Laboratorium Podstaw Fizyki

Nr ćwiczenia: 17
Temat ćwiczenia: Wyznaczenie wartości przyspieszenia ziemskiego

Nazwisko i Imię prowadzącego kurs

Wykonała:
Imię i Nazwisko
nr indeksu, wydział
Termin zajęć: dzień tygodnia, godzina wtorek, 9:15
Numer grupy ćwiczeniowej B06-37i
Data oddania sprawozdania: 5.04.2022
Ocena końcowa

Zatwierdzam wyniki pomiarów.

Data i podpis prowadzącego zajęcia ............................................................

Adnotacje dotyczące wymaganych poprawek oraz daty otrzymania poprawionego sprawozdania

Wstęp:
Celem ćwiczenia jest wyznaczenie wartości przyspieszenia ziemskiego za pomocą wahadła
matematycznego i fizycznego.

Wzór na przyspieszenie ziemskie, które wyznaczymy z pomiarów wahadła matematycznego:

𝐿̅ 𝒎
g= 𝟒 ∗ 𝝅𝟐 ∗ ̅𝟐 [𝒔𝟐]
T
Gdzie:
L-średnia długość wahadła
T- okres
t-czas
n- ilość wahnięć

Wzór na przyspieszenie ziemskie, które wyznaczymy z pomiarów wahadła fizycznego:

𝐈 𝒎
𝐠 = 𝟖 ∗ 𝛑𝟐 ∗ 𝐓𝟐∗𝐦∗𝐝 [𝒔𝟐]

𝐝𝟐
𝐈 = 𝐈𝐨 + 𝐦 ∗
𝟒

𝟏
𝐈𝐨 = 𝐦 ∗ (𝐝𝟐 + 𝐃𝟐 )
𝟖
Gdzie:
I -Moment bezwładności pierścienia względem osi obrotu
𝐼𝑜 - moment bezwładności pierścienia względem osi przechodzącej przez środek masy
d – średnica wewnętrzna pierścienia
D – średnica zewnętrzna pierścienia
m- masa
T – okres wahnięć (czas/ilość wahnięć)
 A. Wahadło matematyczne
Dane:

𝐿̅
u( ) u(śr.t)
𝒍𝒑. L [m] 𝐿̅ [m] u(L) n u(n) t [s] u(t) śr.t [s]
[s]

1 0.74900 0.00058 172.00 0.48

2 0.75100 0.00058 172.00 0.48
3 0.75000 0.74940 0.00058 0.00026 100 1 170.00 0.48 171.00 0.65
4 0.74800 0.00058 171.00 0.48
5 0.74900 0.00058 170.00 0.48

1 0.65500 0.00058 159.00 0.48

2 0.65600 0.00058 160.00 0.48
3 0.65700 0.65580 0.00058 0.00026 100 1 159.00 0.48 159.20 0.61
4 0.65500 0.00058 158.00 0.48
5 0.65600 0.00058 160.00 0.48

1 0.29900 0.00058 107.00 0.48

2 0.30000 0.00058 107.00 0.48
3 0.29900 0.29900 0.00058 0.00026 100 1 106.00 0.48 106.60 0.54
4 0.29800 0.00058 106.00 0.48
5 0.29900 0.00058 107.00 0.48
Tabela1.

g 𝐠̅
𝒍𝒑. T u(T) ̅
T ̅)
u(T 𝒎
[ 𝟐]
u(g) 𝒎 u(𝑔̅ )
𝒔 [ 𝟐]
𝒔

1 1.720 0.018
2 1.720 0.018
3 1.700 0.018 1.7100 0.0080 10.1177 0.0943
4 1.710 0.018
5 1.700 0.018
1 1.590 0.017
2 1.600 0.017
3 1.590 0.017 1.5920 0.0075 10.2152 0.0959 10.241 0.057
4 1.580 0.017
5 1.600 0.017
1 1.070 0.012
2 1.070 0.012
3 1.060 0.012 1.0660 0.0053 10.39 0.10
4 1.060 0.012
5 1.070 0.012
Tabela1.c.d
∆p długości wahadła- 0.001[m]

∆e - 1 [s]

∆p czasu − 1 [s]

Przykładowe obliczenia:
Niepewność długości

∆
u(L)= √ 3𝑃

0.001
u(L)= √ = 0.00058 [m]
3

Średnia długość wahadła:

𝐿 +𝐿 +𝐿 +𝐿 +𝐿 0.74900+0.75100+0.75000+0.74800+0.74900
𝐿̅ = 1 2 3 4 5 = =0.74940 [m]
5 5

Jej niepewność:

1 2 1 2 1 2 1 2 1 2
̅) =
u(𝐿 √(5 ∗ 𝑢(𝐿1 )) + ( ∗ 𝑢(𝐿2 )) + ( ∗ 𝑢(𝐿3 )) + ( ∗ 𝑢(𝐿4 )) + ( ∗ 𝑢(𝐿5 ))
5 5 5 5

