Normalisering – Reglementering – Certificering
Het is zeer moeilijk om gebouwen op
te trekken die vrij zijn van gebreken.
Het is echter wel mogelijk het kwali­
teitsbeheer en de kwaliteitscontroles
te verbeteren teneinde het risico op
anomalieën te beperken en de finan­
ciële impact ervan tot een minimum te
herleiden. Het beheer van de verschil­
lende materialen, die na hun plaatsing
op de werf een homogene structuur
moeten vormen, is dus cruciaal. Het
kwaliteitsbeheer van deze producten
kan tegenwoordig op diverse ma­
nieren gebeuren, waaronder door de
toekenning van het BENOR-merk.
? B. Parmentier, ir., adjunct-afdelingshoofd
‘Geotechniek en Structuren’, WTCB
E. Winnepenninckx, ing., adjunct-afde-
lingshoofd ‘Technische Goedkeuringen en
Normalisatie’, WTCB
1 Inleiding
Uit een in 1989 uitgevoerde WTCB-enquête
is gebleken dat bijna 17 % van de omzet van
de Belgische bouwbedrijven opgeslokt wordt
door kosten van non-kwaliteit [9]. Dit bedrag
bestaat voor 5 tot 6 % uit gemakkelijk identi­
ficeerbare kosten (herstellingen in de loop van
de werken, opleveringen, meningsverschillen
met de klanten en de leveranciers, ongevallen)
en voor 11 % uit kosten tengevolge van tijdver­
lies door een slechte organisatie van de werken.
Een Duitse studie vermeldt in deze context dat
de non-kwaliteitskosten in productieateliers
schommelen tussen 4 tot 11 %, naargelang van
het gehanteerde striktheidsniveau.
Men kan ervan uitgaan dat deze kosten voor
werven gewoonlijk oplopen tot 11 %, omwille
van hun specifieke en eenmalige karakter. Wat
de relatieve kostprijs van de schade betreft
(herstellingskosten/bouwkosten), heeft een
recente Franse studie uitgewezen dat deze tus­
sen de 2 % (collectieve gebouwen) en de 16 %
(opslagruimten) ligt [2].
In dit kader is het nuttig het begrip ‘kwaliteit’
even te definiëren [9]. Kwaliteit is :
• de conformiteit van een product of dienst
met de eisen van de klant
• meetbaar door de berekening van de kosten
voor het verkrijgen ervan
• een rendabele investering
• van toepassing op alle diensten
• een zaak voor alle medewerkers van het be­
drijf.
Het is dus niet :
• de relatieve waarde van de dingen
• een subjectief en onmeetbaar begrip
• de kostprijs van een goed of dienst
• enkel van toepassing op de uitvoering
• de zaak van één persoon.
BENOR-staal voor
beton : het belang
voor de aannemer
Alle actoren die betrokken zijn bij het bouw­
proces moeten bijgevolg gesensibiliseerd
worden voor het kwaliteitsconcept. Een van
de schakels van deze keten is de aannemer die
de werken uitvoert.
Om de rendabiliteit van de bouwplaats te ver­
beteren en de bijkomende kosten (bv. herstel­
ling van uitgevoerde werken, overgebruik van
materialen, …) tot een minimum te beperken,
is een goed kwaliteitsbeheer vereist. Het is
dus belangrijk de intrinsieke kwaliteit van de
constructie te waarborgen door een kwaliteits­
controle op de uitvoering van de werken en de
toegepaste producten. Het kwaliteitsbeheer
van deze producten kan tegenwoordig op di­
verse manieren gebeuren, waaronder door de
toekenning van het BENOR-merk.
Het BENOR-merk is een gedeponeerd merk dat
eigendom is van het NBN (Bureau voor Norma­
lisatie, het vroegere BIN). Het duidt aan dat een
product in overeenstemming is met een Belgi­
sche norm (NBN), of met typevoorschriften,
die goedgekeurd werden door het NBN (PTV :
Prescriptions techniques – Technische Voor­
schriften). De toekenning van het gebruiksrecht
van het BENOR-merk aan een fabrikant wordt
aangeduid als de productcertificering. Het gaat
hier om een handeling waarbij :
• de fabrikant (gebruiker of licentiehouder)
verklaart dat zijn product in overeenstem­
ming is met de norm. Dit gebeurt aan de
hand van een interne fabriekscontrole, ook
‘industriële zelfcontrole’ genoemd
• een derde partij (certificeringsorganisme) aan
de hand van een externe controle bevestigt
dat er een voldoende graad van vertrouwen
bestaat om de conformiteitsverklaring van de
fabrikant als gegrond te beschouwen.
