34567

BEBERUARE 2 0 24

KAONGORA IBUKIN TE REIREI:

EBERI 8–MEI 5, 2024
TE KAONGORA
IBUKIN TE REIREI 5
“N na Bon Aki Kitaniko”!
ANENE 27 “E kangai . . . te Atua: ‘N na bon aki kaakiko ao N na bon
Kaotakia Natin te Atua
TE BOTO N IANGO
Ibukini karauan nanoia ana
toro te Atua i aon te aba
bwa a na bon aki kitanaki
ngkana a a bane n nako
karawa nikiraia Kristian
aika kabiraki.
2
aki kitaniko.’ ”—EBERA 13:5b.
N RIRIKI aika nako ao a iango ni kangai ana aomata Iehova, ‘N
ningai ae a na anaaki iai nako karawa kabanean raoi nikiraia
Kristian aika kabiraki?’ Ti iangoia ngkoa n te moantai bwa tao
iai tabeman taani kabiraki aika a na tiku n te aonnaba ae te Bwa-
retaiti i nanon tabeua te tai imwin te buaka are Aremaketon.
Ma ti noria n Te Taua-n-Tantani ae bwain Turai 15, 2013, ae a na
nako karawa taani kabiraki ni kabane ake a teimatoa ni mena i
aon te aba, imwaini moanakin Aremaketon.—Mat. 24:31.
2 Ma e kona n rio te titiraki aei: Tera ae e na riki nakoia ana
“tiibu tabemwaang” Kristo aika a na beku iroun Iehova ma te
kakaonimaki i aon te aba n tain “te rawawata ae korakora”?
(Ioa. 10:16; Mat. 24:21) A kona n raraoma tabeman ni boong
aikai, n iangoia ae a nang aki ataa te bwai ae a na karaoia ke n
namakinna ae a a kitanaki, ngkana a anaaki nako karawa tariia
ma mwaaneia aika kabiraki. Ti na neneri ngkai rongorongo
aika n te Baibara aika uoua aika kona ni kairiia bwa a na iangoa
anne. Imwina ti na maroroakini bukina ngkai ti aki riai n ra-
raoma.
TERA AE E NA AKI RIKI?
3 A kona tabeman n iangoia bwa a nang tiotionako man te
koaua tiibu tabemwaang, ngkana ai akea taari mwaane aika ka-
biraki aika kaain te Rabwata n Tautaeka aika a na kaiririia. Tao
a kona n namakina aei ibukin rongorongo tabeua aika n te Bai-
bara. Ti na rinanoi katoto aika uoua. Te moan e irekereke ma
taekan te Ibonga ae Rietata are Ieoiata. Bon ana aomata te
Atua ae kakaonimaki. E karabaa ao ni kamanoa te teinimwaa-
ne ae Ioati ngaia ma buuna are Ieotiabate, ao a buokia n riki
bwa te uea ae raoiroi ao ni kakaonimaki. E nakoraoi aron Ioa-
1. N ningai ae a na bane n nako karawa iai taani kabiraki?
2. Tera te titiraki ae e kona n rio, ao tera ae ti na rinanona n te kaongora aei?
3-4. Tera ae a kona n iangoia tabeman, ao bukin tera?
ti i nanon ana tai ni maiu Ieoiata. Ma imwini
maten Ieoiata, ao e a karaoa ae buakaka Ioa-
ti. E ongo irouia tooka aika buakaka ao e ki-
tana Iehova.—2Rong. 24:2, 15-19.
4 Te katoto riki teuana bon taekaia Kristian
ake n te kauoua n tienture. Bon te banna ni
katoto ae raoiroi nakoia Kristian aika bati te
abotoro Ioane are nikiraia abotoro ni maiu,
ao e buokiia n nanomwaaka n aia beku iroun
Iehova. (3Ioa. 4) N aroia ana abotoro Iesu
aika kakaonimaki, e kakorakoraa naba Ioane
ni buakana butanakon te tannako man te ko-
aua. (1Ioa. 2:18; 2Tet. 2:7) Ma imwini maten
Ioane, ao e a butanako te tannako man te ko-
aua n ai aron te urarake n te buakonikai. Ira-
bwi te ririki imwina ao e a kabarekaaki raoi te
ekaretia ni Kristian.
5 Te koaua bwa e oti n rongorongo aika n te
Baibara akana uoua akanne, bwa e na riki
naba anne nakoia ana tiibu tabemwaang Kris-
to ngkana a anaaki nako karawa taani kabi-
raki? Te koaua bwa Kristian aika kakaonimaki
aika n te aonnaba n te tai anne, a na tiotiona-
ko man te reirei ni kataneiai, n aron are riki
nakon Ioati, ke a na tannako man te koaua n
aroia Kristian aika bati ake n te kauoua n tien-
ture C.E.? Kaekaana, bon tiaki ngaia anne! Ti
kona ni koaua raoi ae ngkana a kitana te ao-
nnaba taani kabiraki, ao tiibu tabemwaang a
na bon tabeakinaki raoi ao ni korakora n te
onimaki. Bukin tera ngkai ti kona n onima-
kinna raoi?
E NA AKI KABAREKAAKI
TE TAROMAURI AE ITIAKI
6Bukin tera ngkai ti kona n onimakinna ae e
na bon aki kabarekaaki te taromauri ae itia-
5. Tera ae ti aki riai n iangoia man rongorongo aika uoua
akanne?
6. Baikara taai aika tenua aika ti na rinanoi n te aro ae ki-
mototo?
ki, n aki ongei naba taai ni karawawata aika
imwaira? Ibukina bwa ti a tia n reiakinna man
te Baibara, taekan te tai ae ti a maeka iai. E ra-
ngi ni kaokoro taai aikai ma aia tai tibun Ite-
raera rimoa ao aia tai Kristian ake n te kauoua
n tienture. Ti na nori ngkai taai aika tenua ai-
kai: (1) aia tai tibun Iteraera rimoa, (2) te tai
are imwini mateia abotoro, ao (3) ara tai ai-
kai, ae “taini manga kaokani bwaai ni kabane
nakon aroia rimoa.”—Mwa. 3:21.
7 Aia tai tibun Iteraera rimoa. Teutana te tai
imwaini mateni Mote, ao e kangai nakoia ti-
bun Iteraera: “I ataia raoi bwa imwini mateu
ao kam na boni karaoi baika buakaka, ao kam
na tannako man te kawai are I tua nakoimi.”
(TuaKau. 31:29) E kauringia naba Mote ae
ngkana a karitei tibun Iteraera, ao e na kaira-
kinako te natannaomata bwa taenikai. (Tua-
Kau. 28:35, 36) A koro bukin taeka akanne?
Eng. I nanon tienture aika bati, ao a bati ueea
ake a karaoa ae buakaka ao a kairiia ana aoma-
ta te Atua nakon te taromauri ae kewe. Ibukin
aei, e a katuuaaeia ana aomata aika buakaka
Iehova ao e a aki kariaia ueea aika tibun Ite-
raera bwa a na tautaeka. (Etek. 21:25-27) Ma
a kaninikoriaia tibun Iteraera ake a kakaoni-
maki ngke a noria bwa e koro bukin ana taeka
te Atua.—Ita. 55:10, 11.
8 Te tai are imwini mateia abotoro. Ti riai ni
mimi ngke e kabarekaaki te ekaretia ni Kris-
tian n te kauoua n tienture? Ti aki. E a ka-
man taekinna Iesu ae e na korakora te tanna-
ko man te koaua. (Mat. 7:21-23; 13:24-30,
36-43) A taekinna abotoro aika Bauro, Bete-
ro, ao Ioane bwa e a kamani waaki kakorora-
oan ana taetae ni burabeti Iesu n te moan
7. Bukin tera ngke a aki bwara nanoia aomata aika ka-
kaonimaki i aon Iteraera rimoa ngke a a karaoa ae buaka-
ka te natannaomata ao ueea?
8. Ti riai ni mimi ngke e kabarekaaki te ekaretia ni Kris-
tian n te kauoua n tienture? Kabwarabwaraa.
BEBERUARE 2024 3

tienture C.E. (2Tet. 2:3, 7; 2Bet. 2:1; 1Ioa.
2:18) N te kauoua n tienture C.E., ao e a kaba-
rekaaki te ekaretia ni Kristian. A kaoti Kris-
tian aika taan tannako man te koaua ao a riki
bwa kaaini Baburon ae Kakannato, ae te bota-
ki n Aro ae kewe ae katobibia te aonnaba. E a
manga kakororaoaki naba ana taetae ni bura-
beti Iesu.
9 “Taini manga kaokani bwaai ni kabane na-
kon aroia rimoa.” E kaokoro ara tai aikai ma
aia tai tibun Iteraera rimoa ao te tai are moa-
naki iai te tannako man te koaua ae kora-
kora n tain te kauoua n tienture C.E. E arana-
ki ara tai bwa tera? N angiin te tai ti arana te
tai ae ti maeka iai ngkai bwa ‘kabaneani bo-
ngin’ te waaki ae buakaka ae ngkai. (2Tim.
3:1) Ma e kaotaki n Baibara bwa te tai ae kaka-
waki ao ni maan riki, e moanaki naba n te tai
ae tii teuana. E na reitinako ni karokoa ae e tia
te Tautaeka n Uea rinanon te Mesia ni kaoka
aroia aomata nakon te kororaoi ao ni bita te
aonnaba bwa te bwaretaiti. E aranaki te tai aei
bwa “taini manga kaokani bwaai ni kabane na-
kon aroia rimoa.” (Mwa. 3:21) E moanaki te
tai aei n 1914. Tera ae e a manga kaokaki? E a
tia ni kaueaaki Iesu i karawa. Ngaia are e a ma-
9. Tera kaokoron te tai ae ti a maeka iai ma aia tai tibun
Iteraera rimoa ao ana tai te ekaretia ni Kristian n te kauo-
ua n tienture?
4 TE TAUA-N-TANTANI
A kaai Mote (te taamnei n te
maing) ao Eria (te taamnei n
te atai) ni kataneiaia naake a
na ruamwia
(Nora barakirabe 12)
nga reke te tia tautaeka ae e tei ibukin Iehova,
ae kanoan te Uea ae kakaonimaki are Tawita.
Ma bon tiaki tii te tautaeka ae e a manga kao-
kia Iehova. Teutana te tai imwin anne ao e a
manga kaokaki te taromauri ae itiaki! (Ita. 2:
2-4; Etek. 11:17-20) E na manga kabarekaaki
naba?
10 Wareka Itaia 54:17. Iangoa te taetae ni
burabeti anne: “Akea te bwai ni buaka ae ka-
raoaki n ekikonako ae e na tokanikai”! A a ka-
koroaki nanon taeka akanne ni boong aikai. E
kaineti naba nakon ara tai aikai taeka aika ka-
bebetenano aika imwina ae kangai: “A na bane
natim n reireinaki iroun Iehova, ao e na bati
aia rau natim. Ko na kateaki ni kamatoaaki n
te raoiroi. . . . Ao ane ko na aki maaka te bwai
teuana ao ko na aki maakunrang, bwa e na aki
kaaniko.” (Ita. 54:13, 14) E bon aki naba kona
Tatan ae “atuan te waaki ae ngkai i aon te aba”
ni katoka te mwakuri n angareirei ae a karao-
ia ana aomata Iehova. (2Kor. 4:4) E a kaokaki
te taromauri ae itiaki ao e na aki manga kaba-
rekaaki. E na teimatoa n aki toki. Akea te bwai
ni buaka ae karaoaki n ekiranako ae e na toka-
nikai!
10. (a) Tera ae e a kaman taekinaki n te Baibara ibu-
kin te taromauri ae itiaki n ara tai aikai? (Itaia 54:17)
(b) Bukin tera bwa a karaunano taetae ni burabeti aka-
nne?
 TERA AE E NA RIKI?
11 Tera ae e na riki ngkana a anaaki nako ka-
rawa taani kabiraki? Uringnga ae Iesu bon ara
tia Kawakintiibu. Boni ngaia atun te ekaretia
ni Kristian. E kamataata Iesu ni kangai: “Tii
temanna ami tia Kairiri ae te Kristo.” (Mat.
23:10) E na bon aki kabwaka ara Uea ni karao-
an tabena. Ngkai e kairiri Kristo, a na bon aki
maaku taan rimwina aika i aon te aba. E ko-
aua ae ti aki atai bwaai ni kabane ni kaineti
ma aroni Kristo ni kairiia ana aomata n te
tai anne. Ngaia are ti na rinanoi katoto ta-
beua man te Baibara aika kona ni karaui na-
nora.
12 E mate Mote imwain rinia tibun Iteraera n
te Aba ni Berita. Tera are riki nakoia ana ao-
mata te Atua? Ngke ai akea te mwaane ane ka-
kaonimaki anne, te koaua bwa a a boni katu-
kaki naba n akea buokaia? A aki. E katauraoi
kainnanoia Iehova ngke a teimatoa ni kakao-
nimaki. Imwaini mateni Mote ao e tuangaki
iroun Iehova bwa e na mwiokoa Iotua bwa e
na kairiia aomata. E a tia Mote ni kataneia Io-
11. Tera ae e kairira bwa ti na kakoauaa ae a na bon aki
kitanaki te koraki ae uanao ngkana a waerake taani kabi-
raki nako karawa?
12. E kangaa Iehova n tabeakinia ana aomata (a) imwi-
ni mateni Mote? (b) imwin rekeni mwiokoan Eria teuana?
(Nora naba te taamnei.)
tua i nanon ririki aika bati. (TeOti. 33:11;
TuaKau. 34:9) Irarikina, a bati naba mwaane
aika konabwai ake a kairiri, aika mataniwi i
aoia kaka teuana tenga, i aoia kaka tebubua, i
aoia kaka nimangaun, ao i aoia kaka tengaun
naba. (TuaKau. 1:15) A tabeakinaki raoi ana
aomata te Atua. Ti kona n nora anne iroun
Eria. E kaira te taromauri ae itiaki i buakoia ti-
bun Iteraera i nanon ririki aika bati. Ma e
a manga kamwaingaki iroun Iehova nakoni
mwiokoana teuana ae kaokoro i maiaki i Iuta.
(2Uea 2:1; 2Rong. 21:12) A kitanaki aomata
aika kakaonimaki ake n te tautaeka n uea ni
baronga ake tebwina ae Iteraera? A aki. E a tia
Eria ni kataneia Eritai i nanon ririki aika bati.
Iai naba “natiia burabeti,” ake a kataneiaaki
n taiani kuura. (2Uea 2:7) Ngaia are a bati
mwaane aika kakaonimaki ake a tauraoi ni
buoka kairaia ana aomata te Atua. E teimatoa
ni kakororaoaki ana kantaninga Iehova ao e
tabeakinia taan taromauria aika kakaonimaki.
13 N iaiangoani katoto akanne, n am iango
tera ae e na riki ngkana a anaaki nako karawa
kabanean raoi nikiraia taani kabiraki? Ti aki
riai n raraoma. E kaotaki n te Baibara te koaua
ae mataata ao ni karaunano aei: E na bon
aki kitania ana aomata Iehova aika i aon te
13. Tera te karaunano ae reke man Ebera 13:5b? (Nora
naba te taamnei.)
BEBERUARE 2024 5
E mwakuri korakora te Rabwata n Tautaeka ni kataneiaia
taan ibuobuoki ao ni bairei kuura ibukini kataneiaakia
unimwaane n te ekaretia, mataniwi aika mwamwananga,
kaain te Komete n te Aobiti n Tararua, mataniwi n te Betaera,
ao mitinare ni katobibia te aonnaba
(Nora barakirabe 13)
aba. (Wareka Ebera 13:5b.) N aroni Mote ao
Eria, a ataia naba Kristian aika kabiraki aika
kairiri ni boong aikai, ae e kakawaki katanei-
aakia tabemwaang. I nanon irabwi ma irabwi
te ririki, ao a a tia kaain te Rabwata n Tau-
taeka ni kataneiaia taari mwaane mai bua-
koia tiibu tabemwaang bwa a na kairiri. N te
katoto, a a tia ni bairei kuura aika bati ibukini
kataneiaakia unimwaane n te ekaretia, mata-
niwi aika mwamwananga, kaain te Komete n
te Aobiti n Tararua, mataniwi n te Betaera, ao
tabeman riki. E a tia naba te Rabwata n Tau-
taeka ni kataneiaia taan ibuobuoki n taiani
komete aika kakaokoro ibukin te Rabwata n
Tautaeka. A kakaonimaki taan ibuobuoki ai-
kai ni kakororaoi ngkai mwiokoaia aika bati. A
a taubobonga raoi n reitaanako te mwakuri
ibukin tabeakinaia ana tiibu Kristo.
14 Aio te reirei ae kakawaki ae maroroaki-
naki: Ngkana a anaaki nako karawa kabanean
raoi nikiraia taani kabiraki imwain raatokin te
rawawata ae korakora, ao e na bon teimatoa
ni waakinako te taromauri ae itiaki n te ao-
14. Tera te reirei ae kakawaki ae maroroakinaki?
6 TE TAUA-N-TANTANI
nnaba. Ibukina bwa e kairiri Iesu Kristo, a na
bon teimatoa ni waakinako taan taromauria
te Atua. E koaua ae ti nang buakanaki irouni
Koka mai Makoka n te tai anne, ae taekaia na-
tannaomata aika ikotaki. (Etek. 38:18-20) Ma
a na bon aki tokanikai n aia buaka ae kimoto-
to anne ao a na aki kona ni katokiia ana aoma-
ta te Atua man taromaurian Iehova. E na boni
kamaiuia Iehova! N ana miitara te abotoro Io-
ane, ao e nora te “koraki ae uanao” ae ana tii-
bu tabemwaang Kristo. E tuangaki Ioane bwa
te “koraki ae uanao” aei, a nako “mai buakon
te rawawata ae korakora.” (TeKao. 7:9, 14)
Eng, a na boni kamanoaki!
15 Ma a kona n iango tabeman ni kangai: ‘Ma
tera ae a na karaoia taani kabiraki imwin na-
koia nako karawa?’ E kaekaaki raoi te titiraki
anne n te Baibara. E kaotaki ae taian tautaeka
n te aonnaba aei a na “buaka . . . ma te Tiibu-
tetei.” Ma a na boni konaaki. Ti wareka ae ka-
ngai: “E na kataei aia kai te Tiibutetei.” Ao
15-16. Ni kaineti ma Te Kaotioti 17:14, tera ae a na karao-
ia tarini Kristo aika kabiraki n tain te buaka ae Aremake-
ton, ao bukin tera bwa e kaunganano anne?
antai ae e na buokia? E kaekaaki n te kibu.
Te koraki aika a “weteaki,” a “rineaki,” ao a
“kakaonimaki.” (Wareka Te Kaotioti 17:14.)
Antai naakai? Taani kabiraki ake a a tia ni kau-
taki! Ngaia are ngkana a anaaki nako karawa
kabanean raoi nikiraia taani kabiraki i aon te
aba n raatokin te rawawata ae korakora, ao
na ibuobuoki ni kairiia aomata nakon te koro-
raoi. Akea te nanououa bwa e na boni bati riki
baika raraoi aika a na karaoi i karawa ibukia
tariia ao mwaaneia aika n te aonnaba, nakon
ake a karaoi ngkoa ngke aomata aika aki koro-
raoi ngaiia!
17 Temanna ngkoe i buakoia tiibu tabe-

