16/05/2022

1. Dünya Savaşına Giden Süreç

19. yy önemli gelişme düşünce akımları. Onların bir tanesi milliyetçilik. Bir takım yeni ulus devletler
kuruldu. 19 yy da yeni bir dünya düzeni talebinde bulundular ve bu 1. Dünya savaşına giden yolu açtı.
ALMANYA VE İTALYA: 1870 İtalyanın tamamen birleşmesi. Almanya da yakın. Bu ik ülkenin birleşmesi
milliyetçilik üzerinden oldu.

Guiseppe Mazzini ve Guiseppe Garibaldi: İtalyan milliyetçi hareketinin önemli liderlerinden.

İki önemli savaş:

- Königgratz (1866), Prusya-Avusturya Savaşı (İki Alman devleti. Avusturya çok uluslu imparatorluk,
Prusya ulus krallık. İkisi arasındaki mücadeleden Prusya galip çıktı. Bu da Alman milliyetçileri için
birliğin Prusya etrafında kurulacağını göstermekteydi ki öyle olup Almanya İmparatorluğu kuruldu
ve Hitler Almanyasına doğru evrildi. (Çek sınırlarında yaşandı savaş)
- Sedan (1871): Prusya-Fransa savaşı. Fransızlar Napolyon savaşları esnasında Fransız devrim
ilkelerini Almanlara götürüp tanıtmıştı. Dolaylı etkisi Almanları birleştirmek olmuştu. Daha sonra
reaksiyon ve sonucunda savaş. 1871’te 3. Napolyon Fransa impratoruyken gerçekleşti bu savaş
ve Prusya kazandı.

Alman imparatorluğunun ilan edildiği yer Fransızlar için çok gurur kırıcı oldu. Çünkü Versay Sarayı’nda
Bismarck (almanyayı birleştiren başbakan) tarafından ilan edildi. Prusya’nın doğusundan gelenler
(Moderniteye karşı, çok partiden hoşlanmayan subaylar, Almanyayı kurdu)

Avrupa Emperyalizmin ilk dalgası 1870’lerde geldi. Küresel ölçekte hem yeni topraklar işagal ediliyor
hem de sıkı sıkıya sömürge bölgelerinde kontrol. ABD ve Japonya da sömürgecilik yarışına katıldılar.
Britanya, Fransa, Rusya, Hollanda, Almanya ve İtalya oldu. İspanya kolonilerini ABD’ye kaybetti.
Portekiz’in kolonileri bölüşüldü.

Britanya, üretim üssü, finans üssü, ticaret üssü 1870’lere kadar tüm dünyada serbest ticareti teşvik
ediyordu. Koloniler genişleyen ticaret ağına dahil edildi. Bu da nihayetinde Britanya’yı yaratıyordu.

Fransa, Mısır ve Libya hariç neredeyse tüm Kuzey Afrika’da kolonizasyon yapıyordu. İkinci
emperyalist dalga. Fransa çok güçlendi. Cezayir, Fas, Tunus’a kadar nüfuz etti.

Rusya, İran ve Orta Asya’ya doğru ilerliyordu.

1880’lerde karaların 1/3’i Britanya’nın ve Rusya’nın kontrolü altına gelmişti.

Osmanlılar, Çin, Fas (bir bölümü sömürge), İran (bir bölümü sömürge), Japonya, Etiyopya ve Liberya
dışında sömürge haline getirilmemiş batılı olmayan kalmamıştı.

Kraliçe Viktoria, 1877’de Hindistan impartoriçesi oldu. Hindistan’ı 1947’e kadar bu şekilde “Raj”
yönetti.

