IG Modül 1: iş Sağlığı ve Güvenliği Yönetim Sistemler i Nasıl Çalışır ve içerikleri Nedir

Modül 2

iş Sağlığı ve Güvenliği Yönetim

Sistemleri Nasıl Çalışır ve İçerikleri
Nedir

Sayfa 1/9
IG Modül 1: iş Salıı ve Güvenli i Yönetim Sistemleri Nasıl Çalışır ve içerikleri Nedir

2.1 1 İSG Yönetim Sistemleri ve Faydaları

2.1.1 İş Sağlığı ve Güvenliği Yönetim Sistemleri Yönergesi (ILO-OSH)
ILO-OSH 'İş Güvenliği ve Sağlığı Yönetim Sistemleri Yönergesi'nde iş güvenliği ve
sağlığı (ISG), yönetim sistemlerinin gönüllü uygulanmas ı ve sistematik bir şekilde
hayata geçirilmesinin koşulları belirtilir. ISG icra edilmesinde sürekli gelişimi
başarmanın yolu olarak kuruluşlara ve yetkili kurumlara yardımcı olmanın pratik bir
aracı olarak tasarlanmıştır.
'ILO bir dizi İSG yönetimiyle bağlantılı uluslararası ve ulusal gönüllü programlarının
varlığını ve aynı zamanda kalite ve çevre yönetimi hakkındaki ISO standartlarını göz
önüne alarak ILOOSH 2001'i (ILO 2001) kabul etmiştir. Bu yönerge herhangi bir yasal
yükümlülük barındırmaz fakat sürekli gelişim, işveren liderliği ve bağlılığı ve işçilerin
katılımı gibi konseptlere vurgu yapar'. Alberto Lopez-Valcarel, ILO Ofisi, Cenevre.
ILO-OSH şunları gerektirir :
• Kuruluşlarda iSG yönetim sistemlerinin tesis edilmesi ve desteklenmesi amacıyla
ahenkli bir ulusal politikanın formüle edilmesi, uygulanması ve periyodik olarak
gözden geçirilmesi için, duruma göre, yetkin bir kurum veya kurumlar
görevlendirilecektir ; ve
• ILO yönergelerinin genel hedeflerini yansıtan, ulusal yönergelerin genel ögelerini
içeren, kuruluşların spesifik koşullarını ve ihtiyaçlarını yansıtmak için tasarlanan
uyarlanmış yönergeler .
Bu, Şekil 1'de gösterildiği gibi kuruluşun kendi yönetim sistemini (MS) geliştirmesine
yardımcı olacaktır.
Ulusal kanunlar ve yönetmelikler uyarınca ILO-OSH gerekliliklerine uyum dahil olmak
üzere iş sağlığı ve güvenliği işverenlerin sorumluluğu ve vecibesidir.

ILO-OSH yönetim sistemi aşağıdaki başlıca ögeleri içermelidir:

1. Politika;
2. Organizasyon ;
3. Planlama ve uygulama;
4. Değerlendirme ; ve
5. Gelişim için eylem.

Sayfa 2/9
 IG Modül 1: İş Sağlığı ve Güvenliği Yönetim Sistemleri Nasıl Çalışır ve içerikleri Nedir

Şekil 1: ILO-OSH Yönetim Sisteminin Ana Ögeleri

2.1.2 İş Sağlığı ve Güvenliği Yönetim Sistemi (ISO 45001 :2018)

Bu 180 İSG Standartında kuruluşların kendi ISG risklerini kontrol edebilmeleri ve
performansını geliştirebilmeleri için iş sağlığı ve güvenliği yönetim sisteminin
gereklilikleri belirtilir. Spesifik ISG performans kriterleri belirtilmediği gibi yönetim.
sistemi tasarımı için detaylı şartnameler verilmez.
180 45001 :2018, 180 9001 :2015 serisi ve 180 14000:2015 serisi standartları
maddeleri ile aynı sırada hazırlanmıştır .
180 45001 :2018 aşağıdakileri yapmak isteyen her kuruluş için geçerlidir:
• Faaliyetleriyle ilişkili ISG risklerine maruz kalabilecek diğer ilgili taraflar ile
çalışanlarına yönelik riski ortadan kaldırmak veya asgariye indirmek için İSG
yönetim sistemi kurmak; ISG yönetim sistemi uygulamak, devam ettirmek ve
sürekli olarak geliştirmek;
• Belirtilen İSG politikasına uygunluğundan emin olmak; ve
• İSG yönetim siteminin harici bir kuruluş tarafından belgelendirilmesini I tescil
edilmesini amaçlayarak veya kendisi uygunluk beyanında bulunarak söz konusu
uyumu başkalarına göstermek.
180 45001'deki tüm gerekliliklerin her ISG yönetim sistemine dahil edilmesi ve ürün
veya hizmet güvenliğinden ziyade iş sağlığı ve güvenliğine hitap etmesi amaçlanmıştır.
Uygulamanın boyutu kuruluşun İSG politikası, faaliyetlerinin mahiyeti ve
operasyonlarının riskleri ve karmaşıklığı gibi faktörlere bağlı olacaktır .