teuana mai buakoni mwiokoaia bwa a na bua-
ka. Ai tamaroara te mwioko aei! Tabeman i
buakoia Kristian aika kabiraki bon taan itau
imwain rikia bwa Ana Tia Kakoaua Iehova. Ta-
beman bon tautia ngkoa. Ma a riki imwina
bwa Kristian ni koaua ao n reiakina karekean
te rau. (IKar. 5:22; 2Tet. 3:16) A katoka bou-
tokaan te buaka. Ma imwin rierakeia nako ka-
rawa, ao a nang raona Kristo ma ana anera n
te kabanea ni buaka, ni kaaitaraia taani kairi-
ribai nakon te Atua.
16 Iangoia! Iai tabeman Kristian aika kabi-
raki i aon te aba aika a kara ao ni mamaara.
Ma n te tai are a kautaki iai nakon te maiu i ka-
rawa, a nang riki iai bwa anera aika korakora
ao n aki mamate, ao ni mwiokoaki bwa a na
buaka i rarikin aia Uea ae te tia Buaka ae Iesu
Kristo. Imwin te buaka ae Aremaketon, ao a
mwaang? Tera ngkanne ae ko riai ni karaoia
ngkana e a waaki te buaka ae Aremaketon? Tii
aio: Onimakina Iehova ao ongeaba n ana kai-
riri. Tera ae e nanonaki n anne? E taekinaki ae
kangai n te Baibara: “Riin n ami ruu ake kam
na mano iai, ao kaini ami mataroa imwimi. Ka-
rabaingkami i nanon te tai ae kimototo ni
karokoa bunginakon te un.” (Ita. 26:20) A
na kamanoaki raoi n te tai anne ana toro te
Atua aika kakaonimaki ni kabane, aika i kara-
wa ao n te aonnaba. N aron te abotoro Bauro,
ti kakoauaa raoi ae a aki kona “taian tautaeka,
ke bwaini ngkai ke baika a na roko . . . ni karau-
reira ma tangirara iroun te Atua.” (IRom 8:
38, 39) Ururingnga n taai nako ae e tangiriko
Iehova ao e na bon aki kitaniko!
17. Ti kangaa n ataia ae a na bane ni kamanoaki raoi ana
toro te Atua n tain te buaka ae Aremaketon?

NGKANA A ANAAKI NAKO KARAWA KABANEAN RAOI NIKIRAIA KRISTIAN AIKA KABIRAKI,

˛ tera ae e na aki riki? ˛ bukin tera bwa ti kona ni ˛ bukin tera bwa ti kona n oni-
koaua raoi ae e na aki ka- makinna ae e na bon tabea-
barekaaki te taromauri ae kinia ana aomata Iehova?
itiaki?

ANENE 8
Bon Otangara Iehova
TE KAONGORA
IBUKIN TE REIREI 6
ANENE 10
Neboa Iehova ae Atuara!
TE BOTO N IANGO
Katuruturuan te bae kairira
bwa ti na karaoiroa aran
Iehova ae tabu n taai nako.
8
“Karaoiroa Aran Iehova”
“Aanga te karaoiroi, ngkami aika ana toro Iehova,
karaoiroa aran Iehova.”—TAIARE. 113:1.
IANGOA aei: E taekina te bwai ae aki raoiroi ibukim te aoma-
ta ae ko tatangiria. Ko ataia ae e kewe te bae taekinna, ma iai
tabeman aika kakoauaa. Ma ae kakaiaki riki, a a kaokioka te
kewe anne ao a bati aika kakoauaa naba. E na tera am nama-
kin? Ngkana ko tabe ma aomata ao taekam ae raoiroi, ane ko
na rawawata n te uarao anne, tiaki ngaia?—TaeRab. 22:1.
2 E kona ni buokira te bwai ae riki anne n ota n ana nama-
kin Iehova ngke e kabuakakaaki. E taekina te kewe ibukina,
natina temanna ae te anera nakon te moan aine ae Ewa. E ka-
koauaa te kewe aei neiei. A kairaki ara moani karo n te kewe
anne bwa a na karitei nakon Iehova. Ibukin anne, a a ituaki n
te bure ao te mate aomata. (KBwaai 3:1-6; IRom 5:12) Ka-
ngaanga ni kabane aika ti nori n te aonnaba aei n aron te
mate, te buaka, ao te rawawata, a bane n riki ibukin ana kewe
Tatan are e moan taekinna n te onnaroka are i Eten. E mara-
ki Iehova n te uarao anne ao ni baika riki mai iai? Eng. Ma e
aki nanokawaki ke n un Iehova. Ni kaitaraan anne, e teimatoa
n riki bwa “te Atua ae kukukurei.”—1Tim. 1:11.
3 Ti kakabwaiaaki ngkai ti kona ni buoka katabuan aran Ie-
hova ngkana ti ongeaba n te tua ae bebete aei: “Karaoiroa
aran Iehova.” (TaiAre. 113:1) Ti karaoa aei ngkana ti tatae-
kina ae raoiroi ibukin Teuare arana ae tabu anne. Ko na ka-
raoiroa aran Iehova? Ti na rinanoi ngkai baika tenua aika a na
buokira ni kairira bwa ti na karaoiroa aran Atuara ma nanora
ni kabane.
1-2. Tera ae e kona ni buokira n ota n ana namakin Iehova ngke e uaraoaki
arana?
3. Tera ae ti kakabwaiaaki iai?

