vatanın birlik ve beraberliğini
sağlamak için İtilaf Devletleri temsilcilerine protesto telgrafları çekmiş ve mitinler düzenlemiştir
***Milli Kongre Cemiyeti: İstanbul'da kuruldu. Cemiyetin amacı, Türklere karşı yapılan haksız
propagandalara karşı çıkmak, basın ve yayın yolu ile Türk Milletinin haklı sesini dünyaya
duyurmaktır.Diğer yararlı cemiyetler bölgesel iken Milli Kongre cemiyeti ulusal çalışmalar
yapmıştır.