Test dla uczniów kończących naukę w klasie pierwszej gimnazjum I grupa

HISTORIA

imię i nazwisko numer w dzienniku klasa

Tekst składa się z 21 zadań. Czytaj uważnie treść poleceń. W zadaniach 1.–4., 6.–10., 12.–17., 19.–20.
wybierz poprawną odpowiedź i zaznacz ją znakiem X. Jeśli się pomylisz, błędnie zaznaczoną
odpowiedź otocz kółkiem i zaznacz właściwą. Odpowiedzi do zadań 5., 11., 18., 21. zapisz czytelnie
w wyznaczonych miejscach. Pomyłki przekreślaj.

Zadanie 1. (0–1)
Przyjrzyj się taśmie chronologicznej i zaznacz poprawne dokończenie zdania.

Powstanie wybranych świątyń

1 2 3 4

Chrześcijaństwo narodziło się w okresie oznaczonym na taśmie chronologicznej numerem

A. 1. B. 2. C. 3. D. 4.

Zadanie 2. (0–2)
Wybierz wydarzenie chronologicznie pierwsze i wydarzenie chronologicznie ostatnie. W każdym wierszu tabeli
zaznacz literę spośród A–D.

A. Podział cesarstwa rzymskiego przez cesarza Teodozjusza Wielkiego.

B. Zrównanie w prawach chrześcijan z wyznawcami innych religii przez Konstantyna Wielkiego.
C. Objęcie władzy w państwie rzymskim przez Oktawiana Augusta.
D. Wybuch wojny domowej w Rzymie między Juliuszem Cezarem a Pompejuszem.

I. Wydarzenie chronologicznie pierwsze A B C D

II. Wydarzenie chronologicznie ostatnie A B C D

maj/2016

I grupa 1
Zadanie 3. (0–1)
Zaznacz ciąg wydarzeń ułożonych w kolejności chronologicznej.

A. rozpad państwa Franków → koronacja cesarska Karola Wielkiego → przybycie Ottona III do Gniezna
B. koronacja cesarska Karola Wielkiego → rozpad państwa Franków → przybycie Ottona III do Gniezna
C. rozpad państwa Franków → przybycie Ottona III do Gniezna → koronacja cesarska Karola Wielkiego
D. koronacja cesarska Karola Wielkiego → przybycie Ottona III do Gniezna → rozpad państwa Franków

Zadanie 4. (0–1)
Przeczytaj tekst, zapoznaj się z tablicą genealogiczną i zaznacz poprawne dokończenie zdania.

W drugiej połowie XI w. papież Grzegorz VII zapoczątkował walkę papiestwa o inwestyturę. Jego dążeniom
przeciwstawił się władca Niemiec Henryk IV.

Mieszko I
zm. 992

BOLESŁAW I CHROBRY
992–1025 – 1025

Bezprym Mieszko II Otto

1025–1032/1034 – 1025

KAZIMIERZ I ODNOWICIEL
zm. 1058

BOLESŁAW II Śmiały Władysław I HERMAN

1058–1079 – 1076 1080–1102

MIESZKO ZBIGNIEW BOLESŁAW III KRZYWOUSTY

1102–1106 1102/1106–1138

zm. – zmarł
– koronacja królewska
992–1025 – lata panowania

Konflikt pomiędzy papieżem Grzegorzem VII a władcą Niemiec Henrykiem IV rozegrał się za panowania
w Polsce

A. brata Zbigniewa.
B. starszego wnuka Mieszka II.
C. syna Władysława I Hermana.
D. ojca Kazimierza I Odnowiciela.
maj/2016

I grupa 2
Zadanie 5. (0–2)
Przeczytaj tekst i wykonaj polecenie.

Podboje prowadzone od III do I w. p.n.e. przyniosły Rzymianom ogromne zyski. Do Italii oprócz kosztownych
łupów zaczęli masowo napływać niewolnicy. Trafiali oni głównie do wielkich majątków rolnych – latyfundiów, gdzie
musieli wykonywać ciężką pracę. Część zaś była wysyłana do szkół gladiatorów, by następnie występować,
ku uciesze Rzymian, w krwawych pojedynkach na arenach.

To właśnie gladiatorzy w Kapui pod wodzą Spartakusa w 73 r. p.n.e. wzniecili największe powstanie niewolnicze
w dziejach Rzymu. Przez dwa lata armia niewolników plądrowała Italię, kilkukrotnie pokonując przy tym rzymskie
legiony. Choć ostatecznie Rzymianie uporali się z siłami Spartakusa, to odtąd towarzyszyła im obawa przed
wybuchem kolejnego powstania niewolników.

Wymień przyczynę i skutek rozwoju niewolnictwa w państwie rzymskim.

Przyczyna

…....………….............………………………………………………………………………………….............................

…....………….............………………………………………………………………………………….............................

Rozwój niewolnictwa w państwie rzymskim

Skutek

…....………….............………………………………………………………………………………….............................

…....………….............………………………………………………………………………………….............................

Zadanie 6. (0–1)
Przeczytaj tekst i zaznacz poprawne dokończenie zdania.

[...] w rejonie Bliskiego Wschodu doszło jakieś 10 tysięcy lat temu do największej spośród odnotowanych
dotychczas w dziejach ludzkości przemian [...]. Człowiek przestał pasożytować na przyrodzie, zaczął z nią
współdziałać. […] Przejście z myślistwa na rolnictwo […] dawało korzyści, chociażby takie, że nadwyżki z „lat
tłustych” znacznie łatwiej było przechowywać na „lata chude”. [...] Rolnictwo skłoniło ludzi do osiedlania się
w urodzajnych dolinach wielkich rzek. Stosunkowo szybko potworzyły się tam duże ich skupiska, wielokrotnie
przewyższające liczebność gromady łowców-koczowników […].

