Kuvvet ve Vektörler

Örnek 3
Æ Æ
Örnek 1 K L
Aynı düzlemde verilen şekildeki
vektörlere göre, aşa€ıdaki eşitliklerin
Aynı düzlemdeki K¶, L¶, M¶ ve N¶ vektörleri şekildeki gibidir. do€ru ya da yanlış olduğunu Æ
M
belirtiniz.
Æ
K Æ
L Æ Æ Æ
N 1 birim
• K= T
Æ
Æ Æ T 1 birim
• M= N
Æ Æ Æ Æ
Æ
M
N • | K| = | L| = | T|
Buna göre, Æ Æ
• | M| = | N|
I. K¶ = 2L¶ Æ Æ
• T =–L
II. L¶ = –N¶
Æ Æ
• K ve L vektörlerinin do€rultuları aynıdır.
III. |L¶| + |N¶| = §2|M¶|
Æ Æ
yargılarından hangileri doğrudur? • M ve N vektörlerinin do€rultuları paralel ve aynıdır.
Æ Æ
(Bölmeler eşit aralıklıdır.) • T ve L vektörlerinin do€rultuları farklı ve yönleri zıttır.

A) Yalnız I B) I ve II C) I ve III

D) II ve III E) I, II ve III

Bilgi Notu

İki vektörün eşit olması için yönleri ve büyüklükleri aynı ol-

malıdır.

Bilgi Notu

Toplanacak vektörler, aynı fiziksel niceliği göstermelidir. Bir

Örnek 2 kuvvet vektörü ile bir hız vektörünün bileşkesi olmaz.

Aynı düzlemdeki K¶, L¶ ve M¶ vektörleri şekildeki gibidir. Örnek 4

K¶ M¶ K¶, L¶, M¶ ve N¶ vektörleri şekildeki gibi Æ

K
aynı düzlemlidir. Æ
L

Buna göre,
L¶
I. K¶ + L¶ = M¶ + N¶
Æ Æ
II. |L¶| + |N¶| = |K¶| M N

Buna göre, III. K¶ + L¶ = 3N¶

I. K¶ = L¶ yargılarından hangileri doğrudur?

II. |K¶| = |L¶|
A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III
III. |L¶| = |M¶|
D) I ve II E) I ve III
eşitliklerinden hangileri do€rudur?
(Bölmeler eşit aralıklıdır.)

A) Yaln›z I B) Yaln›z II C) I ve II
D) II ve III E) I, II ve III
 Örnek 5
Örnek 7
I. Yön
II. Büyüklük
Aynı düzlemdeki K¶, L¶, M¶ ve N¶ vektörlerinin bileşkesi R¶ dir. III. Konum
Æ IV. Uygulama noktası
K
V. Doğrultu
II
III Yukarıdakilerden kaç tanesi bir vektörün
Æ
L I özelliklerindendir?
Æ
R IV
A) 1 B) 2 C) 3 D) 4 E) 5
Æ
M V
Şekil I Şekil II

Örnek 8
K¶, L¶, M¶ ve R¶ Şekil I’deki gibi olduğuna göre, N¶ vektörü Şe-
kil II’dekilerden hangisidir? Aynı düzlemli F¶1, F¶2, F¶3, F¶4 ve F¶5 kuvvetleri şekildeki gibidir.

(Bölmeler eşit aralıklıdır.) Æ Æ

F1 F2
Æ
A) I B) II C) III D) IV E) V F5
Æ
Æ F3
F4

Buna göre, F¶ + F¶2 + F¶3 + F¶4 + F¶5 toplamı aşağıdakilerden

hangisine eşittir?

