ATATÜRK İLKELERİ ve İNKILÂP TARİHİ

13.Hafta
Ders Planı (sy.190-195)

• İkinci Dünya Savaşı (1939-1945)

• Savaş Yılları ve Sonrasında Türkiye ve Dünyada Durum

 İkinci Dünya Savaşı (1939-1945)

Savaşın Sebepleri

• I. Dünya Savaşı sonunda Almanya’ya

imzalatılan Versay Antlaşması’nın
ağır şartlar içermesi.

• 1933’te yönetime gelen Hitler,

ekonomide başarılı bir netice sağladı.
Liderliğini diktatörlüğe dönüştürdü.
Meydanlarda Yakılan Kitaplar

• Hitler, iktisadi kaynakları silahlanma

için kullandı. (Versay’ı geçersiz kılma)
 İkinci Dünya Savaşı (1939-1945)

Savaşın Sebepleri
• Milletler Cemiyeti’nin yaptırım
gücünün azalması.

• Silahlanma yarışının artması.

• İtalya-Almanya’nın İspanya’daki iç
savaşa karışarak Gn. Franco’yu kendi
saflarına çekmeleri.

• Almanya, İtalya ve Japonya’nın Berlin-

Roma-Tokyo Mihverini oluşturmaları.
 Savaşın Sebepleri

• İtalya, kargaşadan yararlanarak 1936’da Etiyopya’yı

(Habeşistan) işgal etti.

• Japonya, 1937’de Çin’e saldırdı.

• Almanya, 1938’de Avusturya’yı kendi topraklarına

kattı.

• Hitler ve Mussolini’nin saldırgan politikaları savaşı

getirdi.
Gruplar

Mihver Devletleri: Almanya-İtalya ve Japonya’nın Berlin-Roma-

Tokyo mihverini oluşturmaları.

Müttefik Devletleri: Fransa, İngiltere, SSCB. (Sonradan ABD)

 Savaşın Başlaması/Münih Antlaşması
• Almanya, 1938’de Avusturya’yı, ardından Çekoslovakya’nın
Südet Bölgesi’ni ele geçirmiştir.

• Münih Antlaşması (1938) ile Südet Bölgesi Almanya’ya

bırakılmıştır. (İng. ve Fr. Çekoslovakya’yı mücadele etmemeye
ikna etmiş.)
 Savaşın Başlaması

• Almanya, savaş öncesi Doğu sınırını güvence altına almış, 23

Ağustos 1939’da Sovyet Rusya ile Saldırmazlık Paktı
imzalamıştır. (Hitler ve Stalin Ribbentrop Paktı ile Doğu
Avrupa’yı bölüşmüşler.)

• Almanya, 1 Eylül 1939’da Polonya’ya saldırmış.

• İng.-Fr. saldırı öncesi Polonya ile imzaladığı yardım antlaşması

gereğince Almanya’ya savaş ilan etmiştir. (3 Eylül 1939)
İkinci Dünya Savaşı Haritası
 Savaşın Gelişimi/Yıldırım Harbi 1940
• Almanya kısa sürede Danimarka,
Norveç, Hollanda ve Belçika’yı
ele geçirmiştir. (1940)

• Blitzkrieg (yıldırım
harbi) II. Dünya Savaşı sırasında
Almanların
temel savaş doktrinidir. Amaç hızlı
ve ani saldırılarla, düşmanın
düzenli bir savunma kurmasını
engellemektir.
 Savaşın Gelişimi/Fransa Muharebesi 1940
• Almanlar, müttefik cephesini ikiye
ayırmışlardır.
• Alman kuvvetlerinin bir kısmı güneye sarkmış,
14 Haziran 1940’da Paris’e girmişlerdir.

• Fransa, İngiltere ve Amerika’dan istediği

yardımı alamayınca 22 Haziran 1940’da
Compiegne Ormanı’nda (Rethondes Garı)
Almanya ile mütareke imza etmiştir.

• Fransız-İtalyan mütarekesi ise 24 Haziran

1940’da imzalanmıştır.
 Savaşın Gelişimi/İngiltere Hava Savaşı
• Almanya, Fransa’nın savaş gücünü kırdıktan
sonra İngiltere’ye yönelmiştir.
• Hitler, İngiltere’yi hava bombardımanları ile
tahrip etmeyi ümit etmiştir.

• 13 Ağustos 1940’tan itibaren Alman uçakları

İngiltere’yi bombardıman etmeye başlamış,
İngiltere Savaşı 31 Ekim 1940’a kadar
sürmüş, bu savaşı İngiltere kazanmıştır.

