‫ﺑﺮرﺳﻲ روان ﺷﻨﺎﺧﺘﻲ ﻛﺘﺎب »ﺳﻨﮕﻲ ﺑﺮﮔﻮري‪ ،‬ﺟﻼل آل اﺣﻤﺪ‪«1360‬‬

‫ﺣﺴﻴﻦ ﻛﺎوﻳﺎﻧﻲ )‪ ،1(Ph.D.‬اﺷﺮف اﻟﺴﺎدات ﻣﻮﺳﻮي )‪.2(Ph.D.‬‬

‫‪ -1‬اﺳﺘﺎدﻳﺎر‪ ،‬ﮔﺮوه رواﻧﭙﺰﺷﻜﻲ و رواﻧﺸﻨﺎﺳﻲ ﺑﺎﻟﻴﻨﻲ‪ ،‬ﺑﻴﻤﺎرﺳﺘﺎن روزﺑﻪ‪ ،‬داﻧﺸﮕﺎه ﻋﻠﻮم ﭘﺰﺷﻜﻲ و ﺧﺪﻣﺎت ﺑﻬﺪاﺷﺘﻲ‪ ،‬درﻣﺎﻧﻲ ﺗﻬﺮان‪ ،‬ﺗﻬﺮان‪ ،‬اﻳﺮان‪.‬‬
‫‪ -2‬اﺳﺘﺎدﻳﺎر‪ ،‬ﮔﺮوه رواﻧﺸﻨﺎﺳﻲ‪ ،‬داﻧﺸﮕﺎه ﻋﻠﻮم ﺑﻬﺰﻳﺴﺘﻲ و ﺗﻮاﻧﺒﺨﺸﻲ‪ ،‬ﺗﻬﺮان‪ ،‬اﻳﺮان‪.‬‬

‫‪Downloaded from http://www.jri.ir‬‬

‫ﺟﻼل آل اﺣﻤﺪ‪ ،‬ﻧﻮﻳﺴﻨﺪة ﭘﺮﻛﺎر و ﺟﺪي اﻳﺮان‪ ،‬درﻧﻮﺷﺘﻪ »ﺳﻨﮕﻲ ﺑﺮ ﮔﻮري« دﺳﺖ ﺑﻪ ﻳﻚ ﺧﻮدﻧﮕـﺎري‪،‬‬
‫ﭘﻴﺮاﻣﻮن ﻣﺴﺌﻠﻪاي زده اﺳﺖ ﻛﻪ ﺳﺎﻟﻬﺎ ﺑﺨﺸﻲ از ذﻫﻦ و زﻧﺪﮔﻲ او را ﺑﻪ ﺧﻮد ﻣـﺸﻐﻮل داﺷـﺘﻪ ﺑـﻮد‪ .‬اﻳـﻦ‬
‫ﻣﺴﺌﻠﻪ ﺑﻪ ﻧﺎﺑﺎروري ﺟﻼل ﺑﺮ ﻣﻲ ﮔﺸﺖ‪ .‬ﻧﻮﻳﺴﻨﺪه در اﻳﻦ ﻛﺘﺎب ﺑﻪ ﺑﺮرﺳﻲ ﻣﺴﺌﻠﻪ از آﻏﺎز ﭘﺪﻳﺪاﺋﻲ‪ ،‬ﺗﻼش‬
‫در ﺣﻞ آن‪ ،‬واﻛﻨﺶ ﻫﺎي ﻫﻴﺠﺎﻧﻲ ﻣﺘﻌﺎﻗﺐ آن‪ ،‬و ﺳﺎزﮔﺎري ﺑﺎ »ﺑﻲ ﺑﭽﮕﻲ« ﭘﺮداﺧﺘﻪ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺧﺎﻃﺮهﻫﺎ در ﻗﺎﻟﺐ داﺳﺘﺎﻧﻲ ﻃﺮح ﺷﺪهاﻧﺪ‪ .‬در ﻛﺎر ﺗﺤﻘﻴﻖ و ﭘﮋوﻫﺶ ﻫﻤﻮاره اﻳـﻦ اﺣﺘﻤـﺎل وﺟـﻮد دارد‬
‫ﻛﻪ روﻳﻜﺮد »ﻛﻤ‪‬ﻲ« ﺑﺎﻋﺚ ﺷﻮد ﻛﻪ ﺧﻮد را از ﺑﺮﺧﻲ »ﻛﻴﻔﻴﺖﻫﺎ« ﻣﺤﺮوم ﺳﺎزﻳﻢ‪.‬‬
‫ﺷﺎﻳﺪ ﺑﺮرﺳﻲ روان ﺷﻨﺎﺧﺘﻲ ﺑﺮﺧﻲ از آﺛﺎر داﺳﺘﺎﻧﻲ ﺑﺨﺼﻮص آن دﺳﺘﻪ ﻛـﻪ ﺑـﺎ »ﻣـﺴﺌﻠﻪ« ﻧﻮﻳـﺴﻨﺪه‬
‫ﮔﺮه ﺧﻮرده اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﺘﻮاﻧﺪ اﻳﻦ ﺧﻼء را ﭘﺮﻛﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻣﻮﺿﻮع ﻫﺪف ﻣﻘﺎﻟﻪ ﺣﺎﺿﺮﺑﺮاي ﺑﺮرﺳﻲ روان ﺷﻨﺎﺧﺘﻲ‬
‫ﻣﺴﺌﻠﻪ ﻧﺎﺑﺎروري اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﮔﻞ واژﮔﺎن‪ :‬ﺟﻼلآلاﺣﻤﺪ‪ ،‬ﺗﺠﺰﻳﻪ و ﺗﺤﻠﻴﻞ رواﻧﻲ‪ ،‬داﺳﺘﺎن و ﻧﺎﺑﺎروري‪.‬‬

‫آدرس ﻣﻜﺎﺗﺒﻪ‪ :‬دﻛﺘﺮ ﺣﺴﻴﻦ ﻛﺎوﻳﺎﻧﻲ‪ ،‬ﮔﺮوه رواﻧﭙﺰﺷﻜﻲ و رواﻧﺸﻨﺎﺳﻲ ﺑﺎﻟﻴﻨﻲ‪ ،‬ﺑﻴﻤﺎرﺳﺘﺎن روزﺑﻪ‪ ،‬داﻧﺸﮕﺎه ﻋﻠﻮم ﭘﺰﺷﻜﻲ و‬
‫ﺧﺪﻣﺎت ﺑﻬﺪاﺷﺘﻲ‪ ،‬درﻣﺎﻧﻲ ﺗﻬﺮان‪ ،‬ﺧﻴﺎﺑﺎن ﻛﺎرﮔﺮ ﺟﻨﻮﺑﻲ‪ ،‬ﺗﻬﺮان‪ ،‬اﻳﺮان‪.‬‬
‫ﭘﺴﺖ اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻚ‪h.kaviani@usa.com :‬‬

‫ﻓﺼﻠﻨﺎﻣﻪ ﺑﺎروري وﻧﺎﺑﺎروري‪ /‬ﭘﺎﺋﻴﺰ ‪ 80‬ﺻﻔﺤﺎت ‪4-13‬‬

‫دﻛﺘﺮ ﻛﺎوﻳﺎﻧﻲ و …‬ ‫ﺑﺮرﺳﻲ رواﻧﺸﻨﺎﺧﺘﻲ »ﺳﻨﮕﻲ ﺑﺮ ﮔﻮري«‬

‫داده اﺳﺖ‪ .‬ﭘـﺲ ﻧﻮﻳـﺴﻨﺪة ﻛﺘـﺎب ﻣﻮﺿـﻮﻋﻲ را ﺑﺮرﺳـﻲ‬ ‫ﻣﻘﺪﻣﻪ‪:‬‬

‫‪1‬‬
‫ﻛﺮده ﻛﻪ از ﻧﻈﺮ ﻓﻜﺮي و اﺣـﺴﺎﺳﻲ ﺑـﺎ آن ﮔـﺮه ﺧـﻮرده‬
‫اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪ -3‬ﺑﺮرﺳــﻲ ﻛﺎرﻫــﺎي ﺟــﻼل آل اﺣﻤــﺪ از ﻧﻈــﺮ ﺳــﺒﻚ‬
‫ﺷﻨﺎﺳـــﻲ‪ ،‬او را در ﺟﺎﻳﮕـــﺎه واﻗـــﻊ ﮔﺮاﻳـــﻲ‪ 7‬درﻣﻘﺎﺑـــﻞ‬
‫‪8‬‬
‫رﻣﺎﻧﺘﻴﺴﻴﺴﻢ ﻗﺮار ﻣﻲ دﻫﺪ‪ .‬ﺟﻮﻫﺮة واﻗﻊ ﮔﺮاﻳﻲ ﺑﺎ ﻧﻮﻋﻲ‬
‫ﻋﻘﻼﻧﻴــﺖ و ﮔﺮﻳــﺰ از اﺣــﺴﺎﺳﺎت رﻗﻴــﻖ ﭘﻴﻮﻧــﺪ ﺧــﻮرده‬
‫اﺳﺖ)‪ .(1‬در ﺣﻘﻴﻘﻴﺖ واﻗﻊ ﮔﺮاﻳﻲ‪ ،‬ﺑﻴﺶ از آن ﻛـﻪ ﺳـﺒﻜﻲ‬
‫ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ ﺟـﻼل آل اﺣﻤـﺪ آن را ﺑـﺮاي ﻧﻮﺷـﺘﻦ ﺑﺮﮔﺰﻳـﺪه‬
‫ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬وﻳﮋﮔـﻲ ﺷﺨـﺼﻴﺘﻲ اوﺳـﺖ‪ .‬زﻧﺪﮔﻴﻨﺎﻣـﻪ و آﺛـﺎر او‬
‫ﺷﺎﻫﺪ اﻳﻦ ادﻋﺎﺳﺖ‪ .‬ﻫﻤﻴﻦ ﺧﺼﻴﺼﺔ واﻗﻊ ﮔﺮاﻳﻲ اﺳﺖ ﻛـﻪ‬
‫»ﺳﻨﮕﻲ ﺑﺮﮔﻮري« را ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺗﺤﻠﻴـﻞ از دﻳـﺪﮔﺎه ﺷـﻨﺎﺧﺘﻲ‬
‫ﻣﻲﺳﺎزد‪.‬‬
‫‪ -4‬ﺟﻼل آل اﺣﻤﺪ‪ ،‬اﺳﺎﺳﺎً ﻧﻮﻳـﺴﻨﺪه اي اﺟﺘﻤـﺎﻋﻲ اﺳـﺖ‪.‬‬
‫در ﺣﻴﻄﺔ ﻋﻠـﻢ‪ ،‬ﭘﻨـﺎه ﻣـﺎ ﺑـﻪ ﺷـﺮاﻳﻂ آزﻣﺎﻳـﺸﻲ و ﺗﻘﻠﻴـﻞ‬
‫واﻗﻌﻴــــــﺖ ﺑــــــﻪ اﺟــــــﺰاء آن ﺑــــــﺮاي ﺷــــــﻨﺎﺧﺘﻦ‬
‫»ﭘﺪﻳﺪه‪،«2‬ﮔﺮﻳﺰﻧﺎﭘﺬﻳﺮاﺳﺖ‪ .‬ﻫـﺮ ﭼﻨـﺪ ﺗﻜﻴـﻪ ﺑـﻪ اﻳـﻦ ﮔﻮﻧـﻪ‬
‫روش ﺷﻨﺎﺳــﻲ‪ ،‬ﺑــﺸﺮ را ﺑــﻪ داﻧــﺶ ﻓﺰاﻳﻨــﺪه اي رﺳــﺎﻧﺪه‬
‫اﺳــﺖ‪ ،‬اﻣــﺎ آﻳــﺎ ﭼﻴــﺰي را از ﻗﻠــﻢ ﻧﻴﻨﺪاﺧﺘــﻪ اﻳــﻢ؟ آﻳــﺎ در‬
‫دﮔﺮﺳﺎزي‪» 3‬ﻛﻴﻔﻴﺖ ﻫﺎ‪ «4‬ﺑﻪ »ﻛﻤﻴﺖ ﻫـﺎ‪ «5‬وﺳـﺎده ﺳـﺎزي‬
‫ﭘﻴﭽﻴﺪﮔﻴﻬﺎ‪ ،‬ﺑﺨـﺸﻲ از واﻗﻌﻴـﺖ ﮔـﻢ ﻧﻤـﻲ ﺷـﻮد؟ درﺳـﺖ‬
‫ﻫﻤــﻴﻦ دﻏﺪﻏــﻪ اﺳــﺖ ﻛــﻪ اﺟــﺎزه ﻣــﻲ دﻫــﺪ‪ ،‬ﭘــﺎ را ﻓﺮاﺗــﺮ‬
‫ﺑﮕﺬارﻳﻢ‪.‬‬
‫ﻣﻘﺎﻟﻪ ﺣﺎﺿﺮ در ﺻﺪد اﺳﺖ ﺗﺎ ﺑﺎ روﻳﻜﺮدي ﺷـﻨﺎﺧﺘﻲ ﺑـﻪ‬
‫ﺑﺮرﺳﻲ روان ﺷﻨﺎﺧﺘﻲ ﻳﻚ ﻣﻮرد »ﺧﻮدﻧﮕﺎري‪ «6‬ﺑﻪ ﺗﺤﻠﻴﻞ‬
‫»ﻣﺴﺌﻠﻪ ﻧﺎﺑـﺎروري« ﺑﭙـﺮدازد‪ .‬ﻛﺘـﺎب »ﺳـﻨﮕﻲ ﺑﺮﮔـﻮري«‪،‬‬
‫ﺳﺮﮔﺬﺷــﺖ ﺟــﻼل آل اﺣﻤــﺪ ﺑــﻪ ﻗﻠــﻢ ﺧــﻮدش درﺷــﺮح‬