Źródło: B. Orłowski, Technika, [w:] Zrozumieć Europę, Wrocław 1999, s. 9–10.

Powstanie stałych osad było skutkiem

A. upowszechnienia zbieractwa jako sposobu zdobywania żywności.

B. powstania pierwszych społeczności łowiecko-koczowniczych.
C. rozpoczęcia uprawy roli i hodowli zwierząt.
D. zmniejszenia liczebności gromad ludzkich.
maj/2016

I grupa 3
Zadanie 7. (0–1)
Przeczytaj tekst, przyjrzyj się mapie i zaznacz poprawne dokończenie zdania.

W 1819 r. francuski architekt Jean Nicolas Kuyot przywiózł swojemu przyjacielowi Jeanowi François
Champollionowi kopię kamiennej płyty pokrytej napisami zapisanymi w trzech różnych odmianach pisma.
Wówczas nawet dla najbardziej wykształconych uczonych z Europy zrozumiały był jedynie tekst grecki.
Pozostałe znaki były nieprzeniknioną zagadką. Niektórzy sądzili wręcz, że nie odzwierciedlają one żadnej
treści, a jedynie są symbolami magicznymi lub po prostu ozdobami. Zapomniane od wieków pismo czekało
na swojego odkrywcę. Trzy lata zajęło Champollionowi odszyfrowanie systemu znaków, którym posługiwano
się przez tysiące lat w imperium rozciągającym się nad brzegiem najdłuższej rzeki Afryki.

Du
na
j

M
o
rz
Czarne
Morze

e
3

Ka
sp
ijs
kie
T

yg
M 2
o rys
r z
Eu

e
fra

Ś r
t

ó d z
i e m n e

1
4 a
Z
t.
Pe
rs
Nil

ka
M

Starożytne państwo, w którym posługiwano się odczytanym pismem, istniało na obszarze oznaczonym
na mapie numerem

A. 1.
B. 2.
C. 3.
D. 4.
maj/2016

I grupa 4
Zadanie 8. (0–2)
Przyjrzyj się mapie i wykonaj polecenie.
Imperium arabskie w VIII w.

P A

n
O

Re
Poitiers R
U
E Don

Tag J. Aralskie

Mor
Dun
Toledo Korsyka aj
m Samarkanda
z

ze
Rzym Morze Czarn re
e o

Ka
Grenada Konstantynopol h Buchara
M o Sardynia C

sp
r
z

ijs
Fez e

kie
M a Armenia
g h r e b Sycylia Anatolia Kabul
Harran Tygr
Ś ys
r Rodos

M
P e r s j a
A ó Cypr Eu

ez
Trypolis d Kreta fra
t Kandahar
Tr p Bagdad

o
z o
yp i e ta

us
m Damaszek m

Ind
F o
li n e ia
ta Basra
ni Kufa
a
R Kair A
A Z J A

Za
t.
Y r Pe
K rs
ka
A a

Nil

M
Medyna

o
b

r z
e
i

C
Mekka a OCEAN

z
e
INDYJSKI
r w
o
n
e
obszary objęte wpływami arabskimi w VIII w.
0 500 km

Oceń, czy poniższe zdania dotyczące mapy są prawdziwe. Zaznacz P, jeśli zdanie jest prawdziwe, lub F – jeśli
jest fałszywe.

I. Arabowie zajęli część terytoriów należących w starożytności do Imperium Rzymskiego. P F

II. W VIII w. imperium arabskie obejmowało ziemie położone na trzech kontynentach. P F

Zadanie 9. (0–1)
Przeczytaj tekst, przyjrzyj się schematowi i zaznacz poprawne dokończenie zdania.

Urzędnik ten sprawował władzę najwyżej przez

pół roku. W tym okresie nikt go jednak nie
ograniczał. Na jego wybór nie miało też wpływu
zgromadzenie ludowe.

Urzędnik, o którym mowa w tekście, to

A. konsul.
B. dyktator.
C. cenzor.
D. pretor.
maj/2016

I grupa 5
Zadanie 10. (0–1)
Przyjrzyj się ilustracji, przeczytaj tekst i zaznacz poprawne dokończenie zdania.

Bima to podwyższone miejsce znajdujące się w centralnej

części domu modlitwy. Stąd są prowadzone modlitwy
i odczytywane fragmenty Tory.

Bima znajduje się w centralnej części

A. synagogi.
B. meczetu.
C. kościoła.
D. cerkwi.

Zadanie 11. (0–2)

Przyjrzyj się ilustracjom i wykonaj polecenie.

Źródło 1. Budynek poczty w Siedlcach Źródło 2. Kościół św. Aleksandra na placu

Trzech Krzyży w Warszawie

Wyjaśnij, w jaki sposób twórcy przedstawionych budowli nawiązali do architektury starożytnej Grecji i Rzymu.
Odwołaj się do obiektów ukazanych na zdjęciach.

. ................................................................................................................................................................................

. ................................................................................................................................................................................

. ................................................................................................................................................................................

. ................................................................................................................................................................................

. ................................................................................................................................................................................
maj/2016

I grupa 6
Zadanie 12. (0–1)
Przyjrzyj się ilustracji, przeczytaj tekst i zaznacz poprawne dokończenie zdania.

