Diody mocy i prostowniki

Diody mocy mają półprzewodnikowe złącze p-n zdolne do przewodzenia dużego prądu
przy wysokich wartościach napięcia. Używane są w prostownikach

W poprzednim tutorialu widzieliśmy, że półprzewodnikowa dioda sygnałowa przewodzi

prąd tylko w jedną stronę, od anody do katody (polaryzacja w kierunku przewodzenia). W
drugą stronę zatyka się, działając jak elektryczny zawór zwrotny.

Szerokim zastosowaniem dla tego zjawiska (oraz, w ogólności, samych diod) jest
konwersja napięcia przemiennego (AC) na stałe (DC). Innymi słowy, jest to prostowanie.

Diody sygnałowe również mogą być użyte w prostownikach małej mocy i małego prądu
(poniżej 1A). Jednak tam, gdzie w grę wchodzi przewodzenie większego prądu lub
blokowanie wyższego napięcia wstecznego, złącza diod sygnałowych mogą się przegrzać i
uszkodzić. Zamiast nich używa się bardziej wytrzymałych diod mocy.

Dioda półprzewodnikowa mocy, bardziej znana jako dioda mocy, ma dużo większą
powierzchnię złącza p-n w porównaniu z jej sygnałowym kuzynem. Skutkuje to zdolnością
do przewodzenia prądu o wyższym natężeniu, nawet do kilku tysięcy amperów (kA) oraz
daje maksymalne napięcie wsteczne rzędu kilku tysięcy woltów (kV).

Ponieważ dioda mocy ma duże złącze p-n, nie nadaje się do zastosowań w obwodach
wysokiej częstotliwości, tj. powyżej 1MHz. Dostępne są specjalne diody o dużym prądzie
przeznaczone na wysokie częstotliwości, lecz ich cena jest wysoka. W prostownikach
wysokiej częstotliwości najczęściej stosowane są diody Schottky’ego ze względu na krótki
czas regeneracji oraz mały spadek napięcia w kierunku przewodzenia.

Diody mocy zapewniają nieregulowane prostowanie. Używa się ich w ładowarkach

akumulatorów i zasilaczach prądu stałego oraz w prostownikach napięcia przemiennego i
inwerterach. Ze względu na wysoki prąd przewodzenia oraz charakterystyki napięciowe,
mogą być użyte jako diody zabezpieczające oraz w tłumikach przepięć.

Diody mocy są tak zaprojektowane, aby posiadać rezystancję przewodzenia na poziomie

ułamków oma, a ich rezystancja zaporowa jest rzędu megaomów. Niektóre diody dużej
mocy są przystosowane do przykręcenia do radiatora, co ułatwia ich chłodzenie.

Jeżeli do diody mocy przyłoży się napięcie przemienne, dioda będzie przewodzić tylko w
czasie dodatniej połówki tego napięcia, co wywoła przepływ prądu. W czasie ujemnej
połówki dioda nie będzie przewodzić, co zatrzyma przepływ prądu. Zatem przewodzenie
przez diodę odbywa się wyłącznie w czasie dodatnich połówek okresu, co tworzy napięcie
jednokierunkowe, jak pokazuje rysunek.

Prostownik na diodzie mocy

Diody mocy mogą być używane indywidualnie, lub połączone dla uzyskania różnych
struktur prostowników, takich jak półokresowy, pełnookresowy lub mostkowy. Każdy
spośród tych prostowników może zostać sklasyfikowany jest niesterowany, półsterowany
lub sterowany w pełni. Prostowniki niesterowane zawierają wyłącznie diody mocy,
sterowane wykorzystują tyrystory, a półsterowane zarówno diody, jak i tyrystory.

Najczęściej używaną pojedynczą diodą mocy dla podstawowych zastosowań

elektronicznych jest dioda ogólnego użytku z serii 1N400x. Posiada standardowy prąd
przewodzenia wynoszący 1A i maksymalne napięcie wsteczne od 50V (dla 1N4001) do
1000V (dla 1N4007). Najbardziej popularna dla ogólnych zastosowań prostowniczych jest
mała 1N4007.

Prostowanie jednopołówkowe
Prostownik jest obwodem, który przekształca moc wejściową w postaci prądu
przemiennego na moc wyjściową w postaci prądu stałego. Zasilacz wejściowy może być
jedno- lub wielofazowy z najprostszym sposób układów prostowniczych: prostownikiem
jednopołówkowym.

Dioda mocy w prostowniku jednopołówkowym przewodzi jedną połówkę całej fali

sinusoidalnej zasilacza prądu przemiennego i przekształca ją na prąd stały. Ten rodzaj
obwodu jest nazywany jednopołówkowym, ponieważ przepuszcza tylko jedną połówkę
wejściowego prądu przemiennego, jak pokazano poniżej.

Układ prostownika jednopołówkowego

W czasie każdej dodatniej połówki napięcia sinusoidalnego, dioda jest spolaryzowana w
kierunku przewodzenia. Anoda jest dodatnia w stosunku do katody, co skutkuje
przepływem prądu przez diodę.

