İSG4001-İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ I

İSG YÖNETİMİ

Doç. Dr. Erkan GÜLER

Doç. Dr. Hüseyin YİĞİTER
KAPSAM

• İSG programının / yönetim sisteminin öğeleri

• Yöneticilerin bağlılığı
• İş güvenliği eğitimi
• İş kazalarının soruşturulması / raporlanması ve
kaydedilmesi
• İSG programının etkisinin değerlendirilmesi
İSG PROGRAMLARI

• Etkili ve kapsamlı bir iş güvenliği programı hazırlamak ve

uygulamak iyi bir yönetime giden yoldur.
• Program veya yönetim sistemi terimleri kullanılır.
• Şirket veya proje (faaliyet) seviyesinde olabilir.
• İş sahibi, yüklenici veya taşeron için hazırlanmış olabilir.
• Planlama, uygulama ve değerlendirme (sürekli)
evrelerini içerir.
İSG PROGRAMLARININ AMACI

• Proje uygulama alanında iş kazaları ve meslek hastalıklarının

dolaylı kayıplarının (iş gücü, iş günü, işin duraklaması /
gecikmesi, maddi kayıplar) azaltılması
• Mevzuata uymak
• SGK, Borçlar Hukuku, İş Hukukundan doğabilecek
tazminatların ve uzun süreli mahkeme süreçlerinin
yaşanmaması
• Gereksiz yere tazminat, tedavi ödemeleri, elden verilen
yardım ve destek paralarının ödenmemesi
• Firmaların prestij ve markalarını koruyarak toplam kalite
yönetimi anlamında saygın firmalar olarak iş ve taahhüt
hizmetlerini sürdürebilir olması.
İSG PROGRAMININ ÖĞELERİ

İSG Programları, etkili olabilmeleri için aşağıdaki öğeleri

içermelidir:
• Yönetimin bağlılığı ve çalışanların katılımı
• İşyeri analizi
• Tehlikelerin önlenmesi ve kontrolü
• İSG Eğitimi
• Programın etkisinin değerlendirilmesi
YÖNETİMİN BAĞLILIĞI VE
ÇALIŞANLARIN KATILIMI
GİRİŞ

• Yönetim, İSG programının etkili olarak işlemesi için

gerekli kaynakları ayırmalıdır.
• Yönetimin İSG’ye gerçekten önem vermesi çalışanların
motivasyonunu arttıracak ve İSG programına “anlamlı”
katılımlarını sağlayacaktır.
HEDEFLERİN BELİRLENMESİ

• Kurumsal İSG kültürünün benimsenmesi

• Kayıpları azaltmak
• İş kazaları ve yaralanmalar
• Cezalar
• Mahkeme davaları
• Ölçülebilir hedefler saptanmalı
• “Sıfır İş Kazası” nihai hedef olmalı ve bu yolda program
oluşturulmalı
• Hedefler çalışanlara iletilmeli
ÖRNEK HEDEFLER

• Sağlıklı ve güvenli iş ortamı yaratılması ile elde edilen

yüksek verim ve motivasyon, dolayısıyla Gün Kayıplı İş
Kazalarında azalma
• Eğitim ihtiyaçlarının belirlenmesi ve karşılanması ile
bilgi aktarımının sağlanması, firma kültürünün
geliştirilebilmesi, bilgi ve tecrübenin artırılarak personel
kapasitesinin geliştirilmesi
• Uygun standartların kullanılması, iş talimatlarının
hazırlanması ile çalışma veriminin ve kalite seviyesinin
yükseltilmesi, projelerin belirlenen süreler içinde
tamamlanması
İSG POLİTİKASI

