AKUMULATORY KWASOWE

(budowa, zasada działania i obsługiwanie techniczne akumulatorów

oraz warunki BHP w akumulatorni)
skrypt
 CENTRUM SZKOLENIA LOGISTYKI
Cykl Budowy i Eksploatacji

SPIS TREŚCI Str.

1. BUDOWA AKUMULATORÓW……………………………………………………………………………………………….. 3
1.1. BUDOWA AKUMULATORÓW KWASOWYCH…………………………………………………………………………….. 3
1.1.1. PRZEZNACZENIE AKUMULATORÓW KWASOWYCH…………………………………………………………………… 3
1.1.2. PODSTAWOWE WIELKOŚCI ELEKTRYCZNE CHARAKTERYZUJĄCE AKUMULATOR………………………. 3
1.1.3. BUDOWA I OZNAKOWANIE………………………………………………………………………………………………………..4
1.1.4. DOBÓR AKUMULATORA DO POJAZDU……………………………………………………………………………………… 5
1.1.5. TYPY I WŁASNOŚCI PRODUKOWANYCH OBECNIE AKUMULATORÓW……………………………………….. 5
2. ELEKTROLIT…………………………………………………………………………………………………………………………. 6
2.1. KWAS SIARKOWY……………………………………………………………………………………………………………………… 6
2.2. WODA DESTYLOWANA (OCZYSZCZONA)…………………………………………………………………………………… 6
2.3. PRZYGOTOWANIE ELEKTROLITU………………………………………………………………………………………………. 6
2.4. WPŁYW ELEKTROLITU NA WŁASNOŚCI AKUMULATORA…………………………………………………………….7
2.5. POMIAR GĘSTOŚCI I POZIOMU ELEKTROLITU…………………………………………………………………………… 7
2.6. NAPEŁNIANIE AKUMULATORA ELEKTROLITEM…………………………………………………………………………. 8
3. OGÓLNA ZASADA DZIAŁANIA………………………………………………………………………………………………. 9
4. ŁADOWANIE AKUMULATORÓW………………………………………………………………………………………….. 9
4.1. WYMAGANIA DOTYCZĄCE ŁADOWANIA………………………………………………………………………………….. 9
4.2. RODZAJE I SPOSOBY ŁADOWANIA AKUMULATORÓW………………………………………………………………. 9
4.3. PARAMETRY DIAGNOSTYCZNE…………………………………………………………………………………………………. 11
4.4. URZĄDZENIA DO ŁADOWANIA…………………………………………………………………………………………………. 12
5. TYPOWE NIESPRAWNOŚCI AKUMULATORÓW…………………………………………………………………….. 13
5.1. USZKODZENIA MECHANICZNE………………………………………………………………………………………………….. 13
5.2. USZKODZENIA CHEMICZNE………………………………………………………………………………………………………. 13
5.3. OBJAWY USZKODZENIA CHEMICZNEGO I MECHANICZNEGO……………………………………………………. 14
6. OBSŁUGIWANIE TECHNICZNE AKUMULATORÓW………………………………………………………………… 16
6.1. OBSŁUGIWANIE W POJEŹDZIE………………………………………………………………………………………………….. 16
6.2. OBSŁUGIWANIE NA STACJI ŁADOWANIA AKUMULATORÓW……………………………………………………..16
6.3. OBSŁUGIWANIE W TRAKCIE PRZECHOWYWANIA AKUMULATORÓW……………………………………….. 16
7. TRANSPORT AKUMULATORÓW……………………………………………………………………………………………. 17
8. DOKUMENTACJA EKSPLOATACYJNA……………………………………………………………………………………. 17
9. ZASADY SKREŚLANIA Z EWIDENCJI AKUMULATORÓW…………………………………………………………. 20
10. AKUMULATORNIA………………………………………………………………………………………………………………. 20
10.1. POMIESZCZENIA AKUMULATORN……………………………………………………………………………………………. 20
10.2. WARUNKI JAKIE POWINNY SPEŁNIAĆ POMIESZCZENIA………………………………………………………….. 21
10.3. BHP W AKUMULATORNI…………………………………………………………………………………………………………… 21
11. LITERATURA………………………………………………………………………………………………………………………… 22

Grudziądz 2012 2
 CENTRUM SZKOLENIA LOGISTYKI
Cykl Budowy i Eksploatacji

1. BUDOWA AKUMULATORÓW.

1.1. BUDOWA AKUMULATORÓW KWASOWYCH.

1.1.1. PRZEZNACZENIE AKUMULATORÓW KWASOWYCH.

Akumulator jest to urządzenie, w którym energia elektryczna ulega zmagazynowaniu w postaci energii
chemicznej.
Podstawowym zadaniem akumulatora jest:
- zasilanie rozrusznika w celu uruchomienia silnika spalinowego;
- zasilanie odbiorników, gdy prądnica nie pracuje lub wytwarza napięcie niższe od akumulatora;
- zasilanie odbiorników, których moc po włączeniu przewyższa maksymalną moc prądnicy;
- może być wykorzystany jako awaryjne źródło zasilania urządzeń stacjonarnych.

1.1.2. PODSTAWOWE WIELKOŚCI ELEKTRYCZNE CHARAKTERYZUJĄCE AKUMULATOR.

Ř Siła elektromotoryczna (SEM) – jest to napięcie na zaciskach nieobciążonego akumulatora.

SEM zależy głównie od gęstości elektrolitu. Mierzy się woltomierzem, gdy obwód jest rozłączony
w celu wykrycia przerw lub zwarć w połączeniu między płytami ogniw.
Ř Napięcie – różnica potencjałów płyt dodatnich i ujemnych podczas przepływu prądu przez
akumulator (napięcie na zaciskach obciążonego akumulatora).
Napięcie znamionowe ogniwa wynosi 2,0V.
Ř Pojemność elektryczna (Q) – określa ładunek elektryczny, jaki może być pobrany z naładowanego
akumulatora w określonym czasie i określa się w Ah.
Pojemność zależy od:
- ilości masy czynnej płyt;
- ilości kwasu siarkowego w elektrolicie;
- końcowego dopuszczalnego napięcia wyładowania (1,75V);
- wartości prądu wyładowania;
- temperatury elektrolitu.
Ř Prąd znamionowy – jest to prąd rozładowania (ładowania) równy stosunkowi pojemności
znamionowej do czasu rozładowania (ładowania):

I= Q (A)
h
Gdzie:
I – prąd wyładowania (ładowania);
Q – pojemność znamionowa;
h – czas rozładowania (ładowania) w godzinach.

Przykład obliczenia prądu ładowania:

Dla 10-cio godzinnego prądu ładowania dla akumulatora o pojemności 120 Ah:

I= Q (A)
h
Q = 120 Ah
h = 10 godz.
I= 120 = 12 A
10
Dla 20-to godzinnego prądu ładowania:
Q = 120 Ah
h = 20 godz.
120
I= =6A
20

Grudziądz 2012 3
 CENTRUM SZKOLENIA LOGISTYKI
Cykl Budowy i Eksploatacji

1.1.3. BUDOWA I OZNAKOWANIE.

l Podstawowe elementy akumulatora:

1. Skrzynka (blok) akumulatora:
a) 3, 6 lub 12 naczyń (cel);
b) progi oporowe;
c) komory osadowe;
2. ogniwo:
a) zespół płyt dodatnich i ujemnych (płyt ujemnych jest o jedną więcej);
płyta składa się z:
- kratki (szkieletu nośnego);
- stopek oporowych;
- chorągiewki;
- masy czynnej:
- na płycie ujemnej – ołów gąbczasty (kolor szary);
- na płycie dodatniej – dwutlenek ołowiu (kolor brunatny);
b) mostek biegunowy;
c) separatory;
d) łączniki międzyogniwowe;
e) zaciski (stożkowe lub oczkowe);
f) monowieko;
g) korki;
h) uchwyty;
i) osłona zacisków oczkowych;
Stosuje się do akumulatorów o większych pojemnościach
j) pokrywa akumulatora.