De toekenning van het gebruiksrecht van het
BENOR-merk gaat gepaard met de aflevering
van een BENOR-certificaat. Het Comité van
het Merk, dat destijds binnen het BIN opge­
richt werd om het BENOR-merk (1) te behe­
ren, heeft deze taak toevertrouwd aan de sec­
torale certificeringsorganismen.
(1) Binnen het NBN zijn er discussies aan de
gang omtrent het (juridische) statuut van
het BENOR-merk en de organisatie ervan.
(2) Comité européen du béton, het huidige FIB
(Fédération internationale du béton).
WTCB-Dossiers – Nr. 3/2007 – Katern nr 3 – pagina 
.
Voor de industrie van gewapend beton gaat het
om de volgende organismen :
• PROBETON (Beheersorga­
nisme voor de controle van
de betonproducten) voor ge­
prefabriceerde betonproduc­
ten : roosters uit gewapend
en voorgespannen beton,
betontegels, controleputten, holle vloerele­
menten uit beton, predallen uit gewapend en
voorgespannen beton, leidingen, …
• OCCN (Na­
tionaal cen­
trum voor
wetenschappelijk en technisch onderzoek
der cementnijverheid) voor toeslagstoffen,
beton, vliegas, cement, granulaten en mor­
tels
S
• OCBS (Organisme
voor de controle
van betonstaal)
voor aspecten in
verband met voorspanstaal, staal voor gewa­
pend beton, de verdeling van staal, de bewer­
king, gelaste wapeningsnetten, tralieliggers
en bevestigingen voor veiligheidshekken.
Hoewel het BENOR-merk vooral bekend is
voor producten zoals brandblusapparaten en
gasfornuizen, heeft het toepassingsgebied
ervan zich de laatste jaren ook uitgebreid tot
diverse bouwproducten die behandeld worden
in normen of typevoorschriften.
Deze uitbreiding werd in de eerste plaats
gestimuleerd door de valoriserende specifi­
caties in de typebestekken van de openbare
opdrachtgevers. Dankzij de invoering van het
kwaliteitsconcept in alle domeinen, en in de
bouw in het bijzonder, kent het BENOR-merk
tegenwoordig ook een groot succes in de pri­
vé-bouwsector.
Een goed beton en een beton van slechte kwa-
liteit worden vaak uitgevoerd met dezelfde ma-
terialen : dit bekende gezegde van het CEB (2)
illustreert het belang van de kwaliteit van de
uitvoering. Toch moet men ook rekening hou­
den met het feit dat het onmogelijk is te komen
tot een goed beton indien de gebruikte materi­
alen van slechte kwaliteit zijn. De beheersing
van de kwaliteit van de materialen levert dan
ook een meerwaarde op en geeft blijk van ver­
antwoordelijkheidszin.
Normalisering – Reglementering – Certificering
De gevolgen van de aardbevingen die in 1999
plaatsgrepen in Turkije (3000 doden en 15000
gewonden) wijzen er eveneens op dat de ver­
antwoordelijkheid van de bouwprofessionelen
ten opzichte van hun klanten en de gebruikers
niet te onderschatten is. De verontwaardiging
die ontstond nadat bleek dat het ontwerp en
de materialen die gebruikt werden voor het
optrekken van de ingestorte gebouwen onge­
schikt waren, was immers groot [23].
In dit artikel trachten we aan te tonen welk be­
lang aannemers erbij hebben om het BENOR-
merk te kiezen voor hun wapeningsstaal. Het
staal is echter slechts één van de bestanddelen
van gewapend beton, net zoals het cement, de
granulaten, het zand en de eventuele toeslag­
stoffen. Enkel door de goede kwaliteit van elke
component te waarborgen, kan men komen tot
een bevredigend algemeen resultaat.
We zullen achtereenvolgens de volgende as­
pecten bespreken :
• de BENOR-karakteristieken van passieve
wapening en voorspanwapening die voort­
vloeien uit een OCBS-certificering
• de technologische voordelen die geboden
worden door het BENOR-label
• aanbevelingen om de rationalisering van het
vlechtwerk te optimaliseren.
2 BENOR-karakteristieken van
betonstaal
In constructies die opgetrokken worden met
gewapend beton (passieve wapening) of voor­
gespannen beton (actieve wapening), speelt
het staal een belangrijke rol, vermits het tot
taak heeft om de ontoereikende treksterkte van
het beton op te vangen. In het geval van voor­
gespannen constructies kan het voorgebogen
worden om de uiteindelijke trekspanningen te
beperken of volledig teniet te doen.