‫‪Downloaded from http://www.jri.ir‬‬

‫ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻓﺮﻫﻨﮓ ﻣﺮدم‪ ،‬درﻛﺎرﻫﺎﻳﺶ ﻣﻮج ﻣﻲ زﻧﺪ‪ .‬ﺑﻲﺷﻚ‬ ‫ﻣﺎﺟﺮاﻫﺎ و ﻛﺸﻤﻜﺶ ﻫﺎﻳﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑـﺮاي او و ﻫﻤـﺴﺮش‬
‫ﻳﻜــﻲ از ﻣﺘﻐﻴﺮﻫــﺎﻳﻲ ك ﺑــﺮ ﺑﻬﺪاﺷــﺖ روان ﻧﺎﺑــﺎروري و‬ ‫ﺑﺮ ﺳﺮ رﻓﻊ ﻣﺸﻜﻞ »ﺑﻲ ﺑﭽﮕﻲ« رخ داده اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺎﺟﺮاﻫﺎ و‬
‫راﻫﺒﺮدﻫﺎي ﺳﺎزﮔﺎري آن ﻫﺎ اﺛـﺮ ﻗﻄﻌـﻲ دارد‪ ،‬ﻓﺮﻫﻨـﮓ و‬ ‫ﻛﺸﻤﻜﺶ ﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺑﺮاي ﻣﻴﻠﻴﻮن ﻫﺎ زوج ﻧﺎﺑﺎور ﺑﻪ وﺟـﻮد‬
‫ﻣﻨﺎﺳــﺒﺎت اﺟﺘﻤــﺎﻋﻲ اﺳــﺖ‪ .‬از اﻳــﻦ ﻧﻘﻄــﻪ ﻧﻈــﺮ »ﺳــﻨﮕﻲ‬ ‫ﻣــﻲ آﻳــﺪ وﻟــﻲ در ﺗﺒﻴــﻴﻦ درﺳــﺖ آن ﻋﺎﺟﺰﻧــﺪ )ﻛــﻪ ﮔــﺎه‬
‫ﺑﺮﮔﻮري« ﺳﺮﺷﺎر از واﻗﻌﻴﺖﻫﺎﺳﺖ‪.‬‬ ‫زﻧﺪﮔﻲﺷﺎن در ﭼﻤﺒﺮه اﻳﻦ ﺑﻲ ﺗﺒﻴﻴﻨﻲ ﮔﺮﻓﺘﺎر ﻣﻲ ﺷﻮد(‪.‬‬
‫ﭼﺮا “ﺳﻨﮕﻲ ﺑﺮﮔﻮري”؟‬
‫ﻣﻮاﺟﻪ ﺷﺪن ﺑﺎ ﻣﺴﺌﻠﻪ‬ ‫ﭼﻨﺪﻳﻦ دﻟﻴﻞ ﻧﻮﻳﺴﻨﺪﮔﺎن اﻳﻦ ﻣﻘﺎﻟﻪ را واداﺷﺖ ﺗﺎ دﺳﺖ ﺑﻪ‬
‫آﻏــﺎز ﻣــﺴﺌﻠﻪ ﺑــﻪ زﻣــﺎﻧﻲ ﺑﺮﻣــﻲﮔــﺮدد ﻛــﻪ زوج درﻛﻤــﺎل‬ ‫اﻳﻦ اﻧﺘﺨﺎب ﺑﺰﻧﻨﺪ‪:‬‬
‫ﻧﺎﺑﺎوري درﻣﻲ ﻳﺎﺑﻨﺪ ﻛﻪ ﻣﺎﻧﻌﻲ ﺑﺮ ﺳﺮراه ﻓﺮزﻧﺪدارﺷـﺪن‬ ‫‪ -1‬ﻧﻮﻳﺴﻨﺪه اﺛﺮ‪ ،‬روﺷﻨﻔﻜﺮي ﻣﺠـﺮب اﺳـﺖ ﻛـﻪ در ﻛـﺎر‬
‫آﻧﻬﺎ وﺟﻮد دارد‪.‬‬ ‫ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻣﺤﻴﻂ آدﻣﻬﺎ و ﻛﻨﺪوﻛﺎو در زﻧـﺪﮔﻲ اﻓـﺮاد ﺑـﺮاي‬
‫»ﺳﺎل اول ازدواﺟﻤﺎن ﺑﻪ اﻳﻦ ﮔﺬﺷﺖ ﻛﻪ ﭼﻄﻮر ﺟﻠﻮﮔﻴﺮي‬ ‫رﺳﻴﺪن ﺑﻪ ﻳﻚ ﺑﻴﻨﺶ در ﻃﺮح رﻳﺰي ﺷﺨﺼﻴﺖ ﻗﻬﺮﻣﺎﻧـﺎن‬
‫ﻛﻨﻴﻢ؛ و ﺣﻴﻒ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻪ اﻳﻦ زودي دﺳﺖ و ﺑﺎﻟﻤـﺎن ﺑﻨـﺪ‬ ‫داﺳﺘﺎن وﻓـﻀﺎﺳﺎزي ﻣﺎﺟﺮاﻫـﺎ‪ ،‬ﺳـﺮآﻣﺪ اﺳـﺖ‪» .‬ﺳـﻨﮕﻲ‬
‫ﺷﻮد‪ .‬ﺧﻴﺎل ﺳﻔﺮ در دﻧﺒﺎﻟﺶ و از اﻳﻦ ﺣﺮﻓﻬﺎ…‪ .‬و ﺑﻌﺪ ﻫﻢ‬ ‫ﺑﺮﮔﻮري« ﻳﻜﻲ از آﺧـﺮﻳﻦ آﺛـﺎر ﺟـﻼل آل اﺣﻤـﺪ‪ ،‬ﭘـﺲ از‬
‫زﻧﺪﮔﻲ اﺟﺎره ﻧﺸﻴﻨﻲ و دﻳﮕﺮ ﻣﻌﺎذﻳﺮ‪ .‬از ﺳـﺎل ﺳـﻮم ﺑـﻮد‬ ‫ﻋﻤﺮي ﺗﻼش در ﻧﻮﻳﺴﻨﺪﮔﻲ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻛﻪ ﻗﻀﻴﻪ ﺟﺪي ﺷﺪ‪ .‬ﻣﻦ ﻫﻨﻮز ﻫﻢ ﻛﻜﻢ ﻧﻤﻲ ﮔﺰﻳﺪ و ﭘـﻴﺶ‬ ‫‪ -2‬اﻳــﻦ ﻛﺘــﺎب ﺑﺮﮔﺮﻓﺘــﻪ از ﻣﺎﺟﺮاﻫــﺎﻳﻲ اﺳــﺖ ﻛــﻪ ﺑــﺮاي‬
‫از ﺑﭽﻪ ﺧﻴﻠﻲ ﭼﻴﺰﻫﺎي دﻳﮕﺮدر ﻛﻠﻪ داﺷﺘﻢ‪ .‬اﻣﺎ زﻧﻢ ﭘـﺎ ﭘـﻲ‬ ‫ﻧﻮﻳﺴﻨﺪه آن و ﻫﻤﺴﺮش ﺑﺮاي ﺣﻞ ﻣﺴﺌﻠﻪ ﻧﺎﺑﺎروري روي‬
‫ﻣﻲﺷﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﺑﻮد ﻛﻪ راه اﻓﺘﺎدﻳﻢ و ﺑﻌـﺪ ﻛـﻪ اوﻟـﻴﻦ اﺧﻄـﺎر‬
‫‪1- Reduction‬‬
‫آﻣﺪ‪ -‬ﺑﺎ اوﻟﻴﻦ رؤﻳﺖ ﻣﻴﻜﺮوﺳﻜﭙﻲ – ﻣﺪﺗﻲ ﺗﺄﺳـﻒ اﻳـﻦ را‬ ‫‪2- Phenomenon‬‬
‫‪3- Transformation‬‬
‫‪4- Qualities‬‬
‫‪7- Realism‬‬ ‫‪5- Quantities‬‬
‫‪8- Romanticism‬‬ ‫‪6- Autobiography‬‬