AFRİKA: Afrika’da nüfuz alanı oluşturma çabaları emperyalizmin en acımasız yüzünün görüldüğü
noktaydı. BERLİN KONFERANSI, !884 yılında Portekiz’in talebiyle Alman lider Bismarck’ın, büyük batı
güçlerini Afrika toprakları konusundaki belirsizliği müzakere etmek amacıyla görüşmeye çağırmasıyla
toplanmıştı. Ardından, Afrika için sömürgecilik yarışına girlidi. Afrika’nın iç alanları dahi bölüşüldü.
Beyaz adam bazı bölgelere yerli kabilelerle alakalı sorunlarla giremedi. Konferansın Berlin’de olması
artık Alman devletinin kolonizasoyn için merkez devlet olduğunu kabul ettirdi ve gösterdi. Britanya ve
Fransa’nın dünya böüşüm planlarını kabul etmediler ve bu yüzden konferans toplandı. Ve Afrika’yı
bölüştüler. Almanya resmi olarak kolonistler safına dahil oldu.

1876’da Brüksel’de uluslararası bir jeofizik konferansı topladı dönemin Belçika Kralı Leopold. Afrika’yı
sömürgeleştirmenin doğal bir hak olduğunu söylemekteydi, çünkü oraya medeniyet götürecekti.
Bilimsel araştırma yapmak, köle tüccarlarına savaşmak amaçlarıydı konferansta. Ancak zencilere en
ufak bir söz hakkı vermeyecekti. Halkın yönetme ehliyeti asla yoktu. Irkçı sömürgeci bir insan
Leopold. Bu çabaların sonucu olarak Uluslararası Afrika Derneği kuruldu.

BÜYÜK GÜÇLER ARASINDA BAYRAK DİKME YARIŞI

İngiltere ve Fransa (Afrika’yı tamamen ele geçirmek isteyen iki ülke) Arasındaki Faşoda Krizi (1898)

Karşı karşıya kaldılar bu iki büyük güç Afrika doğusunda. Sudan’da Faşoda bölgesi. Nil’in kaynağı. İki
ülke burada savaşmadı, uzlaştılar. Hatta daha sonra 1. Dünya savaşına 2. Dünya Savaşı’na da aynı
hatta girdiler.

NOT: O dönemde İçlere hiç girmemişlerdi Avrupalılar dolayısıyla tam bilmiyorlardı. Kongo mesela, en
büyük elmas üreticisi. Belçika da elmas konusunda en önde gelen ülkelerdendir. Belçika’nın çikolatası
ve elması hala Kongo’dan gelmektedir.

Faşoda aslında bir Osmanlı toprağıdır. (Dersin konusu dışında)

İngiltere Fransa neden kapışıyordu? Tarım yapılabilirse Afrika’da ya da maden zenginlii açısından çok
zengin bir bölge.

Kapitalist sömürgeciler hakkında kamuoyu onların her şeyini bilirdi. İngiliz sömürgeci Rhodes
Colossus Afika’nın kuzeyinden güneyine telgrafı döşetti. Rhodes’un amacı netti, kendini gizlemezdi.
Bu telgraf hattı stratejik olarak çok önemliydi. (Haberler askeri birimlere iletilirdi.)

Afrika’da Rodezya diye de bir ülke vardır. Yakın zamana kadar çok trajik süreçlerden geçmiştir.

Güney Afrika, en zengin elmas bölgesi dünyada. Elmas karteli, Cecile Rhodes, Alfred Breit, Ernest
Oppenheimer, Nathan Rotschild ve JP Morgan.

Kolonizasyon 15. Yyda başladı, 1870’lerde yeni bir dalga ile çok daha vahşi bir yöntemle dünyaya
yayıldı ve !960’lara kadar devam etti. Bugün dahi işte önemli sektörlerden elmas ve çikolata örneği
verilebilir.

Emperyalizm Avrupa’da kamuoyunda nasıl meşrulaştırılıyordu?

- Sosyal Darwincilik: Bazı ırklar insanlık hiyerarşisinde en üsttedir. Sözde bilimsel argüman
- Sözde Bilimcilik
- Tarihin Çarpıtılması
- Kafir Halklara Hıristiyanlığı götürmek
- Geri Kalmış Yerleri Medenileştirmek (mission civilsatrice): Ancak gittikleri halkın kültürüne fikrine
saygı duymuyorlardı
 1898- Amerika İspanya Savaşı

Yeni sömürgeci batı kökenli Avrupa dışı Amerika ile güçten düşmekte olan sömürgeci İspanya

Filipinler için savaştılar.