1 1 1 1 1
̅) =
u(𝐿 √(5 ∗ 0.00058)2 + (5 ∗ 0.00058)2 + (5 ∗ 0.00058)2 + (5 ∗ 0.00058)2 + (5 ∗ 0.00058)2 =

0.00026 [m]

Średni czas:
172.00+172.00+170.00+171.00+170.00
𝒕̅= =171.00
𝟓

Niepewność czasu:

𝑢𝑎 =

𝑢𝑎 =

0.447214 [s]
 ∆p 2 ∆ 2 1 2 1 2
𝑢𝑏 =√( 3 ) + ( 3𝑒) = √(3) + (3) =0.471405

𝑢𝑐 (t) = = √0.4472142 + 0.4714052 ≈ 0.66 [s]

Okres drgań
𝑡 172.00
T= 𝑛 = = 1.720
100

Niepewność okresu drgań

2 2 2 2
1 𝑡 1 𝑡
𝑢(𝑇1 ) = √(𝑛 ∗ 𝑢(𝑡)) + (− 𝑛2 ∗ 𝑢(𝑛)) = √(100 ∗ 0.48) + (− 𝑛2 ∗ 1) ≈ 0.018

Średni okres drgań

̅ = T1 +T2 +T3+T4+T5 = 1.7100

T 5

Niepewność średniego okresu drgań:

2 2 2 2 2
̅) = √(1 ∗ 𝑢(𝑇1 )) + (1 ∗ 𝑢(𝑇2 )) + (1 ∗ 𝑢(𝑇3 )) + (1 ∗ 𝑢(𝑇4 )) + (1 ∗ 𝑢(𝑇5 )) =
U(T 5 5 5 5 5

2 2 2 2 2
√(1 ∗ 0.018) + (1 ∗ 0.018) + (1 ∗ 0.018) + (1 ∗ 0.018) + (1 ∗ 0.018) ≈0.0080
5 5 5 5 5

Wartość przyspieszenia ziemskiego g

L 0.74940
𝑔1 = 4 ∗ π2 ∗ ̅2 = 4 ∗ π2 ∗ = 10.118 [sm2]
T 1.71002

Niepewność przyspieszenia ziemskiego:

2 2
4∗π2 8∗π2 ∗𝐿̅
u(𝑔1 ) = √( ∗ 𝑢(𝐿)) + (− ̅)) =
∗ 𝑢(T
̅2
T ̅3
T

4∗π2 2 8∗π2 ∗0.74940 2

m
√( ∗ 0.00026) + (− ∗ 0.0080) = 0.095 [s2]
1.71002 1.71003
̅̅̅̅̅̅̅̅̅̅
 Wartość średnia przyspieszenia ziemskiego:

10.1177+10.2152+10.39 m
𝑔̅ = = 10.241 [s2 ]
3

Niepewność wartości średniej:

1 1 1
U(𝑔̅ ) = √(3 ∗ 𝑢(𝑔1 ))2 + (3 ∗ 𝑢(𝑔2 ))2 + (3 ∗ 𝑢(𝑔3 ))2

1 2 1 2 1 2 m
=√(3 ∗ 0.0943) + (3 ∗ 0.0959) + (3 ∗ 0.10) = 0.057 [s2 ]

B. Wahadło fizyczne
∆e - 1 [s]

∆p (t) – 1 [s]

∆p (D) − 0.0001 [m]

∆p (d) – 0.0001 [m]

l.p m[kg] d[m] D[m] n t[s] T u(T) I0[kg/m3] I[kg/m3] g[m/s2]

1 0,12910 0,14010 74,00 0,7400 0,0097 0,0011980 0,0022970 9,721
2 0,12900 0,14000 75,00 0,7500 0,0098 0,0011960 0,0022960 9,458
3 0,12920 0,14020 74,00 0,7400 0,0097 0,0012000 0,0022990 9,720
4 0,12900 0,14010 73,00 0,7300 0,0096 0,0011970 0,0022970 9,990
5 0,264 0,12910 0,14000 100 75,00 0,7500 0,0098 0,0011970 0,0022960 9,459
Śr. 𝑥̅ 0,12908 0,14008 74,20 0,7420 0,0044 0,0011970 0,0022970 9,667
Tabela2

ua(d) 0,000038 ua(t) 0,38

ub(d) 0,00018 ub(t) 0,48
uc(d) 0,00019 uc(t) 0,62

ua(D) 0,000038 u(I0) 0,0000024

ub(D) 0,00018 u(I) 0,0000043
uc(D) 0,00019 u(g) 0.065
Tabela3
Moment bezwładności pierścienia względem osi przechodzącej przez środek masy:
1 1
Io = m ∗ (d2 + D2 ) = ∗ 0.264 ∗ (0.129082 + 0,140082 )= 0,0011970
8 8