• Kuruluşun üst yönetimi tarafından imzalanmış,

• Tüm sağlık ve güvenlik hedeflerini içeren,
• Sağlık ve güvenlik performansını geliştirme karar ve
iradesini açıkça ortaya koyan
bir İSG politikası olmalıdır.
 ÖRNEK İSG POLİTİKASI
Üretim faaliyetlerimizin tüm aşamalarını sağlıklı ve güvenli bir çalışma
ortamında gerçekleştirmeyi hedeflemekteyiz. Bu hedef doğrultusunda
sağlıklı bireylerin ve işgücünün oluşturulmasına yönelik
sorumluluğumuzun gereği olarak;
• İş kazalarının ve meslek hastalıklarının önlenmesi için gerekli tedbirleri
belirlemeyi, uygulamayı ve uygulatmayı,
• Çalışanların katılımıyla risk değerlendirmesi yapmayı ve kabul edilebilir
risk seviyesine ulaşmayı,
• Sağlıklı ve güvenli bir çalışma ortamı için güvenli ekipman ve uygun
teknolojiler kullanmayı,
• İSG uygulamalarının iyileştirilmesi çalışmalarına organizasyonun her
kademesinin ve paydaşlarımızın katılımını sağlamayı,
• İSG kültürünü oluşturmayı ve yaşam tarzı haline getirmeyi
benimsiyoruz.
ÖRNEK İSG POLİTİKASI
Bu doğrultuda;
• İSG konusundaki yasal yükümlülükleri, ilgili
standartları ve şartları karşılamayı,
• İSG konusunda proaktif bir yaklaşım ile süreçlerimizi
sürekli iyileştirmeyi ve performansımızı arttırmayı,
• İSG ilkelerimizin benimsenmesi için çalışanlarımıza ve
hizmet aldığımız alt işveren/tedarikçi firmaların
çalışanlarına, ziyaretçilere, stajyerlere yönelik eğitim
ve etkinlikleri geliştirerek sürdürmeyi
beyan ve taahhüt ederiz.
Genel Müdür
YÖNETİMİN LİDERLİĞİ
• İSG politikası, yazılı iletişim
• İSG personelinin yetkisini arttırmak
• Kaynakların sağlanması
• Toplantılarda İSG konusunda konuşmak
• Projelerdeki İSG performansını analiz etmek
• Başarılı olanları ödüllendirmek
• Başarısızlıklarda sorunları tespit edip, daha iyi olmak için neler
gerektiğini araştırmak, cezadan kaçınmak

• Taşeron firmalara da İSG kültürünü aşılamak

PLANLAMA
• Planlama iş başlamadan önce, tercihen tasarım aşamasında yapılmalı
• Sürekli bir aktivite olmalı, güncellenebilmeli
• Planlama 3 aşamada yapılabilir
• Büyük çapta
• Küçük pencere (2 hafta gibi)
• İnce ayar (günlük)
• İSG programının kapsamı belirlenmeli
• Saha planlaması
• Gereken cihaz ve ekipmanların belirlenmesi
• Eğitim ihtiyaçlarının belirlenmesi
• Kriz ve acil durumlar için hazırlıklı olunması
• Görev ve sorumlukların belirlenmesi
YASAL GEREKLERİN SAPTANMASI

• İşyeri sağlık ve güvenlik birimi (İSGB)

• İşyeri hekimi ve diğer sağlık personeli
• İş güvenliği uzmanı (Uygun Sınıf)
• Sağlık ve güvenlik koordinatörü
• İSG hizmetlerinin karşılanması: OSGB veya İSGB
• Çalışan sayısı ≥50 ve proje 6 aydan fazla süreli ise İSG
Kurulu
İŞ GÜVENLİĞİ BÖLÜMÜ / BİRİMİ

• İş güvenliği uzmanı
• İş güvenliği ofis elemanı
• İş güvenliği vardiya formeni
• İş güvenliği destek elemanları
SAĞLIK BİRİMİ

• İşyeri hekimi
• Sağlık memuru veya hemşire
• İlk yardımcı
• İlk yardım odası/revir
• Acil nakliye aracı
• Sağlık raporları
• Kayıtlar

17
GÖREV VE SORUMLULUKLAR

• İSG ile ilgili sorumlulukların belirlenmesi

• Görev dağılımlarının yapılması
• Kurumsal hiyerarşi belli olmalı
• İşveren
• Tasarımcı
• Proje müdürü
• Yüklenici taşeronlar
• Saha müdürleri
• İş güvenliği uzmanı
• Çalışanlar
İŞVERENİN (İDARENİN)
GÖREV VE SORUMLULUKLARI

• İSG kültürünü oluşturmak

• Yüklenici / Taşeron seçimi kriterlerine İSG’yi eklemek
• Yüklenici / Taşeronların İSG programlarını inceleyip
denetlemek
• İş güvenliğini teşvik edici programlar oluşturmak
TASARIMCININ GÖREV VE
SORUMLULUKLARI

• Planlama ve tasarım aşamasında İSG’yi dikkate almak

• Proje tasarımı sırasında çalışanın güvenliğini arttırıcı
tasarımları değerlendirmek
• Tasarımcı firmanın kendi çalışanları için saha güvenliğini
sağlamak
YÜKLENİCİ / TAŞERONUN GÖREV VE
SORUMLULUKLARI

• Kendi İSG programlarını oluşturup yönetmek

• İSG personeli atamak
• İSG programı için kaynak sağlamak
• Çalışanlarına İSG eğitimi sağlamak
• İSG programını değerlendirmek
• Alt yüklenicilerinin seçimine İSG kriterleri eklemek
İG UZMANI GÖREV VE SORUMLULUKLARI

