Kaynak: “Character and Neurosis” (Claudio Naranjo)

Tutkuların ve özelliklerin kısa özeti: wrinklyintp

PDF’i derleyen: itzmelol
Türkçe’ye Çeviren: Kaan Pullu
Not: Bunlar sadece kitabın kısa özeti olduğu için orijinal kitap da şiddetle tavsiye edilir.
Çevirmenin Notu: Tutku tanımları daha tutarlı olacak şekilde revize edilmiştir.

Tip 1

Tutku: Öfke
Öfke Tutkusu 1’lerin yüksek mükemmeliyet, doğruluk, ahlaklılık standartlarına
erişmedikleri için kendileri ve başkalarına karşı içlerinde dışarı fazla yansıtmadıkları
şiddetli bir öfke duymalarına neden olur.

Davranış Özellikleri:

 Öfke: Mükemmeliyetçi standartlarına erişemediğinde kızgınlık hissi,

hiddetli "haklılık öfkesi", büyük ölçüde ifade edilmeyen nefretlilik
 Eleştirellik: Kusur bulma, başkalarını suçlu ya da garip hissettirme, yapıcı
niyet, ahlaki sitem, kusurluluğun suçlanması, grubun dışındakilere karşı
önyargı
 Talepkarlık: Kindar aşırı iddialılık, disiplinci, spontanelik ve eğlence
arayışının kısıtlanması, çalışkanlık ve mükemmellik bekleme, nasihat
verme, vaaz verme, öğreticilik, çevresini “manikür etme” ihtiyacı
 Baskınlık: Otokratik, ağırbaşlı özgüven, aristokratik benlik algısı, üstün ve
küçümseyici, kibirli ve tepeden bakan, yüksek standartlardan temellenen
kendine hak görme hissi (çaba, zeka, aile geçmişi…vb.)
 Mükemmeliyetçilik: Uzmanlaşma arzusu, otoriteyi onaylayıcı (çoğunlukla
soyut anlamda: toplumsal normlar ya da bir ofis ortamı gibi), “Yasa ve
Düzen”e yönelim, prensip/ahlak/idealler üzerine şiddetli ilgi, daha iyi olmak
için çaba, kendine karşı merhametsizce eleştirel, niyetinin erdemli olduğuna
inanıp buna dayanarak kötü davranışları mazur görme, riyakar
 Aşırı Kontrol: Sistemli olmayan durumlarda zorlanma, mantıklı ve sistemli
(düşünceler kurallara bağımlıdır), duyguların dışavurumunun
engellenmesi, duygusal deneyimden yabancılaşma
 Özeleştiri: Kendini kabul edememe, kendini kötüleme, kronik duygusal
hüsran, değerlilik uğruna daha fazla çabalama ihtiyacı
 Disiplin: Çalışkan, aşırı ciddi, keyif ve doğal dürtülerin ertelenmesi, zevk ve
“oyun” içgüdüsüne muhalefet
Tip 2

Tutku: Gurur
Gurur Tutkusu 2’lerin kendilerini çok güzel, mükemmel, özgür, çekici gördükleri için
ilgi bağımlısı olmalarına ve amaçları uğruna başkalarına karşı ayartıcı davranıp sahte
ve çıkarcı yardımlarda bulunmalarına neden olur.

Davranış Özellikleri:

 Gurur: Özdeğer ve çekiciliğin hayali derecede yüceltilmesi, ayrıcalık isteme,

böbürlenme, ilgi odağı olma ihtiyacı, "prensesin rolünü oynama"
 Sevgi İhtiyacı: Aşırı romantik eğilim, şişirilmiş bir özdeğer algısına onay
ihtiyacı, sevgi görerek tatmin olan kendini özel hissetme ihtiyacı,
"temaslı-hisli", sınırlara karşı ince bir tahammülsüzlük, istilacı, ilişkilerde
“aşırı ilgili”, sahiplenici, baştan çıkarıcı
 Hedonizm: Zevki arzulamak çoğu zaman zevkin yerini alır, sevilmeyi
memnun edilmeye eşitleyici, sevecen, hassas, şımartılmadığında ya da
sevgi/pohpohlama görmediğinde sinirlenebilir, yapmacık olarak hoş ve
neşeli, sinirlenme meyili, ilgi ve dürtü isteme, rutin ve disipline düşük
tahammül, sorumsuz ya da oyunbaz bir hayat isteme
 Baştan Çıkarıcılık: Çekici olmaya çok meraklı, şefkatli, sıcak,
destekleyici, empatik, erotik ya da sosyal anlamda ayartıcı, sık sık “sığ,
kararsız, dengesiz” görülür, koşulsuz dost, sevginin teatral düzeyde
gösterilmesi ama (gerçek anlamda) verilememesi, "almak için veren",
baştan çıkarmaya değer görülenlere dalkavukluk, erotik eğilim
 Özgüven: Cüretkar yüreklilik, inatçılık, baskılanmamış bir güdüyle ilerleme,
canlılık, maceracılık
 Doyuruculuk ve Sahte Bolluk: Muhtaçlığın baskılanması, muhtaçlığının
farkında olmama, hoşnut etme ve olağandışılığa karşı dayanılmaz bir istek,
başkalarının muhtaçlığıyla özdeşleşme, verecek fazla fazla sevgiyle el
altından kendi sevgi ihtiyacını doyurma
 Histriyonizm: Muhtaçlığın ve ihtiyaçların reddiyle bağımsızlık, inatçılık ve
çılgınlığın serbestliği, otoriteye karşı genelde yaramaz ve nükteli bir
isyankarlık, ilgi çekmek için gerekli yoğunluk ve zeka, gerçeküstü özimaj,
pozitiflik yanılgısı sürdürme
 Etkilenilebilir Duygusallık: (Tip 4’e benzer şekilde) oldukça duygusal ancak
(Tip 4’ten farklı olarak) genelde duygusallığın entelektüel olmayan bir stili
Tip 3

Tutku: Gösteriş
Gösteriş Tutkusu 3’lerin kendilerini başkalarının gözüyle değerlendirip toplumca
değerli görülen özellikleri benimsemelerine, imajlarına aşırı önem vermelerine ve
gerçek özlerinden uzaklaşmalarına neden olur.

Davranış Özellikleri:

 İlgi İhtiyacı ve Gösteriş: Görülmek/duyulmak/takdir edilmek adına dış

görünüşün işlenmesi, yalnızlık hissi, başkaları için var olma ihtiyacından
doğan kronik hüsran, başarı/çekicilik olmadan sevilemeyeceğine inanma,
başarısızlık korkusu, biçimde mükemmeliyetçilik, taklit
becerisi/bukalemunluk, genel bir memnun etme ve cezbetme isteği, kibar,
düşünceli, cömert
 Başarı Eğilimi: İşleri hızlı ve kusursuz yapma becerisi, özellikle verimli,
pratik, mantıklı ve bilimsel olmayan düşünceye değer vermeme eğilimi,
sistematik, başarı>saygılılık, çoğu zaman soğukkanlı ve çıkarcı,kendine
hakim olmaya değer veren, işlerin kendi düşündükleri şekilde yapılması
konusunda ısrarcı, rekabetçi, kandırıcı, blöf yapıcı, kendi reklamını yapıcı,
iftiracı, gergin
 Sosyal İncelik ve Beceri: Eğlenceli, coşkulu, şen şakrak, ışıltılı, sohbet
içinde aktif, memnun edici, övgü ihtiyacı, esprili, statüyle ilgili kaygılı
 Cinsel Çekiciliğin İşlenmesi: Kendini güzelleştirme, cinsel çekiciliğin
korunması, biçimsel güzellik ancak duygusal boşluk
 Yalan ve İmaj Manipülasyonu: “Var olma arzusu"nu tatmin etmek için kılık
değiştirme, dışsal onay ve içsel değerin karıştırılması, başkalarının gördüğü
gerçek olarak algılanır, sunum yeteneği
 Başkalarına Eğilim: Kişiliğe şekil veren değeler dış referanslardan gelir,
mevcut değerlerle özdeşleşme, konformist ama avangart
 Pragmatizm: Rasyonalite, entelektüel, düzenli, akıllı, pratik, fonksiyonel
 Aktif Uyanıklık: teslimiyet ve dürtüselliğe kendini verememe, kendi
kendine yeterlilik havası, işlerin doğru gitmemesi konusunda endişe – her
şeyi kontrol altında tutma ihtiyacı, yüzeysel optimizm
 Yüzeysellik: Hislerinin derinliğine inememe, somut karakteristik ve rollerin
dışında kim olduklarını bilememe, başkalarına yaranma ve etkili olma
dışında ne istediklerini bilememe, aşırı çalışmanın altında (çoğu zaman
bilinçsiz olarak) iç derinliğe duyulan ihtiyaç görünürdür
Tip 4

Tutku: Kıskançlık
Kıskançlık Tutkusu 4’lerin kendi özlerini eksik, zayıf, hastalıklı görüp daha “tam”
oldukları için başkalarına imrenmelerine, yoğun acılar çekmelerine ve çektikleri acıyı
kutsayıp benimsemelerine neden olur.