W starszych wykonaniach akumulatorów poszczególne ogniwa zamykane były wieczkami,

uszczelnianymi uszczelkami i masą zalewową a łączniki międzyogniwowe wyprowadzone były na zewnątrz
akumulatora.

Grudziądz 2012 4
 CENTRUM SZKOLENIA LOGISTYKI
Cykl Budowy i Eksploatacji

l Oznakowanie akumulatorów.

Obecnie nie ma obowiązującego jednolitego sposobu oznaczania akumulatorów, jaki obowiązywał

polskich producentów.
Producenci umieszczają jedynie podstawowe informacje dotyczące pojemności , napięcia
znamionowego i prądu rozruchowego (podawanego najczęściej dla temperatury -18⁰C ), oraz symbolu
według jakiej obowiązującej normy akumulator został wyprodukowany.
Parametry budowy producenci zamieszczają w katalogach, są to min. dane dotyczące mocowania,
polaryzacji, wymiarów czy wagi akumulatora.

1.1.4. DOBÓR AKUMULATORA DO POJAZDU.

Podstawowym zadaniem akumulatora jest rozruch silnika spalinowego poprzez zasilanie rozrusznika.
Wartość prądu pobieranego przez rozrusznik zależy od stanu silnika spalinowego, temperatury silnika,
zastosowanych olejów i przekładni mechanicznej pomiędzy rozrusznikiem a silnikiem. Wartość prądu
rozruchowego wynosi od 2·Q (A) do 4,5·Q (A). Zdolność rozruchową akumulatora definiuje się jako stosunek
natężenia prądu, którego akumulator jest w stanie dostarczyć nieprzerwanie przez 3 minuty, do spadku
napięcia do 1,0 V na ogniwo w temperaturze -18⁰C.
Za minimalną wartość tego natężenia prądu przyjmuje się 3·Q (A) lub wyższą, podaną przez
producenta na akumulatorze.
W pojeździe właściwe warunki ładowania akumulatora zapewnia obwód zasilania w energię
elektryczną składający się z prądnicy i regulatora prądnicy. Dlatego ważne jest aby parametry tych urządzeń,
czyli moc prądnicy i wartości regulacyjne napięcia regulatora zapewniły w każdych warunkach
zapotrzebowania na energię elektryczną przez odbiorniki i właściwy prąd ładowania akumulatora.
Podsumowując, pojemność akumulatora musi być tak dobrana, żeby z jednej strony spełnić warunki
związane z uruchamianiem silnika spalinowego, zaś z drugiej strony, żeby była możliwość naładowania go
przez prądnicę i współpracujący z nią regulator.

1.1.5. TYPY I WŁASNOŚCI PRODUKOWANYCH OBECNIE AKUMULATORÓW.

Obecnie w sprzedaży jest oferowana szeroka gama akumulatorów, począwszy od najczęściej

użytkowanych akumulatorów tradycyjnych z ciekłym elektrolitem po różnego rodzaju rozwiązania związane
z technologią bezobsługową. Jeżeli chodzi o akumulatory wykonane w tradycyjnej metodzie, z ciekłym
elektrolitem, to tu nie zaszły zasadnicze zmiany technologiczne w produkcji tych akumulatorów. Natomiast
w technologii produkcji akumulatorów bezobsługowych nastąpiły istotne zmiany.
Ogólnie akumulatory bezobsługowe ze względu na technologię można podzielić na:
- AGM (Absorbed Glass Mat)– cały elektrolit uwięziony jest (wchłonięty) w separatorach
z włókna szklanego o wielkiej porowatości, znajdujących się między płytami;
- żelowe – elektrolit uwięziony jest w postaci żelu;
- hermetyczne – szczelnie zamknięte z podwójnie zgrzewanym wieczkiem.
Innym przykładem faktycznie bezobsługowych akumulatorów są spotykane na rynku polskim
akumulatory spiralne (Exide Maxxima). Zwinięcie płyt w spiralę pozwoliło na znaczne obniżenie oporu
wewnętrznego akumulatora co skutkuje wyższymi prądami rozruchu. Każda cela jest zwinięta w spiralę, a to
z kolei pozwala na całkowicie hermetyczne zamknięcie akumulatora. Taki akumulator może być montowany
w każdej pozycji nawet „do góry nogami”. Natomiast wprowadzenie włókna pozwala na obniżenie parowania
wody z elektrolitu, czyli uzyskania akumulatora 100% bezobsługowego.

Zaletami akumulatorów bezobsługowych są:

- szczelność i bezobsługowość, możliwość pracy w dowolnym położeniu;
- rekombinacja gazów powstających w zachodzących reakcjach;
- stosunkowo duża gęstość energii;
- korzystne parametry funkcjonalne.

Grudziądz 2012 5
 CENTRUM SZKOLENIA LOGISTYKI
Cykl Budowy i Eksploatacji

2. ELEKTROLIT.

2.1. KWAS SIARKOWY (symbol chemiczny - H₂SO₄).

Należy stosować tylko kwas siarkowy akumulatorowy lub chemicznie czysty.

Ř Używanie kwasu technicznego jest niedopuszczalne.
Wymagania techniczne i chemiczne dotyczące dopuszczalnych zanieczyszczeń stężonego akumulatorowego
kwasu siarkowego I-go i II-go gatunku oraz rozcieńczonego podaje Polska Norma PN-69/C-84058.
Stężony akumulatorowy kwas siarkowy powinien mieć gęstość 1,84 g/cm³ i być cieczą oleistą,
przezroczystą, bez osadu, bezbarwną, silnie higroskopijną i zwęglającą ciała organiczne.
Przechowuje się go w balonach szklanych, umieszczonych w koszach metalowych lub wiklinowych.

2.2. WODA DESTYLOWANA (OCZYSZCZONA).

Woda oczyszczona powinna być przezroczysta, bezbarwna, bez zapachu, oczyszczona z lotnych i nielotnych
składników, głównie soli mineralnych (woda destylowana lub zdemineralizowana). Ponadto nie powinna
zawierać śladów oleju lub tłuszczu.
Woda oczyszczona chemicznie powinna spełniać min. wymagania:
- skala pH w przedziale 5 ÷ 7;
- zawartość metali grupy siarkowodorowej, żelaza, niklu, chromu, manganu, oraz związków
chlorowych, siarkowych, azotowych – niewykrywalna w analizie jakościowej;
- ograniczona zawartość substancji organicznych dających się utlenić (nie więcej niż odpowiadająca
zużyciu 20 mg nadmanganianu potasu na 1 litr).
Woda oczyszczona powinna być przechowywana w zamkniętych naczyniach, w celu zabezpieczenia przed
zanieczyszczeniami zarówno mechanicznymi jak i chemicznymi.

