17522DZYa Bcg-Rapor Kasim 2011

Sunufl
2004 y›l›nda bafllat›lan “Sa¤l›kta Dönüflüm Program›” ile vatandafllar›m›za temel bir insan hakk› olan sa¤l›kta daha kaliteli, daha adil ve daha kolay
ulafl›labilir hizmet sunulmas› ülkemiz için büyük gurur kayna¤› olmufltur. Bu sayede halk›m›z›n hak etti¤i sa¤l›k hizmeti ve kalitesine kavuflmas›
yolunda önemli iyileflmeler kaydedilmifltir.
Ülkemiz, uluslararas› standartlarda üretim gerçeklefltiren 49 üretim tesisi, yaklafl›k 300 kurulufl ve 30 bin çal›flan› ile 6 bine yak›n ürün sunan güçlü
bir ilaç endüstrisine sahiptir. Endüstrimiz, sa¤l›k sistemimizin ayr›lmaz bir parças› olarak, Türkiye’nin sadece kendi vatandafllar› için de¤il bölge
ülkeleri için de cazip bir sa¤l›k üssü olmas› için üzerine düflen görevleri özveriyle yerine getirmektedir. Getirmeye de devam edecektir.
Sahip oldu¤u kaliteli insan gücü ve yüksek teknoloji ile geliflmifl ülkelerle rekabet edebilecek potansiyele sahip olan sektörümüzün ürünleri, Avrupa
Birli¤i üyesi ülkeler baflta olmak üzere 100’e yak›n ülkeye ihraç edilmektedir. Bununla birlikte, küresel ilaç ticaretinde hak etti¤i pay› henüz alamad›¤›n›
bildi¤imiz ilaç endüstrimizin; Türk ekonomisine katk›s›n›n daha fazla üretim ve ihracat ile üst seviyelere tafl›nabilece¤ine inan›yoruz.
‹laç endüstrimizin öncü kuruluflu ‹laç Endüstrisi ‹flverenler Sendikas› (‹E‹S) olarak; sektörümüzün, küresel bir oyuncu olmay› hedefleyen yeni bir
vizyon ihtiyac› oldu¤undan hareketle “Türkiye ‹laç Endüstrisi’nin Küreselleflmesi için Devlet ile Ortak Yol Haritas› Raporu”nu haz›rlatt›k.
Türkiye ilaç sektörünün sorunlar›n› çözmek, ilaç endüstrisini gelece¤e tafl›mak ve ülke ekonomisine de¤er katmak amac›yla; uluslararas› bir strateji
ve yönetim dan›flmanl›k kuruluflu olan The Boston Consulting Group (BCG) taraf›ndan haz›rlanan “Türkiye ‹laç Endüstrisi’nin Küreselleflmesi
için Devlet ile Ortak Yol Haritas› Raporu”, ilaç endüstrimizin mevcut durumu, amaç ve hedeflerinin belirlenmesi, önerilen endüstri stratejisi ve
eylem planlar› bafll›klar›ndan olufluyor ve Türkiye ilaç endüstrisinin stratejik bir yaklafl›mla yakalayabilece¤i küresel rolü tarif ediyor.
Türkiye ilaç endüstrisi, söz konusu rapor do¤rultusunda, Cumhuriyetimizin 100’üncü y›l›n› kutlayaca¤›m›z 2023 y›l› için hedeflerini küreselleflme
ve dünyan›n önemli ilaç üreticisi ülkelerden biri konumuna gelmek olarak belirlemifltir. Böylece sektörümüzün, ülkemizin d›fl ticaret dengesini
iyilefltirerek ekonomiye katk›s›n› art›raca¤›na, ihracat yoluyla yakalayaca¤› ölçek ile sosyal güvenlik sistemimize ürünlerini daha ekonomik flekilde
sunabilece¤ine, Ar-Ge yat›r›mlar›n› art›rarak daha katma de¤erli ürünler üretmenin yan› s›ra nitelikli iflgücü istihdam›na daha fazla katk› sa¤layaca¤›na,
yabanc› do¤rudan yat›r›mlar› cezbedece¤ine ve vergi taban›n› büyütece¤ine inan›yoruz.
Devletimizin de bu yaklafl›m› benimsemesi, onaylamas› ve stratejik olarak destek vermesiyle endüstrimiz küresel çapta rekabet gücüne kavuflacakt›r.
Türkiye ilaç endüstrisi ve devletin birlikte ataca¤› ortak ad›mlar›n, Türkiye ilaç endüstrisini yeni ufuklara tafl›yaca¤›na olan inanc›m›zla, “Türkiye
‹laç Endüstrisi’nin Küreselleflmesi için Devlet ile Ortak Yol Haritas› Raporu”nu de¤erli görüfllerinize sunuyoruz.
‹laç Endüstrisi ‹flverenler Sendikas›

‹laç Endüstrisi ‹flverenler Sendikas› (‹E‹S)
‹E‹S, 1964 y›l›nda ‹stanbul’da kurulmufltur. Bu raporun yay›m tarihinde 50 firman›n üye oldu¤u ‹E‹S, ilaç
endüstrisinin ilerlemesinin devam› için çal›flmakta, toplum sa¤l›¤› ve sa¤l›k politikalar›n›n geliflimi
yönünde faaliyetlerini sürdürmektedir.
‹E‹S; Türkiye ‹flveren Sendikalar› Konfederasyonu (T‹SK), Avrupa Eflde¤er ‹laç Birli¤i (EGA) ve Avrupa
Reçetesiz ‹laç Üreticileri Birli¤i (AESGP) üyesi, ayr›ca Küresel ‹lkeler Sözleflmesi (Global Compact)
kat›l›mc›s›d›r.
ABD‹ ‹BRAH‹M ‹LAÇ SAN. ve T‹C. A.fi. ‹DOL ‹LAÇ DOLUM SAN. VE T‹C. A.fi.
ABD‹ ‹BRAH‹M ‹LAÇ PAZARLAMA A.fi. KANSUK LABORATUARI SAN. VE T‹C. A.fi.
ABD‹CA ‹LAÇ SAN. VE T‹C. A.fi. KEYMEN ‹LAÇ SAN. VE T‹C. LTD. fiT‹.
ACTAV‹S ‹LAÇLARI A.fi. KURTSAN ‹LAÇLARI A.fi.
ADEKA ‹LAÇ SAN. VE T‹C. A.fi. L‹BA LABORATUARLARI A.fi.
AL‹ RA‹F ‹LAÇ SAN. A.fi. MED ‹LAÇ SAN. VE T‹C. A.fi.
ALLERGAN ‹LAÇLARI T‹C. A.fi. MERLAB MER LABORATUARI ‹LAÇ SAN. VE T‹C. LTD. fiT‹.
AROMA ‹LAÇ SAN. LTD. fiT‹. NYCOMED ‹LAÇ SAN. VE T‹C. LTD. fiT‹.
AV‹CENNA FARMA DIfi T‹C. VE PAZARLAMA A.fi. OPAK‹M TIBB‹ ÜRÜNLER T‹C. LTD. fiT‹.
BERKO ‹LAÇ VE K‹MYA SAN. A.fi. ORVA ‹LAÇ SAN. VE T‹C. A.fi.
B‹EM TIBB‹ C‹HAZ VE ‹LAÇ SAN. VE T‹C. LTD. PENSA ‹LAÇ SAN. VE T‹C. A.fi.
B‹L‹M ‹LAÇ SAN. VE T‹C. A.fi. PHARMACT‹VE ‹LAÇ SAN. VE T‹C. A.fi.
CENOVA SA⁄LIK ÜRÜNLER‹ SAN. VE T‹C. A.fi. POL‹FARMA ‹LAÇ SAN. VE T‹C. A.fi.
CENTUR‹ON PHARMA ‹LAÇ LTD. fiT‹. RASYONEL ‹LAÇ SAN. VE T‹C. A.fi.
DELTA V‹TAL ‹LAÇ SAN. VE T‹C. A.fi. SANDOZ ‹LAÇ SAN VE T‹C. A.fi.
DG FARMA ‹LAÇ SAN. VE T‹C. A.fi. SANDOZ SYNTEK ‹LAÇ HAMMADDELER‹ SAN. VE T‹C. A.fi.
DR. F. FR‹K ‹LAÇ SAN. VE T‹C. A.fi. SAY ‹LAÇ SAN. VE T‹C. LTD. fiT‹.
DROGSAN ‹LAÇLARI SAN. VE T‹C. A.fi. TOPRAK ‹LAÇ VE K‹MYEV‹ MAD. SAN. VE T‹C. A.fi.
EBV SA⁄LIK ÜRÜNLER‹ SAN. VE T‹C. LTD. fiT‹. TR‹PHARMA ‹LAÇ SAN. VE T‹C. A.fi.
ECZACIBAfiI-MONROL NÜKLEER ÜRÜNLER SAN. VE T‹C. A.fi. TURGUT ‹LAÇ A.fi.
EK‹N K‹MYA T‹C. LTD. fiT‹. TUM EK‹P ‹LAÇ A.fi.
E‹P ECZACIBAfiI ‹LAÇ PAZARLAMA A.fi. ULKAR ‹LAÇ PAZARLAMA LTD. fiT‹.
FARMA-TEK ‹LAÇ SAN. VE T‹C. LTD. fiT‹. VEM ‹LAÇ SAN. VE T‹C. LTD. fiT‹.
FRESEN‹US MED‹KAL H‹ZMETLER A.fi. YEN‹ RECORDAT‹ ‹LAÇ VE HAMMADDELER‹ SAN. VE T‹C. A.fi.
GR‹P‹N ‹LAÇ A.fi. ZENT‹VA SA⁄LIK ÜRÜNLER‹ SAN. VE T‹C. A.fi.
İçindekiler
Türk ilaç endüstrisinin mevcut durumu
Türk ilaç endüstrisinin amaç ve hedeflerinin belirlenmesi
Önerilen endüstri stratejisi ve eylem planları
Copyright © 2011 İlaç Endüstrisi İşverenler Sendikası. Tüm hakları saklıdır.

Eylem planı
0
Yönetici özeti (I/II)
Türkiye'deki Sağlık ve yaşam kalitesi Türkiye'de gelişim göstermektedir

• 2002'den bu yana, ortalama yaşam süresi 1,9 yıl artmış; bebek ölüm oranı ise %52 oranında (1.000
yaşam kalitesinin canlı doğumda 14 ölüm) azalmıştır
artışı • Birçok bulaşıcı hastalığın görülme oranı azalmaktadır
Sosyal güvence kapsamındaki nüfus ciddi oranda artış göstermiştir

• 2011 yılında nüfusun yaklaşık %96'sının sosyal güvencesi mevcuttur
Kişi başına düşen doktor sayısı ve yatak kapasitelerinde artış görülmektedir

• 1000 kişiye düşen doktor sayısı 2002 ve 2009 yılları arasında 1,44'ten 1,65'e yükselmiştir
• 1000 kişiye düşen yatak sayısı 2002 ve 2009 yılları arasında 2,46'dan 2,71'e yükselmiştir

Geçtiğimiz 10 yılda hastaneye giden hasta sayısı iki katından fazla artmıştır
• 2002'de 124 milyon olan hasta sayısı, 2009'da 295 milyona ulaşmıştır
Değişimin
dinamikleri Geçtiğimiz 10 yılda birinci basamak sağlık kuruluşlarına giden hasta sayısı üç katından fazlasına
ulaşmıştır
• 2002'de 60 milyon olan hasta sayısı, 2009'da 198 milyona ulaşmıştır
Yazılan reçete sayısı artış eğilimi göstermektedir

• 2007 – 2010 yılları arasında görülen yıllık %4 büyüme oranı ile 2010'da yazılan reçete sayısı 306
milyona ulaşmıştır
Aşılama oranı da ciddi oranda artış göstermiştir

• Ortalama aşılama 2000'de %79 iken 2009'da %96‘ya ulaşmıştır
Kaynak: TÜİK, Sağlık Bakanlığı, BCG analizi

1
Yönetici özeti (II/II)
Türkiye'de sağlanan sağlık hizmetlerinden duyulan memnuniyette artış görülmektedir

• 2003'te %40 olan memnuniyet oranı, 2010'da %73'e ulaşmıştır
Gelinen durum Ancak, doğum ve ölüm istatistikleri gelişmiş ülkeler ile karşılaştırıldığında Türkiye'nin önünde hala
ciddi anlamda gelişme alanı bulunmaktadır
• 2009'da Türkiye'de ortalama yaşam süresi 73,7 yılken, Amerika'da 78,1, Japonya'da 82,1'dir
• 2009'da Türkiye'de 1.000 canlı doğumda 13,1 bebek ölümü varken, Amerika'da 6,2, Japonya'da
2,8'dir
Türk halkının yaşam kalitesinin artırılmaya devam edilebilmesi için, Türk ilaç endüstrisinin
sürdürülebilir temellere oturtulması gerekmektedir, ancak son yıllarda...
... Türkiye, ilaç üretimi üssü olma fırsatını kaybetmektedir

• Çok uluslu şirketler Türkiye'deki üretim yatırımlarını ertelemektedir
• 2002'de %34 (değer olarak) olan pazarın ithal ürün oranı 2010'da %52 seviyesine ulaşmıştır
• Yerli üretimde düşük kapasite kullanımı görülmektedir (2010'da %62 mamul ürün kapasite kullanımı)
• Özellikle yüksek fiyatlı tedavi gruplarında ithalat oranının yüksekliği dikkat çekmektedir
Türk ilaç
endüstrisinin ...Türkiye, ilaçta bağımsız bir ülke olmaktan uzaklaşmaktadır
sürdürülebilirliği • Türkiye'nin 2010 yılı dış ticaret açığının yaklaşık olarak %10'u, ilaç endüstrisi kaynaklıdır
• Türkiye'deki ilaç ihracatının toplam ihracattaki oranı diğer birçok ülkeye göre düşük seviyededir
• Türkiye sahip olduğu ilaç ihracatı potansiyelini tam olarak kullanamamaktadır
...Türk ilaç sanayi için oluşturulmuş devlet destekli bir endüstri gelişim stratejisi bulunmamaktadır
• Kimyanın bir alt sanayisi olarak değerlendirilmektedir
Türk ilaç sektörünün sürdürülebilirliği, sektörün stratejik önemi de göz önünde bulundurularak
değerlendirilmelidir
Kaynak: TÜİK, BCG analizi
2
Türkiye'de sağlık ve yaşam kalitesi iyileşmektedir ...
Ortalama yaşam süresi ve bebek ölüm oranı istatistikleri
Yıllara göre bebek ölüm oranı1

Yıllara göre doğumda beklenen yaşam süresi (her 1000 canlı doğumda)
Yıl 1000 canlı doğumda bebek ölüm adedi

75 30
27
74 73,7
73,6
73,4
73,2
72,9 20 -%52
73
72,5 +1,9 yıl

72,1
13
72 71,8
10
71
0 0
2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009
Bebek ölüm oranı belirgin bir azalış kaydederken, doğumda

beklenen yaşam süresi yaklaşık 2 yıllık artış göstermiştir
1. 2009 Sağlık Bakanlığı datası 2002 – 2008 OECD datası
Kaynak: Sağlık Bakanlığı istatistikleri, OECD istatistikleri
3
... ayrıca birçok bulaşıcı hastalığın görülme oranı azalmaktadır
Bazı bulaşıcı hastalıkların yıllara göre görülme oranı (her 100.000 kişide)
Hastalık 2002 2006 2007 2008 2009
Kızamık 11,09 0,05 0 0,01 0,01
Tetanoz 0,02 0,02 0,02 0,02 0,02
Neonatal Tetanoz 2,35 1,34 0,37 0,53 0

Boğmaca 0,27 0,09 0,07 0,03 0,01
Hepatit B 8,26 10,05 9,14 8,18 6,9
Tüberküloz 40 32 31 30 29
Sıtma 14,7 1,2 0,5 0,3 0,05
Bulaşıcı hastalıkların görülme oranı kısa bir süre içinde

önemli ölçüde azalmıştır
Kaynak: Sağlık Bakanlığı istatistikleri
4
Sağlık hizmetlerine ve ilaca daha fazla erişim imkanı halkın
sağlık ve yaşam kalitesini artıran anahtar unsurlardır
Sağlık ve yaşam kalitesinin artışı

hi Sa
z
ka me ğlık sal e
u v
p tle Ul lık m
ar sam rin ğ n
he tırm ını in 1 2 3 4 sa aşa sini
de a y te ı
li ış
fi ka art
Doktor ve
Artırılmış Hastane ve
hastane İlaca
sosyal doktora
yatağı erişimin
güvenlik müracaat
sayılarının artışı
kapsamı artışı
artışı
Kaynak: BCG analizi

5
1 Artırılmış sosyal güvenlik kapsamı
Sosyal güvenlik kapsamı Türkiye'de hızlı bir artış göstermiştir

Nüfusun tamamına yakını sosyal güvenceye kavuşmuştur
Sosyal Güvenlik Kapsamı Kapsanan

(Milyon kişi) nüfus (%) '04 – '10
100 %95 %96 100
Ortalama yıllık
%93 %93 %94
%90 büyüme oranı
%86
%84
70 71 %3,5
67 68
66
63 %13 %13 %5,4
60 %14 %14
57 %14
%13 %13 %4,8
%12 %14
%12 %13 %13 %13
50 %13 %13 50
%13
%23

%22 %23 %4,3
%22 %22 %23
%22 %22
%53 %51 %50 %50 %50 %49 %50 %2,3

%53
0 %1 %1 %0 %0 %0 %0 %0 %0 0
2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 20111
Kapsam %
Yeşil Kart
Pasif Sigortalılar
Sosyal güvenlik kapsamındaki nüfus 2004 ve 2010 yılları Sigortalı
arasında yaklaşık %25 artış göstermiştir Bağımlı
Özel Sandıklar
1. Şubat 2011 itibariyle
Kaynak: Sosyal Güvenlik Kurumu istatistikleri
6
2 Doktor ve hastane yatağı sayılarının artışı
Doktor ve hastane yatak sayıları artış göstermektedir
1000 kişiye düşen doktor sayısı 1000 kişiye düşen hastane yatak sayısı
+%2 +%1
1.65 2.71
2.46
1.44

2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009
Kaynak: TÜİK
7
3 Hastane ve doktorlara müracaat artışı
Hastane müraacatları 2009 yılında 2002 seviyesinin iki
katından fazlasına ulaşmıştır
'02 – '09
Yıllara ve segmentlere göre toplam hastane müracaatları (Milyon müracaat) Ortalama Yıllık
Büyüme Oranı
400
Hastane müracaatlarında
%138 artış
%13
300 295
274 %7 %12
249 %7
%16 %35
%6 %14
218
%10
%6
200 %7

124
%5 %7 %77
%84 %79 %11
100 %87
%88
0
2002 2006 2007 2008 2009 Üniversite
Kişi başına Hastaneleri
düşen 1,88 3,13 3,53 3,83 4,07
Özel
hastane Hastaneler
müracaatı Sağlık Bakanlığı
Hastaneleri
Not: Savunma Bakanlığı hastaneleri dahil edilmemiştir. Yerli yönetimlere ait sınırlı sayıdaki hastaneler özel hastane müracaatlarına dahil edilmiştir. 2002 yılında SGK hastanelerine müracaatlar (~44
Milyon) Sağlık Bakanlığı Hastaneleri'ne yapılan müracaatlara dahil edilmiştir.
8
3 Hastane ve doktorlara müracaat artışı
Birinci basamak sağlık kuruluşlarına müracaatlar, aile
hekimliği sisteminin de etkisiyle iki kattan fazla artmıştır
'02 – '09
Birinci basamak sağlık kuruluşlarına müracaatlar (Milyon müracaat) Ortalama Yıllık
250 Büyüme Oranı
BB1 sağlık kurumları
müracaatlarında %230 artış
198 %19
200
175
155 %33 %69

150 %26
128 %15 %3
%2 %4 %2 %2 %3 %1
%3 %3 %17

100
60
%95 %80 %69 %63 %12
%3 %3
50
%94
0
2002 2006 2007 2008 2009 Aile Hekimliği Birimi
Kişi başı Verem Savaş Dispanseri
0,90 1,84 2,21 2,47 2,74 Ana Çocuk Sağlığı ve
müracaatlar
Aile Planlaması Merkezi
Aile Hekimliği servisinin Türkiye çapında kademeli Sağlık Merkezi
genişletilmesi. 2010 sonu itibariyle tamamıyla geçilmiştir
1. BB = Birinci Basamak
9
4 İlaca erişimin artışı
Yazılan reçete sayısı artış trendi göstermektedir
Yazılan Reçete Sayısı (Milyon adet)
+%7
357
327 11%
302 %6 306
271 %7 %12 %11

%7 %14
%15 Devlet memuru1
Yeşil Kart
SGK
89%
%82 %89
%80
%78
2007 2008 2009 2010 20112
1. 2010 yılında Devlet memurları SGK'ya dahil edilmiştir 2. 2011 ilk 5 aylık verilere göre tahmini
Kaynak: Sosyal Güvenlik Kurumu
10
4 İlaca erişimin artışı
Doktor ve hastane erişimi arttıkça aşılama oranı da önemli
oranda artış göstermiştir
Aşılama Oranı1, 2002 Aşılama Oranı1, 2009
% %
100 100
%96
80 79% 80

60 60
%94 %96 %96 %97 %96 %97
40 %78 %82 %80 %82 40

%77
%72
20 20
0 0
HBV-32 BCG3 DaPT 34 Kızamık DaPT 24 DaPT 14 HBV-32 BCG3 DaPT 34 Kızamık DaPT 24 DaPT 14
1. Sağlık Bakanlığı'nın hedeflediği nüfusun yüzdesi olarak 2. Hepatit B aşısı 3. Bacillus Calmette-Guerin aşısı (Tüberküloz) 4. Diphtheria Pertussis Tetanoz aşısı
11
Sonuç olarak, Türk halkının sağlık hizmetlerinden
memnuniyeti önemli ölçüde yükselmiştir
TÜİK Sağlık Hizmetleri Memnuniyet Anketi Sonuçları
% 100
%13 Memnun değil
%21 %18 %20 %19
%26 %30
%33 Ne memnun
80 %14
Ne memnun değil
%15 %16
%17
%19
%18

60 %39
%20
40
%73 Memnun
%66 %63 %65
%55 %52
%47
20 %40
0
2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010
Kaynak: TÜİK
12
Ancak, doğum ve ölüm istatistikleri gelişmiş ülkeler ile
kıyaslandığında Türkiye'nin önünde gelişme alanı bulunmaktadır
Yıllara göre doğumda beklenen Yıllara göre bebek ölüm hızı1

yaşam süresi (1000 canlı doğumda)
Yıllar Ölüm Hızı (1000 canlı doğumda)

84 30
82,1
81,7
82
80,1
80
78,5
78,1 20
78 76,9 +8,4 yıl

76
73,7
74
10
71,8 -10
72
70
68 0
2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009
AB-151 AB-15
Japonya Japonya
ABD ABD
Türkiye Türkiye
1. 2009 yılı değerleri veri eksikliği sebebiyle 2008 yılı verileri ile aynı kabul edilmiştir.
Kaynak: Eurostat, EIU, TÜIK
13
Ayrıca, sağlık hizmeti altyapısı ve personel yeterliliği
anlamında da gidilecek ciddi yol bulunmaktadır
Batı Avrupa AB - 5
Gelişen ilaç pazarları Türkiye
Ø3,1 Doğu Avrupa
1.000 kişiye düşen hastane yatak sayısı (2009)
8.0 Batı Avrupa Macaristan

Almanya
7.0 Fransa
Doğu Avrupa Belçika
Romanya
Güney Kore Çek Cum.
6.0
Bulgaristan
5.0 Slovakya Yunanistan

Ø4,7
Polonya İtalya
Gelişmekte olan ekonomiler

4.0
Portekiz İspanya
3.0 Brezilya Türkiye ’09
Çin Türkiye ’02

2.0
1.0 Meksika
Hindistan
0.0
0.0 0.5 1.0 1.5 2.0 2.5 3.0 3.5 4.0 4.5 5.0 5.5 6.0 6.5
1.000 kişiye düşen doktor sayısı (2009)
Daha iyi altyapı ve daha yüksek oranda sağlık personeli ile

Türkiye gelişmiş Avrupa ülkelerine daha çok yaklaşabilir
Kaynak: EIU, BCG analizi
14
Türk halkının sağlık ve yaşam kalitesindeki iyileşmeyi devam
ettirebilmek için sürdürülebilir bir ilaç endüstrisi inşa edilmelidir
1 Türkiye, ilaç üretimi üssü olma fırsatını kaybetmektedir

• Çok uluslu şirketler Türkiye'deki üretim yatırımlarını ertelemektedir
• İlaç üretimi cazibesini yitirdikçe, yerli üretim ilaçların yerini ithal ilaçlar almaktadır
• İlaç üretimi yeni teknolojili yüksek katma değerli ürünlere kayamamaktadır
• İlaç üreticilerinin Türkiye'deki kapasite kullanım oranları düşük seviyededir
İlaç – 2010'da mamul ürün kapasite kullanım oranı %62'dir1
endüstrisinin
sürdürüle- 2 Türkiye ilaçta bağımsız bir ülke olma durumundan uzaklaşmaktadır
bilirliği ile • İlaç endüstrisindeki dış ticaret açığı artmaktadır ve endüstrinin Türkiye'nin toplam

ilgili mevcut ticaret açığında ciddi bir rolü vardır
sorunlar • İlaç hammadde ve ara maddelerinde yüksek oranda ithalata bağımlılık mevcuttur
• Türkiye, ilaç ihracat potansiyelini tam olarak kullanamamaktadır
3 Türk ilaç sanayi için oluşturulmuş devlet destekli bir endüstri gelişim stratejisi
bulunmamaktadır
• Kimya endüstrisinin altında bir alt endüstri olarak ele alınmaktadır
Sorunlara karşın, Türk ilaç endüstrisi kendisine

sürdürülebilir bir büyüme vizyonu geliştirmelidir
1. İEİS üyeleri
Kaynak: BCG analizi, AIFD Sektör Araştırması (Nisan 2011)
15
1
İç pazarda yerli ilaç üretimi ithalata karşı kan kaybetmektedir

Son sekiz yılda yerli üretim ~5 Milyar TL'lik bir büyüme göstermişken ithalat ~7 Milyar TL büyümüştür
Türkiye ilaç pazarı hacimsel büyüklüğü Türkiye ilaç pazarı değersel büyüklüğü
% %
19 Milyar SB1 44 Milyar SB 4 Milyar TL 15 Milyar TL
100 100
%23
%34 İthal %34
80 80
%52 İthal
60 60

40 %77 40
%66 Yerli %66
%48 Yerli
20 20
0 0
2002 2010 2002 2010
Yerli üretim ithalata karşı sekiz sene içerisinde hacim

olarak %11, değer olarak %18 pay kaybetmiştir
1. SB = Standart Birim
Kaynak: İEİS, IMS, BCG analizi
16
1
İlaç üreticileri arasında düşük kapasite kullanımı önemli bir
konu olup ...
Mamul üretimi kapasite kullanımı Hammadde üretimi kapasite kullanımı
Kapasite (%) Kapasite (%)

100 100
Kullanılmayan %35
80 %42 %38 80
Kapasite
Kullanılmayan
%62
Kapasite
60 60

40 40
Kullanılan %65
%58 %62
Kapasite
20 20 Kullanılan
%38
Kapasite
0 0
2000 2010 2000 2010
Hammadde üretimi kapasite kullanımı azalmaktadır

Not: İEİS üyelerinin paylaştığı verilere göre hesaplanmıştır
Kaynak: İEİS
17
1
... üretimde daha yüksek birim maliyete sebep olmaktadır

Kavramsal
Katı form üretimi ölçek eğrisi (küresel üretim tesisleri)
Maliyet1/birim ($)
0,1
0,01

Artan kapasite kullanımı ile ters
orantılı bir şekilde birim üretim
maliyeti düşmektedir
0,001
100.000 1.000.000 10.000.000
Katı form (Bin adet)
Kapasite Kullanım Artışı
Artan kapasite kullanımı birim üretim maliyetlerinin

düşmesine ve ihracatta daha rekabetçi yapıya imkan verir
1. Enerji ve ilaç etkin maddelerinin (API) net maliyetleri dikkate alınmıştır
Kaynak: BCG
18
1
Yerli üreticilerin kapasite kullanım oranları arasında büyük
farklılıklar görülmektedir
Mamul üretim kapasite Mamul üretim kapasite Mamul üretim kapasite

kullanımı, 2000 kullanımı, 2005 kullanımı, 2010
Medyan %48 Medyan %57 Medyan %51
Şirket 2 %74 Şirket 2 %81 Şirket 1 %81