• Bu sırada İtalya, Kuzey Afrika Cephesini

açmış, Yunanistan’a saldırmıştır.
 Savaşın Gelişimi
• Hitler, İtalya ve Japonya ile Üçlü Pakt
yapmıştır. (Eylül 1940)

• Hitler, Sovyet Rusya’yı Üçlü Pakta dahil

etmek istemiş, ancak Balkan meseleleri
Almanya-Sovyet Rusya ilişkilerini olumsuz
etkilemiştir.

• Almanya, 22 Haziran 1941’de Sovyet

Rusya’ya savaş ilan etmiştir.

• Böylece Almanya’nın Avrupa üstünlüğü

sona ermiştir.
ABD’nin Savaşa Katılması/Atlantik Bilidirisi
• Ağustos 1941’de İngiltere-ABD arasında Atlantik
Bildirisi imzalanmış.

• Bu yakınlaşmayı tehdit olarak gören Japonya

Amerikan Deniz Üssü Pearl Harbour’a saldırmıştır.

• ABD, Japonya’ya savaş açmış, Almanya’ya da savaş

ilan etmiştir.

• Sovyetler Birliği’nin İngiltere’ye yakınlaşması ve

ABD’nin savaşa katılması Almanya’yı olumsuz
etkilemiştir.
 Savaşın Sona Ermesi/Müttefiklerin İlerleyişi

• Ocak 1943’te Mihver Devletler Kuzey

Afrika’dan çıkarılmıştır.

• Temmuz 1943’te Mussolini tutuklanmış, İtalya

savaş dışı kalmıştır.

• Ocak 1944’te Sovyet Kızıl Ordusu Almanya’yı

yenerek, Polonya’ya girmiştir.
 Savaşın Sona Ermesi/Müttefik Çıkarması

• Haziran 1944’te Müttefik Kuvvetler

Normandiya Çıkartması’nı gerçekleştirdi.

• Ağustos 1944’te Paris geri alındı.

• Nisan 1945’te Mussolini asılmış, Hitler

intihar etmiştir.

•2 Mayıs 1945’te Ruslar Berlin’e girmiştir.

Mussolini ve Hitler
 Savaşın Sona Ermesi
• ABD, 6 Ağustos 1945’te
Hiroşima’ya, 9 Ağustos 1945’te
Nagazaki’ye atom bombası atmıştır.

• Japonya 2 Eylül 1945’te teslimiyet

belgesini imzalamış, savaş sona
ermiştir.

General MacArthur (ABD)

 İkinci Dünya Savaşı’nın Sonuçları
• 75 milyon insan hayatını kaybetmiştir.

• Birleşmiş Milletler Teşkilatı kurulmuştur. (UN-United

Nations)

• NATO ve Varşova Paktı gibi askeri örgütlenmeler

kurulmuştur.

• Dünya güç dengesi ABD ve SSCB etrafında kurulmuş,

Soğuk Savaş dönemi başlamıştır.

• Doğu Avrupa ve Balkanlar Sovyet etkisine girmiş,

Sosyalist Devletler kurulmuştur.
 Savaşın Sonuçları
• Sovyetler Birliği hariç, demokrasiler totaliter
rejimlere karşı zafer kazanmıştır.

• Almanya önce 4’e sonra ikiye bölünmüştür.

1949’da, batısında Federal, doğusunda
Demokratik Cumhuriyet olmak üzere ikiye
ayrılmıştır. (Berlin ikiye bölündü.)
(1990’da Birleşme Anlaşması, 1991 Berlin
Duvarı’nın yıkılması)

• 1948’de İsrail kurulmuştur.

(İsrail-Filistin meselesi ortaya çıkmıştır.)
 Savaş Yıllarında Türkiye (1939-1945)

• İsmet İnönü, Cumhurbaşkanı seçilerek

Devlet Başkanlığını üstlenmiştir.

• Atatürk’ün ölümü sonrası en önemli sorun

2.Dünya Savaşı’nın etkileri olmuştur.