Ponieważ obciążenie po stronie prądu stałego jest rezystancyjne, natężenie płynącego

przez nie prądu jest proporcjonalne do napięcia (prawo Ohma). Napięcie na zaciskach
rezystora obciążającego jest takie samo, jak napięcie zasilania. VS, pomniejszone o Vƒ,
jest napięciem “stałym” na obciążeniu o kształcie sinusoidalnym tylko w czasie jednej
połówki okresu, więc VWYDAJNOŚĆ = VS

Podczas każdej ujemnej połówki okresu sinusoidalnego napięcia wejściowego, dioda jest
spolaryzowana zaporowo, ponieważ anoda jest ujemna w stosunku do katody. Z tego
powodu, przez diodę lub obwód nie płynie jakikolwiek prąd. W czasie trwania ujemnej
części napięcia zasilającego, przez rezystor obciążający nie płynie prąd, ponieważ napięcie
na jego zaciskach jest zerowe, czyli VWYDAJNOŚĆ = 0.

Prąd płynący po stronie DC płynie tylko w jedną stronę, co czyni obwód

jednokierunkowym. Rezystor obciążający otrzymuje z diody dodatnią połówkę fali
sinusoidalnej, 0V, znowu dodatnią połówkę, znowu 0V itd. Wartość tego nieregularnego
napięcia jest równoważna napięciu stałemu o wartości 0,318*VMAX (lub 0,45*VRMS )
sinusoidalnej fali wejściowej.

Równoważna wartość napięcia stałego, VDC, na zaciskach rezystora obciążającego, jest

obliczana według wzoru:

VDC i prąd IDC przepływający przez rezystor 100Ω podłączony do jednofazowego,

jednopołówkowego prostownika napięcia 240 VRMS, jak pokazano wyżej. Można
również obliczyć moc pobieraną przez obciążenie
Podczas procesu prostowania, wynikowe napięcie stałe oraz prąd są “załączane” i
“wyłączane” podczas każdego okresu. Ponieważ napięcie na zaciskach rezystora
obciążającego pojawia się tylko w czasie dodatnich połówek okresu (50% całego okresu
fali), skutkuje to niską wartością średniego napięcia stałego dostarczanego do obciążenia.

Ciągłe “załączanie” i “wyłączanie” wyprostowanego napięcia wyjściowego generuje

przebieg, który ma bardzo duże tętnienia, co jest cechą niepożądaną. Powstałe tętnienia
prądu stałego mają tę samą częstotliwość, co wejściowe napięcie przemienne.

Bardzo często, po wyprostowaniu napięcia przemiennego, chcemy uzyskać napięcie

niezmienne, o stałej wartości, pozbawione jakichkolwiek zmian lub tętnień. Jednym ze
sposobów na uzyskanie tego jest podłączenie kondensatora o dużej pojemności do
zacisków napięcia wyjściowego, równolegle do rezystora obciążającego. Ten rodzaj
kondensatorów jest powszechnie nazywany „rezerwuarem energii” lub kondensatorem
wygładzającym/filtrującym.

Prostownik jednopołówkowy z kondensatorem wygładzającym

Podczas prostowania do uzyskania napięcia stałego (DC) z przemiennego (AC), wartość

napięcia tętnień może być dodatkowo zredukowana przez użycie kondensatorów o
większej pojemności. Istnieją jednak ograniczenia co do ceny i rozmiarów użytych
kondensatorów wygładzających.
Dla zadanej pojemności kondensatora, większy prąd obciążenia (mniejsza wartość
rezystora obciążającego) szybciej rozładowuje kondensator (stała czasowa RC). To
przekłada się na wzrost uzyskanych tętnień. Dla jednofazowych prostowników
jednopołówkowych, zrealizowanych przy użyciu diody mocy, użycie samego kondensatora
do zredukowania tętnień nie jest zbyt efektywne. W tym przypadku, bardziej praktyczne
będzie użycie prostownika pełnookresowego.

W praktyce, prostownik jednopołówkowy jest używany najczęściej w układach małej

mocy ze względu na swoje podstawowe wady. Podczas ujemnej połówki sinusoidy nie ma
napięcia wyjściowego, więc połowa mocy jest marnowana. Ponadto, wyprostowane
napięcie wyjściowe “pulsuje” znacząco.

W celu przezwyciężenia tych niedogodności, pewna liczba diod mocy po połączeniu ze

sobą tworzy prostownik pełnookresowy, co omówiono w następnym tutorialu.

Przeczytaj więcej tutoriali wDiody

• 1. Podstawy półprzewodników
• 2. Diody sygnałowe
• 3. Diody mocy i prostowniki
• 4. Prostowniki pełnookresowe
• 5. Dioda Zenera

Bez komentarza
Dołącz do rozmowy!
Błąd! Proszę wypełnić wszystkie pola.
Twoje imię.
Adres e-mail.
Tutaj wpisz swój
komentarz

Notify me of follow-up comments by email.

Zatwierdź