1.

Khái niệm độc quyền

Độc quyền là sự liên minh giữa các doanh nghiệp lớn, nắm trong tay phần lớn việc
sản xuất và tiêu thụ một số loại hàng hóa, có khả năng định ra giá cả độc quyền,
nhằm thu lợi nhuận độc quyền cao.

2. Những biểu hiện mới của độc quyền

a) Biểu hiện mới của tích tụ và tập trung tư bản.
+ Sự xuất hiện của các công ty độc quyền xuyên quốc gia bên cạnh sự
phát triển của các xí nghiêp vừa và nhỏ
+ Độc quyền cũng bắt đầu xuất hiện cả ở những nước đang phát triển.
+ Các tổ chức độc quyền luôn có xu hướng bành trướng quốc tế.

VD: Việt Nam là nước đang phát triển với sự xâm nhập quốc gia tập đoàn
Samsung( Hàn Quốc), Unilever( Vương quốc Anh Hà Lan), microsoft ( Mỹ)
Các tổ chức độc quyền In có xu hướng bành trướng quốc tế. Việc nắm giữ đường trục
viễn thông quốc gia tạo lợi cho VNPT ngăn cản công ty khác tham gia vào thị trường
viễn thông

b) Biểu hiện về vai trò của tư bản tài chính trong các tập
đoàn độc quyền.
+ Phạm vi liên kết và xâm nhập vào nhau được mở
rộng
+ Cơ chế thâm dự của tư bản tài chính biến đổi.
+ Ngân hàng đa quốc gia và xuyên quốc gia được
thành lập.
Hình ảnh ngân hàng Thụy Sĩ
– ngân hàng
đa quốc gia xuyên quốc gia
thành lập
c) Biểu hiện mới cuả xuất khẩu tư bản
+ Đại bộ phần đầu tư lại chảy qua chảy lại giữa các nước tư bản phát triển
với nhau.
+ Chủ thể xuất khẩu tư bản có sự thay lớn.
+ Hình thức xuất khẩu tư bản rất đa dạng.
+ Sự áp đặt mang tính chất thực dân được gỡ bỏ dần và đề cao các nguyên
tắc cùng có lợi.
d) Biểu hiện mới sự phân chia thế giới về kinh tế giữa các tập đoàn tư bản độc
quyền
+ Xu hướng quốc tế hóa, toàn cầu hóa kinh tế ngày càng tăng
+ Xu hướng khu vực hóa kinh tế, hình thành nhiều liên minh kinh tế khu
vực
+ Tư bản độc quyền quốc tế là thế lực chi phối quá trình toàn cầu hóa

Ví Dụ: Anh rời khỏi EU

Việc nước Anh rời khỏi Liên minh châu Âu (EU),

hay còn gọi là Brexit, là một minh chứng đặc biệt về
việc suy yếu toàn cầu hóa. tiến trình toàn cầu hóa
đang ngày càng được đẩy mạnh, việc EU thất bại
trong việc giữ Anh quốc ở lại EU có thể gây ra sự lật
ngược lại xu thế toàn cầu hóa. Bởi sau Anh quốc, dự
báo có thể một số quốc gia khác trong EU cũng sẽ suy
xét việc rời EU. Nếu điều này xảy ra, có thể dẫn đến
sự sụp đổ Liên minh châu Âu. Như vậy có thể sẽ dẫn tới khủng hoảng về toàn cầu hóa
trên thế giới.

e) Biểu hiện mới về sự phân chia lãnh thổ ảnh hưởng dưới sự chi phối của các tập
đoàn độc quyền
+ Thế chế đa nguyên trong phân chia quyền lực nhà nước trở thành phổ
biến.
+ Cơ chế thể hiện dể phân chia quyền lực giữa các thế lực tư bản độc
quyền.
+ Quyền lực nhà nước lại thuộc về một thế lực trung dung có vị thế cân
bằng giữa các thế lực đối địch nhau.
3. Ý nghĩa của việc thay đổi độc quyền đối với sự phát triển chủ nghĩa tư bản.