• İSG programını koordine etmek

• Tüm seviyelerde eğitim sağlamak
• İş kazalarının raporlanmasını desteklemek
• İş kazalarının soruşturmasını yapmak
• İSG denetimleri yapmak
• İşyerini İSG konusundaki mevzuat değişikliklerinden
haberdar etmek
• Yönetimi altında çalışan İSG personelinin delegasyonu
SAHA MÜDÜRLERİNİN GÖREV VE
SORUMLULUKLARI

• Sahada İSG’nin sağlandığından emin olmak

• İSG personeline tehlikelerin analizi konusunda destek
vermek
• Çalışanları güvenli iş prosedürleri konusunda
bilgilendirmek
• Denetimlerde çıkan sorunları düzeltmek
• Taşeronları İSG kurallarına uymaları konusunda
cesaretlendirmek
ÇALIŞANLARIN GÖREV VE
SORUMLULUKLARI
• Güvenli çalışmak
• Güvensiz hareketleri ve koşulları şeflerine haber vermek
• Eğer iş güvensizse çalışmamak
• İSG kurallarına uymak
• Eğitimlere katılmak
• İstenilen kişisel koruyucuları kullanmak
İSG KURULU

• Düzenli toplanılarak, iş kazaları ve İSG konuları görüşülür

ve kararlar alınır.
• Mevzuat
• İSG Kanunu M. 22: devamlı olarak en az 50 işçi
çalıştıran ve 6 aydan fazla sürekli işlerin yapıldığı
işyerlerinde İSG kurulu oluşturma şartı
• İSG kurulları hakkında yönetmelik, 18/01/2013; RG
28532
İSG KURULU (DEVAM)
• Kurulların Oluşumu
• İşveren veya işveren vekili (başkan)
• İş güvenliği ile görevli mühendis veya teknik eleman (sekreter)
• İşyeri hekimi,
• İnsan kaynakları, personel, sosyal işler veya idari ve mali işleri
yürütmekle görevli bir kişi,
• Varsa sivil savunma uzmanı,
• İşyerinde görevli formen, ustabaşı veya usta,
• Sendika temsilcileri arasından seçilecek kişi,
• Sağlık ve güvenlik çalışan temsilcisi
• Kurul üyelerine İSG konularında eğitim verilmesi işveren tarafından
sağlanır.
İSG KURULU (DEVAM)

• Kurullar en az ayda bir kere toplanır

• Gündem, sorunların ve projelerin önem sırasına göre belirlenir.
• Ağır iş kazası halleri veya özel bir tedbiri gerektiren önemli hallerde
olağanüstü toplantı yapılabilir.
• Kendini güvensiz hisseden çalışan bu kurula başvurur. Kurul, aynı
gün acilen toplanarak kararını verir, bu durumu tutanakla tespit
eder ve karar çalışana yazılı olarak bildirilir.
• Her toplantıda, görüşülen konularla ilgili alınan kararları içeren bir
tutanak düzenlenir.
• Toplantıda alınan kararlar, gereği yapılmak üzere ilgililere duyurulur.
Ayrıca çalışanlara duyurulması faydalı görülen konular işyerinde ilan
edilir.
İSG KURULUNUN GÖREV VE YETKİLERİ

• İSG iç yönetmelik taslağı hazırlamak, işverenin onayına sunmak ve iç

yönetmeliğin uygulanmasını izlemek, izleme sonuçlarını rapor
haline getirip alınması gereken tedbirleri belirlemek ve kurul
gündemine almak,
• İSG konularında o işyerinde çalışanlara yol göstermek,
• İşyerinde İSG’ye ilişkin tehlikeleri ve önlemleri değerlendirmek,
tedbirleri belirlemek, işveren veya işveren vekiline bildirimde
bulunmak,
• Her iş kazası ve tehlikeli vaka veya meslek hastalığında yahut İSG ile
ilgili bir tehlike halinde gerekli araştırma ve incelemeyi yapmak,
alınması gereken tedbirleri bir raporla tespit ederek işverene
vermek,
İSG KURULUNUN GÖREV VE YETKİLERİ