Sayfa 3/9
IG Modül 1: iş Sağlığı ve Güvenliği Yönetim Sistemleri Nasıl Çalışır ve içerikleri Nedir

Şekil 2: ıso 45001 :2018'in Öğeleri

Planla:
- Kendi politikanı belirle
- Uygulama için plan yap
Uygula:
- Risklerini belirle
- Sağlık ve güvenlik organizasyonunu yap
- Planını uygula
Kontrol Et
- Performansını ölç
- Olayların öncesini izle
- Olayların sonrasını izle
Önlem Al
- Performansını gözden geçir
- Olaylardan ders al

2.1.3 Resmi/Sertifikalı İSG Yönetim Sistemine Sahip Olmanın Faydaları

Organizasyonda resmi/sertifikalı ISG yönetim sistemine sahip olmanın faydaları, etkili
politikalar ve hedefler geliştirip uygulayarak İSG risklerini yönetmelerine ve İSG
performanslarını artırmalarına yardımcı olacaktır . Standardın kullanımından
kaynaklanan önemli potansiyel faydalar şunlardır:
• lşyeri olayları azalacaktır
• işe gelmeme ve çalışan rotasyonu azalarak, üretim art ışı bunların yerine öncülük
edecektir.
• Sigorta primleri azalacaktır.
• Pozitif İSG kültürü yaratılacak, kendi İSG sorumluluklarını yerine getirme
anlamında çalışanlar üzerlerine düşen sorumlulukları yerine getireceklerdir .
• Liderlik kavramı güçlenerek, proaktif İSG gelişim performansında bağlılık
artacaktır,
• Yasa ve yönetmeliklere uygunluk gelişecektir ,
• Organizasyonun itibarı artacak
• Çalışanların morali yükselecektir .

Sayfa 4/9
 IG Modül 1: İş Sağlığı ve Güvenliği Yönetim Sistemleri Nasıl Çalışır ve içerikleri Nedir

2.2 İyi Sağlık ve Güvenlik Yönetim Sistemleri

Neye Benzemektedir
2.2.1 İş Sağlığı ve Güvenliği Politikası
Sağlık ve güvenlik politikası güvenlik konulu iş planıdır. Sağlık ve güvenlik yönetiminin
amacı kuruluşlarda kaza, sağlık sorunu, eşya ve fabrika hasarı ve üretim veya hizmet
aksaması nedeniyle kayıp oluşmasını engellemek veya azaltmaktır . Sağlık ve güvenlik
politikası sağlık ve güvenliğin yönetilme süreci için başlangıç noktasıdır.
Etkili bir politikada kayıpların engellenmesi ve sürekli iyileşmenin başarılması için net
bir istikamet belirtilmelidir .
Sağlık ve güvenlik politikasının spesifik hedefleri:
• insanları yaralanma ve mesleki sağlık sorunlarından korumakt ır - hem çalışanlar
hem de çalışan olmayanlar .
• Yasal zorunluluklara uymak ve kovuşturmadan kaçınmakt ır; ve
• Sağlık ve güvenliği uygun maliyetli bir esasta yönetmektir .
Her kuruluş için uygun olacak evrensel bir politika yoktur. Politikanın karmaşıklığı
kuruluşun büyüklüğü ve faaliyetlerine bağlıdır. Büyük, çok uluslu bir kuruluşun çok
genel bir üst seviyede sağlık ve güvenlik politikası olabilir, bu politika her bir işletme
biriminin üretim veya hizmet faaliyetlerinin ihtiyaçları için spesifik bir sağlık ve güvenlik
politikası üretmek için yerel olarak uyarlanır.
Genellikle güvenlik el kitabı olarak sağlanan sağlık ve güvenlik politikası (rehber) üç
bölümden oluşmalıdır :
• Niyet beyanı - sağlık ve güvenliğin yönetilmesine bağlılık.
• Kuruluş - görevler ve sorumluluklar; ve
• Düzenlemeler - sağlık ve güvenlik yönetiminin fonksiyonlarının gerçekleştirilmes i
için prosedürler.
Politika gereken sıklıkta revize edilmeli ve niyet beyanı ile onun revizyonları tüm
çalışanların dikkatine sunulmalıdır.