In het vervolg van de tekst zetten we de staal­
karakteristieken die beheerd worden door het
BENOR-label in de schijnwerpers. Deze ka­
rakteristieken, die in detail besproken worden
in de TV 217 ‘Vlechtwerk voor gewapend
beton’ [25], worden gedefinieerd in de nor­
men van het NBN (de reeksen NBN A 24 en
NBN I 10, respectievelijk voor staal voor ge­
Afb. 1 Staal : slechts één van de be-
standdelen van gewapend beton.
WTCB-Dossiers – Nr. 3/2007 – Katern nr 3 – pagina 
.
wapend beton en voorspanstaal) en in Tech­ vastleggen :
nische Voorschriften, zoals de PTV’s, die • de elasticiteitsgrens fy (ook aangeduid als
opgesteld werden door de sectorale certifice­ Re, cf. )
ringsorganismen. • de treksterkte ft (ook aangeduid als Rm,
cf. )
De PTV’s zijn in feite ontstaan als gevolg van • de verhouding tussen Rm en Re
een besluit van de Europese Unie (EU) om geen • de totale rek onder breukbelasting eu (ook
nieuwe documenten meer op te stellen of aan­ aangeduid als Agt, cf. )
passingen door te voeren aan oude documenten • de rek na breuk A5 voor 5 % en A10 voor
die verband houden met een domein dat op Eu­ 10 % (cf.  en ), respectievelijk gemeten
ropees niveau genormaliseerd wordt. aan de hand van 5 en 10 maal de nominale
diameter.
Als antwoord op deze verplichting ging de Bel­
gische bouwsector van start met de opstelling Dankzij deze parameters is het mogelijk de
van PTV’s, in afwachting van de definitieve verschillende staaltypes van elkaar te onder­
publicatie van de Europese normen, zoals de scheiden en in klassen in te delen. Zo kan men
EN 10080 over staal (3). Deze PTV’s vormen uit de benaming BE 500 S ⊗ 12 afleiden dat
doorgaans een aanvulling op de normen over het gaat om :
hetzelfde onderwerp (de PTV 302 over geribde • warmgewalst staal (BE)
warmgewalste staven en draden vullen bijvoor­ • van staalkwaliteit (elasticiteitsgrens) 500
beeld de norm NBN A 24-302 aan), maar kun­ • dat lasbaar is (S)
nen ook aan de basis liggen van de certificering • onder de vorm van een wapening met verbe­
voor domeinen die niet aan bod komen in de terde hechting (⊗)
normen (bv. PTV 305 ‘Tralieliggers’). • met een diameter van 12 mm.
De volledige lijst van PTV’s die vandaag de In België wordt vandaag de dag meestal
dag beschikbaar zijn voor betonstaal en aan­ staal gebruikt van de types BE 500 S en
leiding geven tot de BENOR-certificering, is DE 500 BS.
opgenomen in tabel 1. Al deze documenten
kunnen gedownload worden via de OCBS- Tabel 2 (p. 3) geeft een overzicht van alle ka­
website (http://www.ocab-ocbs.com). rakteristieken die gecontroleerd worden in het
kader van een BENOR-certificering.
De verschillende parameters die de basis
vormen van de OCBS-certificering voor pas­
sieve wapeningsstaven aan de hand van de 3 Technologische voordelen
PTV’s 302, 303 en 304, worden schematisch van het BENOR-label
voorgesteld in afbeelding 2 (p. 3). Uitgaande
van een rechtstreekse trekproef op een stalen De certificering van het staal laat toe de risi­
staaf, uitgevoerd volgens de norm NBN EN co’s, verbonden met een van de bestanddelen
10002, kan men bepaalde kritische parameters van gewapend beton te beperken, en bijgevolg
(3) De aanvankelijk in 2005 verschenen norm EN 10080 voor lasbaar betonstaal werd in december 2006
door de Europese Commissie geschrapt uit de lijst met geharmoniseerde normen (die aanleiding
geven tot de CE-markering).
Tabel 1 Lijst met PTV’s die aanleiding geven tot de BENOR-certificering van
betonstaal.
Nr. PTV (*) Titel
302 (1) Gewapend betonstaal. Geribde warmgewalste staven en draad.
303 (2) Gewapend betonstaal. Geribde koudvervormde draad.
304 (1) Gewapend betonstaal. Gelaste wapeningsnetten.
305 (2) Gewapend betonstaal. Tralieliggers.
306 (1) Gewapend betonstaal. Bewerken van betonstaal (rechten, knippen,
plooien, schikken en lassen).
307 (1) Gewapend betonstaal. Geribde staven. Alternatief profiel.