• İSG eğitim ve öğretimini planlamak, bu konu ve kurallarla ilgili

programları hazırlamak, işverenin onayına sunmak ve bu
programların uygulanmasını izlemek,
• Tesislerde yapılacak bakım ve onarım çalışmalarında gerekli güvenlik
tedbirlerini planlamak ve bu tedbirlerin uygulamalarını kontrol
etmek,
• İşyerinde yangınla, doğal afetlerle, sabotaj ve benzeri ile ilgili
tedbirlerin yeterliliğini ve ekiplerin çalışmalarını izlemek,
• İşyerinin sağlık ve güvenlik durumuyla ilgili yıllık bir rapor
hazırlamak, o yılki çalışmaları değerlendirmek, elde edilen
tecrübeye göre ertesi yılın çalışma programında yer alacak hususları
ve gündemi tespit etmek, işverene teklifte bulunmak, planlanan
gündemin yürütülmesini sağlamak ve uygulanmasını
değerlendirmek
İŞ GÜVENLİĞİ BÜTÇESİ

• Projenin bütçesi planlanırken İSG harcamaları dikkate

alınmalı
• Kişisel koruyucular, ekipmanlar
• İşaretler, levhalar, vb.
• Eğitim
• İş güvenliği personelinin maaşları
• İhalelerde yüklenicilerin iş güvenliği bütçesi ayırıp
ayırmadığına bakılmalı.
SÖZLEŞMELERDE İSG

• Sözleşmelere İSG ile ilgili maddeler eklemek yönetimin

İSG’yi ciddiye aldığını gösterir.
• Sözleşmelerde sorumlulukların çok iyi açıklanmış olması
gerekir.
• Böylece bir iş kazası olduğunda kimlerin yükümlü olacağı
belli olur.
• Anlaşmazlıklar daha çabuk çözümlenir.
YÜKLENİCİ/TAŞERON SEÇİMİNDE İSG
KRİTERLERİ

• Yüklenici ve taşeronların seçiminde, adayların iş

güvenliğine verdiği önem rol oynamalıdır.
• İş güvenliği performansını değerlendirmek için
kullanılabilecek kriterler:
• Kaza istatistikleri (o kişinin işyerinde olan)
• Geçmişte alınan cezalar
• Önceki projelerinden gelen referanslar
• İş güvenliği programının ve personelinin etkinliği
PROJE İSG KURALLARI

• Yazılı olmalı
• Her çalışana ulaştırılmış olmalı
• Sahada hemen uygulanabilmesi için kolay anlaşılır olmalı
• Sahanın çeşitli yerlerinde bulunmalı ve rahat görülebilir
yerlerde olmalı
• Her özel proje için veya görev için ayrı kurallar
oluşturulabilir
ÇALIŞANLARIN BİLGİLENDİRİLMESİ
• Çalışanlar aşağıdaki konularda işveren tarafından
bilgilendirilmelidir
• İşyerinin geneli ile çalışılmakta olan bölümde veya yapılan her
işte yürütülen faaliyetler, sağlık ve güvenlik riskleri, koruyucu ve
önleyici tedbirler,
• Çalışanların veya temsilcilerinin yasal hak ve sorumlulukları,
• İşyerindeki sağlık ve güvenlik risklerini önlemek ve koruyucu
hizmetleri yürütmek üzere işyerinde görevlendirilen kişiler,
• İşveren, başka işyerlerinden çalışmak üzere kendi
işyerine gelen çalışanların bu bilgileri almalarını
sağlamak üzere, söz konusu çalışanların işverenlerine
gerekli bilgileri vermelidir.
ÇALIŞANLARIN GÖRÜŞLERİNİN ALINMASI
VE KATILIMLARININ SAĞLANMASI

• İşveren, İSG konularında çalışanların görüşlerini almalı,

öneri getirme hakkı tanımalı ve bu konulardaki
görüşmelerde yer almalarını ve katılımlarını sağlamalı.
• Teşvik programları
• Disiplin cezaları
İŞYERİ ANALİZİ VE
TEHLİKELERİN ÖNLENMESİ
İŞYERİ ANALİZİNİN KAPSAMI

• İşin başlangıcında işle ilgili genel olarak bilinen ve

standartlarda bulunan tehlikeleri belirlemek
• İş Tehlike Analizi (Risk Değerlendirmesi) yapmak
• Deneyler yapmak, numune almak
• Sahada denetim yapmak
• Tehlikelerin bildirilmesi ve kazaların rapor edilmesi için
bir sistem oluşturmak
TEHLİKELERİN TESPİTİ VE
DEĞERLENDİRİLMESİ
• Çalışanların maruz kalabileceği potansiyel tehlikeler önceden tespit
edilmeli ve değerlendirilmeli
• İşyerinde düzenli olarak denetimler yapılmalı;
• İSG ile ilgili bilgiler, dokümanlar incelenmeli;
• İşyerine yeni gelen araçlar, malzemeler işyerine çıkarılmadan önce
olası tehlikeler için incelenmeli;
• Tespit edilen tehlikelerin ciddiyeti değerlendirilmeli ve yok
edilemeyenler ciddiyet sırasına göre sıralanmalı.
• Bu işlemler iş ilk başladığında yapılmalı. Daha sonra da en az yılda 2
kez tekrarlanmalı
• Bu yapılan tehlike tespit ve değerlendirmelerinin kayıtları tutulmalı.
TEHLİKELERİN ÖNLENMESİ VE KONTROLÜ