Rudyard Kipling yazdığı bir şiirde bu savaşın bir mecburiyet olduğunu ifade ediyor. İki sömürgeci güç
savaşacak ve Filipinlere medeniyet götürecek kazanan. Çok insani amaçlarla açıklanıyor savaş.

Emperyalizmin Avrupa için işlevi

- Kendi coğrafyalarında savaşmyorlardı. Düello yapmaları gerekiyorsa sömüreekleri bölgelerde

savaşmayı seçiyorlardı. (İstisna, Kırım savaşı)
- Ancak durum değişti ve bir süre sonra bozuldu.

Almanya’nın birleşmesi dengeleri değiştirdi.

Prusya ve İngiltere bu zamanlara kadar müttefikti. Fransa ordularını beraber yenişlerdi. Britanya’yla
ortaklık ilişkisinden rekabete doğru evrilen ilişkiler, silahlanma yarışı, özellikle de yüzyılın sonlarına doğru
Prusya’nun deniz gücüne yaptuğı yatırımlar Britanya’nın Prusya’ya bakış açısını değiştirdi.

II. Wilhem’in tahta çıkışı ile Almanya savaş gemisi programını başlatı. (hızlı silahlanma !!!!)

König, Grosser, Kurfürst, Markgraf ve Kronprinz: İngilterenin kabul edemeyeceği bir silahlı gemilenme

König sınıfı Alman savaş gemileri, 1914’te okyanuslarda seyreden en güçlü savaş gemileriydi.

1890’lar Genel Konjunktür Hatırlatması: İngiltere Almanya 1890’lardan sonra artık dost ülke değiller.
Almanya İngiltere’ye her türlü kafa tutuyor. Sömürgeleştirme planlarını reddediyor. Çıkarlar kendi
ülkelerinin sistemini devam ettiriyorsa liberal ülkeler devam eder. Almanlar sömürge pastasından payını
isteyince Britanya’nın çıkarlarına bu ters düştü ve dost ülkesi Almanya ile rekabete başlayacaktır.

Göben (Yavuz ismini aldı) ve Breslav (Midilli) gemileri: Osmanlı kara sularına girdiler ve Osmanlı savaşa
girdi. Sadece sebep bu değil ancak görünür son sebep buydu.

Almanya’nın 1884’ten önce sömürgesi yoktu. Bu tarihlerden sonra Berlin Konferansı’nda sözünü dinletti
ve çok büyüdü. 1. Dünya Savaşı başlayınca İngilizler Fransızlar bu topraklara el koydular.

Siyasi Gruplaşmalar

- 3 imparator birlği: Almanya, Avusturya-Macaristan ve Rusya

- 3’lü ittifak: Almanya, AvusturyaMacaristan ve İtalya (Ortak noktaları İngiltere Fransaya karşı
olmalarıdır. Merkezi güçlerdir.)
- İngiltere-Fransa vd.

Weltpolitik (Almanya’nın dünya politikası)

II. Wilhelm Dönemi’nde Almanya’da benimsenen emperyalist politika, saldırgan, militarist ve yayılmacı

(Alman Çeşmesi -Sultanahmet/ Osmanlı-Almanya ittifakını perçinlemek için Wilhelm yaptırmıştır.)

İstanbul’a üç kere gelmiştir.

Alman dışişleri bakanı Bülow’un 1897’de Alman parlamentosunda “Güneş altında bir yer” yani
kolonizasyon pastasından pay istediği kayıtlara geçmiştir. Der ki: “Kimsenin üstüne gölge etmeyiz, fakat
biz de güneş altındaki payımızı isteriz.” Bu açıkça başta Britanaya olmak üzere tüm büyük sömürgecilere
karşı bir meydan okumadır.

Savaşa Doğru Şekillenen İttifaklar

Almanya ile Fransa arasındaki çekişme ve gergnilik, Fransa’yı Rusya’ya yakınlaştırdı.

Britanya hepsine uzaktı, ancak sonradan o da Rusya’ya yakınlaşmak zorunda kaldı.

