SÛÃ DUÅNG THÑ NGHIÏÅM BIÏÍU DIÏÎN

TRONG DA
Y
Å HOÅCAHOÁ
HOÅC ÚÃ TRÛÚÂNG PHÖÍ THÖ
Th S. VUÄ HÖÌNG NAM*

Abstract: Using the experiments in teaching chemistry is an active method which helps raise the
confidence of students in studying and develop student’s thinking. The paper presents the technical
requirements, the preparation of teachers and methods of experiment in order to enhance the excite-
ment about learning and creativity.
Keywords: experiments, teaching chemistry in high school.

H
oáa hoåclaâ mön khoa hoåc thûåc nghiïåm nïn viïåc 2.2. Àaãm baão thaânh cöng: Sûå thaânh cöng cuãa
sûã duång thñ nghiïåm (TN) Hoáa hoåc trong daåyTN taác àöång maånh meä àïën niïìm tin cuãa HS vaâo khoa
hoåc laâ hoaåt àöång àùåc thuâ cuãa mön hoåc. Thönghoåc. NïëuTN khöngthaânhcöng, GV cêìntòm ranguyïn
qua viïåc nghiïn cûáu caác TN giuáphoåc sinh (HS) hònh nhên vò saoTN khöng àaåt kïët quaã, khöng nïn eáp HS
thaânh nhûäng khaái niïåm hoáa hoåc. Sûã duång thñ nghiïåmcöng nhêån kïët quaã trong khi TN khöng thaânh cöng.
biïíu diïîn (TNBD) giuáp HS quan saát, mö taã caác hiïån 2.3. Söë lûúång TN trong möåt baâi vûâa phaãi: Cêìn
tûúång hoáa hoåc..., cuãng cöë niïìm tin khoa hoåc, dïî daâng tñnh toaán húåp lñ söë lûúång TNBD trong möåt baâi hoåc vaâ
nùæm bùæt kiïën thûác, hiïíu sêu vaâ biïët vêån duång vaâo thúâi giandaânh cho möîi TN. Chó nïn choån caác TN phuåc
thûåc tïë.
vuå troångtêm baâi hoåc. GVcêìn caãi tiïënTNtheo hûúáng dïî
1. Vai troâ cuãa TNBD trong daåy hoåc Hoáa hoåc
TN trong daåy hoåc hoáa hoåc àûúåc phên thaânh hai thûåc hiïån vaâ àaãm baão tñnh trûåc quan, khoa hoåc.
loaåi: TNBDcuãagiaáo viïn (GV) vaâ TN cuãa HS. Trong 2.4. Kïët húåp chùåt cheä giûäa baâi giaãng cuãa GV
TNBD, GV laâ ngûúâi thûåc hiïån caác thao taác, àiïìu vaâ viïåc biïíu diïîn TN: Trûúác khi biïíu diïîn TN, GV
khiïín quaá trònhbiïën àöíi caác chêët; HS theo doäi, nghiïn cêìn àùåt vêën àïì, giaãi thñchmuåc àñch cuãa TN vaâ taác duång
cûáu, quan saát vaâ ghi laåi caác thay àöíi, tûâ àoá phaát hiïån cuãa tûâng duång cuå, têåp luyïån cho HS quan saát vaâ giaãi