‫‪5‬‬ ‫ﻓﺼﻠﻨﺎﻣﻪ ﺑﺎروري وﻧﺎﺑﺎروري‪ /‬ﭘﺎﺋﻴﺰ ‪80‬‬

‫دﻛﺘﺮ ﻛﺎوﻳﺎﻧﻲ و …‬
‫ﻫﻴﭻ ﺧﻮردهاﻳﺪ؟ )…‪ (..‬و ﺗﺎزه ﻣﮕﺮ ﺗﻨﻬﺎ ﻫﻤﻴﻦ ﺑﻮد! ﻧـﺴﺨﺔ‬
‫ﺟﮕﺮﺧﺎم ﻫﻢ ﺑﻮد‪ ،‬ﭼﻠﻪ ﺑﺮي ﻫﻢ ﺑﻮد‪ ،‬اﻣﺎﻣﺰادة ﺑـﻲ ﺳـﺮﻫﻢ‬
‫ﺑﻮد در ﻗﻢ‪ ،‬داﻧﻴﺎل ﻧﺒﻲ ﻫـﻢ ﺑـﻮد درﺷـﻮش‪ .‬ﭼﻠـﻪ ﺑـﺮي را‬
‫ﻋﺎﻗﺒﺖ زﻧﻢ ﻧﺮﻓﺖ‪ .‬روزﭼﻬﻠﻢ آب ﻣﺮده ﺷﻮر ﺧﺎﻧﻪ را روي‬
‫ﺳﺮ رﻳﺨﺘﻦ! )ص ‪”.(39 - 40‬‬
‫و در اﻳﻦ ﻣﻴﺎن ﺳـﻮداﮔﺮي درﻣـﺎﻧﮕﺮان ﻣﺰﻳـﺪ ﺑﺮﻋﻠـﺖ ﻛـﻪ‬
‫دﻳﺮﺗﺮ ﺑﻪ “ﺑﺎور” ﺑﺮﺳﻲ‪.‬‬
‫“ﺑﻌﺪ از اﻳﻦ ﻗﻀﺎﻳﺎ ﺑﺎز راه اﻓﺘﺎدﻳﻢ و رﻓﺘﻴﻢ ﺳﺮاغ اﻃﺒﺎ ﺑـﻪ‬
‫ﺗﻼﻓﻲ آن ﺣﻤﺎﻗﺖ ﻫﺎ‪ (…) .‬و اﻳـﻦ ﺟـﻮري دو ﺳـﺎل دﻳﮕـﺮ‬
‫ﺷﺪم ﻣﺸﺘﺮي اﻃﺒﺎ‪ (…) .‬درﻫﺎ ﺑـﺎز و ﻗﻴﺎﻓـﻪ ﻫـﺎ ﺧﻨـﺪان و‬
‫ﻫﻤﻪ ﭼﻴﺰ ﭘﺮاز زرق و ﺑﺮق و در ﻫﺮ ﺟﻤﻠﻪ اي ﻫـﺰار اﻣﻴـﺪ‪.‬‬
‫اﻣﺎ ﺟﻮاب؟ ﺑﻲ ﺟﻮاب‪ (…) .‬وﻟﻲ آﻧﭽﻪ ﻣﺴﻠﻢ اﺳﺖ اﻳﻦ ﻛـﻪ‬
‫ﺑﻲ ﺗﺨﻢ و ﺗﺮﻛﻪ ﻣﺎﻧﺪن ﻣﺎ دﻛﺎن ﻫﻴﭻ دﻛﺘﺮ ﺑﻌـﺪ از اﻳـﻦ را‬
‫ﻛﺴﺎد ﻧﻜﺮده اﺳﺖ” )ص ‪.(44-45‬‬
‫اﻣﺎ اﻧﻜﺎر ﺟﺎﻳﻲ ﺑﻪ ﭘﺎﻳﺎن ﺧﻮاﻫﺪ رﺳﻴﺪ و زوج در ﻣﻲ ﻳﺎﺑﻨﺪ‬
‫ﻛﻪ ﻣﺤﺪودﻳﺘﻲ دارﻧﺪ و ﺑﺎﻳﺪآن را ﺑﭙﺬﻳﺮﻧﺪ‪ .‬اﻣﺎ ﻗﺒـﻞ از اﻳـﻦ‬
‫ﺗﻐﻴﻴـــﺮ‪ ،‬ﭼﻴـــﺰي دﻳﮕـــﺮ ﺑﺎﻳـــﺪ دﮔﺮﮔـــﻮن ﺷـــﻮد و آن‬
‫ﺷﻨﺎﺧﺘﺎرﻫﺎي‪ 2‬ﻏﻠﻄﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ درﮔﺴﺘﺮده ذﻫﻦ ﻓﺮد ﻓﺮﻣﺎن‬
‫ﻓﺮﻣﺎﻳﻲ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻃﺮﺣﻮارهﻫﺎ‪ 3‬و اﺻﻼح آن ﻫﺎ‬
‫اﮔﺮﺑﭙﺬﻳﺮﻳﻢ ﻛﻪ ﻃﺮﺣﻮارهﻫﺎي)‪ (1‬ﻣﻌﻴﻮب ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺪ ﻓـﺮد را‬
‫ﻣﺴﺘﻌﺪ ارﺗﻜﺎب ﺧﻄﺎﻫـﺎي ﺷـﻨﺎﺧﺘﻲ‪ 4‬و در ﻧﺘﻴﺠـﻪ ﺗﺠﺮﺑـﻪ‬
‫اﺣﺴﺎسﻫﺎ و ﻫﻴﺠﺎﻧﻬﺎي ﻣﻨﻔﻲ ﻛﻨﺪ‪ ،‬ﭘـﺲ ﺑـﺮاي ﻣﻘﺎﺑﻠـﻪ ﺑـﺎ‬
‫ﻧﺎﺧﻮﺷﺤﺎﻟﻲﻫﺎ‪ ،‬ﻧﮕﺮاﻧﻲﻫﺎ‪ ،‬ﻋـﺼﺒﺎﻧﻴﺖﻫـﺎ و ﺗﻨﻔﺮﻫـﺎ‪ ،‬اﺑﺘـﺪا‬
‫ﺑﺎﻳــﺪ ﺑــﻪ ﺳــﺮاغ ﻃﺮﺣــﻮارهﻫــﺎي ﻣﻌﻴــﻮب رﻓــﺖ و آﻧﻬــﺎ را‬
‫اﺻﻼح ﻧﻤﻮد)‪ .(2‬در ﻣﻮرد ﻳـﻚ زوج ﻧﺎﺑـﺎرور ﻫـﻢ وﺟـﻮد‬
‫اﻓﻜﺎر‪ ،‬ﺑﺎورﻫﺎ و ﻧﮕﺮﺷﻬﺎي ﻣﻌﻴﻮب‪ ،‬زﻣﻴﻨﻪ ﺳﺎز رﻓﺘﺎرﻫـﺎي‬
‫ﻧﺎﺳﺎزﮔﺎر و اﺣﺴﺎسﻫﺎي آزارﻧﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺜﻼً‪“ :‬ﺣﺎﻻ ﺑﺤـﺚ‬
‫در اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻳﻚ زن و ﺷﻮﻫﺮ ﺑﺎ ﻫﻤﻪ رواﺑﻂ و رﻓﺖ و‬
‫آﻣﺪﻫﺎ و ﻣﺴﺌﻮﻟﻴﺖ ﻫﺎ و ﻗﺎﺑﻠﻴﺖ ﻫﺎي ﺧﻮدﺷﺎن ﭼﻄﻮر ﻣـﻲ‬
‫ﻧﻄﻔﻪ ﺗﺨﻢ ﻣﺮغ از ﺧﺎﻧﻪ ﻣﺎدرم ﻣﻲ آﻣﺪ‪ .‬ﺣﺎﻻ ﭼﻪ ﺟﻮر ﺗﻬﻴﻪ‬
‫‪2- Cognitions‬‬
‫‪3- Schema‬‬
‫‪4- Cognitive errors‬‬
‫‪1- Denial‬‬
‫‪6‬‬ ‫ﻓﺼﻠﻨﺎﻣﻪ ﺑﺎروري وﻧﺎﺑﺎروري‪ /‬ﭘﺎﺋﻴﺰ ‪80‬‬
‫ﺑﺮرﺳﻲ رواﻧﺸﻨﺎﺧﺘﻲ »ﺳﻨﮕﻲ ﺑﺮ ﮔﻮري«‬
‫ﺧﻮردﻳﻢ ﻛـﻪ ﭼـﺮا در آن دو ﺳـﺎل آﻧﻬﻤـﻪ ﺗﻨﻤـﺎن ﻟﺮزﻳـﺪه‬
‫اﺳﺖ و آﻧﻬﻤﻪ دﺳﺖ ﺑﻪ ﻋﺼﺎ راه رﻓﺘﻪاﻳﻢ« )‪.(2‬‬
‫اﻧﻜﺎر‪ 1‬اوﻟﻴﻦ واﻛﻨﺶ زوج اﺳﺖ و ﺗﻼش ﭘﺮﺷﺘﺎب ﮔﺴﺘﺮده‬
‫ﺑﺮاي ﻳﺎﻓﺘﻦ راه ﺣﻞ ﻋﺎﺟﻞ ﻳﻌﻨﻲ اﻳﻦ ﻛﻪ ﺑﺮاي ﻛﺎﻫﺶ ﻓﺸﺎر‬
‫واﻗﻌﻴﺖ‪ ،‬ﭼﺸﻤﻬﺎﻳﺖ را ﺑﺒﻨـﺪي و آن را ﻧﺒﻴﻨـﻲ‪ .‬اﻣـﺎ واﻗﻴـﺖ‬
‫ﺳﺮﺳﺨﺖ ﺗﺮ از آن اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﻮرد اﻧﻜﺎرﻗﺮارﮔﻴﺮد‪ ،‬ﻫﺮﭼﻨﺪ‬
‫ﻛﻪ ﻓﺮﻫﻨﮓ‪ ،‬ﻫﺰارﺗـﻮﻳﻲ را ﺗﻌﺒﻴـﻪ ﻛـﺮده ﺑﺎﺷـﺪ ﻛـﻪ ﻣـﺪﺗﻬﺎ‬
‫ﺳﺮت ﮔﺮم ﺷﻮد‪.‬‬
‫»ورﻗﻪﻫﺎي آزﻣﺎﻳﺶ و ﮔﻠﺒﻮل ﺷـﻤﺎري و ﺗﻌـﺪاد ﺣـﻀﺮات‬
‫)اﺳﭙﺮم ﻫﺎ( و ﻋﻜﺲ ﺳﻴﻨﻪ و اﻳﻨﻜﻪ ﭼﺮا ﻛﻢ ﺧـﻮﻧﻲ و ﭼـﺮا‬
‫ﻓﻀﺎي ﺗﻨﻔﺴﻲ ات ﺗﻨﮓ اﺳﺖ و دﻳﮕﺮ ﻣﺎﺟﺮاﻫﺎ… و از اﻳـﻦ‬
‫دﻛﺘﺮ ﺑﻪ آن دﻛﺘﺮ و از اﻳﻦ آزﻣﺎﻳﺸﮕﺎه ﺑﻪ دﻳﮕﺮي‪ .‬و ﺗﻬﺮان‬
‫ﺑﺲ ﻧﺒﻮد‪ ،‬آﺑﺎدان و ﺷﻴﺮاز‪ .‬آﺧﺮ ﻋﺒﺪاﻟﺤﺴﻴﻦ ﺷﻴﺦ‪ ،‬ﻃﺒﻴـﺐ‬
‫ﺷﺮﻛﺖ ﻧﻔﺖ ﺑﻮد و در آﺑﺎدان ﺧﺮش ﻣـﻲ رﻓـﺖ و ﺷـﻴﺮاز‬
‫‪Downloaded from http://www.jri.ir‬‬
‫ﻫﻢ ﺑﺎ ﻣﺮﻳﻀﺨﺎﻧﻪاش ﺗﺎزﮔﻲﻫﺎ وﺳـﻴﻠﻪ ﺟﺪﻳـﺪي ﺑـﺮاي ﭘـﺰ‬
‫دادن ﮔﻴﺮ آورده ﺑﻮد‪ ،‬ﻳﻌﻨﻲ دﻛـﺎن ﺟﺪﻳـﺪي ﺑﻐـﻞ دﺳـﺘﮕﺎه‬
‫ﺣﺎﻓﻆ و ﺳﻌﺪي ﺑﺮاي ﺟﻠﺐ ﻣﺸﺘﺮي و ﺑﻌﺪ‪ .‬راﺳـﺘﻲ ﻓـﻼن‬
‫دﻛﺘﺮ ﻣﺘﺨﺼﺺ ﺗﺎزه از آﻣﺮﻳﻜﺎ آﻣﺪه‪ ،‬ﺑـﺮوﻳﻢ ﺑﺒﻴﻨـﻴﻢ ﭼـﻪ‬
‫ﻣﻴﮕﻮﻳﺪ‪ .‬و ﻳﺎ ‪ -‬روزﻧﺎﻣﺔ دﻳﺮوز را دﻳﺪي؟ ﭼﻴـﺰي داﺷـﺖ‬
‫راﺟﻊ ﺑﻪ ﻟﻮﻟﻪﻫﺎي ﺗﺨﻤﺪان … )ص ‪.«(35‬‬
‫ﺑﻪ اﻳﻦ ﺗﺮﺗﻴﺐ ﺑﺎ آن ﻛﻪ ﻣﺴﺌﻠﻪ ﺑﻪ ﻣﺮد ﺑﺮ ﻣـﻲﮔـﺮدد‪ ،‬ﭘـﺎي‬
‫ﻣﻌﺎﻳﻨﺎت رﻳﺰ و درﺷﺖ و ﻛﻮر ﺑﻪ ﺟﺴﻢ زن ﻫﻢ ﻣﻲ رﺳﺪ‬
‫واﺗﺎق ﻋﻤﻞ و ﺑﺎ ﻫﻤﻪ ﻏﻴﺮت ﻣﺮداﻧﺔ »ﻣﺮد ﺷﺮﻗﻲ«‪ ،‬و ﺣﻴﺎي‬
‫»ﻗﺮون وﺳﻄﺎﻳﻲ« زن‪ ،‬رﺿﺎﻳﺖ ﻣﻲدﻫﻨـﺪ ﻛـﻪ ﻣـﺮد ﺟـﺮاح‬
‫درﭼﻨﺪ ﻧﻮﺑﺖ زن را ﻣﻌﺎﻳﻨـﻪ ﻛﻨـﺪ و … و ﺑـﺎ آن ﻛـﻪ ﺛﺎﺑـﺖ‬
‫ﺷﺪه اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﺸﻜﻞ ﻛﻤﺒﻮد و ﺗﺤﺮك اﺳﭙﺮمﻫﺎﺳﺖ و زن‬
‫ﻣﺸﻜﻞ ﻧﺪارد‪ ،‬ﻫﻨﻮز آﻧﻬﺎ ﺑﻪ »ﺑﺎور« ﻧﺮﺳﻴﺪهاﻧﺪ ﺗﺎ “ﻧﺎﺑﺎوري‬
‫ﺑﻪ ﻧﺎﺑﺎروري” ﻫﺴﺖ‪“ ،‬ﺑﺎور ﺑﻪ ﻧﺎﺑﺎروري” ﺷﻜﻞ ﻧﻤﻲﮔﻴﺮد‪.‬‬
‫“ﺑﻌﺪ از اﻳﻦ ﻓﻀﺎﺣﺖ ﺑﻮد ﻛـﻪ رﻓﺘـﻴﻢ ﺳـﺮاغ درﻣـﺎن ﻫـﺎي‬
‫ﺧﺎﻧﮕﻲ )…‪ (..‬ﻣﺜﻼً ﻧﺰدﻳﻚ ﺑﻪ ﭼﻬﻞ روز ﻣﺪام‪ ،‬روزي ﭼﻬﻞ‬
‫ﻣﻲ ﻛﺮدﻧﺪ‪ ،‬ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬و ﻣﻦ ﺑﺎﻳﺪ ﻫﻤﻪ را ﻣﻲ ﺧﻮردم‪ .‬ﺧﺎم ﺧﺎم‬
‫دﻛﺘﺮ ﻛﺎوﻳﺎﻧﻲ و …‬
‫اﺳﺘﻌﺎره ﻫﻢ ﻣﻮﺟﺐ اﺳﺘﺤﻜﺎم ﻓﺰوﻧﺘﺮ ﻃﺮﺣﻮاره ﻣﻲ ﮔﺮدد‬
‫‪2‬‬
‫و ﻫﻢ ﻛﻠﻤﺎت را ﺑﺎ ﺳﻄﺢ ﺑﺮﻳﻦ ﻣﻌﺎﻧﻲ ﭘﻴﻮﻧﺪ ﻣﻲ دﻫـﺪ )‪.(4‬‬
‫‪3‬‬
‫ﺑﺎ ﻧﺎدﻳﺪه ﮔﺮﻓﺘﻦ اﻳﻦ ﻣﻌﻨﺎﻳﻲ )ﺳـﻄﺢ ﺿـﻤﻨﻲ (‪ ،‬ﻣـﻲ ﺗـﻮان‬
‫ﭘﺮدازش اﻧﺠﺎم ﺷﺪه در ﻧﻈﺎم ﭘـﺮدازش اﻃﻼﻋـﺎت ﻓـﺮد را‬
‫اﻳﻦ ﮔﻮﻧﻪ دﻳﺪ‪ :‬وﻗﺘـﻲ ﻃﺮﺣـﻮاره ﻣﻌﻴـﻮب در ﻗﺎﻟـﺐ اﻓﻜـﺎر‪،‬‬
‫ﺣﺮﻓﻬﺎ‪ ،‬ﻧﮕﺮش ﻫﺎ وﮔﺎه ﻓﻠﺴﻔﻪ ﺑﺎﻓﻲ ﻫـﺎ ﻇـﺎﻫﺮ ﻣـﻲ ﺷـﻮد‪،‬‬
‫ﺗﺠﺮﺑﻪ اﺣـﺴﺎس ﻧﺎاﻣﻴـﺪي‪ ،‬ﺣـﺴﺮت وﻏـﻢ ﺧﻔـﻪ ﻛﻨﻨـﺪه را‬
‫ﻣﻤﻜﻦ ﻣﻲ ﺳﺎزد‪ .‬و ﻣﮕﺮ ﻣﻲ ﺷﻮد ﻫﻤﻴﺸﻪ ﻏـﻢ و ﻏـﺼﻪ و‬
‫ﺣﺴﺮت ﺧﻮرد‪ .‬ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ دﻧﺒﺎل ﻓﻜﺮ دﻳﮕﺮي ﺑﻮد ﻛـﻪ ﻗـﺎﻧﻊات‬
‫ﻛﻨﺪ و دوﺑﺎره ﺑﻪ ﻣﺴﻴﺮ اول ﺑﺮت ﮔﺮداﻧﺪ‪ .‬و اﻳﻦ ﮔﻮﻧﻪ اﺳﺖ‬
‫ﻛﻪ ﻣﺮد ﻧﺎﺑﺎرور واﻗﻌﻴﺖ دودوﺗﺎ ﭼﻬﺎر ﺗﺎ را ﻣﻲ ﭘﺬﻳﺮد‪:‬‬
‫“… ﺗﻮﺟﻴﻪ ﻋﻠﻤﻲ ﻗﻀﻴﻪ را ﻛﻪ ﺑﺨﻮاﻫﻲ‪ ،‬دﻳﮕﺮ ﺟـﺎي ﭼـﻮن‬
‫و ﭼﺮا ﻧﻤﻲ ﻣﺎﻧﺪ‪ .‬ﺧﻴﻠﻲ ﺳﺎده‪ ،‬ﺗﻌﺪاد اﺳﭙﺮم ﻛﻤﺘﺮ از ﺣـﺪي‬
‫اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺘﻮاﻧﺪ ﺣﺘﻲ ﻳﻚ ﻗﻮرﺑﺎﻏﺔ ﺧﻮش زﻧﺪوزا را ﺑﺎرور‬
‫ﻛﻨﺪ‪ .‬دو ﺳﻪ ﺗﺎ درﻫﺮ ﻣﻴﺪان ﻣﻴﻜﺮوﺳﻜﭙﻲ‪ ،‬ﺑﺠﺎي دﺳﺖ ﻛﻢ‬
‫ﻫﺸﺘﺎد ﻫﺰار ﺗﺎ در ﻫﺮ ﻣﻴﺪان‪ (…) ،‬ﺑﻠﻪ واﻗﻌﻴﺖ ﻫﻤﻴﻦ اﺳﺖ‬
‫دﻳﮕﺮ)…( ﻣﻲ ﺑﻴﻨﻴﺪ ﻛﻪ ﺗﻮﺟﻴﻪ ﻋﻠﻤﻲ ﻗـﻀﻴﻪ ﺑـﺴﻴﺎر ﺳـﺎده‬
