ONDE R Z OEKSV RAA G 1 :

WAT IS GELD?
THEMA 2: HET GELDSYSTEEM
 INHOUDSAFEL
01 I NLE I DI NG: KAH OOT

02 GE SCH I E DE NI S VAN DE ( E U RO ALS) M U NT

03 M ONE T AI RE AGGRE GAT E N

04 GE LDSCH E PPI NGSM U LT I PLI CAT OR

05 E U ROCRI SI S E N RU N ON T H E BANK

1
 1. KAHOOT
S urf na a r ht t ps : / / ka hoot .it /

V ra g en en a nt woord en ook t erug t e v ind en op E LO

2
 2. GESCHIEDENI S VAN
DE (EURO ALS) MUNT
Le e s p. 7 9 - 8 0 i n de c u rs u s

V u l p . 95 i n
Je m a g h i e rv o o r h e t i n te rn e t ge b ru i k e n

3
 3. MONETAI R E
AGGREGATEN

4
 3. 1. FUNCT IES VA N GELD
= G e ld a ls w a a r dem eter of
r e k en eenhei d
DO EL: g oe de r en
ve r g e li jk ba ar m a k e n
WAARDE M E TE R
5
= G e ld a ls a lg e m e en
a a n va a rd r u i lm i dde l
DO EL: di r e c te r u i l e f f i c i ënter
maken
zi e p. 77
RU I LM I DDE L
= G e ld a ls be le g g i ng sm iddel
DO EL: k oopk r a cht
ove r dr a gen n a a r e e n la te r
ti j ds ti p
B E LE GGI NGSM I DDE L
 3.2. GELD IN ENGE/RUIME ZIN
Zie p. 88
M1
Chartaal gel d en giraal gel d
= Geldhoeveel heid in enge zin

M2
M1 + deposito’s met vaste
l ooptijd < 2j of
opzegtermijn van
maximaal 3 maanden

M3

M1 + M2 + makkel ijk verhandel bare

financiël e instrumenten (repo’s,
aandel en, ...)

6 = Gel dhoeveel heid in ruime zin

 4.GELDSCHEPPIN GS
MULTIPLICATOR

7
4. Geldbasismultiplicator

4.1 INTRO
Ma a k o p d ra c h t 3 p . 8 1

8
4. Geldbasismultiplicator

4.2 FORMULE
𝑀 𝐶𝑃+𝐷 𝑐+1
𝑚𝑚 = = =
𝑀𝐵 𝐶𝑃+𝑅 𝑐+𝑟

mm = geldbasismultiplicator
M = geldhoeveelheid
MB = monetaire basis
CP = chartaal geld
D = deposito’s
R = reserves van de banken
c = CP/D = verhouding chartaal geld t.o.v. deposito’s
r = R/D = kasreserve coëfficiënt

DUS een verandering in R (Reserves) zal een veelvoudige verandering in M

(geldhoeveelheid) teweegbrengen

9
4. Geldbasismultiplicator
𝑀 𝐶𝑃+𝐷 𝑐+1

4.3 VOORBEELD
𝑚𝑚 = = =
𝑀𝐵 𝐶𝑃+𝑅 𝑐+𝑟

De bank is verplicht om een kasreserve coëfficiënt van 10% aan te houden. voor elke €3
houdt het publiek €1 aan als chartaal geld en €2 als deposito. Als de centrale bank €1000
chartaal geld in omloop brengt, hoeveel is dan de totale geldhoeveelheid?

10
4. Geldbasismultiplicator
𝑀 𝐶𝑃+𝐷 𝑐+1

4.3 VOORBEELD
𝑚𝑚 = = =
𝑀𝐵 𝐶𝑃+𝑅 𝑐+𝑟

De bank is verplicht om een kasreserve coëfficiënt van 10% aan te houden. voor elke €3
houdt het publiek €1 aan als chartaal geld en €2 als deposito. Als de centrale bank €1000
chartaal geld in omloop brengt, hoeveel is de totale geldhoeveelheid?
r = 10%, c = CP/D = ½ = 50%

0,5 + 1
𝑚𝑚 = = 2,5
0,5 + 0,1

𝑀
𝑚𝑚 = ⇒ 𝑀 = 𝑚𝑚. 𝑀𝐵 ⇒ 2,5 . 1000 = 2500
𝑀𝐵

11
4. Geldbasismultiplicator
𝑀 𝐶𝑃+𝐷 𝑐+1
𝑚𝑚 = = =
𝑀𝐵 𝐶𝑃+𝑅 𝑐+𝑟
4.4 mm hangt af van…