308 (1) Gewapend betonstaal. Tot vlakke panelen samengestelde wape-
ningen.
311 (4) Voorspanstaal. Strengen.
312 (0) Voorspanstaal. Verzinkte voorspanwapeningen.
314 (3) Voorspanstaal. Koudgetrokken draad.
(*) Het cijfer tussen haakjes verwijst naar het nummer van de laatste herziening.
Normalisering – Reglementering – Certificering
Afb. 2 Trekproef op een stalen staaf, volgens [24].
ss [N/mm2]
ft
fy
ft

fy
a1
eu (warmgewalst)
Tabel 2 Karakteristieken van betonstaal die onder het BENOR-label vallen.
Passieve wapening
Mechanische
karakteristieken
– Elasticiteitsgrens van het staal fyk
(Re), karakteristieke waarde
– Treksterkte Rm (spanning onder
maximale belasting), karakteris-
tieke waarde
– Verhouding R’m/R’e (*)
– Totale rek onder maximale be-
lasting Agt
– Rek na breuk A5 en A10
– Diameter van de buigdoorn
– Sterkte van de las (voor wape-
ningsnetten)
– Lasbaarheid (koolstofgehalte, …)
(*) Het accent duidt aan dat het gaat om proefresultaten.
ook het gevaar voor breuk in geval van wer­
kingsproblemen, ontwerp- of fabricagefouten
of een onzorgvuldige uitvoering.
Of het nu gaat om de reële staafdiameter, de
rib­afstand, de reële elasticiteitsgrens, de grens­
waarden voor de rek, …, elk van deze parame­
ters heeft een belangrijke rol te spelen voor de
sterkte van een element uit gewapend beton.
Gebreken, verbonden met een enkele parame­
ter, hoeven echter niet noodzakelijk aanleiding
te geven tot stabiliteitsproblemen. Het gebruik
van een diameter die buiten de BENOR-tole­
ranties valt (bv. een ⊗ 15,7 in plaats van een
⊗ 16) leidt tot een sterkteverlies dat evenredig
is met het aantal toegepaste staven, maar blijft
niettemin beperkt tot enkele %. Het spreekt
evenwel voor zich dat dergelijke onvolkomen­
heden niet getolereerd mogen worden, indien
.
ss [N/mm2]

 Koudvervormd staal

Warmgewalst staal
a2  
2 [‰]  es [‰]

eu (koudvervormd)
rijke rol. Daarom dient men erop toe te zien
dat de gedeclareerde elasticiteitsgrens ge­
Voorspanwapening
waarborgd is. In België wordt enkel de staal­
Geometrische Bijkomende karak­ kwaliteit 500 (fyk = 500 N/mm2) gebruikt voor
karakteristieken teristieken berekende wapeningen. De staalkwaliteit 220
– Diameter van de – Corrosiebesten- wordt ook nog toegepast onder de vorm van
staven digheid onder gladde staven, maar enkel als hulpwapening
– Minimale ribhoogte spanning (hijsogen, …). Het BENOR-merk wordt niet
– Maximale ribafstand – Afbuigtreksterkte langer toegekend aan deze staalkwaliteit.
– Minimale waarde (multiaxiale
van de profielfactor belastingen)
– Verhouding tussen – Ontspannings- De ductiliteit van staal wordt gekarakteriseerd
de nominale diame- grenswaarden door de verhouding tussen de spanning onder
ters (voor gelaste – Weerstand tegen maximale belasting en de elasticiteitsgrens
wapeningsnetten) vermoeiing (aangeduid als R’m/R’e) en de totale rek onder
maximale belasting Agt.
Deze eigenschappen zijn afhankelijk van de
toepassing van het staal in de uitgevoerde con­
structie. Zo zal men bijvoorbeeld een staalsoort
met een redelijk grote plastische rek (warm­
het mogelijk is ze te vermijden. Het optreden gewalst staal, met hoge ductiliteit) gebruiken
van schade is immers vaak het gevolg van een indien men zich verwacht aan een herverde­
aaneenschakeling van verschillende werkings­ ling van de krachten of indien de constructie
problemen (domino-effect). weerstand moet kunnen bieden tegen aardbe­
vingen. In andere gevallen zal het gebruik van
De ribhoogte, de ribafstand en de waarde van koudvervormd staal (met normale ductiliteit)
de profielfactor zijn van doorslaggevend be­ reeds voldoening geven. Elke staalklasse bezit
lang om de hechting van de staven te waar­ dus een specifieke ductiliteit, die met kennis
borgen. Zo kan men een onderscheid maken van zaken moet aangewend worden.