2.3. PRZYGOTOWANIE ELEKTROLITU.

W akumulatorach kwasowych elektrolitem jest wodny roztwór kwasu siarkowego.

Elektrolit przygotowuje się z chemicznie czystego stężonego kwasu siarkowego i wody destylowanej
(oczyszczonej).
Aby uzyskać elektrolit o wymaganej gęstości, należy zachować odpowiednie proporcje kwasu siarkowego
i wody destylowanej (tabela poniżej).

Ilość wody oczyszczonej i kwasu siarkowego potrzebna do sporządzenia 1 litra elektrolitu

w temperaturze +15 ⁰C
Wymagana Ilość wody i kwasu o gęstości 1,83 g/cm³ i temperaturze +15⁰C
gęstość Kwas
Woda (litry)
elektrolitu (litry) (kG)
1,12 0,913 0,113 0,207
1,22 0,825 0,216 0,395
1,24 0,806 0,237 0,434
1,25 0,796 0,248 0,454
1,27 0,778 0,269 0,492
1,28 0,768 0,280 0,513
1,29 0,759 0,290 0,531
1,30 0,748 0,302 0,553
1,31 0,736 0,314 0,575
1,34 0,703 0,348 0,637
1,40 0,640 0,416 0,762

Elektrolit należy przygotowywać w naczyniach kwasoodpornych. Czyste naczynie przed użyciem należy
przepłukać wodą oczyszczoną. Po odmierzeniu potrzebnej ilości wody i kwasu najpierw wlewa się do
naczynia wodę, a następnie cienkim strumieniem, kwas (w żadnym wypadku nie wolno postąpić
odwrotnie, ponieważ grozi to rozpryskiem i poparzeniem ).Podczas mieszania kwasu z wodą wydziela się

Grudziądz 2012 6
 CENTRUM SZKOLENIA LOGISTYKI
Cykl Budowy i Eksploatacji

znaczna ilość ciepła, w związku z tym należy odczekać aż elektrolit ostygnie do temperatury co najmniej
25⁰C, dokonać pomiaru gęstości elektrolitu i doprowadzić ją do żądanej wartości dolewając wody lub kwasu.
Ponieważ gęstość elektrolitu zmienia się w zależności od temperatury, należy odczytane wartości
przeliczyć do temperatury odniesienia, uwzględniając temperaturę cechowania przyrządu (najczęściej
+15⁰C). Wielkości poprawek podane są w tabeli:

Temperatura
— 45 —30 —15 0 +15 +30 +45 +60
elektrolitu w ⁰C
Poprawka do
wskazań —0,04 —0,03 —0,02 —0,01 0 +0,01 +0,02 +0,03
areometru

2.4. WPŁYW ELEKTROLITU NA WŁASNOŚCI AKUMULATORA.

Ilość zawartego elektrolitu i zastosowany ciężar właściwy warunkuje pojemność elektryczną akumulatora.
Temperatura elektrolitu również ma decydujący wpływ na pojemność jak i trwałość akumulatora. Wysoka
temperatura powyżej +50⁰C może spowodować uszkodzenia izolacji co może doprowadzić do zwarć między
płytami, natomiast niska w akumulatorze rozładowanym może spowodować jego zamarznięcie i rozsadzenie
obudowy. Szczególnie duży wpływ na jakość akumulatora ma czystość elektrolitu. Szkodliwe są
zanieczyszczenia metalami gazującymi takimi jak np.: platyna, srebro, antymon, miedź. Metale te powodują
powstawanie na płycie ujemnej tzw. ogniw lokalnych, które zwiększają samowyładowanie i wzrost
gazowania, szczególnie w czasie postoju i wyładowania (powstaje duży ubytek wody). Bardzo szkodliwe są
zanieczyszczenia solą kuchenną, powodującą wydzielanie się chloru i chlorowodoru, a w konsekwencji
korozję kratek płyt, szczególnie dodatniej.

2.5. POMIAR GĘSTOŚCI I POZIOMU ELEKTROLITU.

Gęstość elektrolitu sprawdza się w każdym ogniwie. Celem pomiaru jest określenie stopnia
naładowania akumulatora. W razie stwierdzenia małej gęstości elektrolitu, należy najpierw naładować
akumulator, a następnie wyregulować gęstość.

Odczyt gęstości elektrolitu za pomocą areometru:

1-odczyt prawidłowy(1,28 g/cm³),
2-odczyt nieprawidłowy (1,26 g/cm³).

W czasie pomiaru należy zwracać uwagę, aby areometr nie przyklejał się do ścianek kwasomierza, lecz
swobodnie pływał w elektrolicie. Wskazania należy odczytywać na wysokości powierzchni elektrolitu i na
poziomie oczu. Pomiaru elektrolitu należy dokonywać co najmniej pół godziny po zakończeniu ładowania lub
wyładowania, gdy elektrolit dokładnie się wymiesza.

Grudziądz 2012 7
 CENTRUM SZKOLENIA LOGISTYKI
Cykl Budowy i Eksploatacji

Sprawdzenie poziomu elektrolitu przy pomocy rurki szklanej.

Poziom elektrolitu powinien zawierać się w granicach 10÷15 mm nad płytami, lub 5÷10 mm nad górną
powierzchnią wkładki zabezpieczającej (jeżeli akumulator jest w nie wyposażony).
Postępowanie w przypadku:
· zbyt niskiego poziomu elektrolitu – dolać wody oczyszczonej;
· zbyt dużej gęstości – pobrać niewielką ilość elektrolitu i dolać wodę oczyszczoną;
· zbyt niskiej gęstości elektrolitu – pobrać niewielką ilość elektrolitu i dolać elektrolitu
o gęstości 1,30÷1,32.

2.6. NAPEŁNIANIE AKUMULATORA ELEKTROLITEM.

Gęstość elektrolitu potrzebnego do napełnienia suchego akumulatora określony jest przez jego
producenta. W zależności od rodzaju akumulatora gęstość elektrolitu może wynosić dla:
- suchoładowanego - 1,28 g/cm³;
- suchego nie ładowanego (tzw. normalnego) - 1,26 g/cm³;
- suchego nie ładowanego, nie formowanego (wg. standardu „B” tzw. blokowe) - 1,23 g/cm³.
W przypadku konieczności uruchamiania (formowania) suchych akumulatorów, należy ściśle przestrzegać
zaleceń producenta. Szczegóły dotyczące uruchamiania i eksploatacji akumulatora są podane w instrukcji
producenta. W warunkach właściwej eksploatacji, elektrolit w akumulatorze nie ulega zużyciu, dlatego nie
istnieje konieczność wymiany lub dolewania go. Natomiast może zachodzić konieczność dolania wody
oczyszczonej.
Przed napełnieniem akumulatora należy:
- usunąć kurz i brud z powierzchni wieka;
- wykręcić korki (usunąć podkładki uszczelniające jeżeli występują);
- oczyścić otworki wentylacyjne w korkach.
Elektrolit użyty do napełnienia powinien mieć temperaturę w przedziale +15⁰C ÷ +25⁰C. Bezpośrednio po
napełnieniu, w zależności od rodzaju akumulatora, temperatura może wzrosnąć nawet do +50⁰C. Napełniony
akumulator należy odstawić na około 2 ÷ 3 godz. w celu nasiąknięcia płyt i ostygnięcia elektrolitu do temp.
ok. +25⁰C.