hay kiïím nghiïåm laåi tri thûác,... Trong daåy hoåc Hoáa thñch caác hiïån tûúång TN xaãy ra.
hoåc úã trûúâng phöí thöng, TNBD coá vai troâ quan troång 3. Nhûäng chuêín bõ cuãa GV khi sûã duång TNBD
vò nhûäng lñ do sau: Khi sûã duång caác TNBD, GV cêìn:
- Giuáp HS hiïíu baâi sêu sùæc hún. Dûúái sûå hûúáng - Nùæm vûäng kô thuêåt TN, tuên theo àêìy àuã vaâ chñnh
dêîn cuãa GV, HS àûúåc quan saát nhûäng hònh aãnh cuå xaác caác chó dêîn vïì kô thuêåt khi lùæp duång cuå, tiïën haânh
thïí, dêëu hiïåu cuãa phaãn ûáng hoáa hoåc,... Do àoá, HS dïî TN (trêåt tûå, àöång taác, liïìu lûúång hoáa chêët).
tiïëp thu kiïën thûác vaâ nhúá lêu hún. - Trau döìi kô nùng thûåc hiïån TN, luön tñch luäy kinh
- Nêng cao loâng tin cuãa HS vaâo khoa hoåc. TN laâ nghiïåm bùçng caách laâm TN nhiïìu lêìn àïì traánh nhûäng
cêìu nöëi giûäa lñ thuyïët vaâ thûåc tiïîn, laâ tiïu chuêín àaánhsai soát, ruát kinh nghiïåm.
giaá tñnh chên thûåc cuãa kiïën thûác, phaát triïín cho HS kô
- Chuêín bõ tó mó, chu àaáo, cêín thêån trûúác khi biïíu
nùng quan saát, hoaân thiïån tû duy saáng taåo (phên tñch,
töíng húåp, so saánh). diïîn trïn lúáp. Khöng nïn chuã quan cho rùçng TN àún
- TNBD khöng mêët nhiïìu thúâi gian, àoâi hoãi ñt duång giaãn nïn khöng thûã trûúác. Lûúång hoáa chêët, nöìng àöå
cuå hún, coá thïí thûåc hiïånàûúåc vúái nhûäng TN phûác taåp. dung dõch, nhiïåt àöå thñch húåp khi tiïën haânh TN... laâ
2. Nhûäng yïu cêìu chung khi tiïën haânh baâi nhûängyïëutöë rêët quantroång. GV cêìn kiïím tralaåi thûúâng
daåy hoåc coá TNBD xuyïn söë lûúång vaâ chêët lûúång cuãa duång cuå hoáa chêët,
2.1. Àaãm baão an toaân: Luön giûä hoáa chêët tinh traánh nhûäng sú suêët nhû: choån nuát khöng vûâa, àêåy
khiïët, duångcuå TN saåch seä, laâm àuáng kô thuêåt, bònh tônh nuát khöng kñn, öëng nghiïåm thuãng àaáy, nhêìm loå hoáa
khi laâm TN. Nïëu coá sûå cöë khöng may xaãy ra, cêìn bònh chêët do khöng daán nhaän, àeân cöìn khöng coá cöìn... seä
tônh tòm ra nguyïn nhên, giaãi quyïët kõp thúâi. Khöng aãnh hûúãng àïën kïët quaã TN.
nïn cûúâng àiïåu hoáa nhûäng nguy hiïím cuãa TN cuäng
nhû tñnh àöåc haåi cuãa hoáa chêët khiïën HS súå haäi. * Trûúâng Àaåi hoåc Höìng Àûác