‫اﺳﺖ )ص‪.”(12‬‬
‫در اﻳﻨﺠﺎ‪ ،‬ﺑﺮﻃﺒﻖ ﻧﻈﺮﻳﻪ ﺷﻨﺎﺧﺘﻲ ﺳﻨﺘﻲ )‪ ،(2‬ﺑﺎﻳﺪ ﻛﺎرﺗﻤـﺎم‬
‫ﺑﺎﺷﺪ و اﺣﺴﺎس و رﻓﺘﺎر ﻣﺨﺘﻞ دﮔﺮﮔـﻮن ﺷـﻮد‪ ،‬ﻓـﺮد ﺑـﻪ‬
‫رﻓﺎه رواﻧﻲ ﻧﺴﺒﻲ دﺳـﺖ ﻳﺎﺑـﺪ و در ﭘـﻲ اﻳـﻦ دﮔﺮﮔـﻮﻧﻲ‪،‬‬
‫ﺳﺎزﮔﺎري‪ 4‬ﺑﺎ ﺷﺮاﻳﻂ ﺗﺴﻬﻴﻞ ﮔـﺮدد‪ .‬و ﺣﺘـﻲ ﻓـﺮد ﻣﻤﻜـﻦ‬
‫اﺳﺖ ﻓﺮﻳﺎد ﺑﺰﻧﺪ‪ “ :‬ﻣﻦ؟ ﺑﺮاي ﻣـﻦ اﻳـﻦ ﺑـﻲ ﺑﭽﮕـﻲ ﺷـﺪه‬
‫اﺳﺖ ﻳﻚ ﺳﺮﻧﻮﺷﺖ ﻛﻪ ﭘـﺎﻳﺶ اﻳـﺴﺘﺎدهام‪ .‬ﻫﻴﭽﻮﻗـﺖ ﻫـﻢ‬
‫ﻛﺎري را ﺣﺴﺮت ﺑﺪﻟﻲ ﻧﻜﺮدهام‪ .‬و ﺑﻪ ﻫﺮ ﺻﻮرت ﺗﺮﺗﻴﺒـﻲ‬
‫ﺑﻪ زﻧﺪﮔﻲ ﺧﻮدم دادهام ﻛﻪ ﻧﻤـﻲ ﺧـﻮاﻫﻢ دﻳﮕـﺮي ﺑﻬﻤـﺶ‬
‫ﺑﺰﻧﺪ‪ .‬ﺣﻮﺻﻠﻪ ﻫﻢ ﻧﺪارم ﻛﻪ ﺧﻮدم را ﮔﻮل ﺑﺰﻧﻢ )ص‪.”(67‬‬
‫ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﻲ رﺳﺪ ﻛﻪ ﻃﺮﺣﻮاره ﻣﻌﻴﻮﺑﻲ درﺣﺎل ﺗﻐﻴﻴﺮ اﺳﺖ‬
‫وﺧﻄﺎﻫﺎي ﺷﻨﺎﺧﺘﻲ درﺣﺎل اﺻﻼح ﺷﺪن ﻫـﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﺑـﺎ اﻳـﻦ‬
‫ﺑﺎور ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺘﻮان ﺑﺎ ﺷﺮاﻳﻂ ﺟﺪﻳﺪي ﺳﺎزﮔﺎر ﺷـﺪ و “ﺧـﻮد‬
‫واﻗﻌﻴﺖ اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻫﻴﭻ ﻛﺲ ﭘﺲ از ﻣﻦ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﺟﺎدهاي‬
‫‪2- High level meaning‬‬
‫‪3- Implicational level‬‬
‫‪4- Coping‬‬
‫‪1- Metaphor‬‬
‫‪7‬‬ ‫ﻓﺼﻠﻨﺎﻣﻪ ﺑﺎروري وﻧﺎﺑﺎروري‪ /‬ﭘﺎﺋﻴﺰ ‪80‬‬
‫ﺑﺮرﺳﻲ رواﻧﺸﻨﺎﺧﺘﻲ »ﺳﻨﮕﻲ ﺑﺮ ﮔﻮري«‬
‫ﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺑﻲ ﺗﺨﻢ و ﺗﺮﻛﻪ ﺑﻤﺎﻧﻨﺪ؟ )…‪ (.‬و ﺑﺮ ﻓـﺮض ﻛـﻪ اﻳـﻦ‬
‫اﻣﻜﺎن در ﻣﺎ ﻧﺒﻮده‪ ،‬ﻗﺎﺑﻠﻴﺖ ﭘـﺪري و ﻣـﺎدري را ﭼـﻪ ﺑﺎﻳـﺪ‬
‫ﻛﺮد ﻛﻪ در ﻫﺮﻣﺮد و زﻧﻲ ﻫﺴﺖ ودرﻣﺎ ﻗﺪرﺗﻲ اﺳﺖ ﺑﻴﻜﺎر‬
‫ﻣﺎﻧﺪه؟ ﻋﻴﻦ ﻋﻀﻮي ﻛﻪ اﮔﺮ ﺑﻴﻜﺎر ﻣﺎﻧﺪ‪ ،‬ﻓﻠﺞ ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬ﻳﻚ‬
‫ﻧﻘﺺ ﻋﻀﻮي ﻛﻪ ﻳﻚ ﻗﺪرت روﺣﻲ را ﻣﻌﻄﻞ ﻛﺮده و ﺗﺎزه‬
‫ﻣﮕﺮ ﻫﻤﻴﻦ ﻳﻜﻲ اﺳﺖ؟ ﺧﻴﻠﻲ ﻗـﺪرﺗﻬﺎي دﻳﮕـﺮ ﻫـﻢ ﻫـﺴﺖ‪.‬‬
‫اﻳﻨﻜﻪ ﻣﺤﺒﺖ ﺑﻮرزي‪ ،‬ﻧﻈﺎرت در ﺗﺮﺑﻴـﺖ ﺑﻜﻨـﻲ‪ ،‬ﺑـﻪ دردي‬
‫ﺑﻠﺮزي‪ ،‬ﺧﻮدت را ﺑﺨـﺎﻃﺮ ﻛـﺴﻲ ﻓﺮاﻣـﻮش ﻛﻨـﻲ و ﺧـﻮد‬
‫ﺧﻮاﻫﻲ ات را و دردﺳﺮﻫﺎﻳﺖ را )…( آﺧﺮ ﺑﺎﻳﺪ ﻳـﻚ ﭼﻴـﺰ‬
‫ﺑﺎﺷﺪ‪ -‬ﻧﻪ‪ -‬ﻳﻚ ﻛـﺴﻲ ﺑﺎﺷـﺪ ﻛـﻪ ﻣـﺎ دوﺗـﺎي ﺧﻮدﻣـﺎن را‬
‫ﻓﺪاﻳﺶ ﻛﻨﻴﻢ )‪.”(22-23‬‬
‫‪1‬‬
‫و اﻳﻨﺠﺎ درﺳﺖ ﭘﺎي اﺳﺘﻌﺎره ﺑﻪ ﻣﻴﺎن ﻣﻲ آﻳـﺪ‪ .‬اﺳـﺘﻌﺎره‬
‫داراي ﺟﻨﺒﻪ ﻫﺎي ﻫﻴﺠﺎﻧﻲ )ﻳﺎﻋﺎﻃﻔﻲ( و اﻧﮕﻴﺰﺷﻲ اﺳﺖ ﻛـﻪ‬
‫ﺳﺎﻳﻪ ﺑﺮ ﻧﻈﺎم ﺷﻨﺎﺧﺘﻲ ﻓﺮد ﻣﻲ اﻓﻜﻨﺪ‪ .‬در واﻗـﻊ‪ ،‬وﺟـﻮد و‬
‫‪Downloaded from http://www.jri.ir‬‬
‫ﻣﺎﻫﻴﺖ اﺳﺘﻌﺎره ﻫﺎ در زﺑﺎن ﻓﺮد‪ ،‬ﻧﺸﺎﻧﮕﺮ ﻧﻴـﺮوي ﻛـﺸﺶ‬
‫ﭘﺮﺗﻮاﻧﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻧﮕﺮش‪ ،‬ﺑﺎور‪ ،‬ﺗﺼﻤﻴﻢ ﺳـﺎزي و ﻣﻨﻄـﻖ‪،‬‬
‫ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ادارك)و ﺑﻪ ﻳﻚ ﻣﻌﻨﺎ ﭘﺮدازش اﻃﻼﻋـﺎت( ﻓـﺮد را‬
‫ﻣﻌﻄﻮف ﺧﻮد ﻛﺮده اﺳﺖ)‪.(3‬‬
‫“و ﺗﻮ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻫﺮ ﺻﻮرت ﺑﺎﻳـﺪ ﭘﻴـﺮ ﺑـﺸﻮي و زﻧـﺖ – ﭼـﻪ‬
‫دﻟﻴﻠﻲ ﺑﺮاي ﭘﻴﺮﺷﺪن دارﻳﺪ؟ و اﺻـﻼً ﭼـﻪ ﻣـﻮﺟﺒﻲ ﺑـﺮاي‬
‫ﺑﻮدن – ﺑﺮاي ﻗﺪرت ﭘﻴﺮي را ذﺧﻴـﺮه ﻛـﺮدن… ﻧـﻪ اﻳﻨﻜـﻪ‬
‫ﺻﺒﺢ ﺗـﺎ ﺷـﺎم زن و ﺷـﻮﻫﺮ ﺟﻠـﻮي روي ﻫـﻢ ﺑﻨـﺸﻴﻨﻴﻢ‪،‬‬
‫درﺳــﺖ ﻫﻤﭽــﻮ دو آﻳﻨــﻪ‪ ،‬و ﺷــﺎﻫﺪ ﻓــﻀﺎﻳﻲ ﭘــﺮ از ﺧــﺎﻟﻲ‬
‫ﺑﺎﺷﻴﻢ و ﻳﺎ ﭘﺮ ازﻋﻴﺐ و ﻧﻘﺺ‪ .‬آﺧـﺮ ﻳـﻚ ﭼﻴـﺰي در اﻳـﻦ‬
‫وﺳﻂ‪ ،‬ﻣﻴﺎن دوآﻳﻨـﻪ‪ ،‬ﺑﺎﻳـﺪ ﺑـﺪود ﺗـﺎ ﺑـﻲ ﻧﻬﺎﻳـﺖ ﺗـﺼﻮﻳﺮ‬
‫داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻴﻢ‪ .‬و ﺣﺎل آﻧﻜﻪ اﮔﺮ راﺳﺘﺶ را ﺑﺨﻮاﻫﻴﺪ ﻣﺎ دو‬
‫دﻳﻮارﻳﻢ ﻛﻪ ﻫﻴﭻ ﻛﻮﭼﻪ اي ﻣﻴﺎﻧﻤﺎن ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﭼﻮن وﻗﺘـﻲ‬
‫از ﻛﻮﭼﻪ اي ﻫﻴﭽﻜﺲ ﻧﮕﺬرد…؟ )ص ‪.”(23‬‬
‫“… ﺣﺎﻻ ﺗﻮ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺎ آﻧﭽﻪ ﭘﺸﺖ ﺳﺮداري ﻧﻔﺮ آﺧﺮﻳﻦ ﺻﻒ‬
‫ﺑﺎﻳــﺴﺘﻲ و ﮔــﺬر دﻳﮕــﺮان را ﺑــﻪ ﺣــﺴﺮت ﺗﻤﺎﺷــﺎ ﻛﻨ ـﻲ‪ .‬و‬
‫ﺗﺎ ﻟﺒﺔ ﭘﺮﺗﮕﺎﻫﻲ‪ ،‬و ﺑﻌﺪ ﺑﺮﻳﺪه…” )ص ‪.(19‬‬
‫دﻛﺘﺮ ﻛﺎوﻳﺎﻧﻲ و …‬
‫اﻧــﺴﺎﻧﻲ و اﺟﺘﻤــﺎﻋﻲ‪ ،‬ﻣــﻮرد ﺗﺄﻛﻴــﺪ ﻗــﺮار ﮔﺮﻓﺘــﻪ اﺳــﺖ؛‬
‫وﻣﻄﺎﻟﻌﺎت ﺑﻴﻦ ﻓﺮﻫﻨﮕﻲ در ﻫﻴﻤﻦ راﺳﺘﺎ ﻣﻌﻨﻲ ﻣﻲﻳﺎﺑﺪ‪ .‬در‬
‫ﺑﺮرﺳﻲ ﻧﺎﺑﺎورري ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻳﻚ ﻣﺴﺌﻠﻪ ﻓﺮدي‪ ،‬ﻧﻤﻲ ﺗـﻮان‬
‫ﻧﻘﺶ ﻓﺮﻫﻨﮓ ﺟﺎﻣﻌﻪ را ﻧﺎدﻳﺪه ﮔﺮﻓﺖ‪ .‬ﮔﺎه ﻓﺮﻫﻨﮓ‪ ،‬ﭼﮕﻮﻧـﻪ‬
‫ﺑﻮدن را ﺑﺮ ﻓﺮد“دﻳﻜﺘﻪ” ﻣﻲ ﻛﻨﺪ )‪ .(8‬اﻳﻦ ﺟﻤﻠﻪ ﺑﺮ ﭘﻴـﺸﺎﻧﻲ‬
‫داﺳﺘﺎن دﻳﺪه ﻣﻲ ﺷﻮد‪:‬‬
‫“ﻫﺮ آدﻣﻴﺌﻲ ﺳﻨﮕﻲ اﺳﺖ ﺑﺮ ﮔﻮر ﭘﺪر ﺧﻮﻳﺶ )ص‪”.(8‬‬
‫ﺟﻤﻠﻪ اي ﻛﻪ از ﺑﻄﻦ ﺳﻨﺖ ﺑﺮ ﻣـﻲﺧﻴـﺰد و رﻧـﮓ ﻓﺮﻫﻨﮕـﻲ‬
‫دارد‪ .‬ﮔﻮر ﺑﻲ ﺳﻨﮓ‪ ،‬ﮔﻮري اﺳـﺖ ﻛـﻪ ﺑﻤـﺮور زﻣـﺎن ﺑـﻪ‬
‫ﮔﻤﻨﺎﻣﻲ دﭼﺎر ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ ودﻳﮕـﺮ ﻫـﻴﭻ رﻫﮕـﺬري ﺑـﻪ ﺟـﺎ‬
‫ﻧﺨﻮاﻫﺪ آورد ﻛﻪ ﭼﻪ ﻛﺴﻲ در آﻧﺠـﺎ ﺧـﻮاب اﺑـﺪي ﻛـﺮده‬
‫اﺳﺖ‪ .‬ﭘﺲ آﻧﭽﻪ ﻓﺮﻫﻨﮓ و ﺳﻨﺖ اﻟﻘﺎ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛـﻪ‬
‫ﻓﺮزﻧﺪ ﻧﺎم ﭘﺪر را زﻧﺪه ﻧﮕﺎه ﺧﻮاﻫﺪ داﺷﺖ و ﺗﻮ در وﺟﻮد‬
‫دﻳﮕﺮي ﺗﺪاوم ﺧﻮاﻫﻲ ﻳﺎﻓـﺖ‪ .‬و درﺳـﺖ ﻫﻤـﻴﻦ ﻃﺮﺣـﻮاره‬
‫اﺳﺖ ﻛﻪ در ذﻫﻦ ﻣﺮدم ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺣﺎﻛﻢ اﺳﺖ و اﺗﻔﺎﻗﺎً درد و‬
‫رﻧﺞ ﺑﻲ ﺑﭽﮕﻲ ﺑﻪ درون ﻓﺮد ﻣﺤﺪود ﻧﻤﻲ ﺷﻮد‪ ،‬ﻫـﺮ ﭼﻨـﺪ‬
‫از درون ﺷﻌﻠﻪ ﻣﻲ ﻛﺸﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻃﺮﺣﻮاره ﻓﺮﻫﻨﮕﻲ اﻳﻦ ﮔﻮﻧﻪ‬
‫اﻟﻘﺎ ي ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻛﻪ ﺗﻮ ﺑﺎﻳﺪ از ﻣﺮدن ﺑﺘﺮﺳﻲ‪ ،‬و ﺑﺮاي آن ﻛﻪ‬
‫ﻧﻤﻴﺮي ﺑﺎﻳﺪ در وﺟﻮد ﻓﺮزﻧﺪت اداﻣﻪ ﺣﻴﺎﺗﻲ دﻫﻲ‪.‬‬
‫“در وﻫﻠﻪ اول ﻳﻚ ﭘـﺴﺮ ﻳﻌﻨـﻲ راﺑﻄـﻪاي ﻣﻴـﺎن ﭘـﺪري ﺑـﺎ‬
‫ﻧﻮهاي‪ .‬راﺑﻄﻪ ﺧﻮن و ﻧﺴﻞ‪ .‬و ﻧﻴـﺰ ﻧﻘـﻞ ﻛﻨﻨـﺪه ﻓﺮﻫﻨـﮓ و‬
‫آداب و از اﻳﻦ ﺧـﺰﻋﺒﻼت‪ .‬ﻳﻌﻨـﻲ دوام ﺧﻠﻘـﺖ‪ .‬ﭼﻴـﺰي ﻛـﻪ‬
‫ﺣﺘﻲ دﻫـﻦ ﻛﺠـﻲ ﺑـﺮدار ﻧﻴـﺴﺖ ﺑـﻪ ﻋﻈﻤـﺖ ﺧـﻮد ﺧﻠﻘـﺖ‬
‫)ص‪.”(77‬‬
‫“و در ﭼﻨﻴﻦ ﺟﻨﮕـﻞ ﻣـﻮﻻﻳﻲ از ﺗﺨـﻢ و ﺗﺮﻛـﻪ‪ ،‬ﺳﺮﻧﻮﺷـﺖ‬
‫آﻣﺪه ﻓﻘﻂ ﻳﺨﺔ ﻣﺮا ﮔﺮﻓﺘﻪ ﻛﻪ ﭼﻮن ﻛﻢ ﺧﻮﻧﻲ و ﭼﻮن ﺧـﺪا‬
‫ﻋﺎﻟﻢ اﺳﺖ ﭼـﻪ ﻧﻘـﺼﻲ در ﻛﺠـﺎي ﺑـﺪﻧﺖ ﻫـﺴﺖ واﺳـﭙﺮم‬
‫ﻫﺎﻳﺖ ﺗﻚ و ﺗﻮﻛﻨﺪ و رﻳﻘﻮ‪ ،‬ﺣﺎﻻ ﺗـﻮ ﺑﺎﻳـﺪ ﺑـﺎ آﻧﭽـﻪ ﭘـﺸﺖ‬