Ort. %50 Ort. %55 Ort. %55
Şirketlerin kapasite kullanımları arasındaki farklılık

artmaktadır
Not: İEİS uyelerinin paylaştığı verilere göre hesaplanmıştır
Kaynak: İEİS
19
1
Türkiye yüksek katma değerli ve teknoloji yatırımı yüksek
olan tedavi gruplarında ithalata bağımlıdır
İthalat Endeks Endeks
Tedavi Grupları Payı Fiyat1 Satış2
T TEŞHİS AMAÇLI AJANLAR %99,3 244 2%
L ANTİNEOPLASTİK & BAĞIŞIKLIK
%97,8 3.154 9%
SİSTEMİ AJANLARI
V MUHTELİF %93,8 87 2% Ort. endeksli fiyat :
S DUYU ORGANLARI %90,7 19 2%
621
H SİSTEMATİK HORMON PREPARATLARI %71,6 102 1%
B KAN ve KAN YAPICI ORGANLAR %65,0 120 4%

%60

R SOLUNUM SİSTEMİ %55,5 60 11%
G GENİTOÜRİNER SİSTEM ve SEKS
%52,4 233 5%
HORMONLARI
Ort. endeksli fiyat:
N SİNİR SİSTEMİ %52,1 95 11%
117
C KARDİYOVASKÜLER SİSTEM %47,8 114 12%
A SİNDİRİM SİSTEMİ & METABOLİZMA %46,1 84 14%

%40
D DERMATOLOJİK İLAÇLAR %31,4 54 3%
J SİSTEMİK KULLANILAN
%26,9 331 15% Ort. endeksli fiyat:
ANTİENFEKTİFLER
M KAS ve İSKELET SİSTEMİ %26,7 84 8% 129
(Antienfektifler hariç ort. = 62)
P PARAZİTOLOJİ %2,5 48 0%
1. Her Tedavi Grubu (TG) için 2010 yılı satışları hacme bölünerek birer ortalama fiyat belirlenmiştir. 15 TG'nin ortalama fiyatının aritmetik ortalaması 100 alınarak her TG için endeks fiyat belirlenmiştir
2. 15 TG'nin 2010 yılı satışları %100 alınarak her TG'nin bu toplam içindeki payı % olarak belirtilmiştir
Not: Hastane Solüsyonları hesaplamanın dışında bırakılmıştır
Kaynak: İEİS, BCG analizi
20
2
Enerji sektörü hariç tutulduğunda 2010 yılı toplam ticaret
açığının ~%10'u ilaç endüstrisi nedeniyle oluşmuştur
İlaç endüstrisi ticaret açığı ve Türkiye'nin

İlaç endüstrisi ihracat ve ithalatı toplam ticaret açığına olan katkısı
Milyar $ Milyar $
5 10 30
4,4 4,4
4,1 20
4 8
3,5 10
3,0 %0
3 2,9 6
2,7

-10
2,0 3,94
2 4 3,65 3,85
3,17 -20
1,4
2,46 2,57 2,72
1,84 -30
1 2
0,6 1,30
0,3 0,4 0,4 0,4 -40
0,2 0,3
0,1 0,2
0 0 -50
2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010
İhracat İlaç Dış Ticaret Açığı /
İthalat Toplam Açık
İlaçta dış ticaret dengesinin düzeltilmesi, Türkiye'nin cari İlaç Dış Ticaret Açığı /
açığının azaltılmasına önemli katkı sağlayacaktır Toplam Açık
(Enerji hariç)
Kaynak: TÜİK, BCG Analizi İlaç Dış Ticaret Açığı
21
2
İlaç endüstrisinin Türkiye'nin toplam ihracatındaki payı
diğer birçok ülkeyle karşılaştırıldığında düşük seviyededir
Ülkelerin toplam ihracatlarında ilaç endüstrisinin payı (%, 2009)

30
%24,6
% 23,8
20
% 13,7
Türkiye

% 9,4
Gelişmekte olan ülkeler

% 9,3
% 8,7
% 8,2
% 8,0
10 Gelişmiş ülkeler
% 7,2
% 6,4
% 6,3
% 6,2
% 5,6
% 5,5
% 4,6
% 4,4
% 3,9
% 3,8
% 3,7
% 3,0
% 2,8
% 2,5
Dünya
% 2,0
% 2,0
% 1,9
% 1,7
% 1,6
% 1,4
% 1,2
% 1,2
% 1,2
% 1,1
Ortalaması
% 0,7
% 0,7
% 0,6
% 0,6
% 0,5
% 0,4
% 0,3
% 0,3
% 0,2
% 0,2
% 0,1
%3,4
0
MEKS
AVUS
SİNG
İSVR
ROM
NOR
MAC
ÜRD
POR
KOR
DAN
YUN
RUS
ÇEK
END
KAN
BRE
HOL
ABD
ALM
FRA
TÜR
SLO
SVK
POL
TAY
BUL
AVL
BEL
ARJ
LET
JAP
İNG
HİN
HIR
ÇİN
İSV
İSP
İSR
İTA
FİN
İRL
LİT
İlaç ihracatının toplam ihracattaki göreceli düşük payı,
arttırabilme potansiyelinin olduğunu göstermektedir
Not: İlaç ihracat rakamları için Uluslararası Ticaret Merkezi'nin 30 kodlu "Eczacılık Ürünleri" verileri dikkate alınmıştır. Türkiye istatistiki verileri ile karşılaştırılabilinir
Kaynak: Intracen, BCG analizi
22
2
Endüstrinin GSYH'ya katkısı ihracattaki payıyla
karşılaştırıldığında ilaç ihracatının potansiyeli görülmektedir
İlaç endüstrisinin GSYH'na katkısı1 %0,3 ... Ama buna rağmen Türk ilaç endüstrisi toplam
seviyelerindedir ... ihracatta daha yüksek bir pay almaktadır
GSYH'nin yüzdesi Milyar TL
Milyar TL Toplam ihracatın yüzdesi
İlaç endüstrisinin GSYH'deki payından daha
20 0,5 1,0 0,5
yüksek bir oranda ihracata katkı yapması
endüstrinin potansiyeline işaret eder 0,42
0,39
0,36 0,37 0,4 0,8 0,37 0,4
15 0,34 0,33
0,32 0,32
0,30
0,3 0,6 0,3

10
8,46 8,21 8,43 0,42 0,43
7,04 0,2 0,4 0,36 0,2
6,18 0,31
0,28
5
0,1 0,2 0,1
0 0,0 0,0 0,0

2005 2006 2007 2008 2009 2005 2006 2007 2008 2009
İlaç - GSYH payı İlaç Üretimi Değeri2 Toplam ihracattaki İlaç ihracatı
ilaç endüstrisinin payı
İlaç endüstrisine yapılan yatırımların artması, ilaç ihracatını da

artıracaktır. İlaç, bu yönde potansiyeli olduğunu göstermiştir.
1. İlaç Sanayi GSYH Payı = (İmalat Sanayii GSYH Payı / Toplam GSYH) x (İlaç Sanayi Üretim Değeri / İmalat Sanayi Toplam Üretim Değeri)
2. Üretimden yapılan satışın değeri
23
3
İlaç endüstrisi kimya sanayinin bir alt kolu olarak düşünülmüş ve
endüstriye özel bir strateji oluşturulmamıştır
Sanayi ve Ticaret Bakanlığı'nın ilaç endüstrisi İlaç endüstrisi kimya sanayinin bir alt kolu
için bir strateji belgesi bulunmamaktadır olarak ele alınmaktadır
Sanayi ve Ticaret Bakanlığı endüstri stratejileri İlaç endüstrisi, strateji ve hedef geliştirme
geliştirmektedir açısından devlet tarafından tek başına ele
• Bakanlığın 2010-2014 strateji planında alınmamaktadır
belirtilmiştir
• Sanayi ve Ticaret Bakanlığı'nın "Kimya
Sektörü Raporu" kapsamında boya, kozmetik
Otomotiv ve makine endüstrileri strateji
ve plastik sanayileri ile birlikte ele alınmaktadır
belgeleri yayımlanmış durumdadır

• Elektronik ürünler, ağaç ve ormancılık, kağıt • TİM'in "2023 Türkiye İhracat Stratejisi"
ve mobilya endüstrilerinin strateji belgeleri raporunda organik-inorganik kimyasallar,
yayımlanacaktır mineral yakıtlar, boya, deterjan, kozmetik ve
plastik sanayileri ile birlikte "Kimyasallar"
başlığı altında bir alt endüstri olarak ele
alınmaktadır
İlaç endüstrisi kimya sanayi ile farklı dinamiklere sahiptir ve Türkiye

ilaç endüstrisi için ayrı bir strateji oluşturulmalıdır
Kaynak: Türkiye İhracatçılar Meclisi (TİM)
24
Devlet ve sektör, ilaç endüstrisini küresel çapta rekabet edebilen
istikrarlı bir yapıya kavuşturmak için birlikte çalışmalıdır
... Türkiye'yi ve Türk ilaç

Ana sorunları ... yapılacak olan endüstrisini yeni ufuklara
çözebilmek için... ortak çalışmalar ... taşıyacaktır
Yerli üretimin cazibesini

yitirmesi
Düşük kapasite kullanımı

Devlet ve endüstri ortak "Küreselleşmiş"
Düşük katma değerli bir yol haritası
üretim oluşturup ilerlemek için
Türk ilaç
beraber çalışmalıdır endüstrisi
İlaç endüstrisi
dış ticaret açığı
Ulusal ilaç endüstrisi

stratejisi olmaması
25
İlaç endüstrisi, küreselleşme hedefine koşmak için yeterli
kabiliyete sahiptir
Türk ilaç endüstrisinde uzun yıllara dayanan uluslararası kalite standartlarında üretim
deneyimi mevcuttur
• Türkiye'de 49 adet ilaç üretim tesisi bulunmaktadır
İlaç endüstrisi 100'den fazla ülkeye ihracat yapmaktadır

• İlaç üreticilerimiz çok sıkı düzenlemelere sahip birçok farklı ülkenin üretim ve kalite standartları
ile uyumlu üretim yapmaktadır
• ABD ve AB ülkelerine ihracat yapılabilmektedir

Türk ilaç şirketleri sektörde önemli bir yere sahiptir
• Türkiye'de 300 civarında ilaç şirketi bulunmaktadır
• 2010 yılında satış büyüklükleri bakımından pazar lideri ve pazar üçüncüsü yerli ilaç üreticileridir
Dünya ilaç sektörünün önde gelen şirketleri de Türk ilaç endüstrisine katkı sağlamaktadır
• Küresel ilaç endüstrisinin önde gelen çok uluslu şirketleri Türkiye'de üretim yapmaktadırlar
Kaynak: International Trade Center verileri, BCG analizi

26
Son yıllarda Türk ilaç endüstrisi birçok formu ve teknolojiyi
üretebilecek yeterliliğe ulaşmıştır
... tümü uluslararası üretim ve kalite

Türkiye'deki 49 ilaç üretim tesisinin ... standartlarıyla uyumludur
İlaç ihracatı için GMP1 ilkelerine uyumluluk bir ön

Türkiye'deki ilaç üretim tesisleri sayısı koşuldur
60 • 100'den fazla ülkede Dünya Ticaret Örgütü'nün
(DTÖ) GMP kılavuzlarına uyulmaktadır
49 • AB ve ABD'nin de ayrıca DTÖ'nün ilkelerine
benzeyen benzer GMP kılavuzları mevcuttur
13
40
Türkiye'deki üretim tesislerinin tümü GMP

kılavuzlarına uygun üretim yapmaktadır
• Sağlık Bakanlığı düzenli olarak Türkiye'deki
tesisleri kalite ve teknik uyum açısından
20 denetlemektedir
36
Mevcut tesislerde, konvansiyonel formlardaki

mamul ürünlerin ve teknolojilerin çoğu
0 üretilebilmektedir
Toplam Çok uluslu şirketler Yerli şirketler • Yerli üretimi ekonomik olmayan ve biyoteknoloji
ürünü ilaçlar bu duruma istisna oluşturmaktadırlar
1. GMP = İyi üretim uygulamaları

Kaynak: Literatür taraması, mülakatlar, İEİS, BCG analizi
27
İçindekiler

Eylem planı
28
Genel Özet
İlaç endüstrisi, Türkiye için savunma, enerji, telekom, bankacılık gibi stratejik bir endüstri olarak düşünülmelidir
• İlaç endüstrisi insan sağlığının gelişimini ve toplumun refah seviyesinin artmasını destekler; hastalıkların azalmasını,
kontrol edilmesini ve ortalama yaşam süresinin artırılmasını sağlar
• İlaç endüstrisi dünyada en fazla değer yaratan endüstrilerden biridir
• İlaç endüstrisi yüksek teknoloji ve Ar&Ge odaklı bir endüstridir; Ar&Ge'ye ayırdığı payın satışlara oranı diğer tüm
endüstrilerden yüksektir
Türkiye, Avrupa'daki ve dünyadaki en büyük ilaç pazarlarından biridir; yaşlanan nüfus, sağlık hizmetlerine erişim
imkanları ve ortalama yaşam süresinin artışı sebebi ile doğal bir büyüme seyri beklenmektedir
• 2010 verilerine göre Avrupa'nın 6., dünyanın 14. büyük ilaç pazarıdır

Bununla birlikte, Türk ilaç endüstrisi ihracatta ve global ilaç pazarında hak ettiği payı alamamış; Türk ekonomisine
katkısı bugüne kadar sınırlı bir seviyede kalmıştır
• 2010 yılında ilaç endüstrisinin Türkiye'nin toplam ihracatına katkısı %0,5 seviyesinde kalmıştır
• 2009 yılında ilaç endüstrisinin yaptığı ihracat ile global ilaç ticaretinden aldığı pay %0,1 dolaylarındadır
Ayrıca ilaç ürünlerinde ithalata olan bağımlılık Türkiye'nin ticaret açığının artmasına sebep olmaktadır
• 2010 yılında ilaç ithalatı 4,4 Milyar $'a çıkmıştır, geçtiğimiz 10 yıl içinde ihracatın ithalatı karşılama oranı ~%10
seviyesinde kalmıştır
Mevcut durum göz önüne alındığında, Türk ilaç endüstrisi küreselleşme ve dünyadaki belli başlı ilaç ülkelerinden
biri olmayı kendisine 2023 hedefi olarak belirlemiştir ...
• ... Ve bununla paralel olarak endüstrinin dış ticaret dengesini iyileştirerek Türk ekonomisine yaptığı katkıyı artıracaktır
29
Stratejik önem
İlaç endüstrisi, Türkiye için stratejik bir endüstri olmalıdır
İlaç endüstrisi stratejik bir endüstri olmalıdır Kamuya faydaları
İlaç endüstrisi ...
• ... çeşitli hastalıklara ve sağlık problemlerine • Sağlık hizmetlerine ve tedavi yöntemlerine

karşı tedavi olanakları yaratmayı ve erişimin kolaylaşmasına paralel olarak halkın
geliştirmeyi hedefler refah seviyesinde artış sağlar

• ... savaş, doğal afetler, salgın hastalıklar gibi • Olağan dışı durumlarda meydana gelebilecek acil
olağan dışı durumlarda ülkenin ulusal ilaç talebine karşı ilaç bulunurluğunun artırılması
güvenliği nedeni ile stratejiktir ve ihtiyacın karşılanmasını sağlar
• ... global anlamda yüksek katma değer • Ekonomi için daha fazla katma değer yaratır ve
yaratan ve yoğun Ar&Ge aktivitesi içeren bir Ar&Ge yetkinliklerinin geliştirilmesine katkı sağlar
endüstridir
• ... iyi eğitimli iş gücüne dayalı bir endüstridir • Artan sayıdaki üniversite mezunları için yeni iş
fırsatları yaratılmasına yardımcı olur
Kaynak: BCG analizi

30
Stratejik önem
Gelişmekte olan ülkeler ilaç endüstrisini ülkelerinin
gelişiminde stratejik endüstri olarak konumlandırmaktadırlar
Seçilmiş örnekler
Brezilya Rusya
Ulusal "Sağlık Endüstrisi Kompleksi" İlaç endüstrisi ülkedeki beş yenilikçi endüstriden
geliştirilmesi hükümetin öncelikli planları bir tanesi olarak konumlandırılmıştır
arasındadır
• Sağlık teknolojileri, ilaç ve sağlık ekipmanı "Basit
"Basit bir
bir yöntem
yöntem olan
olan doğal
doğal kaynakları
kaynakları çıkartmak
çıkartmak
geliştirilmesi hedeflenmektedir yerine, benzersiz bilgi, yeni ürünler ve insanlık
yerine, benzersiz bilgi, yeni ürünler ve insanlık
• Sağlık Bakanlığı'na bağlı Bilim ve Teknoloji için
için yararlı
yararlı teknolojiler
teknolojiler üreterek
üreterek akıllı
akıllı bir
bir ekonomi
ekonomi
Sekreterliği tarafından yönetilmektedir yaratacağız"
yaratacağız"

Başkan
BaşkanMedvedev,
Medvedev,
Yerli üretimin ve Ar&Ge'nin güçlendirilmesi için Parlamento,
Parlamento, Kasım
Kasım2009
2009
yeterli yatırım ve destek sağlanmaktadır
• 2003-2010 arasında "Sağlık Endüstrisi İlaç Endüstrisi 2020 stratejisi Endüstri ve Ticaret
Kompleksi" için hükümet tarafından ~3 milyar $ Bakanlığı tarafından geliştirilmiştir
yatırılmıştır • Rus ilaç endüstrisinin yenilikçi gelişmeyi
• Yatırım ve ihracat hükümet tarafından destekleyen bir modele dönüşümü
desteklenmektedir; ulusal gelişim bankası amaçlanmaktadır
BNDES tarafından özel krediler verilmektedir
Hükümet 2009-2010 arası ~5-6 milyar $'lık bir
yatırım gerektiğini tahmin etmiştir
• Ana yatırım kalemleri GMP standartlarına uyum,
ilaç gelişimi ve ilaç endüstrisi için uzman personel
eğitimi olarak belirlenmiştir
Kaynak: Espicom, basın araştırma, Pharma 2020 websitesi, BCG analizi

31
Stratejik önem
Brezilya'da ilaç endüstrisi stratejik öneme sahip görülmekte
ve devlet yerli sanayiyi büyütmek için çalışmaktadır
İlaç endüstrisi devlet tarafından stratejik bir Teknik bilgi transferi için devlet kurumları özel
endüstri olarak görülmektedir sektör ile işbirliği yapmaktadır
Devlet kurumu olan Fiocruz, Latin

"" Federal Amerika'daki en göze çarpan sağlık hizmetleri
Federal Hükümet
Hükümet sağlık
sağlık hizmetleri
hizmetleri
teknolojilerinin ve ilaç araştırma kurumlarından bir tanesidir
teknolojilerinin ülke
ülke için
için stratejik
stratejik öneme
öneme sahip
sahip
olduğunu
olduğunu veve tamamlayıcı
tamamlayıcı birçok
birçok endüstrinin
endüstrinin de
de
gelişmesine yardımcı olacağına inanmaktadır" Fiocruz, Ar&Ge faaliyetlerinin yanı sıra ilaç
gelişmesine yardımcı olacağına inanmaktadır"
gelişimi üzerine de çalışmaktadır
Franco 1 • Farmanguinhos2, AIDS, verem, sıtma,
FrancoPallamolla,
Pallamolla,BTAÜD
BTAÜD1 Başkanı
Başkanı

hipertansiyon, çeşitli kanser hastalıkları ve
daha birçok hastalığa karşı ilaç üretmektedir
"...
"... Pahalı
Pahalı ilaçlar
ilaçlar konusunda,
konusunda, teknolojiye
teknolojiye sahip
sahip
olmanın Fiocruz ilaç geliştirilmesi konusunda son
olmanın ülke için ekonomik önemi olan bir değer
ülke için ekonomik önemi olan bir değer
olduğuna inanıyoruz. Bunları üretebilme yıllarda özel sektör ile 20'nin üzerinde projede
olduğuna inanıyoruz. Bunları üretebilme
kapasitesine işbirliği yapmıştır
kapasitesine sahip
sahip olmak
olmak için
için biraz
biraz daha
daha fazla
fazla
ödemeye • Buna Ache gibi yerli üreticilerin yanı sıra
ödemeye razıyız..."
razıyız..."
Reinaldo Novartis, GSK gibi çok uluslu şirketler de
ReinaldoGuimarães,
Guimarães,Bilim
Bilimve
veTeknoloji
TeknolojiSekreterliği
Sekreterliği––
Sağlık
SağlıkBakanlığı
Bakanlığı dahildir
Devlet, bazen ithal etmekten daha masraflı olsa bile yüksek teknolojili
ilaçların yerli firmalar tarafından üretilmesini desteklemektedir
1. BTAÜD= Brezilya Tıbbi Araç Üreticileri Derneği 2. Fiocruz Tıp ve İlaç Teknolojileri Enstitüsü
Kaynak: Basın araştırması, uzmanlarla yapılan röportajlar, BCG analizi
32
Stratejik önem
Rusya, "İlaç Endüstrisi 2020" stratejisiyle endüstriyi modernize
edip yerli sanayinin iç pazardaki payını artırmayı hedeflemektedir
"İlaç Endüstrisi 2020" programı yerli ... Ve yerli ilaçların pazar payını artırmak ve
endüstriye ve yenilikçiliğe odaklanmaktadır ... ithalat bağımlılığını azaltmayı hedeflemektedir
Devlet, yerli üretimin iç pazardaki payını bir İlaç pazarının kaynağa göre dağılımı (Pazar değerinin yüzdesi)
takım teşviklerle artırmayı hedeflemektedir 100
• İlaç üretim kümelerinin oluşturulması
• İthal ürünlerin benzer yerli ürünlerle ikamesi
80
50 İthal
Yerli yenilikçi ilaçların payını artırmak
• Yenilikçi ilaç üretiminin yerlileştirilmesi 60 78

İhracat odaklı bir endüstri oluşturmak ve
ihracatı 2008 değerlerinin 8 katına çıkarmak 40
• Buna paralel olarak GMP standartlarına geçiş Yerli
50
20 ürünler
Teknoloji ve Ar&Ge'ye yapılan yatırımları yerli 22
Ar&Ge merkezleriyle artırmak
• Yüksek teknoloji ve yenilikçi ürün etkin 0
2009 2020
maddelerinin yerlileştirilmesi
Rus devleti, iç pazarda yerli ürünlerin payını artırmayı ve 2008

yılındaki ihracatın 8 katına ulaşmayı hedeflemektedir
Kaynak: Pharma 2020, basın araştırması, uzmanlarla görüşmeler, BCG analizi
33
İç pazar
Türkiye en büyük ilaç pazarları arasındadır
Dünya'da en büyük ilaç pazarına sahip 15 ülke (Milyar $, 2010)

320
311
86
80
60

Türkiye
40 39 Gelişmekte olan ülkeler
36
33 Gelişmiş ülkeler
23 22 20 20
20 18
12 11 11 11 10
0
ABD JAP ALM FRA ÇİN İTA KAN İNG İSP BRE RUS AVL KOR TUR HİN
2010 yılı verilerine göre, Türkiye Avrupa'nın altıncı,

dünyanın da ondördüncü büyük ilaç pazarıdır
Not: İmalatçı fiyatlarına göre
Kaynak: IMS, BCG analizi
34
Uluslararası ticaret
Fakat hem iç hem de dış kıyaslamalarda Türk ilaç
endüstrisinin potansiyelini kullanamadığı görülmektedir
Türk ilaç endüstrisi, diğer gelişmekte olan
Türk ilaç endüstrisi, dünya ticaretinde Türkiye ülkelere göre dünya ilaç ticaretinde daha düşük
ortalamasının çok altında bir paya sahiptir bir paya sahiptir
Ülkelerin dünya ilaç ihracatında aldığı paylar (%, 2009)

1,5
Gelişmekte olan ülkeler
% 1,2
%1,1
Türkiye'nin toplam
ihracatının dünya % 0,8
ihracatındaki payı
1,0
%0,8

%0,8
%0,5
Türk ilaç İlaç endüstrisi
%0,4
0,5
endüstrisinin dünya Türkiye
%0,3
%0,3
% 0,1
%0,3
ilaç ihracatındaki
%0,2
ortalamasının
%0,2
payı
%0,1
altındadır
%0,1
0,0
0,0 0,2 0,4 0,6 0,8 1,0
ÇEK
MEKS
HİN
ÇİN
BRE
ÜRD
MAC
SLO
SİNG
POL
KOR
ARJ
TÜR
Dünya ihracatındaki payı (%, 2009)
Not: İlaç ihracat rakamları için Uluslararası Ticaret Merkezi'nin 30 kodlu "Eczacılık Ürünleri" verileri dikkate alınmıştır. Türkiye istatistiki verileri ile karşılaştırılabilir
Kaynak: Intracen, BCG anaiizi
35
Türk ilaç endüstrisinin ihracat hedefi
TİM'in hazırladığı İhracat Strateji raporuna göre Türk ilaç
endüstrisi 2023'te 3 milyar $'lık bir değere ulaşacaktır ...
SENARYO: TİM İHRACAT STRATEJİ RAPORU
Türkiye'den ihraç edilen eczacılık ürünleri2 (milyon $)

20,000
15,000
Şu an var olan Son 10 yılda1 dünya ilaç ihracatının % 17'lik
Öngörülen bir büyüme yaşadığı düşünülürse, ~% 15'lik
yıllık büyüme oranının Türkiye'nin dünya ilaç
10,000 ihracatındaki payını azaltması muhtemeldir

5,000 +%15
+%15 2,511 2,878 3,300
+%18
1,453 1,666 1,910 2,190
558 640 734 841 964 1,106 1,268
145 179 248 283 313 358 421 429
0
2002 ’03 ’04 ’05 ’06 ’07 ’08 ’09 2010 ’11 ’12 ’13 ’14 2015 ’16 ’17 ’18 ’19 ’20 ’21 ’22 2023
Şu an var olan koşullar devam ettiği sürece Türk ilaç endüstrisinin

ciddi bir etki yaratabilmesi pek mümkün olmayacaktır
1. 2001-2009 arası %17'lik yıllık bileşik büyüme oranı gerçekleşmiştir 2. İhracat değer öngörüleri TİM 2023 İhracat Strateji raporundan alınmıştır, 2010-2023 yılları arası bileşik yıllık büyüme hızı % 15
olarak kabul edilmiştir
Not: İlaç ihracat rakamları için sadece HS kod #30 altında sınıflandırılan ürünler değerlendirildi
Kaynak: Intracen, IMF, TIM 2023 İhracat Strateji raporu, BCG analizi
36
... Bununla birlikte, ilaç endüstrisinin küreselleşme girişimi ile
2023'te yaklaşık 17 milyar $'lık ihracat hedefini gerçekleştirebilir
SENARYO: MAKSİMUM POTANSİYEL
Bu senaryo hedeflenirse Türk ilaç
endüstrisi küresel ilaç ihracatındaki
Türkiye'nin ihraç ettiği eczacılık ürünleri (milyon $) payını 2023'e kadar dört kat artırabilir1
20,000
16,516
15,000
Şu an var olan
12,904
Öngörülen
+% 32
10,000 9,327

7,120
5,888
5,000 4,678
+% 26 3,717
+% 18 2,726
1,381 1,766
558 791 952 1,147
145 179 248 283 313 358 421 429
0
2002 ’03 ’04 ’05 ’06 ’07 ’08 ’09 2010 ’11 ’12 ’13 ’14 2015 ’16 ’17 ’18 ’19 ’20 ’21 ’22 2023
17 milyar $ hedefine ulaşmak için, Türk ilaç endüstrisi ve

devletin beraber çalışması gerekmektedir
1. 2001-2009 döneminde olduğu gibi dünya ilaç ihracatının yıllık %17 büyüyeceği varsayılmaktadır
Not: İlaç ihracat rakamları için, sadece 30 numaralı HS kodu altındaki ürünler dikkate alınmıştır
Kaynak: Intracen, IMF, TIM 2023 İhracat Strateji Raporu, BCG analizi
37
17 milyar $'lık ihracat hedefi, ilaç endüstrisinin Türkiye'nin
toplam ihracatından iki kat daha fazla büyüyeceği anlamını taşır
2002-2010 arasında ilaç ihracatındaki büyüme hızı ... Ve 2023'e kadar toplam ihracatın büyüme hızından
toplam ihracat büyüme hızından fazladır... iki kat fazla büyüme hızını hedeflemektedir
Milyon $ Milyon $ Milyon $ Milyon $