Otton III planował utworzyć uniwersalne imperium – odrodzone cesarstwo rzymskie. W skład tego państwa
miały wchodzić równoprawne prowincje: Germania, Galia, Italia i Słowiańszczyzna. Rządziłby nim jeden
świecki władca – cesarz Otton III, który sprawowałby władzę świecką i pełnił nadzór nad władzą religijną.
Mieszkańców imperium miała jednoczyć wspólna wiara chrześcijańska.

Przedstawione na ilustracji kobiety symbolizują

A. religie, których wyznawcy zamieszkiwali imperium Ottona III.

B. równoprawne prowincje wchodzące w skład cesarstwa.
C. posłanki z darami z krajów pokonanych przez cesarza.
D. rodzaje władzy cesarskiej: monarszą, religijną, sądowniczą i gospodarczą.

Zadanie 13. (0–1)

Przeczytaj tekst i zaznacz poprawną odpowiedź.

Powstanie Imperium Rzymskiego spowodowało wymarcie wielu języków, które zostały wyparte przez łacinę,
pierwotnie używaną w Lacjum, tzn. okolicach Rzymu. Z kolei zaś upadek cesarstwa rzymskiego i powstanie
na jego gruzach licznych nowych państw pociągnęło za sobą rozpad łaciny na różne języki, które nazywamy
romańskimi.

Źródło: W. Mańczak, Wieża Babel, [w:] Zrozumieć Europę, Wrocław 1999, s. 36.

Do grupy języków romańskich nie zalicza się języka

A. włoskiego.
B. francuskiego.
C. rosyjskiego.
D. hiszpańskiego.
maj/2016

I grupa 7
Zadanie 14. (0–2)
Przeczytaj tekst i zaznacz poprawne dokończenia zdań.

Rzymianie w swoich zasadach prawnych udzielali odpowiedzi na pytania: jak wolno i jak nie wolno postępować,
kierując się sprawiedliwością. Ostatecznie we wczesnym średniowieczu wszystkie przepisy prawa rzymskiego
zostały uporządkowane i spisane w jednym zbiorze zasad prawnych. Ten system norm stał się fundamentem
budowy współczesnych kodeksów prawa. Rzymianom zawdzięczamy znane zasady prawa rzymskiego takie
jak: „lex retro non agit” – prawo nie działa wstecz; „dura lex, sed lex” – twarde prawo, ale prawo; „in dubio
pro reo” – w razie wątpliwości (należy rozstrzygać) na korzyść oskarżonego.

I. Prawo rzymskie zostało zebrane i uporządkowane przez cesarza

A. Konstantyna Wielkiego.
B. Justyniana Wielkiego.

II. Z
 asada „prawo nie działa wstecz” oznacza, że nie można karać za czyn, który

C. wynikał z istniejącego prawa.

D. zaistniał przed zmianą prawa.

Zadanie 15. (0–1)

Przeczytaj tekst i zaznacz poprawne dokończenie zdania.

O poranku [...] do kościoła Mądrości Bożej [...] w Konstantynopolu [...] wszedł ze świtą legat [wysłannik]
papieża Leona IX [...], zbliżył się do ołtarza i złożył na nim pismo. Była to ekskomunika wykluczająca ze
wspólnoty Kościoła chrześcijan patriarchę [Konstantynopola]. [...] cesarz Konstantyn nakazał spalić publicznie
ekskomunikę [...]. Legat papieski oskarżył w niej Bizantyjczyków, że w tzw. Symbolu Wiary [...] pomijają oni
twierdzenie, iż Duch Święty pochodzi zarówno od Ojca, jak i Syna [...].

Źródło: S. Duda, Wielka schizma wschodnia, [w:] Ziemskie dzieje Kościoła, „Polityka” Pomocnik historyczny, Nr 7 /2015, s. 42.

Przyczyną przedstawionego konfliktu był spór o

A. zasady wiary chrześcijańskiej.

B. dominację w Europie Zachodniej.
C. obsadzanie stanowisk kościelnych.
D. chrystianizację plemion barbarzyńskich.

Zadanie 16. (0–1)

Przeczytaj tekst i zaznacz poprawne dokończenie zdania.

Zasługi Arabów dla kultury europejskiej:

1. przekazali Europejczykom osiągnięcia ludów Dalekiego Wschodu,
2. upowszechnili na terenie Europy pierwszą religię monoteistyczną,
3. pośredniczyli w handlu pomiędzy Europą a Chinami i Indiami,
4. zapoznali Europejczyków z zasadami pisma alfabetycznego.

Informacje dotyczące roli Arabów w rozwoju kultury europejskiej oznaczono numerami

A. 1. i 2. B. 3. i 4. C. 1. i 3. D. 2. i 4.
maj/2016

I grupa 8
Zadanie 17. (0–1)
Dokończ zdanie. Zaznacz odpowiedź A albo B i jej uzasadnienie spośród 1–3.
Grecy tworzyli wspólnotę

1. zamieszkiwali w jednym państwie.

A. kulturową,
ponieważ
2. podlegali tym samym prawom.
wszyscy
B. polityczną,
3. posługiwali się tym samym językiem.

Zadanie 18. (0–2)

Przyjrzyj się ilustracji, przeczytaj tekst i wykonaj polecenie.
Kościół Mądrości Bożej (Hagia Sophia)

Na wypalonych przestrzeniach, jakie pozostawił po sobie pożar w centrum Konstantynopola, Justynian

zaplanował wspaniałe nowe budynki, rozmieszczone wokół Augusteum, wielkiego placu nazwanego ku
czci cesarzy. Na północy umieścił oba najważniejsze kościoły, katedrę pod wezwaniem Mądrości Bożej [...]
oraz, tuż obok, kościół Świętego Pokoju [...]. Na południu i na zachodzie miał znajdować się odbudowany
gmach senatu, siedziba patriarchy [...].