A) F¶5 B) F¶4 C) F¶3 D) F¶2 E) F¶1

Örnek 6

Örnek 9
Aynı düzlemdeki A¶, B¶, C¶, D¶ ve E¶ vektörleri şekildeki gibidir. 9N
7N

Æ Æ
A B 10 N
Æ 8N
D
6N
Æ
Æ C
E
4N

Aynı düzlemde bulunan şekildeki kuvvetlerin bileşke-

Buna göre,
sinin büyüklüğü kaç N’dir?
I. A¶ + B¶ + D¶ = 0 A) 4 B) 10 C) 20 D) 36 E) 42
II. A¶ + B¶ + C¶ = E¶

III. C¶ + E¶ = D¶
Bilgi Notu
eşitliklerinden hangileri doğrudur?

(Bölmeler eşit aralıkladır.) Şekildeki gibi vektörler uç uca eklen- Æ Æ

X Y
diğinde, son vektörün bitimi ilk vektö-
A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III
rün başlangıcıyla çakışıyorsa bileşke
D) I ve II E) II ve III sıfırdır.
Æ
Æ T
W
 Örnek 10 Örnek 13 ÖSS Fen 1 / 2008

Æ Æ
F1 F2
Æ
F3

Æ Æ
F4 F5
Şekil I Şekil II Şekil III

Şekil I’deki vektörler bir küpün kenarları üzerine, Şekil II’deki

Şekildeki F1, F2, F3, F4, F5 kuvvetlerinin her birinin büyüklüğü
vektörler düzgün altıgenin kenarlarına ve köşegenleri üzeri-
F dir.
ne, Şekil III’teki vektörler de yamuğun kenarları ve köşegenle-
ri üzerine yerleştirilmiştir. Kuvvetler aynı düzlemde olduğuna göre, bu kuvvetlerden
Buna göre; Şekil I, II ve III’tekilerden hangilerinde bileş- hangisi çıkarılırsa geri kalan kuvvetlerin bileşkesinin bü-
ke vektör sıfırdır? yüklüğü 2F olur?
A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II A) F¶1 B) F¶2 C) F¶3 D) F¶4 E) F¶5
D) II ve III E) I, II ve III

Örnek 14

Örnek 11
F1 F2
→ → → →
Aynı düzlemde bulunan şekildeki vektörlerden K¶ ile L¶ nin bileş- F1, F2, F3, F4 vektör-
kesi R¶1, L¶ ile M¶ nin bileşkesi R¶2 , M¶ ile N¶ nin bileşkesi R¶3 tür. leri şekildeki gibi aynı
düzlemdedir.
Æ F3 F4
K
Æ Æ
L M
Buna göre,
Æ
N → →
I. F2 ve F3 vektörleri zıt vektörlerdir.
→ →
Buna göre; R¶1, R¶2 ve R¶3 vektörlerinin büyüklükleri arasın- II. F1 ve F4 vektörlerinin büyüklükleri eşittir.
daki ilişki nedir? (Bölmeler eşit aralıklıdır.)
→ →
III. F2 vektörü ters çevrilirse F3 ile eşit vektör
olur.
A) R1 > R2 > R3 B) R1 = R2 = R3
yargılarından hangileri doğrudur?
C) R3 > R 2 > R1 D) R3 > R1 > R2
A) Yalnız I B) I ve II C) I ve III
E) R2 > R3 > R1
D) II ve III E) I, II ve III

Örnek 12
Örnek 15
I. Sıcaklık y XY dik koordinat
II. Kütle sisteminde, yer-
→
leştirilmiş olan F
III. Kuvvet
vektörünün, yatay
Yukarıdaki niceliklerden hangileri vektörel bileşeninin bü-
F →
büyüklüktür? yüklüğü FX, dü-
şey bileşenin bü-
A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III →
0 x
yüklüğü FY dir.
D) I ve III E) II ve III
→
FX
Buna göre, → oranı kaçtır?
FY
5 3 3 2 5
A) B) C) D) E)
3 5 2 3 4
 Örnek 16
Örnek 19

→ →
K
Aynı düzlemdeki K, L, Aynı düzlemdeki K¶, L¶, M¶, N¶ ve P¶ vektörleri şekildeki gibidir.
→
M vektörlerinin bileş-
→
kesi – K vektörüne Æ
L
eşittir. Æ
K Æ
1 →
Buna göre, M vek- M

