HUẤN LUYỆN TÂM LÝ VÀ NHỮNG ĐIỀU CẦN BIẾT

-Phá t triển cá c mặ t tâ m lý củ a vậ n độ ng viên như: Tri giá c, sự quan sá t, trí nhớ , sự tư

duy, trí tưở ng tượ ng, cả m xú c và cá c phẩ m chấ t đạ o đứ c, ý chí... bả n thâ n chú ng có
mố i liên hệ chặ t chẽ vớ i nhau.
Sự thà nh cô ng củ a quá trình này phụ thuộ c và o việc thụ c hiện hà ng loạ t nguyên tắ c
trong đó phả i nó i đến cá c nguyên tắ c giá o dụ c như:
- Nguyên tắ c tự giá c và tích cự c.
- Nguyên tắ c tuầ n tự và hệ thố ng.
- Nguyên tắ c toà n diện và vữ ng chắ c.

Các nhiệm vụ chủ yếu của việc huấn luyện tâm lý là:
- Giá o dụ c phẩ m chấ t đạ o đứ c và nhâ n cá ch cho vậ n độ ng viên.
- Phá t triển và hoà n thiện cá c cả m giá c chuyên mô n như: Cả m giá c bó ng, cả m giá c cơ
thể, cả m giá c sâ n thi đấ u
- Phá t triển sự chú ý.
- Phá t triển tư duy chiến thuậ t.
Tư duy sá ng tạ o củ a vậ n độ ng viên đượ c thể hiện trong hoạ t độ ng chiến thuậ t. Vì thế
để hoà n thiện chiến thuậ t cầ n phá t triển nhữ ng khả nă ng: ó c quan sá t, sự nhanh trí,
tính sá ng tạ o, sự phá n đoá n.
- Phá t triển cá c phẩ m chấ t ý chí.
- Phá t triển nă ng lự c điều khiển cả m xú c bả n thâ n trong quá trình tậ p luyện và tham
gia thi đấ u.
Các trạng thái tâm lý của vận động viên:
Trạng thái sẵn sàng thi đấu:
Trạ ng thá i sẵ n sà ng thi đấ u củ a vậ n độ ng viên dự ạ trên cơ sở ở sự chuẩ n bị tố t về kỹ
thuậ t, về chiến thuậ t, về thể lự c, tâ m lý… Sự chuẩ n bị mọ i điều kiện chuyên mô n tố t
sẽ là m cho họ vữ ng tin và o bả n thâ n, sẵ n sà ng bướ c và o thi đấ u. Cá c biểu hiện củ a
trạ ng thá i đó là :
- Vậ n độ ng viên tin tưở ng tuyệt đố i và o khả nă ng sẽ thi đấ u thắ ng lợ i.
- Khả nă ng huy độ ng nă ng lự c dự trữ tố i đa củ a bả n thâ n cho thi đấ u thắ ng lợ i.
- Hưng phấ n cả m xú c ở mứ c độ tố i ưu và o đú ng thờ i điểm thi đấ u.
- Độ ổ n định cả m xú c cao, ổ n định cá c lầ n ném, xử lý thô ng minh cá c tình huố ng thi
đấ u.
- Biểu hiện nă ng lự c điều khiển có ý thứ c rấ t cao củ a bả n thâ n vậ n độ ng viên.
Trạ ng thá i sẵ n sà ng thi đấ u là trạ ng thá i biểu hiện cả m xú t tố t, rấ t cầ n thiết cho vậ n
độ ng viên.
Trạng thái “sốt vận động”:
“Số t vậ n độ ng” là mộ t trạ ng thá i biểu hiện sự rố i loạ n xuấ t hiện ở vậ n độ ng viên
trướ c thi đấ u, trong đó phả n á nh mứ c độ cao sự xú c cả m củ a hệ thầ n kinh, kèm theo
sự nó ng giậ n. Trạ ng thá i này biểu hiện ở vậ n độ ng viên sự bồ n chồ n, hồ i hộ p, lo â u,
tâ m lý khô ng ổ n định, khô ng tậ p trung, phâ n tá n, lú c hy vọ ng, khi thấ t vọ ng. Trạ ng
thá i tâ m lý diễn biến phứ c tạ p.