Het gedrag, DUS:

Banken: hoe groter r, hoe kleiner mm => hoe meer reserves de banken in kas moeten
houden, hoe minder ze kunnen uitlenen, hoe kleiner het multiplicatoreffect

Publiek: hoe groter c, hoe kleiner mmv => hoe meer chartaal geld dat het publiek bijhoudt,
hoe minder er naar de bank gaat, hoe minder ze kunnen uitlenen, hoe kleiner het
multiplicatoreffect

12
 5. EUROCRISIS &
RUN ON THE BANK

13
 5. EUROCRISIS & BANKRUN
Be k i j k v o l ge n d fi l m pj e : Eurocrisis in 9min
Le t o p e n va t s a m e n = D I T I S LE E R ST O F

Le e s vo l ge n d a rti k e l : Modern Bankrun

Le e s e n va t s a m e n = D I T I S LE E R ST O F

14
 5. OPLOSSINGEN EXTRA
OPGAVEN
GELDBASISMULTIPLICATOR

15
 𝑀 𝐶𝑃+𝐷 𝑐+1

Opgave 1
𝑚𝑚 = = =
𝑀𝐵 𝐶𝑃+𝑅 𝑐+𝑟

De kasreserve is 10% en het publiek houdt van elke 10 euro die ze krijgen 2 euro cash bij en
zet de overige 8 euro op de zichtrekening. De geldhoeveelheid is 1000 euro. Hoeveel geld
zal er in omloop zijn volgens de geldbasismultiplicator?

16
 𝑀 𝐶𝑃+𝐷 𝑐+1

Opgave 1
𝑚𝑚 = = =
𝑀𝐵 𝐶𝑃+𝑅 𝑐+𝑟

De kasreserve is 10% en het publiek houdt van elke 10 euro die ze krijgen 2 euro cash bij en
zet de overige 8 euro op de zichtrekening. De geldhoeveelheid is 1000 euro. Hoeveel geld
zal er in omloop zijn volgens de geldbasismultiplicator?

r = 0,1

CP = 2, D = 8, c = CP/D = 2/8 = 0,25 => c = 25%

M = 1000 euro

0,25 + 1
𝑚𝑚 = = 3,57
0,25 + 0,1

1000 . 3,57 = 3570 euro

17 Antwoord: 3750 euro

 𝑀 𝐶𝑃+𝐷 𝑐+1

Opgave 2
𝑚𝑚 = = =
𝑀𝐵 𝐶𝑃+𝑅 𝑐+𝑟

In België circuleren er voor 0,5 miljard euro aan bankbriefjes en muntstukken bij het publiek.
De minimaal verplichte kasreserve coëfficiënt die wordt opgelegd door de ECB bedraagt
10%. Een studie maakt uit dat de geldbasismultiplicator gelijk is aan 5.

Gegevens: CP = 0,5 r = 0,1 mm = 5

Gevraagd:
Hoeveel bedraagt de geldhoeveelheid (M)?

18
 𝑀 𝐶𝑃+𝐷 𝑐+1

Opgave 2
𝑚𝑚 = = =
𝑀𝐵 𝐶𝑃+𝑅 𝑐+𝑟

Gegevens: CP = 0,5 miljard r = 0,1 mm = 5

Stap 1: analyseer gegevens

CP = 0,5 miljard, CP = chartaal geld in handen van publiek
r = R/D = kasreserve coëfficiënt = 10%, R = kasreserve
DUS r = 10% wil zeggen dat er 10% van het geld dat binnenkomt bij de bank in de kas wordt
gelegd.
mm = 5 = geldbasismultiplicator
DUS mm = 5 wil zeggen dat als er bv. 1000 euro in omloop wordt gebracht er op het einde
van de rit 5000 euro in omloop zal zijn door de geldcreatie.

19
 𝑀 𝐶𝑃+𝐷 𝑐+1

Opgave 2
𝑚𝑚 = = =
𝑀𝐵 𝐶𝑃+𝑅 𝑐+𝑟

Gegevens: CP = 0,5 r = 0,1 mm = 5

Hoeveel bedraagt de geldhoeveelheid M?
Welke geg heb je?
CP, r en mm
Wat wordt er gevraagd? En waar kan je dit terug vinden in de formule?
M → M = CP + D (D?)
Hoe komen we D te weten?
mm = (c + 1) / (c + r) = uit deze formule kunnen we c te weten komen
𝑐+1 0,5
5= ⇒ 5 𝑐 + 0,1 = 𝑐 + 1 ⇒ 5𝑐 + 0,5 = 𝑐 + 1 ⇒ 5𝑐 − 𝑐 = 1 − 0,5 ⇒ 4𝑐 = 0,5 𝑐 = ⇒
𝑐+0,1 4

c = 0,125

20
 𝑀 𝐶𝑃+𝐷 𝑐+1

Opgave 2
𝑚𝑚 = = =
𝑀𝐵 𝐶𝑃+𝑅 𝑐+𝑟

Gegevens: CP = 0,5 r = 0,1 mm = 5

Hoeveel bedraagt de geldhoeveelheid M?