2 törü şekilde kesikli Æ

N
L olarak gösterilenler- Æ
3 4 5
den hangisidir? P

A) 1 B) 2 C) 3 D) 4 E) 5
Buna göre,

I. K¶ + L¶ = M¶

II. K¶ + L¶ – N¶ = P¶
Örnek 17 III. K¶ + L¶ + P¶ + N¶ = 2M¶
X– Y
eşitliklerinden hangileri doğrudur?

A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II
X+Y D) II ve III E) I, II ve III

→ →
Aynı düzlemde bulunan X ve Y vektörlerin-
→ → → →
den elde edilen X + Y ve X – Y vektörleri şe-
kildeki gibidir.
→
Buna göre, Y vektörü aşağıdakilerden
hangisidir?
A) B) C)

D) E)
Örnek 20

X¶, Y¶, Z¶ ve T¶ vektörleri aynı düzlemlidir.

Æ
X Æ
Örnek 18 Æ Y
Z

Aynı düzlemde bulunan X¶ ve Y¶ vektörleri şekildeki gibidir. Æ

T

Æ Æ
X Y Buna göre,

I. X¶ ve Y¶

II. Z¶ ve T¶

Buna göre, X¶ –3Y¶ vektörü aşağıdakilerden hangisidir? III. Y¶ ve Z¶

(Bölmeler eşit aralıklıdır.) hangi vektör çiftlerinin vektörel toplamı ve vektörel farkı
aynı değere sahiptir? (Bölmeler eşit aralıklıdır.)
A) B) C) D) E) A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II
D) I ve III E) II ve III
Bir Vektörün Dik Bileşenlerine Ayrılmasında; Örnek 23
Æ
A vektörünün x ve y eksenleri üze- y K¶ ve l eksenleri ile F¶ kuvveti aynı düzlemlidir.
Æ Æ
rindeki bileşenleri Ax ve Ay dir. Æ k
Ay
Æ Æ Æ Æ F¶
A = Ax + Ay A
b
Æ Æ Æ
| A|2 = | Ax|2 + | Ay| 2 a
0 x ¬
Ax
Æ
Ax O
cosa = ¡ Ax = A.cosa
A
veya Ax = A.sinb
Ay
sina = ¡ A = A.sina veya Ay = A.cosb F¶ kuvvetinin k eksenindeki bileşenlerinin büyüklüğü FK, l
FK
eksenindeki bileşeninin büyüklüğü Fl olduğuna göre,
F,
Æ Æ Æ Æ oranı kaçtır? (Bölmeler eşit aralıklıdır.)
Ax = A.cosa A = A.sina
A) 1 B) §2 C) 2 D) 2§2 E) 4

Örnek 21

K ve L eksenleri ile L¶ kuvveti aynı düzlemlidir.

Æ Örnek 24
F
y
F3

F1 K 37°
x


F¶ kuvvetinin k eksenindeki bileşeni F¶k ve ¬ eksenindeki bi- F2

leşeni F¶¬ olduğuna göre, F, FK ve FL arasındaki ilişki ne-
K noktasal cismine aynı düzlemde etki eden
dir? (Bölmeler eşit aralıklıdır.)
kuvvetlerin bileşkesi sıfırdır.
A) F > FL > FK B) F = FL > FK C) FK > F > FL → → →
Buna göre, F1, F2, F3 kuvvetlerinin büyük-
D) F L > FK > F E) FL > F > FK lükleri arasındaki ilişki nedir?
(sin37° = 0,6; cos37° = 0,8)
A) F3 > F1 = F2 B) F3 > F1 > F2
C) F1 = F2 > F3 D) F2 > F3 > F1
Örnek 22 E) F1 = F2 = F3

X ve Y eksenleri ile K¶ ve L¶ vektörleri aynı düzlemlidir.