• İşyeri analizinde belirlenen tehlikeler, eğer mümkünse,

işin ya da işyerinin etkin tasarımı ile yok edilmeli
• Yok etmek mümkün değil ise tehlikeler kontrol altına
alınmalı
• Tehlikelerle sistematik bir biçimde mücadele edilmeli
• Dokümantasyon ve izleme
• Sağlık personeli
• Acil durumlar için hazırlık
• Düzeltici eylemlerin takibi
İSG EĞİTİMİ
İSG EĞİTİM PROGRAMI

• İSG Eğitim programı işverenler tarafından hazırlanıp

sahada uygulanması sağlanmalı
• Bu programın başarılı olması için
• Şirket bazında İSG kültürü aşılanmalı
• Programın amaçları ve hedefleri belirlenmeli
• Eğitim ihtiyaçları tespit edilmeli
• Bütçe oluşturulmalı
EĞİTİM İHTİYAÇLARININ BELİRLENMESİ

• Eğitim öncelikleri belirlenmeli

• Kimler daha çok risk altında?
• Statüye göre eğitim planlanmalı
• Üst yönetim
• Proje müdürleri ve şantiye şefleri
• Saha personeli
• İşgücü
İSG EĞİTİMİNİN SEVİYELERİ

1. Yeni çalışanlara işyerinin ve potansiyel tehlikelerin

tanıtımı amaçlı eğitim
2. Genel iş güvenliği eğitimi
3. İşe / projeye özgü eğitim
YENİ ÇALIŞANLARIN EĞİTİMİ

• Yeni çalışanların kazalara maruz kalma riski daha

yüksektir.
• Amaç: üzerlerindeki gerginliği atmalarını sağlamak ve
kurumun İSG kültürünü tanıtmak
• İSG kuralları / İSG politikası kendisine verilmeli
• Tehlikeleri tanıma, güvenli iş uygulamaları ve kişisel
koruyucuların kullanımı hakkında bilgilendirilmeli
• İSG personeli ve kilit isimlerle tanıştırılmalı
• Proje ve işyeri hakkında genel bilgi verilmeli
GENEL İSG EĞİTİMİNİN KAPSAMI

• Eğitimde şu konular yer almalıdır:

• Çalışanların maruz kalabileceği tehlikelerin doğası hakkında
bilgi ve çalışanların bu tehlikeleri nasıl tanıyacağı
• Bu tehlike risklerini en aza indirmek için işyerinde neler
yapıldığı
• Çalışanların bu tehlikelerden korunmak için ne gibi koruyucu
önlemler almaları gerektiği
• İlgili standarda ilişkin bilgiler
NE ZAMAN EĞİTİM VERİLMELİ?

• İşe başlamadan önce

• Çalışma yeri veya iş değişikliğinde
• İş ekipmanlarının değişmesi halinde
• Yeni teknoloji uygulanması halinde
• Belli aralıklarla bilgi tazeleme amaçlı (2-3 yıl gibi)
EĞİTİM ÇEŞİTLERİ

• Kurs eğitimi
• Eğitmen aracılığı ile
• Kendi başına (Bilgisayar destekli)
• Toplantılar
• Haftalık
• Günlük
KURS EĞİTİMİ

• Eğitmenler kalifiye olmalı

• Dersin bitiminde sınav
• Sertifikalı veya sertifikasız olabilir
• Kendi başına eğitim CD-Romlar aracılığıyla yapılabilir
TOPLANTILAR

• Haftalık toplantılar
• Genelde İSG personeli düzenler
• Tüm çalışanlar katılır
• 5-10 dakikalık kısa toplantılar
• Genel İSG hakkında haftalık değerlendirme
TOPLANTILAR (DEVAM)

• Günlük toplantılar
• Her sabah işe başlamadan önce ekibin şefi yönetimi altındaki
çalışanlarla konuşur
• Bir gün önce yapılmış işlerin değerlendirilmesi ve iyileştirilmesi
gereken konular görüşülür
• O gün yapılacak işler ve potansiyel tehlikeler, korunma
yöntemlerinden bahsedilir.
EĞİTİM KAYNAKLARI