TI KAKUKUREIA IEHOVA NGKANA TI
KARAOIROA ARANA
4 Ti kakukureia Tamara are i karawa ngkana
ti karaoiroa arana. (TaiAre. 119:108) Ma na-
nona ngkanne bwa titeboo te Atua ae moan
te mwaaka ma aomata aika aki kororaoi aika
a tangiria ni karaoiroaki ibukina bwa a nama-
kinna ae a aki tau? Tiaki ngaia anne. Iangoa
te kaikonaki aei. E biri te teei ae te aine na-
kon tamana ao n rabwatia ao e taku, “Tamau
boni ngkoe te kabanea n raoiroi n te aonna-
ba!” E kukurei te karo aei ao n rotaki n te bae
e karaoia natina. Bukin tera? Ti riai n iangoia
bwa te mwaane ngaia ae namakinna bwa e aki
tau ao e tangira kamoamoaana mairoun na-
tina? Ti aki. Ni kaitaraan anne, ti ataia ae e
bon tau n riki bwa te karo ngaia ao e kukurei
n nora natina ni kaotiota te tangira ao te ka-
kaitau. E ataia ae aeka n aroaro akanne, a na
karekea te kukurei riki nakon natina ngkana
e a ikawai. N aron naba anne, Iehova bon te
Tama ae akea n ai arona ao e kukurei ngkana
ti karaoiroia.
5 Ngkana ti karaoiroa Tamara are i karawa,
ti a kaotaraea iai te kewe ae ti irekereke naba
4. Bukin tera ngkai e kukurei Iehova ngkana ti karaoiro-
ia? Taekina te kaikonaki. (Nora naba te taamnei.)
5. Tera te kewe ae ti kona ni buoka kaotaraeana ngkana
ti karaoiroa aran te Atua?
N aron te karo ae
kukurei ngkana e kaota ana
tangira ao ana kakaitau
natina nakoina, e kukurei
naba Iehova ngkana ti
karaoiroa arana
(Nora barakirabe 4)
iai n tatabemanira nako. E taekinna Tatan
bwa akea te aomata ae e na kakaonimaki ni
koaua n tei ibukin aran te Atua. E taekinna
bwa akea i buakora ae kona ni kateimatoa
etin arona. E taekinna bwa ti bane ni kona ni
kaitaraa te Atua ngkana iai kabwaiara ae e na
reke iai. (Iobi 1:9-11; 2:4) Ma te mwaane ae
kakaonimaki are Iobi, e kaotaraea raoi ae
bon te tia kewe Tatan. Tera arom ngkoe? Ti
karekea tibwangara n tatabemanira nako ae
ti na kakaonimaki ni koaua n tei ibukin aran
Tamara, ao ni kakukureia n arora ni beku
irouna ma etin arora. (TaeRab. 27:11) Bon te
kakabwaia ni koaua karaoan anne.
6 A kairaki aomata aika kakaonimaki n ta-
ngiran te Atua bwa a na karaoiroa arana
ma nanoia ni kabane. E korea ae kangai te
Uea are Tawita: “I bia karaoiroa Iehova, ao a
bia bane bwain nanou ni karaoiroa arana ae
tabu.” (TaiAre. 103:1) E ota Tawita ae karaoi-
roan aran Iehova e nanona karaoiroan Ie-
hova. E irekereke aran Iehova ma taekana,
ngaia are ti iangoi aroarona aika tamaroa ni
kabane ao ana mwakuri aika kamimi. E ta-
ngiria Tawita n iangoa aran Tamana bwa e
tabu ao ni karaoiroia. E kani karaoa anne ma
6. Ti na kangaa ni kakairi iroun te Uea are Tawita ao tibun
Rewi? (Neemia 9:5)
BEBERUARE 2024 9
‘bwain nanona ni kabane’ ae taekan nanona
ae tabwanin raoi. N aron anne, a biririmoa ni
karaoiroa Iehova tibun Rewi. A nanorinano
ni kaotia n aia taeka bwa a aki kona ni karaoi-
roa raoi aran Iehova ae tabu n aron ae bon
tau ibukina. (Wareka Neemia 9:5.) Akea te
nanououa bwa e boni kakimwareireia nanon
Iehova te aeka ni karaoiroi anne, ma te nano-
rinano ao ae nako man te nano.
7 Ni boong aikai ti kona ni kakukureia Ieho-
va ngkana ti tataekina taekana ma te akoi, te
kakaitau, ao te tangira. N ara mwakuri ni mi-
nita, ti kakauringnga ae tiara ae kakawaki
boni katikaia aomata nakon Iehova bwa a
aonga n namakina ae ti namakinna ibukin
Tamara ae tatangira. (Iak. 4:8) Ti rangi ni
kukurei ni kaotia nakoia aomata te bae ka-
bwarabwaraaki n te Baibara ibukin Iehova,
ae kaotaki iai ana tangira, ana kaetitaeka ae
riai, wanawanana, mwaakana, ao aroarona
riki aika anainano. Ti karaoiroa naba Iehova
ao ni kakukureia n arora ni kabanea ara ko-
naa ni katotongnga. (IEbe. 5:1) Ni karaoan
anne, ti a tei n okoro iai n te aonnaba ae bua-
kaka aei. A kona n noria aomata ae ti kaoko-
ro ao ni kona n iangoia bwa bukin tera. (Mat.
5:14-16) Ngkai ti boo ma ngaiia ni katoa-
bong, ti kona ni kabwarabwaraa bukina ngkai
e okoro arora. Ibukin anne, a a kani kaania
Atuara aomata aika raoiroi nanoia. Ngkana ti
karaoiroa Iehova n aaro aikai, ti a kakimwa-
reireia iai nanona.—1Tim. 2:3, 4.
TI KAKUKUREIA IESU NGKANA TI
KARAOIROA ARAN IEHOVA
8 Akea ae e ataa riki te Tama nakon te Nati
i buakoia anerani karawa ao aomata n te ao-
7. Ti na kangaa ni karaoiroa Iehova n ara mwakuri ni mi-
nita, ao ni maiura ni katoabong?
8. E kangaa Iesu ni moani katea te katoto ni karaoiroan
aran Iehova?
10 TE TAUA-N-TANTANI
nnaba. (Mat. 11:27) E tangira Tamana Iesu,
ao boni ngaia ae moani katea te katoto ni ka-
raoiroan aran Iehova. (Ioa. 14:31) N ana ta-
taro nakon Tamana n te tairiki are imwaini
matena, ao e taekina ana mwakuri ni minita
n te aonnaba n te aro ae kimototo ni kangai:
“I a tia ni kaota aram nakoia.” (Ioa. 17:26)
Tera ae e nanonna?
9 E bati riki ae karaoia Iesu nakon tii kaotan
aran te Atua ae Iehova nakoia aomata. A a
kaman ataa aran te Atua I-Iutaia ake e reirei-
nia Iesu. Ma bon Iesu ae moani “[kabwara-
bwaraa] taekan Teuaei.” (Ioa. 1:17, 18) N te
katoto, e kaotaki n te Koroboki ae Tabu n te
Taetae n Ebera bwa e nanoanga Iehova ao e
atataiaomata. (TeOti. 34:5-7) E kamataataa
raoi te koaua anne Iesu ngke e taekina te kai-
konaki ae taekan te nati ae bua ao tamana.
Ngkana ti wareka taekan te karo anne ngke e
nora natina are raira nanona “ngke e a ria,”
ao ni biri nakoina, n rabwatia, ao ni kabwaraa
raoi ana bure mai nanona, ti a ota raoi iai n
ana nanoanga Iehova ao ana atataiaomata.
(Ruka 15:11-32) E kaota Iesu anuan raoi Ta-
mana.
10 E tangiriia naba aomata Iesu bwa a na ka-
manena aran Tamana? Eng. Iai tabeman ma-
taniwin Aaro n taai akekei aika a iangoia bwa
e rangi n tabu aran te Atua ao e aki riai n ato-
atongaki, ma e aki kariaia Iesu katei aika aki
aanaki man te Baibara akanne bwa e na tukia
mani karinean aran Tamana. Iangoa te tai are
e kamarurunga iai te mwaane ae taniaki n te
taimonio n aia aono I-Kerata. A rangi ni maa-
ku aomata ao a butiia Iesu bwa e na nako,
9. E kangaa Iesu ni kamanena te kaikonaki ni kabwara-
bwaraa iai taekan Tamana n te aro ae mataata raoi?
10. (a) Ti kangaa n ataia ae e kamanena aran Tamana
Iesu ao e tangiriia aomata bwa a na karaoa naba anne?
(Mareko 5:19) (Nora naba te taamnei.) (b) Tera ae e ta-
ngiria Iesu bwa ti na karaoia ni boong aikai?