K¶ y
Örnek 25
2F 3F

60°
x 60°
2F 4F

1 br
L¶ O noktasına aynı düzlemde etki eden şe-
kildeki kuvvetlerin bileşkesi kaç F dir?
1 br
3 1
Buna göre, K¶ ve L¶ vektörlerinin X ve Y eksenlerindeki bi- (sin60° =
2
; cos60° = )
2
leşenlerini bulunuz. A) 2 B) 3 C) 4 D) 5 E) 6
 Örnek 26 Örnek 29

y
Şekil I’deki vektörlerin bileşkesi K¶ + L¶ + M¶ = R¶ vektörüdür.
Æ Æ F1 = 12 N
Æ
K S P

Æ Æ
L N
Æ Æ Æ
M T U
K F2 = 6 N
x
Şekil I Şekil II

Buna göre, R¶ vektörü Şekil II’deki vektörlerden hangisine

F3 = 4 N
eşittir? (Bölmeler eşit aralıklıdır.) z

A) N¶ B) P¶ C) S¶ D) T¶ E) U¶ X, Y, Z koordinat sisteminde K noktasal par-

→ → →
çacığına F1, F2 , F3 kuvvetleri şekildeki gibi
etki ediyor.
Buna göre, üç kuvvetin bileşkesi kaç N
dur?
Örnek 27 A) 5 B) 7 C) 9 D) 11 E) 14

K¶, L¶, M¶, N¶ ve P¶ vektörleri şekildeki gibi aynı düzlemlidir.

Æ
L Æ
K
Örnek 29
Æ
Æ P Büyüklükleri F1 = 4 N, F2 = 6 N, F3 = 8 N olan
1br M Æ üç kuvvetin bileşkesinin büyüklüğü en fazla
N
R1, en az R2 dir.
1br
Buna göre, aşağıdakilerden hangisi doğru
Buna göre, K¶ + L¶ + N¶ + M¶ + P¶ vektörünün büyüklüğü kaç olarak verilmiştir?
birimdir? A) R1 = 18 N, R2 = 1 N
A) §5 B) §7 C) §8 D) æ10 E) æ11 B) R1 = 18 N, R2 = 2 N
C) R1 = 18 N, R2 = 0
D) R1 = 18 N, R2 = 3 N
E) R1 = 18 N, R2 = 4 N

Örnek 28

y
F3=20 N
Örnek 30
y
F2=8 N K 37°
x
F3

F1=6 N 53° F1 = 12 N
x
O

→ → →
Aynı düzlemdeki F1, F2, F3 kuvvetleri O nok- F2
tasına şekildeki gibi uygulanıyor.
Buna göre, bileşke kuvvet kaç N dur? O noktasal cismine aynı düzlemde etki eden
→ → →
(sin37° = 0,6; cos37°=0,8) F1, F2, F3 kuvvetlerinin bileşkesi sıfırdır.
→
A) 2 B) 3 C) 4 D) 8 E) 10 Buna göre, F2 kuvvetinin büyüklüğü kaç
N’dur? (sin53° = 0,8; cos53° = 0,6)
A) 6 B) 8 C) 12 D) 14 E) 16
 Örnek 31

Bilgi Notu
Sürtünmesiz ortamda noktasal P
F¶2 F¶1
İster temas gerektirsin ister gerektirmesin, doğadaki tüm cismi şekildeki gibi F¶ 1, F¶2 ve F¶ 3
kuvvetler bu dört temel kuvvetten türemektedir. Bunlar: kuvvetlerinin etkisinde dengededir. 110°
• Zayıf nükleer kuvvet, Buna göre, kuvvetlerin büyük- 130° 120°
• Güçlü nükleer kuvvet, lükleri F 1, F 2 ve F 3 arasındaki P
• Elektromanyetik kuvvet, ilişki nedir?
• Kütle çekim kuvvetidir.
F¶3

A) F1 > F2 > F3 B) F1 > F3 > F2 C) F2 > F3 > F1

a) Do€rultu ve Yönleri Aynı Olan Kuvvetlerin
D) F3 > F2 > F1 E) F3 > F1 > F2
Bileşkesi
◆ Bileşke; kuvvetlerle aynı Æ
F1
yönde ve kuvvetlerin top- Æ
F2
Örnek 32

lamına eşit büyüklüktedir. Sürtünmesiz yatay düzlemdeki durgun noktasal K cismine

→
Aynı zamanda R
eşit büyüklükteki F kuvvetleri şekildeki gibi uygulanıyor.
R = F1 + F2
Æ Æ Æ y
R = F1 + F2 dir.