Davranış Özellikleri:

 Kıskançlık: Sevgiye açlık, suçlu/kontrol altında tutulan açgözlülük, aşırı

isteme, kendine kızgınlık, olağandışı ve şiddetli olanı arama, sıradanlıktan
tatmin olmama, aşırı muhtaçlık ancak muhtaçlıktan rahatsız olma
 Zayıf Özimaj: Yetersiz hissetme, utanca meyilli, alay edilme hissi,
akılsız/çirkin/itici/çürük/zehirli hissetme, adaletsiz özeleştiri, yapışkan,
talepkar, ısırıcı, bağımlı, aşırı bağlı
 Acı Çekme Odağı: Acıyı intikam için kullanma, bilinçdışı bir sevgiyi acı
çekerek elde etme ümidi, hassas, yoğun, tutkulu, romantik, yalnızlık çeken,
hayatını “trajik” olarak yorumlayabilir, derin bir hasret, nostaljik, içtenlikle
terkedilmiş, çoğu zaman dermansız ve pesimist/acı, dövünen, şikayet eden,
umutsuz, kendine acıyan, kaybetme hissi ya da gelecekte kaybetme
korkusu, yas, acı çekmenin abartılması, kasıtlı olarak acı verici tercihler
yapma, mağduriyet
 "Üstüne Gitme": Aşkı arzulama, ayrılığı geciktirmek uğruna umutsuz ilişkilere
tutunan, kendine bakma konusunda motivasyonel becerisizlik (Tip 5’e
benzeyen “acizlik”)
 Anaçlık: Düşünceli, anlayışlı, özür dileyici, yumuşak, kibar, candan, fedakar,
mütevazı, yaltakçı, "almak için veren", başkalarının ihtiyaçlarıyla empatik
olarak özdeşleşme, muhtemel olarak besleyiciliği kendini köleleştirmeye
döndürücü mazoşistik abartılması
 Duygusallık: Duygular entelektüel ilgi ve içedönüyle birleşmiş vaziyette,
nefret dahil yoğun duygular
 Rekabetçi Ukalalık: “Prima Donna” rolü ya da karmaşık ve mağdur bir
“anlaşılmamış deha” rolüyle üstünlük tavrı, nükte, ilginç sohbet, yaratıcı,
duygusal derinlik, analizi sevme
 Nezaket: İğrençlikten tiksinme, şık, narin, zarif, zevkli, sanatsal,poz veren,
gerçekte olduğundan farklı olmaya çalışan, kıskançlık ve orijinalliğin taklidi
 Sanatsal İlgi: Acı sanat ve güzelliğe dönüştürülür
 Güçlü Süperego: Daha iyi olmaya çalışma, standartlarının net bir
şekilde farkında, öz disiplin/kural eğilimli, ego ideali etikten çok estetik,
azimli
Tip 5

Tutku: Tamah
Tamah Tutkusu 5’lerin sahip olduklarını dış dünyadan korumak için izole olmalarına,
maddi ve duygusal ihtiyaçlarını bırakıp kabuklarına ve iç dünyalarına çekilmelerine,
dünyayı uzaktan izlemelerine neden olur.

Davranış Özellikleri:

 Tutuculuk: Para/zaman/enerji gibi konularda cömert değil, başkalarının

ihtiyaçlarına karşı umursamazlık, mevcut zihinsel duruma odaklanan,
çevresel dürtüye kapalı, başkalarından koruma/ilgi görme ya da ihtiyaç
duyulanı istemeye/almaya yetecek güce sahip olma konusunda pesimist,
mental fonksiyonlarda katılık (mental hallerden birinden diğerine geçişte
zorlanma)
 Vermeme: Gelecekte vermekten kaçınmak için bağlanmaktan kaçınma,
bağımsız ve kendilerine tamamen hakim olma ihtiyacı, “-siz bırakılma”
korkusu
 Patolojik Soyutlanma: İlgisiz, yalnız hissetmeyen bir yalnız, ihtiyaçların
minimize edilmesi, öfkeyi göstermeyi engelleme ve korkma
 Boğulma Korkusu: “Başkaları tarafından yutulma” korkusu, bağımlılık
korkusu, karışılma/kesilmeye karşı hassas, dışarıdan gelen talepler ve
başkalarının ihtiyaçları yüzünden işinin bölünmesine yatkınlık, fazla uysal,
kendini yalnızlıkta bulma ihtiyacı
 Özerklik: Dış destek olmadan yapabilme ihtiyacı, “fildişi kulesi”nde
kaynakları stoklama, özerkliği idealize etme
 Hissizlik: Duygulara farkındalığı kaybetme, umursamaz, soğuk, empatiden
uzak, kayıtsız, azalmış zevk alma kapasitesi
 Hareketin Ertelenmesi: Hareket etme şevkinden yoksun, abartılı
kısıtlanmış, oyalanma
 Bilişsel Eğilim: İçe kapanık, entelektüel, yaşamanın yerini öğrenmeyle
dolduran,hazırlanma ama asla hazır hissetmeme, soyutlukta yaşama,
somutluktan kaçış, meraklılık
 Boşluk Hissi: Verimsizlik, tükenme, anlamsızlık, iç vakum, varlıksal
yetersizlik
 Suçluluk: (Tip 4 gibi) suçluluk hissine meyilli, hafif bir aşağılık
hissi, korkutulma karşısında dayanıksız, garip, kendinin farkında,
gizli
 Yüksek Süperego: Kararlı, kendisi ve başkaları için yüksek talepler,
mükemmeliyetçi
 Negatiflik: Başkaları ya da kendilerinden bekleneni yapmama/vermeme isteği
 Aşırı Duyarlılık: Nazik, yumuşak, zararsız, çevresini rahatsız etmek
istemeyen, reddedilme korkusu, acıya karşı düşük dayanıklılık
Tip 6

Tutku: Korku
Korku Tutkusu 6’ların dünyaya karşı aşırı şüpheci, endişeli, niyet arayıcı, güvensiz
oldukları için sadakatle arkalarını yaslayabilecekleri güvenilir liderler, fikirler,
sistemler gibi otorite figürleri aramalarına neden olur.

Davranış Özellikleri:

 Korku, Korkaklık ve Endişe: Hayali korkular, değişim/hata

yapma/bilinmez/rahatlık/düşmanlık/hilekarlık/baş edememe/ölüm/tehlikeli
bir dünyada yalnız kalma/ihanet/sevme korkusu, güvensiz, tereddütlü,
kararsız, belirsiz, taviz vermeye meyilli, şüphe yüzünden hareket
edememek,kompülsif tekrar kontrol etme eğilimi, sistemli olmayan
durumlarda zorlanma, gelecekteki sonuçlardan korkma
 Abartılı Tetiktelik ve Aşırı Niyet Arama: Şüpheci/aşırı tedbirli tutum,
başkaları için anlık bir tercih olacak bir şeyin üstüne abartılı düşünme,
rasyonel kararlar, gizli anlamlar arayan
 Teorik Eğilim: Bir amaca adanmış, bilimci, sorgulayıcı, problem çözücü,
sorun giderici, güvende hissetmek adına problemleri arar, dolaylı, belirsiz
 Yaltakçı Arkadaşlık (daha çok sp6): Sevilmek ve bu şekilde güvende
olmak için sıcak, sıcaklık arayan ve veren, misafirperver, cömert, abartılı
inançlılık, dalkavuk, daha güçlü insanlarla bağ kuran, rekabetçi eğilim
 Katılık (daha çok so6): Kurallar ve kurumlara değer veren, kontrollü, bilgi
sahibi, çalışkan, titiz, sorumlu, görevine bağlı, doğru ve yanlışı net bir
biçimde ayıracak standart kılavuz ihtiyacı
 Kavgacılık (daha çok sx6): Otoriteyle yarışan, suçluluk hissi, intikam
alınmasından korkma,paranoyak güvensizlik, tartışmacı, eleştirel,
şüpheci, kuşkucu, doğru yolu bildiğini düşünme ve başkalarını buna
uymaya zorlama, blöf yapma, suçu başkasının üstüne atma
 Otorite ve İdeallere Eğilim: Altındakilere karşı saldırgan, üslerine karşı
itaatkar, otoriteyi hem seven hem nefret eden, karışık duygular besleyen,
“büyük/güçlü”yü idealize eden
 Kendinin ve Başkalarının Suçlanması: Başkalarına yansıtma/dış düşmanlar
yaratma ve sıcaklık/katılık/kavgacılıkla hafifletilen suçluluk hissi, kendini
koruyucu, suçlanmaktan kaçan, mazlum hissetme, başkalarına zulmetme
 Şüphe ve Kararsızlık: Kararsızlık, kendilerini desteklerken aynı zamanda
kendilerini geçersiz kılma, kendisi ve başkalarına karşı şüpheli, kendileri ve
kendi şüpheleri hakkında şüpheci,şüpheci ancak yanılıyor olmaktan da
korkan, hem memnun etme hem de tersine gitme isteği, hem uyma hem de
isyan etme isteği, hem hayranlık duyma hem de geçersiz kılma isteği
Tip 7