200.000 1000 1.000.000 30.000
800 800.000
150.000 +%16
+% 13 +% 30
+% 18 20.000
115.480 600 558 600.000 16.516
545.000

100.000
400 400.000
10.000
50.000 35.762 200 145 200.000
115.480
558
0 0 0 0
2002 2010 2002 2010 2010 2023 Hedef 2010 2023 Hedef
Türkiye ihracat– tüm ürünler Türkiye ihracat - ilaç Türkiye ihracat– tüm ürünler Türkiye ihracat - ilaç
Türk ilaç endüstrisi agresif büyüme oranlarını

hedeflemektedir
Not: Tüm ürünler için belirlenmiş olan ihracat hedefleri TİM İhracat Strateji raporundan alınmıştır. İlaç sektörü için sadece HS kod #30 altında sınıflandırılan ürünler dikkate alınmıştır
Kaynak: Intracen, TİM 2023 İhracat Strateji raporu, BCG analizi
38
Türk ilaç endüstrisi, Türkiye'nin toplam ihracatından aldığı
payı 2023'e kadar altı kat artırmayı hedeflemektedir
TİM'in raporundaki 2023 ihracat hedefi ilaç İlaç endüstrisi, Türkiye'de ilaç ihracatının
endüstrisinin konumunu değiştirmeyecektir katkısını önemli ölçüde artırmayı planlamaktadır
Türkiye'nin toplam ihracatında eczacılık ürünlerinin payı (%) Türkiye'nin toplam ihracatında eczacılık ürünlerinin payı (%)
4 4
0,6 milyar $ 3,3 milyar $ 0,6 milyar $ 16,5 milyar $
% 3,0
3 3

İlaç ihracat oranı
2 2
2023'e kadar
2023'e kadar altı kat artıyor
önemli bir artış yok
1 1
% 0,6
% 0,5 % 0,5
0 0
2010 2023T - TIM ihracat 2010 2023T - İlaç
strateji raporu endüstrisi potansiyeli
İlaç endüstrisi, Türkiye için ana ihracat endüstrilerden x İlaç ihracat değeri
birisi olmayı hedeflemektedir
Not: Türkiye'nin toplam ihracatındaki ilaç endüstrisinin payı, toplam ihracat değerini TİM'in "Türkiye İhracat Strateji" raporunda belirtilen 545 milyar $ alarak hesaplanmıştır. Sadece HS kod #30 altında
sınıflandırılan ürünler dikkate alınmıştır
Kaynak: TİM "Türkiye İhracat Stratejisi" raporu, Intracen, BCG analizi
39
Bu hedef, Türkiye'nin küresel ilaç ihracatında aldığı payı
2023'e kadar dört kat artırmak anlamına gelir
Türkiye'den ihraç edilen eczacılık ürünlerinin dünya eczacılık ürünleri ihracatındaki payı (%)1
0,5
% 0,42
0,4
Dünya ilaç ihracatı büyüme

0,3 oranına karşılık TİM'in
raporunda belirtilen görece az Dünya ilaç ticaretinde
büyüme oranı sebebiyle payda 4 kat fazla pay

düşüş öngörülmektedir
0,2
% 0,10
0,1 % 0,08
0,0
2009 2023T – TİM İhracat Strateji Raporu 2023 – İlaç endüstrisi hedefi
Türk ilaç endüstrisi küresel ilaç ticaretindeki payını

kademeli olarak artıracaktır
1. Türkiye'nin global ilaç ticaretinden aldığı pay hesaplanırken dünya ilaç ihracatının 2001-2009 döneminde olduğu gibi 2010-2023 döneminde de % 17'lik bir büyüme gerçekleştireceği varsayılmıştır
Not: Sadece HS kod #30 altında sınıflandırılan ürünler dikkate alınmıştır
Kaynak: Intracen, TIM İhracat Strateji Raporu, BCG analizi
40
2023 ihracat hedefi, ilaç ithalatını frenleyerek endüstrinin dışa
bağımlılığını azaltacak ve Türk ekonomisine katkıda bulunacaktır
$ Milyar $ Milyar $ Milyar
Gerçekleşen
2010 yılında endüstrinin 5 5 4,4 5 3,9

2010 -
dış ticaret açığı 3,9 - =

0,6
Milyar $ olarak 0 0 0
gerçekleşmiştir Türkiye'den eczacılık Türkiye'ye eczacılık Dış ticaret açığı
ürünleri ihracatı ürünleri ithalatı
$ Milyar $ Milyar $ Milyar

TİM'in raporunda
2023 – TİM
20 20 16,2 20
Stratejisi
belirtilen ihracat hedefi 12,9

İhracat
dikkate alınırsa açığın 10 3,3 - =

0 0 0
12.9 Milyar $'a çıkması
Türkiye'den eczacılık Türkiye'ye eczacılık Dış ticaret açığı

tahmin edilmektedir ... ürünleri ihracatı ürünleri ithalatı
... Oysa ki ilaç $ Milyar $ Milyar $ Milyar

endüstrisinin ihracat
2023 – İlaç
endüstrisi
50 50 5,0 4,1
hedefi
hedefinin dış ticaret 16,5 - 20,6 =

açığını 4 Milyar $ 0 0 0,0
seviyelerinde tutması Türkiye'den eczacılık Türkiye'ye eczacılık Dış ticaret açığı
beklenmektedir ürünleri ihracatı ürünleri ithalatı
Endüstrinin hedeflediği ihracat rakamı 2023'te dış ticaret

açığında 8.8 milyar $ değerinde düşüş öngörmektedir
2023 ilaç ithalat değerini tahmin ederken kullanılan varsayımlar:
1. Yerli ürünler, iç pazarın (değer olarak) %65'ine tekabül edecektir. 2. Üretimde kullanılan hammaddeler ve ara maddeler, mamul üretim in satış değerinin %40'ına eşittir. 3. Yerli ilaç üretiminde
kullanılan hammadde ve ara maddelerin (değer olarak) %90'ı ithal edilmektedir. 4. İhraç edilen eczacılık ürünlerinin %92'si mamul ürünlerdir.
Kaynak: Intracen, TİM İhracat Stratejisi raporu, BCG analizi
41
İçindekiler

Eylem planı
42
Küreselleşme amacı, dört ana yapı taşının ilaç endüstrisinin
gücü ve devletin desteği ile hayata geçmesine bağlıdır
Amaç Türk ilaç endüstrisini küreselleştirmek
A B C D

Yapı Ar&Ge ve Rekabetçi
gelişmiş insan maliyet yapısı Coğrafi Sürdürülebilir
taşları kaynaklarıyla ve verimlilik odaklanma iç pazar
değer yaratmak
Türk ilaç endüstrisinin kalitesi, gücü ve potansiyeli

Mümkün
kılanlar Devlet desteği ve teşvikler
Kaynak: BCG analizi

43
Türk ilaç endüstrisinin amacı
Türk ilaç endüstrisi, amacını küreselleşme ve ülkemizi dünya ilaç
endüstrisinde önemli bir konuma getirme olarak belirlemiştir
2011-2014 2015-2020 2021-2023
Kısa vadeli Orta vadeli Uzun vadeli
• Üretimde global rekabet gücünün artması (ör., artırılmış kapasite • Türkiye'de modern üretim
Üretim kullanımı, daha düşük girdi maliyetleri) tesislerine daha fazla yatırım
• Büyük uluslararası pazarların gerektirdiği teknik ve yasal uyum
• Katma değeri yüksek eşdeğer • Katma değeri yüksek eşdeğer ilaçlar için dünya standartlarında ilaç
ilaçlar için ilaç geliştirmede geliştirme yeteneği
daha fazla yetkinlik kazanma
Ar&Ge ve insan

kaynakları • Küresel yenilikçi Ar&Ge aktivitelerinden daha fazla pay alma
• Ar&Ge kapasitesinin artırılması için üniversiteler ve araştırma merkezleriyle artan işbirliği içinde daha
fazla bilim insanı yetiştirilmesi
• İhracatın özellikle AB ve Kuzey Amerika gibi düzenlenmiş pazarlarda büyümesi
Uluslararası ticaret • BDT, Ortadoğu ve Kuzey Afrika gibi yakın coğrafyalardaki yarı • BDT, Ortadoğu ve Kuzey
düzenlenmiş pazarlarda var olan portföy ile artan ihracat Afrika'da katma değeri
penetrasyonu yüksek eşdeğer ilaç satışına
başlanması
Küreselleşme yolculuğunda Türk ilaç endüstrisi devletle

işbirliği yapmak istemektedir
44
Türk ilaç endüstrisini küreselleştirmek
için belirlenen 21 eylem (I)
• A1: "Geliştirme" kapasitesinin artırılması (ör. formülasyon ve proses geliştirmesi) ve klinik çalışmalar üzerine
odaklanmak
• A2: Şu an yürürlükte olan Ar&Ge yasasındaki (Yasa #5746) Ar&Ge merkezi lisansı almak için 50 çalışan
sınırının 10 çalışana indirilmesi
• A3: Yabancı Ar&Ge çalışanları için "Ar&Ge vizesi" veya çalışma izni çıkarılmasının kolaylaştırılması
Ar&Ge ve insan • A4: İlaç endüstrisi ödenekli projeler vasıtasıyla araştırma kuruluşuna sahip olan üniversiteler ve tekno-
A kaynaklarıyla kentler ile işbirliğinin artırılması
değer yaratmak • A5: Eczacılık fakültelerinde okutulan müfredatın ilaç üretimi ve ilaç Ar&Ge ihtiyaçları doğrultusunda
oluşturulması
• A6: Endüstri desteği ile yüksek öğrenim kurumu olarak ilaç Ar&Ge'sinde özelleşmiş ve ileri araştırmalar
yapan bir enstitünün kurulması
• A7: Kamu kuruluşları tarafından sağlanan Ar-Ge teşviklerinin kullanımı konusunda ilaç şirketlerine hizmet

verecek bir çalışma grubunun oluşturulması
• B1: Uluslararası yükümlülüklerle (DTÖ, AB) uyumlu bir şekilde yerli ilaç üretimini ve ihracatını teşvik etmek
için yeni önlemlerin devreye sokulması
• B2: Mevcut teşviklerin kullanımı konusunda ilaç şirketlerine destek verme amaçlı bir çalışma grubunun
oluşturulması
• B3: İlaç üretiminde kullanılan hammadde ve ara maddelerin KDV oranlarının mamul ürünlerin KDV oranıyla
Rekabetçi
uyumlu hale getirilmesi
B maliyet yapısı
• B4: Uzun vadede, ilaç endüstrisinin kümelenmesine imkan verecek ihtisaslaşmış organize sanayi
ve verimlilik
bölgelerinin altyapı ve ulaşım kolaylığı olan bölgelerde kurulması
• B5: Belli başlı üretim girdilerinin (ör: hammadde, ara madde, elektrik, gaz) satın alımında endüstriyel işbirliği
olanaklarının araştırılması
• B6: Üretim maliyetlerini azaltmak adına ilaç hammadde üretimi yatırım fırsatlarının araştırılması (ör. başka
ülkelerdeki hammadde üreticilerinin satın alımı
45
Türk ilaç endüstrisini küreselleştirmek
için belirlenen 21 eylem (II)
• C1: İkili anlaşmalarla ruhsatlandırma ve teknik denetim süreçlerini hedef bölgelerde/ ülkelerde
kolaylaştırmak (ör., karşılıklı tanıma, uyum çalışmaları, PIC/S'e katılım)
• C2: İlaç endüstrisine özel ihracatı destekleme ajansının kurulması
• C3: Türk ilaç endüstrisini hedef coğrafyalarda tanıtmak ve karşılaşılan zorlukların üstesinden
gelebilmek amacıyla devletin üst düzey katılımıyla bölge ve ülke ziyaretleri organize edilmesi
C Coğrafi odak • C4: Enerji ithalatı yapılan ülkelerle ilaç ihracatına yönelik barter anlaşmalarının yapılması (ör., BDT,
Ortadoğu ve Kuzey Afrika ülkelerinden enerji ithalatı müzakerelerine ilaç ihracatının da dahil
edilmesi)
• C5: Yerli ilaç üretimi yapan şirketlerin uluslararası pazarlarda rekabetçiliğini artıracak
organizasyonel yetkinliklerin artırılması (ör., hedef pazarlarda temsilciliklerin kurulması veya
kadroların güçlendirilmesi)

• D1: Tedavi kılavuzları aracılığıyla akılcı ilaç kullanımını artırmak
• D2: Global bütçe uygulamasının sektörün doğal büyümesi de göz önünde bulundurularak
sürdürülebilir temellere oturtulması
Sürdürülebilir
D • D3:Kamu üzerindeki ilaç harcaması yükünün katkı payı ve OTC potansiyeline uygun
iç pazar
düzenlemelerle daha geniş bir tabana yayılması
• D4: Özel sağlık sigortalarının penetrasyonunun artırılmasına yönelik çalışmalar yapılması
46
A B C D

değer yaratmak

Mümkün
Kaynak: BCG analizi

47
Yönetici özeti
Ar&Ge ve yetenekli insan kaynağı ile değer yaratmak
Hükümet, özel sektörün Ar&Ge harcamalarını artırarak Ar&Ge'nin Türkiye GSYH'daki oranını artırmayı
amaçlamaktadır
• Türkiye'deki Ar&Ge harcamaları 2009 yılında 8 milyar TL seviyesine ulaşmıştır (GSYH'nın %0,85'i). Bu harcamanın
%40'a yakınını özel sektör gerçekleştirmiştir
• Hükümet toplam Ar&Ge harcamalarını 2023 yılına kadar GSYH'nın %3'ü seviyesine çıkarmayı hedeflemektedir
Halihazırda özel sektör Ar&Ge harcamalarını desteklemek amaçlı çeşitli teşvik programları bulunmaktadır
• TÜBİTAK teşvik programlarına 10.000'in üzerinde başvuru almıştır ve 2000-2010 yılları arasında özel sektör
tarafından geliştirilen projelere ~2 milyar TL ayırmıştır

Türk ilaç endüstrisinin Ar&Ge harcamaları henüz yeterli düzeyde değildir
• 2000-2010 yılları arasında ilaç endüstrisinin sadece 113 projesi TÜBİTAK Ar&Ge teşvik programlarınca
desteklenmiştir. Bu rakam TÜBİTAK'ın teşvik programlarında desteklediği bütün projelerin %1,7'sine karşılık
gelmektedir
2023 yılına kadar küreselleşme hedefine doğru ilerleyen Türk ilaç endüstrisi, Ar&Ge harcamalarını artırıp ilaç
değer zincirinde yukarılara tırmanmak için:
• Yeni proses, formülasyon ve kombine ürünler geliştirmeye odaklanmalıdır
Kaynak: Mülakatlar, BCG analizi, Eurostat, TÜBITAK

48
A
Kaynak: TÜIK, OECD

0
1
2
3
4
5
İsrail % 4,3 %
Finlandiya % 4,0
İsveç % 3,6
Japonya2 % 3,4
Ülke çapında Ar&Ge harcaması
G.Kore2 % 3,4
Danimarka % 3,0
İsviçre2 % 3,0
Almanya % 2,8
ABD2 % 2,8
Avusturya % 2,8
İzlanda2 % 2,7
Fransa % 2,2
Avustralya2 % 2,2
Belçika % 2,0
Kanada % 2,0
ülkelerinin oldukça gerisindedir
1. 2009 yılı datası bulunmayan ülkeler için 2008 datası kullanılmıştır. 2. 2008 datası kullanılan ülkeler
AB-27 1,9
İngiltere % 1,9
Slovenya v1,9
Hollanda % 1,8
Norveç % 1,8
Not: Şili, Yunanistan, Meksika ve Yeni Zelanda ülkeleri, 2008 veya 2009 yılı datası bulunmadığından kapsam dışı bırakılmıştır
İrlanda % 1,8
Lüksemburg % 1,7
Portekiz % 1,7
Çek Cumhuriyeti % 1,5
Estonya % 1,4
İspanya % 1,4
İtalya % 1,3
Macaristan % 1,1
Türkiye % 0,8
2009 Yılı OECD ülkeleri Ar&Ge harcamalarının GSYH'deki oranı1
Polonya % 0,7
Slovakya % 0,5
~3x
2,34%
OECD
ortalaması
Türkiye'de Ar&Ge harcamalarının GSYH'dan aldığı pay, OECD
49

A Ülke çapında Ar&Ge harcaması
Son yıllarda Ar&Ge harcaması düzenli olarak artmaktadır

Hükümet, önde gelen gelişmiş ülkelerle rekabet edebilecek iddialı bir Ar&Ge hedefi koymuştur
Ar&Ge harcamalarının
Ar&Ge harcamaları (Milyar TL) GSYH'daki payı
Ar&Ge harcamalarının
11 %40'ını özel sektör
10 gerçekleştirmektedir
0.8
9
0.7 0.7 8.1
8
% 13
0.6 6.9
7 0.6
0.5 0.5 6.1 % 12
0.5
6 0.5 0.5 % 11
% 40

5 4.4 % 44
4 3.8 % 12 % 41
% 12
2.9
3 % 37
2.2 %8 % 34
1.8 % 24
2 % 10 % 47 Kamu
1.3 %7 % 23
0.8 % 29 % 48 % 44
%7 % 55 % 51 Özel Sektör
1 % 6% 33 % 34 % 68
% 64 % 66
% 60 59 Yüksek Öğretim
0
2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009
Hükümet, Ar&Ge harcamalarını 2023'e kadar GSYH'nın

%3'ü seviyesine taşımayı hedeflemektedir
Not: Gayri safi yurt içi Ar&Ge harcamaları, sermaye giderleri ve işletme harcamalarını da kapsamaktadır
50
A Ar&Ge teşvikleri
Devlet çeşitli TÜBİTAK destek programları ile özel sektörün
Ar&Ge harcamalarını teşvik etmektedir ...
Vizyon
Teknoloji ve Yenilik • "Ülkemiz özel sektör kuruluşlarının, araştırma-teknoloji geliştirme, teknoloji
Destek Programları yönetimi ve yenilikçilikte uluslararası düzeyde rekabetçi bir yapıya
Türkiye Bilimsel ve Başkanlığı
Teknolojik Araştırma ulaşmalarına katkı sağlamak ve bu alanda dünya çapında bilinen,
Kurumu uygulamaları örnek alınan bir kuruluş olmak"
5 program
KOBİ Yararına KOBİ Ar&Ge Uluslararası Sanayi
Sanayi Ar&Ge Proje Pazarları Teknoloji Transferi Başlangıç Destek Ar&Ge Projeleri
Projeleri Destekleme Destekleme Destek Programı Programı Destek Programı
Programı (#1501) Programı (#1503) (#1505) (#1507) (#1509)

Türk Sanayi'nin Üniversitelerin, Üniversitelerdeki KOBİ'lerin Ar&Ge Uluslararası Ar&Ge
Ar&Ge yeteneğini Ar&Ge kurumlarının Ar&Ge bilgi projeleri yapmasını projelerinin
yükseltmeyi ve özel sektörün bir birikiminin KOBİ'lere teşvik etmeyi desteklenmesi
hedeflemektedir araya gelerek somut geçmesini hedeflemektedir hedeflenmektedir
önerileri paylaştığı hedeflemektedir • Maksimum proje Örneğin:
Belirli Ar&Ge etkinlikleri • Proje bütçesinin büyüklüğü 400 • EUREKA
projelerinde, desteklemektedir %75'i TÜBİTAK, bin TL, proje • EUROSTARS
şirketlere hibe %25'i KOBİ'lerden destek süresi 18
verilmektedir Yerli etkinlikler için • Maksimum proje ay Projelerde hibe
• Proje maliyetinin maksimum 20 bin büyüklüğü 300 bin destekleri...
%60'ına kadar TL, uluslararası TL, proje destek • ... büyük ölçekli
hibe faaliyetler için 25 bin süresi 18 ay şirketler için %60,
TL KOBİ'ler için
%75'i
Not: TÜBİTAK Teknoloji ve Yenilik Odaklı Girişimleri Destekleme Programı (TEKNOGİRİŞİM) şu an uygulanmakta olmadığı için listeye eklenmemiştir
Kaynak: TÜBİTAK
51
A Ar&Ge teşvikleri
... ve diğer birçok kurum da Ar&Ge teşvikleri sağlamaktadır

Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı ve Devlet Planlama Teşkilatı
Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı Devlet Planlama Teşkilatı (DPT)

Bakanlık Ar&Ge projelerine değişik şekillerde DPT aşağıdaki merkezlerin kurulmasında Türk
destek olmaktadır (Kanun #5746) üniversitelerine destek vermektedir
• Ar&Ge merkezlerinde kurulan şirketlere, gelir • Merkezi laboratuarlar
vergisi stopajı teşviki, sigorta primi desteği ve • Uzmanlık (Mükemmeliyet) Merkezleri
damga vergisi istisnası verilmektedir
• Teknoloji Geliştirme Bölgeleri'nde faaliyet 2010 itibariyle, Türkiye'de 57 üniversite
gösteren şirketlere birçok hibe ve vergi teşviki laboratuarının kurulmasına DPT destek

sağlanmaktadır olmuştur
• Özel sektör üniversite işbirliğiyle yapılan
Ar&Ge projelerinin masraflarını %75'e kadar DPT, 2010'da ortalama proje büyüklüğü 4
bakanlık desteklemektedir (SAN-TEZ) milyon TL olan yaklaşık 200 proje başvurusu
• Teknolojiyle ilgili şirket (Teknogirişim) kurmak almıştır
isteyen girişimciler 100 bin TL 'ye kadar
sermaye desteği alabilmektedir
• Birçok şirketin beraber gerçekleştirdiği rekabet
öncesi işbirliği projelerine vergi teşviki
sağlanmaktadır
Diğer birçok kurum da Ar&Ge desteği sağlamaktadır
ör., TTGV1, KOSGEB, Türk Patent Enstitüsü
1. TTGV = Türkiye Teknoloji Geliştirme Vakfı
Kaynak: Devlet Planlama Teşkilatı, Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı, basın araştırması
52
A Ar&Ge teşvikleri
Hükümet teşvikleri genelde proje ve KOBİ odaklıdır

Sadece bir program Ar&Ge merkezlerinin kuruluşunu desteklemektedir
Hükümet 'in Büyük Girişim Proje bazlı ya da Destek

Programları kurulum destekli ölçeği Değerlendirmeler
Sanayi ve Ticaret Bakanlığı
• Ar&Ge Merkezleri Kurulum Büyük ölçekli • İlaç endüstrisi tarafından halihazırda
kullanılmakta
• Teknoloji Geliştirme Bölgeleri Kurulum KOBİ • Teşvik kapsamındaki Ar&Ge bölgeleri
• SAN-TEZ Proje KOBİ • Yüksek lisans ve doktora tezleri
desteği
• Teknogirişim Kurulum KOBİ • Yeni mezunlar için iş kurulumu
• Rekabet öncesi projeleri Proje Büyük ölçekli • Ortak sanayi projeleri desteği

TÜBİTAK
• Sanayi Ar&Ge Projeleri Proje Büyük ölçekli • İlaç endüstrisi tarafından halihazırda
Destekleme Programı (#1501) kullanılmakta
• Proje Pazarları Destekleme Proje Mevcut değil • Sanayi faaliyetleri için destek ör.,
Programı (#1503) fuarlar, sempozyumlar
• KOBİ Yararına Teknoloji Proje KOBİ • Akademik projelerin KOBİ'lere
Transferi Destek Programı transfer edilerek ticarileştirilmesi
• (#1505)
KOBİ Ar&Ge Başlangıç Destek Proje KOBİ • KOBİ Ar&Ge projeleri için destek
Programı (#1507)
• Uluslararası Sanayi Ar&Ge Proje Büyük ölçekli • Uluslararası programlara dahil olan
Projeleri Destekleme Programı ve KOBİ'ler projelerin desteklenmesi
(#1509)
Kaynak: Sanayi ve Ticaret Bakanlığı TÜBİTAK
53
A Ar&Ge teşvikleri
İlaç endüstrisi dünya genelinde en yoğun Ar&Ge harcaması
yapan endüstrilerin başında gelmektedir
Endüstri bazında global Ar&Ge harcamalarının net satışlara oranı, 2009
İlaç & Biyoteknoloji % 15,9
Yazılım & Bilgisayar Bilimleri % 9,9
Teknoloji donanım & ekipmanları % 8,7
Sağlık ekipmanları & servisleri % 6,2 Türk ilaç endüstrisinde

Otomobil & parçaları % 4,7
Ar&Ge'nin satışlara

oranı bu düzeye
Elektrik & elektronik ekipmanlar % 4,4 ulaşmamıştır
Hava & savunma % 3,9
Tüm sektörler % 3,5
Kimyasallar % 3,4
Genel endüstriler % 2,6
Ev eşyaları % 1,8
Sabit hat telekom % 1,7
Gıda üreticileri % 1,2
Petrol & benzin üreticileri % 0,4
Kaynak: EFPIA "İlaç sektörü rakamları – 2011"

54
A Ar&Ge teşvikleri
İlaç endüstrisinin TÜBİTAK'a yaptığı Ar&Ge destek başvuruları
geçtiğimiz on yılda artmasına rağmen düşük oranda kalmıştır
İlaç endüstrisinin proje başvuru sayısı

150 34 141
41
100
19
% 1,3
19
50
7 4
5 4 2000 ve 2010
4 3
1 yılları
0
2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 Toplam arasındaki

tüm
başvuruların1
İlaç endüstrisinin kabul edilen proje sayısı
150
32 113
100
27
21 % 1,7
50
12
2 5
7 2000 ve 2010
1 1 4 1
0 yıları arasında
2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 Toplam kabul edilen
tüm
başvuruların2
1. Toplam 10.733 2. Toplam 6.568
Kaynak: TÜBİTAK
55
A Ar&Ge teşvikleri
İlaç sanayine verilen Ar&Ge hibeleri son yıllarda sınırlı da olsa
artış göstermiştir
TÜBİTAK – TEYDEB'in ilaç endüstrisinde gerçekleşen Ar&Ge projelerine sağladığı hibeler
İlaç endüstrisi projelerine İlaç endüstrisine verilen hibelerin

verilen hibeler(milyon TL) toplam hibeler içindeki payı (%)
40 10
%5,95
30 5
%2,97
%1,48
%0,86 %0,96 %0,73
%0,02 %0,26 %0,14 %0,41 %0,45

20 0
17,16
12,85
10 -5
3,63
1,82 2,11
0,01 0,21 0,08 0,32 0,70 0,75
0 -10
2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010
İlaç endüstrisinde
hibe alan 1 2 3 4 8 9 8 10 16 32 51
proje sayıları1
2000-2010 arasında 40 milyon TL hibe 84 farklı ilaç

endüstrisi projesine verilmiştir (toplam hibelerin % 2'si)
1. Bir proje birden çok yılda hibe alıyorsa hibe aldığı tüm yıllara dahil edilmiştir. 2. 2000 – 2010 yıllar arasında 1,9 milyar TL
Kaynak: TÜBİTAK
56
A Ar&Ge merkezleri
İlaç üreticileri, Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı'nın verdiği
84 Ar&Ge Merkezi Belgesi1'nden 4 tanesini almıştır
Mart 2011 itibariyle verilmiş olan "Ar&Ge Merkezi Belgeleri" endüstriyel dağılımı
Verilen belge sayısı
100
84
80 4
4
4
4
5
60 10

12
40
12
12
20
17
0
Otomotiv Otomotiv Beyaz Savunma Bilgi Tekstil İlaç Elektronik Kimyasal Diğer2 Toplam
- yedek Eşya Teknolojileri
parça & İletişim
1. "Ar&Ge Merkezi Belgesi" #5746 yasa gereğince Ar&Ge aktivitelerine sağlanan devlet desteği kapsamında verilir 2. 1 İslami banka, 1 mobilya üreticisi, 1 kuyumcu, 1 cam ve seramik üreticisi
Not: Bir şirket birden fazla belge almış olabilir ör. Arçelik beyaz eşya alanında verilen 12 belgeden 7'sine sahiptir
Kaynak: Sanayi ve Ticaret Bakanlığı
57
A Ar&Ge merkezleri
Şu anda Ar&Ge merkezi olan ilaç üreticileri çoğunlukla
"araştırma" yerine "geliştirme" odaklı çalışmaktadırlar
Şirket 1 Şirket 2 Şirket 3 Şirket 4
Patent
9 9 9 9
Etkin madde
9 9 8 9
Formülasyon Gel.
9 9 9 9
Analitik Gel.
9 9 9 9