Grudziądz 2012 8
 CENTRUM SZKOLENIA LOGISTYKI
Cykl Budowy i Eksploatacji

3. OGÓLNA ZASADA DZIAŁANIA.

płyta dodatnia woda płyta ujemna płyta dodatnia kwas płyta ujemna
ŁADOWANIE
PbSO₄ + 2H₂O + PbSO₄ PbO₂ + 2H₂SO₄ + Pb
ROZŁADOWANIE

Ładowanie.

Podczas ładowania zwiększa się gęstość elektrolitu, ponieważ wzrasta liczba cząsteczek kwasu
siarkowego. Siarczan ołowiawy zostaje zamieniony w ołów gąbczasty na płycie ujemnej oraz dwutlenek
ołowiu na płycie dodatniej. Między płytami (dodatnią i ujemną) powstaje i wzrasta w miarę ładowania SEM,
aż do osiągnięcia wartości ok. 2,7V na ogniwie. Gęstość elektrolitu po naładowaniu powinna wynosić
1,28 g/cm³.

Rozładowanie.

Podczas rozładowania maleje gęstość elektrolitu, gdyż kosztem cząsteczek kwasu powstaje woda.
Jednocześnie na obu płytach (dodatniej i ujemnej) powstaje siarczan ołowiawy – potencjały elektryczne płyt
w stosunku do roztworu elektrolitu wyrównują się i SEM maleje. Jeżeli napięcie na ogniwie spadnie do
wartości 1,75V , to ogniwo traktuje się jako całkowicie rozładowane.

Zarówno w trakcie rozładowania jak i ładowania wydzielają się gazy: wodór i tlen.

4. ŁADOWANIE AKUMULATORÓW.

4.1. WYMAGANIA DOTYCZĄCE ŁADOWANIA.

Napięcie obciążonego źródła prądu użytego do ładowania, musi być wyższe od napięcia ładowanych
akumulatorów i zawierać się w przedziale 2,2 ÷ 2,7V na ogniwo, jeżeli akumulator(y) są ładowane prądem
o stałej wartości natężenia prądu przez okres całego ładowania. W czasie ładowania, a zwłaszcza na
początku, należy sprawdzić napięcie i natężenie prądu ładowania. Pozwala to ocenić właściwy stan
akumulatora i urządzeń doładowania oraz usunąć ewentualne nieprawidłowości lub niesprawności.
Ładowanie z wykorzystaniem jednego prostownika kilku (kilkunastu) akumulatorów połączonych
równolegle, bez kontroli natężenia prądu w poszczególnych gałęziach jest możliwe pod warunkiem, że jeżeli
w każdej z nich znajduje się ta sama liczba akumulatorów tego samego rodzaju lub nieznacznie różniące się
pojemnością i o zbliżonym stopniu wyładowania.
Podczas ładowania elektrolit się nagrzewa. Należy przestrzegać, aby temperatura nie przekroczyła 40⁰C,
w przeciwnym razie, ładowanie należy przerwać w celu obniżenia temperatury, a po ponownym włączeniu
zmniejszyć natężenie prądu ładowania.
Przy szeregowym ładowaniu kilku akumulatorów o różnych pojemnościach natężenie prądu ładowania
nie może przekroczyć wartości dopuszczalnej dla akumulatora o najmniejszej pojemności.

4.2. RODZAJE I SPOSOBY ŁADOWANIA AKUMULATORÓW.

1) Rodzaje ładowań:
a) ładowanie uruchamiające;
b) podładowanie (doładowanie);
c) ładowanie wyrównawcze;
d) ładowanie odsiarczające;
e) ładowanie kontrolno-odświeżające.

Grudziądz 2012 9
 CENTRUM SZKOLENIA LOGISTYKI
Cykl Budowy i Eksploatacji

2) Sposoby ładowań.

a) Ładowanie jednostopniowe prądem o stałym natężeniu.

W trakcie całego ładowania wartość prądu utrzymuje się na poziomie I=1/10·Q (A) (nie
wyższym, może być mniejszy) do chwili wystąpienia oznak całkowitego naładowania czyli:
- intensywnego gazowania;
- stałej gęstości elektrolitu;
- stałego napięcia.
Pomiar wykonuje się trzy krotnie w ciągu ostatnich dwóch godzin ładowania.
Temperatura elektrolitu nie powinna przekroczyć 40⁰C.

b) Ładowanie dwustopniowe prądem o stałym natężeniu.

W trakcie całego ładowania wartość prądu utrzymuje się na poziomie I=1/10·Q (A) do chwili
wystąpienia gazowania (napięcie ok. 2,4V), następnie zmniejsza się prąd ładowania do
I=1/20·Q (A) i ładuje się do wystąpienia oznak całkowitego naładowania.

c) Ładowanie prądem o stałym napięciu.

- W trakcie całego ładowania wartość napięcia utrzymuje się na stałym poziomie ok. 2,4V
na ogniwo. Prąd ładowania maleje samoczynnie. Akumulator ładuje się do wystąpienia
oznak całkowitego naładowania.

d) Ładowanie prądem o stałym napięciu - przyspieszone.

- W trakcie całego ładowania wartość napięcia utrzymuje się na stałym poziomie
ok. 2,7 V na ogniwo. Prąd ładowania może osiągnąć nawet wartość I=0,8·Q (A) i maleje
samoczynnie. Akumulator ładuje się do wystąpienia oznak całkowitego naładowania.

Sposoby łączenia akumulatorów do ładowania:

a) szeregowe

b) równoległe

c) szeregowo-równoległe
- napięcie i prąd ładowania zależy od zastosowanego wariantu połączenia akumulatorów
względem siebie i prostownika.

Grudziądz 2012 10
 CENTRUM SZKOLENIA LOGISTYKI
Cykl Budowy i Eksploatacji

4.3. PARAMETRY DIAGNOSTYCZNE.

a) Charakterystyczne napięcia akumulatora na ogniwo:

- ok. 2,7V – max. napięcie w końcu ładowania;
- 2,4V – napięcie początku intensywnego gazowania;
- 2,2 ÷2,4V – napięcie po odłączeniu akumulatora od ładowania;
- 2,0V – napięcie znamionowe;
- 1,75V – minimalne dopuszczalne napięcie rozładowania.

b) Stopień naładowania akumulatora w zależności od gęstości elektrolitu:

- 100% – 1,28 g/cm³
- 75% – 1,23 g/cm³
- 50% – 1,20 g/cm³

- 25% – 1,15 g/cm³

- 0% – 1,10 g/cm³

c) Stopień naładowania akumulatora w zależności od napięcia pod obciążeniem:

- 100%÷ 75% (2,0 ÷ 1,85 V)
- 75 %÷ 50% (1,85 ÷ 1,7 V)
- 50% ÷25% ( 1,7 ÷ 1,55 V)

Grudziądz 2012 11
 CENTRUM SZKOLENIA LOGISTYKI
Cykl Budowy i Eksploatacji

4.4. URZĄDZENIA DO ŁADOWANIA.

Wykonanie obwodów elektrycznych do ładowania akumulatorów uzależnione jest od istniejącej sieci

rozdzielczej i indywidualnych potrzeb użytkownika. Urządzenia do ładowania powinny zapewnić możliwość
ładowania różnych rodzajów akumulatorów, czyli mieć możliwość stosowania różnych napięć i prądów
ładowania.
Najprostszym urządzeniem do ładowania jest transformator wraz z prostownikiem i amperomierzem.