tussen staven met een goede hechting (geribde
staven die op de plannen aangeduid worden Wat de bewerking en de plaatsing van het staal
met het symbool ⊗) en staven met geringe betreft, willen we tenslotte wijzen op de eisen op
hechting (gladde staven die op de plannen het vlak van de lasbaarheid (chemische samen­
aangeduid worden met het symbool ∅). Deze stelling), de sterkte van de las en de geschikt­
specifieke kenmerken worden in aanmerking heid tot plooiing (diameter van de buigdoorn).
genomen bij de berekening van de vereiste Uit een enquête bij de wapeningscentrales [25]
verankeringslengte en de scheuropening. naar de geschiktheid tot plooiing en de meest
gebruikelijke combinaties ‘buigdoorndiameter-
De staalkwaliteit speelt eveneens een belang­ diameter van de wapening’ konden de volgende
WTCB-Dossiers – Nr. 3/2007 – Katern nr 3 – pagina 
Normalisering – Reglementering – Certificering
conclusies worden getrokken :
• bij beugelautomaten voldoen de gebruikte
buigdoorns aan de voorschriften uit de norm
voor haken, bochten en lussen, behalve dan
voor de kleine diameters (f 6 en f 8)
• bij plooibanken zijn de gebruikte buigdoorns
voor staven en draden soms iets kleiner dan
deze, voorgeschreven in de norm.
Voor zover bekend, levert het gebruik van deze
buigdoorns echter geen noemenswaardige
problemen op in de praktijk.
Voor voorspanstaal moeten uiteraard een aan­
tal bijkomende eisen gesteld worden, omwille
van de gevoeligheid van het systeem en de hoge
prestatiegraad ervan. Zo moet men erop let­
ten dat deze staalsoorten een voldoende grote
corrosiebestendigheid onder spanning en een
toereikende afbuigtreksterkte vertonen. Verder
moeten de ontspanninggrenswaarden beperkt
blijven (klasse R1 of R2) en moet het staal een
voldoende hoge vermoeiingsweerstand hebben.
Het gebruik van BENOR-staal op de bouw­
plaats en in de prefabricagefabrieken heeft als
voordeel dat de oplevering van het staal via
laboratoriumproeven achterwege gelaten kan
worden. Zodoende vermijdt men een proce­
dure die de voortgang van de werken sterk
vertraagt (soms zelfs tot een maand). Een an­
der positief aspect van de BENOR-certifice­
ring is dat het volledige netwerk gecontroleerd
wordt : van de staalgieterij over de vlechter en
de producent tot de verdeler. Zo kunnen de
opdrachtgever, het studiebureau en de eindge­
bruiker zeker zijn van de kwaliteit.
Bij grootschalige openbare werken wordt
tegenwoordig vaak het gebruik van gecerti­
ficeerde materialen voorgeschreven. De aan­
wending van vrijwillige kwaliteitslabels (zoals
het BENOR-merk) heeft op deze grote wer­
ven reeds zijn nut bewezen en kan bijgevolg
op kleine bouwplaatsen een voorbeeldfunctie
vervullen in afwachting van een eventuele CE-
markering aan de hand van de norm NBN EN
10080 (of EN 10138 voor voorspanstaal).
Afb. 5 Wapeningsplan waarbij de bochtverkorting in aanmerking genomen werd.
A. Met kleinere hefboomarm
25 12 12 25
25 25 25 26 25 25 25
12
25
250
WTCB-Dossiers – Nr. 3/2007 – Katern nr 3 – pagina 
Afb. 3 Rationalisering van vlechtwerk :
een kwestie van gezond verstand.
Na de invoering van de CE-markering zul­
len de partners dit vrijwillige nationale merk
moeten herdefiniëren om er een toegevoegde
waarde aan vast te knopen. Om het behoud
ervan te verantwoorden, kunnen de volgende
redenen aangehaald worden :
• een hoger attesteringsniveau
• de vraag naar een minimaal prestatieniveau
voor een of meerdere karakteristiek(en)
• de vraag naar specificaties die buiten de CE-
markering vallen.
4 Het BENOR-merk en de ratio­
nalisering van vlechtwerk
De certificering voor het bewerken, ondersteund
door de verschijning van de PTV 306 [17],
zag het licht in 2002. Deze PTV berusten in
grote mate op de norm NBN B 15-002 [4] en
bevatten bepaalde eisen om de ongewenste
effecten als gevolg van de bewerking van de
wapening tegen te gaan. Zo wordt in eerste in­
stantie het belang van de buigdoorndiameter
onderstreept. Het is immers algemeen gekend
dat een afschuiving van de ribben kan leiden
tot verwondingen tijdens het overladen.