Hatta, Britanya’nın Osmanlı politikası bile 1890’larda değişti.

Entente Cordiale: 1904, İngiltere-Fransa Dostluk Antlaşması (Önemli gelişme, koloniler için
savaşmayacaklarını ifade ettiler.)

Alman tehdidine karşı birleştiler. Öncesinde Faşoda krizinin çözümlenmesiyle zaten birbirlerine
yakınlaşmışlardı. Şimdi bu barış daha da perçinlenmiş oldu.

İki ülke Fas ve Mısırdaki hakimiyetlerini karşılıklı olarak tanıyıp Afrika ve diğer bölgelerde sömürgeler
üzerinde uzlaşma sağladılar.

Fas Bunalımı: II. Wilhelm 1905’te Fas’ın Tanca şehrini ziyaret etti. Fransa, İngiltere, Rusya, ABD ve
İspanya’nın desteğini aldı. Almanya’nın tek destekçisi Avusturya-Macaristan.

Böylece, Entente Cordial’ın sağlamlılığı ispatlandı.

Dünya Savaşına giderken gerçkelşen ön savaşlar (GÜney Afrika’da gerçeklşemiş)

I.BOER Savaşı: Büyük Britanya ile Transvaal Cumhuriyeti arasında)

II.BOER Savaşı (Büyük Britanya ile Özgür Orange DEvleti ve Transvaal Cumhuriyeti arasında)

Güney afr. İngiliz sömürgesiydi. Daha önce Hollandılar gelmiş koloniler kurmuşlardı. Boer Hollandada
çiftçi demektir. Güney afr. Zengin. İngilizliler almak istedi. İngiltere dünya kamuoyunda yalnız kalıd.
Alman propogondası sayesinde oldu bu. Propoganda savşaında kaybettiler. İngiltere tek bir iş
yapmayacapını artık fark etti.

Trablusgarp (Libya) Savaşı (1911-1912)

Libyada Osm. İtalya arasında savaştılar. Genç subaylar burada tecrübe kazandı dünya savaşından önce.
Emperyalistlerle burada savaştılar.

Kurtuluş Savaşının askeri önderleri Balnlarlarda da mısırda da savaşıp rakiplerini tanımışlardır.

Balkan Meselesi

Osmanlıların çekilmesinden sonra Slav-Avusturya çekişmeisi; Avusturya-Rusya çekişmesi; Avusturya-

Macaristan yöneticileri Sırplardan kuşkulu; Sırplarise Avusturya idaresinde tepkili
 1. Dünya savaşı da balkan coğrafyasında yaşanmıştır ve bu bir tesadüf değildir. Son mesele de
savaştan önce bu olmuştur.

Balkan Savaşları (1912-1913)

İTTİFAK SİSTEMLERİNDEN FİNAL SORUSU

23/05/2022

1.DÜNYA SAVAŞI (Britanyalılar ifadesiyle 1. Almanya Savaşı)

Olay yeri: Saraybosna (1908’e kadar Osmanlılının elindeydi) – Latin köprüsü

28 Haziran 1914: Franz Ferdinand, Avusturya-Macaristan veliaht prensi ve eşi (Bir sırp milliyetçisi
tarafından suikaste uğradı.)

TARAFLAR:

İtilaf: İng. Fra. Rusya, Japonya, İtalya (1915 taraf değiştirirek), Romanya (1916), Yunanistan (1917), ABD
(1917)

İttifak: Almanya, Avus.-Mac. Osm, Bulg. (1915)

Batı cephesinde çok kanlı savaşlar yaşandı.