Thờ i gian kéo dà i trạ ng thá i này khá c nhau. Chú ng có thể kéo dà i từ mộ t và i phú t đến
mộ t và i giờ và thậ m chí cả ngày. Cá c rố i loạ n thầ n kinh thể hiện mạ nh nhấ t và o
khoả ng mộ t và i giờ trướ c thi đấ u và ngay trướ c lú c thi đấ u.
Nguyên nhâ n củ a trạ ng thá i “số t vậ n độ ng” có thể là :
- Do tính chấ t cuộ c thi quan trọ ng có tá c độ ng tớ i vđv.
- Do vậ n độ ng viên cò n quá trẻ chưa đủ độ chín về mọ i mặ t đã cho thi đấ u ở cá c cuộ c
thi đấ u lớ n, quan trọ ng.
- Do gặ p đố i thủ quá mạ nh “đã có danh tiếng”, trong khi đó bả n thâ n cò n thiếu kinh
nghiệm, bả n lĩnh thi đấ u .

Các biện pháp khắc phục trạng thái “sốt vận động” trong thi đấu :
Chuyển suy nghĩ củ a vậ n độ ng viên sang mộ t hướ ng khá c, khô ng nên để vậ n độ ng
viên suy nghĩ quá nhiều về trậ n đấ u, về đấ u thủ . Cầ n tổ chứ c cá c cuộ c dã ngoạ i vui
chơi giả i trí, đưa vậ n độ ng viên ra xa vớ i khu vự c thi đấ u.
- Trướ c khi và o thi đấ u nên sử dụ ng thủ thuậ t xoa xá t, xoa vuố t nhẹ nhà ng, chậ m,
đều để chố ng sự run rẩy tiêu hao quá nhiều nă ng lượ ng.
- Tổ chứ c cá c buổ i tọ a đà m phâ n tích hạ thấ p vai trò củ a đố i phương. Khi đá nh giá
đố i phương nên trá nh nó i về nhữ ng điểm mạ nh củ a đố i phương, mà khoét sâ u và o
nhữ ng điểm yếu củ a đố i phương.
- Khuyến khích vậ n độ ng viên thi đấ u chủ độ ng, tích cự c, mạ nh dạ n phá t bó ng.
Trạng thái thờ ơ:
Trạ ng thá i thờ ơ là mộ t dạ ng biểu hiện xú c cả m tâ m lý củ a vậ n độ ng viên, thể hiện ở
thá i độ bà ng quan như: Thờ ơ, lã nh cả m, thả lỏ ng, xuố ng sứ c rấ t nhanh, mau mệt
mỏ i, cườ ng độ cú ý giả m. Quá trình phá n đoá n phâ n tích đưa ra quyết định xử lý cá c
tình huố ng thi đấ u chậ m, dễ phạ m lỗ i khi nhậ n định phá n đoá n dẫ n đến cá c lỗ i kỹ
thuậ t là m giả m hiệu suấ t thi đấ u.
Trạ ng thá i thờ ơ có thể kéo dà i từ mộ t và i ngày tớ i mộ t và i thá ng. Trong nhiều
trườ ng hợ p điển hình nguyên nhâ n củ a trạ ng thá i này là lượ ng vậ n độ ng và thi đấ u
cao, cơ quan nộ i tạ ng có bệnh, sử dụ ng đồ uố ng có chấ t cồ n, lạ m dụ ng việc hú t thuố c
lá .
Khi gặp các trường hợp trên cần:
- Tham khả o ý kiến bá c sĩ thể thao.
- Cho tậ p theo chế độ riêng vớ i lượ ng vậ n độ ng nhỏ hơn.
- Chuyển sang tậ p mô n thể thao khá c trong mộ t và i tuầ n.
Cá c biện phá p khắ c phụ c trự c tiếp trạ ng thá i thờ ơ trướ c thi đấ u:
- Giả i thích độ ng viên kích thích điểm mạ nh củ a vậ n độ ng viên, có yêu cầ u riêng về
mụ c tiêu phấ n đấ u.