Hoewel de plooiing van de staven gecontroleerd
wordt tijdens de bewerking, mag men niet verge­
ten dat deze een belangrijke impact heeft op de
opstelling van de plannen en de berekening van
B. Met ontoereikende betondekking
< 25 12 12 < 25
25 25 25 25 25 25 25
250
.
Afb. 4 Wapeningsplan waarbij de
bochtverkorting niet in aanmerking
genomen werd.
25 12 12 25
25 25 25 26 25 25 25
12
25
250
de elementen uit gewapend beton. Zo dient men
voldoende rekening te houden met de bochtver­
korting tengevolge van de uitvoering van de wa­
pening, omdat de kromming een zeker plaats­
verlies teweegbrengt (nuttige breedte tussen de
benen van de beugel). Indien de bochtverkorting
niet goed in aanmerking genomen werd op het
wapeningsplan, kan dit leiden tot problemen,
zoals voorgesteld in afbeelding 4.
Als men voor de uitvoering van de wapening wel
rekening houdt met deze verkorting, krijgt men
de situatie die voorgesteld is in afbeelding 5A,
waarbij de hefboomarm van de buitenste wa­
pening voor het opnemen van de belastingen
van buitenaf kleiner is dan deze, voorzien in
de berekeningen. Om dit probleem te verhel­
pen, worden in afbeelding 5 twee oplossingen
voorgesteld (die evenwel een ander probleem
oproepen). Hierbij wordt gebruik gemaakt van
een balk van 250 mm breed met een betondek­
king van 25 mm, beugels met een diameter f 12
(normale buigdoorndiameter : 60 mm) en vier
hoofdwapeningsstaven van f 25 :
• in voorbeeld 5B is de betondekking ontoe­
reikend
• in voorbeeld 5C wordt de wapeningsafstand
niet gerespecteerd (NBN B 15-002) [4].
C. Met te kleine wapeningsafstand
25 12 12 25
< 25 < 25 < 25
25 25 25 25
250
Normalisering – Reglementering – Certificering .

Tabel 3 Aanbevelingen met het oog op de optimalisering van de rationalisering van het vlechtwerk.
Aanbevelingen Voordelen
Keuze van de geometrische karakteristieken
Gebruik enkel diameters uit de volgende reeksen : Minder kans op verwisseling, beperking van het aantal
– staven : 8, 10, 12, 16, 20, 25 of 32 (40) mm verschillende afstandhouders, minder omstellingen op de
– draden : 6, 8, 10, 12 of 16 mm. buigmachines, beperking van de hoeveelheid afval, …
Beperk het aantal diameters en staalkwaliteiten per project. Leidt tot een vermindering van de kostprijs per ton, vereist
Gebruik wapeningen met grote diameter (*). minder afstandhouders en vereenvoudigt het verbinden en
het monteren.
Vorm van de wapening
Gebruik zo lang mogelijke rechte wapeningselementen. Versnelt het tekenen op plan, versnelt de uitvoering van de
Voor de te buigen bijlegstukken kan men korte lengten gebruiken. sparingen in de wapeningsnetten, verbetert de kwaliteit en
de vormvastheid van de lassen.
Gebruik zoveel mogelijk (gestandaardiseerde) gelaste wapeningsnetten.
Standaardisering
Gebruik zoveel mogelijk handelslengten of deelmaten van handelslengten. Vereenvoudigt de wapeningstekeningen en buigstaten,
maakt een doorgedreven automatisering mogelijk, vermin-
Gebruik de type-buigstaat (norm NBN EN ISO 4066) [8]
dert de verscheidenheid in de voorraden, vereenvoudigt
Gebruik enkel voorkeurstaafvormen. de controle, maakt de informatieoverdracht doeltreffender
omdat het aantal wapeningscodes vermindert.
Maak zoveel mogelijk gebruik van standaard wapeningsdetails. –
Vlechtvriendelijkheid
Gebruik liefst geprefabriceerde onderdelen uit de wapeningscentrale. –
Het is voordeliger te vlechten buiten de bekisting.
Men moet voldoende rekening houden met het gewicht van de wapening.
Werk op de bouwplaats met beugelvormen met open kap.
(*) Deze aanbeveling is soms tegenstrijdig met de berekening van de constructie in de gebruiksgrenstoestanden. Het gebruik van kleine wapeningsdiameters laat
immers toe de scheurvorming te beperken, vermits de scheuropening onder meer proportioneel is met de gebruikte wapeningsdiameter.