‫ﺳﺮداري ﻧﻔﺮ آﺧﺮ اﻳﻦ ﺻﻒ ﺑﺎﻳﺴﺘﻲ و ﮔﺬر دﻳﮕﺮان را ﺑـﻪ‬
‫ﺣﺴﺮت ﺗﻤﺎﺷﺎ ﻛﻨﻲ‪ .‬و واﻗﻌﻴﺖ اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻫﻴﭽﻜﺲ ﭘـﺲ‬
‫از ﻣﻦ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﺟﺎده اي ﺗﺎ ﻟﺒﻪ ﭘﺮﺗﮕﺎﻫﻲ‪ ،‬و ﺑﻌﺪ ﺑﺮﻳﺪه‪ .‬اﺑﺘـﺮ‬
‫ﺑﻪ ﺗﻤﺎم ﻣﻌﻨﻲ‪ .‬آﺧﺮﻫﻴﭻ ﻣﻲﺷﻮد ﻓﻜﺮش را ﻛﺮد ﻛﻪ ﺻـﻔﻲ‬
‫از اﻋﻤﺎق ﺑﺪوﻳﺖ ﺗﺎ ﺟﻨﮕﻞ ﺗﻨﻚ ﺗﻤﺪن ﺗﻪ ﻛﻮﭼﻪ ﻓﺮدوﺳﻲ –‬
‫‪1-Propositional level‬‬
‫‪2- Emotional processing‬‬
‫‪8‬‬ ‫ﻓﺼﻠﻨﺎﻣﻪ ﺑﺎروري وﻧﺎﺑﺎروري‪ /‬ﭘﺎﺋﻴﺰ ‪80‬‬
‫ﺑﺮرﺳﻲ رواﻧﺸﻨﺎﺧﺘﻲ »ﺳﻨﮕﻲ ﺑﺮ ﮔﻮري«‬
‫را ﺑﻪ دﺳﺖ ﺳﺮﻧﻮﺷﺖ داد )ص‪ ”(16‬و “ﺧﻮد را ﺑﻪ دﺳـﺖ‬
‫ﻗﻀﺎ و ﻗﺪر داد )ص‪.”(17‬‬
‫اﻣﺎ اﻳﻦ ﺑﺎور ﻫﻢ دﻣﻲ ﻧﭙﺎﻳﻴﺪه‪ ،‬ﻣﺴﺌﻠﻪ از ﺟـﺎي دﻳﮕـﺮي رخ‬
‫ﻣﻲ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ ،‬ﻣﻮﺿﻮﻋﻲ ﻛﻪ ﻧﻈﺮﻳﻪ ﺷﻨﺎﺧﺘﻲ ﺳـﻨﺘﻲ از ﺗﺒﻴـﻴﻦ‬
‫آن ﻋﺎﺟﺰ اﺳﺖ‪ .‬ﮔﻮﻳﻲ ﺗﻨﻬﺎ ﭘﺮدازش در ﺳﻄﺢ ﮔـﺰاره اي‪،1‬‬
‫و ﻧﻪ ﺳﻄﺢ ﺿﻤﻨﻲ ﺷﻨﺎﺧﺖ‪ ،‬ﺻﻮرت ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ)‪ (4‬و ﺑـﻪ‬
‫ﻫﻤﻴﻦ دﻟﻴﻞ ﭘـﺮدازش ﻫﻴﺠـﺎﻧﻲ‪ 2‬اﻧﺠـﺎم ﻧـﺸﺪه اﺳـﺖ و ﺗـﺎ‬
‫ﭘﺮدازش ﻫﻴﺠﺎﻧﻲ ﺻﻮرت ﻧﮕﻴﺮد‪ ،‬رﺧﺪاد دﮔﺮﮔﻮن ﺳـﺎزي‬
‫روي ﻧﻤــﻲ دﻫــﺪ‪ .‬و دوﺑــﺎره ﻣــﺴﺌﻠﻪ اﺻــﻠﻲ‪“ :‬اﻳﻨﻬــﺎ ﻫﻤــﻪ‬
‫درﺳﺖ‪ .‬ﺗﻮﺟﻴﻪ ﻋﻠﻤﻲ ﻗﻀﻴﻪ و دﻳﺎر واﻗﻌﻴﺖ‪ .‬اﻣـﺎ اﮔـﺮ اﻳـﻦ‬
‫ﻫﻤﻪ ﻛﺎﻓﻲ ﺑﻮد ﻛﻪ ﭘـﺲ از ﭼﻬـﺎرده ﺳـﺎل ﻫﻨـﻮز در ﻣـﺘﻦ‬
‫ﻧﮕﺎﻫﺎي ﻣﺎ و درﺣﺎﺷﻴﻪ ﺳﻜﻮت ﻫﺎﻣﺎن و در زﻣﻴﻨﻪ ﻫﺮ ﺟﺮ‬
‫و ﻣﻨﺠﺮي‪ ،‬اﻳﻦ ﺑﻲ ﺗﻜﻠﻴﻔﻲ ﺧﻮاﻧﺪه ﻧﻤﻲﺷﺪ )ص‪.”(14‬‬
‫“ﻣﺎ ﺑﭽـﻪ ﻧـﺪارﻳﻢ‪ .‬ﻣـﻦ و ﺳـﻴﻤﻴﻦ‪ .‬ﺑـﺴﻴﺎرﺧﻮب‪ .‬اﻳـﻦ ﻳـﻚ‬
‫‪Downloaded from http://www.jri.ir‬‬
‫واﻗﻌﻴﺖ‪ .‬اﻣﺎ آﻳﺎ ﻛﺎر ﺑﻪ ﻫﻤﻴﻦ ﺟـﺎ ﺧـﺘﻢ ﻣـﻲ ﺷـﻮد؟ اﺻـﻼً‬
‫ﻫﻤﻴﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ آدم را ﻛﻼﻓﻪ ﻣﻲﻛﻨﺪ )ص ‪.”(10‬‬
‫و ﺑﻪ اﻳﻦ ﺗﺮﺗﻴﺐ‪ ،‬ﻣﺪل ﺷﻨﺎﺧﺘﻲ ﻛﻼﺳﻴﻚ ﺑﻪ ﺑـﻦ ﺑـﺴﺖ ﺑـﺮ‬
‫ﻣﻲ ﺧﻮرد و ﻫﻤﻴﻦ ﺟﺎﺳﺖ ﻛﻪ ﻧﻈﺮﻳﻪ ﻫﺎي ﺷﻨﺎﺧﺘﻲ ﺟﺪﻳـﺪ‬
‫ﻣﺎﻧﻨــــــﺪ ﻧﻈﺮﻳــــــﺎت ‪ (5) Mathews‬و ‪ (6) Teasdale‬رخ‬
‫ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﻨﺪ)‪.(7‬‬
‫ﭼﻴﺰﻫﺎي دﻳﮕﺮي ﻫﻢ ﻓﺮاﺗﺮ از ﺷﻨﺎﺧﺘﺎرﻫﺎي ﻓﺮد ﻫﺴﺖ ﻛﻪ‬
‫ﺑﺎﻳﺪآﻧﻬﺎ را ﺑﻪ ﻣﻌﺎدﻟﻪ وارد ﻛﺮد؛ ﻋﻨﺎﺻﺮي ﻛﻪ ﺑﻴﺮون ﻓـﺮد‬
‫ﻫﺴﺘﻨﺪ اﻣﺎ ﭼﻮن ﻣﻐﻨﺎﻃﻴﺲ ﺑـﺮ رﻓﺘـﺎر ﺗـﺄﺛﻴﺮ ﻣـﻲ ﮔـﺬارد؛‬
‫درﻳﻚ ﻛﻼم‪ ،‬ﻓﺮﻫﻨﮓ‪ ،‬ﻳﻌﻨﻲ ﻫﻤﻪ آﻧﭽﻪ ﭘﻴﺮاﻣﻮﻧﺖ ﻣﻲ ﮔـﺬرد‬
‫و در ﻗﺎﻟــﺐ ﺳــﻨﺖ ﻫــﺎ‪ ،‬ارزش ﻫــﺎ‪ ،‬ﺑﺎورﻫــﺎ‪ ،‬رﺳــﻮم و …‬
‫رﻳﺨﺘﻪ ﺷﺪه اﻧﺪ)‪.(8‬‬
‫ﺳﺎﻳﻪ ﻓﺮﻫﻨﮓ‬
‫ﻓﺮﻫﻨﮓ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪاي از آﻣﻮزهﻫﺎﻳﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻛﻤـﺎﺑﻴﺶ ﺑـﻴﻦ‬
‫اﻓﺮاد ﻳﻚ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻣﺸﺘﺮك اﺳﺖ و ﮔﺎه ﺑﻲ آﻧﻜﻪ دﻳﺪه ﺷﻮد‪،‬‬
‫ﺑﺮرﻓﺘﺎر ﻓﺮدي و ﺟﻤﻌﻲ ﺣـﺎﻛﻢ ﻣـﻲ ﺷـﻮد و آن را ﺷـﻜﻞ‬
‫ﻣﻲدﻫـﺪ‪ .‬اﻳﻨـﻚ ﭼﻨـﺪﻳﻦ دﻫـﻪ اﺳـﺖ ﻛـﻪ ﻟـﺰوم ﺗﻮﺟـﻪ ﺑـﻪ‬
‫ﺟﻨﺒــﻪﻫــﺎي ﻓﺮﻫﻨﮕــﻲ ﺑــﻪ ﻫﻨﮕــﺎم ﻣﻄﺎﻟﻌــﻪ در ﺣﻴﻄــﻪ ﻋﻠــﻮم‬
‫دﻛﺘﺮ ﻛﺎوﻳﺎﻧﻲ و …‬
‫را ﺑﻐﻞ ﻣﻲ زﻧﺪ‪ ،‬ﻫﻤﭽﻮن ﺣﻔﺎﻇﺖ ﺑﺮه اي درﻣﻘﺎﺑﻞ ﮔﺮﮔـﻲ‪،‬‬
‫و ﺗﻨﺪ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‪ .‬و ﺑﺎز ﺗﻮ ﻣﻲ ﻣﺎﻧﻲ و زﻧﺖ ﺑﺎ ﻫﻤـﺎن ﺳـﺆال‪.‬‬
‫ﺑﻐﺾ ﺑﻴﺦ ﺧﺮت را ﮔﺮﻓﺘﻪ و ﺣﺘﻢ داري ﻛﻪ زﻧﺖ ﻫﻢ ﺣـﺎﻟﻲ‬
‫ﺑﻬﺘﺮ از ﺗﻮ ﻧﺪارد )ص‪”.(12‬‬
‫“و ﺗﺎزه از ﻓﻼن ﭘﺴﺮﻋﻤﻪ و دﺧﺘﺮ داﻳﻲ ﻛﻪ ﮔﻠﻪ ﻣﻲ ﻛﻨﻲ ﻛﻪ‬
‫ﭼﺮا ﺧﺪﻣﺖ ﻧﻤﻲرﺳﻴﻢ‪ ،‬در ﻣﻲآﻳﺪ و ﺻﺎف ﻣﻲ ﮔﺬارد ﻛﻒ‬
‫دﺳﺘﺖ ﻛﻪ‪ :‬آﺧﻪ ﻣﻲ ﮔﻨﺪ ﺷﻤﺎ از ﺑﭽﻪ ﺑﺪﺗﻮن ﻣـﻲ ﻳـﺎد‪(…).‬‬
‫و اﺻﻼً ﺑﺤﺚ ازاﻳﻦ ﻧﻴﺴﺖ ﻛﻪ ﺑﺒﻴﻨﻲ ﻳـﺎ ﻧﺒﻴﻨـﻲ ﻣـﺮدم ﭼـﻪ‬
‫ﻣﻲﮔﻮﻳﻨﺪ‪ .‬ﺑﺤﺚ از اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻫﺮ رﻓﺘﺎرت ﺣﻤـﻞ ﺷـﻮﻧﺪه‬
‫ﺑﻪ ﺑﻲ ﺑﭽﻪ ﻣﺎﻧﺪن اﺳﺖ‪ (…).‬و آﻧﻮﻗﺖ اﮔﺮ ﺑـﺎ ﺑﭽـﻪ ﻣـﺮدم‬
‫ﺧﻮب ﺗـﺎﻛﻨﻲ و ﮔـﺮم ﺑﺎﺷـﻲ و ﻗـﺼﻪ ﺑﺮاﻳـﺸﺎن ﺑﮕـﻮﻳﻲ و‬
‫ﺑﮕــﺬاري از ﺳــﺮو ﻛﻮﻟــﺖ ﺑــﺎﻻ ﺑﺮوﻧــﺪ‪ ،‬ﭘــﺪر و ﻣــﺎدرش‬
‫ﻣﻲﮔﻮﻳﻨﺪ ﺣﺴﺮت دارد‪ .‬و ﺣﺘﻲ ﺑﻔﻬﻤﻲ ﻧﻔﻬﻤﻲ ﺑﭽﻪ ﻫﺎﺷﺎن‬
‫را از آزادﻳﻬﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺑﻬﺸﺎن داده اي ﻣﻨﻊ ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ و ﺷـﺎﻳﺪ‬
‫در ﻏﻴﺎﺑﺖ اﺳﻔﻨﺪ ﻫﻢ ﺑﺮاﻳﺸﺎن دود ﻛﺮدﻧﺪ‪ .‬ﺗﻮﭼﻪ ﻣﻲ داﻧﻲ؟‬
‫و اﮔﺮ ﺑﻲ اﻋﺘﻨﺎﻳﻲ ﻛﻨﻲ و اﺻﻼً ﻧﺒﻴﻨﻲ ﻛـﻪ ﺑﭽـﻪ اي ﻫـﻢ در‬
‫ﺧﺎﻧﻪ ﻫﺴﺖ)…( ﻣﻲ ﮔﻮﻳﻨﺪ از زورﭘﻴﺴﻲ اﺳﺖ‪ .‬و ﺧﺸﻮﻧﺖ‬
‫ﺑﻲ ﺑﭽﻪ ﻣﺎﻧﺪن اﺳﺖ )ص‪”.(53‬‬
‫و در اﻳﻦ ﻛﺎرزا‪ ،‬ﻓﺮﻫﻨﮓ آﻧﻘﺪر ﺑﻪ دﻳﻜﺘﻪ ﻛﺮدن ﺧﻮد اداﻣـﻪ‬
‫ﻣﻲ دﻫﺪ ﻛﻪ از ﺗﻮ دو “ﻣﻦ” ﭘﺪﻳﺪ ﻣﻲ آﻳﺪ؛ ﻛﻪ ﻳﻜـﻲ ازآنﻫـﺎ‬
‫ﺑﻪ ﺷﻨﺎﺧﺘﺎرﻫﺎي ﻓﺮدي ﺗﻮ ﺑﺮ ﻣﻴﮕﺮدد و دﻳﮕـﺮي آﻧﭽـﻪ از‬
‫“دﻳﻜﺘﻪ ﺷﺪهﻫﺎي” ﻓﺮﻫﻨﮓ در ﺗﻮ رﺧﻨﻪ ﻛﺮده اﺳﺖ‪:‬‬
‫“ﻣﺴﺌﻠﻪ اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛـﻪ در ﺗﻤـﺎم اﻳـﻦ ﻣـﺪت آدم دﻳﮕـﺮي از‬
‫درون ﻣـﻦ ﻓﺮﻳـﺎد دﻳﮕـﺮي داﺷـﺘﻪ‪ .‬ﻳﻌﻨـﻲ از وﻗﺘـﻲ ﺣــﺪ و‬
‫ﺣﺼﺮ دﻳﻮار واﻗﻌﻴﺖ ﻛﺸﻒ ﺷﺪ‪ .‬وﻃـﻮل و ﻋـﺮض ﻣﻴـﺪان‬
‫ﻣﻴﻜﺮوﺳﻜﭙﻲ‪ .‬ﺷﺎﻳﺪ ﻫﻢ ﭘﻴﺶ از آن‪ .‬و اﻳـﻦ آدم‪ .‬ﻳـﻚ ﻣـﺮد‬
‫ﺷﺮﻗﻲ‪ .‬ﺑﺎ ﻓﺮﻳﺎد ﺳﻨﺖ و ﺗﺎرﻳﺦ و آرزوﻫـﺎ و ﻫﻤـﻪ ﻣﻄـﺎﺑﻖ‬
‫ﺷﺮع وﻋﺮف‪ (…).‬ﻣﻲ ﮔﻮﻳﺪ از اﻳﻦ زن ﺑﭽﻪ دارﻧـﺸﺪي زن‬
‫دﻳﮕﺮ و ﺟﻮاﻧﺘﺮ‪ .‬و ﻣﮕﺮ ﻣﻲ ﺗﻮان ﻛﺴﻲ را ﭘﻴﺪا ﻛﺮد ﻛـﻪ در‬
‫اﻳﻦ ﻗـﻀﻴﻪ اﻣ‪‬ـﺎﻳﻲ ﻫـﻢ ﺑﮕﻮﻳـﺪ‪ .‬ﺟـﺰ زﻧـﺖ؟ وﻟـﻲ آن ﻣـﺮد‬
‫ﻣــﻲﮔﻮﻳــﺪ ﭘــﺲ ﻃــﻼق را ﺑــﺮاي ﭼــﻪ ﮔﺬاﺷــﺘﻪ اﻧــﺪ؟ و ﺗــﻮ‬
‫ﻣﻲﺧﻮاﻫﻲ ﻣﺜﻞ ﻫﻤﻪ ﺑﺎﺷﻲ و ﻋﺎدي زﻧـﺪﮔﻲ ﻛﻨـﻲ‪ .‬ﺑﻔﺮﻣـﺎ‪.‬‬
‫اﻳﻦ ﮔﻮي و اﻳﻦ ﻣﻴﺪان )…( ﻣﻲ ﺑﻴﻨﻴﻢ در ﺗﻤـﺎم اﻳـﻦ ﻣـﺪت‬
‫‪1-Stigma‬‬
‫‪9‬‬ ‫ﻓﺼﻠﻨﺎﻣﻪ ﺑﺎروري وﻧﺎﺑﺎروري‪ /‬ﭘﺎﺋﻴﺰ ‪80‬‬
‫ﺑﺮرﺳﻲ رواﻧﺸﻨﺎﺧﺘﻲ »ﺳﻨﮕﻲ ﺑﺮ ﮔﻮري«‬
‫ﺗﺠﺮﻳﺶ‪ ،‬اﻳﻦ اﻣﺎﻧﺖ را دﺳﺖ ﺑـﻪ دﺳـﺖ – ﻳﻌﻨـﻲ ﻧـﺴﻞ ﺑـﻪ‬
‫ﻧﺴﻞ‪ -‬ﺑﺘﻮ ﺑﺮﺳﺎﻧﺪ و ﺗﻮ ﻛﺴﻲ را در ﻋﻘﺐ ﻧﺪاﺷـﺘﻪ ﺑﺎﺷـﻲ‬
‫ﻛﻪ ﺑﺎر را ﺗﺤﻮﻳﻞ ﺑﺪﻫﻲ؟ ﺗﻮﺟﻴﻪ ﻋﻠﻤﻲ و ﺗﺴﻠﻴﻢ و و اﻗﻌﻴﺖ‬
‫ﻫﻤﻪ ﺑﺠﺎي ﺧﻮد‪ .‬وﻟﻲ اﻳﻦ ﺑﺎر را ﭼـﻪ ﺑﺎﻳـﺪ ﻛـﺮد؟ اﻳـﻦ راه‬
‫ﺑﺮﻳﺪه را؟ و ﻣﮕﺮ ﻣﻦ ﻧﻘﻄﻪ ﺧﺘﺎم ﺧﻠﻘﺘﻢ؟ )‪”.(19-20‬‬