Źródło: J. Herrin, Bizancjum. Niezwykłe dziedzictwo średniowiecznego imperium, Poznań 2009, s. 81–82.

Uzasadnij stwierdzenie, że kultura bizantyjska została oparta na dorobku starożytnego Imperium Rzymskiego.
Podaj dwa argumenty, odwołując się do tekstu i ilustracji.

. ................................................................................................................................................................................

. ................................................................................................................................................................................

. ................................................................................................................................................................................

. ................................................................................................................................................................................

. ................................................................................................................................................................................

. ................................................................................................................................................................................

. ................................................................................................................................................................................
maj/2016

I grupa 9
Zadanie 19. (0–1)
Przeczytaj tekst i zaznacz poprawne dokończenie zdania.

Zasługi Karola Wielkiego, władcy Franków:

1. ujednolicił system miar i wag,
2. uporządkował prawo frankijskie,
3. zorganizował na dworze ośrodek nauki i kultury,
4. nakazał stworzyć szkoły parafialne,
5. wprowadził w obieg nową monetę.

Działania Karola Wielkiego odnoszące się do renesansu karolińskiego oznaczono numerami

A. 1. i 2. B. 2. i 3. C. 3. i 4. D. 4. i 5.

Zadanie 20. (0–3)

Przeczytaj tekst i zaznacz poprawne dokończenia zdań.

Bolesław I Chrobry

O co walczył, do czego dążył? Czy do własnej, osobistej sławy rycerskiej i potęgi, czy też umocnienia państwa,
stworzonego przez jego przodków, utrzymania jego odrębności i indywidualności? Czy chciał, jak sądzą
niektórzy, być współpracownikiem Ottona III w budowie Imperium Christianum, czyli wspólnoty braterskiej
wszystkich ludów chrześcijańskich, niosąc pokój wewnętrzny i ekspansję na kraje pogan muzułmanów? [...]

Urodzony w 966 lub 967 roku syn Mieszka I i Dobrawki czeskiej przeszedł twardą szkołę. Ojcowskie zwycięstwo
pod Cedynią odczuł jako mały chłopiec na własnej skórze: Mieszko musiał go dostarczyć na dwór cesarski
jako zakładnika swojej wierności. […]. Nic nie wiemy o pobycie Bolesława na dworze cesarskim, a pobyt to
był ważny, bo tam nauczył się przyszły władca arkanów wielkiej polityki. […]

Ostatnie dwa lata rządów Chrobrego są mało znane. Opromienia je koronacja królewska 1025 roku, po raz
pierwszy stawiająca władcę Polski w rzędzie głównych monarchów Europy.

Źródło: Poczet królów i książąt polskich, red. A. Garlicki, Warszawa 1984, s. 27–28.

I. Lata rządów Bolesława Chrobrego w Polsce przypadają na

A. przełom IX i X w.
B. połowę X w.
C. przełom X i XI w.

II. Przyczyną pobytu Bolesława Chrobrego w młodości na dworze cesarskim była

A. chęć zdobycia wykształcenia.
B. możliwość poznania władców innych państw.
C. konieczność zapewnienia cesarza o lojalności ze strony Mieszka I.

III. Autor, pisząc „tam nauczył się przyszły władca arkanów wielkiej polityki”, stwierdził, że Bolesław zdobył
wiedzę dotyczącą
A. historii stosunków politycznych.
B. zasad prowadzenia polityki.
C. ustroju imperium chrześcijańskiego.
maj/2016

I grupa 10
Zadanie 21. (0–4)
Przyjrzyj się mapie i wykonaj polecenie.

ie
Morze

K I

ck
Północne

ty
Y C

ał
B
lowie ze
N T Ang or
Sasi M
L A

Londyn Long
ob
ar
e Go
wi
A T

do
Re n
ci
alo

wie
nd
Paryż

Wa
ie
ow
A N

Alanowie
nd Hunowie
gu no

Hu
ie
wi Alanowie ow

r
Hun

Bu
O C E

e
ci
go
Hunowie tro
Os
owie zygoci
Alan Wi
e Rawenna D u n aj C z a r n e
wi Toledo e

Hun
r z
Wi M o
lo
da

ow
Ta g ci Wi
Wan

zyg
zy

ie
go

Walencja Rzym go

oci
i
zy

W Konstantynopol
ygoci

ci
M Sardynia W iz
e
o
owi

W
r
z
da l

an Ty
da e Sycylia
an

low Eu

gr
ie fra
W

ys
Fez t
Wandalowie Korynt
Ś
r Damaszek
Cypr
ó
d
z i e m n e
Jerozolima
Aleksandria

M
.C
N ze
rw

il
0 500 km on

e
Napisz wypowiedź dotyczącą wydarzeń, które ilustruje mapa. Nazwij je i wyjaśnij, w jakich stuleciach zaszły.
Określ, gdzie się rozegrały. Wymień ludy, które w nich uczestniczyły. Oceń wpływ tych wydarzeń na losy
Imperium Rzymskiego.

. ................................................................................................................................................................................

. ................................................................................................................................................................................

. ................................................................................................................................................................................

. ................................................................................................................................................................................

. ................................................................................................................................................................................

. ................................................................................................................................................................................

. ................................................................................................................................................................................

. ................................................................................................................................................................................

. ................................................................................................................................................................................

. ................................................................................................................................................................................

. ................................................................................................................................................................................

. ................................................................................................................................................................................

. ................................................................................................................................................................................

. ................................................................................................................................................................................