b) Do€rultuları Aynı, Yönleri Zıt Olan F

Kuvvetlerin Bileşkesi
K a
Æ
F2
Æ
R
Æ
F1 x
O F q
• •
Æ Æ Æ
R = F 1 – F2
F
Æ Æ Æ
Aynı zamanda R = F1 + F 2 dir.
a ≠ q olduğuna göre cisim;
Bileşke; kuvvetlerin do€rultusunda, büyük kuvvetin yö-
nünde ve kuvvetlerin farkına eşit büyüklüktedir. I. İvmeli hareket yapmaktadır.
II. x ekseni doğrultusunda hareket etmektedir.
c) Kesişen ‹ki Kuvvetin Bileşkesi III. y ekseni doğrultusunda hareket etmektedir.
◆ Kesişen iki kuvvetin arasındaki açı a ise; bileşke kuvvet, yargılarından hangileri kesinlikle doğrudur?
bu kuvvetler üzerine kurulan paralelkenarın köşegeni du-
A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III
rumundadır.
D) I ve II E) I ve III
Bileşkenin büyüklü€ü;
R2 = F12 + F2 2 + 2F1 . F2 cos a formülünden bulunur. Örnek 33

◆ a açısı küçüldükçe R büyür. Noktasal K cismine aynı düzlemli F¶1, F¶2 ve F¶3 kuvvetleri
◆ a = 180° ise kuvvetler zıt yönlü olduğu için bileşke mini- şekildeki gibi uygulandığında sabit hızlı hareket ediyor.
mumdur. (Rmin)
F¶1
◆ a = 0° ise kuvvetler aynı yönlü olduğu için bileşke mak-
simumdur. (Rmaks)

◆ F1, F2; R’nin bileşenleri, R ise bunların bileşkesidir. K

◆ R bileşkesi, bileşenlerin hangisine yakın ise o bileşen F¶2

di€erinden büyüktür.
◆ F1 , F2 bileşenleri eşit ise R açıortay durumundadır. F¶3

Bilgi Notu
Buna göre, K cismine uygulanan sürtünme kuvveti
aşağıdakilerden hangisidir?
Æ
F1 Æ (Bölme eşit aralıklıdır.)
R Bileşkenin yakın olduğu bile-
A) B) C)
şen diğer bileşenden büyüktür.
b
Æ b > a ¡ F2 > F1 dir.
a F2
D) E)
 Örnek 34
Örnek 37

F =7N
2

120° 60°
F = 10 N
F =2N 1
3

Şekildeki F1, F2 ve F3 kuvvetlerinin bileşkesi kaç N’dur?

(cos60° = 1/2)

A) 10 B) 13 C) 15 D) 17 E) 19

Örnek 38

Örnek 35

F1, F2 ve F3 kuvvetleri şekildeki gibi aynı düzlemlidir.

F2 = 20 N F1 = 10 N

53° 37°
x

F3 = 19 N

Buna göre, F1, F2 ve F3 kuvvetlerinin bileşkesi kaç N’dir?

(sin37° = cos53° = 0,6 ; sin53° = cos37° = 0,8)

A) 5 B) 8 C) 10 D) 12 E) 15

Örnek 39

Örnek 36

Aynı düzlemde bulunan F¶1, F¶2, F¶ 3, F¶4 ve F¶ 5 kuvvetleri

şekildeki gibidir.

F¶1

F¶2 F¶3

F¶5

F¶4

Buna göre, hangi kuvvet çiftinde kuvvetin biri diğeri-

nin iki katıdır? (Bölmeler eşit aralıklıdır.)