Optimizasyon
9 9 9 8
Stabilite 9 9 9 9
Teknoloji 9 9 9 8
Pilot üretim
9 9 9 9
Yeni molekül geliştirme kabiliyeti şu anda mevcut değildir
Kaynak: Röportajlar, şirket internet siteleri, BCG analizi

58
A Ar&Ge merkezleri
Ar&Ge merkezlerinin açılışı proje üretimini desteklemektedir

İlaç endüstrisinde Ar&Ge merkezlerine sahip olan iki şirketten örnekler
2007 2008 2011
Şirket 1
Ar&Ge merkezi kuruldu Ar&Ge Merkezi Belgesi 1 TÜBİTAK destekli proje
alındı tamamlandı

2009 2010
Şirket 2
Ar&Ge merkezi kuruldu Ar&Ge Merkezi Belgesi 5 TÜBİTAK destekli proje
alındı tamamlandı
Kaynak: Basın araştırması

59
A Tavsiye edilen eylemler
Bu kapsamda, Ar&Ge ve insan kaynağıyla değer yaratmak
için yedi ana aksiyon önerilmektedir
Kaldıraç Aksiyon Sorumlu
Katma değerli A1 "Geliştirme" kapasitesinin artırılması (ör. formülasyon ve proses İlaç endüstrisi
Ar&Ge'ye geliştirme) ve klinik çalışmalar üzerine odaklanmak
odaklanma
A2 Şu an yürürlükte olan Ar&Ge yasasındaki (Yasa #5746) Ar&Ge Bilim, Sanayi ve

Ar&Ge'ye yönelik merkezi lisansı almak için 50 çalışan sınırının 10 çalışana indirilmesi Teknoloji Bakanlığı
yasal
düzenlemelerin
yapılması A3 Yabancı Ar&Ge çalışanları için "Ar&Ge vizesi" veya çalışma izni Çalışma ve Sosyal
çıkarılmasının kolaylaştırılması Güvenlik Bakanlığı

A4 İlaç endüstrisi ödenekli projeler vasıtasıyla araştırma kuruluşuna İlaç endüstrisi
Üniversiteler, sahip olan üniversiteler ve tekno-kentler ile işbirliğinin artırılması
Ar&Ge şirketleri/
organizasyonları A5 Eczacılık fakültelerinde okutulan müfredatın ilaç üretimi ve ilaç YÖK
ile işbirliğinin Ar&Ge ihtiyaçları doğrultusunda oluşturulması
artırılması
A6 Endüstri desteği ile yüksek öğrenim kurumu olarak ilaç Ar&Ge'sinde YÖK
özelleşmiş ve ileri araştırmalar yapan bir enstitünün kurulması
Diğer Ar&Ge A7 Kamu kuruluşları tarafından sağlanan Ar-Ge teşviklerinin kullanımı İlaç endüstrisi
teşvikleri (örn. konusunda ilaç şirketlerine hizmet verecek bir çalışma grubunun
düşük faizli oluşturulması
krediler)
Öncelikli eylemler sonraki sayfalarda anlatılmaktadır
Kaynak: Röportajlar, BCG analizi
60
A1 Katma değerli Ar&Ge'ye odaklanmak
Türk ilaç endüstrisi yeni formülasyon ve proses geliştirme ile
düşük maliyetli üretim yapan rakiplerinden farklılaşabilir
Türk ilaç endüstrisi
Temel aktiviteler için odak Gerekçe
Yeni molekül keşfi Türk şirketleri için yapılabilirliği düşüktür

• Hedef tayini, doğrulama, • Çok yüksek sermaye gereksinimi
görüntüleme vb. • Küresel Ar&Ge merkezleri zinciri gerekliliği
• Düşük başarı oranları
Klinik öncesi & klinik testler Klinik çalışmaların bir kısmını Türkiye'ye
• Moleküllerin hayvanlar üzerinde kaydırabilecek çok uluslu şirketler için
İlaç endüstrisi değer zinciri
testi • Bazı şirketler Türkiye'deki klinik

• Moleküllerin insanlar üzerinde çalışmalarını artırmaya başladı ör. GSK'nın
testi (Faz 1'den 4'e kadar) aşı klinik araştırmaları
Proses geliştirme Artmış üretim verimiyle üstünlük

• Usul patentleri yaratılabilir
• Pilot üretimle klinik denemeleri de
destekleyebilir
Yeni formülasyon ve form İlaç formülasyonu ve ilaç geliştirme
geliştirilmesi farklılaşmanın temel noktaları olacaktır
• Katma değeri yüksek eşdeğer ürünler için
Paketleme Katma değeri görece düşük olduğu için

• Şekil verme, ambalajlama, öncelik teşkil etmemektedir
karton baskı vb. • Dış kaynaklara bağımlılığı azaltmak
amacıyla göz önünde bulundurulabilir
Odaklanılması gereken alanlar
Kaynak: Literatür araştırması, BCG

61
Yenilikçi ilaçların ticarileştirilmesi gittikçe daha maliyetli bir
hal almaktadır
FDA1 onayı başına yapılan Yeni molekül ve biyolojik ürünler

Ar&Ge harcaması (Milyar $) için FDA1 onay sayısı
2,5 150
Maliyet geçtiğimiz 10 yılda
2,5 katına çıkmıştır
2,0
2,0
1,8
1,7
100
1,5 1,5
1,5 1,4

1,1
1,0 0,9 0,9
0,8 50
35 38
33 32 34
28 29 31
26 26
0,5
0,0 0
2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009
Onaylanan yeni molekül ve biyolojik ürün sayısı
Yeni molekül/biyolojik ürün başına düşen Ar-Ge harcaması
Yenilikçi araştırmaların maliyeti yerli ilaç endüstrisinin

imkanlarının ötesindedir
1. FDA = ABD gıda ve ilaç dairesi
Not: Dünya ilaç pazarının %40'ını temsil eden ABD'nin dünya ilaç Ar&Ge yatırımında de aynı paya sahip olduğu varsayılmıştır
Kaynak: EvaluatePharma analizi
62
Yenilikçi ilaç şirketleri, yenilikçi araştırma programlarını
birçok ülkede bulunan Ar&Ge merkezlerinde yürütmektedirler
Yenilikçi Şirket 1 Yenilikçi Şirket 2 Yenilikçi Şirket 3
Ar&Ge lokasyonu Ar&Ge lokasyonu Ar&Ge lokasyonu
Her araştırma ünitesi tek bir coğrafi lokasyonda Her Ar&Ge merkezi birkaç tedavi grubunda Birçok tedavi grubu ve platform mevcuttur
uzmanlaşmıştır
bulunmaktadır • Her tedavi grubu ve platform birçok
lokasyonda bulunabilir

Yenilikçi Şirket 4 Yenilikçi Şirket 5 Yenilikçi Şirket 6
Ar&Ge lokasyonu
Ar&Ge lokasyonu Ar&Ge lokasyonu
Bir merkezde ve birçok uydu bölgede yer
almaktaktadır 11.000 kişi Ar&Ge'de çalışmaktadır Araştırma genel merkezi Avrupa ve Amerika'da
• 350 bilim adamı çalışmaktadır: %71-85'i • 4.500 çalışan Alderley Park, İngiltere'de Geliştirme merkezi birçok bölgededir
Biyolog ve Kimyager, geri kalanları doktor ve • 4.000 çalışan Lund, Molndal ve Sodertalje,
klinik araştırmacılardır İsveç'te
Yenilikçi araştırmalar küresel bir ağa ihtiyaç duymaktadır

Kaynak: Şirket faaliyet raporları, BCG
63
Ayrıca, yenilikçi araştırmalarda başarı düşüş kaydetmektedir

Onaylanan yeni molekül ve biyolojik ürün sayısında düşüş trendi mevcuttur
ABD'de FDA1 tarafından onaylanan

yeni molekül ve yeni biyolojik ürün sayıları
50 49
10
39 40
40 38
5 35 34 1997-2010
9 33 32 7
31 ortalaması
30 6 29 = 33
28
8 26 14 26 26
10 15

10 11
9 10 11
20 39
35
30 31
27
24
10 21 21 19
17 18 18 16 15
Biyolojik ürünler
Yeni moleküller
0
1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010
Yenilikçi ilaçlar için ruhsatlandırma gittikçe zorlaşmaktadır

1. FDA = ABD gıda ve ilaç dairesi
Kaynak: EvaluatePharma
64
Klinik araştırmalar ilaç endüstrisi Ar&Ge aktivitelerinin büyük
bir bölümünü oluşturmaktadır
İlaç keşfi İlaç geliştirme Üretim Paketleme Satış/Dağıtım
Klinik öncesi test aşaması Klinik test aşaması
• İlaç maddelerinin hayvan • Test bileşenleri hastalarda

denekler üzerinde testi: • Klinik araştırma prosedürü aşağıdakileri gerektirir:
– Güvenlik – Klinik araştırma yönetimi
– Yararlılık – Klinik araştırma gözlemleme

– Farmakokinetiği – Biyo-istatistik
– Farmakodinami – ...
– Toksikoloji
Klinik denemeler için başvuru: Tescil: Yeni İlaç Başvurusu Pazara sunulması
– … Araştırılan Yeni İlaç (NDA) için onay
1. Aşama 2. Aşama 3.Aşama 4.Aşama

(Farmakovijilans)
Tolere edilebilen doz ne Güvenli ve faydalı doz ne Fazladan bir etkisi mevcut Daha önce bilinmeyen veya
kadardır? kadardır? mu? yeterince ölçülememiş yan
Fazladan bir etkisi mevcut etkiler nelerdir?
mu?
Sağlıklı gönüllülerde deneme1 Hastalar üzerinde deneme Tedavi gören tüm hastalar
(20-30) Hastalar üzerinde deneme (1,000-3,000)2 • Pazar koşullarında
• Farmakoloji (500) • Fayda faydası
• Güvenlik • Fayda • Terapatik profil • Belirtilerin genişletilmesi
• Akut toksisite • Kronik toksisite • Uyum • Dozun tekrar
• Azami tolere edilebilir dozaj • Dozaj ve reaksiyon • Etkileşimler ayarlanması
• Yan etkileri • Yan etkiler
1. Onkoloji ve HIV ilaçları için değildir. Bunlar sadece hastalığa sahip olan hastalara verilmektedir 2. Bazen 20,000 hastadan fazla
Kaynak: BCG analizi
65
Türk ilaç Ar&Ge'si için klinik deneylerde büyüme şansı
bulunmaktadır, çok uluslu şirketler bu alanda büyümektedirler
Avrupa ilaç endüstrisi klinik deneyler için Ar&Ge ... bu da Türkiye'deki mevcut klinik deneyler için
harcamalarına büyük bir pay ayırmaktadır ... önemli bir büyüme potansiyeline işaret etmektedir
2009'da tüm dünyada yapılan 72.615 klinik denemenin

2
Ar&Ge harcamalarının kırılımı (%), 2009 sadece %0,72'si Türkiye'de gerçekleştirilmiştir1
100
Bazı çok uluslu şirketler Türkiye'deki klinik
% 25 Pre-klinik deneyler araştırmalarını artırmaktadırlar
80 • GSK, 2010 yılında Hacettepe Teknokent'te "Aşı Klinik
%8 Faz I Deneyleri Merkezi" kurmuştur

• Roche, dünyadaki 6. klinik deneyler merkezini 2009'da
60 % 15 Faz II
Türkiye'de kurmuştur
Türkiye'deki yenilikçi Yasal problemlerin çözümü klinik çalışmaları Türkiye'de
40 şirketlerin ana odağı
% 35 Faz III daha cazip bir hale getirecektir
• İlgili yönetmelikte3 bulunan sorunlar hukuki belirsizlik
20 ortamına yol açmıştır. Bu belirsizlik, yeni yönetmeliğin
Faz IV (Farmakovijilans) yayınlanmasıyla4 ortadan kalkmıştır
% 11
%4 Onay • Yeni yönetmelikte tanımlanan süreçlere ve sürelere kesin
0
olarak uyulması ve uygulamanın Bakanlık tarafından etkili
şekilde denetlenmesinin, araştırmacılar bakımından
gerekli öngörülebilirliği sağlayacağı ve Türkiye’de
yapılacak klinik araştırmaların sayısını ciddi oranda
artıracağı düşünülmektedir.
1. "Türkiye'nin Avrupa Birliği'ne Üyelik Sürecinde Sağlıkta İnovasyon", Z. Güldem Ökem, TÜSİAD (Şubat 2011) 2. Toplamdaki hatalar sayıların yuvarlanmasından kaynaklanmaktadır 3. 23.08.2008
tarihli “Klinik Araştırmalar Hakkında Yönetmelik” 4. 19.08.2011 tarih ve 28030 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanmıştır
Kaynak: EFPIA "The Pharmaceutical Industry in Figures" 2011 update
66
Küresel pazarlara açılma yolundaki ilaç şirketleri için proses
ve formülasyon geliştirme temel odak noktası olmalıdır
Mevcut durumda Ar&Ge'nin "geliştirme" kısmına odaklanan Türk ilaç şirketleri bu alanda
daha fazla yoğunlaşmalıdırlar
• Eşdeğer ilaç oyuncuları şimdiden yeni kombinasyonlar geliştirmeye odaklanmışlardır
• İlaç salım sistemleri ve kontrollü salım sistemleri geliştirilmesi de ilaç endüstrisi için bir büyüme
yoludur
• İlaç Ar&Ge'si biraz da üründen ziyade yeni prosesler geliştirerek üretime odaklanmalıdır
• "Geliştirme"ye odaklanarak bir Ar&Ge temeli oluşturduktan sonra, molekül geliştirme Türk ilaç
endüstrisi için uzun dönemli bir hedef olabilir

Türkiye'deki yenilikçi çok uluslu şirketler, daha fazla klinik araştırmayı Türkiye'ye
kaydırmalıdırlar
• Bazı çok uluslu şirketler halihazırda Türkiye'de klinik araştırmalara yatırım yapmaktadır. Diğer
çok uluslu şirketlerin de Türkiye'ye yönelmesi sağlanmalıdır
67
A2 Ar&Ge mevzuatının gözden geçirilmesi
50'den az Ar&Ge çalışanı bulunan şirketler "Ar&Ge Merkezi
Lisansı" alamamaktadırlar
Ar&Ge Merkezi Lisansı sahiplerine "Ar&Ge Merkezi Lisansı" sahibi başına

verilen teşvikler yıllık planlanan Ar&Ge harcamaları
Ar&Ge indirimi: Milyon TL
• Ar&Ge merkezlerinin yaptığı Ar&Ge ile ilgili 40
harcamalar bu şirketlerin gelirlerinden 30
30 26
düşülmektedir 24
20
Gelir vergisi stopajı teşviği: 10
• Doktora sahibi Ar&Ge çalışanlarının 0

maaşlarının %90'ı ve doktora sahibi olmayan 2008 2009 2010
Ar&Ge çalışanlarının maaşlarının %80'i gelir
vergisinden muaftır
Sosyal güvenlik katkı payı teşviği: Lisans sahibi bazı

• Her Ar&Ge merkezi çalışanı için, sosyal şirketler
güvenlik katkı payının %50'si 5 yıl boyunca
Maliye Bakanlığı tarafından karşılanmaktadır
Sadece >50 çalışanı bulunan Ar&Ge Küçük ve orta ölçekli şirketler için elde
merkezleri teşviklerden yararlanabilir etmesi zordur
1. Yasa #5746
Kaynak: Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı
68
Güney Kore 10'dan fazla çalışanı bulunan Ar&Ge merkezlerine
nakit hibe ve vergi muafiyeti olanağı sunmaktadır
Nakit hibeler Vergi muafiyeti
Uygunluk kriterleri Uygunluk kriterleri
• En az 10 Ar&Ge çalışanı akademik bir • En az 10 Ar&Ge çalışanı akademik bir

geçmişe YA DA yüksek lisans derecesi ve geçmişe YA DA yüksek lisans derecesi ve
buna ek olarak en az 3 yıl Ar&Ge iş buna ek olarak en az 3 yıl Ar&Ge iş
tecrübesine sahip olmalı tecrübesine sahip olmalı

• Ar&Ge merkezindeki yabancıların sahip • Yabancı yatırım FEZ1 için en az 1 milyon $ ve
olduğu pay en az %30 olmalı FIZ2 içinse 2 milyon $'dır
Güney Kore, Ar&Ge çalışan sınırına ek olarak çalışanların

nitelikleri konusunda da bazı kıstaslar koymuştur
1. Free Economic Zone (Serbest Ekonomik Bölge) 2. Foreign Investment Zone (Yabancı Yatırım Bölgesi)
Kaynak: Literatür taraması
69
Birçok yerli ilaç üreticisinin Ar&Ge aktiviteleri mevcuttur; ama
merkezi Ar&Ge teşvikleri için gerekli eşik değerinin altındadır
İEİS üyelerinin Ar&Ge çalışanları Etkileri

Eşik Ar&Ge çalışan sayısının
altında birçok ilaç şirketi...
Şirket 1 138
Şirket 2 66
• ..."Ar&Ge Merkezi Lisansları"
Şirket 3 60
küçük Ar&Ge takımlarının
Şirket 4 34 daha kolay büyümesine
Şirket 5 18 olanak verecektir

Şirket 6 10
Şirket 7 8 • ...Türkiye'de faaliyet gösteren
Şirket 8 6 bazı çok uluslu şirketler de
Şirket 9 3 Eşiğin üstünde Ar&Ge merkezi lisansıyla
Şirket 10 2 Eşiğin altında faaliyetlerini artırma
olanağına kavuşacaktır
Şirket 11 2
0 20 40 60 140
5746 numaralı kanuna göre
eşik değeri
Kaynak: İEİS
70
Lisans kullanımını artırmak için çalışan sınırı azaltılabilir ve
yüksek standartları sağlamak için başka kriterler kullanılabilir
Mevcut durum Hedeflenen durum

• Küçük ve sınırlı kapasitesi olan şirketlerin • Daha küçük Ar&Ge takımlarına sahip
kaynakları tüketmesini önlemek için şirketlerin de lisans alabilmesi ve Ar&Ge
devlet yüksek sınır değerini aktivitelerinin büyüme fırsatı
sürdürmektedir
• Projelerde ve proje odaklı teşvik
• İlaç Ar&Ge'si büyük oranda, önemli bilgi programlarına başvurularda ve
birikimine sahip küçük araştırma birimleri kabullerde artış (ör., TÜBİTAK, TTGV1)
tarafından yürütülmektedir

Önerilen aksiyon
• 5746 sayılı kanundaki 50 çalışan sınırı 10
çalışana düşürülmelidir
• 5746 sayılı kanuna ek kriterler

konulmalıdır
• 5 yılda 50 çalışana ulaşma YA DA
• Her yıl için 1 TUBITAK-TEYDEB destekli
proje
Devlet kaynaklarının en etkin kullanımı için performans

odaklı kriterler yetkinlik odaklılara göre daha verimlidir
1. TTGV = Türkiye Teknoloji Geliştirme Vakfı
Kaynak: BCG
71
A3 Yabancı Ar&Ge personeline çalışma izni
Çalışma izinlerindeki kısıtlamalar nedeniyle mevcut durumda
Türkiye'de yabancı Ar&Ge elemanı çalıştırmak zordur
Yabancılara benzer nitelikte
1 Araştırma amaçlı yabancı 2 Türk çalışan bulma 3 Yabancıların sahip olduğu
eczacıların çalıştırılmasına zorunluluğunun yarattığı diplomaların uzun süren
yasal engel gecikmeler denklik alma prosedürleri
Türk yasalarında "eczacılık" için Mevcut 4817 sayılı yasaya göre Yabancı Ar&Ge çalışanları sahip
geniş bir tanımlama mevcuttur çalışma izinleri verilirken, o iş için oldukları diploma ve ünvanların
• Bu tanım, eczane işletmekten uygun bir Türk vatandaşı Türkiye'de denkliğini almak
ilaç üretim tesislerinde mevcutsa yabancı ülke zorundadırlar
çalışmaya kadar her şeyi vatandaşlarına çalışma izni
içermektedir verilmemektedir Diploma denkliklerinin son
onayını Yükseköğretim Kurulu1

Yasalar araştırmacı eczacı Yabancıların işlerine uygun Türk vermektedir ve bu kurul yıl içinde
ihtiyacının gerekirse yabancı vatandaşı bulmak için yasal süre 4 çok az sayıda toplantıya sahiptir
uyruklular tarafından haftadır, bu durum uygun bir Türk • Kurul yılda 3 kez toplanmaktadır
karşılanmasına olanak vatandaşı olmasa bile başvuru • Kurul üyelerinin üçte biri ya da
tanımamaktadır sürecinde gecikmeye neden Başkan tarafından ek toplantı
olmaktadır çağrıları yapma imkanı
mevcuttur
Bilgi birikimi sağlamak ve Ar&Ge çalışanlarını eğitmek için

yabancı Ar&Ge personeline ihtiyaç duyulmaktadır
1. YÖK
Source: İEİS
72
Teknolojik bilgi birikimi getiren yabancı ülke vatandaşlarına
Güney Kore özel bir vize sistemi uygulamaktadır
Süreç zamanı:
2-4 hafta arası
Bilimsel Araştırma Vizesi (E-3) Teknolojik Rehberlik Vizesi(E-4)
Aşağıda belirtilen kurumlarda belirli bir anlaşmayla Özel bir teknoloji ya da uzmanlığı kamu ya da özel
Teknoloji Geliştirmeyi Teşvik Yasasıyla belirtilen sektör kurumlarına getiren yabancı uzmanlara verilir
yüksek teknolojiyi geliştirmek için araştırma • Kore vatandaşlarına ya da şirketlerine bu uzmanlığı
yapanlara verilir getirenlere, Yabancı Yatırımlar Teşvik Kanunu'na
göre verilir
• Şirkete bağlı enstitüler
• Sanayi Teknolojik Araştırma Şirket Teşvik Kanunu Yukarıdakilere ek olarak, Kore'de olmayan özel bir
kapsamındaki sanayi teknoloji araştırma şirketleri teknoloji ya da uzmanlık getirenlere de bu vize verilir
• Eğitim kanunundaki üniversiteler ve kolejler • Yabancı bir şirket tarafından gönderilenlere
• Ulusal/kamu kuruluşları • Kore'deki şirketlerde çalışmaya yeni başlamış
• Sanayi Teknoloji Oluşturma Kanunu kapsamındaki olanlara

Teknolojik Destek Kurumları
• Belirli bir kanun çerçevesinde kurulan kar gütmeyen
kuruluşlar ( sivil ya da diğerleri)
• Diğer bilimsel alan ya da şirket kuruluşları
Güney Kore Hükümeti tarafından verilen E-3 Güney Kore Hükümeti tarafından verilen E-4
vize sayıları vize sayıları
5838 6766 6519 808 819

4725 5406 606 598
503
2004 2005 2006 2007 2008 2004 2005 2006 2007 2008
Kaynak: Kore Göçmen Servisi istatistikleri 2009

73
Yabancı ve yetkin Ar&Ge personeli çalıştırmayı kolaylaştırmak
adına yasal düzenlemelerde değişikliğe gidilebilir
Yabancılara benzer
1 Araştırma amaçlı yabancı 2 nitelikte Türk çalışan bulma 3 Yabancıların diplomalarının
eczacıların çalıştırılmasına zorunluluğunun yarattığı denklik işlemleri uzun
yasal engel gecikmeler sürmektedir
• 6197 sayılı kanundaki • 4817 sayılı kanuna bir istisna • Var olan yasa YÖK'ün yılda 3
"Eczacı"nın görev tanımı, ilaç eklenerek yabancı Ar&Ge defadan fazla toplanmasına izin
üretimi yapanlar ve Ar&Ge elemanı çalıştırılması vermektedir
çalışanlarının görevleri ayrılacak konusunda benzer nitelikte Türk
şekilde yeniden düzenlenmelidir çalışan bulma zorunluluğu ile • YÖK üyelerinden denklik

ilgili süreç kısaltılmalıdır sürecini hızlandırmak için destek
• Yasada yabancı Ar&Ge elemanı istenilebilir
çalıştırmaya izin veren bir istisna
bulunmalıdır
Yabancı Ar&Ge personeli çalıştırmak için gereken

bürokrasiyi azaltmak bilgi transferini hızlandıracaktır
Kaynak: İEİS, BCG
74
A B C D

değer yaratmak

Mümkün
Kaynak: BCG analizi

75
Yönetici özeti
Rekabetçi maliyet yapısı ve verimlilik
Gelişmiş batı ülkeleriyle karşılaştırıldığında düşük üretim maliyetine sahip olan Türkiye, gelişmekte olan ülkeler
kadar rekabetçi bir yapıya sahip değildir (ör., Çin, Hindistan, Brezilya, Singapur)
Türk ilaç endüstrisinin iç ve dış pazarlarda rekabet gücünü sınırlayan iki yapısal problem mevcuttur
• Geriye dönük entegrasyon: Yerli ilaç üretimi, etkin maddeler ve ara ürünler için büyük ölçüde ithalata bağımlıdır; bu
küresel rekabette bir dezavantaja sebep olmaktadır
• Yeterince kullanılamayan üretim kapasitesi: Türk ilaç endüstrisinin kapasite kullanımı, Türk imalat sanayi
ortalamalarının altındadır; yerli ilaç üretiminde ölçek eksikliği yüksek birim maliyetlerinin bir diğer sebebidir
Bu problemlerin yanında, ithal hammadde ve mamul ürünler arasındaki KDV farkı, yerli ilaç endüstrisi için bir
dezavantaj yaratmaktadır

Öte yandan, devlet Türk üreticilerinin global rekabetçiliğini artırmak ve doğrudan yabancı yatırım çekmek için belli
başlı sektörlerde yatırım ve ihracat desteği sağlamaktadır
Yukarıda bahsedilen şartlar altında, aşağıdaki eylemlerin gerçekleştirilmesi önerilmektedir:
• Mevcut üretim tesislerinin kapasite kullanım oranını artırmak için yeni teşvik mekanizmaları oluşturulmalıdır
• Türk ilaç endüstrisinin var olan yatırım ve ihracat teşviklerinden yararlanma oranı artırılmalıdır
• Hammaddeler ve mamuller için uygulanan KDV oranları uyumlu hale getirilmelidir
• Var olan üretim kapasitesinin ihracat için yeterli olmaması olasılığına karşı uzun vadede ilaç endüstrisi özelinde
kümelenme düşünülmelidir
• Üretim için girdi, elektrik alımı vb. konularda endüstrinin satın alma ittifakları oluşturması düşünülmelidir
• Uzun vadede hammadde ve ara madde üretiminin fizibilitesi incelenmelidir
Kaynak: Mülakatlar, BCG analizi

76
B Üretim maliyetleri
Türkiye'deki üretim maliyetleri gelişmiş ülkeler ile düşük
maliyetli üretim yapan ülkeler arasındadır
Ülkeler Bazında Faktör Maliyetlerine Bakış
(Maliyetler TR'ye endekslenmiştir; maliyetlerin ağırlıklandırılması ABD'deki fabrika maliyetlerine göre yapılmıştır)
Endeks (Türkiye = 1,00)
3,0
Gelişmiş ülkeler Ucuz maliyetli üretim yapan ülkeler
2,5
2,23
İrlanda gelişmiş bir
ülke olmasına
2,0 rağmen Türkiye'den
1,85
1,74 1,71 daha az maliyete
1,59 sahip Sermaye maliyeti (amortisman)
1,48 1,44
1,5 1,42 Elektrik, gaz vb.
1,36

1,26
1,19 İşçilik (verimlilik düzenlenmiş)
1,00
1,0 0,92 0,91 0,86 0,83
0,70 0,69 0,64
0,58
0,50 0,46
0,5
0,0
ALM İSV İTA BEL İNG FRA AVL JAP KAN YZE ABD TÜR İRL SGP BRE POR VEN MEK MIS ÇİN ARJ HİN
Türkiye'nin gelişmiş batılı ülkelere göre maliyet avantajı olmasına

rağmen ucuz maliyetli üretim yapan ülkelere karşı dezavantajı vardır
Not: Ağırlıklandırma hakkında bilgilendirme: İşçilik (verimliliğe göre revize edilmiş) = % 72 Amortisman= %21 Elektrik, gaz, vb.= % 7
Kaynak: BCG analizi
77
Geriye dönük entegrasyon eksikliği ve düşük kapasite kullanım
oranı ilaç endüstrisinin maliyet rekabetçiliğini sınırlandırmaktadır
Yerli üretim için kullanılan etkin maddelerin Kapasite kullanım oranının düşüklüğü1 maliyet
büyük bölümü ithal edilmektedir verimliliğini engellemektedir
Kullanılan etkin maddenin yüzdesi