. ................................................................................................................................................................................
maj/2016

I grupa 11
 Test dla uczniów kończących naukę w klasie pierwszej gimnazjum II grupa
HISTORIA

imię i nazwisko numer w dzienniku klasa

Tekst składa się z 21 zadań. Czytaj uważnie treść poleceń. W zadaniach 1.–4., 6.–10., 12.–17., 19.–20.
wybierz poprawną odpowiedź i zaznacz ją znakiem X. Jeśli się pomylisz, błędnie zaznaczoną
odpowiedź otocz kółkiem i zaznacz właściwą. Odpowiedzi do zadań 5., 11., 18., 21. zapisz czytelnie
w wyznaczonych miejscach. Pomyłki przekreślaj.

Zadanie 1. (0–1)
Przyjrzyj się taśmie chronologicznej i zaznacz poprawne dokończenie zdania.

Powstanie wybranych świątyń

1 2 3 4

Chrześcijaństwo narodziło się w okresie oznaczonym na taśmie chronologicznej numerem

A. 1. B. 2. C. 3. D. 4.

Zadanie 2. (0–2)
Wybierz wydarzenie chronologicznie pierwsze i wydarzenie chronologicznie ostatnie. W każdym wierszu tabeli
zaznacz literę spośród A–D.

A. Zrównanie w prawach chrześcijan z wyznawcami innych religii przez Konstantyna Wielkiego.

B. Wybuch wojny domowej w Rzymie między Juliuszem Cezarem a Pompejuszem.
C. Podział cesarstwa rzymskiego przez cesarza Teodozjusza Wielkiego.
D. Objęcie władzy w państwie rzymskim przez Oktawiana Augusta.

I. Wydarzenie chronologicznie pierwsze A B C D

II. Wydarzenie chronologicznie ostatnie A B C D

maj/2016

II grupa 1
Zadanie 3. (0–1)
Zaznacz ciąg wydarzeń ułożonych w kolejności chronologicznej.

A. rozpad państwa Franków → koronacja cesarska Karola Wielkiego → przybycie Ottona III do Gniezna
B. rozpad państwa Franków → przybycie Ottona III do Gniezna → koronacja cesarska Karola Wielkiego
C. koronacja cesarska Karola Wielkiego → rozpad państwa Franków → przybycie Ottona III do Gniezna
D. koronacja cesarska Karola Wielkiego → przybycie Ottona III do Gniezna → rozpad państwa Franków

Zadanie 4. (0–1)
Przeczytaj tekst, zapoznaj się z tablicą genealogiczną i zaznacz poprawne dokończenie zdania.

W drugiej połowie XI w. papież Grzegorz VII zapoczątkował walkę papiestwa o inwestyturę. Jego dążeniom
przeciwstawił się władca Niemiec Henryk IV.

Mieszko I
zm. 992

BOLESŁAW I CHROBRY
992–1025 – 1025

Bezprym Mieszko II Otto

1025–1032/1034 – 1025

KAZIMIERZ I ODNOWICIEL
zm. 1058

BOLESŁAW II Śmiały Władysław I HERMAN

1058–1079 – 1076 1080–1102

MIESZKO ZBIGNIEW BOLESŁAW III KRZYWOUSTY

1102–1106 1102/1106–1138

zm. – zmarł
– koronacja królewska
992–1025 – lata panowania

Konflikt pomiędzy papieżem Grzegorzem VII a władcą Niemiec Henrykiem IV rozegrał się za panowania
w Polsce

A. starszego wnuka Mieszka II.

B. brata Zbigniewa.
C. syna Władysława I Hermana.
D. ojca Kazimierza I Odnowiciela.
maj/2016

II grupa 2
Zadanie 5. (0–2)
Przeczytaj tekst i wykonaj polecenie.

Podboje prowadzone od III do I w. p.n.e. przyniosły Rzymianom ogromne zyski. Do Italii oprócz kosztownych
łupów zaczęli masowo napływać niewolnicy. Trafiali oni głównie do wielkich majątków rolnych – latyfundiów, gdzie
musieli wykonywać ciężką pracę. Część zaś była wysyłana do szkół gladiatorów, by następnie występować,
ku uciesze Rzymian, w krwawych pojedynkach na arenach.

To właśnie gladiatorzy w Kapui pod wodzą Spartakusa w 73 r. p.n.e. wzniecili największe powstanie niewolnicze
w dziejach Rzymu. Przez dwa lata armia niewolników plądrowała Italię, kilkukrotnie pokonując przy tym rzymskie
legiony. Choć ostatecznie Rzymianie uporali się z siłami Spartakusa, to odtąd towarzyszyła im obawa przed
wybuchem kolejnego powstania niewolników.

Wymień przyczynę i skutek rozwoju niewolnictwa w państwie rzymskim.

Przyczyna

…....………….............………………………………………………………………………………….............................

…....………….............………………………………………………………………………………….............................

Rozwój niewolnictwa w państwie rzymskim

Skutek

…....………….............………………………………………………………………………………….............................

…....………….............………………………………………………………………………………….............................

Zadanie 6. (0–1)
Przeczytaj tekst i zaznacz poprawne dokończenie zdania.

[...] w rejonie Bliskiego Wschodu doszło jakieś 10 tysięcy lat temu do największej spośród odnotowanych
dotychczas w dziejach ludzkości przemian [...]. Człowiek przestał pasożytować na przyrodzie, zaczął z nią
współdziałać. […] Przejście z myślistwa na rolnictwo […] dawało korzyści, chociażby takie, że nadwyżki z „lat
tłustych” znacznie łatwiej było przechowywać na „lata chude”. [...] Rolnictwo skłoniło ludzi do osiedlania się
w urodzajnych dolinach wielkich rzek. Stosunkowo szybko potworzyły się tam duże ich skupiska, wielokrotnie
przewyższające liczebność gromady łowców-koczowników […].