‫و اﻣﺎ ﻓﺮﻫﻨﮓ ﺑﺎ ﭼﻪ ﻟﻔﻆ ﻫﺎﻳﻲ ﺑﻪ رﻓﺘﺎر ﻳـﻚ زوج ﻧﺎﺑـﺎرور‬
‫رﺧﻨﻪ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ وآﻧﻬﺎ را وا ﻣﻲدارد ﺗﺎ ﺣﺮﻛﺘﻲ ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﺗﺎ اﻳـﻦ‬
‫داغ )اﺳﺘﻴﮕﻤﺎ(‪ 1‬را از ﭘﻴﺸﺎﻧﻲ ﺧﻮد ﺑﺰداﻳﻨﺪ‪:‬‬
‫“ﺑــﻲ ﺗﺨــﻢ ﺗﺮﻛــﻪ ﻣﺎﻧــﺪن”‪“ ،‬اﺟــﺎق ﻛــﻮر ﺑــﻮدن”‪“ ،‬ﻣــﺮدن‬
‫ﺑﺎﻟﻘﻮه”‪“ ،‬اوﻻدﻧﺎ اﻛﺒﺎدﻧـﺎ”‪“ ،‬ﮔﻮﻳﻨـﺪه ﻻاﻟـﻪ اﻻ اﷲ داﺷـﺘﻦ”‪،‬‬
‫“ﻋﺼﺎي ﭘﻴﺮي ﺑﻮدن”‪ ،‬و اﻳﻦ اﻟﻔﺎظ و ﺣﺮﻓﻬﺎ ﻛﻪ زﺑـﺎن ﺑـﻪ‬
‫زﺑﺎن ﺑﻴﻦ ﻣﺮدم‪ ،‬و از ﻧﺴﻠﻲ ﺑﻪ ﻧﺴﻞ دﻳﮕﺮ در ﻃﻮل ﺗـﺎرﻳﺦ‬
‫ﻳﻚ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻣﻨﺘﻘﻞ ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬آرام آرام ﺧﻮد را ﺑﺮ ذﻫـﻦ و‬
‫رﻓﺘﺎرﺗﺤﻤﻴﻞ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ؛ و ﻣﮕﺮ ﻣﻲ ﺷﻮد از ﺷﺮآﻧﻬﺎ ﺧـﻼص‬
‫‪Downloaded from http://www.jri.ir‬‬
‫ﺷــﺪ‪ ،‬ﺣﺘــﻲ اﮔــﺮ ﺗﺤــﺼﻴﻞ ﻛــﺮده اي واﻗــﻊ ﮔﺮاﺑﺎﺷــﻲ و‬
‫ﻓﺮﻫﻨﮓدان‪ ،‬ﺑﺎز ﺣﺮف اﻳﻦ و آن روﻳﺖ اﺛﺮ ﻣﻲ ﮔﺬارد‪:‬‬
‫“ﻧﺸﺴﺘﻪ اي ﺑﻪ ﻛﺎري؛ و روزي اﺳـﺖ ﺧـﻮش؛ و دور ﺑـﺮ‬
‫داﺷﺘﻪ اي ﻛﻪ ﻫﻨﻮز ﻛﻠـﻪ ات ﻛـﺎر ﻣـﻲ ﻛﻨـﺪ؛ و ﻳـﻚ ﻣﺮﺗﺒـﻪ‬
‫اﺣﺴﺎس ﻣﻲ ﻛﻨﻲ ﻛﻪ ﺧﺎﻧﻪ ﺑﺪ ﺟﻮري ﺧـﺎﻟﻲ اﺳـﺖ‪ .‬و ﻳـﺎد‬
‫ﮔﻔﺘﻪ آن زﻧﻲ ﻣﻲ اﻓﺘﻲ – دﺧﺘﺮﺧﺎﻟﻪ ﻣﺎدرم ـ ﻛﻪ ﻧﻤﻲ داﻧـﻢ‬
‫ﭼﻨﺪ ﺳﺎل ﭘﻴﺶ آﻣﺪه ﺑﻮد ﺳﺮاﻏﻤﺎن و از زﺑﺎﻧﺶ در رﻓـﺖ‬
‫ﻛﻪ‪:‬‬
‫‪ -‬ﺗﻮﺷﻬﺮ‪ ،‬ﺑﭽﻪ ﻫﺎ‪ ،‬ﺗﻮي ﺧﺎﻧﻪ ﻫﺎي ﻓﺴﻘﻠﻲ ﻧﻤﻴﺘﻮاﻧﻨﺪ ﺑﻠﻮﻟﻨﺪ‬
‫و ﺷﻤﺎﺣﻴﺎط ﺑـﻪ اﻳـﻦ ﮔﻨـﺪﮔﻲ را ﺧـﺎﻟﻲ ﮔﺬاﺷـﺘﻪ اﻳـﺪ…‪ .‬و‬
‫ﺣﻴﺎط ﺑﻪ اﻳﻦ ﮔﻨﺪﮔﻲ ﭼﻬﺎر ﺻﺪوﺑﻴـﺴﺖ ﻣﺘـﺮ ﻣﺮﺑـﻊ اﺳـﺖ‬
‫)‪.”(10-11‬‬
‫و اﻳﻦ ﮔﻮﻧﻪ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻓﺮﻫﻨﮓ از زﺑﺎن اﻳﻦ وآن و ﺣﺘـﻲ در‬
‫رﻓﺘﺎرﻫﺎي ﻏﻴﺮ ﻛﻼﻣﻲ‪ ،‬ﭘﻴﺎﻣﺶ )ﻫﺸﺪارش( را ﻣﻲ رﺳﺎﻧﺪ‪:‬‬
‫“… ﺗﻮي ﻛﻮﭼﻪ‪ ،‬دﺧﺘﺮك دو ﺳﻪ ﺳﺎﻟﻪ اي‪ ،‬آوﻳﺨﺘﻪ ﺑﺪﺳﺖ‬
‫ﻣﺎدرش و ﭘﺎﺑﭙﺎي او‪ ،‬ﺑﺰﺣﻤﺖ ﻣﻲ رود و ﺑﻲ اﻋﺘﻨﺎ ﺑﻪ ﺗﻮ و‬
‫ﺑﻲ اﻋﺘﻨﺎ ﺑﻪ ﻫﻤﻪ دﻧﻴﺎ‪ ،‬ﻫﻲ ﻣﻲ ﮔﻮﻳﺪ‪ ،‬ﻣﺎﻣﺎن‪ ،‬ﺧﺴﺘﻪ ﻣـﻪ …‬
‫و ﻣﺎدر)…( ﻳﻚ ﻣﺮﺗﺒﻪ ﻣﺘﻮﺟﻪ ﻧﮕﺎه ﺗﻮ ﻣﻲ ﺷـﻮد‪ .‬ﺑﭽـﻪاش‬
‫دﻛﺘﺮ ﻛﺎوﻳﺎﻧﻲ و …‬
‫‪2‬‬
‫رﺳﻴﺪن ﺑﻪ ﻓﺮا‪ -‬ﺷﻨﺎﺧﺖ و ﺗﻐﻴﻴﺮ دﻳﺪﮔﺎه‬
‫ﺑﺎ اﺻﻼح ﺷﻨﺎﺧﺖ ﺑﻪ ﺷﻴﻮه ﺳﻨﺘﻲ‪“،‬ﻣﺴﺌﻠﻪ” ﺣﻞ ﻧﺸﺪ و ﺑﺮ‬
‫ﺑﺴﺘﺮ ﻓﺸﺎر ﻓﺮﻫﻨﮕﻲ و اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ“ﺣﺴﺮت ﻫﺎ” ﭘﺎﺑﺮﺟﺎ ﻣﺎﻧـﺪ‬
‫و ﻫﻴﺠﺎنﻫﺎي ﻣﻨﻔﻲ دوام ﻳﺎﻓﺖ‪ .‬ﭘﺲ‪ ،‬ﺗﻼش ذﻫـﻦ ﻣﻨﻄـﻖ –‬
‫ﻣﺤﻮر اداﻣﻪ ﻣﻲﻳﺎﺑﺪ ﺗﺎ راﻫﻲ ﺑﺮاي ﮔﺮﻳﺰ از اﻳـﻦ ﻣﺨﻤـﺼﻪ‬
‫ﭘﻴﺪا ﻛﻨـﺪ‪ .‬اﻳﻨـﻚ ﺷـﺎﻳﺪ ﻃﻐﻴـﺎن ﺑـﺮ ﺗـﻪ ﻣﺎﻧـﺪه ﻫـﺎي ﺣﻘﻨـﺔ‬
‫ﻓﺮﻫﻨﮕﻲ ﺑﺘﻮاﻧﺪ ﻛﺎرﺳﺎز اﻓﺘﺪ‪:‬‬
‫“و… اﻳﻦ ﺟﻮري ﺑﻮد ﻛﻪ ﻓﺮﻳـﺎدم از درون ﺑﺮﺧﺎﺳـﺖ ﻛـﻪ‬
‫ﻣﮕﺮ دوام ﺧﻠﻘﺖ ﺑﺮ زﻣﻴﻨﻪ ﻟﻖ ﺣﺴﺮت ﻫﺎي ﺗﻮاﺳﺖ اﺣﻤﻖ؟‬
‫ﺧﻴﺎل ﻛﺮدي! )ص‪.”(27‬‬
‫“دﻧﻴﺎ دارد از دﺳﺖ ﺧﻮش ﺗﺨﻤﻲ اﻫﺎﻟﻲ ﺧﻮدش ﺑﻪ ﻋـﺬاب‬
‫ﻣــﻲ آﻳــﺪ و ﺗــﻮ داري ﻏــﻢ ﺑــﻲ ﺗﺨــﻢ وﺗﺮﻛــﻪ ﻣﺎﻧــﺪن را‬
‫ﻣﻲﺧﻮري! )ص‪.”(47‬‬
‫“روزي ﻣﻴﻠﻴﻮن ﻫﺎ ﻧﻔـﺮ ﻣﻴﺰاﻳﻨـﺪ و ﻫﻴﻤﻨﻘـﺪرﻫﺎ ﻫـﻢ ﻛﻤﺘـﺮ‬
‫ﻣﻲﻣﻴﺮﻧﺪ‪ .‬و ﺟﻤﻌﻴﺖ دﻧﻴﺎ دارد از ﺳﻪ ﻣﻴﻠﻴﺎرد ﻫﻢ ﻣﻲﮔﺬرد‬
‫و در ﭼﻴﻦ و ﻫﻨﺪ ﺳﻘﻂ ﺟﻨﻴﻦ را ﺗـﺸﻮﻳﻖ ﻫـﻢ ﻣـﻲ ﻛﻨﻨـﺪ و‬
‫دﻳﮕﺮ اﺧﺒﺎر وﺣـﺸﺖ زا و آن ﺣﻘـﻪ ﺑـﺎزي ﻫـﺎي ﻣـﺎﻟﺘﻮس‬
‫ﺑﺮاي اداره ﻛﺮدن ﺧﻼﻳﻖ ﻛﻪ ﺑﻠﻪ ﻗﺤﻄﻲ آﻳﻨﺪه و ﺗﻨﮓ ﺷﺪن‬
‫ﺟﺎ روي ﻛﺮه زﻣﻴﻦ و دﻳﮕﺮ اﺑﺎﻃﻴﻞ… ﺑﻪ اﻳﻦ ﺻـﻮرت ﻣـﺎ‬
‫دو ﻧﻔــﺮ ﻫــﻢ ﻛــﻪ ﻧﺒﺎﺷــﻴﻢ دﻧﻴــﺎ ﻣــﻲ ﮔــﺮدد ﺑــﺎ ﺧﻠﻘــﺘﺶ و‬
‫آدﻣﻬﺎﻳﺶ و ﻣﺬﻫﺐ و ﺣﻜﻮﻣﺖ ﻫﺎ وﺳﻴﺎﺳﺖ ﻫﺎ)ص‪.”(78‬‬
‫“ﭘﺲ اﻳﻨﺠﺎي ﻗﻀﻴﻪ ﭼﻨﺪان در ﺑﻨﺪ ﺗﻮ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬رودﺧﺎﻧﻪ اي‬
‫اﺳﺖ دور از ﺑﻮﺗﺔ ﻋﻘﻴﻢ ﺗﻦ ﻣـﻦ و ﻣـﻲ رود‪ .‬اﻣـﺮي اﺳـﺖ‬
‫وراي ﻣﻦ‪ .‬و ﺣﻜﻢ ﻛﻨﻨﺪه )…( ﭘـﺲ زﻳـﺎد ﺑـﻪ ﻟﻐـﺎت ﻗﻠﻤﺒـﻪ‬
‫ﻧﮕﺮﻳﺰ‪ .‬ﻛﻪ آﺧﺮ ﺟﺎده وﻟﺐ ﭘﺮﺗﮕﺎه و ﻧﻘﻄـﻪ ﺧﺘـﺎم ‪.‬اﻳـﻦ ﻫـﺎ‬
‫ﻟﻮس ﺑﺎزي اﺳـﺖ ‪ .‬از واﻗﻌﻴـﺖ دور ﻧـﺸﻮ‪ .‬ﺑﻴـﺎ ﻧﺰدﻳﻜﺘـﺮ ‪.‬‬
‫ﻧﺰدﻳﻚ ﺑﻪ ﺧﻮدت )ص‪.”(79‬‬
‫“و اﺻﻼً از اﻳﻦ ﺷﺎﻋﺮ ﺑﺎزﻳﻬﺎ در ﮔﺬر‪ .‬ﺑﺒﻴﻦ ﺳﻪ ﻧـﺴﻞ ﻛـﻪ‬
‫ﮔﺬﺷﺖ ﭼﻪ ﭼﻴـﺰي از وﺟـﻮد ﺟـﺪ و اﻣﺠـﺪ در ﺗـﻦ ﻧـﻮه و‬
‫ﻧﺒﻴﺮه ﻣﻲ ﻣﺎﻧﺪ؟ ﻣﮕﺮ ﺗﻮ ﺧﻮدت‪ ،‬از ﺟـﺪت ﭼـﻪ ﻣـﻲ داﻧـﻲ؟‬
‫ﺣﺘﻲ او را ﻧﺪﻳﺪه اي‪ .‬ﻳﻌﻨﻲ وﻗﺘﻲ ﺗﻮ ﺑﺪﻧﻴﺎ آﻣﺪي ﺟﺎ ﺑـﺮاي‬
‫او ﺗﻨﮓ ﺷﺪ)ص ‪”.(81‬‬
‫‪1-Meta-cognition‬‬
‫‪2-Perspective‬‬
‫‪10‬‬ ‫ﻓﺼﻠﻨﺎﻣﻪ ﺑﺎروري وﻧﺎﺑﺎروري‪ /‬ﭘﺎﺋﻴﺰ ‪80‬‬
‫ﺑﺮرﺳﻲ رواﻧﺸﻨﺎﺧﺘﻲ »ﺳﻨﮕﻲ ﺑﺮ ﮔﻮري«‬
‫ﻣﻦ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺑﺎ ﻣﺸﻜﻞ ﺣـﻀﻮر اﻳـﻦ ﺷـﺨﺺ دﻳﮕـﺮ ﺧـﻮد‪-‬‬
‫ﻳﻌﻨﻲ اﻳﻦ ﻣﺮد ﺷﺮﻗﻲ ﺟﺪال داﺷﺘﻪ ام ﺗﺎ ﺑـﺎ ﻣـﺴﺎﺋﻞ دﻳﮕـﺮ‬
‫)ص‪ ”.(70-71‬و اﻳﻦ“ﻣﻦ ﻓﺮﻫﻨﮕﻲ” آﻧﭽﻨﺎن ﻗﻮي اﺳـﺖ ﻛـﻪ‬
‫ﺗﻮ را ﺑﻪ ﻫﺮ ﻧﺎﻛﺠﺎ آﺑﺎدي ﻣﻲ ﻛـﺸﺎﻧﺪ ﺗـﺎ ﺷـﺎﻳﺪ از “ﻫـﻴﭻ”‬
‫)ﻛﻪ از ﻧﻈﺮﺷﻨﺎﺧﺘﻲ ﺑﻪ ﺗﻮ ﺛﺎﺑﺖ ﺷﺪه اﺳﺖ( ﭼﻴﺰي ﺑﺴﺎزد‪.‬‬
‫ﻫﻤﻴﻦ ﻓـﺸﺎر ﻓﺮﻫﻨﮕـﻲ اﺳـﺖ ﻛـﻪ ﻓـﺮد را در ﺑﺮاﺑـﺮ اﻣـﻮر‬
‫آﺳﻴﺐ ﭘﺬﻳﺮﻣﻲ ﻛﻨﺪ‪“ .‬داغ” ﻓﺮﻫﻨﮕﻲ آﻧﻘﺪر ﺳﻮزاﻧﻨﺪه اﺳـﺖ‬
‫ﻛﻪ ﺑﻪ ﻛﺎري دﺳﺖ ﻣﻲ زﻧﻲ ﻛﻪ ﺷـﺎﻳﺪ دﻳﮕـﺮان اﻳـﻦ داغ را‬
‫ﻧﺒﻴﻨﻨﺪ و “دﻏﺪﻏﻪ ﻓﺮزﻧﺪ ﭘﺬﻳﺮي” ﻳﻜﻲ از اﻳﻦ ﻛﺎرﻫﺎ اﺳﺖ‪.‬‬
‫“ﻫﻤﻴﻦ ﺟﻮرﻳﻬﺎ ﺑﻮد ﻛﻪ دو ﺳﺎﻟﻲ ﺑﻪ اﻳـﻦ ﻓﻜـﺮ ﺑـﻮدﻳﻢ ﻛـﻪ‬
‫ﺑﭽﻪ اي را ﺑـﻪ ﻓﺮزﻧـﺪي ﻗﺒـﻮل ﻛﻨـﻴﻢ‪ .‬و اﻳـﻦ در و آن در‪،‬‬
‫ﻣﺸﻮرت‪ ،‬و ﺑﭽﻪ ﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ‪ ،‬از ﺗﺨﻢ آﻣﺮﻳﻜﺎﻳﻲ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺗـﺎ‬
‫ﻧﮋاد ﺑﻮﻣﻲ‪ .‬و از ﻣﺸﻬﺪ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺗﺎ ﺷﻴﺮاز‪ .‬ﻳﺘﻴﻢ ﺧﺎﻧـﻪ ﻫـﺎ و‬
‫ﭘﺮورﺷـــــﮕﺎﻫﻬﺎ و ﺷـــــﻴﺮ ﺧﻮارﮔﺎﻫﻬـــــﺎ و ﻣـــــﻮارد‬
‫‪Downloaded from http://www.jri.ir‬‬
‫ﺧــﺼﻮﺻﻲﺗــﺮ)ص ‪ (…).(23‬ﺗــﺎ ﻳــﻚ روز ﺳــﺮﻧﺎﻫﺎر زﻧــﻢ‬
‫درآﻣﺪ ﻛﻪ ﻗﺪﺳﻲ ﺗﻠﻔﻦ ﻛﺮده ﻛﻪ ﻣﺒﺎدا ﺑﻪ ﺟﻼل ﺑﮕﻮﻳﻲ‪ ،‬اﻣـﺎ‬
‫ﻳﻚ ﺑﭽﺔ ﺑﺴﻴﺎر ﺧﻮب ﺳﺮاغ دارد ﻛﻪ ﻫـﻢ ﭘـﺪر دارد و ﻫـﻢ‬
‫ﻣﺎدر)ص‪.(25‬‬
‫و اﻳﻨﺠﺎ ﻫﻢ ﻓﺮﻫﻨﮓ ﺳﺎﻛﺖ ﻧﻤﻲ ﻧـﺸﻴﻨﺪ و دﺧﺎﻟـﺖ ﻣـﻲﻛﻨـﺪ‬
‫وﻫﺸﺪار ﻣﻲ دﻫﺪ ﻛﻪ ﻣﻮاﻇﺐ “داغ” دﻳﮕﺮي ﺑﺎﺷﻴﻢ‪.‬‬
‫“اﻣﺎ ﻳﻚ ﻫﻔﺘﻪ ﺑﻌﺪ ﺑﺎ ﻟﻚ و ﻟﻮﭼﺔ آوﻳﺰان آﻣﺪ‪ .‬ﻳﻌﻨﻲ دوﺑﺎره‬
