TEXTOS FILO 2.

EBALU
AGUSTIN HIPONAKOA
1GO TESTUA:
“Ama, filosofiaren gazteluaz beraz jabetu zara. Hitzak besterik ez…”
Agustin Hiponakoa: Bizitza Zoriontsuaz, 10.

IDEIA NAGUSIAK
- IDEIA NAGUSIA/GAIA:
Zoriona gizakiarentzako (Jainkoa) desira onak asetzean datza.
- BIGARREN MAILAKO IDEIAK/LAGUNTZA:
Ez da gomendagarria desio-objektuak lortzea.
Ez da komeni ez zaizunaren atzetik ibiltzea.

LABURPENA
Zoriona ez datza desiratzen dena asetzean, baizik eta gizakiarentzat onak diren desirak asetzean,
Jainkoarengana hurbiltzen nauena, hobe delarik desiraren objektua ez lortzea. Hau da, benetako zoriona
norberaren nahien arabera bizitzean ez datza, onuragarria ez dena bilatzea zoritxarrik txarrena baita.

TERMINOAK
- FILOSOFIA:
Filosofia Agustinengan fedearen edukiak argitu eta argitzea helburu duen jarduera arrazionala da. Filosofia
(arrazoia) eta erlijioa (fedea) batera doaz Jainkoaren egia bakarra aurkitzeko. Ez daude bi egia, filosofikoa
eta erlijiosoa, bakarra baizik, egia kristaua, Jainkoa. Jainkoaren bilaketa-prozesuan, nahiz eta lehen une
batean arrazoimenak parte hartzen duen sinestea absurdua ez dela frogatzeko, egiaren bilaketaren
hasieran historikoki errebelazioan oinarritutako fedea dago, zeinak bere indar argiztatzailea filosofiak
ematen duen ezagutzaren gaitasunari ematen dion.

- ZORIONTASUNA:
Zoriontsuak dira Jainkoa daukatenak, Jainkoa baita gizakiaren helburua, ongia. Jainkoak gizakia bere
irudiz eta antzez sortu du eta Jainkoa gauza guztien gainetik maitatzeko sortu du (Jainkoa bere kabuz eta
Jainkoaren kreatura maitatzeko). Soilik Agustinek karitatea deitzen dion maitasun horrekin maite duena
izango da zoriontsu, jakintsu, bertutetsu, gizaki bat, zeinaren arimak elikatuko baitu gizakia betiereko eta
betiko ongia, Jainkoa, bete (ase) dezakeen gauza bakarraz.

2. TESTUA:
“Jakina bada ez dela zorionduna nahi duenaren jabe ez dena, lehen ikusi…”
“Gauza nabaria bada ez dela zoriontsua nahi duena falta zaiona, jadanik frogatu…”
Agustin Hiponakoa: Bizitza Zoriontsuaz, 14.

IDEIA NAGUSIAK
- IDEIA NAGUSIA/GAIA:
Nahi dutenaren jabe ez direnak ez dira zorionekoak, eta akademikoak kritikatzera bideratzen da bereziki, egia
bilatu eta jakinduria lortu nahi duten arren, ez dutela aurkitzen eta, beraz, ez direla zoriontsuak argudiatuz.
 - BIGARREN MAILAKO IDEIAK/LAGUNTZA:
Inor ez dela jakintsua esatea zoriontsu ez bada, eta akademikoak, nahi dutenaren jabe ez direnez (egia),
jakintsutzat ezin jo daitezkeela ondorioztatzea.

LABURPENA
Nahi dena ez edukitzeak zorigaitzera garamatza, eta akademikoak kritikatzen ditu egia ez lortzeagatik,
ahaleginak egin arren. Argudiatzen du jakituria zorionari loturik dagoela, eta ondorioztatzen du akademikoak,
bilatzen dutena ez dutenez, ezin direla jakintsutzat hartu.

TERMINOAK
- AKADEMIKOAK:
Agustinek akademikoak egiaren atzetik etengabe dabiltzala uste zuen. Beren ikuspegian, akademikoak
ezagutza sakon eta egiazkoa lortzen ahalegintzen dira, arrazoiaren eta azterketaren bidez erantzunak bilatuz.
Hala ere, Agustinek akademikoek egia aurkitzeko duten ezintasuna kritikatzen du, beren ahaleginek zoriona
eta jakinduria ematen ez dietela adieraziz.
- JAKINTSU:
Benetako zoriona duena da, Jainkoaren nahiarekin bat datorrena. Jakinduriak ezagutza sakona eta
Jainkoarenganako maitasuna dakartza, eta egiak eta bertuteak gidatzen dute. Agustinek benetako jakinduria
lotzen du jainkozkoarekiko harreman harmoniatsuarekin eta egiaren bilaketarekin, ezagutza akademikoaren
metaketa hutsaren ordez. Bere filosofian, jakituria jainkotiar denarekin duen loturan eta horren ondoriozko
errealizazio izpiritualean datza.