12V

6V

Schemat urządzenia do ładowania akumulatorów.

Prostowaniem nazywamy zjawisko przemiany prądu przemiennego na prąd stały, do czego powszechnie
wykorzystywana jest dioda półprzewodnikowa. Zależnie od tego czy źródło prądu jest jedno czy wielofazowe
układy prostownikowe klasyfikuje się jako jedno lub wielofazowe. Ze względu na sposób prostowania
wtórnych napięć fazowych pochodzących z transformatora tj. w zależności od tego czy prostowniki są
jednobiegunowe (unipolarne), tzn. prostują tylko półsinusoidy napięć fazowych (dodatnie lub ujemne),

U U₁
0

U₁

Prostowanie unipolarne: a) układ jednofazowy z jedną diodą - jednobiegunowy;

b) napięcie przemienne prostowane; c) napięcie wyprostowane.

czy też dwubiegunowe (bipolarne), tzn. prostują półsinusoidy obu znaków, prostownik działa
w układzie prostym (unipolarnym) lub mostkowym (bipolarnym). W najnowocześniejszych rozwiązaniach
stosuje się złożone układy elektroniczne zapewniające optymalne metody ładowania.

Grudziądz 2012 12
 CENTRUM SZKOLENIA LOGISTYKI
Cykl Budowy i Eksploatacji

Prostowanie bipolarne: a)układ jednofazowy mostkowy z czterema diodami;

b)napięcie przemienne prostowane; c)napięcie wyprostowane.

5. TYPOWE NIESPRAWNOŚCI AKUMULATORÓW.

5.1. USZKODZENIA MECHANICZNE.

Uszkodzenia mechaniczne obudów (skrzynek) akumulatorów są bardzo trudne do usunięcia. O ile
naprawy akumulatorów w obudowach rozbieralnych (ebonitowych) są praktycznie możliwe do przeprowa-
dzenia, o tyle naprawa akumulatorów w obudowach polipropylenowych z mono wieczkami jest trudna
a wręcz niemożliwa do wykonania bez specjalnego sprzętu i środków do spajania tworzywa.
Najczęstsze uszkodzenia mechaniczne to:
- pęknięcia lub oberwanie się płyt;
- pęknięcia obudowy akumulatora;
- wypalenie, naderwania lub wykrzywienia końcówek biegunowych;
- utrata szczelności akumulatorów;
- uszkodzenie uchwytów do transportu akumulatora.

5.2. USZKODZENIA CHEMICZNE.

,,Obrastanie" płyt grubokrystalicznym siarczanem ołowiawym, którego nie można zredukować podczas
zwykłego ładowania, nazywa się zasiarczanieniem akumulatora (potocznie – zasiarczeniem).

Ř Do podstawowych przyczyn zasiarczenia można zaliczyć:

- systematyczne wyładowywanie akumulatora poniżej granicznych wartości gęstości elektrolitu;
- systematyczne niedoładowywanie akumulatora (ciągłe zaleganie warstw siarczanu ołowiu
w masie czynne);
- nadmierne systematyczne przeładowywanie akumulatora (np. przy wadliwie pracującym
regulatorze napięcia w samochodzie);
- przechowywanie używanego akumulatora z niskim poziomem elektrolitu lub nie napełnionego
elektrolitem (kontakt płyt z powietrzem);
- zmiany potencjałów podczas ładowania (biegun dodatni prostownika połączony z biegunem
ujemnym akumulatora);
- utrzymywanie w akumulatorze zbyt dużych gęstości elektrolitu;
- długotrwałe przechowywanie akumulatora w stanie rozładowanym;
- napełnianie (dolewanie) elektrolitem zanieczyszczonym;
- w przypadku niskich poziomów elektrolitu spowodowanych ubytkiem wody, dolewanie
elektrolitu (kwasu!), a nie wody destylowanej;

Grudziądz 2012 13
 CENTRUM SZKOLENIA LOGISTYKI
Cykl Budowy i Eksploatacji
Ř Objawy zasiarczenia (występują w trakcie ładowania):
- szybki wzrost temperatury;
- powolny lub całkowicie zahamowany wzrost gęstości elektrolitu;
- wczesne wydzielanie się gazów;
- szybki wzrost napięcia na ogniwie, może osiągnąć 3V.

Ř Samorozładowanie akumulatora (przyjmuje się 20% na 28 dni).

Przyczyny:
- samorzutne wytwarzanie się siarczanu;
- niejednorodność masy czynnej płyt – tworzenie się ogniw lokalnych;
- zawartość domieszek metali w elektrolicie (np. żelazo, miedź);
- zanieczyszczenie powierzchni akumulatora elektrolitem;
- zwarcia międzypłytowe;
- przechowywanie akumulatora w wysokiej temperaturze pow. 35⁰C.

5.3. OBJAWY USZKODZENIA CHEMICZNEGO I MECHANICZNEGO.

Zestawienie typowych objawów niesprawności akumulatorów i prawdopodobnych przyczyn ich

powstawania.

Lp. Objawy niesprawności Prawdopodobna przyczyna Uwagi

1 Na podstawie pracy a. Akumulator wyładowany. Sprawdzić gęstość elektrolitu
urządzeń elektrycznych b. Zwarcie wewnętrzne. w każdym ogniwie lub zmierzyć
pojazdu można napięcie ogniw pod
wnioskować o utracie obciążeniem. Gdy gęstości lub
przez akumulator napięcia są jednakowe —
pojemności elektrycznej. akumulator ładować, -gdy różne
— postępować wg p. 2.

2 Gęstość elektrolitu w a. Odparowanie wody w ogniwie a. Dolać wody destylowanej do

poszczególnych ogniwach o większej gęstości elektrolitu.
różni się więcej niż b. Zwarcie płyt w ogniwie o niższej
o 0,03 g/cm³. gęstości elektrolitu.
c. Ubytek elektrolitu przez pękniętą
obudowę.
d. Objawy występują w akumulatorze
bardzo wyeksploatowanym i
zasiarczonym.
właściwego poziomu.
b. Przepłukać ogniwo, gdy
po tym zabiegu ładowanie
nie da rezultatu — akumulator
należy wymienić.
c. Naprawić obudowę lub
wymienić akumulator.
d. Wymienić akumulator.

3 Systematyczne ubywanie Pęknięta obudowa. Obudowy ebonitowe naprawia

elektrolitu. się nakładając laminaty z żywicą
epoksydową, polipropylenowe
— zgrzewa ultradźwiękami.

4 Pęknięcie bloku Zamarznięcie elektrolitu w akumulato- Najczęściej płyty akumulatora

akumulatora w zimie rze nadmiernie wyładowanym przy gę- również zostają uszkodzone -
w temperaturze poniżej - stości mniejszej niż 1,10 g/cm³. akumulator wymienić na nowy.
10⁰C.