- Khở i độ ng kỹ, xoa bó p mạ nh, cho xem thi đấ u sớ m.
- Cho là m quen dầ n vớ i điều kiện thi đấ u như thi đấ u kiểm tra, thi đấ u tậ p vớ i nhiều
đố i tượ ng.
- Cho tham quan cá c giả i đấ u, trậ n đấ u quan trọ ng.
- Điều hò a tâ m lý theo phương phá p tự tậ p.
Trạng thái tâm lý quá tự tin:
Đây là mộ t trạ ng thá i tâ m lý thườ ng xuấ t hiện trướ c khi tậ p luyện và thi đấ u. Biểu
hiện củ a trạ ng thá i này là đá nh giá thấ p mứ c độ phứ c tạ p, khó khă n củ a cuộ c thi đấ u
sắ p tớ i, trậ n đấ u sắ p tớ i. Đá nh giá quá cao về nă ng lự c củ a mình, độ i mình. Vậ n độ ng
viên thườ ng quá tự tin và o thắ ng lợ i mộ t cá ch dễ dà ng.
Trạ ng thá i này có ả nh hưở ng bấ t lợ i đến nă ng lự c thi đấ u, đến sự huy độ ng sứ c lự c,
trí tuệ và o thi đấ u, do đó là m giả m hiệu quả củ a trậ n đấ u.
Trạ ng thá i này thườ ng xuấ t hiện ở nhữ ng vậ n độ ng viên ít kinh nghiệm thi đấ u, kiêu
că ng, tự mã n.
Biện pháp khắc phục:
- Xá c định cho vậ n độ ng viên hiểu rõ tầ m quan trọ ng củ a cuộ c thi.
- Phâ n tích cá c ưu thế củ a đố i thủ .
- Lườ ng trướ c cá c khả nă ng bấ t lợ i củ a bả n thâ n.
- Giá o dụ c cho vậ n độ ng viên tinh thầ n thi đấ u hết mình.
Trạ ng thá i tâ m lý sau thi đấ u thườ ng xuấ t hiện ở cá c vậ n độ ng viên trẻ, trạ ng thá i
này phụ thuộ c và o cá c yếu tố sau:
- Phụ thuộ c và o kết quả củ a trậ n thi đấ u trướ c (thà nh cô ng hay thấ t bạ i). Có thể nó i
đây là nguyên nhâ n cơ bả n nhấ t ả nh hưở ng đến diễn biến tâ m lý sau thi đấ u. Nếu
thà nh tích thi đấ u đạ t đượ c kết quả ngoà i dự kiến hoặ c hoà n thà nh kế hoạ ch đề ra từ
trướ c, sẽ là m cho vậ n độ ng viên có trạ ng thá i phấ n khở i thoả i má i, hoan hỷ vui
mừ ng, song thắ ng lợ i cũ ng dễ là m xuấ t hiện tâ m lý say sưa, thổ i phồ ng, tự mã n vớ i
chiến thắ ng, điều này sẽ có ả nh hưở ng rấ t lớ n đế hoạ t độ ng chuẩ n bị cho lầ n thi đấ u
tiếp theo.
Nếu kết quả thi đấ u thấ t bạ i, khô ng đạ t đượ c kết quả đề ra, dễ là m cho vậ n độ ng viên
xuấ t hiện tâ m lý buồ n chá n, bi quan, đau khổ , tiêu tan sứ c lự c, lã nh đạ m, mấ t lò ng tin
và o chính mình. Đố i vớ i nhữ ng trậ n đấ u quan trọ ng, cá c giả i lớ n, khi thấ t bạ i cá c đấ u
thủ dễ bị kích độ ng mạ nh, cả m thấy mấ t má t.
Khi thấy xuấ t hiện cá c trạ ng thá i tâ m lý xấ u, cầ n á p dụ ng cá c biện phá p chuyên mô n,
đặ c biệt để hồ i phụ c dầ n và duy trì trạ ng thá i tâ m lý thă ng bằ ng ở mứ c cầ n thiết.