‫نت و آنالیز روغن‪-‬عدد ‪PQ‬‬

‫در یکماه گذشته با دو مدیر نت از دو بخش صنعت دیدارها و جلساتی داشتیم‪ .‬در دیدار با مدیران نت یکی از‬
‫ششگ ر شه لگا اا الگت از تدمام یزمایشگااهاا بیرون از شارگاه الگتیاده می شنند بعد از‬ ‫پاالیشگااهاا برر‬
‫چند لگاتت صگ بت به یک م رد تجیب ششگیده شگد‪ .‬یکی از ت رب رنرات رها پاالیشگااه در هیت ماه گذشگته‬
‫مشگکلی داشگته شه باتک شیو و ملا ه شگدن ییلترها رون میشگده و ای مشگکا با بازدید چشگمی هم ششگ‬
‫شگده اما یزمایشگااه تخییی و مرجو و‪ ...‬در ای مدم ‪ 3‬نم نه یزمایش) هیچ اتطار و تشخییی نداده الت‪.‬‬
‫تاما شیو شننده هم زنگ یه ب ده الگگت‪ .‬شسگگانیکه با شارهایی درای لگگطت اهمیت لگگر و شار دارند و‬
‫مسگو یت لگنای یماده بکار و شارشرد تجایراتی چ ن ت رب رنرات رها را بر دوش می ششگند باتر میت انند‬
‫نارانی مسگگو ی ای پاالیشگگااه را درن شنند‪ .‬متنلگگیانه در چنی م ارد گ اهینامه ها و الگگتانداردها و‬
‫مدارن مثبته هم چندان به یرامش یکر شمک نمی شنند شه بر تکس‪.‬‬

‫در جلسگه ا دیار با مدیر نت یکی از بررگتری م لگسگام پیمانکار جمله جا بی شگنید " دلگتااه ‪ PQ‬قادر‬
‫به تشگگخیآ یه در لا ت ترشیبی نیسگگت" ای لکم و نظریه تلمی را هماناایی داده اند شه یه ترشیبی‬
‫پاالیشااه را ندیده ب دند‪.‬‬

‫تقارن ای دو جلسه با یکدیار و در م رد شنالایی یه و زنگ یه و دلتااه ‪ PQ‬انایره ای ن شته الت‪.‬‬

‫مقدمه‬

‫وگریس و یا‪ )...‬در یزمایشگااهاا لگرالگر‬ ‫دلگتااه ‪ PQ‬دلگتااهی الگت شه برا یزمایش نم نه ها رون‬
‫دنیا بکار میرود‪ .‬بسگگته به نلظت وج د تنیگگر مینا یسگگی در رون و نم نه دلگگتااه تدد بدون بعد را به‬
‫ذرام‬ ‫تن ان تدد ‪ PQ‬بدلگت میدهد شه شم ب دن یا زیاد ب دن ین نشگانه شم ب دن یا زیاد ب دن نلظت یه‬
‫یرلگایش ی یه در م رد نم نه ها رون ) الگت‪ .‬ت اناییاا ای دلگتااه باتک شگده در شلیه یزمایشگااهاا‬
‫گ‬
‫جایاری دیار یزمایشاتی شه شاید‬ ‫رون از ین التیاده شده برا شنالایی یه م ج د در نم نه ها رون‬
‫ظاهر و شنالنامه مقب تر هم دارند ‪ DL DS‬و‪ )...‬بش د‪.‬‬

‫اگر به یک برگه یزمایش رون شه در ین هم نتایج الگگتکترومتر و هم نتایج ‪ PQ‬نم نه رون یورده شگگده‬
‫نااهی بیندازیم مت جه نکام جا بی ت اهیم شد‪.‬‬

‫‪1‬‬
 ‫شرح‬ ‫مقایسه‬ ‫‪PQ‬‬ ‫اسپکترومتر‬
‫به احتمال زیاد دستگاه مشکل فرسایش آهن ندارد‪.‬‬ ‫تأیید‬ ‫کم‬ ‫کم‬
‫دستگاه فرسایش آهن زیر ‪ 5‬میکرون دارد‪ .‬معموالً فرساش سیلیس باعث این‬
‫تأیید‬ ‫زیاد‬ ‫زیاد‬
‫وضع می شود یا کارکشیدن از روغن بیش از حد‪.‬‬
‫از نظر تئوریک امکان چنین حالتی وجود دارد ولی از نظر عملی تقریباً ناممکن‬
‫متناقض‬ ‫کم‬ ‫زیاد‬
‫است مگر اینکه یکی از دستگاههای تست یا هر دو مشکل داشته باشند‪.‬‬
‫هر وقت مشکل اساسی و فرسایش شدید داشته باشیم این حالت پیش خواهد‬
‫متناقض‬ ‫زیاد‬ ‫کم‬
‫آمد‪.‬‬