⇒ c = 0,125
Als we c en CP weten, dan kennen we D:

𝐶𝑃 𝐶𝑃 0,5
𝑐= ⇒𝐷= ⇒𝐷= ⇒𝐷=4
𝐷 𝑐 0,125
Als we CP en D kennen, dan kennen we M
𝑀 = 𝐶𝑃 + 𝐷 ⇒ 𝑀 = 0,5 + 4 = 4,5
M = 4,5 miljard

21
 𝑀 𝐶𝑃+𝐷 𝑐+1

Opgave 3
𝑚𝑚 = = =
𝑀𝐵 𝐶𝑃+𝑅 𝑐+𝑟

De geldbasismultiplicator wordt, ceteris paribus, groter naarmate

A. de mensen bankbiljetten door zichtdeposito’s vervangen

B. de intrestvoet afneemt
C. de banken meer reserve in kas moeten houden
D. de mensen meer geld in cash bewaren

22
 Opgave 3
𝑀 𝐶𝑃+𝐷 𝑐+1
𝑚𝑚 = = =
𝑀𝐵 𝐶𝑃+𝑅 𝑐+𝑟

De geldbasismultiplicator wordt, ceteris paribus, groter naarmate

A. de mensen bankbiljetten door zichtdeposito’s vervangen

Als we deze uitspraak analyseren:
• Mensen houden minder cash en zetten meer op de bank
• Dus CP daalt, en D stijgt
• Dus c wordt kleiner (zie voorbeeld)
Voorbeeld:
Situatie 1: als CP = 1 en D = 2, dus c = ½ = 0,5, r = 0,1

0,5 + 1
𝑚𝑚 = = 2,5
0,5 + 0,1
Situatie 2: als CP = 0,5 en D = 2,5, dus c = 0,5/2,5 = 0,2, r = 0,1

0,2 + 1
𝑚𝑚 = =4
0,2 + 0,1
mm stijgt => de geldbasismultiplicator is groter, dus A is juist
23
 𝑀 𝐶𝑃+𝐷 𝑐+1

Opgave 3
𝑚𝑚 = = =
𝑀𝐵 𝐶𝑃+𝑅 𝑐+𝑟

De geldbasismultiplicator wordt, ceteris paribus, groter naarmate

B. de intrestvoet afneemt

𝑀 𝐶𝑃+𝐷 𝑐+1
𝑚𝑚 = = =
𝑀𝐵 𝐶𝑃+𝑅 𝑐+𝑟

Staat intrestvoet in de formule?

B is FOUT

24
 Opgave 3
𝑀 𝐶𝑃+𝐷 𝑐+1
𝑚𝑚 = = =
𝑀𝐵 𝐶𝑃+𝑅 𝑐+𝑟

De geldbasismultiplicator wordt, ceteris paribus, groter naarmate

C. de banken meer reserve in kas moeten houden

Als we deze uitspraak analyseren:

• Meer reserve (R) in kas houden
• Als R stijgt, stijgt de kasreserve coëfficiënt (r) → r = R/D
Voorbeeld:
Situatie 1: als c = 0,5 en r = 0,1

0,5 + 1
𝑚𝑚 = = 2,5
0,5 + 0,1
Situatie 2: als c = 0,5 en r = 0,2

0,5 + 1
𝑚𝑚 = = 2,28
0,5 + 0,2
mm daalt => de geldbasismultiplicator is kleiner, dus C is FOUT

25
 𝑀 𝐶𝑃+𝐷 𝑐+1

Opgave 3
𝑚𝑚 = = =
𝑀𝐵 𝐶𝑃+𝑅 𝑐+𝑟

De geldbasismultiplicator wordt, ceteris paribus, groter naarmate

D. de mensen meer geld in cash bewaren

Als we deze uitspraak analyseren:

• zien we dat dit het tegenovergestelde is van A

Dus D is FOUT

26