Źródło: B. Orłowski, Technika, [w:] Zrozumieć Europę, Wrocław 1999, s. 9–10.

Powstanie stałych osad było skutkiem

A. upowszechnienia zbieractwa jako sposobu zdobywania żywności.

B. rozpoczęcia uprawy roli i hodowli zwierząt.
C. powstania pierwszych społeczności łowiecko-koczowniczych.
D. zmniejszenia liczebności gromad ludzkich.
maj/2016

II grupa 3
Zadanie 7. (0–1)
Przeczytaj tekst, przyjrzyj się mapie i zaznacz poprawne dokończenie zdania.

W 1819 r. francuski architekt Jean Nicolas Kuyot przywiózł swojemu przyjacielowi Jeanowi François
Champollionowi kopię kamiennej płyty pokrytej napisami zapisanymi w trzech różnych odmianach pisma.
Wówczas nawet dla najbardziej wykształconych uczonych z Europy zrozumiały był jedynie tekst grecki.
Pozostałe znaki były nieprzeniknioną zagadką. Niektórzy sądzili wręcz, że nie odzwierciedlają one żadnej
treści, a jedynie są symbolami magicznymi lub po prostu ozdobami. Zapomniane od wieków pismo czekało
na swojego odkrywcę. Trzy lata zajęło Champollionowi odszyfrowanie systemu znaków, którym posługiwano
się przez tysiące lat w imperium rozciągającym się nad brzegiem najdłuższej rzeki Afryki.

Du
naj

M
or
ze
Morze Czarne

Ka
1

sp
ijs
kie
T

yg
3
rys
M
o E
r z
uf

e
rat

Ś r
ó d z
i e m n e

4
2 Z
at
.
Pe
rs
Nil

ka
M
. C
z

Starożytne państwo, w którym posługiwano się odczytanym pismem, istniało na obszarze oznaczonym
er
wo

na mapie numerem
ne

A. 1.
B. 2.
C. 3.
D. 4.
maj/2016

II grupa 4
Zadanie 8. (0–2)
Przyjrzyj się mapie i wykonaj polecenie.
Imperium arabskie w VIII w.

P A

n
O

Re
Poitiers R
U
E Don

Tag J. Aralskie

Mor
Dun
Toledo Korsyka aj
m Samarkanda
z

ze
Rzym Morze Czarn re
e o

Ka
Grenada Konstantynopol h Buchara
M o Sardynia C

sp
r
z

ijs
Fez e

kie
M a Armenia
g h r e b Sycylia Anatolia Kabul
Harran Tygr
Ś ys
r Rodos

M
P e r s j a
A ó Cypr Eu

ez
Trypolis d Kreta fra
t Kandahar
Tr p Bagdad

o
z o
yp i e ta

us
m Damaszek m

Ind
F o
li n e ia
ta Basra
ni Kufa
a
R Kair A
A Z J A

Za
t.
Y r Pe
K rs
ka
A a

Nil

M
Medyna

o
b

r z
e
i

C
Mekka a OCEAN

z
e
INDYJSKI
r w
o
n
e
obszary objęte wpływami arabskimi w VIII w.
0 500 km

Oceń, czy poniższe zdania dotyczące mapy są prawdziwe. Zaznacz P, jeśli zdanie jest prawdziwe, lub F – jeśli
jest fałszywe.

I. Arabowie zajęli część terytoriów należących w starożytności do Imperium Rzymskiego. P F

II. W VIII w. imperium arabskie obejmowało ziemie położone na trzech kontynentach. P F

Zadanie 9. (0–1)
Przeczytaj tekst, przyjrzyj się schematowi i zaznacz poprawne dokończenie zdania.

Urzędnik ten sprawował władzę najwyżej przez

pół roku. W tym okresie nikt go jednak nie
ograniczał. Na jego wybór nie miało też wpływu
zgromadzenie ludowe.

Urzędnik, o którym mowa w tekście, to

A. konsul.
B. pretor.
C. cenzor.
D. dyktator.
maj/2016

II grupa 5
Zadanie 10. (0–1)
Przyjrzyj się ilustracji, przeczytaj tekst i zaznacz poprawne dokończenie zdania.

Bima to podwyższone miejsce znajdujące się w centralnej

części domu modlitwy. Stąd są prowadzone modlitwy
i odczytywane fragmenty Tory.

Bima znajduje się w centralnej części

A. kościoła.
B. meczetu.
C. synagogi.
D. cerkwi.

Zadanie 11. (0–2)

Przyjrzyj się ilustracjom i wykonaj polecenie.

Źródło 1. Budynek poczty w Siedlcach Źródło 2. Kościół św. Aleksandra na placu

Trzech Krzyży w Warszawie

Wyjaśnij, w jaki sposób twórcy przedstawionych budowli nawiązali do architektury starożytnej Grecji i Rzymu.
Odwołaj się do obiektów ukazanych na zdjęciach.

. ................................................................................................................................................................................

. ................................................................................................................................................................................

. ................................................................................................................................................................................

. ................................................................................................................................................................................

. ................................................................................................................................................................................
maj/2016

II grupa 6
Zadanie 12. (0–1)
Przyjrzyj się ilustracji, przeczytaj tekst i zaznacz poprawne dokończenie zdania.