ngaia are e aikoa tiku n te aono anne. (Mare-
ko 5:16, 17) Ma e bon tangiria naba Iesu bwa
e na ataaki aran Iehova n te tabo anne. Ngaia
are e mwiokoa te mwaane are e kamaruru-
ngnga bwa e na tuangia aomata, tiaki taekan
te bwai are karaoia Iesu, ma taekan te bwai
are karaoia Iehova. (Wareka Mareko 5:19.)1
Anne naba te bwai ae e tangiria ni boong ai-
kai, ae ti na tataekina aran Tamana ni ka-
tobibia te aonnaba! (Mat. 24:14; 28:19, 20)
Ngkana ti karaoa anne, ti a kakukureia iai ara
Uea ae Iesu.
11 E ataia Iesu ae ana kantaninga Iehova
boni katabuan Arana ao kaitiakana mani ka-
barekaana. Anne bukina ngke e reireinia taan
rimwina ara Toka bwa a na tataro ni kangai:
“Tamara are i karawa, e bia katabuaki aram.”
(Mat. 6:9) E ota Iesu ae aio te bwai ae rangi
ni kakawaki ae a kaaitara ma ngaia taiani kari-
kibwai ni kabane. (Wareka Etekiera 36:23.)
1 E kamatoaaki n te bwai ni kakoaua bwa e boni kamanena aran
te Atua Mareko n te moantai ngke e korea ana taeka Iesu aei.
Ngaia are e a manga kaokaki n Te Baibara ae te Rairai ae te Ao-
nnaba ae Boou.
11. Tera ae e reireinia taan rimwina Iesu bwa a na ta-
taroia, ao bukin tera bwa e kakawaki anne? (Etekiera
36:23)
E mwiokoa te mwaane
are taniaki ngkoa irouia
taimonio Iesu bwa e na
tuangia aomata aroni
buokana iroun Iehova
(Nora barakirabe 10)
Akea i buakon te karikibwai n te iuniweeti aei
irarikin Iesu ae karaoa ae bati riki ni kata-
buan aran Iehova. Ma ngke e katikaki Iesu,
tera ana bure are a bukinna iai taani kairiri-
bai nakoina? E taetae ni bakannatua! E ka-
koauaa Iesu ae kamatauningaan ao uaraoan
aran Tamana bon te bure ae te kabanea ni ka-
kaiaki. E rangi n rawawata ngkai e bukinaki n
te aeka ni bure anne. Tao e bae n aio bukina
raoi ngke “e korakai n rawawata” Iesu imwai-
ni katikana.—Ruka 22:41-44.
12 E nanomwaaka Iesu i aani kammarakana,
kabuakakaana, ao uaraoana, ibukini kata-
buan aran Tamana. E ataia ae e a tia n onge-
aba iroun Tamana ni bwaai ni kabane, ao
akea te bwai ae e na maamaa iai. (Ebera 12:2)
E ataia naba ae bon Tatan ae kakaitaraa n te
tai ane kangaanga anne. (Ruka 22:2-4; 23:
33, 34) E kantaningaia Tatan bwa e na urua
etin aron Iesu, ma e bon aki tokanikai Tatan!
E kaotia raoi Iesu ae bon te tia kewe Tatan ao
bon iai ana toro Iehova aika kakaonimaki
ni koaua aika kateimatoa etin aroia, e ngae
naba ngkana a boo ma kataaki aika kakaiaki!
12. E kangaa Iesu ni katabua aran Tamana n te aro ae ri-
anako?
BEBERUARE 2024 11
 13 Ko kani kakukureia am Uea ae e a tau-
taeka ngkai? Teimatoa ni karaoiroa aran Ieho-
va, ni buokiia tabemwaang bwa a na ataa raoi
Atuara. Karaoan anne, ko a toua iai mwini
mwanekan Iesu. (1Bet. 2:21) N aron Iesu, ko a
kakimwareireia iai Iehova ao ni kaotaraea te
tia kakaitaraa ae Tatan bwa te tia kewe!
TI BUOKA KAMAIUAIA AOMATA NGKANA TI
KARAOIROA ARAN IEHOVA
14Ngkana ti karaoiroa aran Iehova, ti buo-
ka iai kamaiuaia aomata. N te aro raa? E “ka-
mataki nanoia” Tatan “te koraki ake a aki
onimaki.” (2Kor. 4:4) Ibukin anne, a a kako-
auai ana kewe Tatan n aron aikai: Akea te
Atua, e raroa te Atua mairoura ao e aki tabe-
akinia aomata, e iowawa te Atua ao e kamma-
rakiia taani kakaraoi kairua n aki toki. Keewe
aikai a tii karekea kabuakakaan ke kabare-
kaan aran Iehova ma taekana, bwa a aonga
aomata n aki kani kaania. Ma ngkana ti ua-
rongorongo, ti a tuka iai Tatan mani kako-
13. Ko na kangaa ni kakukureia am Uea ae e a tautaeka
ngkai?
14-15. Baikara baika tamaroa aika kona n riki ngkana ti
reireinia aomata taekan Iehova?
Ti karaoiroa aran Iehova
n arora n taekinna nakoia
aomata ao ni kaotia bwa
tera aroaron raoi Iehova
(Nora barakirabe 17)
12 TE TAUA-N-TANTANI
roraoan tiana. Ti reireinia aomata te koaua
ibukin Tamara, ni karaoiroa aran Atuara ae
tabu. Tera mwina?
15 A rangi ni mwaaka koaua aika n Ana Tae-
ka te Atua. Man reireinaia aomata taekan Ie-
hova ao aroarona ni koaua, ti a nori iai baika
tamaroa. A aikoa kamatakiaki aomata n ana
kewe Tatan ao a a moanna n nori aroaron Ta-
mara aika raraoi n aron ae ti nori. A miroa-
roa ni mwaakana ae akea tiana. (Ita. 40:26)
A karauaki nanoia n ana kaetitaeka ae riai ao
ae kororaoi. (TuaKau. 32:4) A bati baike a
reiakin ni wanawanana ae bati. (Ita. 55:9;
IRom 11:33) Ao a kabebeteaki n reiakinan ae
bon te tangira ngaia. (1Ioa. 4:8) Ngkai a tabe
ni kaania Iehova, e a nene riki aia kantaninga
ibukin te maiu n aki toki ngkai natina ngaiia.
Ai rianakora tibwangara ae buokaia aomata
bwa a na kaania Tamaia! Ngkana ti karaoa
anne, e na iangoira Iehova bwa “[raona] ni
mwakuri ngaira.”—1Kor. 3:5, 9.
16 N te moantai, ti kona n tii reireinia aoma-
ta ae Iehova bon aran te Atua. E kona n rangi
16. Tera aron rotakia tabeman ngke a ataa aran te Atua?
Taekini katoto.
n rotaki n anne te aomata ae raoiroi nanona.
N te katoto, e ikawairake te aine ae Aaliyah1
n te utu ae tiaki Kristian kaaina. E aki rau na-
nona n ana Aro ao e aki kaaniaki ma te Atua.
Ma e bitaki anne imwini moanakin ana reirei
ma taani Kakoaua. E a moanna n iangoa te
Atua bwa Raoraona. Ao e rangi ni mimi ngke
e a ataia ae kanakoaki aran te Atua mani Bai-
bara aika bati ao n oneaki mwina n nakoa
n aron te Uea. E a bitaki maiun neiei man
ataakin aran Iehova. E takarua n taku: “Iai
aran Raoraou ae I rangi ni tatangiria!” Tera
mwina? E taku neiei: “E a rangi n rau nanou
ngkai. I namakinna ae I rangi ni kakabwai-
aaki.” Te tia katangitang te mwaane ae Steve
ae roko man te utu n I-Iutaia aika a rangi n
tuamatoa. E aki kani kaaina te Aro teuana
ibukina bwa e a tia n nora te mwakuri ni mwa-
mwanaa te aba ae korakora. Ma imwini maten
tinana, ao e a kukurei n ira te reirei n te Bai-
1 A tia ni bitaki aara tabeua.
E NA KANGAA KARAOIROAN ARAN TE ATUA . . .
˛ ni kakukureia Iehova? ˛ ni kakukureia Iesu Kristo?
bara iroun temanna Ana Tia Kakoaua Iehova.
E rangi n anaaki nanona n ataakin aran te
Atua. E taku teuaei: “I tuai man ataa aran te
Atua mai mwaina.” E reitia n taku: “I a tibwa
ota ngkai bwa bon iai te Atua. I iangoia bwa
te Aomata ni koaua. I a ataia man te tai anne
ae e a reke Raoraou.”
17 Ko tataekina te ara ae tabu ae Iehova na-
koia aomata n am mwakuri n uarongorongo
ao n angareirei? Ko buokiia ni kinaa bwa te
aekakira raoi Atuara? Karaoan anne ko ka-
raoiroa iai aran te Atua. Ko bia teimatoa ni
karaoiroa aran Iehova ae tabu n arom ni buo-
kiia aomata bwa a na kinaa raoi Teuare arana
anne. N te aro anne, ko na kamaiuia iai aoma-
ta. Ko na kakairi iroun am Uea ae Iesu Kristo.
Ao ae kakawaki riki, ko na kakukureia Tamam
ae tatangira ae Iehova. Ko bia “karaoiroa
[arana] n aki totoki”!—TaiAre. 145:2.
17. Bukin tera ngkai ko motinnanoia bwa ko na teimatoa
ni karaoiroa aran Iehova? (Nora naba te taamnei.)
˛ ni karekea kamaiuaia
aomata?
ANENE 2
Bon Iehova Aram
TE KAONGORA
IBUKIN TE REIREI 7
Reireiara Mairouia Natiraite
ANENE 51
Ti Katabui Maiura Nakon “E na teimatoa ni kaokoroaki ibukin ana mwakuri Iehova ni
te Atua!
TE BOTO N IANGO
Aroni buokara man aia
katoto Natiraite bwa ti na
beku iroun Iehova ma na-
nora ni kani kakeaira ao n
ninikoria.
14
boong nako ake e Natiraite iai.”—WARITE. 6:8.
E KAKAWAKI iroum am iraorao ma Iehova? E boni bae ni ka-
kawaki! Ao bon tiaki tii ngkoe n namakina anne. Mangkoa ni
karokoa ngkai, ao a bati aomata aika namakina naba anne.
(TaiAre. 104:33, 34) A bati aika a a tia ni kakeaia ibukin taro-
maurian Iehova. Anne naba ae a karaoia tibun Iteraera rimoa
ake a aranaki bwa Natiraite. Antai naakai, ao tera reireiara
man aia katoto?
2 Te taeka ae “Natiraite” e nako man te taeka n Ebera ae na-
nona “Temanna ae Tebenako,” “Temanna ae Kaokoroaki,” ke
“Temanna ae Katabuaki.” E kabwarabwaraaki raoi ingaingaia
I-Iteraera n te taeka anne, ake a kakeaia ibukin aia beku iroun
Iehova n te aro ae okoro. I aan te Tua Rinanoni Mote ao e kona
te mwaane ke te aine temanna ni karaoa ana taetae ni bau na-
kon Iehova ao n rineia bwa e na riki bwa te Natiraite i nanon
te tai ae maan teutana.1 (Wareka Warekaia Iteraera 6:1, 2.)
E irekereke te taetae ni bau ke te berita anne, ma te ongeaba
n taiani kaetieti aika aki riai n ongeaba iai I-Iteraera ni kaba-
ne. Bukin tera ngkai e rineia te I-Iteraera bwa e na riki bwa te
Natiraite? E kairaki n tangiran Iehova ae korakora irouna ao
ana kakaitau ibukin Ana kakabwaia aika bati.—TuaKau. 6:5;
16:17.
3 E toki te babaire ibukin te Natiraite ngke e oneaki mwin te
Tua Rinanoni Mote n “ana tua te Kristo.” (IKar. 6:2; IRom
10:4) N aroia Natiraite, a teimatoa naba ana aomata Iehova ni
1 E ngae ngke tii tabeman Natiraite ake a rineaki iroun te Atua, ma angia mai buakoia
bon I-Iteraera aika a anga nanoia bwa a na riki n Natiraite.—Nora te bwaoki ae “Nati-
raite Aika Rineaki Iroun Iehova.”
1. Tera te aroaro ae tamaroa ae a a tia ni kaotiotia taan taromauria Iehova
mangkoa ni karokoa ngkai?
2. (a) Antai Natiraite? (Warekaia Iteraera 6:1, 2) (b) Bukin tera ngkai tabe-
man I-Iteraera a rineia bwa a na riki bwa Natiraite?
3. A kangaa n titeboo ana aomata te Atua ni boong aikai ma Natiraite?
kaota korakoran nanoia ni kani beku irouna
ma nanoia ni kabane, maiuia ni kabane, aia ia-
ngo ni kabane, ao korakoraia. (Mareko 12:30)
Ti kukurei ni karaoa ara taetae ni bau bwa
ti na beku iroun Iehova ngkana ti katabua
maiura nakoina. E irekereke kakororaoan ara
taetae ni bau anne ma karaoan nanon Ieho-
va ao arora ni kakeaira. Ngkana ti nenera aro-
ia Natiraite ni kakororaoa aia taetae ni bau, ti
kona ni karekei reireiara aika kakawaki ni kai-
neti ma kakororaoan ara taetae ni bau.1 (Mat.
16:24) Ti na neneri katoto tabeua.
TAURAOI NI KAKEAKO
4 Wareka Warekaia Iteraera 6:3, 4. A riai
Natiraite n aki nima te kamanging ao n aki
kang baika karaoaki man te kai ae te kureebe
n aron uaana. A bae aomata ake i rarikia
ni katoabong ni kang amwarake akanne ao
e raoiroi anne ngkai akea bureni baikai. E
kabwarabwaraaki n te Baibara bwa “te wain
ae kakimwareireia nanon te aomata” bon te
bwaintangira mairoun te Atua. (TaiAre. 104:
14, 15) Ma a kukurei Natiraite ni kakeaa inao-
mataia ni kakukureiia ni baikai.2
5 N aroia Natiraite, ti kakeaira naba ibukini
karaoan ae bati riki n ara taromauri nakon Ie-
hova. Iangoa ana katoto Madian ´ ao Marcela.3
A maiuraoi taanga aika Kristian aikai. E bu-
1 N tabetai a kabotauaki Natiraite n ara boki ma naake a beku ni
kabwanina aia tai. Ma n te kaongora aei, ti na kaatuua iangoan
aroia ana toro Iehova ni kabane ake a a tia ni katabui maiuia n
riki n aroia Natiraite.
2 N taraana ao akea riki baika e kabaeaki nako iai te Natiraite,
tao n aron te mwakuri riki teuana, ae e riai ni karaoia bwa e ao-
nga ni koro bukin ana taetae ni bau.
3 Nora te kaongora n jw.org ae “We Decided to Simplify Our Li-
ves” n te kaongora are rereitaki ae “Experiences of Jehovah’s
Witnesses.”
4. Ni kaineti ma Warekaia Iteraera 6:3, 4, tera te bwai ae
a kakeaa Natiraite?
´
5. Baikara bwaai ake a rineia Madian ao Marcela bwa a
na kakeai, ao bukin tera?
Natiraite Aika Rineaki
Iroun Iehova
E rineiia Iehova I-Iteraera tabeman bwa a na
riki bwa Natiraite ni kabane aia bong ni maiu.
Aikai Natiraite ake a aki karaoa aia taetae ni
bau, ao a riki bwa Natiraite n uaa mateia.
Bon tii teniman Natiraite aika rineaki iroun te
Atua aika mwaneweaki n te Baibara:
˙ Tamton (MotiTae. 13:2-5, 24, 25)
˙ Tamuera (1Tam. 1:10, 11, 20, 27, 28)
˙ Ioane te tia Bwabetito (Ruka 1:13-15)
Ma e ngae n anne, e maroroakinaki n te kao-
ngora aei taekaia Natiraite ake a anga
nanoia nako iai ake a taekinaki ni Warekaia
Iteraera 6:2-7.
´ ao a maeka n te
bura ana mwakuri Madian
auti ae rangi n tamaroa. Ma a kani karaoa ae
bati riki n aia beku ibukin Iehova. Ibukini ka-
kororaoan tiaia anne, a a baireia bwa a na ka-
raoi bitaki tabeua. A taku, “Ti moana kauare-
rekean ara kabanemwane. Ti mwaing nakon te
auti ae uarereke riki ao ti kaboonakoa ara
kaa.” A bon aki kabaeaki Madian ´ ao Marcela
bwa a na kakeai baikai, ma a rineia bwa a na
karaoa anne ibukina bwa e reke angaia iai ni
karababaa riki aia mwakuri ni minita. A na-
makina te raunnano ao te kukurei n aia moti-
nnano.
6 A karekea kimwareireia Kristian ni boong
aikai n aroia ni kakeaia i bon irouia bwa a
6. Bukin tera ngkai a kakeaia i bon irouia Kristian ni
boong aikai? (Nora naba te taamnei.)
BEBERUARE 2024 15
Ko kukurei ni kakeako n
aroia Natiraite?
(Nora barakirabe 4-6)
aonga ni kabanea riki aia tai ni karaoi tabeia
ibukin Iehova. (1Kor. 9:3-6) E aki kabaeira Ie-
hova bwa ti na kakeaira n te aro aei, ke tao a
aki raoiroi baika ti kakeai. N te katoto, tabe-
man a kakeai aia mwakuri, mwengaia, ke aia
man naba. A bati aika motinnanoia bwa a na
tiku moa n aki iein ke n aki katei utu. Ake ta-
beman a rineia bwa a na beku n te tabo ae kai-
nnanoaki riki iai te ibuobuoki, e ngae ngkana
a nang raroanako ma aika a tangiriia. A bati i
buakora aika a kukurei ni kakeai baikanne
ibukina bwa ti kan angan Iehova ara kabanea
n tamaroa. Ke e karauaki nanom bwa e rangi
ni kakawaki iroun Iehova baike ko kakeai ibu-
kin am beku irouna, e ngae ngke e uarereke ke
e bubura.—Ebera 6:10.
KUKUREI N TEI N OKORO
7 Wareka Warekaia Iteraera 6:5. A taetae
ni bau Natiraite bwa a na aki korei irannatuia.
Anne te anga ae a kaotia iai bwa a aantaeka
raoi nakon Iehova. Ngkana e riki te I-Iteraera
bwa te Natiraite i nanon te tai ae maan, e kona
n noraki irouia tabemwaang irana ae mwa-
rairai. E na aki riki anne bwa te kangaanga,
ngkana a boutokaia tabemwaang ni kawakina
ana taetae ni bau bwa te Natiraite. Ma e kana-
7. Tera te kangaanga ae e kona ni kaitaraa te Natiraite
ibukini kawakinan ana taetae ni bau? (Warekaia Iteraera
6:5) (Nora naba te taamnei.)
16 TE TAUA-N-TANTANI
nokawaki bwa n rongorongoia tibun Iteraera
rimoa, ao iai taai ake a aki karineaki ke ni bo-
utokaaki iai Natiraite. N ana tai te burabeti
are Amota, ao iai I-Iteraera aika taan tannako
man te koaua aika a “teimatoa n angania Na-
tiraite te wain bwa nimaia,” bwa tao a kani
kairiia bwa na urua aia taetae ni bau are a na
rarawa nakon te wain. (Amota 2:12) N tabe-
tai, e bon riai n ninikoria te Natiraite bwa e
aonga ni kawakina ana taetae ni bau ao n tei n
okoro.
8 Man ana ibuobuoki Iehova, ti kona ni ka-
ninikoriaira n tei n okoro, e ngae naba ngkana
bon rikiara te mamaamaa. Iangoa ana katoto
Benjamin mai Norway, ae te tia Kakoaua ae
tebwina ana ririki. E karaoaki te botaki n
ana reirei ibukini boutokaaia kaain Ukraine
n tain te buaka. A tuangaki ataei bwa a na
anene ngke a kunnikainia ni karani buraekin
Ukraine. E baireia Benjamin bwa e na aki ira
te botaki aei ibukin te nanonnaba n arona n
tei ni kararoaa ma te tabo are e boo iai. Ma e
noria te tia reirei ao e takaruaia ni weteia ni
kangai: “Ko riai n nakomai bwa ko na raonira.
Ti a bane ngkai n tataningaiko!” E ninikoria
Benjamin ni kawara te tia reirei ao n taku:
“Ngai I tei i nuka, ao I aki iriri botaki aika
irekereke ma waaki n tautaeka. Ni koauana, a
8. Ko kangaa ni kaungaaki man rongorongoni Benjamin?
bati Ana Tia Kakoaua Iehova aika karabuuti-
naki ngkai ibukina bwa a rawa n ira te buaka.”
E nanoraoi te tia reirei n ana kabwarabwara
Benjamin aei ao e tuangnga ae e kona n aki ira
te botaki anne. Ma a a titirakinna raona n rei-
rei bwa bukin tera ngkai e aki iriia. E rangi n
nako nanon Benjamin ao e kuri n tang, ma e
ninikoria ni manga kaoka ana taeka are tae-
kinna nakon te tia reirei nakoia. Imwina e
tuangia ana karo Benjamin bwa e namakina
aron Iehova ni buokia n tei ibukin ana oni-
maki.
9 Ibukina bwa ti rineia ae ti na aantaeka na-
kon nanon Iehova, ti a tei iai n okoro ma ao-
mata aika i rarikira. Ti kainnanoa te ninikoria
ni kaotira bwa ngaira Ana Tia Kakoaua Ieho-
va n te tabo ni mwakuri ke n te tabo n reirei.
Ao ngkai e a ririkirake ni buakaka riki aroaro-
ia aomata n te aonnaba ma aia mwakuri, e na
kangaanga riki iroura maiuakinan ana boto n
reirei te Baibara ao tibwaan te rongorongo ae
raoiroi nakoia tabemwaang. (2Tim. 1:8; 3:13)
Ma teimatoa n ururingnga ae ti ‘kakimwarei-
reia nanon Iehova’ ngkana ti ninikoria n tei n
okoro ma te koraki ake a aki beku irouna.
—TaeRab. 27:11; Maraki 3:18.
9. N te aro raa ae ti kona ni kakimwareireia iai nanon Ie-
hova?
MOANIBWAIA IEHOVA NI MAIUM
10 Wareka Warekaia Iteraera 6:6, 7. A aki
kona Natiraite ni kaania rabwatan te mate.
Tao ko bae n iangoia ae tiaki te bwai ae bu-
bura ae a riai ni kakeaa. Ma n taai ake a kara-
kinaki n te Baibara, e kona n rangi ni kangaa-
nga karaoan aei iroun te Natiraite ngkana e
mate ana koraki ni kaan. Katein te taunimate
n taai akekei a riai aomata ni kaania rabwatan
te mate. (Ioa. 19:39, 40; Mwa. 9:36-40) Ma e
aki kona te Natiraite ni kakairi ni katei aka-
nne. E ngae naba ngkana a rinanoni kangaa-
nga Natiraite n aia utu n taai ni karawawata,
ma a kaota korakoran aia onimaki n teimatoa
ni kawakina aia taetae ni bau. E boni kakora-
koraia taan taromauria aika kakaonimaki ai-
kai Iehova bwa a aonga n nanomwaaka i aani
kangaanga aika a kaaitarai.
11 Ngkai Kristian ngaira, e kakawaki iroura
ara katabu nakon Iehova. E rotaki iai ara mo-
tinnano ao ara mwakuri aika irekereke ma ara
utu. Ti taningamarau ni karaoi tabera n ara
utu aika taekinaki n te Baibara, ma ti aki
10. E na kangaa te tua are ni Warekaia Iteraera 6:6, 7 n
riki bwa kataakia Natiraite?
11. Tera ae e riai ni motinnanoia te Kristian bwa e na ka-
raoia ni kaineti ma baika irekereke iai ana utu? (Nora
naba te taamnei.)
E kukurei n tei n okoro te
Natiraite ae kawakina ana
taetae ni bau
(Nora barakirabe 7)
BEBERUARE 2024 17