5 Zauważalny ubytek Odparowanie wody na skutek Uzupełnić poziom elektrolitu

elektrolitu we wszystkich ciągłego przeładowania akumulatora. woda destylowaną. Sprawdzić
ogniwach podczas dłuż- napięcie ładowania— nie
szego przejazdu. Gęstość powinno przekraczać 2,4V na
we wszystkich celach ogniwo. W przypadkach
jednakowa. awaryjnych można ograniczyć
prąd ładowania, włączając

Grudziądz 2012 14
 CENTRUM SZKOLENIA LOGISTYKI
Cykl Budowy i Eksploatacji
6 Wylewanie się elektrolitu a. Za duża ilość elektrolitu w ogniwie.
z ogniw podczas ładowania b. Nadmierny prąd ładowania.
w czasie jazdy. c. Uszkodzenie korka.
odbiorniki dużej mocy. np.
dmuchawę, klimatyzację lub
ogrzewanie szyby.
a. Obniżyć poziom elektrolitu.
b. Postępować jak w p. 5.
c. Wymienić korek na nowy.

7 Nadmierne gazowanie a. Za duży prąd ładowania. a, Zmniejszyć prąd ładowania.

podczas ładowania, szybki b. Za duża gęstość elektrolitu b. Obniżyć gęstość elektrolitu.
wzrost temperatury elektro-
litu.

8 Brak gazowania podczas Powstanie zwarć wewnętrznych. Przepłukać akumulator, gdy po

ładowania. ładowaniu nie będzie efektów —
akumulator należy wymienić.

9 Wyładowanego aku- Powstanie uszkodzeń wewnętrznych. Wymienić akumulator.

mulatora nie można
naładować.

10 Po naładowaniu akumulator a. Zasiarczanienie płyt. a. Wykonać ładowanie

zamontowany w pojeździe b. Powstanie zwarcia wewnętrznego. odsiarczające.
nie eksploatowanym, c. Ubytek masy czynnej płyt. b. Usunąć przyczynę
szybko się wyładowuje. d. „ Duży” pobór prądu przez nie wyładowania akumulatora.
wyłączony odbiornik.

11 Akumulator nieużywany lub Samowyładowanie. a. Wytrzeć do sucha pokrywę

odłączony od instalacji akumulatora.
elektrycznej pojazdu się b. Doładować.
wyładowuje. c. W przypadku braku efektów –
wymienić akumulator.

12 Akumulator w samochodzie a. Za mała wartość prądu ładowania a. Sprawdzić napięcie ładowania.

nie ładuje się całkowicie. b. Nadmierna ilość włączonych do
obwodu odbiorników.
c. Zbyt długie czasy rozruchu silnika.
d. Uszkodzenie prądnicy lub
regulatora.
e. Jazda:
- zbyt wolna samochodem
z prądnicą prądu stałego;
- w mieście z częstymi rozruchami
silnika.
b. Zmniejszyć obciążenie
prądnicy (ma za małą moc
w stosunku do zapotrzebo-
wania na energię elektryczną).
c. Doładować akumulator przy
użyciu prostownika, sprawdzić
poprawność pracy osprzętu
elektrycznego silnika.

13 Przerwy w dopływie a. Niewłaściwy styk końcówek a. Dokładnie oczyścić i dokręcić

prądu do rozrusznika. przewodów (tzw. klem) z zaciskami zaciski.
Zaciski przewodów akumulatora (luźne zaciski lub/i b. Skontrolować stan połączeń
i bieguny akumulatora brudne). i izolacji przewodów obwodu
nadmiernie się grzeją. b. Przerwa w obwodzie rozruchowym. rozruchowego.

Grudziądz 2012 15
 CENTRUM SZKOLENIA LOGISTYKI
Cykl Budowy i Eksploatacji

6. OBSŁUGIWANIE TECHNICZNE AKUMULATORÓW.

6.1. OBSŁUGIWANIE W POJEŹDZIE:

1) podczas obsługiwania w dniu użytkowania:
- sprawdzić zamocowanie akumulatora;
- sprawdzić czystość akumulatora;
- sprawdzić pewność połączeń przewodów z zaciskami akumulatora;
- w czasie eksploatacji pojazdu (urządzenia) kontrolować na bieżąco parametry ładowania
akumulatora;
2) podczas obsługiwania okresowego:
- sprawdzić zamocowanie akumulatora;
- oczyścić akumulator z brudu i śladów elektrolitu;
- sprawdzić stan korków i drożność otworków;
- sprawdzić poziom elektrolitu i w razie konieczności dolać wody destylowanej;
- zdjąć zaciski przewodów z końcówek akumulatora i oczyścić powierzchnie stykowe
przewodów i zacisków;
- sprawdzić napięcie ładowania akumulatora;
- oczyścić skrzynkę (półkę), w której zamocowany jest akumulator.

6.2. OBSŁUGIWANIE NA STACJI ŁADOWANIA AKUMULATORÓW:

- oczyścić akumulator;
- ocenić stan techniczny akumulatora (oględziny zewnętrzne) i w razie konieczności dokonać
naprawy;
- określić stopień jego naładowania (rozładowania) poprzez pomiar gęstości elektrolitu;
- naładować akumulator;
- w naładowanym akumulatorze sprawdzić i w razie konieczności skorygować gęstość
elektrolitu;
- oczyścić i zneutralizować powierzchnię akumulatora;
- zakonserwować akumulator.

6.3. OBSŁUGIWANIE W TRAKCIE PRZECHOWYWANIA AKUMULATORÓW.

Akumulatory mogą być przechowywane w stanie suchym i w stanie roboczym (napełnione

elektrolitem). Suche akumulatory i napełnione przechowuje się w oddzielnych pomieszczeniach.
Niedopuszczalne jest przechowywanie obu rodzajów akumulatorów razem , jak też kwasowych razem
z zasadowymi.
Pomieszczenie przeznaczone do przechowywania akumulatorów powinno być czyste i suche.
Temperatura pomieszczeń powinna zawierać się w przedziale od +5 do +30⁰C. W czasie przechowywania,
akumulatory powinny być zabezpieczone przed bezpośrednim działaniem promieni słonecznych, oparów:
kwasów, zasad i opadów atmosferycznych.
W jednostkach wojskowych przechowujących suche akumulatory powinien być zgromadzony
niezbędny zapas elektrolitu o gęstości eksploatacyjnej (1,28 g/cm3). Elektrolit można przechowywać
w pomieszczeniach nieogrzewanych.
Akumulatory napełnione elektrolitem (uruchomione) powinny być przechowywane w oddzielnych
pomieszczeniach spełniających identyczne wymagania jak pomieszczenia na akumulatory suche.
Powierzchnie akumulatorów powinny być zneutralizowane 10% roztworem sody kalcynowanej lub
wodorotlenku amonowego i dobrze osuszone.
Zaciski powinny być oczyszczone i lekko nasmarowane wazeliną techniczną. Akumulatory powinny być
ustawione w taki sposób, aby łatwo było sprawdzić gęstość i poziom elektrolitu.
Zakres prac i okresy obsługiwania akumulatorów napełnionych elektrolitem podano
w tabeli:

Grudziądz 2012 16
 CENTRUM SZKOLENIA LOGISTYKI
Cykl Budowy i Eksploatacji

Rodzaj obsługiwania akumulatorów Okresy obsługiwania akumulatorów

Lp.