2.2.1.1 Sağlık ve Güvenlik Politikasının Yapısı Niyet Beyanı

• Bu, gösterilmiş liderlik, etkin yönetim ve kaynak sağlanmas ı ile sağlık ve güvenlikte
sürekli iyileşmeye olan bağlılığın resmi bir beyanıdır. Tüm paydaşlara yani
çalışanlar , yatırımcılar , müşteriler, vs. sağlık ve güvenliğin önemini iletir ve kuruluş
için hedefler ve amaçlar belirler.
• Niyet beyanı genellikle kısadır, bir A4 kağıdın bir yüzünü kaplar ve kuruluş
dahilindeki en üst düzey kişi tarafından imzalanır, yani başkan veya yönetici
direktör.
• iyi niyet beyanları aşağıdakileri içerir:
o Diğer iş hedeflerine ilişkin olarak sağlık ve güvenliğin önemini saptayan bir
beyan.
o Yönetim in çalışanlara veya diğerlerine (toplum, yükleniciler, vs.) zarar
vermeyen iş aktiviteleri, güvenli ve sağlıklı çalışma koşulları sağlama niyetinin
beyan edilmesi. Aşağıdakilere bağlılıktır:

Sayfa 5/9
IG Modül 1: iş Sağlığı ve Güvenliği Yönetim Sistemleri Nasıl Çalışır ve içerikleri Nedir

o Direktörler ve kıdemli yöneticilerin sağlık ve güvenlik alanında liderliği;

o Tanınmış bir modele dayalı olan bir sağlık ve güvenlik yönetim sistemidir, örn.
ILO-OSH veya ısa 45001:2018 vs. (ILO, 2001; BSI, 2007);
o Sağlık ve güvenlik performansında sürekli gelişim;
o Asgari standart olarak ilgili tüm mevzuat şartlarının karşılanması;
o Kaynaklar, örn. yönetim sistemlerinin uygulanması için insanlar, zaman ve
para;
o Gelişim için hedefleri ana hatlarıyla belirten yıllık plan;
o ilgili sağlık ve güvenliğin sağlanması ve iletilmesi;
o Bilgi, eğitim, talimat ve gözetim;
o Sağlık ve güvenlik hususlarında çalışanlar ve temsilcileri ile istişare yapılması ;
o Hedeflere ulaşılması için tüm personelden istenilen desteğin tanınması.

2.2.1.2 Sorumluluklar
Tüm işletme faaliyetlerine uygun olarak, kuruluştak i herkesin görevleri ve
sorumluluklarının tanımlanması zorunludur . Bu, kuruluşun 'itici gücü'dür. Bireyler
sorumluluklarını anlayamazsa , görevlerine bağlı olarak yönetemeyebilir veya işbirliği
yapmayabilirler .
Sorumluluklar kuruluş genelinde kadroya göre ve tüm seviyelerdeki çalışanlara
dağıtılmalıdır.
Yönetici Direktör I Baş Yönetici
Yönetici direktörün sorumluluğu sağlık ve güvenlik yönetim sisteminin geliştirilmesini
ve kuruluştaki tüm çalışanlara iletilmesini sağlamaktır.
Yönetici direktör sağlık ve güvenlik izleme ve denetimi; kaza araştırma ve sağlık ve
güvenlik eğitimi gibi kilit fonksiyonların kurumsal yapıya dahil edilmesini sağlamalı;
çalışanların esenliği için kurallar, prosedürler ve düzenlemeler gibi çeşitli sağlık ve
güvenlik düzenlemelerinin üretilmesine nezaret etmek için kurumsal yapıya yardımcı
olmak amacıyla yeterli kaynakların verilmesini sağlamalıdır .
Son olarak, yönetici direktör yönetim sistemini düzenli aralıklarla gözden geçirmekle
ve bunun gerekli olabileceğini gördüğü zaman sistemi güncellemekle sorumlu
olacaktır .
Yöneticiler ve Denetçiler
Yöneticiler ve denetçilerin görevi risk değerlendirme ve kaza araştırma gibi
prosedürleri uygulayarak yönetim sistemine günlük uyumu kontrol etmek, KKD
kullanımı ve eğitim yapılması dahil olmak üzere kontrol önlemlerini hayata geçirmek,
teftişler , vs . yapmaktır .
Çalışanlar
Çalışanlar kendi güvenlikleri ve başkalarının güvenliğini gözetmekten ve eğitim,
vesaireye uygun bir şekilde kontrol önlemlerini kullanarak işverenleri ile işbirliği
yapmaktan sorumludur..
Sağlık ve Güvenlik Danışmanı
Sağlık ve Güvenlik Danışmanları kuruluşu yeni bilgiler ile güncellemekten , işverenlere
düzenlemeler hakkında tavsiye vermekten, işverenlere yönetim sistemi, politika ve
asgari yasal standartlara uyumun başarılmasında yardımcı olmaktan sorumludur, aynı .