‫برا لگادگی لا تاا باال با شلمام شلی مثا شم یا زیاد وصگ شگده اند اگرچه پس از ت حگیت بیشگتر م حگ‬
‫روشگ تر ت اهد شگد‪ .‬اما از همی جا و به همی مقدار می ت ان تیار برا اهمیت ‪ PQ‬و قابا اتتماد ب دن‬
‫ین بدلگت یورد‪ .‬از ینجایی شه هن ز بعد از ‪ 18‬لگا شه از لگاتت ای دلگتااه مام و میید و پیلیده در داتا‬
‫باز هم نم نه هایی از نظرها نادرلت‬ ‫شش ر می گذرد و انجا صدها هرار یزمایش در یزمایشااهاا مختل‬
‫را بیشتر و دقیقتر بشکاییم‪.‬‬ ‫در م رد ‪ PQ‬اینجا و ینجا دیده می ش د باتر الت م ح‬

‫‪-1‬دستگاه ‪PQ‬‬

‫دلگگتااه ‪ PQ‬بر الگگام مقاومت متیاوم اجسگگا و م اد برا تب ر تط د میدان مینا یسگگی شار می شند‪.‬‬
‫با یناا لگاتته می شگ د مقاومت‬ ‫بعضگی تناصگر مثا یه و نیکا و م اد نایابی شه یهنرباها ی ا ا عاده ق‬
‫تیلی شمی در برابر تب ر میگدان داشگگگ تگه و تط د میگدان را جگذی می شننگد‪ .‬برتی دیار بر تکس تط د‬
‫میدان را دیو می شنند‪ .‬دلگتااه ‪ PQ‬ای جذی و میران ین را السگام شرده و با حگرایبی به تن ان تدد ‪PQ‬‬
‫ین نم نه اتال می شند‪.‬‬

‫اشگکا التما ی ‪ :1‬ممک الگت یلراتی با تاصگیت مینا یسگی منیی و مقدار هم یه در رون نم نه وج د‬
‫داشگته باشگند شه تاصگیت یکدیار را تنثی شرده جمو جبر نردیک صگیر باشگد‪ .‬در چنی شگرایطی تدد ‪PQ‬‬
‫نردیک به صیر و ی یلرام داتا رون صیر نیستند‪.‬‬

‫‪2‬‬
‫مینا یسگگ ی یه و هراران برابر حگگعی تر نیر مینا یسگگی یلرام‬ ‫با ت جه به تاصگگیت ق‬ ‫از نظر تو ر‬
‫یرلگگایشگگی مثا مس باید چند هرار برابر یه م ج د یلرام دیار با پرما بیلیتی منیی داشگگته باشگگیم تا‬
‫بت اننگد یکگدیار را تنثی شننگد‪ .‬چنگد هرار برابر یلرام نیر مینگا یسگگگی بگه روشگگگاگا گ نگاگ ن از جملگه ذره‬
‫التکترومتر یا ییلترپچ قابا شنالایی ت اهند ب د‪.‬‬ ‫شمار‬

‫یرلگایش نیر تاد الگت پیدا شردن لجم‬ ‫از نظر تجربی از ینجا شه یه همیشگه پا اابت و نا ب هر ن‬
‫زیاد یلرام دیار در نم نه بدون لضگگ ر یه قابا ت جه یقر در شگگگرایر تاصگگگی امکان دارد‪ .‬مثا رون‬
‫بگا‬ ‫هم ه اجراء یناگا بجر تکیگه گگاهاگا از جنس ‪ Al‬هسگگگتنگد‪ .‬ای گ نگه م ارد تگا‬
‫ش پلینگگ هگا ت ربینی شگه گ‬
‫روشاا دیار شنالایی می ش ند‪.‬‬

‫اشگکا التما ی‪ :2‬ممک الگت تنیگر یه بیگ رم ترشیب شگیمیایی نیر مینا یسگی در نم نه وج د داشگته‬
‫باشد و ‪ PQ‬ینرا تشخیآ ندهد‪.‬‬

‫از نظر تو ر ص یت الت‪.‬‬

‫در تما ترشیبام شگیمیایی یه م ج د در رون نم نه معم ال نتیجه ترشیب با اشسگینن در لضگ ر ر بت و‬
‫یی یا ترشیب با اشسگینن در لرارتاا باال هسگتند‪ .‬پیدا شردن ترشیبام شلره و مانند ین در رونناا ماشگی‬
‫می لبد‪ .‬و ی اشسگگگیدها یه زیاد دیده می‬ ‫امکان ناچیر دارد و اقدامام تا‬ ‫یالم در شگگگرایر تا‬
‫شگگ ند‪ .‬نی ذ دهی نسگگبی ‪ )relative permeability‬یه ‪ 7000‬اشسگگید ‪ FeO‬یه ‪ 720‬و مس‪) -1‬‬
‫الگت‪ .‬لگایر اشسگیدها یه تاصگیت مینا یسگی بیشگتر دارند و از یناا برا لگاتت هسگته ترانس و یهنربا‬
‫الگتیاده می شگ د‪ .‬در تا م واقعیت رلگیدن به اشسگید تا آ ‪ FeO‬در شگرایر شنتر نشگده اتیاا نادر الگت‬
‫بیعی شه دارا اشسگیدها‬ ‫و همیشگه مخل ی از اشسگیدها مختل داریم‪ .‬شه در نتیجه نم نه ها رون‬
‫یه باشگگند ت لگگر ‪ PQ‬قابا شگگنالگگایی هسگگتند‪ .‬ا بته در یزمایشگگااهاا شارگاهی پیدا شردن ‪ FeO‬و‬
‫اشسگگیدها یه به تاده روش رلگ ی گیر رو شانذ الگگت‪ .‬اشسگگیدها قرمر و قا ه ا یه رو شانذ‬
‫ییلتر لیید بخ بی قابا شنالایی هستند‪.‬‬