‫ﺳﺮﻣﻄﻠﺐ را ﺑﺎز ﻛﺮد‪ :‬دﺧﺘﺮي اﺳﺖ و ﺑﺎ ﻳﻜﻲ از ﺑﺰرﮔـﺎن‬
‫ﺳﺮوﺳــﺮي داﺷــﺘﻪ و داﺳــﺘﺎﻧﻬﺎ ﻛــﻪ ﺑﻠــﻪ ﻣــﻲ ﮔﻴﺮﻣــﺖ و‬
‫اﻟﺦ‪ (…).‬ﺻﺤﺒﺖ از ﻣﺸﺮوع و ﻧﺎﻣﺸﺮوع ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬اﻣﺎ وارث‬
‫ﻣﻔﺘﻀﺢ ﺗﺮﻳﻦ رواﺑﻂ اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ ﺷﺪن … )ص‪”.(26‬‬
‫ﻳﻌﻨﻲ ﻓﺮﻫﻨﮓ ﻳﻚ ﺟﺎ ﺗﻮ را واداﺷﺘﻪ ﻛﻪ ﺑﺮاي رﻫﺎﻳﻲ از ﻳﻚ‬
‫“داغ”‪ ،‬ﻳﻚ ﺟﻮري ﻣﺴﺌﻠﻪ ات را ﺣـﻞ ﻛﻨـﻲ‪ ،‬و ﺟـﺎﻳﻲ دﻳﮕـﺮ‬
‫ﺳﺪ راﻫﺖ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬و در اﻳـﻦ ﮔﻴـﺮودار ﻛﻴـﺴﺖ ﻛـﻪ در‬
‫ﻛﻮﭼﻪ ﭘﺲ ﻛﻮﭼﻪ ﻫﺎي اﺣﺴﺎس و واﻗﻌﻴـﺖ‪ ،‬ﮔـﻢ ﻧـﺸﻮد‪ .‬و‬
‫اﻳﻦ وﺿـﻌﻴﺖ اﺳـﺖ ﻛـﻪ ﺷـﺎﻳﺪ زﻣﻴﻨـﻪ را ﺑـﺮاي ﻋﺒـﻮر از‬
‫“ﺷﻨﺎﺧﺖ” ﺑﻪ “ﻓﺮا‪ -‬ﺷﻨﺎﺧﺖ‪ ”1‬ﻓﺮاﻫﻢ ﺳﺎزد‪.‬‬
‫دﻛﺘﺮ ﻛﺎوﻳﺎﻧﻲ و …‬
‫ﻛﻮﻧﺪرا و…( ﺑﺮﺧﻲ از ﻧﻮﻳﺴﻨﺪﮔﺎن ﭘﺎرا ﻓﺮاﺗﺮ ﻧﻬﺎده اﻧـﺪ و‬
‫درزﻣﻴﻨــﻪ ﺗﻮﺻــﻴﻒ ﺣﺎﻟــﺖ دروﻧــﻲ ﺣﻴﻮاﻧــﺎت ﻫــﻢ ﮔــﺎم‬
‫ﺑﺮداﺷﺘﻪ اﻧﺪ؛ ﻣﺎﻧﻨﺪ رﻣﺎن “ﺳﭙﻴﺪ دﻧﺪان” اﺛﺮﺟﻚ ﻟﻨﺪن و ﻳـﺎ‬
‫داﺳﺘﺎن “ اﻧﺘﺮي ﻛﻪ ﻟﻮﻃﻴﺶ ﻣـﺮده ﺑـﻮد” ﻧﻮﺷـﺘﺔ ﺻـﺎدق‬
‫ﭼﻮﺑﻚ‪ .‬ﻫﺮﭼﻨـﺪ ادﻋـﺎي ﻋﺠﻴﺒـﻲ اﺳـﺖ‪ ،‬اﻣـﺎ ﺷـﺎﻳﺪ ﺑﺘـﻮان‬
‫ﻳﺎﻓﺘﻪﻫﺎي ﻛﻴﻔﻲ ﻧﻮﻳـﺴﻨﺪﮔﺎن ﺑـﺰرگ را ﺑـﻪ ﻋﻨـﻮان ﻣﻜﻤـﻞ‬
‫ﻳﺎﻓﺘﻪ ﻫﺎي ﻛﻤﻲ روان ﺷﻨﺎﺳﺎن ﺗﺠﺮﺑﻲ ﺑﻪ ﻛﺎرﺑﺮد‪.‬‬
‫ﻧﻮﻳﺴﻨﺪﮔﺎن اﻳﻦ ﻣﻘﺎﻟﻪ اﺻﻼً ﺑﺎور ﻧﺪارﻧﺪ ﻛﻪ ﺑﺮرﺳﻲ آﻧـﺎن‬
‫ﺑﺘﻮاﻧﺪ ﺗﻤـﺎﻣﻲ ﺟﻮاﻧـﺐ روان ﺷـﻨﺎﺧﺘﻲ ﻳـﻚ اﺛـﺮ داﺳـﺘﺎﻧﻲ‬
‫راروﺷﻦ ﺳﺎﺧﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ؛ اﻳﻦ ﻣﻘﺎﻟﻪ را از ﻧﮕﺎه ﻛﺴﻲ ﺑﺨﻮاﻧﻴﺪ‬
‫ﻛــﻪ روي ﭘﻠــﻪ اول ﻧﺮدﺑــﺎن اﻳــﺴﺘﺎده و ﺳــﻌﻲ ﻣــﻲ ﻛﻨــﺪ‬
‫ﻣــﺸﺎﻫﺪات ﻛــﺴﻲ را ﻛــﻪ روي ﭘﻠــﻪ آﺧــﺮ اﻳــﺴﺘﺎده اﺳــﺖ‪،‬‬
‫ﺗﺸﺮﻳﺢ ﻛﻨﺪ‪ .‬ﺷﻮاﻫﺪ ﺑﺮ آﻣﺪه از “ﺳﻨﮕﻲ ﺑﺮ ﮔﻮري” ﻧـﺸﺎن‬
‫ﻣﻲدﻫﺪ ﺑﺮاي آن ﻛﻪ ﻓﺮد ﺑﺘﻮاﻧﺪ ﭘﺲ از ﻣﻮاﺟﻬﻪ ﺑﺎ ﻣـﺴﺌﻠﻪ‪،‬‬
‫ﺑــﺴﻼﻣﺖ از ﻣﺮﺣﻠــﺔ “اﻧﻜــﺎر” ﻋﺒــﻮر ﻛﻨــﺪ‪ ،‬ﺑﺎﻳــﺴﺘﻲ ﺑــﻪ‬
‫واﻗﻌﻴــﺖﻫــﺎﻳﻲ دﺳــﺖ ﻳﺎﺑــﺪ‪ .‬ﻛــﻪ ﻧﻬﺎﻳﺘـﺎً اﺻــﻼح ﺧﻄﺎﻫــﺎي‬
‫ﺷﻨﺎﺧﺘﻲ را در ﭘﻲ دارد‪ .‬اﻣﺎ اﺻﻼح ﺷﻨﺎﺧﺘﺎرﻫﺎ و ﭘﺬﻳﺮش‬
‫واﻗﻌﻴﺖ‪ ،‬ﻋﻠﻴﺮﻏﻢ ﻧﻈﺮﻳﻪ ﻫﺎي ﺷﻨﺎﺧﺘﻲ ﺳﻨﺘﻲ‪ ،‬ﭘﺎﻳﺎن ﻣﺎﺟﺮا‬
‫ﻧﻴﺴﺖ و ﻫﻨﻮز ﻧﻤﻲ ﺗﻮان از ﺳﺎزﮔﺎري ﺻﺤﺒﺖ ﻛﺮد‪ .‬ﺷﺎﻳﺪ‬
‫ﺑﺘــﻮان ﺣﺎﺻــﻞ اﻳــﻦ ﻣﻘﺎﻟــﻪ را در ﭼﻬــﺎر ﭼــﻮب ﻳــﻚ ﻣــﺪل‬
‫ﻣﻔﻬﻮﻣﻲ )ﺷﻜﻞ ‪ (1‬ﺧﻼﺻﻪ ﻛﺮد‪.‬‬
‫اﺻﻼح ﺷﻨﺎﺧﺘﺎرﻫﺎ و ﺗﻐﻴﻴﺮﻃﺮﺣﻮاره ﻫﺎ از ﻳﻚ ﺳﻮ ﺑـﺪون‬
‫ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺳﻄﺢ ﺿﻤﻨﻲ ﺷـﻨﺎﺧﺖ و از ﺳـﻮي دﻳﮕـﺮ ﺑـﺪون‬
‫ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻓﺮﻫﻨﮓ و ﺳﻨﺘﻬﺎ‪ ،‬اﺣﺘﻤﺎﻻً ﻓﺮد را ﺑﻪ رﻓـﺎه رواﻧـﻲ‬
‫ﻧﻤﻲ رﺳﺎﻧﺪ‪ .‬ﺑﺮاي رﺳﻴﺪن ﺑﻪ اﻳـﻦ ﻣﻘـﺼﻮد‪ ،‬ﺑﺎﻳـﺪ ﻣﻌـﺎﻧﻲ‬
‫ﻫﻴﺠﺎﻧﻲ ﻧﻬﻔﺘﻪ درﭘﺸﺖ واژه ﻫﺎ و ﮔﺰاره ﻫﺎي ﻛﻼﻣﻲ و ﻧﻴﺰ‬
‫ﻓﺸﺎر ﻓﺮﻫﻨﮕﻲ‪ -‬اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ را ﺑـﻪ ﻣﺤﺎﺳـﺒﺎت وارد ﺳـﺎﺧﺖ‪.‬‬
‫دﺳﺖ و ﭘﻨﺠﻪ ﻧﺮم ﻛﺮدن ﻓﺮد ﺑﺎ ﺷﻨﺎﺧﺘﺎرﻫﺎ از ﻳﻚ ﺳـﻮ و‬
‫ﻓــﺸﺎر ﻓﺮﻫﻨﮕــﻲ از ﺳــﻮي دﻳﮕــﺮ‪ ،‬او را ﺑــﻪ ﻓــﺮا ﺷــﻨﺎﺧﺖ‪،‬‬
‫رﻫﻨﻤﻮن ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ؛ ﻓﺮا – ﺷﻨﺎﺧﺘﻲ ﻛﻪ اﺣﺘﻤﺎﻻً ﺑﺎ ﻃﻐﻴـﺎن‬
‫و ﺑــﻪ زﺑــﺎن ﻋﻠﻤــﻲ ﺗــﺮ ﭘــﺮدازش ﻫﻴﺠــﺎﻧﻲ ﻫﻤ ـﺮاه اﺳــﺖ‪.‬‬
‫ﺷﻜﻞﮔﻴﺮي ﻓﺮا‪ -‬ﺷﻨﺎﺧﺖ ﻣﻴﺘﻮاﻧﺪ ﺑﺎﻋﺚ ﺗﻐﻴﻴـﺮ در دﻳـﺪﮔﺎه‬
‫)‪ (6‬ﻓﺮد ﺷﻮد؛ و اﻳﻦ ﺗﻐﻴﻴﺮي اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ دوام ﻳﺎﺑﺪ‪.‬‬
‫‪1-Emotional pricessing‬‬
‫‪11‬‬ ‫ﻓﺼﻠﻨﺎﻣﻪ ﺑﺎروري وﻧﺎﺑﺎروري‪ /‬ﭘﺎﺋﻴﺰ ‪80‬‬
‫ﺑﺮرﺳﻲ رواﻧﺸﻨﺎﺧﺘﻲ »ﺳﻨﮕﻲ ﺑﺮ ﮔﻮري«‬
‫و ﻣﺮد ﺑﺮاي ﻓﺮوﻧـﺸﺎﻧﺪن اﻳـﻦ ﻃﻐﻴـﺎن ﻓـﺮا‪-‬ﺷـﻨﺎﺧﺘﻲ ﺑـﻪ‬
‫ﻗﺒﺮﺳﺘﺎن ﻣﻲ رود ﺑﺮ ﮔﻮر ﭘﺪر ﻣﻲﻧﺸﻴﻨﺪ و ﺗﺎ ﻧﺎﮔﻔﺘﻪﻫـﺎ را‬
‫ﺑﮕﻮﻳﺪ‪:‬‬
‫“و اﻣــﺮوز ﻣــﻦ آن آدم اﺑﺘــﺮم ﻛــﻪ ﭘــﺲ از ﻣــﺮگ ﻫــﻴﭻ‬
‫ﺗﻨﺎﺑﻨﺪهاي را ﺑﺠﺎ ﻧﺨﻮاﻫﻢ ﮔﺬاﺷﺖ ﺗﺎ در ﺑﻨﺪ اﺟﺪاد و ﺳﻨﺖ‬
‫ﮔﺬﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷـﺪ‪ .‬وﺑـﺮاي ﻓـﺮار از ﻏـﻢ آﻳﻨـﺪه ﺑـﻪ اﻳـﻦ ﻫـﻴﭻ‬
‫ﮔﺴﺘﺮدة ﺷﻤﺎ ﭘﻨﺎه ﺑﻴﺎورد‪ .‬ﭘﻨﺎه ﺑﻴﺎورد ﺑﻪ اﻳﻦ ﮔﺬﺷﺘﮕﺎن و‬
‫اﻳﻦ اﺑﺪﻳﺖ درﻫﻴﭻ و اﻳﻦ ﺳﻨﺖ در ﺧﺎك ﻛـﻪ ﺗـﻮﻳﻲ و ﭘﻨـﺎه‬
‫ﺑﻴﺎورد‪ .‬ﭘﻨﺎه ﺑﻴﺎورد ﺑﻪ اﻳﻦ ﮔﺬﺷﺘﮕﺎن و اﻳﻦ اﺑﺪﻳﺖ در ﻫﻴﭻ‬
‫و اﻳﻦ ﺳﻨﺖ در ﺧﺎك ﻛﻪ ﺗﻮﻳﻲ و ﭘﺪرم وﻫﻤﻪ اﺟﺪاد وﻫﻤـﻪ‬
‫ﺗﺎرﻳﺦ‪ .‬ﻣﻦ اﮔﺮ ﺑﺪاﻧﻲ ﭼﻘﺪر ﺧﻮﺷﺤﺎﻟﻢ ﻛـﻪ آﺧـﺮﻳﻦ ﺳـﻨﮓ‬
‫ﻣﺰار در ﮔﺬﺷﺘﮕﺎن ﺧﻮﻳﺸﻢ‪ .‬ﻣﻦ اﮔﺮ ﺷﺪ در ﻳﻚ ﺟﺎ و ﺑـﻪ‬
‫اﻧﺪازة ﻳﻚ ﺗﻦ ﺗﻨﻬﺎ ﻧﻘﻄﻪ ﺧﺘﺎم ﺳﻨﺘﻢ )ص‪.”(93‬‬
‫و اﻳﻦ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺑﻪ ﻳﻚ ﻋﺰاداري ﺷﺒﻴﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﻋﺰاداري ﺑـﺮاي‬
‫‪Downloaded from http://www.jri.ir‬‬
‫آن ﺑﺨﺸﻲ از ﺷﻨﺎﺧﺖ و ﻓﺮﻫﻨﮓ ﻛﻪ ﻋﻤـﺮي او را ﺑـﻪ اﻳـﻦ‬
‫ﺳﻮ و آن ﺳﻮ ﻛﺸﺎﻧﺪ‪ .‬وﻗﺘﻲ از ﻗﺒﺮﺳﺘﺎن ﺑﺮ ﻣﻴﮕﺮدد‪ ،‬دﻳﮕﺮ‬
‫دﻟﺶ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬اﻧﮕﺎر ﻛـﻪ از دﻳـﺪﮔﺎه دﻳﮕـﺮي دﻧﻴـﺎ را‬
‫ﻣﻲﻧﮕﺮد )‪ . (6‬زاﻳﺪه ﻫﺎ را در ﻗﺒﺮﺳﺘﺎن ﻣﻴﺎن رﻓﺘﮕـﺎن ﺑﺠـﺎ‬
‫ﮔﺬاﺷﺘﻪ اﺳﺖ ﺗﺎ دﻧﻴﺎ را‪ ،‬ﺧﻮد را و آﻳﻨﺪه را ﺟـﻮر دﻳﮕـﺮي‬
‫ﺑﺒﻴﻨﺪ‪ .‬آراﻣﺸﻲ اﺳﺖ ﭘﺲ از آن ﻃﻐﻴﺎن‪ .‬ﻃﻐﻴﺎﻧﻲ ﻛـﻪ ﺷـﺎﻳﺪ‬
‫ﻛﻮره و ﭘﺮدازش ﻫﻴﺠﺎﻧﻲ‪ 1‬ﺑﺘﻮاﻧﻴﻢ ﺑﻨﺎﻣﻴﻤﺶ‪.‬‬
‫ﺑﺮآﻳﻨﺪ ﺑﺤﺚ‬
‫در اﻳﻦ ﻣﻘﺎﻟﻪ ﺗـﻼش ﺷـﺪ ﺗـﺎ ﺑـﺎ ﻣـﺮوري روان ﺷـﻨﺎﺧﺘﻲ‬
‫ﺑﺮﻳﻚ “اﺛﺮ داﺳﺘﺎﻧﻲ”‪ ،‬ﺑﺎروﻳﻜﺮدي ﺷﻨﺎﺧﺘﻲ‪ ،‬واﻗﻌﻴﺖ ﻫﺎﻳﻲ‬
‫را درزﻣﻴﻨﻪ رواﻧﻲ‪ -‬اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ ﻣﺴﺌﻠﻪ ﻧﺎﺑﺎروري ﻃﺮح ﻛﻨﻴﻢ‪.‬‬
‫ﻛﺎرﻫـــﺎي ادﺑـــﻲ ﻧﻮﻳـــﺴﻨﺪﮔﺎن ﺑـــﺰرگ‪ ،‬داراي ﻇﺮﻓﻴـــﺖ‬
‫درونﻧﮕﺮي اﻧﺴﺎﻧﻬﺎ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﺑﺨـﺼﻮص اﮔـﺮ داﺳـﺘﺎن ﺑـﺎ‬
‫دﻏﺪﻏــﻪﻫــﺎي ﻧﻮﻳــﺴﻨﺪه ﮔــﺮه ﺧــﻮرده ﺑﺎﺷــﺪ‪ .‬و“ﺳــﻨﮕﻲ‬
‫ﺑﺮﮔــﻮري” ﭼﻨــﻴﻦ اﺳــﺖ‪ .‬رﻣــﺎن ﻧﻮﻳــﺴﺎن ﻫﻤــﻮاره در‬
‫ﺗﻮﺻــﻴﻒ رﻓﺘــﺎر و دروﻧﻴــﺎت )دﺳــﺘﮕﺎه ذﻫــﻦ( آدﻣﻬــﺎي‬
‫داﺳﺘﺎن ﺧﻮد ﻣﻮﻓﻖ ﺑﻮده اﻧﺪ )ﻣﺎﻧﻨﺪ داﺳﺘﺎﻳﻮﻓﺴﻜﻲ‪ ،‬ﻣﻴﻼن‬
‫دﻛﺘﺮ ﻛﺎوﻳﺎﻧﻲ و …‬ ‫ﺑﺮرﺳﻲ رواﻧﺸﻨﺎﺧﺘﻲ »ﺳﻨﮕﻲ ﺑﺮ ﮔﻮري«‬