• Seminerler
• Danışmanlar
• Videolar
• Fotoğraflar (yanlış yapılan hareketler)
• Slayt gösterileri
DİĞER KONULAR

• İşveren, başka işyerlerinden çalışmak üzere kendi işyerine gelen

çalışanların yaptıkları işlerde karşılaşacakları sağlık ve güvenlik
riskleri ile ilgili yeterli bilgi ve talimat almalarını sağlamalı.
• İSG çalışan temsilcileri özel olarak eğitilir.
• Eğitim, çalışanlara veya temsilcilerine herhangi bir mali yük
getirmez ve eğitimlerde geçen süre çalışma süresinden sayılır.
• Geri besleme destekli eğitim verilmeli
• Mesleki eğitim işyerinde veriliyorsa İSG konusu da eğitim
programına dahil edilmeli
İLGİLİ MEVZUAT

• Çalışanların İş Sağlığı ve Güvenliği Eğitimlerinin Usul ve

Esasları Hakkında Yönetmelik
• RG 28648, 15.05.2013
• Amaç: İşverenlerce, işyerlerinde çalışanlara verilecek iş
sağlığı ve güvenliği eğitiminin usul ve esaslarını
düzenlemek
• Kapsam: 6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu
kapsamında bulunan işyerleri
• Yönetmeliğin hükümleri, işyerindeki çıraklara ve
stajyerlere de uygulanır
MEVZUAT (DEVAM)

• İşverenler, İSG eğitim programları hazırlamak, eğitimlerin

düzenlenmesini, çalışanların bu programlara katılmasını sağlamak
ve verilecek eğitim için uygun yer, araç ve gereç temin etmekle
yükümlüdürler.
• Alt işverene ait çalışanların eğitimlerinden, asıl işveren, alt işverenle
birlikte sorumludur.
• Çalışanlar İSG eğitimlerine katılmak ve bu konudaki talimat ve
prosedürlere uymakla yükümlüdürler.
• Verilen eğitimler, çalışanlara herhangi bir mali yük getirmez ve
eğitimlerde geçen süre çalışma süresinden sayılır.
• İşyerindeki kadınların, gençlerin, çocukların, engelli, eski hükümlü,
terör mağduru ve göçmen çalışanların eğitimine özel önem verilir.
İŞ KAZALARININ SORUŞTURULMASI VE
KAYDEDİLMESİ
İŞ KAZALARININ SORUŞTURULMASI

• Her iş kazası soruşturulmalı

• Maddi zarar
• Hafif yaralanmalar
• Ucuz atlatılan hadiseler
• Neden soruşturulmalı?
• Problemli alanları tespit etmek
• Düzeltici çözümler üretmek
• Kaza olduktan kısa bir süre sonra soruşturma yapılmalı
• Ciddi yaralanma/ölüm halinde derhal yapılmalı
• Bu soruşturma kalifiye kişiler tarafından yapılmalı (iş güvenliği uzmanı
gibi)
İŞ KAZALARININ SORUŞTURULMASI
(DEVAM)

• Kaza soruşturmasında ne olduğunun yanında neden

olduğu da incelenmeli (kök sebep analizi)
• “Hata bulmak” yerine “Gerçek bulma” yoluna gidilmeli
• Problemi düzeltmek için neyin yanlış yapıldığı bulunmalı
• Bu yanlıştan ders alınıp, gelecekte bir daha olması
engellenmeli
• Kimlerin hatalı hareket ettiği bulunmalı
• Hasarın boyutu (maddi zarar veya yaralanma)
öğrenilmeli
İŞ KAZALARININ SORUŞTURULMASI
(DEVAM)

• Kazaya karışan kişilerle görüşüp, ifadeleri alınmalı

• Ne oldu?
• Kazaya kimler karıştı?
• Kimler tanık oldu?
• Kazaya karışanlar bizim çalışanımız mı yoksa taşeron firmanın
mı?
• Kaza tekrar canlandırılmalı
• Deliller saklanmalı
• Gerektiğinde fotoğraf çekilmeli, kroki çizilmeli
İŞ KAZALARININ SORUŞTURULMASI
(DEVAM)

• Kaza yerine gelebilecek kişiler karşılanıp, rehberlik

edilmeli
• İş müfettişi
• Sigorta şirketi
• Kaza soruşturmasının sonuçları bir rapor haline
dönüştürülmeli
• Bu rapor hem istatistiksel veri olarak hem de hukuki delil
olarak kullanılabilir.
SORUŞTURMA TAKIMINDA KİMLER
OLMALI?