- Marne Muharebesi: Alman birlikleri Marne Nehri üzerinde sert bir Fransız-İngiliz direnişiyle
kaşılaştı. I.Dünya Savaşı’nda en kanlı savşalardan biridir. Bu savaş ardından Batı Cephesi’nde
hatlar kilitlenmiştir. Amaç Almanların Fransa içine girmesiydi.
Almanların Schlieffen planı çöktü.
İki taraf da siperlere çekildiler ve birçok taarruz ve hücum sonuçsuz kaldı. Bundan sonra uzun
süre SİPER SAVAŞLARI yaşandı.
- Somme’da İngilizler Fransızlar ile beraber Alman ofansine karşı savunma yaptılar. İngiltere’nin
kaybı 420,000 insan. İki tarafta toplam 1 milyon kadar insan.
İngilizler ilk defa tankı bu savaşta kullandı.
Adolf Hitler bu savaşta onbaşı rütbesinde savaşıyordu.
- Verdun’da Fransa’nın kaybı 300,000; Almanyanın kaybı 280,000 Alman ofansi yine başarısız oldu.

Batı cephesi dışında da birçok savaş yaşandı. Osmanlı topraklarında özellikle:

- Çanakkale, Kafkasya, ve Güney Cephesi

- Daha detaylandırılırsa, Galiçya Cephesi mesela Romanya’da Osmanlının Bulg ve Avust-Mac.’a
yardım için gittiği cephedir.
- Osmanlı özelinde Trablusgarp ve ardından 1. Dünya Savaşı 1910’lardan !920’lere kadar savaş
yorgunu bir devlet.

SAVAŞIN GİDİŞATINI DEĞİŞTİREN HAYATİ YIL: 1917

- İng ve Fransa için en kötü yıl. Çünkü doğudaki büyük müttefik Rusya çöktü, rejim değişikliği
yaşandı ve ittifak sisteminden ayrıldı. Batının karşısında yeni bir düşman olarak ortaya çıktı.
- Rusya’da komünist bir devlet ortaya çıktı. Brest Litovs’ta Osmanlı ve Almanya ile anlaşarak
savaştan çekildi (1918)
- ABD’nin savaşa girmesiyle itilaf devletleri güç kazanan taraf oldu, 1917.

İTİLAF KUVVETLERİNİN TAKTİKLERİ

- Avusturya-MAcaristan’da milliyetçiliği teşvik

- Osmanlı’da Arap isyanına teşvik (Güney cephesinde bu taktikler işe yaradı)
- Çek ve Slavlar himaye altına alındı. Bu da yeni bir milliyetçi dalga getirdi. Urallar, Baltık ve
Tuna’da bir dizi yeni ulus devlet ortaya çıktı. (polonya gibi )

SAVAŞ NEDEN UZUN SÜRDÜ?

Uzmanlar başta çok daha az süreceğini bunun bir Blakan Savaşı olduğunu düşünüyordu. İttifak
sistemlerinden dolayı bğtğn dğnyaya yayıldı.

- Ordular iyi donanımlıydı.

- Ticaret devam ediyordu. Avrupa’ya gda dışardan geliyordu. Diğer kıtlardan erzak tedariği
kesilmedi.
- Sanayi üretimi de kesilmemişti. (Bazı otomobil markaları mesela silah üretimine girmiştir.)
- Hemen her ülkede seferberlik- tüm gençler silah altına alındı

Savaşın dolaylı dolaysız sonuçları

- Savaş ekonomisi, talepte artış ve enflasyon, açlık tehlikesi (savaşa girmeyen ülkeler çok az
etkilendi) (İngiltere müttefikleri gıda sorunu çok yaşamadı)- hükümetler yoğun bir şekilde
ekonomiye müdahale etti
- Yeni sağlık sistemleri ve sosyla haklar kabul edildi
- Kadınlar çalışma hayatına katıldı (Sivil-askeri alanlarda) (İngiltere gibi ülkelerde çok kısıtlıydı)
- Teknolojik yenilikler, tanklar, savaş uçakları, makineli tüfekler, denizaltılar, zehirli gazlar
- Topyekün savaş yaşanıyorud. Hava bombardımanı sivilleri hedef alıyordu. Artık siviller de hedefti.

HAVA KUVVETLERİNİN İLK DEFA ETKİN VE YAYGIN KULLANIMI

Thk (1911’de kuruldu) Osmanlı da hava kuvvetleri kullandı.