Otton III planował utworzyć uniwersalne imperium – odrodzone cesarstwo rzymskie. W skład tego państwa
miały wchodzić równoprawne prowincje: Germania, Galia, Italia i Słowiańszczyzna. Rządziłby nim jeden
świecki władca – cesarz Otton III, który sprawowałby władzę świecką i pełnił nadzór nad władzą religijną.
Mieszkańców imperium miała jednoczyć wspólna wiara chrześcijańska.

Przedstawione na ilustracji kobiety symbolizują

A. religie, których wyznawcy zamieszkiwali imperium Ottona III.

B. rodzaje władzy cesarskiej: monarszą, religijną, sądowniczą i gospodarczą.
C. posłanki z darami z krajów pokonanych przez cesarza.
D. równoprawne prowincje wchodzące w skład cesarstwa.

Zadanie 13. (0–1)

Przeczytaj tekst i zaznacz poprawną odpowiedź.

Powstanie Imperium Rzymskiego spowodowało wymarcie wielu języków, które zostały wyparte przez łacinę,
pierwotnie używaną w Lacjum, tzn. okolicach Rzymu. Z kolei zaś upadek cesarstwa rzymskiego i powstanie
na jego gruzach licznych nowych państw pociągnęło za sobą rozpad łaciny na różne języki, które nazywamy
romańskimi.

Źródło: W. Mańczak, Wieża Babel, [w:] Zrozumieć Europę, Wrocław 1999, s. 36.

Do grupy języków romańskich nie zalicza się języka

A. rosyjskiego.
B. francuskiego.
C. włoskiego.
D. hiszpańskiego.
maj/2016

II grupa 7
Zadanie 14. (0–2)
Przeczytaj tekst i zaznacz poprawne dokończenia zdań.

Rzymianie w swoich zasadach prawnych udzielali odpowiedzi na pytania: jak wolno i jak nie wolno postępować,
kierując się sprawiedliwością. Ostatecznie we wczesnym średniowieczu wszystkie przepisy prawa rzymskiego
zostały uporządkowane i spisane w jednym zbiorze zasad prawnych. Ten system norm stał się fundamentem
budowy współczesnych kodeksów prawa. Rzymianom zawdzięczamy znane zasady prawa rzymskiego takie
jak: „lex retro non agit” – prawo nie działa wstecz; „dura lex, sed lex” – twarde prawo, ale prawo; „in dubio
pro reo” – w razie wątpliwości (należy rozstrzygać) na korzyść oskarżonego.

I. Prawo rzymskie zostało zebrane i uporządkowane przez cesarza

A. Justyniana Wielkiego.
B. Konstantyna Wielkiego.

II. Z
 asada „prawo nie działa wstecz” oznacza, że nie można karać za czyn, który

C. zaistniał przed zmianą prawa.

D. wynikał z istniejącego prawa.

Zadanie 15. (0–1)

Przeczytaj tekst i zaznacz poprawne dokończenie zdania.

O poranku [...] do kościoła Mądrości Bożej [...] w Konstantynopolu [...] wszedł ze świtą legat [wysłannik]
papieża Leona IX [...], zbliżył się do ołtarza i złożył na nim pismo. Była to ekskomunika wykluczająca ze
wspólnoty Kościoła chrześcijan patriarchę [Konstantynopola]. [...] cesarz Konstantyn nakazał spalić publicznie
ekskomunikę [...]. Legat papieski oskarżył w niej Bizantyjczyków, że w tzw. Symbolu Wiary [...] pomijają oni
twierdzenie, iż Duch Święty pochodzi zarówno od Ojca, jak i Syna [...].

Źródło: S. Duda, Wielka schizma wschodnia, [w:] Ziemskie dzieje Kościoła, „Polityka” Pomocnik historyczny, Nr 7 /2015, s. 42.

Przyczyną przedstawionego konfliktu był spór o

A. zasady wiary chrześcijańskiej.

B. dominację w Europie Zachodniej.
C. obsadzanie stanowisk kościelnych.
D. chrystianizację plemion barbarzyńskich.

Zadanie 16. (0–1)

Przeczytaj tekst i zaznacz poprawne dokończenie zdania.

Zasługi Arabów dla kultury europejskiej:

1. przekazali Europejczykom osiągnięcia ludów Dalekiego Wschodu,
2. upowszechnili na terenie Europy pierwszą religię monoteistyczną,
3. pośredniczyli w handlu pomiędzy Europą a Chinami i Indiami,
4. zapoznali Europejczyków z zasadami pisma alfabetycznego.

Informacje dotyczące roli Arabów w rozwoju kultury europejskiej oznaczono numerami

A. 1. i 2. B. 3. i 4. C. 1. i 3. D. 2. i 4.
maj/2016

II grupa 8
Zadanie 17. (0–1)
Dokończ zdanie. Zaznacz odpowiedź A albo B i jej uzasadnienie spośród 1–3.
Grecy tworzyli wspólnotę

1. posługiwali się tym samym językiem.

A. polityczną,
ponieważ
2. podlegali tym samym prawom.
wszyscy
B. kulturową,
3. zamieszkiwali w jednym państwie.

Zadanie 18. (0–2)

Przyjrzyj się ilustracji, przeczytaj tekst i wykonaj polecenie.
Kościół Mądrości Bożej (Hagia Sophia)

Na wypalonych przestrzeniach, jakie pozostawił po sobie pożar w centrum Konstantynopola, Justynian

zaplanował wspaniałe nowe budynki, rozmieszczone wokół Augusteum, wielkiego placu nazwanego ku
czci cesarzy. Na północy umieścił oba najważniejsze kościoły, katedrę pod wezwaniem Mądrości Bożej [...]
oraz, tuż obok, kościół Świętego Pokoju [...]. Na południu i na zachodzie miał znajdować się odbudowany
gmach senatu, siedziba patriarchy [...].