Wat de lassen betreft, willen we eraan herin­
neren dat de lasverbindingen van de wape­
ningsnetten en wapeningskorven die gemaakt
werden in de wapeningsfabrieken enkel de
binddraad vervangen (het gaat hier om niet-
constructieve lassen, die niet beantwoorden
aan de eisen uit de norm NBN A 24-303 en
de PTV 304). Bij de gestandaardiseerde wa­
peningsnetten die afkomstig zijn van een wa­
peningsnettenproducerende fabriek worden
de verbindingen uigevoerd met constructieve
lassen, die beter bestand zijn tegen afschui­
ving. Dergelijke wapeningsnetten bieden het
voordeel dat men niet langer moet lassen op
de bouwplaats (minder betrouwbaar). Wape­
ningselementen met niet-constructieve lassen
met een overlapping kunnen echter wel een
BENOR-merk krijgen, overeenkomstig de
PTV 306 [17].
Naast de karakteristieken die gecontroleerd
worden in het kader van het BENOR-merk,
bestaan er nog een aantal andere maatregelen
instantie bedoeld voor de ontwerpers en stu­
diebureaus, maar kunnen ook van pas komen
voor de aannemer in het kader van zijn con­
tacten met deze laatsten. Voor meer informatie
hieromtrent verwijzen we de geïnteresseerde
lezer naar de TV 217.
5 Besluit
In dit artikel gingen we dieper in op de beton­
staalkarakteristieken die onder het BENOR-
merk vallen en werd een overzicht gegeven
van de voordelen van de staalcertificering aan
de hand van de meerwaarde die ze oplevert
voor het bouwwerk, de werkomstandigheden
en de productiviteit. Het belangrijkste pluspunt
van het BENOR-label ligt echter in het feit dat
de volledige keten (van de producent tot de
vlechter) gecontroleerd wordt, zodat het risico
op fouten vermindert. Het BENOR-merk zou
ook het internationale concurrentievermogen
van de Belgische bouwbedrijven kunnen ver­
dan 25 jaar aan de certificering van staal. Dit
proces begint stilaan volledig op te bloeien.
Parallel met de certificering van betonpro­
ducten, cement (beheerd door verschillende
sectorale organismen), de berekening en de
uitvoering van constructies (controlebureaus),
levert deze aanpak de aannemer de waarborg
dat hij beschikt over kwaliteitsvolle producten
voor de uitvoering van de werkzaamheden. De
eindgebruiker krijgt tenslotte de garantie dat
het bouwwerk waarin hij woont of werkt sta­
biel, veilig en duurzaam is.
Het gebruik van kwaliteitsvolle producten al­
leen kan uiteraard niet waarborgen dat de con­
structie vrij zal zijn van gebreken. Naast de
aannemer, die de goede uitvoering van de wer­
ken moet verzekeren, dienen de ontwerper en
de opdrachtgever immers het risico op schade
te beperken, onder meer door de opstelling van
een gedetailleerd bestek. n

die kunnen getroffen worden met het oog op
de optimalisering van de rationalisering van
het vlechtwerk. Dankzij deze optimalisering
kunnen de kosten gedrukt worden, de werk­
omstandigheden verbeterd en het aantal fouten
beperkt.
Deze aanbevelingen zijn samengevat in tabel 3
en hebben betrekking op de keuze van de ge­
ometrische karakteristieken van de wapening,
de vorm van de wapening, de standaardisering
en de vlechtvriendelijkheid. Ze zijn in eerste
i
beteren ten opzichte van andere producten met
kwaliteitslabels.
De rationalisering van het vlechtwerk, die on­
dersteund wordt door de BENOR-certificering,
is een kwestie van gezond verstand. Ze leidt tot
een optimalisering van de activiteiten, een ver­
mindering van de kosten, een verbetering van
de werkomstandigheden en tot een beperking
van de non-kwaliteit op de bouwplaats.
Het controleorganisme OCBS werkt al meer
Nuttige informatie
Dit artikel werd opgesteld in het kader
van de werkzaamheden van de Nor-
men-Antenne ‘Eurocodes’, die binnen
het WTCB opgericht werd ten bate van
de KMO’s, met de steun van de Fede-
rale Overheidsdienst ‘Economie’. Voor
meer informatie hieromtrent, verwijzen
we de geïnteresseerde lezer naar de
website : www.normen.be/eurocodes.

WTCB-Dossiers – Nr. 3/2007 – Katern nr 3 – pagina 

Normalisering – Reglementering – Certificering .

t Literatuurlijst
1. Agence Qualité Construction
Qualité, progressons ensemble. Parijs, AQC, maart 2006.