(Değer bazında, 2010 tahmini2) Kapasite kullanım oranı (%, 2010)
100 100,0
% 10-20
80 80,0
75,9 (maks)
Türk imalat sektörü
67,3 (min)

61,9
60 60,0
%100
% 80-90 37,9
40 40,0
20 20,0
0 0,0
Toplam İhtiyaç Yerli üretim İthal Etkin madde üretimi1 Mamul üretimi1
1. İEİS anketi 2. Sektör uzmanları ile yapılan görüşmeler baz alınmıştır

Kaynak: TÜİK, İEİS, BCG analizi
78
İlaç üretiminde kullanılan hammaddelere mamul ürünlere göre
daha yüksek bir KDV oranı uygulanmaktadır
İlaç üretim maliyetlerinin yaklaşık %40-50'sini Hammaddelere uygulanan KDV oranı mamul
hammaddeler oluşturmaktadır ürünlere uygulanan orandan yüksektir
İlaç üretim maliyet kırılımı (%) Uygulanan KDV oranları (%, 2010)
100
100 20
% 18
Hammaddelerin
büyük kısmı ithal
80 edilmektedir
% 40-50 15
%10 KDV
oranı farklılığı
60

10
%8
40
% 50-60 5
20
0 0
Toplam Hammadde Diğer İthal hammadde Mamul ürün
ve aramaddeler
İlaç hammaddelerine uygulanan yüksek KDV oranı yerli ilaç

üreticilerine ek mali yük getirmektedir
Not: Toplam ilaç üretimi maliyetlerindeki hammadde maliyet oranı tüm sektör için ortalama bir değer olarak belirtilmiştir. Hammadde maliyeti üretilen ilaç tipine göre değişir.
Kaynak: Uzman mülakatları, BCG analizi
79
B Devlet teşvikleri
Diğer taraftan, devlet yeni yatırımları ve ihracatı uluslararası
yükümlülüklerine uygun bir şekilde desteklemektedir
Hazine Müsteşarlığı tarafından yatırımlar için Dış Ticaret Müsteşarlığı tarafından ihracat odaklı
teşvik programları tanımlanmıştır teşvikler düzenlenmiştir
Teşvik programlarının ana amaçları ... İhracatı geliştirme teşviklerinin büyük bir kısmı
• ... bölgesel gelişmişlik farklılıklarını gidermek 1980'lerde tanımlanmıştır
• ... bölge koşullarına ve rekabet avantajlarına göre • Ancak bir kısmı, Türkiye'nin uluslararası
desteklenecek endüstrileri belirleyerek kümelenme anlaşmalardan doğan yükümlülükleri gereğince
yaklaşımını desteklemek sonradan kaldırılmıştır
• ... global rekabet gücünü artıracak ve Ar&Ge ve
teknoloji odaklı büyük ölçekli yatırımları çekmek Şu anki sektörler arası ihracata yönelik destek
programları şekillendirilmiştir

Program üç ana sistemden oluşmaktadır • Ana amaç ihracatçıların yetkinliklerini artırmalarına
• Bölgesel-sektörel teşvik sistemi yardım edip rekabet gücünü artırmaktır
• Büyük proje teşvik sistemi • Program AB ve DTÖ düzenlemelerine uygundur
• Genel teşvik sistemi
İhracat odaklı yatırım ve üretimi artırmak için 19
Ana teşvik unsurları ... serbest bölge bulunmaktadır
• ... kurumlar vergisi ve KDV indirimi, alan temini, • Vergi avantajları, prosedürlerde kolaylık,
düşük maliyetli finansman, gümrük vergisi muafiyeti uluslararası standartlarda altyapı desteği
İlaç endüstrisi, bölgesel-sektörel ve büyük proje Dahilde işleme rejimi, ihraç edilecek ürünlerde
teşvik sistemleri kapsamındadır kullanılacak ithal hammadde ve ara maddeler için
gümrük vergisi muafiyeti sağlamaktadır
Kaynak: Hazine Müsteşarlığı, Dış Ticaret Müsteşarlığı, literatür araştırmaları, BCG

80
B Devlet teşvikleri - Yatırımlar
Hazine Müsteşarlığı yatırımlar için üç adet teşvik sistemi
sunmaktadır
Büyük projeler Global düzeyde rekabet gücünü artıracak, Ar&Ge ve teknoloji içeriği yüksek sektörlerde
teşvik sistemi belirli büyüklüğün üzerindeki yatırımlara destek sağlanması hedeflenmiştir
• İlaç endüstrisi için 100 Milyon TL ve üzerindeki yatırımlar bu teşvik sistemi kapsamındadır
İllerin sınıflandırılması
• İller, İstatistiki Bölge Birimleri Sınıflandırması esas alınarak sosyo-ekonomik gelişmişlik
seviyesine göre 26 il grubundan oluşan dört bölgeye ayrılmıştır
Bölge düzeyinde sektörlerin belirlenmesi
• Desteklenecek sektörler, alt bölgelerin potansiyelleri, ekonomik ölçek kriterleri ve ilgili kamu
Bölgesel-sektörel kurum ve kuruluşları ile özel sektör kuruluşlarının görüşleri dikkate alınarak tespit edilmiştir
teşvik sistemi

Yatırım teşvik belgesi başvurusu için gerekli minimum yatırım bedeli
• Yatırımın yapılacağı bölgenin sosyo-ekonomik gelişmişlik seviyesine göre minimum yatırım
gereksinimi 0,5 Milyon TL ile 1 Milyon TL arasında değişmektedir
İlaç ve eczacılıkla ilgili ürünlerin imalatı ile ilgili teşvikler 27 ili kapsayan 11 il grubunda
teşvik edilmektedir
Genel teşvik Bölge ve sektör ayrımı olmadan genel koşulları sağlayan yatırımcıların kullanabileceği
teşvik sistemidir
sistemi
• Teşvik belgesi alan yatırımlar KDV istisnası ve gümrük vergisi muafiyetinden yararlanır
Uygun görülen yatırımlara yatırım teşvik belgesi verilmek

suretiyle teşviklerden yararlanması sağlanır
1. US 97 kodlamasına göre 24 ve 2423 kodlu sektörler. Yatırım miktarı birinci bölge için 5 Milyon TL, ikinci bölge için 4 Milyon TL, üçüncü bölge için 3 Milyon TL ve dördüncü bölge için 2 Milyon TL
olarak belirlenmiştir.
Kaynak: Hazine Müsteşarlığı
81
B Devlet teşvikleri - Yatırımlar
İlaç üretiminin de içinde bulunduğu 12 sektörden büyük
ölçekli yatırımlar tüm illerde teşvik edilmektedir
Asgari sabit yatırım

Sektör tutarı
Kimyasal madde ve ürünleri

• Ana kimyasal maddeler 1.000 milyonTL
• Diğer kimyasal maddeler 300 milyon TL
Rafine edilmiş petrol ürünleri 1.000 milyon TL
İlaç üretimi 100 milyon TL
Transit boru hattıyla taşımacılık hizmetleri 50 milyon TL
Motorlu kara taşıtlarının imalatı 250 milyon TL
Demiryolu ve tramvay lokomotifleri ve/veya vagon imalatı 50 milyon TL

Liman ve liman hizmetleri yatırımları 250 milyon TL
Elektronik sanayi
• LCD/Plazma üretimi 1.000 milyon TL
• Modül panel üretimi 150 milyon TL
• Lazer televizyon, üç boyutlu televizyon ve OLED televizyon üretimi 50 milyon TL
• Diğer elektronik sektörler 50 milyon TL
Tıbbi alet, hassas ve optik aletler imalatı 50 milyon TL
Hava ve uzay taşıtları imalatı 50 milyon TL
Makine imalatı 50 milyon TL
Madencilik yatırımları1 50 milyon TL
İlaç endüstrisinde 100 Milyon TL üzeri yapılan yatırımlar

büyük projeler teşvik sistemi ile teşvik edilmektedir
1. Maden Kanununda belirtilen IV/c grubu metalik madenlerle ilgili nihai metal üretimine yönelik izabe (cevher işleme) tesisleri ile bu tesislere entegre maden üretimine yönelik (istihraç+işleme)
yatırımlar (AKÇT kapsamı ürünler hariç).
82
B Devlet Teşvikleri - Yatırımlar
Bölgesel-sektörel teşvik sistemi kapsamında 27 şehirde ilaç
üretimine yönelik yatırımlar desteklenmektedir
İlaç endüstrisi odaklı1 yatırım teşvikleri 11 bölgeye bölünmüş ... ... 27 ili içermektedir
1. Adana 20. Sakarya

2. Amasya 21. Samsun
3. Ankara 22. Sivas
4. Bolu 23. Şanlıurfa
5. Çorum 24. Tekirdağ
6. Diyarbakır 25. Tokat
7. Düzce 26. Yalova
8. Edirne 27. Yozgat

9. Hatay
10. İstanbul
11. İzmir
12. Kahramanmaraş
13. Karaman
14. Kayseri
15. Kırklareli
1. Bölge 16. Kocaeli
2. Bölge
3. Bölge 17. Konya
4. Bölge 18. Mersin
İlaç endüstrisi odaklı teşvik 19. Osmaniye
verilen bölgeler
İlaç üretimine yönelik yatırımlar devlet tarafından teşvik edilmektedir

1. US 97 kodlamasına göre 24 ve 2423 kodlu sektörler. Yatırım miktarı birinci bölge için 5 Milyon TL, ikinci bölge için 4 Milyon TL, üçüncü bölge için 3 Milyon TL ve dördüncü bölge için 2 Milyon TL
olarak belirlenmiştir.
83
B Devlet Teşvikleri - Yatırımlar
Ana teşvik unsurları vergi indirimi ya da muafiyeti, yatırım yeri
tahsisi, sigorta primi işveren desteği ve faiz desteğidir
Sağlanan teşviğin azami sınırı
Teşvik unsuru 1. Bölge 2. Bölge 3. Bölge 4. Bölge
Yeni yatırımlardan kazanılan %15 %12 %8 %4

gelirden indirimli kurumlar vergisi1
Sosyal güvenlik primi işveren hissesi - - 3 yıl 5 yıl

desteği
Yatırım yeri tahsisi

9 9 9 9

KDV istisnası
9 9 9 9
Gümrük vergisi muafiyeti
Düşük maliyetli finansman

9 9 9 9
• Faiz indirimi (TL kredileri) %3 %5
• Faiz indirimi (Döviz kredileri) %1 %2
1. İndirilen kurumlar vergisi veya gelir vergisi tutarı yatırıma katkı tutarına ulaşıncaya kadar indirimli vergi uygulamasına devam edilir. Yatırıma katkı tutarı Bölgesel-sektörel teşvik sisteminde toplam
yatırımın birinci bölge için %10'una, ikinci bölge için %15'ine, üçüncü bölge için %20 'sine ve dördüncü bölge için %25'ine eşittir. Büyük proje teşvik sisteminde ise toplam yatırımın birinci bölge için
%25'ine, ikinci bölge için %30'una, üçüncü bölge için %40'ına ve dördüncü bölge için %45'ine eşittir.
Not: 31 Aralık 2010 itibariyle yapılan yatırımlar için
84
B Devlet teşvikleri – İhracat teşvikleri
Uluslararası yükümlülükler gereğince 1980'li yıllarda ihracata
yönelik teşviklerin büyük kısmı şu an verilememektedir
1980-1990 1990-2000 2000-2011
Türkiye ihracat odaklı büyüme Türkiye DTÖ'ye1 üye oldu ve AB ile İhracatçılar ihracata yönelik devlet
stratejisini benimsedi Gümrük Birliği'ne geçildi yardımlarıyla desteklendi
• İthal ikamesine dayalı • Türkiye 1995 yılında DTÖ'ye üye • Türkiye'nin uluslararası
sanayileşme stratejisi terk edildi oldu yükümlülüklerine uygun bir
• 1996 yılında AB ile Gümrük şekilde
İhracat performansına dayalı Birliği'ne geçildi
teşvikler verildi; ör.: İhracata yönelik yardımlar üç
• İhracat kazancından gelir vergisi İhracat performansına dayalı önemli faktörü içermektedir

istisnası teşvikler kademeli olarak azaldı • Üretimden pazarlamaya değer
• Gümrük muafiyetli hammadde • Uluslararası anlaşmalardan zincirinin çeşitli kademelerinde
ithalatı doğan yükümlülükler sebebiyle destek
• İhracata yönelik düşük maliyetli • Dahilde işleme rejimi
finansman • Eximbank ürünleri; ihracat kredisi,
sigorta ve garanti
Türk ihracatçısının dış pazarlarda
rekabet gücünü artırmak amacıyla
1987 yılında Eximbank kuruldu
Devletin ihracatçılara desteği büyük ölçüde

sınırlandırılmıştır
1. DTÖ = Dünya Ticaret Örgütü
Kaynak: Dış Ticaret Müsteşarlığı, literatür araştırması, BCG analizi
85
B Devlet teşvikleri – İhracat destek yardımları
Devlet, ihracatçıları bir takım finansal yardımlar
aracılığıyla desteklemektedir (I)
Destek Tanım
Uluslararası nitelikteki yurt içi ihtisas fuarlarının dış dünyaya tanıtımının yapılması ve söz konusu fuarlara
Yurt içi Fuarlar uluslararası düzeyde katılımın artırılması amacına yönelik bir destektir
• Yararlanabilecekler: Yerli Fuar Organizatörleri
Uluslararası çevre standartlarına (ör. ISO, CE) uyum için yapılacak olan harcamaların %50'ye kadar olan
Çevre
bölümünün karşılanmasıdır (azami 25.000 $)
Maliyetlerinin
• Yararlanabilecekler: Türkiye’de ticari ve sınai faaliyette bulunan veya tarım ya da yazılım sektörlerinde
Desteklenmesi
iştigal eden şirketler, Dış Ticaret Sermaye Şirketleri ile Sektörel Dış Ticaret Şirketleri
Türkiye Teknoloji Geliştirme Vakfı (TTGV) ve TÜBİTAK tarafından desteklenen Ar&Ge projeleri

• Proje kapsamları ...
– ... Yeni ürün üretimi
– ... Ürün kalite veya standart geliştirme
Ar&Ge
– ... Maliyet verimliliği veya kalite artırımı için yeni proses/teknik geliştirme
– ....Uluslararası standartlara uyum için teknoloji geliştirme
• Yararlanabilecekler: Sanayi kuruluşları, yazılım geliştirmeye yönelik firmalar/kuruluşlar ile sektör ve
büyüklüğüne bakılmaksızın firma düzeyinde katma değer yaratan bütün kuruluşlardır
Sektörel Dış Ticaret Şirketi unvanını haiz firmaların münhasıran dış ticarete ilişkin işlemlerini yürütmek
üzere konusunda tecrübeli ve yüksek öğrenimli yönetici ve eleman istihdamının sağlanması
İstihdam • Sektörel dış ticaret şirketlerinin ilk defa istihdam edecekleri, tecrübeli ve yüksek öğrenimli yöneticinin
(bir kişi, azami 18.000 $) ve elemanların (iki kişi, azami 18.000 $) yıllık brüt maaşlarının en fazla 1 yıl
boyunca % 75'i
• Yararlanabilecekler: Sektörel dış ticaret şirketleri
Kaynak: Dış Ticaret Müsteşarlığı
86
Devlet, ihracatçıları bir takım finansal yardımlar aracılığıyla
desteklemektedir (II)
Destek Tanım
Yurt dışı fuar organizasyonunu düzenlemek üzere Müsteşarlıkça görevlendirilen organizatöre katılımcı
Yurt Dışı Fuar tarafından ödenecek katılım bedelinin %50’si katılımcıya ödenmektedir
Katılımı Desteği • Yararlanabilecekler: Endüstri, yazılım şirketleri, uluslararası ticaret şirketleri, sektör odaklı dış ticaret
şirketleri
Uluslararası pazarlarda yapılan ürün sunumları, marka kaydı sebebiyle oluşan masraflar, ve yurtdışında
Marka kaydı, ürün ticareti amaçlı kurulmuş olan işletmelerin masrafları çeşitli seviyelerde desteklenir (ör. % 50-60'lık
ofis / mağaza kısmı, azami 250.000 $)
açılışı • Yararlanabilecekler: Endüstri, yazılım şirketleri, uluslararası ticaret şirketleri, sektör odaklı dış ticaret

şirketleri
Turquality programı çerçevesinde pazarlama ve marka promosyon aktiviteleri çeşitli seviyelerde

Turquality desteklenir
• Yararlanabilecekler: İhracatçı birlikleri, üretim dernek ve birlikleri
Pazar araştırma ve pazar giriş stratejileri çalışmaları Dış Ticaret Müsteşarlığı ve İhracatı Geliştirme Etüd
Merkezi tarafından desteklenir
Pazar
• Desteklenen aktiviteler...
araştırması &
– Hedef pazar ziyareti
Pazar girişi
– Danışmanlık servisleri ve pazar araştırma raporları
– e-ticaret internet site üyelikleri

87
Devlet, ihracatçıları bir takım finansal yardımlar aracılığıyla
desteklemektedir (III)
Destek Tanım
AB ve DTÖ düzenlemeleri, uluslararası fiyatlandırma ve sözleşme, tedarik zinciri yönetimi ve lojistik,

uluslararası pazarlama gibi çeşitli konulardaki eğitimlere masrafının % 70'ine kadar destek verilmektedir
İhracat kapasite
(azami yıllık 20.000 $)
geliştirme
• Yararlanabilecekler: Yazılım ve endüstri şirketleri, ihracat birlikleri, şehir ticaret meclisleri, uluslararası
ticaret şirketleri
Türkiye'de tasarım kültürünü kurmak ve yaymak amacıyla tasarım şirketlerinin reklam, pazarlama,
istihdam ve danışmanlık masraflarına çeşitli seviyelerde destek verilmektedir
Tasarım desteği
• Yararlanabilecekler: İhracatçı birlikleri

Sponsorluk kapsamında, belirli sektörlerin yurt dışı ofis açma masrafları, pazar araştırması masrafları,
Teknik fuar, konferans, seminer katılım bedelleri, fizibilite etüdü hazırlanması ve sözleşme desteği konularında
müşavirlik destek verilmektedir
firmalarının yurt • Yararlanabilecekler: Teknik müşavirlik firmaları, müteahhitlik firmaları, fuar organizatörleri, seminer ve
dışı faaliyetleri konferans organizatörleri

88
B Devlet teşvikleri – Dahilde İşleme Rejimi
Dahilde İşleme Rejimi ihracatçıların rekabetçiliğini artırmak
için kullanılan başka bir yöntemdir
Dahilde İşleme İhraç ürünleri üretmek için gerekli olan ve dışarıdan ithal edilen, bu yüzden de
Rejimi (DİR) ithali gümrük vergisine tabi ara mallara ya da girdilere gümrük muafiyeti
İhraç amaçlı
ürünler

için gereken
hammadde ve ara
maddeler için
gümrük vergisi
muafiyeti
DİR ihracata yönelik üretimde kullanılacak olan hammaddelerin

küresel rekabet gücünü zedelemeden yapılmasına imkan sağlar
Kaynak: Dış Ticaret Müsteşarlığı, BCG analizi
89
B Devlet teşvikleri – Düşük maliyetli finansman
Eximbank ve ticari bankalar aracılığı ile ihracatçılara düşük
maliyetli finansman ve ihracat sigortası sunulmaktadır
Eximbank Türk ihracatçılarına özel finansal ... bu hizmetleri kendisi ya da diğer ticari
hizmetler sunmaktadır ... bankalar aracılığı ile yapmaktadır
Kredi teklifleri Eximbank ticari bankalar ile yakından

• Kısa, orta, uzun vadeli nakit ve gayrinakdi çalışarak bankaların ihracata desteklerini
krediler artırmaları konusunda cesaretlendirir
• Eximbank kredileri vergi, resim ve harç
ile KKDF1 istisnasına tabidir Eximbank bankacılık sektörü için risksiz bir
ortam yaratabilmek için garanti programları
Ülke kredi ve garanti programı önerir

• Eximbank orta/uzun vadeli kredi ve garanti • Eximbank ihracatı finanse etmeleri için ticari
programları ile Türk şirketlerinin ihracatına ve bankaları desteklemektedir
projelerine finansman desteği sağlamaktadır
Ticari bankalar Eximbank kredilerini ihracat
Sigorta programları finansmanı arayan müşterilerine sunarlar
• Ticari ve politik risklere karşı ihracatçılara
farklı sigorta programları sunmaktadır
Düşük maliyetli ve vergisiz krediler Eximbank ve ticari

bankalarca ihracatçılara sağlanmaktadır
1. KKDF = Kaynak Kullanımı Destekleme Fonu
Kaynak: Eximbank, ticari bankaların internet siteleri
90
B Tavsiye edilen eylemler
İlaç üretiminde rekabetçi maliyet yapısını ve verimliliği
iyileştirebilmek için altı ana eylem tavsiye edilmiştir
Kaldıraç Eylem Eylem sahibi
İlaç endüstrisi B1 Uluslararası yükümlülüklerle (DTÖ1, AB2) uyumlu bir şekilde yerli Ekonomi
özelinde üretim ilaç üretimini ve ihracatını teşvik etmek için yeni önlemlerin devreye Koordinasyon
ve ihracat teşviği sokulması Kurulu
B2 Mevcut teşviklerin kullanımı konusunda ilaç şirketlerine destek İlaç endüstrisi

verme amaçlı bir çalışma grubunun oluşturulması
Hammadde ve B3 İlaç üretiminde kullanılan hammadde ve ara maddelerin KDV3 Başbakan

ara maddelerin oranlarının mamul ürünlerin KDV oranıyla uyumlu hale getirilmesi Yardımcısı
KDV oranı (Ekonomiden sorumlu)
İlaç üretiminde B4 Uzun vadede, ilaç endüstrisinin kümelenmesine imkan verecek Bilim, Sanayi ve
kümelenme ihtisaslaşmış organize sanayi bölgelerinin altyapı ve ulaşım kolaylığı Teknoloji Bakanlığı
olan bölgelerde kurulması
Satın alma B5 Belli başlı üretim girdilerinin (ör: hammadde, ara madde, elektrik, İlaç endüstrisi
işbirliği gaz) satın alımında endüstriyel işbirliği olanaklarının araştırılması
Geriye dönük B6 Üretim maliyetlerini azaltmak adına ilaç hammadde üretimi yatırım İlaç endüstrisi
entegrasyon fırsatlarının araştırılması (ör. başka ülkelerdeki hammadde
üreticilerinin satın alımı)
1. DTÖ = Dünya Ticaret Örgütü 2. AB = Avrupa Birliği 3. KDV = Katma değer vergisi Öncelikli eylemler sonraki sayfalarda anlatılmaktadır
Kaynak: Röportajlar, BCG analizi
91
B1 Yerli üretim ve ihracat için yeni teşvikler
Devlet, yerli ilaç üretimini ve ihracatını artırmak adına
yeni teşvikler devreye sokabilir
Yerli ilaç üretimini ve ihracatını desteklemek amacıyla

Konu uygulamaya sokulabilecek ek teşvikler
Kredi büyüme
Registration • İlaç üreticilerinin yerli üretim ve ihracat için kullanacağı kredilerin ekonomiyi soğutmak için
limitinden devreye konulan %25 kredi büyüme limitinden muaf tutulması
muafiyet
• İlaç üreticileri için ...

İlaç endüstrisi
finansmanı için – Hammadde ve ara madde ithalatı finansmanı
– İhracat ile ilgili operasyonlarının finansmanı

vergi ve KKDF
istisnası
... konularında alınan kredilerde vergi, resim, harç ve KKDF1 istisnası uygulanması
1. KKDF = Kaynak Kullanımı Destekleme Fonu

92
B2 Teşvik kullanımının artırılması
İlaç endüstrisi 2010'da verilen yatırım teşvik belgelerinden
kısıtlı bir ölçüde yararlandı
Yatırım teşvik belgesi verilen proje sayısı (2010)

5.000
4.289
İlaç endüstrisinde sadece 13 proje,
4.000
bir diğer deyişle imalat kategorisindeki
projelerin % 0,6'sı, yatırım teşviği aldı
2.271
3.000

2.000
1.092
1.000
513
260
0 153
Toplam Üretim Hizmetler Tarım Madencilik Enerji
İlaç endüstrisinin yatırım teşviklerinden bu derece düşük oranda yararlanmasının 3 sebebi olabilir:
• İç pazardaki olumsuz koşullar sebebiyle 2010 yılında yatırımların azalması
• Mevcut teşviklerin ilaç endüstrisi için uygulanabilirliğinin düşük olması
• İlaç üreticilerinin teşvikler konusunda yeterince bilgi sahibi olmaması
Kaynak: Hazine Müsteşarlığı, BCG analizi
93
B2 Teşvik kullanımının artırılması
İlaç üreticilerinin mevcut teşvikleri daha iyi
değerlendirebilmeleri için şirketler üstü bir komite kurulmalıdır
Yatırım ve Dış Ticaret Komitesi (YDTK)

• YDTK'nin ana amacı ...
– ... ilaç üreticilerinin mevcut yatırım ve ihracat teşvikleri konusunda bilgilendirilmesini sağlamak ve bu
teşvikleri kullanım oranını artırmaktır
– ... ilaç üreticilerini teşvik başvurusu sürecinde desteklemektir
• İEİS çalışanları ve ilaç üreticilerinin ilgili departmanlarındaki (ör: hukuk, finans, ruhsatlandırma, strateji)
uzmanlardan oluşacak ortak bir komite olmalıdır

İEİS çalışanları Şirketlerden uzmanlar
• Genel koordinasyon ve • İçerik konusunda yol

proje yönetimi gösterme ve içerik
• İçerik geliştirme gelişimine destek
Kaynak: BCG
94
B3 KDV oranı farklılığı
İlaç üretiminde kullanılan girdilerin KDV oranları %8'e
çekilerek mamul ürünlerin KDV oranıyla eşitlenmelidir
İlaç endüstrisinin şu anki gerçekleri ... ... Yerli üreticiler için bazı sorunlara yol açıyor
Üretimde girdi İlaç üretim maaliyeti1 (%) KDV oranlarındaki farklılık nedeniyle yerli üreticiler
olarak 100 açısından KDV alacakları oluşmaktadır ...
100
kullanılan etkin %40-50 • Mahsuplaşma yoluyla giderilemeyen ve belli bir
maddeler ilaç tutarı aşan alacaklar ancak bir sonraki sene iade
50
üretim %50-60 edilmektedir
maaliyetinin
0 • Bu işlemler gerçekleşinceye kadar yerli üreticiler
%40-50'sini1 Toplam Etkin madde Diğer
oluşturuyor için finansman yükü oluşmaktadır
Uygulanan KDV oranları (%, 2010) ... Bu durum yerli üreticiler için bir dezavantaja
Bu girdilere