‫اشکا التما ی ‪ :3‬دلتااه ‪ PQ‬قادر به شنالایی ذرام ریر اه نیست و به تن ان شاتآ ذرام درشت یهنی‬
‫بکار می رود‪.‬‬

‫‪3‬‬
‫اگر به جداو لدود تشگخیآ روشگاا مختل ینا یر رون نااه شنیم ی را مت جه ولگعت ل زه تشگخیآ‬
‫‪ PQ‬از یک میکرون به باال می ش یم‪.‬‬

‫پس ای تبارم شاتآ ذرام درشت یهنی از شجا امده؟‬

‫در روش درلگگت ینا یر رون در یزمایشگگااهاایی شه از الگگتکترومتر الگگتیاده می شنند لتما باید یک روش‬
‫تکمیلی برا ذرام درشت التما ی هم داشته باشیم چرا شه التکترومتر از لدود پنج میکرون به باال قادر به‬
‫تشخیآ ذرام یرلایشی نیست‪ .‬در ای ص رم با وج د ذرام درشت و تطرنان التکترومتر ج ای اشتباهی‬
‫مبنی بر نب د ذرام یرلگایشگی و یرا ب دن اوحگا ت اهد داد‪ .‬یزمایشگااهاا دنیا برا ای منظ ر از یزمایش‬
‫ذره شگمار الگتیاده میشنند و اگر در یزمایش ذره شگمار نشگانهها ذرام بررگتر از ده میکرون ب د دیار‬
‫به نتایج الگگتکترومتر اتتماد نکرده دنبا روشگگاا تکمیلی بررلگگی میکرلگگکتی) میروند‪ .‬بعضگگی از‬
‫از ‪ PQ‬برا شنتر الگتکترومتر الگتیاده میشنند‪ .‬با ای الگتدال شه اگر‬ ‫یزمایشگااهاا بجا ذره شگمار‬
‫ذرام درشگتی داشگته باشگیم لتما لگام ذرام درشگت یه در بی یناا نا ب ت اهد ب د‪ PQ .‬هم ای ذرام را‬
‫شگنالگایی می شند همانط ر شه ذرام ریر را هم شگنالگایی می شند) و اگر بی تدد یه الگتکترومتر یقر‬
‫الگگت شه بد یا وج د ذرام‬ ‫‪ – )PQ‬ذرام ریر و درشگگت) اتتالف زیاد ب د معل‬ ‫ذرام ریر) و تدد یه‬
‫درشگت الگت‪ .‬همی ت انایی ‪ PQ‬برا شگنالگایی ذرام درشگت باتک شگده برتی تیا شنند ‪ PQ‬ذرام ریر را‬
‫شنالایی نمی شند!!‬

‫اشگکا التما ی ‪ :4‬تکیه بیش از لد بر ‪ .PQ‬چ ن انجا یزمایش ‪ PQ‬بسگیار لگاده تر از انجا یزمایش بررلگی‬
‫میکرلگکتی رو شانذ و شگیشگه الگت و نسگبتا هم ت ی ج ای می دهد گاهی تالقه زیاد وج د دارد شه با‬
‫در‬ ‫تیسگگیر اتداد مختل ‪ PQ‬از انجا یزمایشگگام دیار یرار شنند‪ .‬نتایج مثبتی شه از یزمایش ‪ PQ‬بخی گ‬
‫شگرو شار و بد ب دن اوحگا ماشگیناا بدلگت می یید گاهی اوقام باتک می شگ د یزمایشگااه شار ت د را یقر‬
‫در لقیقت ت انایی زیاد ‪ PQ‬به ن تی بازتای‬ ‫در ‪ PQ‬تالصگگه شند‪ .‬ای م رد هم مثا اشگگکا التما ی ل گ‬
‫بد یا تکیه بی م رد به ‪ PQ‬شگگنالگگایی‬ ‫منیی دارد و باتک می شگ د بعضگگی از ترابی ها و م ارد نیر تاد‬
‫نشگ ند‪ .‬ما انجا یزمایش ‪ -PQ‬ی دگی یی‪ -‬ویسگک زیته ‪ 40‬درجه و بررلگی میکرولگکتی رو شانذ و رو‬
‫ال را اشیدا ت صیه میشنیم شه باید برا هر نم نه بی رم شاما انجا ش ند‪.‬‬

‫‪4‬‬