DESCARTES
3. TESTUA:
“Horren ostean, ni zer naizen aztertu nuen, eta ikusi nuen irudika nezakeela ez neukala inolako gorputzik …”
Descartes: Metodoaren diskurtsoa II
IDEIA NAGUSIAK
- IDEIA NAGUSIA/GAIA:
Pentsatzearen bitartez banakoaren existentziaren ziurtasunak (denaz zalantza egiten duenean ere, zalantza
egiteak pentsalari baten existentzia frogatzen duela baieztatzen du, horrela bere existentziaren funtsezko egia
ezarriz: "pentsatzen dut, gero existitzen naiz").
- BIGARREN MAILAKO IDEIAK/LAGUNTZA:
Testuaren bigarren mailako ideia Descartesen gogoeta da, gorputzaren eta kanpoko munduaren existentzia
zalantzan jartzeko aukerari buruzkoa.

LABURPENA
Arimaren esentzia/ni pentsatzean datza, eta gorputzetik erabat bereizten den substantziak ez du mundurik
edo lekurik behar existitzeko, eta pentsatzeari utziko balio, existitzeari utziko lioke.

TERMINOAK
- GORPUTZA:
Descartesen testuan, "gorputz" hitzak norbanakoaren entitate fisiko eta materialari egiten dio erreferentzia,
haren zatiak eta kanpo-munduarekin duen harremana barne. Descartesek zalantza metodikoa erabiltzen du
gorputz errealik ez egoteko eta mundua ilusio bat izateko aukera aztertzeko. Gorputzaren eta inguruaren
existentziarik eza burura badezake ere, pentsamenduaren existentzia ukaezina dela ondorioztatzen du,
horrela gogamenak bere filosofian gorputzaren materialtasunaren gainetik duen nagusitasuna ezarriz.

- NI:
Kartesiar sistema filosofikoaren lehen egia, ni edo gauza pentsatzailea, zalantzatik, cogitotik, pentsamendutik
sortzen dena: "cogito, ergo sum". Descartesek dioenez, res cogitans edo substantzia pentsatzailea
pentsatzean datza, pentsamenduaren ekintzak egitean: zalantza egitea, ulertzea, bururatzea, baieztatzea,
ukatzea, imajinatzea... Pentsatzeari uzten diodanean, existitzeari ere uzten diot. Nia, gauza pentsatzailea,
arimarekin identifikatzen da, eta izpiritu bat denez, ez du materiarik (gorputzik) behar existitzeko, ezta
mundurik ere. Horregatik, gorputzetik erabat aske da.

4. TESTUA:
“Baina zenbait gizaki konbentzituta dago Jainkoa ezagutzea…”
Descartes: Metodoaren diskurtsoa IV

IDEIA NAGUSIAK
- IDEIA NAGUSIA/GAIA:
Jainkoa eta arima bezalako kontzeptu abstraktuak ulertzeko zailtasuna euren pentsamendua sentimenezkoaz
haratago goratzen ez dutenen mugapenean datza.
- BIGARREN MAILAKO IDEIAK/LAGUNTZA:
Filosofiaren maximari egindako kritika, adimenean dena aldez aurretik sentimenek esperimentatu behar
zutela dioena.

LABURPENA
Jainkoa eta Arima ulertzeko zailtasuna sentimenen eta irudimenaren menpekoegiak direnen mugatzearen
ondorio da, adimena esperientzia sentsorialekin bakarrik lotzen duen maxima filosofikoa kritikatuz,
Jainkoarenak eta Arimarenak bezalako ideiak ezin baitira horrela hauteman.

TERMINOAK
- JAINKOA:
Descartesentzat, Jainkoa izaki goren, infinitu eta betegina da. Jainkoaren ideia sortzetikoa da, gogamenean era
argi eta bereizian dagoena, ez dago sentimenen menpe. Jainkoa da gure pertzepzioen eta ordenaren
egiazkotasunaren bermea munduan. Jainkoaren existentzia, Descartesen arabera, a priori arrazoimenaren
bidez froga daiteke eta ez dago zalantzaren menpe, bere sistema filosofikoan funtsezko entitate bat delarik.

- ZENTZUA:
Descartesen pentsamenduan, "zentzuak" hautemate-kanal fisikoei dagozkie, hala nola ikusmenari,
entzumenari eta ukimenari. Hala ere, Descartes ez da informazio sentsorialaz fidatzen, engainagarritzat jotzen
baitu, ilusioak eta akatsak eragin baititzake. Bere zalantza metodikoan, arrazoimenak zentzumenen gainetik
duen lehentasunaren alde egiten du, zalantza erradikala eta metodo deduktiboa oinarri dituen filosofian
ezagutza seguruago eta funtsezkoagoak lortzeko.