Sayfa 6/9
 IG Modül 1: iş Sağlığı ve Güvenliği Yönetim Sistemleri Nasıl Çalışır ve içerikleri Nedir

zamanda kuruluşun performansının denetimi ve gözden geçirilmesi başta olmak üzere

izleme görevleri de vardır .
Diğerleri
Diğer görevler yaralılara ilk yardım yapmaktan sorumlu olan ilk yardım görevlileri ve
acil durumlarda binaların güvenli şekilde tahliye edilmesinden sorumlu olan yangın
bekçileri gibi kişileri içerecektir.
Sorumluluk hatlarıyla birlikte sağlık ve güvenlik yapısını gösteren bir organizasyon
şemasının dahil edilmesi iyi bir uygulamadır. Şema aynı zamanda iletişim yollarını da
içerebilir ; örn. politika, strateji ve bilgi ve geribildirim yolları, örn. başarı, başarısızlık ,
gelişim alanları , vs.
Sorumlulukların ölçülebilir olması elzemdir, örn. aşağıdaki gibi belirsiz yorumların pek
az değeri vardır:
'Sağlık ve güvenlikte ilerlemeyi izlemek yöneticilerin görevidir'.
İlerlemenin nasıl ve hangi sıklıkta izleneceği gibi daha fazla bilgiye ihtiyaç vardır. Daha
faydalı bir ifade şöyle olabilir:
'Sağlık ve güvenlikteki ilerlemeyi sağlık ve güvenlik temsilcisiyle beraber çalışma
alanının aylık teftişlerini yapmak suretiyle izlemek ve hedeflere ulaşılmış olup
olmadığını tespit etmek için departmanın yıllık planının üç aylık gözden geçirmesini
yapmak yöneticilerin görevidir. Her iki durumda , 1 hafta içinde işletme birim
yöneticisine bir rapor gönderilecektir' .
Ek olarak, kişilerin kendilerine verilmiş sorumlulukları yerine getirebilmesini sağlamak
amacıyla her görev için spesifik eğitim ihtiyaçlarının tespit edilmesi önemlidir. örneğin,
bireylerin teftişin ne olduğu veya böyle bir aracın nasıl kullanılacağı hakkında herhangi
bir bilgisi yoksa yöneticilere işyeri teftişi yapma sorumluluğu vermenin pek bir anlamı
yoktur, dolayısıyla politikada tüm yöneticilerin NEBOSH Uluslararası Genel Sertifikası
veya muadiline sahip olmasının zorunlu olduğu belirtilebilir .

2.2.1.3 Sorumluluklar
Gerekliliklere nasıl ulaşılacağını detaylandırmaksızın amaçlar, hedefler ve
sorumluluklar dağıtan bir ISG yönetim sisteminin pek az değeri vardır. Dolayısıyla,
İSG yönetim sistemi sorumlulukların nasıl yerine getirileceği hakkında detaylı bilgi
içermelidir.
Bu muhtemelen uzun bir doküman veya prosedürler el kitabı olacaktır ve kuruluşun
büyüklüğü, çalışma türü ve insanların korunması için alınacak önlemlerin etkili bir
şekilde planlanması, organize, kontrol edilmesi, izlenmesi ve gözden geçirilmesi için
yapılacak düzenlemeler dikkate alınmalıdır.

Asgari olarak, düzenlemeler bölümünde aşağıdaki prosedürler olmalıdır:

Planlama
• Politika I yönetim sistem gereksinimlerinin uygulanmas ı ve kazalar ile sağlık
sorunlarının azaltılması için yıllık sağlık ve güvenlik planlarının geliştirilmesi.
Organize Etmek
• Çalışanlar veya onların temsilcileri ve sağlık ve emniyet komitesi ile istişare
yapmak;
• Sağlık ve güvenlik eğitimi sağlamak .