40 dönüşmektedir
uygulanan KDV
oranı mamul • Mamul ürün ithalatı yerli üretime göre daha
%18
20 avantajlı bir konuma erişiyor
ürüne %8
uygulanan
0
orandan fazla
Etkin madde alımı Mamul ürün satışı
ÇÖZÜM ÖNERİSİ
İlaç üretiminde kullanılan etkin maddelerin alımında uygulanacak KDV oranının %8'e çekilmesi ...
• ... Yerli ilaç üreticilerinin mali yükünü azaltacaktır
KDV oranı indirimine tabi olacak etkin maddelerin belirlenmesi operasyonel anlamda zor olmayacaktır
• Yerli ilaç üreticilerinin sahip olduğu ilacın etkin maddesi ruhsatı veren Sağlık Bakanlığı tarafından bilinmektedir; bu
bakımdan ilgili etkin maddenin temini tamamı üretici firma tarafından kullanılmak şartıyla %8 KDV oranıyla yapılabilir
1. Üretilen ilacın spesifikasyonlarına göre değişir
Kaynak: Uzman mülakatları, İEİS, BCG
95
B4 İlaç kümelenmesine uygun serbest bölge
Uzun vadede, ilaç endüstrisi özelinde kümelenmeyi sağlayacak
ve ihracatı artıracak ihtisaslaşmış OSB'ler1 kurulmalıdır
İhtisaslaşmış OSB konseptinde ilaç
Türkiye'de serbest bölgeler ve kümelenme çalışmaları kümeleri oluşturmak ilaç endüstrisinin
birbirinden bağımsız olarak oluşturulmaktadır küreselleşmesine destek olabilir
Türkiye'de, birbirinden farklı sanayi dallarından şirketleri OSB'lere sunulan avantajlara sahip ilaç
barındıran 19 serbest bölge bulunmaktadır kümelerinin geliştirilmesi küreselleşme ve
Istanbul Atatürk Havalimanı(1990)
2023 ihracat hedefini gerçekleştirmeye
Avrupa Serbest Bölgesi (1996) Istanbul Deri ve Endüstri Serbest Bölgesi 1992) yardımcı olacaktır
İstanbul Trakya Rize (1997)
Serbest Bölgesi(1990) Tubitak-MAM (1999)
Samsun (1995) • İhtisaslaşmış OSB'de yapılan üretimden
Kocaeli (2000) Trabzon (1990)
Bursa (2000)
elde edilen gelirlerde gelir veya kurumsal
vergi muafiyeti

Izmir-Menemen Deri Serbest Bölgesi(1997) • Kar transferi imkanı
Kayseri (1997) • Ticaret kolaylığı imkanı
Ege Serbest Bölgesi (1987) • Gümrük vergisi prosedüründen arındırılmış
Denizli (2000)
Mardin (1994) ticari faaliyet imkanı
Adana-Yumurtalık (1992)
Antalya (1985) Gaziantep (1998) • Ticari ve sınai faaliyete uygun ve ucuz
Mersin (1985)
altyapı imkanı
• Limanlara ve karayollarına kolay ulaşım
Öte yandan, devlet Türkiye'yi ulusal kümelenme politikası olan imkanı
birkaç ülkeden birisi haline getirmeyi hedeflemektedir
• Bu hedef doğrultusunda, kümelenme politikasının temelini
oluşturacak bir strateji geliştirilecektir
1. Organize Sanayi Bölgesi

Kaynak: Dış Ticaret Müsteşarlığı, BCG
96
Serbest bölge avantajları olmasa bile iş kümelerinin yaklaşık
%13'e yakın maliyet avantajı sağladığı tahmin edilmektedir
Tek bir fabrikaya karşın kümelenme bölgesinde

olmanın sağladığı fayda örneği1
Endekslenmiş maliyet
2.0
100 2.0
4.0 • Ortak süreçler ve kümelenmenin
2.0 1.2 2.0
sağladığı network etkisiyle ölçek
80
etkisi
• Yalın süreçler ve tam zamanında
(just-in-time) üretim kolaylığı

60 • Esnek üretimin düşürdüğü lojistik
100.0 ve kur maliyetleri
86.8 • En iyi uygulamaların
40
paylaşılmasıyla tecrübe eğrisinde
artış ve verimliliğin artması
20 • Sektör özelinde yetenekli insan
kaynaklarına kolay erişim
0
İş kümesi Ölçek Yalın ve Lojistik ve Tedarikçi Kümelen- Yetenekli İş
olmadan just-in-time döviz fiyat meden insan kümesinin
başlangıç üretim rekabeti dolayı kaynağına avantajlarıy
maliyeti oluşan ulaşım la toplam
tecrübe maliyet
1. BCG tarafından Çin'de gerçekleştirilen uluslararası bir çalışmaya dayanmaktadır
Kaynak: BCG deneyimi
97
Hindistan'nın çeşitli eyaletlerinde ilaç üreticileri ve araştırma
merkezlerini barındıran ilaç kümeleri mevcuttur ...
Punjab Özel Ekonomik Bölgeleri

• Ranbaxy Laboratories
Andhra Prades Özel Ekonomik Bölgeleri

• Dr Reddy's Labs
Gujarat Özel Ekonomik Bölgeleri
• Divi's Labs
• Zydus Punjab • Ramky Pharma City
• Jubilant Mohali
• Hetero Infrastructure SEZ
• CPL Infrastructure
• Andhra Pradesh Industrial
• Dishman Infrastructure
Infrastructure Corp.
• J B SEZ
• Deccan Infrastructure and
Ahmedabad
Land Holdings

Maharashtra Özel Ekonomik Bölgeleri
Gujarat Bharuch
• Glenmark
Aurangabad
• Wockhardt Maharashtra
Pune
• Serum Institute of India Raigarh Medak
Srikakulam
• Maharashtra Industrial Dvlpmnt Ratnagiri Andhra
Visakhapatnam
Corp. (MIDC) Ponda
Pradesh
Mehbubnagar
• Ajanta Pharma Ltd Karnataka Karnataka Özel Ekonomik Bölgeleri
• Navi Mumbai SEZ Pvt (Kalamboli
• Biocon
Pharma.) Hassan
• Karnataka Industrial Areas Dvlpmnt
Board
Hindistan'da yaklaşık 53 adet özel ekonomik bölge ilaç ve

biyoteknoloji endüstrileri için oluşturulmuştur
Kaynak: Pharmexcil, India Brand Equity Foundation raporu, basın araştırması, BCG analizi
98
... Ve bu kümelerde ilaç üreticilerine çeşitli avantajlar
sağlanmaktadır
Özel ekonomik bölgeler her büyüklükte firmanın ... Ve yerleşkedeki firmalara birçok mali teşvik
ihtiyaçlarını karşılayacak şekilde oluşturulmuşlardır ... ve avantajlar içeren bir paket sunmaktadırlar
Gümrük ve özel tüketim vergileri muafiyeti
JB Özel Ekonomik Bölgesi yerleşimi
• İthalat ve iç pazardan tedarik edilen ürünlere
vergi koyulmaması
• İç pazardaki satışlarda koyulan özel ek
vergilerden muaf tutulması
Gelir vergisi istisnası
• İlk 5 yıl için ihracat gelirlerinin %100'ünde, ikinci
5 yıl içinse %50'sinde muafiyet sağlanması

Hizmet vergilerinde muafiyet
• Hizmet vergilerinde muafiyet
• İç pazardaki satın almalarda ödenen merkezi
vergilerin geri ödenmesi
Bankacılık ve sigortacılık
• Gerçekleşmemiş ihracat senetlerinin zarar
olarak yazılabilmesi
Operasyonel zararın ileriye taşınması
• Zararların ileriye dönük olarak 8 yıl
Büyük çaplı Yapımı zor ve Barınma
taşınabilmesi
üretim özel ürünlerin Bürokraside kolaylaştırma
üretimi • İhracat prosedürlerinin basitleştirilmesi
Kaynak: India Brand Equity Foundation raporu, JB SEZ raporu, BCG analizi
99
Çin'deki ilaç kümeleri, limanlara ve ana karada karayolu ve
raylı ulaşıma olanak veren dört bölgede konumlanmıştır
İlaç endüstrisi kümeleri temel olarak dört Tedarik kolaylığı, altyapı ve yerel hükümetlerle
bölgede yoğunlaşmıştır işbirliği açısından kümeler bu dört bölgededir
Bölgesel yoğunlaşma yetkin tedarikçilere

erişimi kolaylaştırır
Beijing • Tedarikçiye talep ve tedarikçinin takibi ve
denetimi kolaylaşır
Kümelenme bölgesel altyapı gelişimini de

destekler

• Firmalar kaynaklarını bir araya getirip yol ve
Jiangsu
benzeri altyapı yatırımlarını yapabilmektedir
Bölgesel konsolidasyon, politik etki gücünü

bir araya getirmektedir
• Daha fazla şirket yerel lobi faaliyetlerini
Guangdong sürdürmektedir
Zheijang
• Schenzen
• Shaoxing
• Zhuhai
• Zhongshan
• Jiangmen
Kaynak: Domestic Market Based Industrial Cluster Development in Modern China by Ding Ke, Factors and Mechanisms Causing the Emergence of Local Industrial Clusters by Thomas Brenner and
Andre Muhlig, Korean Institute for Industrial Economics and Trade, Identifying Industrial Clusters in Korea by Dr. Jun Ho and Dr. Jin-Myon Lee, Overview of Industrial Clusters in China from Li and
Fung Research Center, Competitive Strategy of Global Firms in Industrial Clusters by Amano Tomofumi, Cluster Development Project, Cluster Pulse, the Competitiveness Institute
100
Rusya'da uluslararası ilaç firmaları üretim yatırımlarını finansal
teşviklerle desteklenen ilaç kümelerinde yoğunlaştırdılar
Uluslararası ilaç üreticileri, Rusya'daki İlaç kümelerinde yatırımı cazip kılmak adına
yatırımlarını ilaç kümelerinde yoğunlaştırıyorlar çeşitli teşvikler taahhüt edilmektedir
Vergi teşvikleri
• Kısmi gümrük vergisi muafiyeti gibi özel
gümrük düzenlemeleri
St. Petersburg • Belirlenmiş üretim ekipmanlarının gümrük
vergisi muafiyetiyle ithali
Yaroslavl
Finansman teşvikleri

Kaluga Moscow
Kirov
• İnşaat ve altyapı geliştirmeleri için yerel
Ryazan
Kazan
yönetimlerce destek
• Yaroslavl Bölgesi'nin sahip olduğu
Ufa gayrimenkullerin kullanımında imtiyazlı kira
Novosibirsk
Volgograd olanakları
Rusya, ilaç endüstrisi iş kümeleri gelişimini desteklerken

ihracattan çok iç pazarı göz önünde tutmaktadır
Kaynak: Basın araştırması, şirket internet siteleri, uzman mülakatları, BCG analizi
101
A B C D

değer yaratmak

Mümkün
Kaynak: BCG analizi

102
Yönetici özeti
Coğrafi odaklanma
2001-2010 yılları arasında yıllık %18 büyüyen Türkiye ilaç ihracatı yaklaşık 560 milyon $'a ulaşmıştır
• Gelişmiş AB-15 ülkeleri %34'lük oranla Türkiye ilaç ihracatının yapıldığı bölgelerin başında gelmektedir
• 2010'da AB-15 ülkelerini %14 ve %8'lik paylarla Ortadoğu ve Kuzey Afrika ülkeleri ve BDT takip etmektedir
• Özellikle ABD olmak üzere, Kuzey Amerika'ya ihracat %37'lik büyümeyle en yüksek büyüme hızını kaydetmiştir
Belirli bölgeleri hedeflemek ve teknik, kanuni ve ticari yeterlilikleri o bölgelerde oluşturmak ya da geliştirmek ilaç
endüstrisinin 2023 ihracat hedefine ulaşmasını sağlayacak etkenlerin başında gelmektedir
Bu bağlamda, Türk ilaç endüstrisi 2023 yılında 17 milyar $ ihracat hedefine ulaşabilmek için üç ana bölgeye, AB-
15, BDT ve Ortadoğu ve Kuzey Afrika ülkelerine odaklanmayı amaçlamaktadır
• Gelişmiş AB-15 ülkeleri Türk ilaç endüstrisinin en önemli odak bölgesi olmaya devam edecektir; bu bölge için 2010-

2023 yılları arasında yıllık %31 ihracat büyüme hedefi öngörülmektedir
• Ortadoğu ve Kuzey Afrika ülkeleri ve BDT'ye yönelik ilaç ihracatındaki hedeflenen penetrasyon artışı Türk ilaç
endüstrisinin ihracatının artışında kaldıraç etkisi gösterecektir; bu bölgelerde 2010-2023 yıllarında hedef yıllık
büyüme oranları BDT için %35, Ortadoğu ve Kuzey Afrika ülkeleri için ise %34'dir
• Kuzey Amerika'ya ihracatın, 2023'e kadar yıllık %42 gibi yüksek bir hızla büyümeye devam etmesi hedeflenmektedir
İlaç endüstrisinin bölgesel düzeyde koyduğu ihracat hedeflerine ulaşması Türk devletinin ilgili kurumlarıyla yakın
ve yapıcı çalışmasıyla mümkün olacaktır
• Hedef bölgelerde düzenleyici kurumlarla işbirliğinin artırılarak ilgili ülkelerde ilaç ruhsatlandırmasını geciktiren teknik
engellerin azaltılması gerekmektedir (ör., karşılıklı tanıma, PIC/S1 vb. uluslararası programlara katılım)
• İlaç endüstrisine özel ihracat geliştirme ajansı oluşturulmalıdır
• Devletin katılımı ve desteğiyle, Türk ilaç endüstrisini hedef bölgelerde tanıtacak ülke ziyaretleri gerçekleştirilmelidir
1. PIC/S = İlaç Denetim İşbirliği Programı
Not: İlaç ihracatı için sadece 30 numaralı HS kodundaki ürünler dikkate alınmıştır
Kaynak: Intracen, uzman mülakatları, BCG analizi
103
C Türkiye'nin jeopolitik önemi
Türkiye gelişmekte olan Ortadoğu ve Kuzey Afrika ülkelerine
yakın, AB ve BDT arasında stratejik bir konumda bulunmaktadır
Birçok sektörde ... ... Türkiye komşu coğrafyalarla bağlantılıdır
Ener AB ile ticarette ve yasalarda uyum çalışmaları

ji- G az devam eden müzakere sürecinde artarak devam
edecektir
• Ticari olarak Türkiye AB ile entegrasyonunu
tamamlamaya çok yakındır
• AB’ye tam üyelik potansiyeli Türkiye için
geçerliliğini korumaktadır
Türkiye, Ortadoğu ve Kuzey Afrika ülkelerine ve

BDT'ye coğrafi ve kültürel anlamda yakındır
• Batı ve Orta Asya ülkelerine erişim mevcuttur
• Bu ülkelere risk olmadan kolay bir erişim ve
yakınlık sunmaktadır
• Özellikle BDT ülkeleriyle güçlü kültürel bağlar
Tele
mevcuttur
kom Tele
kom
ipek – Fiber - TT
yolu Jadi Türkiye, bölgedeki gaz ve petrol boru hatları gibi
enerji kaynaklarına açılan bir kapıdır
Türkiye, Rusya'yla birlikte, Karadeniz Ekonomik

İşbirliği örgütünde lider konumdadır
Not: JADI ismi yandaki şehirlerin isimlerinin ilk harflerinden türemiştir; Jeddah (Suudi Arabistan), Amman (Ürdün), Damascus (Suriye) ve Istanbul (Türkiye); JADI birçok ülkeden geçen entegre edilmiş
bir optik ağdır. İpek yolu da benze şekilde Fujairah (Birleşik Arap Emirlikleri)'ni Riyad (Suudi Arabistan), Amman (Ürdün) ve Tarsus'u (Suriye) kapsayarak İstanbul'a ulaşmaktadır. Orta Doğu'da ilk kez
tüm Körfez bölgesi kapsanmakta ve toplamda boş alanlarla birlikte 7.750 km'ye ulaşılmaktadır. Fujairah ve Batı arasındaki RCN Proje'si bölgedeki en uzun karadan fiber optik altyapıyı
oluşturmaktadır
Kaynak: Literatür araştırması, BCG analizi
104
C İlaç ihracatının tarihi gelişimi
Hedeflenen AB-15, BDT, Ortadoğu ve Kuzey Afrika ülkeleri hali
hazırda Türk ilaç endüstrisinin en büyük bölgesel pazarlarıdır ...
Ortalama yıllık
büyüme oranı
Hedef bölgelere göre Türkiye'nin ilaç ihracatı (Milyon $) '01-'10
600
558 % 18 Azalış göstermekle birlikte, Türk ilaç
ihracatının büyük bir kısmı AB-15
ülkelerine yöneliktir
500 • 2006 ve 2009'daki ihracat
Diğer ülkeler % 25 değerindeki düşüşlere bağlı olarak
Güney/ Orta Afrika %7 AB-15 ülkelerin aldığı pay azalmıştır
400 Latin Amerika % 19 Ortadoğu ve Kuzey Afrika ülkelerine
Asya Pasifik % 19 yönelik ihracat 2001-2010 arası yıllık
%5 Kuzey Amerika % 37 %33 büyüme kaydetmiştir

300 283 %8 AB-27 %5 • Türk ilaç ihracatında bu ülkelerin
BDT2 % 14 aldığı pay 2001-2010 arasında
% 14 Ortadoğu ve % 33
%4'ten %14'e ulaşmıştır
200 %3 Kuzey Afrika3
%6 Miktar olarak düşük de olsa Kuzey
% 11 Amerika'ya yapılan ilaç ihracatları
128 2001-2010 arası en yüksek büyüme
100 % 34 AB-151 % 14 hızına sahiptir
% 15
% 51
% 4 % 11 AB-27'ye ihracat oldukça düşük hızda
% 44 büyümektedir
0 • Kısmen 2001-2005 dönemindeki
2001 2005 2010 azalış trendinden kaynaklanmaktadır
1. Avusturya, Belçika, Danimarka, Finlandiya, Fransa, Almanya, Yunanistan, İrlanda, İtalya, Lüksemburg, Hollanda, Portekiz, İspanya, İsveç, İngiltere 2. Rusya, Kazakistan, Özbekistan, Azerbaycan,
Kırgızistan, Türkmenistan, Tacikistan, Gürcistan,Ukrayna 3. Suudi Arabistan, Cezayir, Birleşik Arap Emirlikleri, Mısır, İran, Lübnan, Faz, Tunus, Kuveyt, Ürdün, Irak, Libya, Sudan, Yemen, Umman,
Suriye, Katar, Bahreyn
Not: Sadece HS 30 numaralı kodu altındaki ürünler dikkate alınmıştır
105
C Türk ilaç ihracatının penetrasyonu – Yakın bölgeler
... Bununla birlikte, Türk ilaç endüstrisi bu ülkelerin/ bölgelerin
ilaç ithalatında %1'den düşük bir paya sahiptir
Türkiye, AB-15, BDT, Ortadoğu ve Kuzey Afrika
ülkelerine yönelik üretim üssü olma konusunda Türkiye'den ithal edilen ilaçların bu üç bölgedeki
eşsiz konumdadır penetrasyonu düşük seviyededir
Hedef bölgelerin ilaç ithalatı Türkiye'den ithal edilen

(Milyar $, 2009) ürünlerin payı (%)
250 1,5
216
200
1,0
150

100 0,5
0,5
0,3
50
0,1 12 12
0 0,0
AB-151 BDT2 Ortadoğu ve
Kuzey Afrika3
Türkiye'den ithalat
(2009) $150Mn $39Mn $64Mn
1. Avusturya, Belçika, Danimarka, Finlandiya, Fransa, Almanya, Yunanistan, İrlanda, İtalya, Lüksemburg, Hollanda, Portekiz, İspanya, İsveç, İngiltere 2. Rusya, Kazakistan, Özbekistan, Azerbaycan,
Kırgızistan, Türkmenistan, Tacikistan, Gürcistan,Ukrayna 3. Suudi Arabistan, Cezayir, Birleşik Arap Emirlikleri, Mısır, İran, Lübnan, Faz, Tunus, Kuveyt, Ürdün, Irak, Libya, Sudan, Yemen, Umman,
Suriye, Katar, Bahreyn
106
C Türk ilaç ihracatının penetrasyonu – Kuzey Amerika
Kuzey Amerika'da ise, Türkiye'den yapılan ilaç ithalatının
bölgenin toplam ilaç ithalatındaki payı çok daha düşük seviyede
ABD ve Kanada dünyanın en büyük ve önemli Bölgenin 74 milyar $'lık ilaç ithalatında Türk ilaç
10 ilaç pazarı arasındadır endüstrisi kayda değer bir paya sahip değildir
İlaç pazarı büyüklüğüne göre ilk 10 ülke İlaç ithalatı

(Milyar $, 2010) (Milyar $, 2010) Türkiye'den ithalatın payı (%)
320 80,0 0,06
311
86 ABD ve Kanada'da
62,1
80 Türk ilaç endüstrisi
60,0
önemli bir paya
sahip değildir 0,04
60

40,0
39 0,02
40 36
33
0,02
23 22 20,0
20 20
20 18
0,01 11,8
0 0,0 0,00
ABD JAP ALM FRA ÇİN İTA KAN İNG İSP BRE ABD Kanada
Türkiye'den ithalat
$4,6Mn $2,4Mn
(2010)
1. İmalatçı fiyatlarıyla
Kaynak: Intracen, IMS, BCG analizi
107
C Bölge bazlı ilaç ihracat hedefleri
Hedef dört bölgenin 2023 yılında Türkiye'nin toplam ilaç
ihracatının %77'sini oluşturması beklenmektedir
Ortalama yıllık Ortalama yıllık
büyüme oranı '01-'10 büyüme oranı '10-'23
Hedef bölgelere göre Türkiye'nin ilaç ihracatı (Milyon $)
16.516 % 18 %30
Diğer
ülkeler % 19 % 24
%4 Kuzey Amerika4 % 37 % 42
% 14 BDT3 % 14 % 35
558

% 21 MENA2 % 33 % 34
128 %1
%8
% 14
% 38 AB-151 % 14 % 31
%0 % 11
%4
% 34
% 44
2001 2010 2023
1. Avusturya, Belçika, Danimarka, Finlandiya, Fransa, Almanya, Yunanistan, İrlanda, İtalya, Lüksemburg, Hollanda, Portekiz, İspanya, İsveç, İngiltere 2. Suudi Arabistan, Cezayir, Birleşik Arap
Emirlikleri, Mısır, İran, Lübnan, Faz, Tunus, Kuveyt, Ürdün, Irak, Libya, Sudan, Yemen, Umman, Suriye, Katar, Bahreyn 3. Rusya, Kazakistan, Özbekistan, Azerbaycan, Kırgızistan, Türkmenistan,
Tacikistan, Gürcistan,Ukrayna 4. ABD ve Kanada
108
C Tavsiye edilen eylemler
Türk ilaç endüstrisinin hedef bölgelerin ilaç ithalatındaki
payını artırmak için beş temel eylem önerilmektedir
Hedef bölgelerde C1 İkili anlaşmalarla ruhsatlandırma ve teknik denetim süreçlerini Sağlık Bakanlığı
ruhsat alma sürecini hedef bölgelerde/ ülkelerde kolaylaştırmak (ör., karşılıklı tanıma,
kolaylaştırmak uyum, PIC/S'e1 katılım)
Uluslararası C2 İlaç endüstrisine özel ihracatı destekleme ajansının kurulması Ekonomi

pazarlarda Türk ilaç Bakanlığı
endüstrisinin tanıtımını
yapmak C3 Türk ilaç endüstrisini hedef coğrafyalarda tanıtmak ve

karşılaşılan zorlukların üstesinden gelebilmek amacıyla bölge ve Ekonomi
ülke ziyaretleri organize edilmesi Bakanlığı
C4 Enerji ithalatı yapılan ülkelerle ilaç ihracatına yönelik barter

anlaşmalarının yapılması (ör., BDT, Ortadoğu ve Kuzey Afrika
ülkelerinden enerji ithalatı müzakerelerine ilaç ihracatının da Ekonomi
dahil edilmesi) Bakanlığı
İhracat ve dış ticaret C5 Yerli ilaç üretimi yapan şirketlerin uluslararası pazarlarda İlaç Endüstrisi
yetkinliklerinin rekabetçiliğini artıracak organizasyonel yetkinliklerin artırılması
artırılması (ör., hedef pazarlarda temsilciliklerin kurulması veya kadroların
güçlendirilmesi)
1. PIC/S = İlaç Denetim İşbirliği Programı Öncelikli eylemler sonraki sayfalarda anlatılmaktadır
109
C1 Ruhsatlandırma ve teknik denetimler
Devlet hedef ülkelerle yapılacak anlaşmalarla ruhsatlandırma
ve denetim süreçlerinin önündeki teknik engelleri azaltabilir
Ruhsatlandırma uluslararası ilaç ticaretinde teknik

engeller ortaya çıkarır
İlacın güvenliğinin, etkinliğinin ve kalitesinin Türkiye'deki düzenleyici kurumların (İEGM4)

belirlenmesi için uluslararası standartlar uluslararası düzeyde alacağı rol Türk ilaç
tanımlanmıştır
endüstrisinin küreselleşmesine yardımcı
• Dünya Sağlık Örgütü bu standartların belirlenmesinde
olacaktır:
aktif bir rol oynar (e.g., GMP1, GLP2, GCP3)
• Özellikle ABD ve AB gibi ilaç pazarı
Ülkelerdeki düzenleyici kurumlar ilaç ruhsatlandırması düzenlenmiş gelişmiş ülkelerle sağlanacak
sürecinde insan sağlığına faydayı maksimize etmek ve karşılıklı tanıma anlaşmaları yaşanan zaman

riskleri düşürmek adına katı kurallar uygular kayıplarını ve maliyeti önemli ölçüde düşürür
• Düzenleyici kurumlar ruhsatlandırma süreciyle • Uluslararası ilaç denetim programlarına üyelik
bağlantılı olarak üreticilerin denetlenmesini koordine
mevzuatlarda uyum, daha fazla bilgi paylaşımı
eder; bu denetimler klinik çalışmaları ve üretimi de
kapsar ve Türk ilaç endüstrisine daha fazla güven
sağlayacaktır
Bir ilacın bir ülkede hastalara sunulması için ilgili • İEGM, BDT, Ortadoğu ve Kuzey Afrika
düzenleyici kurum tarafından onaylanması gerekir ülkelerindeki düzenleyicilerin örnek alacağı bir
• Ruhsatlandırma sürecinin uzunluğu ilaçların ilgili yapıya kavuşmalı ve bu ülkelerdeki ilgili
ülkedeki ticari başarısını direkt olarak etkiler kurumlara liderlik yapmalıdır
1. GMP = İyi Üretim Uygulamaları 2. GLP = İyi Laboratuvar Uygulamaları 3. GCP = İyi Klinik Uygulamaları 4. İEGM = İlaç ve Eczacılık Genel Müdürlüğü
Kaynak: Literatür araştırması, BCG analizi
110
Ulusal düzenleyicilere ek olarak AB ve Ortadoğu ülkelerinde
teknik denetim ve ruhsatlandırmada uyum çalışmaları vardır
Hedef bölge İlaç ruhsatlandırması ve denetimleri

AB üye ülkelerinde ilaç ruhsatı almanın dört yolu mevcuttur
• Merkezi prosedür:
– Avrupa İlaç Kurumu (EMEA) ilaçların ruhsatlandırılmasından sorumludur
– Merkezi prosedür biyolojik ilaçlar, kanser, HIV, diyabet, sinir sistemi ilaçları ve yetim ilaçlar
için zorunludur
• Merkezi olmayan prosedür:
– Şirketler daha önce hiçbir AB üye ülkesinde ruhsatlandırılmamış ve merkezi prosedüre
AB zorunlu tabi tutulmamış ilaçlar için aynı anda birden fazla AB üye ülkesinde ruhsatlandırma
için başvuru yapabilir
• AB üyeleri arası karşılıklı tanıma

– Şirketler bir AB ülkesinde ruhsatlandırılmış ilaç için ruhsatının tüm AB ülkelerinde tanınması
amaçlı başvuru yapabilir
• Ulusal ilaç düzenleyicisi
– Şirketler ruhsatlandırma için herhangi bir AB üye ülkesindeki düzenleyici organa başvuru
yapabilir (ör: BfARM (Almanya), MHRA (İngiltere), AIFA (İtalya), AFSSA (Fransa))
1999 yılında Bahreyn, Kuveyt, Umman, Katar, Suudi Arabistan ve Birleşik Arap Emirlikleri
arasında ruhsatlandırma için ortak bir komite kuruldu (Körfez Ülkeleri İlaç Ruhsatlandırma
Merkez Komitesi)
• Ruhsatlandırma, iyi üretim uygulamalarına (GMP) uyum konusunda üretim tesislerinin denetimi
Ortadoğu ve bu komitenin aktivitelerinden bazılarıdır
Kuzey Afrika • Körfez Ülkeleri İlaç Ruhsatlandırma Merkez Komitesi, yerli düzenleyici kurumlar ile eşzamanlı
olarak çalışmakta ve kısa vadede onların yerine geçmesi planlanmamaktadır
İlaçların ruhsat onayı için her ülkenin kendi düzenleyicisi hala mevcuttur
Kaynak: EMEA, Business Monitor International, literatür araştırması, BCG analizi
111
BDT ülkelerinde ve Kuzey Amerika'da ruhsatlandırma onayı
ülkelerin kendi düzenleyicilerinin sorumluluğundadır
Hedef bölge İlaç ruhsatlandırması ve denetimleri