• Kazanın boyutu ve büyüklüğüne göre

• İG uzmanı
• İşle ilgili bilgi sahibi çalışanlar
• İSG kurulu
• Sendika temsilcisi
• Soruşturmalarda tecrübeli personel
• Dışarıdan gelecek bilirkişi
KAZA NEDENLERİNİN ARAŞTIRILMASI

Aşağıdakilerle ilgili sorular sorulmalı

• Kaza sırasında yapılan iş prosedürleri
• Kullanılan ekipman ve malzeme
• Kaza sırasındaki fiziksel çevrenin durumu
• Personelin fiziksel ve ruhsal durumu
• Yönetim sistemi
DELİLLER

• Yaralanan çalışanın pozisyonu

• Kullanılan ekipman, malzeme, kimyasal
• Kullanılan iş güvenliği cihazları
• Makinelerdeki korumaların ve kontrollerin konumları
• Ekipmandaki zarar
• İşyeri düzeni
• Hava koşulları
• Aydınlatma seviyeleri
• Gürültü seviyeleri
• Kaza zamanı
TANIKLARLA YAPILACAK GÖRÜŞMELER

• Kaza sırasında neredeydin? Ne yapıyordun?

• Ne gördün? duydun?
• Çevresel koşullar nasıldı?
• Yaralanan çalışan kaza olduğunda ne yapıyordu?
• Sizce, kazaya ne yol açtı?
• Gelecekte benzer kazalar nasıl önlenebilir?
SORUŞTURMANIN RAPORLANMASI

• Ana nedenler belirtilmeli (malzeme, ekipman, yöntemler gibi)

• Hasarın derecesi ve kayıplar değerlendirilmeli
• Güvensiz ekipmanlar ve malzemeler tespit edilerek mühendislik
revizyonuna ihtiyaç belirtilmeli
• İlgili operasyonun süreçleri ve prosedürlerindeki yetersizlikler
belirlenmeli
• Çalışanların eğitimini gerektirecek güvensiz uygulamalar
belirlenmeli
• O iş için yanlış personel kullanılmışsa belirtilmeli
• Şirketin diğer departmanlarında da benzer sorun olup olmadığı
belirtilmeli
SORUŞTURMA RAPORUNUN BİÇİMİ

1. Genel Bilgiler
a. Kaza ne zaman, nerede oldu
b. Kimler ve neler kazaya karıştı
c. İşi yapan personel ve diğer tanıklar
2. Kaza hakkında (ne oldu?)
a. Olayların sırası
b. Hasarın boyutu
c. Kaza çeşidi
d. Kaza kaynağı (enerji veya kimyasal)
SORUŞTURMA RAPORUNUN BİÇİMİ
(DEVAM)

3. Tartışma (Kazanın analizi, neden? nasıl?)

a. Doğrudan nedenler (enerji kaynakları, kimyasallar)
b. Dolaylı nedenler (Güvensiz hareket ve koşullar)
c. Temel nedenler (yönetim politikaları, kişisel veya çevresel
faktörler)

4. Tavsiyeler – düzeltmek ve bir daha olmasını

engellemek için, hemen veya uzun vadede
SORUŞTURMA SONRASI

• Kaza soruşturma raporundaki tavsiyelerin yerine

getirilmesinden yönetim sorumludur.
• Varsa İSG Kurulu takip etmekten sorumlu
• Takip eylemleri şunlardır
• Tavsiyelerde yazılanlardan nelerin yapılıp yapılamayacağı
• Düzeltici eylemler için süre tayin etmek
• Programlanan eylemlerin yapılıp yapılmadığını izlemek
• Yaralanan çalışanın durumunu kontrol etmek
• Risk altındaki diğer çalışanları bilgilendirmek ve eğitmek
• İşe dönen çalışanları tekrar bilgilendirmek
KAZALARIN KAYDEDİLMESİ /
RAPORLANMASI

• Bir çok ülkede iş kazası raporlarının ve kayıtlarının

saklanması zorunludur.
• Her kazanın kaydının tutulması ile beraber yıllık kaza
bilançosunun da çıkartılması istenir.
• İstendiği zaman kaza ile ilgili kayıtları ilgili kuruma
işveren iletebilmelidir.
KAZALARIN KAYDEDİLMESİ /
RAPORLANMASI (DEVAM)
• Mevzuat 6331 M.14’e göre işveren
• Bütün iş kazalarının ve meslek hastalıklarının kaydını tutar,
gerekli incelemeleri yaparak bunlar ile ilgili raporları düzenler.
• İşyerinde meydana gelen ancak yaralanma veya ölüme neden
olmadığı halde işyeri ya da iş ekipmanının zarara uğramasına
yol açan veya çalışan, işyeri ya da iş ekipmanını zarara uğratma
potansiyeli olan olayları inceleyerek bunlar ile ilgili
raporları düzenler.
KAZALARIN KAYDEDİLMESİ /
RAPORLANMASI (DEVAM)