karimoai baika a tangiri ara utu nakon te bae
e tangiria Iehova mairoura. (Mat. 10:35-37;
1Tim. 5:8) N tabetai ti kona ni karaoi moti-
nnano aika a aki kukurei iai ara utu ma e ku-
kurei iai Iehova.
12 Iangoa ana katoto Alexandru ao buuna ae
Dorina. Imwin aia reirei n te Baibara te taa-
nga aei i nanon teuana te ririki, ao e a motikia
Dorina bwa e nang katoka ana reirei ao e ta-
ngira naba Alexandru bwa e na katokia. Ma e
taetae teuaei ma te aamarau ao te akoi nakon
neiei bwa e na bon reitaanako ana reirei. E aki
kukurei iai Dorina ao e kataia ni kairoroa te-
uaei bwa e na katoka ana reirei. E taekinna
Alexandru bwa e kataia n ota iroun neiei bwa
bukin tera ngkai e namakina aei, ma e aki be-
bete irouna. N tabetai ngkana e kabuakakaa
teuaei Dorina ao ni kaekaekaa ma te un, e na-
makinna teuaei bwa e nang katoka ana reirei
n te Baibara. Ma e botumwaaka Alexandru ni
moanibwaia Iehova ni maiuna, ao e kaotiota
naba te tangira ae korakora ao te karinerine
nakoni buuna. N tokina, e a kairaki neiei n
ana katoto ae raoiroi teuaei, bwa e na ma-
nga reita ana reirei n te Baibara, ao e buti-
mwaea te koaua imwina riki.—Nora te taam-
˘
nei n jw.org ae Alexandru ao Dorina Vacar: “E
12. Ngke e rinanon te kangaanga n ana utu Alexandru,
tera ae e karaoia ao ae e aki karaoia?
18 TE TAUA-N-TANTANI
Ko kukurei ni moanibwaia
nanon Iehova e ngae naba
ngkana ko rinanon te
kangaanga ae korakora?
(Nora barakirabe 11)
Taotaonakinnano te Tangira ao E Akoi” i aan te
kaongora ae rereitaki ae “E Bitii Maiuia Ao-
mata te Koaua.”
13 E karaoa Iehova te babaire n te utu, ao e
tangirira bwa ti na kukurei n ara utu. (IEbe. 3:
14, 15) Ngkana ti kani kukurei ni koaua, ti riai
ni karaoi bwaai n aron ae e tangiria Iehova.
Kakoauaa ae e boni kakawaki iroun Iehova am
kakorakora ni kakeako ibukin taromauriana,
ngkai ko tabeakina am utu ao ni kaota tangi-
raia ao karineaia.—IRom 12:10.
KAUNGAINGKAMI BWA KAM
NA RIKI N AROIA NATIRAITE
14 A riai n rineia naake a taromauria Iehova
ni kabane ni boong aikai, bwa a na kukurei ni
kakeaia ibukin tangiran Iehova. E aki bebete
karaoan anne n tabetai. Ti na kangaa n ibuo-
buoki i marenara ni kaotiota te aeka n nano
anne? Man ara taeka aika kaungaunga. (Iobi
16:5) Iai tabeman n am ekaretia aika a kataia
ni kabebetei maiuia bwa a aonga ni karaoa ae
bati riki n aia beku iroun Iehova? Iai rooro n
rikirake aika ko ataiia bwa a ninikoria ni kao-
koroia ma ataei n aia tabo n reirei, e ngae
ngke e kangaanga irouia karaoan anne? Tera
aroia am reirei n te Baibara ke raom n te oni-
13. Ti na kangaa ni kaota tangiran Iehova ao tangiraia
ara utu?
14. Antai aika ti riai riki ni kaungaia n ara taeka?
maki aika kabokorakora ni kateimatoa kakao-
nimakia ibukin aia kakaaitara aia utu? Ti bia
karekei ara tai ni karaui nanoia raora n te oni-
maki aika tangiraki aikai, ni kaotia ae ti rangi
ni kakaitau ibukin nanoia ni kakeaia i bon
irouia ao ninikoriaia.—Bire. 4, 5, 7.
15 N tabetai ti kona ni katauraoa te ibuo-
buoki ae manena nakoia raora ni Kristian aika
beku ni kabwanina aia tai. (TaeRab. 19:17;
Ebera 13:16) Anne te bwai ae e tangiria ni ka-
raoia te tari te aine ae kakaonimaki ma ni kara
ae maeka i Sri Lanka. E a raka riki ana mwane
ni kara ao e kani buokiia uoman taari aine
aika ataei riki aika bwaiania, bwa a aonga n re-
itaanako aia mwakuri ni minita n aki ongei
kangaanga ibukin te mwane. Ngaia are e a
motinnanoia bwa e na angangania te mwaiti
ni mwane are e a tia ni baireia ni katoa na-
mwakaina ibukin aia kabanemwane n aia ta-
reboon. Ai tamaroara nanon te tari te aine
anne!
15. A kangaa tabeman ni boutokaiia naake a beku ni ka-
bwanina aia tai?
KO NA KANGAA NI KAEKA?
˛ N aanga raa ake a kaotia iai ˛ Ti na kangaa ni kaungaira i
Natiraite bwa a kakeaia i marenara bwa ti aonga n riki
bon irouia ao a ninikoria? n aroia Natiraite n ara bong
aikai?
Ti kona ni karekei reireiara aika bati man
16
aia katoto aika raoiroi Natiraite rimoa! Ma iai
naba te bwai ae oti n te babaire aei ibukin Ta-
mara are i karawa ae Iehova. E onimakinna ae
e korakora nanora ni kani kakukureia ao ti ku-
kurei ni kakeaira ibukini kakororaoan ara ka-
tabu. E karineira n arona n anganira ara tai ni
kaota tangirana. (TaeRab. 23:15, 16; Mareko
10:28-30; 1Ioa. 4:19) E oti n te babaire ibukin
te Natiraite bwa Iehova e atai raoi baika ti ka-
keai ibukin ara beku irouna ao a kakawaki
irouna. Ti bia motinnanoia bwa ti na teimatoa
ni beku iroun Iehova, ni kukurei n anganna
ara kabanea n tamaroa.
16. Tera reireiara man te babaire ibukia Natiraite rimoa?