BDT ülkelerinde ruhsatlandırma süreci genelde uzun ve bürokratiktir
• Rusya'da Sağlık Bakanlığı'na bağlı "Roszdravnadzor" ilaç ruhsatlandırmasından sorumlu olan
kurumdur
• Yerli ürünleri destekleyici önlemler sebebiyle ithal ilaç ruhsatlandırması zorlaştırılmaktadır
BDT
Rusya, Belarus ve Kazakistan arasında ilaç ruhsatlandırmasını uyumlu hale getirme çabaları
mevcuttur
• Uyum çalışmalarının 2011 yılında bitirilmesi hedeflenmektedir; fakat gecikme beklenmektedir

ABD’de ilaçların ruhsatlarını düzenleyen ve denetleyen en üst kurum Gıda ve İlaç Dairesi'dir
(FDA)
• FDA'in bir alt kurumu olan İlaç Değerlendirme ve Araştırma Merkezi (CDER) yeni molekülleri ve
eşdeğer ilaçların biyoeşdeğerliğini onaylar
Kuzey Amerika • Yine FDA'e bağlı olan Biyolojik İlaçları Değerlendirme ve Araştırma Merkezi (CBER) biyolojik
ilaçları ve aşıları onaylayan bölümdür
Kanada'da, İlaç ve Sağlık Teknolojileri Merkezi (CADTH) ilaç ruhsatlandırmasından sorumlu

olup güvenlik, etkinlik ve kalite konularında denetim yapar
Kaynak: Business Monitor International, literatür araştırması, BCG analizi

112
Devlet kurumlarının yapacağı anlaşmalar ruhsatlandırma ve
denetim süreçlerini kısaltabilir: Karşılıklı tanıma
İki veya daha fazla ülke arasında özellikle ticaretin çeşitli düzenlemelere tabi
Karşılıklı tanıma
olduğu sektörlerde karşılıklı ticareti kolaylaştırmak amacıyla bir ülkenin diğer bir
anlaşmaları (KTA)
ülkenin kalite ve uygunluk değerlendirmelerini tanımasıdır
KTA'lar ülkeler arası ilaç ticaretindeki ... Ve uluslararası ilaç ticaretinde süreci
teknik engelleri azaltır ... hızlandırır
KTA'nın esası ithal eden ülkenin düzenleyici AB, iyi üretim uygulamaları alanında altı ülkeyle
kuruluşunun ihracatı yapan ülkedeki düzenleyici KTA imzalamıştır
kuruluşun uygunluk değerlendirmesini • Avustralya: 1999'dan beri yürürlükte
tanımasıdır • Kanada: 2003'ten beri yürürlükte1
• Japonya: kısıtlı bir kapsamda 2004'ten beri
İlaç endüstrisinde karşılıklı tanıma tüm yürürlükte

ruhsatlandırma süreci için olabileceği gibi sadece • Yeni Zelanda: 1999'dan beri yürürlükte
belli standartlar için de olabilir • İsviçre: 2002'den beri yürürlükte
• İyi üretim uygulamaları (GMP) ve iyi laboratuar • ABD: henüz yürürlükte değil
uygulamaları (GLP) kendi başlarına karşılık
tanıma anlaşmasının kapsamını oluşturabilirler Hindistan devleti, BDT ülkeleriyle ikili veya çoklu
anlaşmalar imzalayıp bu ülkelere ilaç ihracatını
Karşılıklı tanımada denetim ve onay süreçlerinde artırmayı planlamaktadır
uyum şart değildir; ama süreçlerde uyum varsa
bu karşılıklı tanıma için avantajdır
Karşılıklı tanıma anlaşmaları ilaç ticaretinde teknik bariyerleri ve süreyi

kısaltıp ihracatı artırmayı sağlayacak yöntemlerin başında geliyor
1. Kan ve kan plazmasından üretilen ilaçlar kapsam dışında
Kaynak: Avrupa Birliği websitesi, EMEA, literatür araştırması, BCG analizi
113
Devlet kurumlarının yapacağı anlaşmalar ruhsatlandırma ve
denetim süreçlerini kısaltabilir: PIC/S üyeliği
Program Tanım
Farklı ülkelerin düzenleyici kurumları arasında iyi üretim uygulamaları (GMP) alanında
müfettişlerin ve uzmanların eğitilmesi, ortak kalite standartlarının oluşumu vb.
konularda işbirliğini artırmak için oluşturulan bir programdır
• İlk olarak 1970 yılında Avrupa Serbest Ticaret Birliği tarafından İlaç Denetim Anlaşması
adı altında temelleri atılmıştır
• 1990'lı yıllarda AB'nin tek pazar olarak davranmaya başlamasıyla beraber AB üye
ülkelerinin tek başlarına AB üyesi olmayan ülkelerle ikili anlaşma yapması sıkıntı
doğurmaya başlamıştır; bu durum programın genişlemesini durma noktasına getirmiştir
• Sonuç olarak 1995'te ülkeler arası resmi bir anlaşma yerine düzenleyici kurumlar

arasında resmi olmayan bir program olarak İlaç Denetim İşbirliği Programı (PIC/S)
İlaç Denetim
oluşturuldu
İşbirliği Programı
• PIC/S'in amacı GMP alanında üye düzenleyici kuruluşların arasındaki iletişim ağını
(PIC/S) güçlendirmek, karşılıklı güveni sağlamak, deneyim ve bilgi birikimini paylaşılmasını
desteklemektir
ABD'den FDA ve çoğu AB üye ülkesinin düzenleyici kurumunun da yer aldığı 35'ten
fazla düzenleyici kurum PIC/S'ye üyedir; Türkiye'den IEGM ise henüz bu programa üye
değildir
• PIC/S üyeliği uzun vadeli bir planlama gerektirmektedir zira üyelik süreci 6-7 sene
sürmektedir
PIC/S üyeliğinin Türk ilaç endüstrisinin üretim standartlarına ve
kalitesine olan güveni artıracağına dair hiçbir şüphe yoktur
Kaynak: PIC/S internet sitesi, mülakatlar, BCG analizi

114
C2 İlaç ihracatını destekleme ajansı
Türk ilaç endüstrisinin hedefleri ilaç endüstrisine özel bir
ihracat destekleme ajansının kurulumunu gerektirmektedir
İhracatı geliştirme İhracatın gelişimini destekleyerek ulusal sektörlerin global düzeyde rekabet
ajansı gücünü artırmak amacıyla kurulmuş kamu kuruluşu
İlaç endüstrisine özel ihracatı ... yönetim şekli ve sorumlulukları net bir şekilde
destekleme ajansının ... belirlenmelidir
İhracatı Geliştirme Etüd Merkezi (İGEME), • Devlet kurumlarıyla organik bağı

Kurumsal olacaktır; ancak özerk yönetiminde özel
Türkiye'nin ihracatını geliştirmek amacıyla
yönetim endüstri temsilcileri de bulunacaktır
kurulmuş bir kamu kuruluşudur
İGEME'nin sorumlulukları ilaç endüstrisini de • Endüstriyi temsil eden kuruluşlarla ve

İGEME ile yakından çalışacaktır
kapsamasına rağmen ilaç endüstrisi özelinde bir

Ana ortaklar • İlaç üreticileri ile belirli konularda (ör: bir
ihracatı destekleme ajansı gerekmektedir; ülke özelindeki ihracat imkanları
ile
çünkü ... etkileşimler üzerine) yakından çalışması da söz
• ... küreselleşme hedefi doğrultusunda konusu olacaktır
yoğunlaşacak olan ihracatı geliştirme
aktivitelerinin koordinasyonuna ihtiyaç vardır
• ... yüksek ihracat hedefi konulan hedef ülkelerde • İlaç üreticilerinin ihracat yetkinliklerini
Türk ilaç endüstrisinin tanıtımına ihtiyaç vardır artırmaya yönelik eğitimler
• ... devlet kurumları ve ilaç endüstrisi arasında • Türk ilaç endüstrisinin özellikle dış
ihracat ile alakalı konularda işbirliğini artırmak pazarlarda tanıtım faaliyetlerinin
Sorumlu-
konusunda çalışacak bir kuruma ihtiyaç vardır yürütülmesi
luklar
• Pazara giriş ve pazar araştırması
konusunda destek
• Diğer ticareti geliştirme ajansları ile
işbirliği
Kaynak: Literatür araştırması, BCG
115
C2 İlaç ihracatını destekleme ajansı
Hindistan'da devlet yerli ilaç üreticilerin uluslararası pazarlara
erişimini desteklemek için ihracatı geliştirme ajansı kurmuştur
Pharmexcil, devlet ve özel sektör taraflarından ... Ve Hint ilaç endüstrisini yurtiçi ve
oluşturulan ortak bir kurulca yönetilmekte ... yurtdışında aktif bir şekilde temsil etmektedir
Pharmexcil, "tek bir ses" olarak hareket Pharmexcil'in 2009-2010 arası katıldığı
etmeye duyulan ihtiyacın eseridir uluslararası organizasyonların seçili listesi
• Hindistan Ticaret Bakanlığı tarafından • Güneydoğu Asya ve BDT ülkelerine ticari
büyüyen ilaç endüstrisinin ihtiyaçlarını delegasyonların gönderilmesi
karşılamak için kurulmuştur • Afrika ülkelerinde Hintli ilaç üreticilerinin
tanıtım turu

Özel sektör ve devlet temsilcilerinden oluşan • Vietnam ve Suudi Arabistan'da tanıtımlar
bir komite tarafından yönetilmektedir • Dubai'de gerçekleşen "Arab Health 2010"
• ör. Dr. Reddy'y, Ranbaxy, Sun Pharma, organizasyonuna endüstriyi temsilen katılım
Merkezi Hükümet ve Andhra Pradesh
Hükümeti Pharmexcil'in 2009-2010 arası katıldığı ulusal
organizasyonların seçili listesi
• İlaç ve bitkisel tedavi endüstrilerinin ihracat
imkanları üzerine yapılmış bir seminer
• BM temsilcileri ile tedarikçi kayıt sistemine
geçiş üzerine yapılmış bir seminer
Kaynak: Pharmexcil internet sitesi, BCG analizi

116
C3 Hedef bölgelere tanıtım turları
Devlet seviyesinde tanıtım, BDT, Ortadoğu ve K. Afrika ülkelerinde
ilaç endüstrisinin karşılaştığı engelleri aşmasını sağlayacaktır
Kuveyt Bahreyn
Suriye
Fas
Lübnan
Tunus
Ürdün Irak İran
Katar
Komşu ülkelerde karşılaşılan ana sorunlar …
Cezayir Suudi
Ortadoğu Libya Mısır
Arabistan • Hedef ülkelerin uygulamakta olduğu korumacı
ve Kuzey BAE politikalar
Afrika Yemen Umman • Uzun ve bürokratik ruhsatlandırma işlemleri
Sudan
• Türk ilaç endüstrisinin bilinirliğinin azlığı
• Türk ilaçlarının kalitesinin tam olarak
bilinmemesi
• Başarılı ve güvenilir iş ortakları bulunması

… devletin üst düzeyde katıldığı tanıtım
turlarında vereceği aktif destek ile çözülebilir
Rusya
BDT Ukrayna Gürcistan Daha da ötesinde yeni iş fırsatları yaratılabilir

Kazakistan
Kırgızistan
• Türk ilaç şirketlerinin devlet ihalelerine katılımı
Azerbeycan • Hedef ülkelerden yapılan enerji ithalatında ilaç
Tacikistan
ihracatının barter anlaşma çerçevesinde
Türkmenistan
Özbekistan
değerlendirilmesi
BDT, Ortadoğu ve Kuzey Afrika ülkelerine yönelik yapılacak tanıtım turları devletin
ilaç endüstrisine verdiği desteği göstermesi açısından büyük önem taşır
Kaynak: BCG
117
C3 Hedef bölgelere tanıtım turları
Hindistan, Rusya ilaç pazarına erişimini kolaylaştırmak adına
üst düzey bürokratlar düzeyinde lobi faaliyetleri yapmaktadır
Hindistan Rusya'ya yapmakta olduğu ilaç ... Bunu gerçekleştirebilmek adına karşılıklı
ihracatını daha da artırmayı planlamaktadır ... tanıma ana müzakere konusu olmuştur
Rusya'nın Hindistan'dan yaptığı ilaç ithalatı (Milyon $) Müzakerelerin ana konuları ...
800 • ... kurumların ve standartların karşılıklı
tanınması
• ... yabancılar için iş vizesi ve çalışma izni
603 alımının kolaylaştırılması
600
536
+%26 452
"Rusya
"Rusya ve
ve Hindistan'ın
Hindistan'ın karşılıklı
karşılıklı tanıma
tanıma

400 366 konusunda
konusunda anlaşması durumunda, Hindistan'ın
anlaşması durumunda, Hindistan'ın
321
ihracatında
ihracatında büyük
büyük bir
bir artış
artış beklenmektedir"
beklenmektedir"
252
Ambika
AmbikaSharma,
Sharma,
200 Hindistan
Hindistan Ticaret ve Sanayi Odaları Genel Sekreter
Ticaret ve Sanayi Odaları Genel Sekreter Yrd.,
Yrd.,
149
100 15 Haziran, 2011
15 Haziran, 2011
75 69
0
2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010

Kaynak: Intracen, literatür ve basın araştıması
118
A B C D

değer yaratmak

Mümkün
Kaynak: BCG analizi

119
Yönetici özeti
Sürdürülebilir iç pazar
Türkiye'deki ilaç harcamaları, son yıllarda sosyal politikalar ve ana sosyoekonomik göstergelerdeki
değişimler sonucu artış göstermektedir
• Değişen sosyal politikalar, birinci basamak kuruluşlar ve hastanelere müracaatlar ile sosyal güvenlik
kapsamının genişlemesine olanak tanıdı
• Nüfusun giderek yaşlanması, beklenen yaşam süresindeki artış ve kişi başına düşen GSYH'nın artması son
dönemdeki ana sosyoekonomik eğilimlerdir
Devlet, global bütçe sınırlaması ile ilaç pazarındaki büyümeyi kontrol altında tutmaktadır
• Devlet, toplam ilaç harcamalarının ~%85'lik kısmını karşılayarak en büyük ödeyici durumundadır ve sağlık
hizmetleri harcamalarını toplam harcamaların %15'i seviyesinde tutmaktadır
• Global bütçe sınırlaması çerçevesinde yapılan fiyat kesintileri, devletin ilaç harcamalarını kontrol etmekte
kullandığı temel yöntemdir

34 ülkede ilaç fiyatlarının karşılaştırması göstermektedir ki ilaç fiyatları Türkiye'de birçok ülkeden daha
düşük seviyededir
Türk ilaç pazarının doğal taleple 2023'te 80 milyar TL'ye (eczane fiyatlarıyla) ulaşması beklenmektedir,
mevcut global bütçe hesaplamasıyla devlet ilaç harcamalarının ancak yarısını karşılayabilecektir
• Mevcut yöntemle, Global Bütçe 2023'teki beklenen 80 milyar TL'lik pazarın %41'ine karşılık gelecektir
Global bütçe ve ilaç pazarı büyümesini orantılamak için devletin birçok seçeneği bulunmaktadır. Amaç
tüm taraflara azami faydayı sağlamak olmalıdır
• Fiyat indirimlerinin devamı, hem pazarın sürdürebilirliğini hem de ilaç endüstrisinin hedeflerini tehlikeye
sokmaktadır
• Akılcı ilaç kullanımının desteklenmesi, global bütçe hesaplama yöntemi ile katkı payı sisteminin gözden
geçirilmesi ve özel sigorta penetrasyonunun artırılması temel seçenekleri oluşturmaktadır
120
D Türkiye'de ilaç talebinin artışı
Sosyal güvenlik kapsamının ve sağlık hizmetlerine erişimin
artması ilaç talebindeki artışın temel sebepleridir
Birinci basamak sağlık hizmetlerine1 Hastanelerde2 sağlanan sağlık

erişimin artması hizmetlerine erişimin artması
295 milyon ziyaret
198 milyon ziyaret

124 milyon ziyaret
60 milyon ziyaret
2002 2009 2002 2009

Artan sosyal güvenlik kapsamı3
SGK kapsamında
SGK kapsamında 71 milyon kişi
57 milyon kişi
2004 2009
Toplam
%84 %94
nüfusa oranı
1. Aile hekimlikleri + verem kontrol dispanserleri+ Ana ve Çocuk Sağlığı ve Aile Planlama Merkezleri + Sağlık Ocakları 2. Sağlık Bakanlığı hastaneleri + özel hastaneler + üniversite hastaneleri
3. Yeşil kart sahipleri+ Emekliler + Sigortalılar + Bağımlılar + Sandıklar
Kaynak: Sağlık Bakanlığı istatistikleri, SGK istatistikleri
121
Ayrıca demografik faktörlerin değişimi ve kişi başına
GSYH'daki artış da ilaç talebine etki etmiştir
Beklenen yaşam
Yaşlanan Nüfus süresindeki artış Kişi başına GSYH'daki artış
81,8 73,7 75,4 17,900

71,8
72,1
67,8
74,8
67,9 (%92) 8,559
63,9
(%93)

(%94)
3,492
3,9 4,9 6,9

(%6) (%7) (%8)
2002 2009 20201 2002 2009 20203
20001 20092 20202
Toplam nüfus (milyon) Doğumda beklenen yaşam Kişi başına GSYH ($)
süresi (yıl)
< 65 yaş
> 65 yaş
1. 2000 Genel Nüfus Sayımı 2. TÜİK yıl ortası nüfus projeksiyonları 3. EIU projeksiyonu
Kaynak: TÜİK, SB, Economist Intelligence Unit (EIU)
122
Bu değişimlerin bir sonucu olarak Türkiye'de ilaç harcamaları
hızlı bir şekilde artış göstermiştir
Türkiye ilaç pazarı (Üretici fiyatlarıyla)
Üretici fiyatlarıyla Türk

ilaç pazarının büyüklüğü (Milyar TL)
20
+% 10,6 14,8 14,8

15
12,7
11,6

10,0
10 8,9
0
2005 2006 2007 2008 2009 2010
Sosyo-ekonomik göstergeler ve kamu politikasındaki

değişimler Türk ilaç pazarının büyümesine yol açtı
Kaynak: IMS, İEİS, BCG analizi
123
D Kamu ilaç harcamaları
Devlet, ilaç talebindeki artışının bütçeye olan etkisini sınırlı
tutmayı başarmıştır
Türkiye'de ilaç harcamalarının %85'ini Kamu sağlık harcamaları, faiz dışı devlet
devlet gerçekleştirmektedir harcamalarının %15'ine karşılık gelmektedir
Hindistan % 10
Meksika % 11 Toplam faiz dışı
Brezilya % 17 Kamu sağlık harcamaları (milyar TL) harcamalardaki payı(%)
ABD % 25 100 20
Çin % 30
Rusya % 35 %15 %15
80 %15 %14 %15 %15 %15
Kanada % 48 15
İtalya % 50

Güney Kore % 48 60
Fransa % 70 47 10
+%18 42
İspanya % 69
40 35
Japonya % 67 30
Almanya % 72 24
21 5
20 17
İngiltere % 75
Türkiye % ~85
0 25 50 75 100 125 0 0
2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009
İlaç harcamalarındaki payı (%, 2008)
Kamu Kendi cebinden

Diğer özel kurumlar
Kaynak: IMS, Sağlık Bakanlığı istatistikleri

124
D
Kamu bütçesini kontrol edebilmek için fiyat indirimleri ve

iskontolar temel araçlar olarak kullanılmıştır
İlaç harcamalarının artmasını önlemek üzere 2 ana politika kullanılmaktadır
1 Fiyat indirimleri
• 2004 – Fiyatlar, 5 Avrupa ülkesindeki en ucuz fiyata endekslenmiş, referans ilaçlar referans
fiyatın %100’üne, eşdeğerler %80’ine kadar fiyat alabilmişlerdir
• 2009 – Global bütçe uygulamasına1 geçilmiş ve bu çerçevede referans fiyat tavanı eşdeğer
rekabeti olan referans ilaçlar ve eşdeğer ilaçlar için %66 olarak belirlenmiştir
• 2009 – İlaç fiyatları 1,9595 TL seviyesinde sabitlenmiş Avro değeri baz alınarak
fiyatlandırılmaktadır
• 2011 - Referans fiyat tavanı, eşdeğer rekabeti olan referans ilaçlar ve eşdeğer ilaçlar için %60
olarak revize edilmiştir

2 İskonto oranları
• 2005 – İskonto uygulamasının yürürlüğe girmesiyle tüm eşdeğer ilaçlar ve 6 yıldan eski referans
ilaçlar %11, diğer tüm ilaçlar %4 iskonto vermişlerdir
• 2008 – Tüm ürünlerde %11 iskonto uygulamasına geçilmiştir
• 2009 – Global bütçe uygulaması1 çerçevesinde eşdeğeri olmayan referans ilaçlar için %12 ek
iskonto ilave edilmiştir. (%11+%12)
• 2010 – Global bütçenin aşılmasını önlemek için tüm ürünlere %9,5 ek iskonto daha getirilmiştir.
Böylece, eşdeğeri olmayan referans ürünlerin iskontosu %32,5, eşdeğer ürünlerin ise %20,5
olmuştur
• 2011 – Global bütçe uygulaması nedeniyle, eşdeğeri olmayan referans ürünlerin iskontosu
%41’e, eşdeğer ürünlerin iskontosu ise %28’e çıkarılmıştır.
1. Global bütçe uygulaması: 2010-2012 döneminde Hükümet’in Orta Vadeli Programı kapsamında yürürlüğe koyulmuştur. 2010, 2011, 2012 yılları için ilaç harcama tavan miktarları 14,6, 15,6, 16,7
milyar TL olarak belirlenmiştir.
Kaynak: IMS, basın araştırması, IEIS, BCG analizi
125
D Devlet politikaları
İlaç fiyatlarında uygulanan politikalar Türkiye'deki fiyatları
diğer ülkelere nazaran daha düşük seviyelere çekmiştir
Türkiye'de en yüksek satış hacmine ulaşmış 15 ATC3 sınıfı bazında ülkeler arası ortalama fiyat
karşılaştırması
Birim fiyat 600

endeksi
(TÜR = 100) Benzer kişi
500 başı gelir ABD
seviyesine
sahip ülkeler
400

BRE BEL İSVR
300 İTA
MEKS POR KAN
JAP
FİL MAC İSP FİN
YUN AVUS İRL
SVK FRA ALM HOL
200
ÇİN ROM ARJ POL
AVL
ÇEK KOR
GAFR İNG
CEZ RUS
100
TAY TÜR
MIS
HİN
0
0 10,000 20,000 30,000 40,000 50,000
Kişi başına GSYH ($, satınalma gücü paritesine göre)
Not: Türkiye için 2010, diğer ülkeler için 2009 verileri kullanılmıştır. Seçilmiş tedavi grupları: A10J, A2A, A2B, B1C, C7A, J1C, M1A, M2A, N2B, N6A, R1A, R3A, R5A, S1A, S1K
Kaynak: IMS istatistikleri, EIU
126
D Türkiye'de ilaç pazarının gelişim projeksiyonu
İlaç pazarı, artan talep ve tüketim nedeniyle büyüyecektir
Türk ilaç pazarı hacimsel büyüme beklentileri
Standart Birim (Milyar)

100
89
84
+% 5,4 80
80 76
72
68
65
61
58

60 55
+% 6,1 52
50
47
42 44
41
40 38
33 35
20
0
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2015
2016
2017
2018
2019
2020
2021
2022
2023
2014
Gerçekleşmiş değerler
Projeksiyon
Kaynak: İEİS, IMS, BCG analizi

127
D İç pazar büyümesi
Türk ilaç pazarının öngörülen hacimsel büyüme ile 2023'te 55
milyar TL değerine ulaşması beklenmektedir
Türk ilaç pazarı projeksiyonu
Üretici fiyatlarıyla pazar değeri (Milyar TL)

60
55
50
45
+10.7% 41
40 37
34

31
28
25
23
21
20 19
17
15 15
12 13
9 10
0
2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019 2020 2021 2022 2023
Yıllık bileşik
büyüme oranı
Not: IMS pazar tanımına dayanmaktadır

Kaynak: İEİS, BCG analizi
128
D Global bütçe hesaplaması
Mevcut global bütçe hesaplama metodu ile 2023 yılında kamu
ilaç harcaması talebin ancak %41'ini karşılayabilecektir
Eczane fiyatlarıyla1 Türk ilaç pazarı tahmini
Mevcut global bütçe uygulamasıyla

devam edilirse ilaca erişim azalacaktır
80 Eczane fiyatlarıyla
Eczane 80
Mevcut global bütçe ile kamunun karşılayamayacağı ilaç harcaması 72 Türk ilaç pazarı
fiyatlarıyla
Türk ilaç pazar Mevcut global bütçe ile kamunun karşılayabileceği ilaç harcaması 65
Global bütçe yıllık
büyüklüğü 60 59
bileşik büyüme oranı
(Milyar TL) 54 ('11 – '23):
49
44

%10.6
40
40 36
33
30
27
24
20
%45 %43 %41 %6.3
%52 %50 %48
%57 %56 %54
%66 %63 %61 %59
0
Kamu ilaç 20112 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019 2020 2021 2022 2023
harcamalarının %1,32 %1,25 %1,20 %1,17 %1,14 %1,12 %1,09 %1,07 %1,05 %1,04 %1,02 %1,00 %0,99
GSYH'daki
oranı
Harcamada oluşacak açığı kapatabilmek için devlet yapacak
olduğu katkıyı arttırmalı veya başka opsiyonlar düşünmelidir
1. İmalatçı fiyatına %8 depocu marjı, %8 KDV, %23 ortalama eczane kar marjı eklenmiştir
2. Kamu gerçekleşen ilaç harcamalarının 80-83%'ünü karşılamaktadır, ancak eczane fiyatlarıyla bu harcama 66%'a denk gelmektedir
Kaynak: EIU, Devlet Planlama Teşkilatı, BCG analizi
129
D Global bütçenin geleceği
Devlet, var olan seçenekler içinden tüm paydaşlar için kazan-
kazan durumunu yaratacak olanlarını tercih etmelidir
Seçenekler Yorumlar
Fiyat indirimlerinin sürdürülmesi • Yeni fiyat indirimleri iç pazarın
sürdürülebilirliğini tehlikeye düşürecektir
• İlaç endüstrisi tarafından belirlenen hedeflere
ulaşmayı zorlaştıracaktır (ör. ihracat, istihdam)
Akılcı ilaç kullanımının desteklenmesi • Artan tedavi kılavuzu kullanımı vb. tedbirler
ilaç kullanımında israfı önleyecektir

Özel sağlık sigortasının yaygınlığının • Özel sağlık sigortalarının yaygınlaştırılmasına
artırılması dair çalışmalar yapılarak sosyal güvenlik
sisteminin üzerindeki yük azaltılabilir
• Mevcut katkı payı sistemi gözden geçilerek

Artan katılım payı / Esnek katılım payı sistemi sosyal güvenlik kapsamındakilerin ödediği
katılım payları artırılarak devlet bütçesi
üzerindeki yük azaltılabilir
Global bütçe hesaplama yönteminin gözden • Devlet ilaç bütçesinin ekonomiyle aynı oranda
geçirilmesi büyümesine izin veren yeni yöntem,
endüstrinin hedeflerine ulaşmasına yardımcı
olacaktır
Kaynak: BCG analizi
130
D Global bütçenin geleceği
İlaç fiyatlarında yeni iskontolara gidilmesi Türk ilaç pazarında
sürdürülebilirliği tehlikeye sokacaktır
Fiyatlamadaki sık değişimlerin ... aynı zamanda gelecekte endüstrinin

ciddi etkileri olabilir ... ekonomiye katkılarını da engelleyebilir
Uluslararası ilaç üreticileri açısından Türk ilaç Ticaret açığında azalma

pazarı önceliğini kaybedebilir • 2023'e kadar 17 milyar $ ihracat hedefi
• Düşen karlılık ve diğer yasal zorluklar Türk
ilaç pazarının diğer gelişen pazarlara göre İthalata bağımlılığı azalmış yerli sanayi
cazibesini azaltabilir • Yerli ürünlerin payının artırılması
Türkiye'deki yerli ve küresel ilaç üreticilerinin GSYH'ya katkının artması

gelecekteki olası yatırımları azalabilir • Yüksek katma değerli ürünlere odaklanılması