Źródło: J. Herrin, Bizancjum. Niezwykłe dziedzictwo średniowiecznego imperium, Poznań 2009, s. 81–82.

Uzasadnij stwierdzenie, że kultura bizantyjska została oparta na dorobku starożytnego Imperium Rzymskiego.
Podaj dwa argumenty, odwołując się do tekstu i ilustracji.

. ................................................................................................................................................................................

. ................................................................................................................................................................................

. ................................................................................................................................................................................

. ................................................................................................................................................................................

. ................................................................................................................................................................................

. ................................................................................................................................................................................

. ................................................................................................................................................................................
maj/2016

II grupa 9
Zadanie 19. (0–1)
Przeczytaj tekst i zaznacz poprawne dokończenie zdania.

Zasługi Karola Wielkiego, władcy Franków:

1. ujednolicił system miar i wag,
2. uporządkował prawo frankijskie,
3. zorganizował na dworze ośrodek nauki i kultury,
4. nakazał stworzyć szkoły parafialne,
5. wprowadził w obieg nową monetę.

Działania Karola Wielkiego odnoszące się do renesansu karolińskiego oznaczono numerami

A. 1. i 2. B. 2. i 3. C. 4. i 5. D. 3. i 4.

Zadanie 20. (0–3)

Przeczytaj tekst i zaznacz poprawne dokończenia zdań.

Bolesław I Chrobry

O co walczył, do czego dążył? Czy do własnej, osobistej sławy rycerskiej i potęgi, czy też umocnienia państwa,
stworzonego przez jego przodków, utrzymania jego odrębności i indywidualności? Czy chciał, jak sądzą
niektórzy, być współpracownikiem Ottona III w budowie Imperium Christianum, czyli wspólnoty braterskiej
wszystkich ludów chrześcijańskich, niosąc pokój wewnętrzny i ekspansję na kraje pogan muzułmanów? [...]

Urodzony w 966 lub 967 roku syn Mieszka I i Dobrawki czeskiej przeszedł twardą szkołę. Ojcowskie zwycięstwo
pod Cedynią odczuł jako mały chłopiec na własnej skórze: Mieszko musiał go dostarczyć na dwór cesarski
jako zakładnika swojej wierności. […]. Nic nie wiemy o pobycie Bolesława na dworze cesarskim, a pobyt to
był ważny, bo tam nauczył się przyszły władca arkanów wielkiej polityki. […]

Ostatnie dwa lata rządów Chrobrego są mało znane. Opromienia je koronacja królewska 1025 roku, po raz
pierwszy stawiająca władcę Polski w rzędzie głównych monarchów Europy.

Źródło: Poczet królów i książąt polskich, red. A. Garlicki, Warszawa 1984, s. 27–28.

I. Lata rządów Bolesława Chrobrego w Polsce przypadają na

A. przełom IX i X w.
B. przełom X i XI w.
C. połowę X w.

II. Przyczyną pobytu Bolesława Chrobrego w młodości na dworze cesarskim była

A. konieczność zapewnienia cesarza o lojalności ze strony Mieszka I.
B. możliwość poznania władców innych państw.
C. chęć zdobycia wykształcenia.

III. Autor, pisząc „tam nauczył się przyszły władca arkanów wielkiej polityki”, stwierdził, że Bolesław zdobył
wiedzę dotyczącą
A. historii stosunków politycznych.
B. ustroju imperium chrześcijańskiego.
C. zasad prowadzenia polityki.
maj/2016

II grupa 10
Zadanie 21. (0–4)
Przyjrzyj się mapie i wykonaj polecenie.

ie
Morze

K I

ck
Północne

ty
Y C

ał
B
lowie ze
N T Ang or
Sasi M
L A

Londyn Long
ob
ar
e Go
wi
A T

do
Re n
ci
alo

wie
nd
Paryż

Wa
ie
ow
A N

Alanowie
nd Hunowie
gu no

Hu
ie
wi Alanowie ow

r
Hun

Bu
O C E

e
ci
go
Hunowie tro
Os
owie zygoci
Alan Wi
e Rawenna D u n aj C z a r n e
wi Toledo e

Hun
r z
Wi M o
lo
da

ow
Ta g ci Wi
Wan

zyg
zy

ie
go

Walencja Rzym go

oci
i
zy

W Konstantynopol
ygoci

ci
M Sardynia W iz
e
o
owi

W
r
z
da l

an Ty
da e Sycylia
an

low Eu

gr
ie fra
W

ys
Fez t
Wandalowie Korynt
Ś
r Damaszek
Cypr
ó
d
z i e m n e
Jerozolima
Aleksandria

M
.C
N ze
rw

il
0 500 km on

e
Napisz wypowiedź dotyczącą wydarzeń, które ilustruje mapa. Nazwij je i wyjaśnij, w jakich stuleciach zaszły.
Określ, gdzie się rozegrały. Wymień ludy, które w nich uczestniczyły. Oceń wpływ tych wydarzeń na losy
Imperium Rzymskiego.

. ................................................................................................................................................................................

. ................................................................................................................................................................................

. ................................................................................................................................................................................

. ................................................................................................................................................................................

. ................................................................................................................................................................................

. ................................................................................................................................................................................

. ................................................................................................................................................................................

. ................................................................................................................................................................................

. ................................................................................................................................................................................

. ................................................................................................................................................................................

. ................................................................................................................................................................................

. ................................................................................................................................................................................

. ................................................................................................................................................................................

. ................................................................................................................................................................................

. ................................................................................................................................................................................
maj/2016

II grupa 11