KABWARABWARAAN TE TAAMNEI Iteraniba 18: E ma-
taku te Natiraite mai taubukin te auti, ni karaoan tauni-
matean kaain ana utu ae tangiraki irouna. E aki riai n ira
te taunimate ibukin ana taetae ni bau.
˛ Tera ae e onimakinia iai taan
taromauria Iehova bwa a na
karaoia ae oti man te babai-
re ibukin te Natiraite?
ANENE 124
Kakaonimaki ni Koaua
TE KAONGORA
IBUKIN TE REIREI 8
ANENE 123
Kakaonimaki n Aantaeka
Nakon Ana Kairiri te Atua “Bon Iehova ngai . . . are Teuare kaiririko.”—ITA. 48:17.
TE BOTO N IANGO
Ti na buokaki n te kaongo-
ra aei n nora aron Iehova
ni kairiia ana aomata ni
boong aikai, ao baikara
kakabwaiaara ngkana ti ira
nanon ana kairiri.
20
Teimatoa n Ira Nanon Ana
Kairiri Iehova
IANGOIA bwa ko a bua n te buakonikai. E karuanikai te tabo
anne bwa iai maan aika moaanti, maan aika uarereke aika uo-
uotii mannaoraki, aroka aika boitin, ao kawai aika aobuaka.
Ko na boni kakaitau ngkana iai te tia kaiririko ae mwaatai, ae
ataa te tabo ae ko na ruanikai iai ao e ataa kawaina ni kararo-
aa mai iai! Titeboo te aonnaba aei ma te buakonikai anne. E
onrake ni baika karuanikai, moarara riki baika kona n uruana
ara onimaki. Ma iai te tia Kairira ae kororaoi ae Iehova. E kai-
rira ni kararoaira mani baika karuanikai ao ni karokoira n to-
kini kawaira ae te maiu are aki toki n te waaki ae boou.
2 E kangaa ni kairira Iehova? Te moan, rinanon ana Taeka ae
te Baibara. Ma e kabonganaia naba aomata bwa a na kairira. N
te katoto, e kabongana “te toro ae kakaonimaki ma ni wana-
wana” ni katauraoi amwarake n taamnei aika buokira ni karaoi
motinnano ma te wanawana. (Mat. 24:45) E kabonganaia naba
Iehova mwaane aika konabwai ni kairira. N te katoto, a katau-
raoa te kaungaunga ao te kaetieti mataniwi n te aono ao uni-
mwaane n te ekaretia, aika ti kona ni buokaki iai n taai ake ti
boo iai ma kangaanga. Ai kakaitaura ngaira ibukin te kairiri ae
ti kona n onimakinna ni kabaneani boong aika karuanikai ai-
kai! Ti buokaki iai ni kateimatoa akoara iroun Iehova ao n tei-
matoa n tiku n te kawai ae kairiri nakon te maiu.
3 E ngae n anne, e kona ni kangaanga iroura n tabetai iran na-
non ana kairiri Iehova, moarara riki ngkana ti anganaki irouia
mwaane aika aki kororaoi. Bukin tera? Ti kona n aki inanoi ma
te reirei ni kairiri are ti anganaki. Ke ti kona n iangoia bwa e aki
manena te kairiri are ti karekea ao n iangoia bwa tiaki mairoun
Iehova te reirei ni kairiri anne. Ngkana a roko iango akanne, ti
a riai riki n onimakinna ae bon Iehova ae kaiririia ana aomata
1. Bukin tera ngkai ti riai n ira nanon ana kairiri Iehova? Taekina te kaikonaki.
2. E kangaa ni kairira Iehova?
3. Tera ae ti na maroroakinna n te kaongora aei?
ao ti na kakabwaiaaki ngkana ti ira nanon ana
kairiri. Ibukini kakorakoraan ara onimaki, e
na maroroakinaki n te kaongora aei (1) aron
Iehova ni kairiia ana aomata n taai ake a kara-
kinaki n te Baibara, (2) arona ni kairira ni
boong aikai ao (3) aroni kakabwaiaara ngkana
ti teimatoa n ira nanon ana kairiri.
ARON IEHOVA NI KAIRIIA
TE NATANNAOMATA AE ITERAERA
4 E mwiokoa Mote Iehova bwa e na kairiia
I-Iteraera ni kaotinakoia mai Aikubita. Ao E
kaota te bwai ni kakoaua nakoia I-Iteraera
bwa E boni kairiia rinanoni Mote. N te katoto,
E katauraoa te boua ae te nang n te ngaina ao
te boua ae te ai n te bong. (TeOti. 13:21) E
irira te boua aei Mote, ike e a kairaki iai ma ti-
bun Iteraera nakon Taari ae Uraura. A nako
nanoia aomata ngke a iangoia bwa a a bae i
marenan taari ao ana taanga ni buaka Aikubi-
ta ake a kakioia mai buki. A a iangoia bwa e
kairua Mote ngke e kairiia nakon Taari ae
Uraura. Ma e bon aki kairua. Bon nanon Ieho-
va ni kairiia ana aomata nako ikanne rinano-
ni Mote. (TeOti. 14:2) Imwina e kamaiuia te
Atua n te aro ae rangi ni kamimi.—TeOti. 14:
26-28.
5 I nanon 40 te ririki imwina ao e teimatoa
Mote n irira te boua are te nang ni kairiia iai
ana aomata te Atua i nanon te rereua.1 E ka-
mena te boua are te nang Iehova i etan ana
umwanrianna Mote i nanon te tai ae maan
teutana, ike a a kona I-Iteraera ni kabane n
noria. (TeOti. 33:7, 9, 10) E taetae Iehova na-
koni Mote man te boua anne, ao imwina Mote
e taekina Ana kaetieti nakoia aomata. (Tai-
1 E mwiokoa naba Iehova te anera “are e ririmoaia tibun Iterae-
ra” bwa e na kairiia nakon te Aba ni Berita. E teretere raoi bwa te
anera anne boni Mikaere ae taekan Iesu imwain rikina n aoma-
ta.—TeOti. 14:19; 32:34.
4-5. E kangaa Iehova ni kaotia ae e kabongana Mote ni
kairiia I-Iteraera? (Nora te taamnei ni moan te maekatin.)
Are. 99:7) A nora raoi te bwai ni kakoaua
I-Iteraera ae Iehova e kabongana Mote ni kai-
riia.
6 E kananokawaki bwa angia tibun Iteraera a
kakeaa bongan te bwai ni kakoauaa ae tere-
tere ae Iehova e kabongana Mote bwa te tia
tei Ibukina. (Wareka Warekaia Iteraera 14:
2, 10, 11.) A okioki n aki kani butimwaea mwi-
okoani Mote. N tokina, a aikoa kariaiakaki ti-
bun Iteraera ake kaain te roro anne bwa a na
rin n te Aba ni Berita.—WarIte. 14:30.
7 Ma iai tabeman I-Iteraera aika ira nanon
ana kairiri Iehova. N katoto, e nora Iehova
aei: “Kareba . . . e teimatoa n irirai ma na-
nona ni kabane.” (Wareka Warekaia Iterae-
ra 14:24.) E angani Kareba kaniwangana te
Atua ao e anganna naba abana ae tangiria i
Kanaan. (Iot. 14:12-14) A katea naba te kato-
to ae raoiroi I-Iteraera ake kaain te roro are
imwina n aroia n ira nanon ana kairiri Iehova.
Ngke e riki Iotua bwa te tia kairiri ae mwioko-
aki i aoia tibun Iteraera n ruamwini Mote, ao
e “korakora karineana irouia ni kabane bongi-
ni maiuna.” (Iot. 4:14) Ibukin anne, e kaka-
bwaiaia Iehova ni karokoia n te aba are e a tia
ni beritanna nakoia.—Iot. 21:43, 44.
8 E kateirakeia Iehova taani motikitaeka
iraua te ririki imwina bwa a na kairiia ana ao-
mata. Imwina n aia tai ueea, e mwiokoia bura-
beti Iehova bwa a na kairiia ana aomata. A
ongeaba ueea aika kakaonimaki n aia reirei ni
kairiri burabeti. N te katoto, e nanorinano te
Uea are Tawita ni butimwaea kaetana iroun te
burabeti are Natan. (2Tam. 12:7, 13; 1Rong.
17:3, 4) E onimakina te kairiri are karekea te
6. Tera aroia tibun Iteraera nakon ana kairiri Iehova?
(Warekaia Iteraera 14:2, 10, 11)
7. Taekin aia katoto naake a ira nanon ana kairiri Iehova.
(Warekaia Iteraera 14:24) (Nora naba te taamnei.)
8. Kabwarabwaraa aron Iehova ni kairiia ana aomata n
aia tai ueea. (Nora naba te taamnei.)
BEBERUARE 2024 21
Mangkoa ni karokoa ngkai,
e kabonganaia aomata
Iehova bwa taan tei ibukina
ni kairiia ana aomata
(Nora barakirabe 3)
Mote ao te tia ruamwina ae Iotua
(Nora barakirabe 5, 7)
Uea ae Ieotiabata mairoun te burabeti are
Iaatiara ao e kaungaia tibun Iuta bwa a na
“onimakinia ana burabeti [te Atua].” (2Rong.
20:14, 15, 20) Ngke e rawawata te Uea are Ete-
kia, ao e bubutii buokana iroun te burabeti
are Itaia. (Ita. 37:1-6) Ni katoaa te tai are a ira
iai nanon ana kairiri Iehova ueea, e a kaka-
bwaiaaki iai te natannaomata ao ni kamano-
aki. (2Rong. 20:29, 30; 32:22) E riai n otara
nakoia aomata ni kabane ae Iehova e kabo-
nganaia ana burabeti ni kairiia ana aomata.
Ma e ngae n anne, angiina mai buakoia ueea
ao ana aomata, a rawa nakoia ana burabeti Ie-
hova.—Ier. 35:12-15.
ARON IEHOVA NI KAIRIIA
KRISTIAN AKE N TE MOAN TIENTURE
9 E katea Iehova te ekaretia ni Kristian n te
moan tienture C.E. E kangaa ni kairiia Kris-
tian akanne? E mwiokoa Iesu bwa atun te eka-
retia. (IEbe. 5:23) Ma bon tiaki Iesu ae taetae
nakoia taan rimwina temanna imwin tema-
nna. E kabonganaia abotoro ao unimwaane
ake i Ierutarem bwa a na karaoa anne. (Mwa.
9. Antai ake e kabonganaia Iehova ni kairiia Kristian ake
n te moan tienture? (Nora naba te taamnei.)
22 TE TAUA-N-TANTANI
Te Uea are Etekia ao te
burabeti are Itaia
(Nora barakirabe 8)
15:1, 2) A mwiokoaki naba unimwaane bwa a
na kaira te ekaretia.—1Tet. 5:12; Tit. 1:5.
10 Tera aroia Kristian n te moan tienture na-
kon te kairiri? Angiina i buakoia a kukurei n
iri nanoni kaetieti ake a karekei. Ni koauana,
“a kimwareirei n te kaungaunga” are a anga-
naki. (Wareka Mwakuri 15:30, 31.) Ma e ka-
ngaa ngkanne Iehova ni kairiia ana aomata n
taai aikai?
ARON IEHOVA NI KAIRIRA NI BOONG AIKAI
11 E teimatoa Iehova ni kairiia ana aomata ni
boong aikai. E karaoa anne rinanon ana Taeka
ao Natina ae atun te ekaretia. Ti kona n nora
te bwai ni kakoaua ae e teimatoa naba te Atua
ni kabonganaia aomata n taai aikai? Eng. N te
katoto, iangoa te baere riki imwin te ririki
1870. A a moanna n ota Charles Taze Russell
ma raona, ae e na riki 1914 bwa te ririki ae ka-
10. (a) Tera aroia angiina Kristian n te moan tienture na-
kon te kairiri are a karekea? (Mwakuri 15:30, 31) (b) Bu-
kin tera ngke iai tabeman n taai ake a karakinaki n te Bai-
bara aika a rawa ni butimwaeiia taan tei ibukin Iehova?
(Nora te bwaoki ae “Bukina Ngkai A Aki Butimwaea te
Bwai ni Kakoaua ae Mataata Tabeman.”)
11. Aanga te katoto ae kaota aron Iehova ni kairiia naa-
ke a kairiri n taai aikai.
 Abotoro ao unimwaane ake i Ierutarem
(Nora barakirabe 9)
kawaki ni kaineti ma tein Ana Tautaeka n Uea
te Atua. (Tan. 4:25, 26) A kakoauaa anne ibu-
kina bwa a onimakin taetae ni burabeti aika n
te Baibara. E kairiia Iehova ni karaoan aia ka-
kaae n te Baibara? Eng e boni kairiia. E oti
mani baika riki n te aonnaba n 1914 bwa e
a moana ana kairiri Ana Tautaeka n Uea te
Atua. E waaki te Moan Buaka Are Kabutaa
Aonnaba n taorimwiaki ma aoraki aika kama-
mate, mwaeiein te aba, ao roongo. (Ruka 21:
10, 11) E boni kabonganaia Iehova mwaane
aika Kristian aika raoiroi nanoia akanne bwa a
na buokiia ana aomata.
12 Iangoa naba te baere riki n tain te Kauoua
ni Buaka Are Kabutaa Aonnaba. Imwin nene-
ran Te Kaotioti 17:8 irouia taari aika mwioko-
aki ni kautun ara botaki, ao a ataia ae e na aki
kairiri te buaka anne nakon Aremaketon ma
nakon tain te rau teutana ike e na reke iai
karaoan te mwakuri n uarongorongo ae ko-
rakora. E ngae ngke e taraa n aki boo ma
ongina n te tai arei, ma e boni katea naba te
Kuura ni Kireata ana botaki Iehova, ibukini
12-13. Baikara babaire ibukini karababanakoan riki te
mwakuri n uarongorongo ao n angareirei, n tain te Kauo-
ua ni Buaka Are Kabutaa Aonnaba?
Te Rabwata n Tautaeka ni boong aikai
(Nora barakirabe 14)
kataneiaakia mitinare n uarongorongo ao n
angareirei n aaba ni kabutaa n te aonnaba. A
kamwanangaaki mitinare n tain naba te bua-
ka. Irarikina, e katea te Kuura Ibukin te Mwa-
kuri ni Minita1 te toro ae kakaonimaki bwa a
na kataneiaaki iai kaain ekaretia ni kabane
bwa a aonga n riki bwa taan uarongorongo ao
taan reirei aika mwaatai riki. A a kataubobo-
ngaaki ana aomata te Atua n aanga aikai ibu-
kin te mwakuri ae imwaia.
13 Ngkana ti ururing rikaaki, ti kona n noria
raoi ae e boni kaiririia ana aomata Iehova n
taai ni kangaanga akanne. A namakina te rau
ao te inaomata ana aomata Iehova n aaba
aika bati ni karaoan aia uarongorongo, ni moa
man te Kauoua ni Buaka Are Kabutaa Aonna-
ba ni karokoa ngkai. Ni koauana, e a raababa-
nako te mwakuri.
14 Ni boong aikai, a teimatoa kaain te
1 E ataaki imwina bwa te Kuura ni Kataneiai Ibukia Taan Ua-
rongorongo. E karaoaki te kataneiai aei ni boong aikai bwa ka-
noan ara taromauri i nanon te wiki.
14. Bukin tera ngkai ti kona n onimakina te kairiri ae roko
man ana botaki Iehova ao mairouia unimwaane n te eka-
retia aika mwiokoaki? (Te Kaotioti 2:1) (Nora naba te
taamnei.)
BEBERUARE 2024 23
Bukina Ngkai A Aki Butimwaea
te Bwai ni Kakoaua ae Mataata
Tabeman
Bukin tera ngkai a aki butimwaea te bwai ni ka-
koaua ae mataata tabeman, ae e kabonganaia
aomata Iehova ni kairiia ana aomata? N angiin
te tai bon ibukini kainikatongaia. (Ioa. 3:19;
2Bet. 3:3, 4; Iuta 18) N te katoto, tabeman ti-
bun Iteraera a rawa ni butimwaea Mote bwa te
tia kairiri ae rineaki iroun te Atua, ibukina bwa
a tabe riki ma kani karekean atongaia. (WarIte.
16:1-3) N aron anne, a bati aika rawa iroun Iesu
e ngae naba ngke e karaoi kakai aika bati. (Ioa.
12:37, 43) Ni kaitaraan anne, a a tia n nora te
bwai ni kakoaua te koraki aika nanorinano ao n
tangira te koaua ma nanoia ni kabane, ae e
boni kabonganaia mwaane ake a mwiokoaki
Iehova ni kairiia ana aomata. (Mat. 16:16, 17) E
karekei n taai nako kakabwaia iran nanon te
kairiri anne.
Rabwata n Tautaeka n onimakina Kristo ibu-
kin te kairiri. A tangiria bwa kaetieti ake a
anga nakoia taari e oti iai aia iango kaaini ka-
rawa. A kabonganaia mataniwi n te aono ao
unimwaane n te ekaretia bwa a na katauraoi
kaetieti nakoia ekaretia.1 A mena unimwaane
aika kabiraki n te ekaretia i nanoni ‘baini Kris-
to are te atai.’ (Wareka Te Kaotioti 2:1.) Ni
koauana, a aki kororaoi unimwaane aikai ao
a kakaraoi kairua. A karaoi kairua n tabetai
Mote ao Iotua, n aroia naba abotoro. (WarI-
te. 20:12; Iot. 9:14, 15; IRom 3:23) Ma e teima-
1 Nora te bwaoki ae “Taben te Rabwata n Tautaeka” n Te Taua-n-
Tantani ae bwaini Beberuare 2021, i. 18.
24 TE TAUA-N-TANTANI
toa naba ngkai Kristo ni kairira te toro ae ka-
kaonimaki ao unimwaane aika mwiokoaki, ao
e na teimatoa ni karaoa anne “ni boong ni ka-
bane ni karokoa tain tokin te waaki ae ngkai i
aon te aba.” (Mat. 28:20) Ngaia are a bati bu-
kina ngkai ti riai n onimakina te kairiri are e
katauraoia rinanoia naake a mwiokoaki bwa a
na kairiri.
TI KAKABWAIAAKI NGKANA TI TEIMATOA
N IRA NANON ANA KAIRIRI IEHOVA
15 Ti kakabwaiaaki naba ngkai ngkana ti tei-
matoa n ira nanon ana kairiri Iehova. N te
katoto, a maiuakina te kaungaunga Andy ao
Robyn ae a na kabebetea maiuia. (Ebera 13:5)
N tokina, a a kona n anga nanoia bwa a na
ibuobuoki n te mwakuri ni kateitei. E taku
Robyn: “Ti maeka n auti aika rangi n uarere-
ke, ao n angiin te tai akea aia umwa ni kuuka.
I kaboonakoi au bwai n rawetaamnei aika bati
ae te bwai ae I tatangiria. A bon tiinako ranni-
matau. Ma n aroni buun Aberaam are Tara, I a
motinnanoia bwa N na iaiangoi baika imwaiu
ao n aki manga tanrikaaki.” (Ebera 11:15) Tera
ae a karekea taanga aikai man te baere a rina-
nona? E taku Robyn: “E reke raun nanora n
ataakin ae ti a angan Iehova ara kabanea ni
konaa. Ngke ti karaoi mwiokoara ibukin Ieho-
va, ti a kona n nora iai aron te maiu n te waa-
ki ae boou.” E boraoi n iango ma anne Andy
ao e kangai: “Ti karekea raun nanora ngkai ti
kabanea ara tai ao korakorara ni boutokaa te
Tautaeka n Uea.”
16 Ti kangaa riki ni kakabwaiaaki ngkana
ti teimatoa n ira nanon ana kairiri Iehova?
Imwin ana angabeeba man te kauarinan Mar-
cia, ao e maiuakina te kaungaunga are e na
uaiakina te beku iroun Iehova. (Mat. 6:33;
IRom 12:11) E taku neiei: “I reke nakon te rei-
15-16. Tera reireiam man rongorongoia naake a ira na-
non ana kairiri Iehova?
rei ae rietata are N na mwanenaki iai i nanon
4 te ririki. Ma I kan uaiakin tiau n te onimaki.
Ngaia are I a rineia bwa N na kaea te reirei ae
N na karekea iai rabakau n te mwakuri teuana
ae e na boutokaai n au mwakuri ni minita. Aei
bon teuana mai buakon au motinnano aika ra-
ngi n tamaroa. I a kukurei ngkai ni beku bwa
te bwaiania ae katoatai, ao ibukina bwa I boni
bairea au tai ni mwakuri ni kareketianti, I a
kona n ibuobuoki naba n te Betaera ao mwio-
ko riki tabeua.”
17 N tabetai ti karekea te reirei ni kairiri ae ti
kamanoaki iai mani bwaai tabeua n aron te
mataai ni kanibwaibwai ao mwakuri riki ta-
beua aika kona ni kairira bwa ti na urui ana
tua te Atua. Ti a kakabwaiaaki naba ngkana ti
ira nanon ana kairiri Iehova are katauraoia. Ti
kateimatoa iai itiakini mataniwin nanora ao n
totokoi rikini kangaanga aika ti na rawawata
iai. (1Tim. 6:9, 10) Ibukin anne, ti a kona n
taromauria Iehova ma nanora ni kabane, ae
te bwai ae karekea nakoira te kimwareirei,
te rau, ao te raunnano.—Wareka Itaia 48:
17, 18.
17. Baikara riki kakabwaiaara ngkana ti ira nanon ana
kairiri Iehova? (Itaia 48:17, 18)
KO NA KANGAA NI KAEKA?
˛ E kangaa Iehova ni kaira te ˛ E kangaa Iehova ni kairiia
natannaomata ae Iteraera? Kristian ake rimoa?
Ti kakoauaa ae e na teimatoa Iehova ni
18
kabonganaia aomata bwa a na katauraoi kairi-
ri n tain te rawawata ae korakora ao ni karo-
koa ae e a kairiri te Tautaeka ae Manna Tenga
te Ririki. (TaiAre. 45:16) Ti na teimatoa n ira
nanon te kairiri anne e ngae naba ngkana e
kaokoro ma te baere ti bon tangiria ni karao-
ia? E na bebete karaoan aei ngkana ti ongea-
ba n ana kairiri Iehova ae katauraoia ngkai.
Ngaia are ti bia teimatoa n ira nanon ana kai-
riri Iehova, ao ake a katauraoaki naba mairou-
ia mwaane aika mwiokoaki bwa a na tantani ni
kawakinira. (Ita. 32:1, 2; Ebera 13:17) Ti boni
kona n ongeaba iroun ara tia Kairiri ae Iehova
ibukina bwa e kairiranako mani baika a na
kona ni karuanikaia ara onimaki, nakon toki-
ni kawaira ae te maiu n aki toki n te waaki ae
boou.
18. Bukin tera ngkai ko motinnanoia bwa ko na teimatoa
n ira nanon ana kairiri Iehova?