PROPOGANDA

- Haberleşmenin, iletişimin, görsel unsurların önemi anlaşıldı. Osmanlı da dahil Bütün ülkeler
kullanmaya çalıştı farklı figürlerle)

SAVAŞIN SONUÇLARI

- 10 milyon insan kaybı

- PARİS BARIŞ KONFERANSI: (1919) Viyana Kongresi’nden 100 yıl sonra en byük barış konferansı. O
vakitlerde tehlike devrim Fransa’sı iken şimdi ise tehdit Almanya idi. Frasnızların endişesi
Almanyanın üçüncü defa saldırı ihtimali. Bütün barış planlarını bunu önlemek için kullandı.
(Almanya ya çok büyük yaptırımlar)
- VERSAİLLES ANTLAŞMASI: (1919) Savaştan srumlu tutulan Almanya cezalandırıldı, savaş tazminatı
ödemeye mahkum edildi. Almanya Alsace-Lorraine bölgesini Fransa’ya teslim etti. Ren bölgesi
 askerden arındırıldı. Almanya’ya ait bazı bölgeler geçici olarak işgal edildi. Almanya ile barış
yapıldı.
- Yugoslavya kuruldu. Slavlar bir arada yaşamıyorlardı.
- Geleneksel eski imparatorluklar yıkıldı. (Avusturya-Macaristan, Rusya, Almanya, Osmanlı)
- Rus İmparatorluğu yıkıldı, yerine SSCB kuruldu.
- Avusturya-Macaristan İmparatorluğu yıkıldı. Avusturya’da cumhuriyet rejimi kuruldu.
- Alman İmparatorlğu yıkıldı, yerine Weimar cumhuriyeti kuruldu.
- Osm. İmparatorluğu yıkıldı, yerine TC kuruldu.
- Germenler ve Slavlar; dillerin; dinlerin (katolikler-ortodokslar); Eski imparatorluklar, yeni
devletler ---- Burası bir geçiş bölgesi ve hala sıcak bir fay hattı olarak yorumlanabilir.

Savaştan sonraki dünya

- Artık Avrupa hegemonyası dünyada sona erdi. İtilaf kuvvetlerinin ittifak bloğunu yenebilmek için
ABD’nin yardımına ihtiyaç duyması, zayıflığının bir göstergesiydi.
- Ancak, ABD savaştan sonra kendini dünyadan tecrit etti.
- Sovyetler Birliği ise komünist devrimi yaymak için önce Komintern’i 1919’da kurdu. Devrimi
yaymayı başaramayınca o da içine kapandı.
(Dünyanın batısı ve doğusu içine kapanınca Avrupa yine bir başına kaldı. Ama sorunlarını yine de
çözemedi)
- Savaştan sonra ekonomiler kalıcı hasarların etkisi altında kaldılar. Yeni kurulan devletler için bu
süreç çok daha zor oldu. Enflasyon ve işsizlik küresel bir sorundu.

Savaştan sonra çözülemeyen sorunlar

- Almanya: Versailles Almanya’yı ekonomik olarak çökertti. Almanlar bu anlaşmanın haksızlık

olduğunu düşünüyordu. Alman halkı arasında mağduriyet ve haksızlığa uğratılmışlık psikolojisi
hakimdi. Yüksek enflasyon ve işsizlik ortamında Almanlar öfkeli ve şiddetli milliyetçiliğe kaydı.
- Başka ülkeler de Paris Barış Konferansı’nın maddelerini değiştirmek istiyordu.
- İtalya: Balkanlardaki paylaşımdan memnun değildi. Üstelik Anadolu’da pay alamamışlardı. Taraf
değiştirmesi için vaat edilen karşılıkları alamadı.)
- Yunanistan: Anadolu’da kendisine vaat edilen toprakları elde edemedi. Yunan ordusu İzmir’de
denize döküldü. Büyük insan kaybı ve yenilmişlik hissi hakim his.
- Polonya ve Almanya, Silezya üzerinde hak iddia ediyordu.
- Macarlar da eski krallık topraklarında hak iddia ediyordu.
- Türkiye: ??????

Hemen hemen hiçbir ülke memnun değil. Sorunlar ortada kaldı. Savaşın tekrar etmemesi için
Wilson İlkeleri gündeme getirildi.