Taåp chñ Giaáo duåc söë 380 53

(kò 2 - 4/2016)
 - Bònh tônh, àïì cao tinh thêìn traách nhiïåm, nghiïn quan saát TN, mö taã hiïån tûúång, giaãi thñch vaâ viïët caác
cûáu tòm hiïíu caách khùæc phuåc nhûäng sûå cöë xaãy ra. phûúng trònh hoáa hoåc. Tûâ àoá, HS ruát ra nhêån xeát vïì
Vñ duå: Trong TN àiïìu chïë C 2H4 tûâ C2H5OH coá tñnh chêët hoáa hoåc, quy tùæc, àõnh luêåt..., phaát huy àûúåc
axit H2SO 4 àùåc xuác taác, HS cêìn hiïíu vò sao phaãi cho tñnh tñch cûåc, chuã àöång, saáng taåo vaâ coá sûå say mï
C2H5OH vaâo öëng nghiïåm trûúác, axit vaâo sau; vò sao trong hoåc têåp. Sûã duång TNBD goáp phêìn nêng cao
khi cho axit vaâo phaãi cho tûâ tûâ tûâng gioåt vaâ lùæc öëng chêët lûúång daåy hoåc mön Hoáa hoåc , phuâ húåp vúái muåc
nghiïåm, khöng àûúåc cho hoáa chêët vaâo quaá nûãa öëng tiïu àöíi múái phûúng phaáp daåy hoåc hiïån nay.
nghiïåm... Taâi liïåu tham khaão
4. Phûúng phaáp thûåc hiïån TNBD 1. Nguyïîn Cûúng. Phûúng phaáp daåy hoåc Hoáa hoåc úã
Tuây theo nöåi dung kiïën thûác vaâ muåc tiïu cuãa baâitrûúâng phöí thöng vaâ àaåi hoåc . NXB Giaáo duåc , H. 2007.
hoåc, caác TNBD coá thïí tiïën haânh theo phûúng phaáp 2. Nguyïîn Thïë Ngön.Thûåc haânh Hoáa hoåc vö .cú
minh hoåa, phûúng phaáp nghiïn cûáu hoùåc kïët húåp caã NXB Àaåi hoåc Sû phaåm , H. 2005.
hai. Tuy nhiïn, phûúng phaáp nghiïn cûáu phaát huy 3. Lï Xuên Troång - Nguyïîn Xuên Trûúâng.Taâi liïåu
àûúåc tñnh tñch cûåc, chuã àöång saáng taåo cuãa HS hún. böìi dûúäng giaáo viïn mön Hoáa hoåc . NXB Giaáo duåc ,
Vñ duå: TN cho Cu taác duång vúái H2SO 4 àùåc vaâ H. 2007.
àun noáng. 4. Nguyïîn Xuên Trûúâng.Phûúng phaáp daåy hoåc Hoáa
Hiïån tûúång TN:laá àöìngxaám àendêìn, coá boåt khñ suãihoåc úã trûúâng phöí thöng . NXB Giaáo duåc , H. 2005.
lïn trïn bïì mùåt kim loaåi, khñ àoá laâm mêët maâu cuãa caánh 5. Nguyïîn Xuên Trûúâng - Lï Mêåu Quyïìn.
Hoáa hoåc
hoa höìng, dung dõch trong öëng nghiïåm xanh dêìn. 11. NXB Giaáo duåc, H. 2007.
Àïí HS nhêån biïët àûúåc caác hiïån tûúång, GV cêìn
àõnh hûúáng vaâ hûúáng dêîn HS quan saát: Haäy quan
saát laá àöìng khi chûa cho vaâo axit coá maâu gò? Khi cho Tùng cûúâng hoaåt àöång böìi dûúä
àöìng vaâo axit vaâ chûa àun noáng coá hiïån tûúång gò xaãy (Tiïëp theo trang bòa 3)
ra? Maâu sùæc laá àöìng vaâ dung dõch axit coá thay àöíi gòàöång BD NVSP cho GV úã caác TTC laâ töíng thïí nhûäng
khöng? Khi àun noáng höîn húåp maâu laá àöìng thay àöíi taác àöångcoátöí chûác, coá kïëhoaåchcuãachuã thïíQLàïí hoaåt
nhû thïë naâo, dung dõch axit coá àöíi maâu khöng? Hoa àöångBD NVSPàûúåc tiïënhaânhchùåt cheä,coá chêët lûúång,