‫ﺣﻴﻄﻪ ﻓﺮا – ﺷﻨﺎﺧﺖ‬ ‫ﺣﻴﻄﻪ ﻓﺮﻫﻨﮓ‬ ‫ﺣﻴﻄﻪ ﺷﻨﺎﺧﺖ‬

‫ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﻓﺮاروي از ﻣﺮز‬ ‫ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﺷﻜﻞدﻫﻲ رﻓﺘﺎر‬ ‫ﻓﺮآﻳﻨﺪ‬

‫ﻣﺤﺪودﻳﺘﻬﺎي ﻓﺮﻫﻨﮕﻲ و‬ ‫ﺗﻮﺳﻂ ﻓﺮﻫﻨﮓ در ﺟﻬﺖ‬ ‫ﻣﺴﺌﻠﻪﮔﺸﺎﻳﻲ‬
‫ﻃﺮﺣﻮاره ﺷﻜﻨﻲ‬ ‫ﺛﺒﺎت ﻃﺮﺣﻮاره ﻗﺒﻠﻲ‬

‫اﺛﺮ آﻣﻮزهﻫﺎ‬ ‫™‬

‫ﻓﺸﺎر رواﺑﻂ‬ ‫™‬

‫اﺳﺘﻌﺎرهﻫﺎ‬ ‫™‬
‫ﻓﻌﺎل ﺷﺪن ﺳﻄﺢ‬ ‫™‬
‫ﺳﻨﺘﻬﺎ‬ ‫™‬
‫ﻓﻌﺎل ﺷﺪن ﻃﺮﺣﻮارهﻫﺎ‬ ‫™‬
‫ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻃﺮﺣﻮارهﻫﺎ‬ ‫™‬ ‫ﺿﻤﻨﻲ ﺷﻨﺎﺧﺖ‬
‫آداب و آﺋﻴﻦﻣﻨﺪﻳﻬﺎ‬ ‫™‬
‫ﭘﺮدازش در ﺳﻄﺢ ﮔﺰارهاي ﺷﻨﺎﺧﺖ‬ ‫™‬
‫ﺗﻐﻴﻴﺮ ﺑﺎورﻫﺎ‬ ‫™‬ ‫ﺑﻜﺎرﮔﻴﺮي ﻣﻌﺎﻧﻲ‬ ‫™‬
‫داغﻫﺎ )اﺳﺘﻴﮕﻤﺎ(‬ ‫™‬
‫ﺑﻜﺎرﮔﻴﺮي ﻣﻌﺎﻧﻲ ﺳﻄﺢ زﻳﺮزﻣﻴﻦ‬ ‫™‬
‫ﺗﻐﻴﻴﺮ دﻳﺪﮔﺎﻫﻬﺎ‬ ‫™‬ ‫ﺳﻄﺢ ﺑﺮﻳﻦ‬

‫‪Downloaded from http://www.jri.ir‬‬

‫ﭘﺮدازش ﻫﻴﺠﺎﻧﻲ‬ ‫™‬

‫ﺷﻜﻞ ‪ -1‬ﻣﺪل ﻣﻔﻬﻮم ﺳﺎزي ﺗﻌﺎﻣﻼت ﺣﻴﻄﻪﻫﺎي ﺷﻨﺎﺧﺖ‪ ،‬ﻓﺮﻫﻨﮓ و ﻓﺮاﺷﻨﺎﺧﺖ در ﺷﻜﻞﮔﻴﺮي ﭘﺮدازش ﻫﻴﺠﺎﻧﻲ و ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻃﺮﺣﻮارهﻫﺎ‬

‫داﺳﺘﺎن ﻧﻮﻳﺲ ﻫﻨﺮﻣﻨﺪ ﭘـﺮداﺧﺘﻴﻢ‪ .‬آﻧﭽـﻪ ﻳـﺎﻓﺘﻴﻢ ﺑﺮاﻳﻤـﺎن‬ ‫ﺑﻲﺷﻚ ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻣﻔﻬﻮمﺳﺎزي ﻣﻄﺮح ﺷـﺪه در ﺷـﻜﻞ ‪1‬‬
‫ﻏﺒﻄﻪ ﺑﺮاﻧﮕﻴﺰ ﺑﻮد؛ اي ﻛـﺎش روزي ﻳـﻚ داﺳـﺘﺎن ﻧـﻮﻳﺲ‬ ‫ﻣﻲﺗﻮان رﻫﻨﻤﻮدﻫﺎي درﻣـﺎﻧﻲ وﻳـﮋهاي را ﺑـﺮاي ﻛـﺎر ﺑـﺎ‬
‫ﺷﻬﻴﺮ ﺑﻪ ﻧﻘﺪ روان ﺷﻨﺎﺳﻲ ﻣﻲ ﭘﺮداﺧﺖ‪.‬‬ ‫زوﺟﻬﺎي ﻧﺎﺑﺎرور ﻣﻄﺮح ﺳﺎﺧﺖ‪ .‬ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﻋﻮاﻣﻞ ﻓﺮﻫﻨﮕـﻲ‬
‫و ﺳﻴﻄﺮه آن ﺑﺮ ﻛـﻨﺶ ﺷـﻨﺎﺧﺘﻲ اﻓـﺮاد‪ ،‬ﺑﻨﻈـﺮ ﻣـﻲرﺳـﺪ‬
‫ﺗﺸﻜﺮ و ﻗﺪرداﻧﻲ‬ ‫ﺑﺎﻳــﺴﺘﻲ درﻓﺮآﻳﻨــﺪ درﻣــﺎن ﺑــﺪﻧﺒﺎل ﻣﻌــﺎﻧﻲ ﻓﺮﻫﻨﮕــﻲ‬

‫اﮔﺮ اﻳﻦ ﻧﻮﺷﺘﻪ‪ ،‬ﺣﺮﻓﻲ ﺑﺮاي زدن داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷـﺪ‪ ،‬ﺑـﻲﺷـﻚ‬ ‫ﺷﻨﺎﺧﺘﺎرﻫﺎ و ﺑﺮﺧﻮرد ﺑﺎ آﻧﻬﺎ ﺑﻮد‪ .‬آﺷﻜﺎر اﺳـﺖ ﻛـﻪ اﻳـﻦ‬

‫ﻣﺮﻫــﻮن ذﻫــﻦ ﻛﺎوﺷــﮕﺮ‪ ،‬ﺟــﺴﻮر و ﺑــﺎرور زﻧــﺪهﻳــﺎد‪،‬‬ ‫ﺑﺮﺧﻮرد ﺗﻨﻬﺎ در ﺻﻮرﺗﻲ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﭼـﺎرهﺳـﺎز ﺑﺎﺷـﺪ ﻛـﻪ‬

‫ﺟﻼلآلاﺣﻤﺪ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﻓﺮآﻳﻨــﺪ ﺣــﻞ )ﻣــﺴﺌﻠﻪ ﮔــﺸﺎﻳﻲ( از ﺣﻴﻄــﻪ ﻋﻮاﻣــﻞ ﻓــﺮا –‬

‫ﺷﻨﺎﺧﺘﻲ ﻋﺒﻮر ﻛﻨﺪ‪ .‬ﻣﺎﺑﻪ ﺗﺤﻠﻴﻞ روان ﺷﻨﺎﺧﺘﻲ اﺛﺮ ﻳﻚ‬

‫‪References‬‬
‫‪ -1‬ﺳﻴﺪ ﺣﺴﻴﻨﻲ ر‪ .‬ﻣﻜﺘﺒﻬﺎي ادﺑﻲ‪ .‬ﺗﻬﺮان‪ ،‬اﻧﺘﺸﺎرات ﻧﻴﻞ‪.‬‬ ‫‪2- Beck A.T. Cognitive models of depression.‬‬
‫ﺳﺎل ‪.1353‬‬ ‫‪J Cognitive Psychotherapy, an international‬‬
‫‪quarterly. 1987; 1: 5-37.‬‬
‫‪31:339-54.‬‬

‫‪12‬‬ ‫ﻓﺼﻠﻨﺎﻣﻪ ﺑﺎروري وﻧﺎﺑﺎروري‪ /‬ﭘﺎﺋﻴﺰ ‪80‬‬

… ‫دﻛﺘﺮ ﻛﺎوﻳﺎﻧﻲ و‬
.‫ ﻓﺮﻫﻨﮕﻴﺎن‬،‫ ﺗﻬﺮان‬.‫ اﺳﺘﻌﺎره و ﺷﻨﺎﺧﺖ‬.‫ ﻗﺎﺳﻢ زاده ح‬-3
1379, ‫ﺳﺎل‬4- Mathews A. Information-
processing biases in emotional disorders in
D.M. Clark and C.J. Fairburn (Eds.). Sciene
and practice of cognitive behaviour therapy.
Oxford, Oxford University press. 1997; 47-
66.
5- Ghassemzadeh H. Some reflections on
metaphoric processing: A move toward a
meta-sign formulation. New Ideas in psychol.
1999; 17:41-54.
6- Teasdale J.D. Emotion and two kinds of
meaning: cognitive therapy and applied
cognitive science. Behav Res Ther. 1993;
13 80 ‫ ﭘﺎﺋﻴﺰ‬/‫ﻓﺼﻠﻨﺎﻣﻪ ﺑﺎروري وﻧﺎﺑﺎروري‬
«‫ﺑﺮرﺳﻲ رواﻧﺸﻨﺎﺧﺘﻲ »ﺳﻨﮕﻲ ﺑﺮ ﮔﻮري‬
‫ داﻧﺶ و روﺷﻬﺎي ﻛﺎﺑﺮدي‬.‫ وﻓﺮﺑﻮرن ك‬.‫ ﻛﻼرك د‬-7
،‫ ﺗﻬﺮان‬.‫ ﺗﺮﺟﻤﻪ ﺣﺴﻴﻦ ﻛﺎوﻳﺎﻧﻲ‬.‫رﻓﺘﺎر درﻣﺎﻧﻲ ﺷﻨﺎﺧﺘﻲ‬
.1997 ‫ ﺳﺎل‬.‫ﻣﺆﺳﺴﻪ ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت ﻋﻠﻮم ﺷﻨﺎﺧﺘﻲ‬
.‫ ﺗﺮﺟﻤﻪ ﻧﺼﺮت ﻓﻨﻲ‬.‫ رﻓﺘﺎراﺟﺘﻤﺎﻋﻲ‬.‫ ﺗﺮﻳﺎﻧﺪﻳﺲ ﻫـ‬-8
.1994 ‫ ﺳﺎل‬.‫ ﻧﺸﺮرﺳﺎﻧﺶ‬،‫ﺗﻬﺮان‬
9- Theasdale, J.F. The relationship between
cognition and emotion: The mind- in- place in
mood disorders in D.M. Clark and C.J.
Fairburn (Eds.). Science and practice of
cognitive behav ther. Oxford, Oxford
University press. 1997.
Downloaded from http://www.jri.ir