Raz w miesiącu
1 Sprawdzenie poziomu elektrolitu

2 Sprawdzenie gęstości elektrolitu w celu Raz w miesiącu

określenia konieczności ładowania
Ładowanie akumulatorów, jeśli są
Ładowanie wyładowane:
- w lecie 50%
- w zimie 25% jednak nie rzadziej niż raz
trzy na miesiące

Wykonanie cyklu ładowania Raz na rok

3 kontrolno - odświeżajacego

7. TRANSPORT AKUMULATORÓW.

Podczas czynności załadowczych oraz transportu niedopuszczalne są gwałtowne wstrząsy i uderzenia

zarówno jednego akumulatora o drugi, jak i o podłoże.
Przewożone akumulatory muszą być zabezpieczone przed przemieszczaniem się, jak też należy
zabezpieczyć przed wylaniem (rozlaniem) się elektrolitu.
Na terenie oddziału w czasie eksploatacji akumulatory należy przewozić na specjalnym wózku.
Szczegóły dotyczące przewozu akumulatorów zawarte są w odrębnych przepisach dotyczących przewozu
materiałów niebezpiecznych.

8. DOKUMENTACJA EKSPLOATACYJNA.

Dokumentacja prowadzona na szczeblu jednostki wojskowej:

Obowiązkowa:
- plan dostaw i przesunięć akumulatorów w JW.;
- plan ładowań akumulatorów (grafik);
- karta akumulatora.
Dodatkowa:
- książka wydawania akumulatorów;
- karta ładowania i kontroli akumulatora.
Spisanie z ewidencji:
- protokół konieczności spisania (wymiany) akumulatora (akumulatorów).
l Wzory dokumentów:

Grudziądz 2012 17
 CENTRUM SZKOLENIA LOGISTYKI
Cykl Budowy i Eksploatacji

KSIĄŻKA WYDAWANIA AKUMULATORÓW

Grudziądz 2012 18
CENTRUM SZKOLENIA LOGISTYKI
Cykl Budowy i Eksploatacji

Grudziądz 2012 19
 CENTRUM SZKOLENIA LOGISTYKI
Cykl Budowy i Eksploatacji

9. ZASADY SKREŚLANIA Z EWIDENCJI AKUMULATORÓW.

Przy określaniu okresu eksploatacyjnego akumulatora nie uwzględnia się czasu jego przechowywania
w stanie suchym. Okres przechowywania w stanie suchym nie może przekraczać 2 lat. Za początek okresu
eksploatacyjnego uważa się datę przygotowania akumulatora do stanu roboczego (uruchomienia).
Z ewidencji skreśla się akumulatory tylko wtedy, gdy oddana pojemność w czasie drugiego
kontrolnego wyładowania prądem 10-godzinnym będzie niniejsza od 50% pojemności znamionowej.
W przypadku przedwczesnego zużycia (uszkodzenia) akumulatora należy postępować zgodnie
z właściwą instrukcją.

10. AKUMULATORNIA.

10.1. POMIESZCZENIA AKUMULATORNI.

Akumulatornia jest to pomieszczenie przeznaczone do napraw i ładowania akumulatorów.

W skład akumulatorni mogą wchodzić pomieszczenia:
- do naprawy akumulatorów;
- do ładowania;
- sterownia;
- do rozrabiania i przechowywania elektrolitu;
- do przyjmowania i wydawania akumulatorów;
- do przechowywania akumulatorów.

Grudziądz 2012 20
 CENTRUM SZKOLENIA LOGISTYKI
Cykl Budowy i Eksploatacji

10.1.1. WARUNKI JAKIE POWINNY SPEŁNIAĆ POMIESZCZENIA.

- Pomieszczenia akumulatorni powinny być suche, dobrze wentylowane i w miarę możności nie
narażone na wstrząsy i wahania temperatury.
- Pomieszczenia należy zabezpieczyć przed przedostawaniem się pyłu oraz gazów i par wywierających
szkodliwy wpływ na akumulatory lub urządzenia.
- Podłoga pomieszczeń powinna być odporna na działanie elektrolitu i łatwo zmywalna.
- Ściany i sufity pomieszczeń powinny być tak wyprawione, ażeby uniemożliwione było odpadanie
tynku na ogniwa.
- Oświetlenie wykonane w systemie antywybuchowym.
- Okna narażone na uszkodzenie przez osoby postronne, należy zabezpieczyć na przykład przez
zastosowanie szyb wytrzymałych na uderzenie, gęstej siatki uodpornionej na działanie elektrolitu itp.
- Drzwi pomieszczeń powinny otwierać się na zewnątrz. Na drzwiach wejściowych do akumulatorni
należy umieścić napis: „Akumulatornia –wejście z ogniem wzbronione”.
- Wyposażenie akumulatorni stanowią stoły pokryte blachą ołowianą lub winidurem i stojaki na
akumulatory.
- Wentylacja akumulatorni powinna być ciągła i dorywcza. Wentylacja ciągła jest rozwiązywana za
pomocą otworów wywiewnych, umieszczonych pod sufitem i w dolnej części ścian oraz kanałów
nawiewnych.
- Wentylacja dorywcza natomiast może być mechaniczna (co najmniej 6 wymian powietrza na
godzinę) i naturalna (przez otwieranie okien).
- Jeżeli akumulatornia zlokalizowana jest w budynku mającym inne pomieszczenie użytkowe, to należy
część powietrza nawiewać do przedsionka akumulatorni, tworząc w ten sposób bufor powietrzny
zabezpieczający przed przenikaniem gazów z akumulatorni do innych pomieszczeń.
- Ładowanie akumulatorów odbywa się w oddzielnym pomieszczeniu zwanym ładownią. Podłoga,
półki i ściany ładowni powinny mieć wyprawę kwasoodporną (ściany co najmniej do wysokości 1,75
m).
- Wewnątrz lub na zewnątrz ładowni powinna być wywieszona tablica podająca napięcie robocze oraz
największe natężenie prądu ładowania.
- Pomieszczenie ładowni powinno być wyposażone w wentylację, obliczoną na odciąganie wodoru, par
kwasu siarkowego, wydzielającego się przy ładowaniu akumulatorów, które w połączeniu
z powietrzem mogą wytworzyć mieszaninę wybuchową.
- Jeżeli liczba ładowanych równocześnie akumulatorów nie przekracza 10 sztuk, ładowanie może
odbywać się w pomieszczeniach ogólnych, jednak z dala od źródeł ciepła. Baterie umieszcza się
wówczas w szafie z wyciągiem powietrza zaopatrzonym w wentylator. Większą liczbę baterii należy
ładować w osobnym pomieszczeniu.
- W pomieszczeniach do ładowania akumulatorów zabronione jest wykonywanie robót z otwartym
ogniem, jak również wnoszenie otwartego ognia, palenie papierosów, zapalanie zapałek itp.
Niedozwolone jest ustawianie w tych pomieszczeniach prądnic, nieosłoniętych silników
elektrycznych itp. Wszystkie urządzenia znajdujące się w pomieszczeniach do ładowania nie powinny
powodować zagrożenia wybuchowego.
- Zabrania się stosowania w akumulatorniach ogrzewania z otwartym płomieniem oraz grzejników w
temperaturze zewnętrznej powyżej 2000C.
- W pomieszczeniach służących do ładowania i przechowywania akumulatorów oraz przechowywania
kwasu muszą znajdować się umywalnie i zbiorniki z roztworem sody oczyszczonej.
- W widocznym miejscu akumulatorni powinna być wywieszona instrukcja obsługi poszczególnych
urządzeń akumulatorni.