Dönemin ABD başkanının savaş sonrası düzenle ilgili ABD senatosunda açıkladığı 14 maddelik
görüşleri. Wilson’ın önerileri savaş sonrasında toplanan barış konferansını etkilemiştir.

Burada, büyük ve küçük devletlerin siyasi bağımsızlık ve toprak bütünlüğünü garanti altına almak için
uluslararası bir barış örgütü oluşturulması fikri kabul gördü.

Ve bunun sonucunda MİLLETLER CEMİYETİ KURULDU. (İsviçre merkezleri-1920/1946)

 Wilson’ın önerisi üzerine, Paris Barış Konferansı’nda uluslararası barışın korunmasına yönelik
çalışacak bir teşkilatın kurulması gündeme getirildi.

Türkiye Milletler Cemiyeti’ne 1932’de girdi, niçin ?

30/05/2022
İKİ DÜNYA SAVAŞI ARASINDA DÜNYA

1) Faşizm- İtalya, Almanya ve İspanya’da

2) Ekonomik Yıkım (Faşist düşüncelere sebep olduğu söylenebilir)

1914 öncesinde Britanya, Almanya ve Fransa net sermaye ihracatçısıydı, ABD ise ithalatçısı idi.

Savaştan sonra durum tam tersi oldu.

Müttefikler dolar temin etmek için ABD’deki yatırımlarını sattılar ve sonra da oradan borç almaya
başladılar. Böylece ABD kredi veren bir ülke oldu.

1924’e kadar Avrupa savaş hasarlarını tamir etti. Hatta 1924-1929 arası kısa bir refah dönemi oldu.
1929’daki Britanya üretimi 1913’ü yakalamıştı.

Almanya ise savaştan önceki performansının ötesine geçmişti. Çünkü Almanya tekrar Avrupa’ya kabul
edilmişti.

Dünya ticareti beşte bir büyümüştü.

Tüm bunların arkasında yıpranmamış ve sürekli gelişen bir ABD ekonomisi vardı. ABD hem dış
borçlarını ödemiş, büyük bir iç pazara sahip olmuş ve diğer ülkeleri de kalkındırmıştı.

ABD’liler biriken tasarruflarını Avrupa’da yatırım için kullandı.

Kara Perşembe olarak anılan 24 Ekim 1929 Perşembe günü borsa çöktü. 1930-1940 arası ABD milli
gelirleri feci bir şekilde düştü, işsizlik oranı feci bir şekilde yükseldi. 4.2 milyar yok oldu.

Ekonomik Krize Karşı Tavır: 1933-1945 Kenetlenmiş ABD/ Savaştan sonra kendini tecrit eden ABDnin
savaştan etkilenmemesi kaçınılmazdı. 4 dönem başkanlık yapan Roosevelt ile ABD’nin tek bir başkan
etrafında kriz döneminde kenetlendiği görülmektedir. Krize bu şekikdecevap verildi.

Ekonomide düzelme ancak 10 yıl sonra gelebildi .1939’da ise tüm hükümetler ekonomiye daha fazla
müdahale ediyordu. Artık liberal çağ sona ermişti, laissez faire telaffuz edilmiyordu.

Avrupa’da faşizmden bahsettik. Liberal batıda durum farklı değildi. Siyasi olarak tek adamcılık.

Liberal söylemler geri plana itildi.

ALMANYA: Almanya’da yüksek hiper-enflasyon.

ABD: 1933-1938 Yeni düzende kenetlenmiş dedik. Yeni ekonomik program ortaya koydu. Sosyal
yardımlar arttı. Ekonomik manada iyileşme, yeni reformlar (Yani işsiz ve yoksullar için rahatlama;
ekonominin toparlaması; ve tekrar çöküşü önlemek için finansal systemin reformu / RRR- relief,
recovery, reform)
NAZİ İDEOLOJİSİ