KABWARABWARAAN TE TAAMNEI ni Moan te Mae-
katin: E onimakina Mote te boua are te nang ni kairiia iai
ana aomata te Atua i nanon te rereua.
˛ Ti kangaa ni kakabwaiaaki
man iran nanon ana kairiri
Iehova ni boong aikai?
ANENE 48
Nakonako ma Iehova ni Katoabong
Karekea Kukureim
Ngkai Ko Tataningaa
Iehova ma te
Taotaonakinnano
KO INGAINGA nakon te tai ae e na ka-
mauna iai te buakaka ni kabane Iehova ao
ni kabooui bwaai ni kabane? (TeKao. 21:
1-5) Ko bae n ingainga! Ma e aki bebete n
taai nako te teimatoa n tataningaa Iehova,
moarara riki ngkana ti kaaitara ma ka-
ngaanga. E kona ni kaaoraka nanora
baenikain te bwai ae kantaningaaki.
—TaeRab. 13:12, kbn.
Ma e kantaningaira Iehova bwa ti na taotaona
nanora n taningaa te tai are e a tia n namatia
bwa e na waaki iai. Bukin tera ngkai e kantani-
ngaa anne mairoura? Tera ae e kona ni buokira
bwa ti na kukurei ngkai ti tabe n tataninga?
BUKIN TERA NGKAI E KANTANINGAIRA IEHOVA
BWA TI NA TATANINGA?
E taekinaki ae kangai n te Baibara: “E teimatoa
Iehova n tataninga ma te taotaonakinnano bwa e
na akoingkami, ao e na teirake ni kaota te nanoa-
nga nakoimi. Bwa Iehova bon te Atua ae nibwan te
kaetitaeka ae riai. A a kukurei te koraki nako akana
teimatoa ni kantaningaia.” (Ita. 30:18) A moani
koreaki ana taeka Itaia aikai ibukia I-Iutaia aika
imanono. (Ita. 30:1) Ma iai tabeman aika kakao-
nimaki i buakoia I-Iutaia aikai, ao a karekea te kan-
taninga man taeka aikai. E karekea naba te kanta-
ninga nakoia ana toro Iehova aika kakaonimaki ni
boong aikai, taeka aikai.
Ngaia are ti riai n tataninga ma te taotaona-
kinnano ibukina bwa e tataninga naba Iehova ma
te taotaonakinnano. E a tia n namata te bong
26 TE TAUA-N-TANTANI
are e na kamauna iai te waaki ae ngkai, ao e tata-
ningaa rokon te bong ao te aoa anne. (Mat. 24:36)
N te tai anne, e nang teretere raoi ae a boni kewe
ana bukibuki te Riaboro ibukin Iehova ao ibukia te
koraki ake a beku irouna. E nang kamauna ngka-
nne Tatan ma naake a tei n ana itera, ma E na
“kaota [nakoira] te nanoanga.”
Ma ngkai moa, e aki kona Iehova ni kanakoi ka-
taakira ma e karaui nanora bwa ti kona ni kukurei
ngkai ti tabe n tataninga. N aron are e koreia Itaia,
ti kona ni kukurei ngkai ti kariariaa ke ti kantani-
ngaa te bwai ae raoiroi ae e na riki. (Ita. 30:18) Ti
na kangaa ni karekea te kukurei anne? Iai mwane-
ka aika aua aika kona ni buokira.
ARORA NI KUKUREI NGKAI TI TATANINGA
Kaatuua iangoani baika raraoi. E nora te bua-
kaka ae korakora te Uea are Tawita i nanoni
maiuna. (TaiAre. 37:35) Ma e ngae n anne, e korea
ae kangai: “Teimatoa ni kainabwabu i matan Ie-
hova ao tataningaia ma te ingainga. Tai kauna
nanom iroun te aomata ae nanakoraoi karaoan
ana babaire aika buakaka.” (TaiAre. 37:7) E mutia-
kina te taeka n reirei anne Tawita n arona ni kaa-
 N te taetae are moan rairaki iai te taeka ae “teimatoa ni kan-
taningaia,” e kona naba n nanonaki iai ae “ko kariariaa ke ko
kantaningaa te bwai ae e na riki,” ae kaotaki iai bwa e aki kairua
ngkana ti kariariaa kamaiuara iroun Iehova.
tuua ana iango i aon ana kantaninga ibukin te
kamaiuaki. E kakaitau naba ni kakabwaiaana ake
e karekei mairoun Iehova. (TaiAre. 40:5) Ngkana
ti kaatuua naba iangoani baika raraoi ao n aki tao-
nakinako ni baika bubuaka aika riki ni maiura, e na
bebete riki iai iroura tataningaan Iehova.
Katabetabeko ni karaoiroa Iehova. E kangai
nakon Iehova te tia korea te Areru 71, ae tao bon
Tawita: “N na teimatoa n tataninga, ao N na kaba-
tiaa riki karaoiroam.” (TaiAre. 71:14) E na kangaa
ni karaoiroa Iehova? E na tataekina Iehova nakoia
tabemwaang ao n anenea karaoiroana. (TaiAre. 71:
16, 23) N aron Tawita, ti kona ni kimwareirei ngkai
ti tabe n tataningaa Iehova. Ti karaoiroia n ara
mwakuri ni minita, n ara maroro ni katoabong, ao
n ara anene ibukin te taromauri. Ngkana ko anene
imwina n anenen te Tautaeka n Uea, e aera ko aki
iaiangoi raoi taekaia aika kaunganano?
Karekea kaungaakim irouia taari n te onimaki.
Ngke e kaaitara ma kangaanga Tawita, ao e taku
nakon Iehova: “N na kabotoa au kantaninga i aon
aram i mataia am aomata aika kakaonimaki ni ko-
aua.” (TaiAre. 52:9) Ti kona naba ni karekea kau-
ngaakira mairouia raora n te onimaki aika kakaoni-
maki ni koaua, tiaki tii n ara bobotaki ao n te
mwakuri ni minita ma n ara botaki naba n ikau-
ngaunga.—IRom 1:11, 12.
Kanenea am kantaninga. E kangai Taian Areru
62:5: “N na bon tataningaa te Atua ma te kaina-
bwabu, ibukina bwa boni ngaia nibwani baika I
kantaningai.” E rangi ni kakawaki bwa e na nene
ara kantaninga moarara riki ngkana e aki waekoa
n roko te toki n aron ae ti kantaningaia. Ti riai ni
kakoauaa ae a na boni koro bukin ana berita Ieho-
va n aki ongeia bwa maanra ngaira n tataningaia.
Ti kona ni kanenea ara kantaninga rinanon te
ukeuke n Ana Taeka te Atua n aron taian taetae ni
burabeti, rongorongo ake iai aika aki kauntaba, ao
rongorongo riki aika kaota taekan Iehova. (TaiAre.
1:2, 3) Ti riai naba n teimatoa n “tataro ni [kaira-
kira] n te taamnei ae raoiroi” bwa ti na kateimatoa
ara iraorao ma Iehova ngkai ti tabe n tataningaa
kakororaoan ana berita ibukin te maiu are aki toki.
—Iuta 20, 21.
N aron te Uea are Tawita, onimakinna ae Iehova
e tarataraiia ake a kakantaningaia ao e kaota Ana
tangira ae koaua nakoia. (TaiAre. 33:18, 22) Tei-
matoa n tataningaa Iehova ma te taotaonakinna-
no n arom ni kaatuua iangoani baika raraoi ni
maium, ni karaoiroia, ni karekea kaungaakim mai-
rouia taani Kakoaua, ao ni kanenea am kantaninga
ae kakawaki.
Kaain te Rabwata n Tautaeka
Aika Uoman Aika Boou
N TE KATENIBONG, Tianuare 18, 2023, ao e kao-
ti te katanoata ae okoro n jw.org, ae taekinaki iai
bwa a a tia ni mwiokoaki Brother Gage Fleegle ao
Jeffrey Winder bwa a na beku bwa kaain te Ra-
bwata n Tautaeka Ibukia Ana Tia Kakoaua Iehova.
A a tia taari mwaane aikai ni kakaonimaki ni beku
iroun Iehova i nanon te tai ae maan.
E kaikawaaki Brother Fleegle i maeaon
Pennsylvania, i U.S.A., irouia ana karo aika ma-
maaka te Atua. Ngke tebwi tabun ana ririki ao a
a mwaing ana utu nakon te kaawa ae uarereke ae
tionako, ike e kainnanoaki riki iai te ibuobuoki. E
aki maan imwina ao e a bwabetitoaki n No-
bembwa 20, 1988.
A aki toki ana karo Brother Fleegle ni kaungaa
bwa e na beku ni kabwanina ana tai. N angiin te
tai, a kakaoia mataniwi n te aono ao kaain te Be-
taera nakoni mwengaia, ao e kona n noria
Brother Fleegle ae a kukurei taari aikai. E aki
maan imwini bwabetitoana ao e a moana ana
bwaiania ae katoatai n Tebetembwa 1, 1989. Uoua
Gage Fleegle ma
buuna ae Nadia
28 TE TAUA-N-TANTANI
te ririki imwina, ao e a roko n tiana are e a kamani
kateia ngke 12 ana ririki ae te beku n te Betaera. E
moana ana beku n te Betaera i Brooklyn n Okito-
bwa 1991.
E mwakuri n te Betaera Brother Fleegle n te
Tabo ni Karao Boki i nanoni wanua te ririki, ao
imwina e kamwaingaki nakon te Aobiti Ibukin te
Mwakuri. E beku n te tai anne n te ekaretia ae
kabongana te taetae n Rutia i nanon tabeua te ri-
riki. E mare ma buuna ae Nadia n 2006, ao e a
beku ma ngaia n te Betaera. A a tia ni kaai ni beku
n te aono ae kabonganaaki iai te taetae ni Botuka-
re, ao e raka i aon tebwina te ririki n te aono ae ka-
bonganaaki iai te taetae n Tibein. Imwin ririki aika
bati ake e beku iai n te Aobiti Ibukin te Mwakuri,
e a manga kamwaingaki Brother Fleegle bwa e na
beku n Aobitin te Komete Ibukin te Angareirei ao
imwina riki n Aobitin te Komete Ibukin te Mwakuri.
Ni Maati 2022 ao e a mwiokoaki bwa te tia ibuo-
buoki n te Komete Ibukin te Mwakuri Ibukin te Ra-
bwata n Tautaeka Ibukia Ana Tia Kakoaua Iehova.
 E kaikawaaki Brother Winder i Murrieta, i Cali- ririki imwina a a manga okira Warwick, ao e mwi-
fornia, i U.S.A. E kaikawaaki i nanon te koaua okoaki Brother Winder bwa e na mwakuri n Aobi-
irouia ana karo, ao e bwabetitoaki ni Maati 29, tin te Komete ae Tabeakinia Taani Beku. Ni Maati
1986. N te namwakaina are imwina ao e motinna- 2022 e mwiokoaki bwa te tia ibuobuoki n te Ko-
noia bwa e na riki bwa te bwaiania ae aki katoa- mete ae Tabeakinia Taani Beku Ibukin te Rabwata
tai. E rangi ni kukurei iai ao e kan reitaanako ana n Tautaeka.
bwaiania. Imwin tabeua ana namwakaina ni Ti tataro bwa e na kabatiaa kakabwaiaaia Ie-
bwaiania ae aki katoatai, ao e a moana ana bwai- hova “mwaane [aikai] ake a a riki bwa bwaai n ti-
ania ae katoatai n Okitobwa 1, 1986. tuaraoi,” ngkai a teimatoa ni mwakuri korakora
Ngke tebwi tabun ana ririki Brother Winder, ao ibukin te Tautaeka n Uea.—IEbe. 4:8.
e kawariia tarina aika uoman aika ikawai ake a
beku n te Betaera n te tai anne. E kakorakoraaki
nanona iai bwa e na kanoaa te booma ni bubutii
ibukin te beku n te Betaera ngke e a ikawai. Ao ni Ai ruaman taari mwaane aika kabiraki aika
Mei 1990, e a kaoaki bwa e na beku n te Betaera a kaaina te Rabwata n Tautaeka: Kenneth
i Wallkill. Cook, Jr.; Gage Fleegle; Samuel Herd;
¨
E mwakuri Brother Winder n aobiti aika kakao- Geoffrey Jackson; Stephen Lett; Gerrit Losch;
Mark Sanderson; David Splane; ao Jeffrey
koro n te Betaera, n ikotaki ma te Aobiti ae Tabe
Winder.
ma te Kaitiaki, te Ununiki, ao Aobitin te Betaera.
E mare ma buuna ae Angela n 1997, ao a kaai ni
beku n te Betaera man te tai anne ni karokoa
ngkai. N 2014 ao a a kamwaingaki nako Warwick,
ike e a ibuobuoki iai Brother Winder ni katean te
tabo ibukini kautun ara botaki. N 2016 a mwaing
nakon te Watchtower Educational Center i
Patterson, ike e a mwakuri iai Brother Winder n te
Aobiti ae Tabe ma Rawebwanaa/Taamnei. Aua te