2. Agence Qualité Construction
Sycodés 2006. Les indicateurs d’évolution de la qualité des constructions. Parijs, AQC, januari 2007.
3. Bureau voor Normalisatie
NBN A 24-304 Staalprodukten. Betonstaal. Gelaste wapeningsnetten. Brussel, NBN, 1986.
4. Bureau voor Normalisatie
NBN B 15-002 Eurocode 2 : Berekening van betonconstructies. Deel 1-1 : algemene regels en regels voor gebouwen. Brussel, NBN, 1999.
5. Bureau voor Normalisatie
NBN EN 10002-1 Metalen. Trekproef. Deel 1 : beproevingsmethode bij omgevingstemperatuur. Brussel, NBN, 2002.
6. Bureau voor Normalisatie
NBN EN 10002-5 Metalen. Trekproef. Deel 5 : beproevingsmethode bij verhoogde temperatuur. Brussel, NBN, 1992.
7. Bureau voor Normalisatie
NBN EN 10080 Staal voor het wapenen van beton. Lasbaar betonstaal. Algemeen. Brussel, NBN, 2005 (nietig verklaard in 2006).
8. Bureau voor Normalisatie
NBN EN ISO 4066 Tekeningen voor het bouwwezen. Betonstavenstaat (ISO 4066:1994). Brussel, NBN, 1999.
9. Coucke M. en Gosselin P.
Naar kwaliteitszorg in de bouwonderneming. Brussel, WTCB-Tijdschrift, zomer 1992.
10. Europees Comité voor Normalisatie
EN 10138-1 Armatures de précontrainte. Partie 1 : prescriptions générales. Brussel, CEN, juni 2002.
11. Europees Comité voor Normalisatie
EN 10138-2 Armatures de précontrainte. Partie 2 : fils. Brussel, CEN, juni 2002.
12. Europees Comité voor Normalisatie
EN 10138-3 Armatures de précontrainte. Partie 3 : torons. Brussel, CEN, juni 2002.
13. Organisme voor de controle van betonstaal
Gewapend betonstaal. Geribde warmgewalste staven en draad. Brussel, OCBS, Technische Voorschriften PTV, nr. 302, juni 2002.
14. Organisme voor de controle van betonstaal
Gewapend betonstaal. Geribde koudvervormde draad. Brussel, OCBS, Technische Voorschriften PTV, nr. 303, november 1998.
15. Organisme voor de controle van betonstaal
Gewapend betonstaal. Gelaste wapeningsnetten. Brussel, OCBS, Technische Voorschriften PTV, nr. 304, september 2004.
16. Organisme voor de controle van betonstaal
Gewapend betonstaal. Tralieliggers. Brussel, OCBS, Technische Voorschriften PTV, nr. 305, juni 2005.
17. Organisme voor de controle van betonstaal
Gewapend betonstaal. Bewerken van betonstaal (rechten, knippen, plooien, schikken en lassen). Brussel, OCBS, Technische Voorschriften
PTV, nr. 306, december 2002.
18. Organisme voor de controle van betonstaal
Gewapend betonstaal. Geribde staven. Alternatief profiel. Brussel, OCBS, Technische Voorschriften PTV, nr. 307, september 2003.
19. Organisme voor de controle van betonstaal
Gewapend betonstaal. Tot vlakke panelen samengestelde wapeningen. Brussel, OCBS, Technische Voorschriften PTV, nr. 308, september
2005.
20. Organisme voor de controle van betonstaal
Voorspanstaal. Strengen. Brussel, OCBS, Technische Voorschriften PTV, nr. 311, juni 2005.
21. Organisme voor de controle van betonstaal
Voorspanstaal. Verzinkte voorspanwapeningen. Brussel, OCBS, Technische Voorschriften PTV, nr. 312, november 2001.
22. Organisme voor de controle van betonstaal
Voorspanstaal. Koudgetrokken draad. Brussel, OCBS, Technische Voorschriften PTV, nr. 314, juni 2005.
23. Pope N.
Les autorités turques accusées d’incompétence après le séisme. Parijs, Le Monde, 19 augustus 1999.
24. Vanhooymissen L., Spegelaere M., Van Gysel A. en De Vylder W.
Gewapend beton. Gent, Academia Press, 2002.
25. Wetenschappelijk en Technisch Centrum voor het bouwbedrijf
Vlechtwerk voor gewapend beton. Brussel, WTCB, Technische Voorlichting, nr. 217, 2000.

WTCB-Dossiers – Nr. 3/2007 – Katern nr 3 – pagina