Niepewność momentu bezwładności pierścienia względem osi przechodzącej przez środek masy:

2 2
1 1
𝑢(𝐼𝑜 ) = √(4 ∗ 𝑚 ∗ 𝑑̅ ∗ 𝑢(𝑑̅ )) + (4 ∗ 𝑚 ∗ 𝐷
̅ ∗ 𝑢(𝐷
̅ )) =

2 2
√(1 ∗ 0.264 ∗ 0.12908 ∗ 0,00019) + (1 ∗ 0.264 ∗ 0,14008 ∗ 0,00019) = 0,0000024
4 4

Moment bezwładności pierścienia względem osi obrotu:

d2 0.129082
I = Io + m ∗ = 0,0011970 + 0.264 ∗ =0,0022970
4 4

Niepewność momentu bezwładności względem osi obrotu:

2 2
1
U(𝐼 )̅ = √(1 ∗ 𝐼̅𝑜 ) + (2 ∗ 𝑚 ∗ 𝐷
̅ ∗ 𝑢(𝐷
̅ ))

1 2
=√(1 ∗ 0,0000024 )2 + (2 ∗ 0.264 ∗ 0,14008 ∗ 0,00019) = 0,0000043

Średni czas dla n=100 wahnięć

74+75+74+73+75
𝑡̅ = = 74.20 [𝑠]
5

Niepewność czasu:

𝑢𝑎 (𝑡̅ ) =

(74−74.2)2 +(75−74.2)2 +(74−74.2)2 +(73−74.2)2 +(75−74.2)2

=√ =0,38
20

∆p 2 ∆ 2 1 2 1 2
𝑢𝑏 (𝑡̅ )=√( 3 ) + ( 3𝑒) = √(3) + (3) =0.48
𝑢𝑐 (𝑡̅ ) = = √0,382 + 0,482 =0,62 [s]

Okres drgań:
𝑡 74
T= 𝑛 = 100 = 0.7400

Niepewność okresu drgań

2 2 2 2
1 𝑡 1 74
𝑢(𝑇1 ) = √(𝑛 ∗ 𝑢(𝑡)) + (− 𝑛2 ∗ 𝑢(𝑛)) = √(100 ∗ 0,62) + (− 1002 ∗ 1) ≈ 0,0097

Średni okres drgań

̅ = T1 +T2 +T3+T4+T5 =0,7420

T 5

Niepewność średniego okresu drgań:

̅) =
U(T

2 2 2 2 2
√(1 ∗ 𝑢(𝑇1 )) + (1 ∗ 𝑢(𝑇2 )) + (1 ∗ 𝑢(𝑇3 )) + (1 ∗ 𝑢(𝑇4 )) + (1 ∗ 𝑢(𝑇5 )) =0,0044
5 5 5 5 5

Wartość przyspieszenia ziemskiego:

𝐼̅ 0,0022970 m
g = 8 ∗ π2 ∗ T̅2 ∗m∗d̅ = 8 ∗ π2 ∗ 0,74202 ∗0.264∗0,12908 =9,667[s2]

Niepewność przyspieszenia ziemskiego;:

2 2 2
8𝜋2 16𝜋2 ∗𝐼 8𝜋2 ∗𝐼
u(g)=√(𝑇̅ 2 ∗𝑚∗𝑑̅ ∗ 𝑢(𝐼 )̅ ) + (− 𝑇3 ∗𝑚∗𝑑̅ ∗ 𝑢(𝑇̅)) + (− 𝑇2 ∗𝑚∗𝑑2 ∗ 𝑢(𝑑̅)) =

2 2 2
8𝜋2 16𝜋2 ∗0,0022970 8𝜋2 ∗0,0022970
√( ∗ 0,0000043) + (− ∗ 0,0044) + (− ∗ 0,00019)
0,74202 ∗0.264∗0.12908 0,74203 ∗0.264∗0,12908 0,74202 ∗0.264∗0.129082

m
= 0.065[s2 ]
Wnioski:

Wartość przyspieszenia ziemskiego wyznaczona za pomocą wahadła matematycznego wynosi:

m
10.241±0.057 [s2 ], natomiast wartość przyspieszenia uzyskana dzięki wahadłu fizycznemu wynosi
m m
9.667±0.065[s2]. Wartość książkowa przyspieszenia ziemskiego wynosi w przybliżeniu 9.81 [s2]. Z
tego wynika ze wartość przyspieszenia z wahadła fizycznego jest bliższa wartości książkowej, jednak
wyniki z obu wahadeł maja podobną wartość. Wartości odbiegają od właściwych, przez niedokładne
warunki pomiarów i błędy obserwatora.