+ Về mặt tích cực

- Thay đổi cách thức vận hành kinh tế, hoạt động thương mại diễn hoà bình tạo
thêm nhiều điều kiện phát triển
- Sự liên kết kinh tế khu vực giúp cho lưu thông hàng hoá dễ hơn, việc trao đổi
khoa học kĩ thuật dễ dàng
- Sự xoá bỏ chủ nghĩa thực dân cũ, xoá bỏ cướp bóc, bóc lột giúp cho nước tư bản
kém phát triển có khả năng phát triển dưới sự lệ thuộc ảnh hưởng của các nước lớn
+ Về mặt tiêu cực:
- Chủ nghĩa tư bản độc quyền gắn với quá trình bóc lột chiếm lợi nhuận cao, chất
bóc lột thể hiện rõ nhiều hình thức.
- Các mâu thuẫn xã hội vốn có của xã hội tư bản khương khương khắc phục mà gay
gắt.
- Mâu thuẫn lực lượng sản xuất phát triển cao với chiếm hữu tư nhân làm cho tư
liệu sản xuất ngày càng lớn lên, sự cạnh tranh kịch liệt nguy hiểm tiềm ẩn dẫn đến xung
đột chiến tranh.

VÍ DỤ BIỂU HIỆN MỚI

1.Tích tụ và tập trung tư bản

- tích tụ: Tư bản A 1000 USD

Năm thứ nhất có được giá trị thặng dư là 5.000 USD
Năm thứ hai có được giá trị thặng dư là 550 USD
Như vậy quy mô của tư bản A đã tăng thành 5900 USD.
- tập trung: tư bản A 1000 USD
Tư bản B 3000 USD
Tư bản A và tư bản B hợp lại thành một tư bản C 4000 USD

2. Vai trò của tư bản tài chính trong các tập đoàn độc quyền

Cơ chế thị trường của tư bản tài chính cũng thay đổi, cổ phiếu có mệnh giá nhỏ
được phát hành rộng rãi. Khối lượng cổ phiếu tăng lên, nhiều tầng lớp dân cư mua
cổ phiếu, kéo theo đó là chế độ tham dự được bổ sung bằng chế độ ủy nhiệm,
nghĩa là những đại cổ đông được ủy nhiệm thay mặt cho đa số cổ đông ít cổ phiếu
quyết định phương hướng hoạt động của công ty cổ phần.
Nội dung của sự liên kết cũng đa dạng hơn, tinh vi hơn. Ví dụ ngân hàng cho công
nghiệp vay vốn và đảm bảo tín dụng cho kinh doanh, lợi cùng hưởng, rủi ro, thua
lỗ cùng chịu. Hoặc ngân hàng mua sắm các phương tiện sản xuất hiện đại, đắt tiền
rồi các doanh nghiệp thuê. Vì ngày nay, do tác động của cuộc cách mạng khoa học
kỹ thuật nên các tài sản cố định cũng như trang thiết bị lỗi thời rất nhanh, việc đi
thuê phương tiện sẽ không phải lo đối phó với tình trạng hao mòn vô hình của tài
sản cố định đồng thời tiết kiệm được chi phí đầu tư mua sắm khi gia nhập một
ngành sản xuất mới.
Để vươn ra địa bàn thế giới và thích ứng với quá trình quốc tế hoá đời sống kinh tế,
các tập đoàn TB tài chính đã thành lập các ngân hàng đa quốc gia và xuyên quốc
gia, thực hiện việc điều tiết các Consơn và Côngơlômêrết, xâm nhập vào nền kinh
tế của các quốc gia khác. Sự ra đời của các trung tâm tài chính của thế giới như:
Nhật Bản, Mỹ, Đức, Hồng Kông, Xingapo… là kết quả hoạt động của các tập đoàn
tài chính quốc tế. Dù biển hiện dưới hình thức nào, cơ chế thống trị có sự thay đổi
ra sao, thì bản chất của tư bản tài chính cũng không thay đổi.

3. Xuất khẩu tư bản