10.2. BHP W AKUMULATORNI.

- W pomieszczeniach do ładowania akumulatorów zabronione jest przebywanie ludzi – z wyjątkiem

personelu obsługującego.
- Mieszanie kwasu siarkowego z wodą destylowaną należy wykonywać w naczyniach specjalnie do
tego celu przygotowanych.

Grudziądz 2012 21
 CENTRUM SZKOLENIA LOGISTYKI
Cykl Budowy i Eksploatacji
- Transport ręczny akumulatorów – niezależnie od ich liczby jest zabroniony. Do transportu
akumulatorów należy używać wózków z koszami o rozmiarach odpowiadających przewożonym
akumulatorom.
- Zabronione jest spożywanie posiłków w pomieszczeniach akumulatorni. Po zakończeniu prac przy
akumulatorach obowiązuje staranne umycie rąk oraz dodatkowe płukanie ust przed jedzeniem i po
pracy 2% roztworem sody oczyszczonej.
- Pracownicy zatrudnieni w akumulatorni powinni być wyposażeni w odzież kwasoodporną.
- W przypadku oparzenia kwasem oparzone miejsce należy natychmiast osuszyć czystą szmatką,
przemyć dużą ilością wody, a następnie 5-cio procentowym roztworem sody technicznej. Nie wolno
przemywać poparzonego miejsca, na którym znajdują się jeszcze resztki kwasu stężonego, dopóki nie
usunie się ich szmatką, ponieważ można byłoby spowodować dalsze poparzenia. Po przemyciu
roztworem sody na poparzone miejsce nakłada się opatrunek z maścią borową. W żadnym
przypadku nie wolno przekłuwać pęcherzy powstałych przy oparzeniach.
- W razie poparzenia ługiem (elektrolitem akumulatorów zasadowych) należy również usunąć z rany
resztki ługu czystą szmatką, przemyć dłuższą ilością wody, a następnie 5-cio procentowym
roztworem kwasu octowego lub kwasu bornego, po czym należy założyć opatrunek z maścią borną.
- W przypadku oparzenia kwasem lub ługiem oczu należy natychmiast przemyć oparzone oko dużą
ilością czystej wody. Następnie przy poparzeniach kwasem przemyć oko 3-procentowym roztworem
kwaśnego węglanu sodowego, a przy oparzeniach elektrolitem akumulatorów zasadowych 2-
procentowym roztworem kwasu bornego. Przy przemyciu należy wpuścić do oka 1-2 krople oleju
rycynowego i nie zakładając opatrunku skierować poszkodowanego do lekarza.
- Odzież polaną kwasem lub ługiem należy przemyć dużą ilością wody i następnie zneutralizować przez
zalanie roztworem sody technicznej – w przypadku kwasu siarkowego, lub kwasem bornym –
w przypadku ługu.

11. LITERATURA.

1. Budowa pojazdów samochodowych - T. Rychter.

2. Budowa i naprawa samochodów STAR 266 i pochodnych.
3. Instrukcje obsługi STAR 266 i pochodnych.
4. Elektrotechnika i elektronika pojazdów samochodowych - J. Ocioszyński WSiP 2004
5. Elektrotechnika i elektronika w pojazdach samochodowych - Anton Herner, Hans-Jurgen Riehl WKŁ 2010.
6. Elektrotechnika samochodowa - J. Sokolik WSiP W-wa 1999
7. Podstawy elektrotechniki i elektroniki samochodowej - Piotr Fundowicz WSiP W-wa 2007.
8. Eksploatacja pojazdów samochodowych - L. Luterek.
9. Instrukcja o gospodarowaniu sprzętem służby czołgowo-samochodowej DD.4.22.2.
10. Instrukcja zarządzania eksploatacją uzbrojenia i sprzętu wojskowego w siłach zbrojnych RP. Zasady ogólne
DD.4.22.13.
11. Instrukcja o zasadach i organizacji przechowywania oraz konserwacji uzbrojenia i sprzętu wojskowego
DD.4.22.8.
12. Akumulatory samochodowe i motocyklowe – Z. Ziętkiewicz WKŁ W-wa 1972.
13. (Akumulatory pojazdów mechanicznych – MON Panc-Sam 582/92)?.
14. Akumulator (z serii: „W moim samochodzie”) – Bogusław Pijanowski WKŁ W-wa 1991.
15. Ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy (tekst jedn.: Dz. U. z 1998 r. Nr 21, poz. 94 z późn. zm.),
w tym z rozporządzeniu Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 26 września 1997 r. w sprawie ogólnych
przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy (tekst jedn.: Dz. U. z 2003 r. Nr 169, poz. 1650 z późn. zm.).
16. Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji w sprawie ochrony przeciwpożarowej
budynków, innych obiektów budowlanych i terenów .
17. Ustawa Prawo energetyczne.
18. Rozporządzenie Ministra Gospodarki w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy przy urządzeniach
i instalacjach energetycznych .
19. Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej w sprawie rodzajów prac wymagających szczególnej
sprawności psychofizycznej.
20. Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej w sprawie rodzajów prac, które powinny być
wykonywane przez co najmniej dwie osoby.
21. Rozporządzenie Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej w sprawie szczegółowych zasad

Grudziądz 2012 22
 CENTRUM SZKOLENIA LOGISTYKI
Cykl Budowy i Eksploatacji
stwierdzania posiadanych kwalifikacji przez osoby zajmujące się eksploatacją urządzeń instalacji i sieci.
22. Rozporządzenie Ministra Gospodarki w sprawie zasadniczych wymagań dla urządzeń i systemów ochronnych
przeznaczonych do użytku w przestrzeniach zagrożonych wybuchem.
23. Rozporządzenie Ministra Infrastruktury w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać
budynki i ich usytuowanie.
24. PN-EN 1127-1:2007 Atmosfery wybuchowe. Zapobieganie wybuchowi i ochrona przed wybuchem. Pojęcia
podstawowe i metodologia.
25. PN-EN 60079-10:2003 Urządzenia elektryczne w przestrzeniach zagrożonych wybuchem. Część 1.Klasyfikacja
obszarów niebezpiecznych.
26. PN-EN 50272-2:2007 Wymagania dotyczące bezpieczeństwa baterii wtórnych i instalacja baterii.
Część 2: Baterie stacjonarne.
27. PN-EN 60896-11:2003 Baterie ołowiowe stacjonarne. Ogólne wymagania i metody badań. Typy otwarte.
28. PN-EN 61056-1:2003 Akumulatory ołowiowe - Ogniwa i baterie akumulatorowe (typy wyposażone
w zawory). Wymagania ogólne, charakterystyki funkcjonalne. Metody badań.
29. PN-EN 14986:2007 Projektowanie wentylatorów stosowanych w przestrzeniach zagrożonych wybuchem.
30. Rozporządzenie Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej w sprawie minimalnych wymagań
dotyczących bezpieczeństwa i higieny pracy pracowników zatrudnionych na stanowiskach pracy, na których
może wystąpić atmosfera wybuchowa.
31. PN-EN- 1127-1:2001 Atmosfery wybuchowe. Zapobieganie wybuchowi i ochrona przed wybuchem. Pojęcia
podstawowe i metodologia.

Grudziądz 2012 23