• Sürdürülebilirlik konusundaki endişeler ve
fiyatlandırma sistemindeki belirsizlik şirketleri Kalifiye eleman gerektiren işlerin yaratılması
yeni yatırım yapmaktan vazgeçirebilir • Artan üretim, yoğunlaştırılmış Ar&Ge aktiviteleri
Stratejik öneme sahip ilaç sektöründe, yerli Artan ekonomik aktivite

üreticilerin yabancılar tarafından satın • Üretim tesisleri ve Ar&Ge'ye yeni yatırımlar
alınması artabilir
• Fiyat indirimleri sebebiyle düşen karlılık küçük Devlet için artan gelir kaynağı
ölçekli yerli oyuncuların şartlara uyum • Artan iş hacminden sağlanan vergiler
sağlayamamasına neden olabilir
Fiyat indirimleri devam ettiği sürece ilaç endüstrisi için
2023 hedeflerine ulaşmak oldukça zordur
131
D Tavsiye edilen eylemler
Bu bağlamda, iç pazarın sürdürülebilmesi için dört ana eylem
önerilmektedir
Akılcı ilaç D1 Tedavi kılavuzları aracılığıyla akılcı ilaç kullanımını artırmak Sağlık Bakanlığı
kullanımının
desteklenmesi
Global bütçe D2 Global bütçe uygulamasının sektörün doğal büyümesi de göz Sağlık Bakanlığı
uygulamasının önünde bulundurularak sürdürülebilir temellere oturtulması ve SGK
gözden
geçirilmesi
Sağlık sistemi ve D3 Kamu üzerindeki ilaç harcaması yükünün katkı payı ve OTC Sosyal Güvenlik

ilaç potansiyeline uygun düzenlemelerle daha geniş bir tabana Kurumu
finansmanında yayılması
özel harcamaları
artırmak D4 Özel sağlık sigortalarının penetrasyonunun artırılmasına yönelik Hazine
çalışmalar yapılması Müsteşarlığı
Öncelikli eylemler sonraki sayfalarda anlatılmaktadır

132
D1 Akılcı ilaç kullanımı
Bazı tedavi gruplarındaki aşırı kullanım akılcı ilaç kullanım
ilkelerinin uygulanmasının doğruluğunu göstermektedir
Tedavi Grubu'na göre tüketim miktarları (SU) Etkileri
Antienfektif ilaçlarda aşırı Bazı tedavi gruplarında aşırı kullanım

kullanım (antibiyotikler) görülmektedir. Bu durum rasyonel ilaç
% 16 % 16 % 14
kullanımıyla önlenebilir
%2 %0 %2 %2 %1 • Antienfektifler (AB-5'te %2 olan oran
%3 %4 %3 Türkiye'de %5'tir)
%2
%5 %5
• Solunum sistemi grubu (AB-5'te %13 olan
%6 %6 % 12
oran Türkiye'de %17'dir)
%9 %9 %5
Diğer
Kardiyovasküler grubunda büyüme

%9 Antineoplastik
% 11 % 19 beklenmektedir
Ürogenital
• Türkiye'de artan kalp hastalıklarının birçok
% 13 % 12 Kan sebebi bulunmaktadır (ör. obezite)
Antienfektifler
% 16
Cilt Birinci basamak ve koruyucu sağlık
% 16 % 17 Kas-İskelet hizmetlerine daha fazla odaklanmak kronik
% 13 Kardiyovasküler hastalıkların (ör., yüksek tansiyon, diyabet)
Merkezi sinir sistemi erken teşhisini artırabilir
% 20 % 19 Beslenme Sistemi
% 13
Solunum Sistemi
Türkiye 2005 Türkiye 2010 AB-5 2009

Solunumda
aşırı kullanım
1. S, V, H, T, P, K'i içermektedir
Kaynak: IMS; mülakatlar, BCG analizi
133
Akılcı ilaç kullanımı, Sağlık Bakanlığı için stratejik bir hedeftir
Sağlık Bakanlığı Stratejik Plan, 2010 - 2014
Hedefler Stratejiler
Hedef 2.2.1: Hedef 2.2.1 için stratejiler:
• Hekimlerin en az %95'inin 2014 yılı sonuna • Uluslararası klinik rehberler ülkemize
kadar hastalıkların tanı ve tedavisi konusunda uyarlanacak ve saha araştırmalarıyla takip
kanıta dayalı tıp uygulamaları doğrultusunda edilecektir
bilgi, beceri ve tutum kazanmalarını sağlamak • Tıp fakültelerinin müfredatlarına kanıta dayalı
tıp akılcı ilaç kullanımları dahil edilecektir

• Tanı ve tedavi rehberlerinin kullanımı
yaygınlaştırılacaktır
Hedef 2.6.1 için stratejiler:

Hedef 2.6.1: • İlaç Takip Sistemi geliştirilecektir
• 2011 yılı sonuna kadar Türkiye İlaç • Tıp fakültelerinin müfredatlarına akılcı ilaç
Politikası'nı ve akılcı ilaç kullanımını kullanımı eğitimleri dahil edilecektir
geliştirmek • Akılcı ilaç kullanımı davranışlarını teşvik etme
ve izleme-değerlendirmeye yönelik bir sistem
geliştirilecektir
Kaynak: Türkiye Sağlık Bakanlığı Stratejik Planı, 2010 - 2014

134
Devlet, Türkiye çapında daha rasyonel ilaç yazımı sağlamak
için tedavi yönergeleri geliştirmeli ve uygulamaya koymalıdır
Örnek: Kronik kalp yetmezliği tedavi algoritması Güncel girişimler
• Kronik hastalıklar ve kamu bilinci

gerektiren bazı hastalıklar için
sınırlı ama artan sayıda tedavi
yönergeleri mevcuttur. Örneğin:
– Diyabet,
– Kronik böbrek hastalığı
– Kronik ağrılar
– Akıl hastalıkları

• Hazırlanan ve derlenen yönergeler
genellikle uzmanlık dernekleri ya da
önemli üniversitelerdeki profesörler
tarafından hazırlanmaktadır
• Türk Kardiyoloji Derneği tarafından hazırlanmış ve Avrupa Kardiyoloji

Derneği tarafından onaylanmıştır
• Zorunlu tutulmamakla birlikte, kullanılması önerilmektedir
Tedavi rehberlerinin geliştirilmesi ve uygulanmasında

devletin daha fazla müdahil olması beklenmektedir
Kaynak: Türk Kardiyoloji Derneği, mülakatlar, BCG araştırması
135
D2 Global bütçe hesaplaması
Global bütçe hesaplama yönteminin revize edilmesi ilaca
erişimi ve hizmet kalitesini artırmak adına değerlendirilebilir
Global bütçe ile nominal GSYH büyüme

oranlarının karşılaştırılması Türk ilaç endüstrisi için etkileri
'11 – '23
Bileşik Yıllık Global Bütçe t =
Endekslenmiş büyüme (2011 = 100) Büyüme Oranı
300 278 Global Bütçe t-1 * (1+ GSYH deflatörüt) * (1+ Reel GSYH büyümesit / 2)
%8.9
209 %6.3
200 Mevcut yöntemde devletin ilaç harcamaları için

ayırdığı bütçe GSYH büyümesinin gerisinde
kalmaktadır
100
Devlet, üretici fiyatlarıyla yaklaşık %85'lik payıyla
(eczane fiyatlarıyla %66) Türkiye'deki ilaç
harcamalarının en büyük alıcısı konumundadır; bu
anlamda ilaç pazarının gelişimi büyük oranda devlete
bağlıdır
0
Mevcut hesaplama yöntemi, global bütçenin beklenen
2011
2013
2015
2017
2019
2021
2023
ilaç talebiyle aynı oranda büyümesini engellemektedir

• Mevcut yöntem ile global bütçenin, 2023 yılında
Endekslenmiş Nominal GSYH Büyümesi (2011 = 100) üretici fiyatlarıyla toplam pazarın %45-55'ini (eczane
Endekslenmiş Global Bütçe Büyümesi (2011 = 100) fiyatlarıyla %41'ini) karşılaması beklenmektedir
Kaynak: EIU, BCG analizi

136
D3 Gözden geçirilmiş katılım payı planı
Gelişmiş ülkeler reçetesiz ürünler ve katılım payını sağlık
hizmetleri harcamalarına ek kaynak sağlamak için kullanmaktadır
Evet Evet Evet Evet3

(şu an 217 ilaç)1
Uygulama
Reçetesiz
Ürünler
Fiyatlan- Serbest Serbest Serbest Serbest fiyatlandırma
dırma fiyatlandırma fiyatlandırma fiyatlandırma 12 yaş altı için geri

ödeme
Evet Evet Evet Evet

Uygulama
Katılım
payı Reçete başına 6,5 Katılım payı ~%30 Düşük katılım payı, Reçete bedeli
İngiliz Sterlini özel sigorta gelire göre ödeme 5-10 € fakat
Ayrıntılar kesilmekte fakat tarafından genellikle gündemde istisnalar mevcut
istisnalar mevcut karşılanmakta,
istisnalar mevcut
1. Birçok ilaç geri ödemeli ilaçlar ile rekabet halinde, dolayısıyla pazar çok hızlı değişmiyor 2. Çok küçük bir pay ilaç marketlerine (drugstore) dağıtılmaktadır 3. Başlıca kendi kendine tedavi gruplar
öksürük ve soğuk algınlığı, ağrı kesiciler, sindirim kolaylaştırıcılar, cilt bakımı, vitamin ve mineraller 4. Önceden onay gerekmektedir
Kaynak: AESGP, IMS, BAH; BCG analizi
137
Çeşitli katılım paylarının getirilmesi ile katılım payı sistemi
genişletilebilir ve devletin bütçesindeki yükü azaltılabilir
Katılım payı ayakta tedavi gören hasta Çeşitli katılım payı sistemleri akut ve kronik
reçetelerinde uygulanmaktadır ilaçları farklılaştırmak için uygulanabilir
Farklı sigortalı gruplarına farklı oranlarda Farklı hasta gruplarına farklı katılım payı oranı
katılım payı uygulanmaktadır uygulamanın amacı
• Emekli ve bağımlılardan %10'luk katılım payı
Temsili
istenmektedir
• Diğer tüm sigortalı gruplardan % 20'lik bir Akut İlaçlar Kronik İlaçlar
katılım payı istenmektedir
Emekli % 15 % 10

Katılım payı " Hasta Katılım Payından Muaf Çalışan % 30 % 20
İlaçlar Listesi " dahilindeki ilaçlara
uygulanmamaktadır Muaf %0 %0
Katılım payı ödemeleri: Muafiyetler sosyal ihtiyaçlara göre

• Emekli ve bağımlılara ödeme indirimi SGK belirlenmelidir
tarafından yapılmaktadır • Yeşil Kart sahipleri
• Diğer tüm gruplar için eczaneler tarafından • Hamile kadınlar (bağımlı veya sigortalı)
tahsil edilmektedir • Akıl hastaları
• Bağımlı çocuklar <=12 yaş
Sigortalı bir insan için 330 TL1 yıllık azami

sınır olarak belirlenmiştir
1. Aylık net asgari maaşın yarısı
Kaynak: "Sosyal Güvenlik Kurumu Sağlık Uygulama Tebliği"
138
Devlet bütçesi üzerindeki yükü azaltmak adına reçetesiz ilaç
düzenlemeleri gözden geçirilmelidir
Kaynakları artırmak adına reçetesiz ilaç düzenlemelerinin geliştirilmesi önemli bir

unsurdur
Reçetesiz ilaç kullanımı hakkındaki mevzuat ile reçetesiz ilaç listesinin gözden geçirilmesi gerekli
görülmektedir
Reçetesiz satışa uygun ilaçlar için aşağıdaki önermeler yapılmaktadır:

• Fiyatlandırma serbest bırakılmalıdır
• İlgili yetkililerin kontrolü altında olmak şartıyla reklam serbest bırakılmalıdır
• Reçetesiz ilaçların dağıtımı eczanelerde bırakılmalıdır

2012'de Yeşil Kart kurallarının sıkılaştırılmasıyla katılım
payının etkisi artacaktır
Kaynak: BCG analizi

139
A B C D

değer yaratmak

Mümkün
Kaynak: BCG analizi

140
İlaç endüstrisi için eylemlerin özeti (I/II)
Eylem
Kategori Konu Eylem sahibi
Ar&Ge Katma değerli Ar&Ge'ye "Geliştirme" kapasitesinin artırılması (ör., İlaç Endüstrisi
odaklanmak formülasyon ve proses gelişimi) ve klinik çalışmalar
üzerine odaklanmak
Ar&Ge Üniversiteler, Ar&Ge İlaç endüstrisi ödenekli projeler vasıtasıyla araştırma İlaç Endüstrisi
şirketleri / kuruluşuna sahip olan üniversiteler ve tekno-kentler
organizasyonları ile ile işbirliğinin artırılması
işbirliğinin arttırılması
Ar&Ge Diğer Ar&Ge teşvikleri Kamu kurumları tarafından sağlanan Ar&Ge İlaç Endüstrisi

(ör. düşük faizli krediler) teşviklerinin kullanımı konusunda bir çalışma
grubunun oluşturulması
Maliyet yapısı İlaç endüstrisi özelinde Mevcut teşviklerin kullanımında endüstriye destek İlaç Endüstrisi
üretim ve ihracat teşviki olacak dahili çalışma grubu oluşturulması
Maliyet yapısı Satın alma işbirliği Belli başlı üretim girdilerinin (ör. hammadde, ara İlaç Endüstrisi
madde, elektrik, gaz) satın alımında endüstriyel
işbirliği olanaklarının araştırılması
Maliyet yapısı Geriye dönük Üretim maliyetlerini azaltmak adına ilaç hammadde İlaç Endüstrisi
entegrasyon üretimi yatırım fırsatlarının araştırılması (ör. başka
ülkelerdeki hammadde üreticilerinin satın alımı)
141
İlaç endüstrisi için eylemlerin özeti (II/II)
Eylem
Coğrafi odak İhracat ve dış ticaret Yerli ilaç üretimi yapan şirketlerin uluslararası İlaç Endüstrisi
yetkinliklerinin artırılması pazarlarda rekabetçiliğini artıracak organizasyonel
yetkinliklerin artırılması (ör., hedef pazarlarda
temsilciliklerin kurulması veya kadroların
güçlendirilmesi)

142
A B C D

değer yaratmak

Mümkün
Kaynak: BCG analizi

143
Devlete tavsiye edilen eylemler (I/III)
Eylem
Ar&Ge Ar&Ge'ye yönelik yasal Şu an yürürlükte olan Ar&Ge yasasındaki (Yasa Bilim, Sanayi
düzenlemelerin yapılması #5746) Ar&Ge merkezi lisansı almak için 50 çalışan ve Teknoloji
sınırının 10 çalışana indirilmesi Bakanlığı
Ar&Ge Ar&Ge'ye yönelik yasal Yabancı Ar&Ge çalışanları için "Ar&Ge vizesi" veya Çalışma ve
düzenlemelerin yapılması çalışma izni çıkarılmasının kolaylaştırılması Sosyal
Güvenlik
Bakanlığı
Ar&Ge Üniversiteler, Ar&Ge Eczacılık fakültelerinde okutulan müfredatın ilaç YÖK

şirketleri / üretimi ve ilaç Ar&Ge ihtiyaçları doğrultusunda
organizasyonları ile oluşturulması
işbirliğinin artırılması
Ar&Ge Üniversiteler, Ar&Ge Endüstri desteği ile yüksek öğrenim kurumu olarak YÖK
şirketleri / ilaç Ar&Ge'sinde özelleşmiş ve ileri araştırmalar
organizasyonları ile yapan bir enstitünün kurulması
işbirliğinin artırılması
Maliyet yapısı İlaç endüstrisi özelinde Uluslararası yükümlülüklere (ör. DTÖ, AB) uyumlu bir Ekonomi
üretim ve ihracat teşviki şekilde yerli ilaç üretimini ve ihracatını teşvik etmek Koordinasyon
için yeni ölçütlerin devreye sokulması Kurulu
Maliyet yapısı Hammadde ve ara İlaç üretiminde kullanılan hammadde ve ara Başbakan
maddelerin KDV oranı maddelerin KDV oranlarının mamul ürünlerin KDV Yardımcısı
oranıyla uyumlu hale getirilmesi
144
Devlete tavsiye edilen eylemler (II/III)
Eylem
Maliyet yapısı İlaç üretiminde Uzun vadede, ilaç endüstrisinin kümelenmesine Bilim, Sanayi
kümelenme imkan verecek ihtisaslaşmış organize sanayi ve Teknoloji
bölgelerinin altyapı ve ulaşım kolaylığı olan Bakanlığı
bölgelerde kurulması
Coğrafi odak Hedef bölgelerde ruhsat İkili anlaşmalarla ruhsatlandırma ve teknik denetim Sağlık
alma sürecini süreçlerini hedef bölgelerde / ülkelerde Bakanlığı
kolaylaştırmak kolaylaştırmak (ör. karşılıklı tanıma, uyum, PIC/S'e
katılım)

Coğrafi odak Uluslararası pazarlarda İlaç endüstrisine özel ihracatı destekleme ajansının Ekonomi
Türk ilaç endüstrisinin kurulması Bakanlığı
tanıtımını yapmak
Coğrafi odak Uluslararası pazarlarda Türk ilaç endüstrisini hedef coğrafyalarda tanıtmak Ekonomi
Türk ilaç endüstrisinin ve karşılaşılan zorlukların üstesinden gelebilmek Bakanlığı
tanıtımını yapmak amacıyla bölge ve ülke ziyaretleri organize edilmesi
Coğrafi odak Uluslararası pazarlarda Enerji ithalatı yapılan ülkelerle ilaç ihracatına yönelik Ekonomi
Türk ilaç endüstrisinin barter anlaşmalarının yapılması (ör. BDT, Ortadoğu Bakanlığı
tanıtımını yapmak ve Kuzey Afrika ülkelerinden enerji ithalatı
müzakerelerine ilaç ihracatının da dahil edilmesi)
145
Devlete tavsiye edilen eylemler (III/III)
Eylem
İç pazar Akılcı ilaç kullanımının Tedavi kılavuzları aracılığıyla akılcı ilaç kullanımını Sağlık
desteklenmesi artırmak Bakanlığı
İç pazar Global bütçe Global bütçe uygulamasının sektörün doğal Sağlık

uygulamasının gözden büyümesi de göz önünde bulundurularak Bakanlığı ve
geçirilmesi sürdürülebilir temellere oturtulması SGK
İç pazar Sağlık sistemi ve ilaç Kamu üzerindeki ilaç harcaması yükünün katkı payı Sosyal
finansmanında özel ve OTC düzenlemeleriyle daha geniş bir tabana Güvenlik
harcamaları artırmak yayılması Kurumu

İç pazar Sağlık sistemi ve ilaç Özel sağlık sigortalarının penetrasyonunun Hazine
finansmanında özel artırılmasına yönelik çalışmalar yapılması Müsteşarlığı
harcamaları artırmak
146
İçindekiler

Eylem planı
147
Tavsiye edilen eylemler için zaman çizelgesi
Yapı Taşı A: Ar&Ge ve insan kaynaklarıyla değer yaratma
Tavsiye edilen eylemler 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019 2020 2021 2022 2023 Eylem sahibi
A1
A1 Ürün ve proses Ar&Ge'si ile İlaç Endüstrisi
klinik çalışmalara odaklanma
A2
A2 Ar&Ge merkez lisansı çalışan sınırını Bilim, Sanayi ve
azaltma Teknoloji Bakanlığı
A3
A3 Yabancı Ar&Ge elemanı çalıştırmayı Çalışma ve Sosyal
kolaylaştırma Güvenlik Bakanlığı
A4
A4 Üniversitelerdeki Ar&Ge merkezleriyle İlaç Endüstrisi

işbirliği imkanlarını araştırma
A5
A5 Üniversitelerde endüstri özelinde müfredat YÖK
geliştirme
A6
A6 İlaç Ar&Ge'si odaklı yüksek öğretim YÖK
kurumu kurulması
A7
A7 Ar&Ge teşviklerinin kullanımına yönelik İlaç Endüstrisi
çalışma grubu oluşturulması
Önerilen süre bitimi
148
Yapı Taşı B: Rekabetçi maliyet yapısı ve verimlilik
B1
B1 Yerli üretim ve ihracat için Ekonomi Koordinasyon
yeni teşvikler getirilmesi Kurulu
B2
B2 Mevcut teşviklerin kullanımında İlaç Endüstrisi
endüstriye destek olacak
dahili çalışma grubu oluşturulması
B3
B3 İlaç ve hammadde KDV oranlarının Başbakan
aynı seviyeye getirilmesi Yardımcısı

B4
B4 İlaç iş kümelerinin geliştirilmesi Bilim, Sanayi ve
Teknoloji Bakanlığı
B5
B5 Satın alma birliği oluşturma İlaç Endüstrisi
imkanının araştırılması
B6
B6 Geriye dönük entegrasyonun İlaç Endüstrisi
fizibilitesinin incelenmesi
149
Yapı Taşı C: Coğrafi odak
C1 Hedef bölgelerde Sağlık Bakanlığı

ruhsatlandırmanın kolaylaştırılması
C2 İlaç ihracat destekleme

C2 Ekonomi
ajansının kurulması Bakanlığı
C3
C3 Hedef bölgelere tanıtım turlarının Ekonomi
düzenlenmesi Bakanlığı

C4
C4 Enerji ithalatı yapılan ülkelerle Ekonomi
ilaç ihracatına yönelik barter Bakanlığı
anlaşmalarının yapılması
C5
C5 İhracat ve dış ticaret yetkinliklerinin İlaç Endüstrisi
artırılması
150
Yapı Taşı D: Sürdürülebilir iç pazar
Tavsite edilen eylemler 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019 2020 2021 2022 2023 Eylem sahibi
D1 Akılcı ilaç kullanımını teşvik Sağlık

etmek Bakanlığı
D2 Global bütçe uygulamasının Sağlık

sürdürülebilir temellere oturtulması Bakanlığı ve SGK

D3 Kamu ilaç harcaması yükünün Sosyal Güvenlik
daha geniş tabana yayılması Kurumu
D4 Özel sağlık sigortası Hazine

penetrasyonunu artırmak Müsteşarlığı
151
Ek – Ülke kısaltmaları
Ülke Kısaltmaları (I/II)
Ülke Kısaltma Ülke Kısaltma

Almanya ALM Fransa FRA
Amerika Birleşik
ABD Hırvatistan HIR
Devletleri
Arjantin ARJ Hindistan HİN
Avustralya AVL Hollanda HOL
Avusturya AVUS İngiltere İNG

Belçika BEL İrlanda İRL
Brezilya BRE İspanya İSP
Bulgaristan BUL İsrail İSR
Çek Cumhuriyeti ÇEK İsveç İSV
Çin ÇİN İsviçre İSVR
Danimarka DAN İtalya İTA
Endonezya END Japonya JAP
Finlandiya FİN Kanada KAN
153
Ülke Kısaltmaları (II/II)
Ülke Kısaltma Ülke Kısaltma

Kore KOR Slovakya SVK
Letonya LET Slovenya SLO
Litvanya LİT Tayland TAY
Macaristan MAC Türkiye TÜR
Meksika MEKS Ürdün ÜRD

Mısır MIS Venezuella VEN
Norveç NOR Yeni Zelanda YZE
Polonya POL Yunanistan YUN
Portekiz POR
Porto Riko PRK
Romanya ROM
Rusya RUS
Singapur SİNG
154
Büyükdere Caddesi 185 Kanyon Ofis Blo¤u Kat 4 Levent 34394 ‹stanbul
T: 0212 353 11 20 F: 0212 353 11 41
www.ieis.org.tr

17522DZYa Bcg-Rapor Kasim 2011

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

17522DZYa Bcg-Rapor Kasim 2011

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

Sunufl

‹laç Endüstrisi ‹flverenler Sendikas›

Türk ilaç endüstrisinin mevcut durumu

Türk ilaç endüstrisinin amaç ve hedeflerinin belirlenmesi

Önerilen endüstri stratejisi ve eylem planları

Copyright © 2011 İlaç Endüstrisi İşverenler Sendikası. Tüm hakları saklıdır.

Türkiye'deki Sağlık ve yaşam kalitesi Türkiye'de gelişim göstermektedir

Sosyal güvence kapsamındaki nüfus ciddi oranda artış göstermiştir

Kişi başına düşen doktor sayısı ve yatak kapasitelerinde artış görülmektedir

Copyright © 2011 İlaç Endüstrisi İşverenler Sendikası. Tüm hakları saklıdır.

Yazılan reçete sayısı artış eğilimi göstermektedir

Aşılama oranı da ciddi oranda artış göstermiştir

Kaynak: TÜİK, Sağlık Bakanlığı, BCG analizi

Türkiye'de sağlanan sağlık hizmetlerinden duyulan memnuniyette artış görülmektedir

... Türkiye, ilaç üretimi üssü olma fırsatını kaybetmektedir

Copyright © 2011 İlaç Endüstrisi İşverenler Sendikası. Tüm hakları saklıdır.

Yıllara göre bebek ölüm oranı1

Yıl 1000 canlı doğumda bebek ölüm adedi

Copyright © 2011 İlaç Endüstrisi İşverenler Sendikası. Tüm hakları saklıdır.

Bebek ölüm oranı belirgin bir azalış kaydederken, doğumda

Hastalık 2002 2006 2007 2008 2009

Kızamık 11,09 0,05 0 0,01 0,01

Tetanoz 0,02 0,02 0,02 0,02 0,02

Neonatal Tetanoz 2,35 1,34 0,37 0,53 0

Copyright © 2011 İlaç Endüstrisi İşverenler Sendikası. Tüm hakları saklıdır.

Hepatit B 8,26 10,05 9,14 8,18 6,9

Sıtma 14,7 1,2 0,5 0,3 0,05

Bulaşıcı hastalıkların görülme oranı kısa bir süre içinde

Sağlık ve yaşam kalitesinin artışı

Copyright © 2011 İlaç Endüstrisi İşverenler Sendikası. Tüm hakları saklıdır.

Kaynak: BCG analizi

Sosyal güvenlik kapsamı Türkiye'de hızlı bir artış göstermiştir

Sosyal Güvenlik Kapsamı Kapsanan

Copyright © 2011 İlaç Endüstrisi İşverenler Sendikası. Tüm hakları saklıdır.

%53 %51 %50 %50 %50 %49 %50 %2,3

Doktor ve hastane yatak sayıları artış göstermektedir

Copyright © 2011 İlaç Endüstrisi İşverenler Sendikası. Tüm hakları saklıdır.

Copyright © 2011 İlaç Endüstrisi İşverenler Sendikası. Tüm hakları saklıdır.

155 %33 %69

Copyright © 2011 İlaç Endüstrisi İşverenler Sendikası. Tüm hakları saklıdır.

Yazılan reçete sayısı artış trendi göstermektedir

Yazılan Reçete Sayısı (Milyon adet)

271 %7 %12 %11

Copyright © 2011 İlaç Endüstrisi İşverenler Sendikası. Tüm hakları saklıdır.

2007 2008 2009 2010 20112

Aşılama Oranı1, 2002 Aşılama Oranı1, 2009

Copyright © 2011 İlaç Endüstrisi İşverenler Sendikası. Tüm hakları saklıdır.

%94 %96 %96 %97 %96 %97

40 %78 %82 %80 %82 40

TÜİK Sağlık Hizmetleri Memnuniyet Anketi Sonuçları

Copyright © 2011 İlaç Endüstrisi İşverenler Sendikası. Tüm hakları saklıdır.

Yıllara göre doğumda beklenen Yıllara göre bebek ölüm hızı1

Yıllar Ölüm Hızı (1000 canlı doğumda)

Copyright © 2011 İlaç Endüstrisi İşverenler Sendikası. Tüm hakları saklıdır.

8.0 Batı Avrupa Macaristan

5.0 Slovakya Yunanistan

Copyright © 2011 İlaç Endüstrisi İşverenler Sendikası. Tüm hakları saklıdır.

Çin Türkiye ’02

Daha iyi altyapı ve daha yüksek oranda sağlık personeli ile

1 Türkiye, ilaç üretimi üssü olma fırsatını kaybetmektedir

Copyright © 2011 İlaç Endüstrisi İşverenler Sendikası. Tüm hakları saklıdır.

Sorunlara karşın, Türk ilaç endüstrisi kendisine

İç pazarda yerli ilaç üretimi ithalata karşı kan kaybetmektedir