Sayfa 7/9
IG Modül 1: iş Sağlığı ve Güvenliği Yönetim Sistemleri Nasıl Çalışır ve içerikleri Nedir

Kontrol etme
• Tehlikeleri tespit etmek, riskleri değerlendirmek ve emniyetli çalışma sistemleri
geliştirmek .
• Yüksek riskli durumlar için çalışma izinleri geliştirmek ve kullanmak; ve
• Faaliyetlerden kaynaklanan riskleri kontrol etmek, örneğin:
• Güvenli yeni ekipman, kimyasal madde, vs. satın alınması;
• Tehlikeli maddelerin kullanılması;
• Malzemelerin güvenli şekilde taşınması ;
• Ekipman ve makinelerin, maddeler veya süreçlerin kullanımı;
• Ekranlı araçların değerlendirilmesi ve kullanımı;
• Şirket işleri sırasında güvenli araç kullanımı;
• Yüklenicilerin seçimi ve kontrolü; ve
• Kişisel koruyucu ekipman sağlanması ve kullanılması
İzleme
Aktif izleme:
Performansın izlenmesi ve kaydedilmesi, örn.:
• Kişisel koruyucu ekipman kullanılması;
• Vardiyadan önce makine siperi kontrolleri;
• İşyeri gürültü seviyeleri; ve
• İşyeri teftişleri, vs.;
• Acil durum ve felaket planlarının test edilmesi; ve
• Güvenlik yönetim sistemlerinin denetimi.
Reaktif izleme:
• Ucuz atlatmalar , kazalar ve sağlık sorunlarının rapor edilmesi; ve
• Kazalar ve sağlık sorunlarının araştırılması.
Gözden Geçirin
• Yıllık performansı gözden geçirin.
Düzenlemeler bölümü kuruluşun spesifik ihtiyaçlarına göre uyarlanmalı ve hem faydalı
hem de anlaşılır bir şekilde sunulmalıdır

2.2.2 Sağlık ve Güvenlik Politikasının Gözden Geçirilmesi

Sağlık ve güvenlik yönetim sisteminin yalnızca rafta yer alan bir yasal uyum
prosedürü, dokümanı olmaması önemlidir . Kuruluşun yaşadığı sürekli değişimi
hesaba katabilmek için düzenli olarak gözden geçirilmeli ve güncellenmelidir .
Yönetim Sistemi ve İG Politikası aşağıdaki durumlarda güncellenmeli veya gözden
geçirilmelidir :
• Artık geçerli değillerse ;
• Önemli değişiklikler yaşanmışsa , örn. kuruluşun yapısında;

Sayfa 8/9
 IG Modül 1: iş Sağlığı ve Güvenliği Yönetim Sistemleri Nasıl Çalışır ve içerikleri Nedir

• Çalışma düzenlemelerinde, örn. prosedürler;

• Çalışılan binalarda değişiklik ;
• Yeni teknoloji, proses veya çalışma yöntemi uygulamaya konulduğunda veya
mevzuatta değişiklik meydana geldiğinde.
Yönetim sistemlerinin izlenmesi ve gözden geçirilmesinin sonucu olarak, örn. işgücü
ile yapılan istişareleri yansıtmak için;
• Kaza araştırması veya sağlık sorunlarının sonuçlarının ardından;
• Yetkili kurum teftişi sonunda zayıflık görülürse veya gözden geçirme yapılması
özellikle istenirse; veya
• Bulguların izlenmesi veya denetlenmesine cevaben; ve
• Makul bir süreden sonra periyodik olarak, örn. yılda bir.

Sağlık ve Güvenlik Politikasının İletilmesi

Kuruluşların sağlık ve güvenlik politikalarının iletilmesinde çeşitli yöntemler
kullanılabilir , örn.:
• İlan panolarına niyet beyanı politikasının asılması.
• intibak eğitimi veya tazeleme eğitimi kursları sırasında politika içeriğinin
açıklanması.
• Çalışanlara politikanın, politikanın özetinin veya niyet beyanının kendilerine ait bir
kopyasını vermek . ·
• Dahili iletişimde politikaya atıf yapmak , örn. Ekip brifingleri, İşbaşı öncesi
toplantıları , bültenler ve e-postalar; ve
• Politikayı sağlık ve emniyet komitesi toplantılarında gündem maddesi yapmak .

Sayfa 9/9