Jeffrey Winder ma
buuna ae Angela

BEBERUARE 2024 29
 TITIRAKI MAIROUIA
TAANI WAREWARE
Tera ae e kaotaraeaki n te Baibara
ibukin ana konabwai Iehova ni
kona n taekini kanoan taai aika
a na roko?
ˇ E kamatataaki n te Baibara bwa e kona Iehova
n taekini kanoan taai aika a na roko. (Ita. 45:21)
E aki raoi kabwarabwaraaki bwa e kangaa ke n ni-
ngai ae e karaoa iai anne ke mwaitira bwaai aika
e baireia bwa e na atai. Ngaia are ti aki riai ni ma-
toatoa i aoni baikanne. Ma iai bwaai tabeua aika
ti riai n atai.
Akea tian ana konabwai Iehova, ma tii ngkana
e bon rineia bwa e na aki karaoia. Ibukini
wanawanana ae akea tiana, e kona ni kaman tae-
kina taekan te bwai teuana are e bon taku. (IRom
11:33) Ibukina bwa e kaotiota te taubaang n te
aro ae kororaoi, e kona n rineia bwa e na aki atai
baika a na riki.—Kabotaua Itaia 42:14.
E kona Iehova ni kakororaoa nanona. E ka-
ngaa n irekereke anne ma ana konabwai n taeki-
ni kanoan taai aika a na roko? E kabwarabwa-
raaki ae kangai n Itaia 46:10: “I a kamani kaotii
tokini bwaai man te moantai, ao bwaai aika tuai
n riki mangkoangkoa. I kangai, ‘E na teimatoa au
babaire, ao N na karaoa are I bon taku.’ ”
Ngaia are bukina teuana ngkai e kona Iehova n
taekini kanoan taai aika a na roko, bon iai mwaa-
kana ni kakoroi bukini bwaai. E kaokoro Iehova
ma ngaira, bwa e aki tangiria bwa e na mataku
moa ni kabanean te taamnei bwa e aonga n ataa
motina. Ni kaitaraan anne, e kona Iehova ni bai-
reia bwa tera ae e na riki n te tai teuana ao n ta-
raia raoi bwa e na riki n taina.—TeOti. 9:5, 6; Mat.
24:36; Mwa. 17:31.
Ibukin aei, a kabonganaaki n te Baibara taeka
aika “katauraoia,” “karaoia,” ao “baireia” ni ka-
bwarabwaraa iai te bae karaoia Iehova ni kaineti
ma baika a na riki n taai aika a na roko. (2Uea
19:25; kbn.; Ita. 46:11) A rairaki taeka aikai man
30 TE TAUA-N-TANTANI
te taeka n te moan taetae ae irekereke ma nanon
te taeka ae “te tia karaomwangko.” (Ier. 18:4) N
aron te tia karaomwangko ae mwaatai ae kona ni
karaoa te bokaboka ae buabuataki bwa nnen te
uee ae tamaroa, e kona naba Iehova ni karaoa ke
ni kaangaraoi bwaai ibukini kakororaoan nanona.
—IEbe. 1:11.
E karinea Iehova te bwaintangira ae inaoma-
tara n rinea ae ti na karaoia. E aki kamani bai-
rea maiun te aomata, ao e aki naba kariaia ao-
mata aika raoiroi nanoia bwa a na karaoa te bwai
teuana ae e na kairiia nakon te kamaunanakoaki.
E kariaia aomata nako bwa a na kairi oini maiuia,
ao e kaumakiia bwa a na rinea ae eti.
Iangoi katoto aika uoua. Te moani katoto e
irekereke ma kaain te aba are Ninewe. E a ka-
man taekinna Iehova ae e na kamaunaaki te kaa-
wa anne ibukini buakakaia kaaina. Ma ngke a rairi
nanoia ao Iehova “e a manga iangoa te kabua-
nibwai are e taku bwa e na karokoa i aoia, ao e a
aki karokoa.” (Iona 3:1-10) E bita ana iango Ie-
hova ibukina bwa a kabongana inaomataia kaain
Ninewe n rineia bwa a na raira nanoia ni kaineti
ma ana kauring Iehova.
Te katoto ae te kauoua bon te taetae ni bura-
beti ibukin te tia kataenikai ae Tairati, are e na
kainaomataia I-Iutaia man te taenikai ao n tua
manga katean ana tembora Iehova. (Ita.
44:26–45:4) E kakororaoa te taetae ni burabeti
anne Ueani Botia are Tairati. (Etira 1:1-4) Ma e aki
taromauria te Atua ae koaua Tairati. E kabongana
Tairati Iehova ni kakororaoa te taetae ni burabeti
anne, ma e aki taumatoaia bwa e na taromauria.
—TaeRab. 21:1.
Ni koauana, aikai boni bwaai tabeua aika e
iaiangoi Iehova ngke e taekini kanoan taai aika a
na roko. Akea te aomata ae kona n ota raoi n
aron nako Iehova. (Ita. 55:8, 9) Ma baika ti atai
ibukin Iehova, a kakorakoraaki iai ara onimaki
bwa e boni kakaraoa ae eti n taai nako, ngkana e
taekini naba kanoan taai aika a na roko.
 KO ATAIA?

Bukin tera ngkai a kaokiokaki baika

taekinaki n te Baibara?

N TAAI TABETAI, ao taani korea te Baibara a kao-

kiokii kibuntaeka aika titeboo raoi. Iangoi bukina
aika tenua ngkai a karaoa iai anne:
Te tai are koreaki iai. N aia tai tibun Iteraera
rimoa, a bati aomata aika akea katoton te Tua
irouia. N angiin te tai a ongora ni warekan te Tua
ngkana e ikotaki te natannaomata n te umwanri-
anna. (TuaKau. 31:10-12) E bae n iai baika kona
n urua ongoraaia ngke a tei i nanon iraua te aoa
i buakoia aomata aika uanao. (Neem. 8:2, 3, 7)
N aekaki n tai akanne, a na kai uringi riki kiibu ao-
mata ao ni maiuakini, ngkana a kaokiokaki kibun-
taeka aika kakawaki. A na rangi ni buokaki riki n
ururingi rongorongo aika mataata n aron ana tua
te Atua ao mooti, ngkana a kaokiokaki taeka ta-
beua.—NakIbo. 18:4-22; TuaKau. 5:1.
Tein te koroboki. Tao 10 te katebubua mani
mwakoron te Baibara ae a koreaki bwa taian ane-
ne, n aron Taian Areru, Ana Anene Toromon, ao
Bwaebwaeti. N tabetai iai taeka aika kaokiokaki n
te anene. E katuruturuaki iai te boto n iango n te
anene ao ni buokiia taan ongora bwa a na kona
ni kamatenikunai taekaia. N te katoto, nori tae-
ka aika koreaki n Taian Areru 115:9-11: “Onima-
kina Iehova, ngkami aika tibun Iteraera, boni
ngaia aia tia ibuobuoki ao aia otanga. Onima-
kina Iehova, ngkami aika tibun Aaron, boni ngaia
aia tia ibuobuoki ao aia otanga. Onimakina Ie-
hova, ngkami aika kam maaka Iehova, boni
ngaia aia tia ibuobuoki ao aia otanga.” Kaokiokan
taeka akanne a na buokaki iai taan anene n iaia-
ngoi raoi koaua aika kakawaki akanne ao n taui i
nanoia.
Katuruturuani baika kakawaki. N tabetai taani
korea te Baibara a kaokiokii kibuntaeka aika rangi
ni kakawaki. N te katoto, ngke e tuangia
I-Iteraera Iehova bwa a na aki kana te raraa, ao
E kaira Mote bwa e na kaokioka taekinani bukina
nakoia n taai aika bati. E tangiria te Atua ni katu-
ruturua bwa a mena maiuni baika maiu i nanon te
raraa, ngaia are te raraa e tei ibukin te maiu.
(NakIbo. 17:11, 14) Imwina riki ngke a a korei bai-
ka kakawaki abotoro ma unimwaane ake i Ieruta-
rem aika a na rarawa nako iai ibukini kakukureian
te Atua, ao a a manga taekina naba riain te rara-
wa nakon te raraa.—Mwa. 15:20, 29.
E ngae ngke iai kibuntaeka aika kaokiokaki n
te Baibara, ma e aki tangiria Iehova bwa e na
riki bwa anuara kaokiokaia. N te katoto, e kangai
Iesu: “Ngkana ko tataro, tai mwanewei taeka aika
titeboo ni kaokiokii.” (Mat. 6:7) Imwina e a manga
taekini baika ti riai ni mwanewei n ara tataro aika
boraoi ma nanon te Atua. (Mat. 6:9-13) Ngaia are
e ngae ngkai ti rarawa ni kaokiokii taeka aika ti-
teboo raoi n taai nako n ara tataro, ma ti kona ni
kaokiokii taekan iango tabeua.—Mat. 7:7-11.
Bon iai bukina ae raoiroi ngkai a kaokiokaki
taeka ao kibuntaeka tabeua n Ana Taeka te Atua.
Bon teuana mai buakon ana aanga aika bati ara
Tia Reirei ae Moan te Kakannato n reireinira arora
ae ti na kabwaia iai.—Ita. 48:17, 18.

BEBERUARE 2024 31
 34567 Beberuare 2024  Vol. 145, Na. 2 KIRIBATI
TE BWAI N IBUOBUOKI
N TE UKEUKE N REIREI
Kakaaei Kaubwai n Taamnei Aika
Kakawaki Aika Ko Kona ni Maiuakini
KANOAN TE MAEKATIN AEI
 Ngkana ti wareware n te Baibara, ti kona ni
Te Kaongora Ibukin te Reirei 5: Eberi 8-14 2 kakaaei kaubwai n taamnei aika kakawaki ake
iai ngkana ti karaoa ara kakaae i aoni koaua
“N na Bon Aki Kitaniko”! aika kakawaki. Ma ti na kangaa ni kakabwai-
 aaki riki mai iai?
Te Kaongora Ibukin te Reirei 6: Eberi 15-21 8 Kananoa riki am ukeuke i aon rongorongo
“Karaoiroa Aran Iehova” aika n te Baibara. N te katoto, kakaaea bwa

antai ae e korea te rongorongo, nakon antai,
ao n ningai. Baikara bwaai aika riki, tera ae e
Te Kaongora Ibukin te Reirei 7: Eberi 22-28 14
riki imwaina ao imwina?
Reireiara Mairouia Natiraite Karekei reireiam n arom ni karaoa am kakaae

i aon titiraki aikai: ‘Tera aia namakin naake ko
Te Kaongora Ibukin te Reirei 8: Eberi 29–Mei 5 20 wareki taekaia? Baikara aroaro ake a kaotio-
tii? Bukin tera bwa I riai ni kakairi n aroaro
Teimatoa n Ira Nanon Ana Kairiri Iehova
akanne ke bukin tera ngkai N na aki riai ni

karikirakei?’
Karekea Kukureim Ngkai Ko Tataningaa
Maiuakin reireiam ake ko karekei tao n am
Iehova ma te Taotaonakinnano 26
mwakuri ni minita, ke n reitakim ma aomata

riki tabeman. Karaoan aei, ko kaotiota iai te
Kaain te Rabwata n Tautaeka Aika Uoman wanawana are mairoun te Atua n aron ae tae-
Aika Boou 28 kinaki n te Baibara ni kangai: “Ane e wana-
 wana ao e na mutiakini baikai.”—TaiAre.
TITIRAKI MAIROUIA TAANI WAREWARE 30 107:43.

˙ Te bwai n ibuobuoki: Iangoa aroni buokara
KO ATAIA? 31 ni maiuakini baika ti reiakin, ni kanoan te
Bukin tera ngkai a kaokiokaki baika botaki are i nukan te wiki ae Baika Kakawa-
ki Aika Mena n Ana Taeka te Atua. Iai n te
taekinaki n te Baibara?
mwakoro aei titiraki aika ti kona n titiraki-
nira iai, reirei aika kakawaki aika ti kona n
iaiangoi, ao taamnei aika ti kona ni kama-
tebwai.
E aki kaboonakoaki te maekatin aei. E katauraoaki bwa kanoan te
waaki n angareirei n te Baibara ae karaoaki ni katobibia te aonnaba,
ae boutokaaki ni bwaintangira aika aki tebonaki. Ngkana ko kani
bwaintangira, taiaoka nakon donate.jw.org.
Ngkana e aki kaotaki BG ke BK imwin te kibu, e anaaki ngkanne
man Te Baibara ae Tabu—Te Rairai ae te Aonnaba ae Boou. Ngkana
e kaotaki BG imwin te kibu, e anaaki man Te Baibara. Ngkana e Nakon ara atureti ae jw.org,
kaotaki BK imwin te kibu, e anaaki man Te Baibara ni Katorika. ke tikaen te code

s
The Watchtower (ISSN 0043-1087) February 2024 is published by Watch-
tower Bible and Tract Society of New York, Inc.; Harold L. Corkern, Pres-
ident; Mark L. Questell, Secretary-Treasurer; 1000 Red Mills Road, Wallkill,
w24.02-GB

NY 12589-3299. ˘ 2023 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylva-

231005

nia. Printed in Japan.