• Türkiye savaşa çekme girişimlerine rağmen

savaş dışı kalma politikasını başarı ile
uygulamıştır.
 Savaş Yıllarında Türkiye (1939-1945)

• Türkiye savaştan önce İngiltere ve Fransa ile imzaladığı

antlaşma gereğince müttefikler tarafından savaşa
katılmaya zorlanmıştır.
(1939 İngiliz-Fransız-Türk Karşılıklı Yardım
Antlaşması)

• Özellikle 1942’den itibaren Sovyetlerin, İngiltere

aracılığıyla yaptığı savaşa katılma baskısına rağmen Türk
yöneticileri bu önerileri geçiştirerek savaşa
katılmamışlardır.
 Savaş Yıllarında Türkiye (1939-1945)

Ocak 1943 Adana Görüşmesi:

• İngiltere Başbakanı Churchill ile
Cumhurbaşkanı İsmet İnönü-Başbakan
Şükrü Saraçoğlu, Ocak 1943’te Adana’da
görüşmüştür. (Savaşa katılma baskısı) Churchill ve İnönü

Aralık 1943 Kahire Konferansı:

• İnönü-Churchill-Roosevelt görüşmesi.
(Müttefik uçakların Türk hava sahasından
faydalanması talebi/Sovyet Rusya tehdidini
pazarlık konusu yapma)
Roosevelt, İnönü ve Churchill
 Savaş Yıllarında Türkiye/Yalta Konferansı

•Türkiye Haziran 1944’ten itibaren

müttefiklere yaklaşmıştır.
• Türkiye, Ağustos 1944’te Almanya ile
diplomatik ilişkilerini kesti.

• Şubat 1945 Yalta Konferansı: ABD

Başkanı Roosevelt, İng. Başbakanı
Churchill ve Sovyet lideri Stalin görüşmesi.
(1 Mart’a kadar Almanya ve Japonya’ya
Churchill, Roosevelt ve Stalin
savaş ilan edenler, San Francisco’da
toplanacak konferansa katılarak Birleşmiş
Milletlerin kurucu üyesi olacaktır.)
Savaş Sonrasında Türkiye

• Sovyet tehdidini sezen Türkiye, savaşın bitmek üzere

olmasına rağmen 23 Şubat 1945’te Almanya ve Japonya’ya
savaş ilan etmiştir.

• Türkiye, San Francisco Konferansı’na katılarak Birleşmiş

Milletler’in kurucu üyelerinden olmuştur.
Savaş Sonrasında Türkiye/Sovyet Rusya Tehdidi

• Sovyet Rusya, 1925’ten beri yürürlükte olan

Türk-Sovyet Dostluk ve Saldırmazlık
Antlaşması’nı tek taraflı olarak kaldırmıştır.

Sovyet Rusya Notası (Ağustos 1946)

• Boğazlar rejiminin değiştirilmesi,

• Boğazların Türkiye Sovyetler tarafından ortaklaşa
savunulması,
• Doğuda toprak talepleri. (Kars, Ardahan, Artvin)
Savaş Sonrasında Türkiye

Truman Doktrini 1947:

• ABD Başkanı Harry Truman tarafından Avrupa’nın Sovyetler
Birliği’ne karşı savunulması amacıyla hazırlanan askeri ve
ekonomik yardım programıdır.
(Komünizm tehdidi altındaki devletlere yardım yapılması)

• Doktrin kapsamında Yunanistan ve Türkiye’ye askeri

yardım yapılmıştır.
 Savaş Sonrasında Türkiye/Çok Partili Hayat

• Türkiye tarafsızlık politikasını terk etmiş, Batılı

demokrasilerin yanında yer almıştır.

• Çok partili hayata geçilmiştir.

• 1945’te Milli Kalkınma Partisi,

• 7 Ocak 1946’da Demokrat Parti kurulmuştur.

 Savaş Sonrasında Türkiye

• Avrupa’nın kalkındırılmasını ele alan Marshall

Planı’na (1948-1951) Türkiye de dahil
edilmiştir.
(ABD Dışişleri Bakanı George Marshall)

• 1950’de Kore’ye askeri kuvvet gönderen

Türkiye, 1952’de NATO’ya katılmıştır. (Sovyet
tehdidine karşı askeri güvence sağlanması)
 Savaş Sonrasında Türkiye

Avrupa Konseyi:
• Sovyet istilacılığını durduran önemli bir etken olan NATO
kurulurken, Sovyet tehdidi altında bulunan Batı Avrupa ülkeleri,
kendi aralarında ayrı bir işbirliği düşüncesini geliştirmişlerdir.
• Amaç, Avrupa’yı demokratik değerlerin işlediği bir ülkeler
topluluğu haline getirmek, insan haklarını ve özgürlüklerini el
birliği ile korumaktır.
• Bu amaçla, daha önce yapılan hazırlıklar sonunda Avrupa
Konseyi Mayıs 1949’da kurulmuştur.
• Türkiye, bu kuruluşa 17 Aralık 1949’da girmiştir.