• Kazaların raporlanması belli bir sistem dahilinde

yapılmalı
• Bilgisayar destekli veya dosyalamanın olduğu arşiv
sistemi
• Veri tabanı programları tercih edilmeli
• Çalışanlarla ilgili diğer bilgilerin saklandığı kayıtlarla
birleştirilmeli
KAZALARIN KAYDEDİLMESİ /
RAPORLANMASI (DEVAM)

• Kayıtta tutulması gereken bilgiler:

• Çalışanlarla ilgili genel bilgiler
• Çalışanların iş güvenliği eğitimi ile ilgili bilgileri
• Çalışanların İSG eğitimi, iSG kılavuzu/kuralları, kişisel
koruyucuları aldıklarına dair belgeler
• Kazalar / yaralanmalar
İSG PROGRAMININ ETKİSİNİN
DEĞERLENDİRİLMESİ
İSG PROGRAMININ ETKİSİNİN
DEĞERLENDİRİLMESİ

• Amaç: Programın sürekli iyileştirilmesi, sıfır kaza

hedefine ulaşma ve yapılan İSG uygulamalarının etkili
olup olmadığını kontrol etmek
• 2 çeşit değerlendirme yapılabilir
• Program bazında yapılan denetimler
• Saha teftişleri
• Düzenli aralıklarla yapılmalı
• Yönetim, İSG personeli veya işyeri dışından danışmanlar
yapabilir.
KAZA İSTATİSTİKLERİ

• En önemli nümerik değerlendirme ölçütüdür.

• Kaza sıklığı
• Kaza ağırlığı
• Kaza olabilirliği
• Karşılaştırma amaçlı kullanılabilir.
• Her yıl değişim gözlemlenir.
• İSG ile ilgili bir uygulama veya yatırım öncesi ile sonrası
karşılaştırması yapılabilir.
SAHA TEFTİŞLERİ

• İSG personeli tarafından veya takım halinde yapılır.

• Düzenli aralıklarla (işin boyutuna göre değişir), bir sorun
çıkması veya şikayet üzerine yapılır.
• Genelde denetim listesi (checklist), formlar üzerinden
kontrol ile yapılır.
• Bu formlar İş Tehlike Analizinde kullanılan formlar baz
alınarak hazırlanır.
SAHA TEFTİŞLERİ (DEVAM)

• Teftiş sonunda çıkan sorunlar ya hemen düzeltilir ya da

düzeltilmesi için bir süre tanınır.
• Düzeltici eylemin takibi içinde ayrı bir sistem
kurulmalıdır.
• Teftişlerin sonuçları yönetime veya İSG kuruluna rapor
edilir ve dosyalanır.
PROGRAM BAZINDAKİ DENETİMLER

• Yönetimin kurduğu sistemin başarısı incelenir.

• Ya yönetici seviyesinde biri ya da şirket dışı bir danışman
yapmalıdır.
• Bağımsız ve programı tanımayan birinin yapması idealdir.
• Bir puanlama sistemi kullanarak programın ne derecede
başarılı olduğuna karar verilir.
PROGRAM BAZINDAKİ DENETİMLER
(DEVAM)
• Kapsamlı bir İSG denetimi tipik olarak aşağıdaki konulara bakmalı
• Yönetimin bağlılık derecesi
• İSG politikasının varlığı ve etkinliği
• Program hedefleri
• İSG sorumluluklarının belli olması
• İş öncesi planlama
• İSG toplantıları
• İSG’ye ayrılan bütçe
• Eğitimin etkinliği
• Kaza soruşturma etkinlikleri
• Kayıt tutulması
• Saha performansını ölçen teftişler
TEŞEKKÜRLER!
KULLANILAN KAYNAKLAR

• Baradan, S., “İş Sağlığı ve Güvenliği Ders Notları”, 2017

• SKD, “İş Sağlığı ve Güvenliğini Doğru Anlamak ve
Uygulamak”, 2015 Web Adresi:
http://www.skdturkiye.org/files/yayin/Is-Sagligi-ve-
Guvenligini-Dogru-Anlamak-ve-Uygulamak.pdf