höìng coá sûå thay àöíi maâu sùæc nhû thïë naâo?... hiïåuquaã,quaàoá goápphêìncuãng cöë, phaát triïínnêng cao
Khi hûúáng dêîn HS quan saát, GV gúåi yá cho HS taái chuyïn mön, trònh àöå lñ luêån vaâ hoaân thiïån NVSP cuãa
hiïån laåi kiïën thûác cuä cêìn thiïët àïí giaãi thñch hiïån tûúång
GV àaáp ûáng yïu cêìu àöíi múái GD-ÀT úã caác TTC.
quan saát àûúåc: cho Cu vaâo axit khöng coá hiïån tûúång Viïåc xêy dûånghïå thöëng caác nöåi dungcoá tñnh àöìng
gò xaãy ra, vêåy Cu coá phaãn ûáng vúái 2
SO
H 4 àùåc nguöåi böå, àöåt phaá vaâo möåt söë vêën àïì quan troång hûúáng túái
khöng? Khi àun noáng coá boåt khñ suãi lïn chûáng toã Cu muåc tiïu keáp àaãm baão chêët lûúång, hiïåu quaã cöng taác
coá phaãn ûáng vúái2SO H 4 àùåc noáng? Laá Cu xaám àen QL nhaâ trûúâng vaâ nêng cao trònh àöå NVSP cho àöåi
nïn Cu àaä biïën àöíi thaânh gò? Dung dõch axit xanh nguä GV úã caác TTC, àaáp ûáng chuêín nghïì nghiïåp vaâ
dêìn thò chêët gò àûúåc taåo thaânh? Hoa höìng mêët maâuyïu cêìu àöíi múái cùn baãn, toaân diïån GD-ÀT.
nïn khñ sinh ra laâ khñ gò?
Vúái sûå gúåi yá cuãa GV, HS nhúá laåi hïå thöëng kiïën thûác
Taâi liïåutham khaão
cuä vaâ giaãi thñch àûúåc caác hiïån tûúång cuãa TN. 1. Luêåt Giaáo duåc nghïì nghiïåp , nùm 2014.
Cu taác duång vúái 2HSO 4 àùåc, àun noáng taåo ra CuO 2. Àiïìu lïå trûúâng trung cêëp chuyïn nghiïåp cuãa Böå
maâu àen vaâ khñ SO2 bay ra theo phûúng trònh phaãn GD-ÀT, nùm 2007.
3. Thöng tû 08/2012/TT-BGDÀT (Ban haânh quy àõnh
ûáng: Cu + H2SO 4(à)  CuO + SO 2 + H2O.
chuêín nghiïåp vuå sû phaåm giaáo viïn trung cêëp chuyïn
Oxit àöìng sinh ra taác duång vúái H2SO 4 seä taåo ra nghiïåp), nùm 2012.
CuSO 4 (tan trong nûúác) vaâ taåo dung dõch maâu xanh 4. Ban Chêëp haânh Trung ûúng. Nghõ quyïët söë 29-NQ/
theo phûúng trònh phaãn ûáng: CuO + H 2SO 4  TW ngaây 04/11/2013 vïì àöíi múái cùn baãn, toaân diïån
CuSO 4 + H2O. giaáo duåc vaâ àaâo taåo.
Nhû vêåy, CuO laâ chêët trung gian trong quaá trònh 5. Phaåm Minh Haåc.Giaáo duåc Viïåt Nam trûúác
TN. Kïët quaã cuãa hai phûúng trònh phaãnûáng, thu àûúåc ngûúäng cûãa thïë kó XXI . NXB Chñnh trõ Quöëc gia-
phûúng trònh töíng quaát: Cu + 2H 2SO 4(à)  CuSO 4 Sûå thêåt
, H. 2002.
6. Trêìn Kiïím.Khoa hoåc töí chûác vaâ quaãn lñ trong
+ SO 2 + 2H2O.
giaáo duåc.NXB Àaåi hoåc Sû phaåm , H. 2010.
*** 7. Thaái Vùn Thaânh. Quaãn lñ giaáo duåc vaâ quaãn lñ nhaâ
Sûã duång TNBD trong daåy hoåc Hoáa hoåc giuáp HStrûúâng. NXB Àaåi hoåc Huïë, 2007.

54 Taåp chñ Giaáo duåc söë 380

(kò 2 - 4/2016)