Nasyonal Sosyalist Alman İşçi Partisi SÖYLEMLERİ

- Doğal seleksiyon fikrini öne süren sosyal darwincilik : siyasşi sonuçları son derece ağır (ırk
hiyerarşisi) (bazı ırklar bazı ırkları yönetme ayrıcalıklarına sahiptir)
- Anti-semitizm
- Irkçılık (ariler dışındaki her ırka karşı düşmanlık)
- Roma-Germen tarihine nostaljik bir bağlılık
- 3. Reich (imparatorluk)
- Bilime ve ilerlemeye hayranlık: müthiş gelişmiş aletler
- Versay antlaşmasını ret: Ateşli konuşmalarla bu anlaşmanın şartlarının değişmesini ve tüm Alman
halkı için -özellikle doğuda toprak kazandıracak bir ulus devlet istiyorlardı.
- Başta Marsistler ve Yahudiler olmak üzere Almanyanın düşmanlarına karşı amansız bir savaş

IRKÇILIK: Untermensch/ Sosyal darwinizmden ödünç aldıkları alt insan anlamına gelen, Aryan
olmayan kitleleri betimlemek için kullanılan kavram (doğudan gelenler- slavlar, çinliler vs. üst
insanlar: batılılar)

NÜRNBERG YASALARI: 15 Eylül 1935’te Nürnberg’te yıllık Nazi Partisi kararlaştırılan Nazi
Almanyası’nda antisemitik yasalardı. Yasalar, Alman ve Yahudi insanlarını sınıflandırırdı. Bu kanuna
göre, ari ırktan olmayan alt sınıf insanlardır ve ari ırkına ait insanlar ile evlenmeleri yasaklanmıştır.

ABD’DE JIM CROW YASALARI: 1964  İçtikleri su bile siyahilerin farklıydı. Halen bu ırkçılık dalgası
sürmektedir.

JOHNSON MEDENİ HAKLAR KANUNU: Siyahi ve beyaz insanlar arasındaki farklar resmen kaldırıldı.
(gibi göründü) 1964

ALMANYA’YI YATIŞTIRMA ZİHNİYETİ

Diğer ülkeler, Almanya’nın medeni bilime değer veren bir ülke olduğunu ve yatıştırabileceklerini
düşündüler. Çeşitli antlaşmalar imzalandı.

1925, Locarno Antlaşmaları: Almanya, Fransa ve Belçika sınırların yeniden belirlenmesi konusunda
anlaşma sağlandı.

1926, Almanya Milletler Cemiyeti’ne üye oldu.

ALMANYA’DA AŞIRILIĞIN YÜKSELMESİ

Millet yatışmadı, silahlanma arttı. Ortaya siyasi bir lider çıktı ADOLF HİTLER. (1933 Hitler Başbakan
oldu)

Aynı yıl Danzig şehrini Naziler yönetmeye başladı seçimleri kazanarak.

Aynı yıl Almanya Milletler Cemiyeti’nden çekildi. Versailles Antlaşmasının getirdiği silahsızlanma
maddelerini tanımadığını ilan etti.

1936, Almanya Locarno Antlaşmalarının geçersiz olduğunu ilan etti.

İtalya, Habeşistan’I işgal etti (1935-36); İspanya içsavaşı başladı.

FAŞİSTLERDE SÜREKLİ BİR HAREKET GÖRÜYORUZ.

Almanya-İtalya Paktı ile Berlin-Roma Mihveri’nin kurulduğu ilan edildi.

Almanya-Japonya Paktı: Komünizme karşı işbirliği

1938, Anschluss: Avusturya ile birleşme: Büyük Almanya (1866’dan beri esas gaye)

Hitler Versailles’deki Almanya ve Avusturya’nın birleşmesini engelleyen maddeyi çiğnemiş oldu.

Öte yandan bu hareket Wilson İlkeleri ve Milletler Cemiyeti’ne göre meşru idi. (Aşağıdaki kural)

PLEBİSİT HAKKI: Naziler bu yönetimi sıklıkla kullandı, istismar etti. (Halk oylamasına gidilip hangi ülke
ile birlik olunabileceği halka sorulup birlik sağlanabiliyordu) ÇELİŞKİ

43. DAKİKADA KALDIM