A) F¶1 ve F¶2 B) F¶1 ve F¶4 C) F¶2 ve F¶3

D) F¶2 ve F¶5 E) F¶3 ve F¶5
Örnek 40
Örnek 42 YGS / 2017

Sürtünmelerin önemsenmediği yatay zemin üzerinde duran Ali, yaptığı deneyde bir lastiğin ucuna çeşitli değerlere sahip
noktasal K cismine F¶1, F¶2, F¶3, F¶4 kuvvetleri etki ettiğinde cisim kütleler asarak ölçümler yapıyor ve ölçümlerden elde ettiği ve-
+x yönünde hareket etmektedir. rileri kullanarak aşağıdaki grafiği çiziyor.
+y
Uzama (m)

F¶1 F¶3
0,4

+x
0,3
K
F¶2
V
0,2

I II III IV 0,1

Buna göre, F¶4 kuvveti numaralı kuvvetlerden hangileri 0 Kuvvet (N)

1 2 3 4
olabilir? (Bölmeler eşit aralıklıdır.)

A) Yalnız III B) Yalnız IV C) I ve II Yalnızca bu grafikteki verilere göre, aşağıdakilerden han-

gisi söylenemez?
D) II, III ve IV E) III, IV ve V
A) Bu ölçümlerle lastiğin kopma sınırı belirlenemez.
B) Lastiğin 0,15 m uzaması için lastiğe 1,5 N luk kuvvet uy-
gulanmalıdır.
C) Lastiğe uygulanan kuvvet ile lastiğin uzama miktarı ara-
sında doğru orantı vardır.
D) Lastiğe 8 N luk kuvvet uygulanırsa lastiğin boyu 0,8 m
uzar.
E) Uygulanan kuvvete bağlı olarak lastiğin uzama miktarı in-
celenmiştir.
Örnek 41

Örnek 43
+y

Æ Æ
F1 F2
III

M
• +x
II
IV
I
Æ
F3

Şekil I Şekil II

Sürtünmelerin önemsiz olduğu yatay zemin üzerinde bulunan

Æ Æ Æ Æ
durgun hâldeki M noktasal cismine F1, F2 , F3 ve F4 kuvvet-
leri etki ettiğinde cisim +y yönünde hareket etmektedir.

Buna göre, F¶4 kuvveti Şekil II’dekilerden hangileri olabi-

lir? (Bölmeler eşit aralıklıdır.)

A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ya da II
D) II ya da III E) II ya da IV
Örnek 44 Örnek 46 AYT / 2022

Sürtünmesiz ortamda noktasal K cismine aynı düzlemli F¶1, F¶2, Sürtünmelerin önemsenmediği ve üstten görünüşü şekildeki
F¶3, F¶4 ve F¶5 kuvvetleri şekildeki gibi uygulanmaktadır. gibi olan yatay bir zeminde duran bir koliyi, Ahmet elleriyle ile-
ri doğru iterken Ali de bir ip yardımıyla kendisine doğru çek-
F¶2 mektedir.
F¶1
Ali

K
ip II
I III
F¶3
F¶5
F¶4
Koli
Ahmet
Buna göre, K cismi;

I. Durgundur. Ahmet ve Ali aynı anda kuvvet uygulamaya başlarsa ko-

li; şekildeki I, II ve III yönlerinden hangilerine doğru hare-
II. Sabit hızla gitmektedir.
kete geçebilir?
III. Düzgün hızlanmaktadır.
A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve III
yargılarından hangileri doğru olabilir?
D) II ve III E) I, II ve III
A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III
D) I ve II E) II ve III

Örnek 47

Örnek 45 LYS / 2017

M kütleli bir cisim, sürtünmesiz bir masa üzerinde üç farklı kuv-

vetin etkisi altında v¶ sabit hızıyla şekilde gösterilen doğrultu-
da hareket etmektedir. Cisme etki eden kuvvetlerden iki tane-
si, koordinat sisteminde F¶1 ve F¶2 vektörleriyle gösterilmiştir.

F¶1
2
v¶
1
x
0 1 2 3
–1
–2 F¶2

Buna göre koordinat sisteminin merkezinde yer alan cis-

me uygulanan üçüncü kuvvet vektörünün bitiş noktasının
koordinatı, (x,y) aşağıdakilerden hangisidir?

A) (0,3) B) (0,4) C) (3,1) Bilgi Notu

D) (–3,0) E) (–4,0) Sürtünmesiz ortamda cisme uygulanan bileşke kuvvet sıfır
olduğu zaman cisim durur ya da sabit hızlı hareket yapar.