Tutku: Oburluk
Oburluk Tutkusu 7’lerin sıradan ve sıkıcı buldukları mevcut anı beğenmeyip sürekli
daha eğlenceli, güzel, serbest, sorunsuz bir gelecek hayali kurmalarına ve hedonistik
ve sorumsuz yaşamalarına neden olur.

Davranış Özellikleri:

 Oburluk: Açık fikirli, keşifçi, doyumsuz, hevesliliğin altında gizlenen

hüsran, olağandışı/ezoterik olana karşı aç, gelenek karşıtı
 Hedonistik Serbestlik: Rahatına düşkün, başkalarına müdahale
etmeyen tavır, memnuniyet hakkı hissetme
 İsyankarlık: Mizahlı tavır, entelektüel isyan (gelenek karşıtı tavır),
davranışlara itiraz etmeme, otoriteye karşı muhaliften çok diplomatik,
eşitlikçi
 Disiplinsizlik: Dengesiz, çekimser, zevkin ertelenmesini
sevgisizlik olarak algılama
 Hayali Arzuların Tatmini: Hayal/plan/ütopya/gelecek/potansiyele odaklanma,
hayal edilen plan ve idealler uğruna ayakları yere basan gerçeklikten kopuk
 Ayartıcı Hoşluk: “Ayartmak istediklerini” yardımcılık ve problemsiz
cömertlikle tatmin etme, iyi ağırlayıcı ve müsrif, gizli sömürü/parazitik
eğilimler, eğlenceli, acının baskılanması ve eğlenceye sığınma
 Narsisizm: Sergileyici, "daha iyi bilen", bilgi sahibi, "entelektüel
üstünlük", açıklama ihtiyacı, üstünlük tavrı “abi-kardeş” ilişkilerinde
gizlenir, gizli aşağılık/güvensizlik, baştan çıkarıcı ve hatta manipülatif,
hipnotik büyüleyicilik, güçlü sezgiler
 İkna Edici: Çoğu zaman yüksek zeka, kelimeleri kullanmada yüksek beceri,
becerikli bir şekilde açıklayan ve temellendiren, bilgeliği ve saygınlığına
güvenen
 Sahtekarlık: Hayal ve gerçekliği karıştırma, endişeyi saklayan bir sahte
kişilik, saldırganlığı saklayan bir yumuşaklık, sömürücülüğü saklayan bir
cömertlik, metaforik anlamda “şarlatanlar"
Tip 8

Tutku: Şehvet
Şehvet Tutkusu 8’lerin hayatı kendilerine daha yoğun ve şiddetli hissettirecek
tecrübeler arayıp dürtülerini takip etmek uğruna abartılı, saldırgan ve düşmancıl bir
davranış eğilimi göstermelerine neden olur.

Davranış Özellikleri:

 Şehvet: Yoğun, zevkli, temaslı, duyu-motor eğilim, hayatta tutkulu biçimde

şehvet/hedonizmin tarafında, kendilerine ve dünyaya “kötü” kabul edilen
şeylerin o kadar kötü olmadığını kanıtlama ihtiyacı, uyarılma/heyecan
ihtiyacı (yeterince dürtü almadığında sıkılma eğilimi), sabırsız, dürtüsel,
zevk için savaşmaktan zevk alma, (başkalarının ya da engelleri aşarken
kendilerinin çektiği) acı dürtüleri tatmin edildiğinde zevke dönüşür
 Cezalandırıcılık: Sadistik, istismar edici, düşmancıl, patavatsız, kinayeli,
korkutucu, sinir bozucu, en öfkeli ve öfkeden en az korkan tip, öfkenin
üstesinden gelmek için hızlı karşılık verme, “adaleti” kendi ellerine alma,
kendini hayata karşı sertleştirme
 İsyankarlık: Devrimci aktivistler, otorite/geleneksel eğitime
şiddetle karşı
 Baskınlık: Kibirli, güç arayan, zafer kazanma ihtiyacı, başkalarını
aşağılayıcı, rekabetçi, üstün davranan, zayıf/uysal olmanın “para
etmediğini” düşünen
 Hassas Olmamak: Sert, çatışmacı, acımasız, hissizlik, duygusuz, gerçekçi,
direkt, kaba, korku/hassaslığı küçümseme, abartılı risk alma
 Dolandırıcılık ve Kuşkuculuk: Erdeme karşı şüpheci, başkalarının
amaçlarına güvenmeyen, 7’lerden daha bariz şekilde kandırıcı ("kolaylıkla
bir hile olarak görülür"), iddialı pazarlık eden
 Sergileyicilik (Narsisizm): Eğlenceli, esprili, çoğu zaman etkileyici, bilinçli
şekilde etki sahibi olmak/statüsünü yükseltmek için baştan çıkarıcılık/kendini
övmeyi kullanır, sorumsuzluk/şiddet/işgalciliği telafi etmek için başkalarını
“satın alma”
 Özerklik: Özerkliği idealize etme, bağımlılığı reddetme, kendi kendine
yeterli, bunların hepsi başkalarını potansiyel rakipler ya da
sömürülebilecek hedefler olarak gördüğü için
 Duyu-Motor Baskınlığı: Davranışın düşünce ve duyguya ağır basması,somut,
“mevcut ana” odaklı, mevcut ana sıkıca tutunma, hafıza/soyutluk/beklentilere
karşı sabırsızlık, estetik/ruhani deneyimin inceliğine karşı duyarsızlaşma,
somut ya da duyuların anlık uyarısına cevap vermeyen hiçbir şeyi “gerçek”
kabul etmeme
Tip 9

Tutku: Tembellik
Tembellik Tutkusu 9’ların kendi özlerini aramakta tembel davranmalarına ve
kendilerini dünyanın akışına bırakarak benliklerini boş vermelerine, daha büyük
sorunları umursamamak istemelerine neden olur.

Davranış Özellikleri:

 Psikolojik Eylemsizlik: İçsel deneyimlerin kıtlığı, iç tutku/ateşin eksiği,

uyuşma, kalın derili, incelik/hayalgücünün eksikliği, iç seslerin susturulması,
hislerin öldürülmesi (soğukkanlı bir tutum, kişinin kendisiyle iletişiminde
eksiklik ya da bunu saklamak için neşeli bir tutumla dışavurulur),
deneyimleriyle temasa geçmek istememe, somut, hayatta kalma/pratiklik
kaygısı
 Fazla Adapte Olma: Kişisel ihtiyaçlara önem vermeme, fazla kontrollü
kişilik,alkolizm eğilimi, “hayattalıklarını” yoğunlaştırmayan fiziksel iştahlara
kompülsif düşkünlük, temkinli, sorumlu, başkalarının istek/arzularına boyun
eğme
 Vazgeçme: Kendilerinden/hayattan çekilme, "hayatta kalmak için ölü
taklidi yapmak",hoşnutluk, vazgeçme/kendi haklarını savunmama
 Cömertlik: İyi huylul, kibar, yardımsever, affedici, başkalarına yük olmamak
adına kendilerini önemsememe, iyi dinleyici, sempatik
 Sıradanlık: Genelde düşük özgüven, ustalaşma/parlamayı çok önemsememe,
düz/basit, bilinçdışında derin bir sevgi arzusu, dolaylı katılım -
aile/milliyet/parti/kulüp/takımla simbiyozla özdeşleşme
 Robotik Alışkanlık Bağımlılığı: Alışkanlıkla yaşayan insanlar,
dengelerini koruma konusunda aşırı kaygı, gelenekler ve düzenliliğe
bağlı, rahatlık tutkusu
 Dikkat Dağınıklığı: Dış ve iç dünyayı abartılı basitleştirme, entelektüel
tembellik (abartılı somutluk/yalınlık), dikkat dağınıklığı/konsantre olmakta
zorlanma, dalgın/unutkan, “görmemek” için dikkatini dağıtan şeyleri kasten
takip etme (örnek: televizyon, çengel bulmacalar, dikiş, uyku, hareket…vb)
– uyuşma ve hissizleşme